Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enlil (Sümerce: 𒀭𒂗𒆤 dEN.LÍL, Anlamı: "Efendi-Rüzgâr"), daha sonra bilinen adıyla Elil veya Ellil, rüzgâr, hava, yeryüzü ve fırtınalarla ilgili antik Mezopotamya tanrısıdır. İlk olarak Sümer panteonunun baş tanrısı olarak kaydedilen Enlil, daha sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hurriler tarafından da ibadet edinilen bir tanrı hâline gelmiştir. Enlil'in ana tapınma yeri, bizzat Enlil tarafından inşa edildiğine inanılan ve gökyüzü ile yeryüzünün "bağlantı noktası" olarak kabul edilen Nippur kentindeki Ekur tapınağıdır. Enlil, bazen Nunamnir olarak da anılmaktadır. Bir Sümer ilahisine göre, diğer tanrılar ona bakmaya cesaret edemez. MÖ 24. yüzyılda Nippur'un yükselişiyle birlikte önem kazanan Enlil kültü, MÖ 1230'da Elamlıların Nippur'u yağmalamasıyla zayıflamış ve sonuç olarak Mezopotamya panteonunun baş tanrısı ve Babil'in ulusal tanrısı Marduk tarafından konumu ele geçirilmiştir.
| Enlil 𒀭𒂗𒆤 | |
|---|---|
Rüzgâr, hava, yeryüzü ve fırtına tanrısı | |
 Nippur sitinden, MÖ 1800-1600'e tarihlenen, tahtında oturan Enlil heykelciği, şimdi Irak Müzesi'nde sergilenmektedir | |
| Yaşadığı yer | Nippur |
| Sembolü | Boynuzlu başlık |
| Kişisel bilgileri | |
| Eşi | Ninlil, Ki |
| Çocukları | Ninurta, Nanna, Nergal, Ninazu ve Enbilulu |
| Ebeveynleri | An ve Ki |
| Karşılıkları | |
| Babil karşılığı | Elil |
| Hurri karşılığı | Kumarbi |
Sümer yaratılış efsanesinde önemli bir yer tutan Enlil; An (gök) ve Ki'yi (yer) birbirinden ayırmış, böylece dünya insanlar için yaşanılabilir bir yer olmuştur. Sümer Tufan efsanesine göre Enlil, tufandan sağ kurtulan Ziusudra'ya ölümsüzlük bahşetmiştir. Akad ve Babillilerin Tufan efsanelerine göre ise insanların topluca yaptığı gürültüye çok kızmış ve insanların tümünü dünya üzerinden silmeye kalkışmıştır. Enlil ve Ninlil efsanesi, Enlil'in değişik kılıklara bürünerek tanrıça Ninlil'i defalarca baştan çıkarmasıyla ilgilidir. Bu ilişki sonucunda ay tanrısı Nanna ile yer altı tanrıları Nergal, Ninazu ve Enbilulu doğmuştur. Enlil, kazmanın yaratıcısı ve tarımın koruyucusudur. Aynı zamanda Anzû, Kader Tableti ve Lugale de dâhil olmak üzere oğlu Ninurta'yı konu alan çeşitli mitlerde belirgin bir şekilde yer alır.
Etimoloji
Enlil'in adı, eski Sümerce "efendi" anlamına gelen EN (𒂗) ve anlamı tartışmalı olan LÍL (𒆤) kelimelerinden gelmektedir. Bazıları bu kelimenin rüzgâr veya hava anlamına geldiğini düşünürken (bu da Enlil'i hava tanrısı "Rüzgârın Efendisi" veya "Fırtınanın Efendisi" yapar), bazıları ise bu kelimenin, soluk, ruh veya hayalet anlamına geldiğini, genişleyen hareket eden bir varlık olan LÍL'in atmosferle özdeş olduğunu söyler. Bir başka düşünce de, bu kelimenin aslında Sümerce olmadığı, kısmen Sami dillerinden alınmış olabileceğidir. Enlil'in adı aynı zamanda, yalnızca LÍL'in sebebi olmaktan ziyade, LÍL'in kişileştirilmesi olarak da algılanır.
Piotr Steinkeller, Enlil'in adının LÍL'in belirli bir ilahi alanına -fırtınalar, ruhlar vs. başka bir şeye- işaret etmediğini öne sürmektedir çünkü Enlil'in "belirli bir alanı olmayan […] tipik bir evrensel tanrı" olabileceğini belirtmektedir.
Piotr Steinkeller ve Piotr Michalowski'nin, Enlil'in kaynağının Sümer olduğuna dair kuşkuları bulunmaktadır. İsmin gerçek anlamını sorgulamışlar, Enlil'i Eblacadaki I-li-lu kelimesi ile özdeşleştirmişlerdir. Manfred Krebernik ve M. P. Streck'in belirttiği üzere; Sümer metinlerinde Enlil'in Kur-gal (Heybetli Dağ) olarak anılması, onun doğu Mezopotamya kökenli olabileceğini düşündürmektedir.
İbadet
| “ | Geniş beyaz tahtta, yüce tahtta oturan Enlil! Prensliğin, beyliğin gücünün yargısında dürüst olan, | ” |
—Sümerlerin Enlil ilahisi, çev. Muazzez İlmiye Çığ | ||
Sümer kenti Nippur'un koruyucu tanrısı olan Enlil'in ana tapınma yeri, buradaki Ekur tapınağıdır. Tapınağın adı, eski Sümerce "Dağ Evi" anlamına gelir. Tapınak, bir Sümer ilahisine göre tanrı Enlil'in bizzat kendisi tarafından kurulmuş ve inşa edilmiştir. Kimi zaman, gökyüzü ile yeryüzü arasındaki "palamar halatı" olduğuna inanılan bu yer, "yeryüzü ve gökyüzü arasında iletişimi sağlayan kanal" olarak görülmüştür.Üçüncü Ur Hanedanı'nın kurucusu Ur-Nammu döneminde yazılmış bir ilahide detaylıca anlatıldığına göre, E-kur'un kapılarına, bir kartal suçlu birini yakalarken Imdugud'un bir aslanı öldürmesi gibi mitolojik görüntüler oyulmuştur.
Sümerler insanın çamurdan yoğrulduğuna ve tanrılar ilahi etkinliklerini rahatça gerçekleştirsinler diye insanların onlara yiyecek, içecek ve barınak sağlayarak hizmet etmesi için yaratıldığına inanıyordu. Tanrılar veya tanrıçalar, gökyüzünde ya da yer altı dünyasında yaşasalar da, kişiliklerinin bir uzantısının, insanların onlar adına diktikleri çeşitli kült heykellerde bulunduğuna inandılar. Bu nedenle kült heykellere sürekli özen ve ilgi gösterilmiş, onlarla ilgilenmesi için rahipler görevlendirilmiştir. İnsanlar, Enlil'e yiyecek ve diğer insani gereksinimleri sunarak ibadet etmişlerdir. Ritüel olarak tanrının kült heykelinin önüne ziyafet şeklinde sunulan yemeğin, Enlil'in günlük yemeği olduğuna inanılmıştır. Ritüelin ardından yemekler, rahipler ve tapınak personeli tarafından yenmiştir. Bu rahipler aynı zamanda kült heykelin kıyafetlerinin değiştirilmesinden ve banyo yaptırılmasından sorumludur.
Sümerler Enlil'i insanlara merhamet eden, ülkeye bolluk, bereket ve gönenç getiren babacan bir tanrı olarak tasavvur ettiler. Bir Sümer ilahisine göre, hiçbir tanrı onun ihtişamına bakmaya cesaret bile edemez. İlahide anlatıldığına göre, Enlil olmasa "hiçbir kent kurulamaz, hiçbir ev yapılmazdı", medeniyet var olmazdı.
Enlil, "Heybetli Dağ" ve "Başka Toprakların Kralı" olarak anılır. Ayrıca, "kızgın fırtına", "vahşi boğa" ve "tüccar" olarak da tanımlanır. Mezopotamyalılar Enlil'i; yaratıcı, baba, kral ve en yüksek rütbeli efendi olarak tasavvur etmişlerdir. Bazen "Nunamnir" adıyla anılan Enlil, bir metinde "Doğu Rüzgârı ve Kuzey Rüzgârı" olarak geçer.
Krallar ve hükümdarlar, Enlil'i örnek bir yönetici olarak görüp onu taklit etmeye çalıştılar. Söylendiğine göre Enlil son derece adildi, kötülükleri hoş görmezdi. Sümer'in dört bir yanından hükümdarlar, meşruiyetini sağlamak için Nippur'daki Enlil tapınağına seyahat ederlerdi. Hükümdarlar, Enlil'in iyilikseverliğinin karşılığını, toprakları ve değerli nesneleri onun tapınağına sunarak verirlerdi. Nippur, Sümer şehir-devletleri arasında saray inşa edilmeyen tek şehirdi. Bu, Enlil kültünün merkezi olarak şehrin önemini simgeliyor ve Enlil tapınağının şehir için önemini vurguluyordu.Marduk'un baş tanrı olarak Enlil'in yerini aldığı Babil döneminde dahi, Babil kralları hâlâ yönetme haklarının tanınması için kutsal şehir Nippur'a seyahat ediyorlardı.
MÖ 24. yüzyılda, tanrı An'ın öneminin azalmasıyla onun sahip olduğu güçlerin çoğu Enlil'e geçmiştir. Bu dönemde Enlil ve An yazıtlarda sıklıkla birlikte anılmıştır. Enlil, Amori dönemi boyunca Mezopotamya'nın baş tanrısıdır; Amori hükümdarları onu meşruiyetlerinin kaynağı ilan etmiştir. Babil kralı Hammurabi'nin Sümer'i fethinden sonra Enlil'in önemi azalmaya başlamıştır. Babilliler Enlil'e "Elil" adı altında ibadet etmişler,Hurriler ise onu kendi tanrıları Kumarbi ile özdeşleştirmiştir. Bir Hurri ritüelinde Enlil ve Apantu, "İşhara'nın babası ve annesi" olarak anılır. Enlil, Ninlil ile birlikte "(kudretli ve kadim tanrılar)" grubunun üyesi olarak da anılır. Enlil'in Mezopotamya'da "Bel" ya da "Belum" adlarıyla da tanımlandığı da ileri sürülmüştür. Mezopotamya'da Baal dâhil olmak üzere diğer isimler Enlil'in karşılığı olarak kullanılan lakaplardır. Enlil'in Akad dilindeki karşılığı ise "Ellil"dir.
Kassit döneminde (y. MÖ 1592-1155), Nippur'un nüfuzunu yeniden kazanmasıyla Enlil bir kez daha öne çıktı. MÖ 1300'den itibaren Asur'un ulusal tanrısı Aššur ile özdeşleştirildi; Aššur, Asur panteonunun en üstün tanrısıydı. MÖ 1230'da Elamlıların Nippur'a saldırmasıyla şehir ve Enlil kültü gerilemeye başladı. Yaklaşık yüz yıl sonra Enlil'in panteondaki baş tanrı konumu, Babillilerin ulusal tanrısı Marduk'a verildi.
İkonografi
Enlil, en fazla yedi boynuz çifti bulunan, boynuzlu başlık sembolüyle temsil edilirdi. Bu tür başlıklar, ilahi varlıkların ayırt edici simgesiydi; MÖ 3. binyıldan itibaren tanrılar bunlarla resmedildi. Boynuzlu başlık, Sümer tarih öncesi dönemden Persler'in fethi dönemine (hatta tarihten sonrasına) dek biçim ve anlam açısından çok az değişikliğe uğradı.
Sümerlerin karmaşık bir numeroloji sistemi vardı, belirli sayıların özel ritüel anlamlar taşıdığına inanıyorlardı. Bu sistemde Enlil, onun için kutsal kabul edilen elli sayısı ile ilişkilendirildi. Enlil, An ve Enki ile üçlü tanrı grubunun bir parçasıydı. Bu üç tanrı, gece gökteki tüm sabit yıldızların tecessümüydü. An, gök ekvatorundaki tüm yıldızlarla, Enlil kuzey gökyüzündeki yıldızlarla ve Enki güney gökyüzündeki yıldızlarla özdeşleştirildi. Enlil'in göksel yörüngesi, kuzey göksel kutbun etrafında sürekli, simetrik bir daireydi; ancak An ve Enki'nin yörüngelerinin çeşitli noktalarda kesiştiğine inanılıyordu. Enlil, Çoban Takımyıldızı'yla ilişkilendiriliyordu.
Mitoloji
Köken mitleri
Sümerlerin evrenin yaratılışı anlayışlarının ana kaynağı Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı adlı bir Sümer şiirinin giriş bölümüdür. Yaratılış sürecini kısaca anlatan destanın bu giriş bölümünde, başlangıçta sadece ilksel deniz olan Nammu'nun olduğu belirtilir. Ardından Nammu, An'ı (gök) ve Ki'yi (yer) doğurur. An eril, Ki dişildir. An ve Ki'nin birleşmesinden Enlil doğar. Enlil yerden göğü ayırır ve babası An göğü ele geçirirken, Enlil annesi Ki'yi (yeri) ele geçirir. Enlil ile annesi Ki'nin birleşmesiyle evrenin düzenlenmesi, insanın yaratılışı ve uygarlığın kuruluşu başlar.
Enlil ve Ninlil, Enlil ile tanrıça Ninlil arasındaki ilişkiyi anlatan neredeyse tamamlanmış 152 satırlık bir Sümer şiiridir. İlk olarak, Ninlil'in annesi Nunbarşegunu kızına Enlil'in sevgisini nasıl kazanacağı yolunda öğütler verir, ona ırmakta yıkanmasını söyler. Ninlil annesinin öğütlerini dinler, ırmağa gider, Enlil burada onu baştan çıkarır ve Ninlil ay tanrısı Nanna'ya gebe kalır. Bu nedenle Enlil, ölüler diyarı Kur'a sürgün edilir. Ninlil, Enlil'in peşinden ölüler diyarına gider; burada Enlil, "kapının adamı"nın kılığına girer. Ninlil, Enlil'in nereye gittiğini sorar ancak "kapının adamı" biçimine girmiş Enlil, nerede olduğunu söylemeyi reddeder. Bunun üzerine Ninlil ona, Enlil'in onun kralı ve kendisinin kraliçesi olduğunu hatırlatır. Daha sonra, hâlâ "kapının adamı" kılığında olan Enlil, Ninlil ile beraber olur. Bu beraberliğin sonucunda Ninlil, ölüler diyarının kralı olarak bilinen Nergal'e gebe kalır. Aynı durum tekrarlanır ancak bu kez Enlil bunun yerine "insan-yutan ırmak, ölüler diyarı ırmağının adamı" kılığındadır; Enlil, Ninlil'i bir kez daha baştan çıkarır ve onu tanrı Ninazu'ya gebe bırakır. Son olarak Enlil, "kayıkçı adam"ın yerine geçer, Ninlil'i bir kez daha baştan çıkarır ve onu "kanal müfettişi" Enbilulu'ya gebe bırakır.
Enlil'in Ninlil'i çeşitli kılıklarda baştan çıkarması, ay tanrısı Nanna'nın yanı sıra çeşitli yeraltı tanrılarının kökenlerini açıklamayı amaçlayan jenealojik mitlerdir. Ancak, Enlil ve Ninlil'in ergenlikten yetişkinliğe geçişlerini anlatan bir reşit olma öyküsü olarak da görülebilir. Öyküde aynı zamanda Ninlil'in, Enlil'in eşi olarak nasıl bir konuma sahip olduğu da açıklanır; zira şiirde Ninlil "kapının adamı"na, "Enlil senin kralın, ama ben de kraliçenim." demektedir. Öykü, aynı zamanda tarihsel açıdan da önemlidir; eğer doğru olarak yorumlanmışsa, şiir, bir tanrının başkalaşımının bilinen ilk örneğini vermektedir.
Tufan efsanesi
Tufan öyküsünün Sümer versiyonunda, öykünün başlangıcını kaydeden tabletin bir kısmı yok olduğu için tufanın nedenleri belirsizdir. Her nasılsa, Ziusudra olarak bilinen bir ölümlü, muhtemelen tanrı Enki'nin yardımıyla tufandan sağ çıkmayı başarır. Tablet, tufanın ortasında bir noktada başlar. Yedi gün, yedi gece boyunca tufan ülkeyi kasıp kavurur. Ardından, güneş tanrısı Utu ortaya çıkar. Ziusudra geminin bir penceresini açar ve Utu'nun önünde yerlere kapanır. Daha sonra, Utu'nun şerefine bir öküz ve bir koyun kurban eder. Bu noktada yine metnin büyük bir parçası kırıktır. Metin yeniden okunur hâle geldiğinde Ziusudra'nın ölümsüzleştirilmesi betimlenir.
Gılgamış Destanı'nın daha sonra kaydedilen Akad versiyonundaki Tufan öyküsünde, Enlil Tufan'ın müsebbibidir. Enlil'in insanların kitlesel olarak yaptığı gürültüye çok kızdığı, insanların onu uyutmadığı, bu nedenle insanların tümünü dünya üzerinden silmeye kalkıştığı anlatılır. Öykünün bu versiyonunda kahraman, Enki'nin Babil'deki karşılığı, Ea tarafından tufanın yaklaştığı konusunda önceden uyarılan Utnapiştim'dir. Tufan yedi gün boyunca sürer. Bittiğinde, insanlığın yok oluşuna yas tutan İştar, Utnapiştim'e Enlil'in bir daha böyle bir tufana neden olmayacağı konusunda söz verir. Enlil, Utnapiştim ve ailesinin hayatta kaldığını görünce çok öfkelenir. Ancak Ea, insanlık lehine konuşur ve Enlil'e, tufan göndermek yerine vahşi hayvanlar, kıtlık veya salgın hastalıklarla insanlığın fazla nüfus sorununun çözülebilecek olduğunu söyler. Bunun üzerine Enlil gemiye gider ve Utnapiştim ile karısını önünde diz çöktürür Enlil, tanrılara olan sadakatinden dolayı Utnapiştim'e ölümsüzlük bahşeder.
Baş tanrı ve uzlaştırıcı
| “ | Kötü ... bitkilerin başını o ezer, Köklerini çeker çıkarır, başlarını koparır, | ” |
—Kazmanın Yaratılışı, çev. Samuel Noah Kramer | ||
Erken Hanedan Dönemi'ne (y. MÖ 2900-2350) ait yaklaşık 108 satırlık bir şiirde, Enlil'in kazmayı yaratışı anlatılır. Kazma, Sümerlerde önemli bir tarım aletidir. Enlil, kazmayı yaratır ve kazmanın yazgısını belirler. Şiirde, kazmanın kendisi altından, başı lacivert taşından ve dişiyse öküz boynuzu gibidir. Şiirde belirtildiğine göre bu alet; şehirler inşa eder, krala boyun eğmeyen evi boyun eğdirir ve kötü otları temizler. Enlil'in ağaçları ve tarımı var eden olduğuna inanılmıştır.
Enlil Çiftçi Tanrıyı Seçer adlı Sümer şiirinde, "ülkeye bolluk ve refahı getirmeyi" aklına koyan Enlil, biri çoban ve biri çiftçi olan Emeş ve Enten kardeşleri yaratır. İki kardeşin arasında şiddetli bir kavga çıkar ve sonunda Emeş, Enten'in "tanrıların çiftçisi" olma iddiasına meydan okur. Kardeşler, Enlil'in önünde durumlarını ifade ettikleri Nippur'a giderler. Enlil'in huzuruna çıkarlar, Enten lehine karar verilir ve anlaşmazlık uzlaşmayla sonuçlanır. Bu mit, Kutsal Kitap'taki Habil ve Kabil öyküsünün günümüze ulaşmış en yakın Sümer versiyonudur, ancak cinayetle değil uzlaşmayla sonuçlanması bakımından farklıdır.
Ninurta efsaneleri
Sümer şiiri Lugale'de Enlil, oğlu tanrı Ninurta'ya demon Asag'ı nasıl ödüreceği konusunda yardımcı olur. Bu öğüt Ninurta'ya, tanrılar diyarına Enlil'den öğüt almak üzere gönderilen, Ninurta'nın sihirli gürzü Şarur tarafından iletilir.
Eski, Orta ve Geç Babil'deki Anzû ve Kader Tableti mitlerinde Anzû, dev ve azman bir kuştur. Enlil'e ihanet eder ve Enlil'e yetki veren kutsal bir kil tablet olan Kader Tableti'ni Enlil banyo yapmaya hazırlanırken çalar. Nehirler kurur ve tanrılar güçlerinden arındırılır. Tanrıların Anzû'yu yenmesi için gönderdiği Adad, Gerra ve Şara başarısız olur. Nihayetinde tanrı Ea, Enlil'in oğlu Ninurta'nın gönderilmesini tanrılara önerir. Neticede Ninurta, Anzû'yu alt eder ve Kader Tableti'ni babasına iade eder. Ödül olarak Ninurta'ya tanrılar meclisinde önemli bir yer verilir.
Tanrılar savaşı
Yeni Asur İmparatorluğu dönemine (MÖ 911-612) ait ağır hasarlı bir metinde Marduk, Anunnaki'den oluşan ordusunu kutsal Nippur kentine doğru yönlendirir ve kargaşaya sebep olur. Bu kargaşa, bir sele neden olur ki bu da yerleşik Nippur tanrılarını Eşumeşa tapınağında Ninurta'ya sığınmasına mecbur bırakır. Enlil, Marduk'un haddini aşmasına öfkelenerek Eşumeşa'nın tanrılarına Marduk ile diğer Anunnaki'yi tutsak almalarını emreder. Anunnaki yakalanır ancak Marduk, Muşteşirhablim'i Eşumeşa tanrılarına isyan etmek için görevlendirir ve habercisi Neretagmil'i okuryazarlık tanrısı Nabu'yu uyarması için gönderir. Eşumeşa tanrıları Nabu'nun konuşmasını duyduğunda onu aramak için tapınaklarından çıkar. Marduk, Eşumeşa tanrılarını yener ve Enlil'in de aralarında bulunduğu 360 tanesini savaş esiri olarak ele geçirir. Enlil, Eşumeşa tanrılarının masum olduğunu iddia eder bundan ötürü Marduk, onları Anunnaki'nin önünde yargılar. Metin, Damkianna'dan (Ninhursag'ın başka bir adı) tanrılara ve insanlığa bir uyarısı ile biter, Anunnaki ile Eşumeşa tanrıları arasındaki savaşın tekrar edilmemesini temenni eder.
Ayrıca bakınız
- Antik Mezopotamya dini
- El, Batı Semitik mitolojisinde, Enlil ile benzer bir konuma sahip olan baş tanrı
- Enlil İlahisi
- Kumarbi, Enlil'in Hurrilerdeki karşılığı
Kaynakça
- Özel
- ^ a b Halloran 2006.
- ^ a b Holland 2009, s. 114.
- ^ a b Nemet-Nejat 1998, s. 182.
- ^ Coleman 2007, s. 335.
- ^ Kramer 1983, ss. 115-121.
- ^ Stone, Adam. "Enlil/Ellil (god)". Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses (İngilizce). Oracc and the UK Higher Education Academy. 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ Wang, Xianhua. The Metamorphosis of Enlil in Early Mesopotamia (İngilizce). ss. 6-22. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ Jacobsen, Thorkild (1989). "The líl of En-líl". Berens, H.; Loding, D. M.; Roth, M. T. (Ed.). DUMU-É-DUB-BA-A: Studies in Honor of Åke W. Sjöberg (İngilizce). University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. ss. 267-276. ISBN .
- ^ a b Çığ 2013, s. 53.
- ^ a b Leick 2019, s. 197.
- ^ Michalowski, Piotr (1998). "The unbearable lightness of Enlil". Prosecký, J. (Ed.). Intellectual Life of the Ancient Near East (İngilizce). The Oriental Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic. s. 240.
- ^ van der Toorn, Becking & Willem 1999.
- ^ Steinkeller, Piotr (1999). "On Rulers, Priests, and Sacred Marriage: Tracing the Evolution of Early Sumerian Kingship". Watanabe, K. (Ed.). Priests and Officials in the Ancient Near East (İngilizce). s. 114, n. 36.
- ^ a b c d e f g h i Marcus & Pettinato 2005, s. 2799.
- ^ Çığ 2013, s. 194.
- ^ Hallo 1996, ss. 231-234.
- ^ Black & Green 2003, s. 70 ve 74.
- ^ a b c d Black & Green 2003, s. 70.
- ^ Black & Green 2003, s. 130.
- ^ a b Kramer 2002, s. 165.
- ^ a b c d e f Janzen 2004, s. 247.
- ^ a b c Black & Green 2003, s. 197.
- ^ a b c Nemet-Nejat 1998, s. 186.
- ^ a b Nemet-Nejat 1998, ss. 186-187.
- ^ Nemet-Nejat 1998, ss. 186-188.
- ^ a b Black & Green 2003, s. 140.
- ^ Kramer 2002, s. 160.
- ^ a b c d e f g Black & Green 2003, s. 74.
- ^ a b Kramer 2002, ss. 163-164.
- ^ Kramer 2002, s. 163.
- ^ Kramer 2002, ss. 160-161.
- ^ Grottanelli & Mander 2005, s. 5,162a..
- ^ a b Kramer 2002, s. 161.
- ^ Littleton 2005, ss. 480-482.
- ^ a b Littleton 2005, s. 482.
- ^ a b Schneider 2011, s. 58.
- ^ Kramer 2002, ss. 159-160.
- ^ a b Schneider 2011, ss. 58-59.
- ^ a b c d Schneider 2011, s. 59.
- ^ a b Coleman & Davidson 2015, s. 108.
- ^ a b Archi 1990, s. 114.
- ^ a b Narçın 2010, s. 120.
- ^ Narçın 2010, s. 122.
- ^ Black & Green 2003, s. 41.
- ^ Black & Green 2003, s. 40.
- ^ a b c Black & Green 2003, s. 52.
- ^ Black & Green 2003, s. 199.
- ^ Nemet-Nejat 1998, ss. 185.
- ^ McEvilley 2002, ss. 171-172.
- ^ Röllig 1971, ss. 499-500.
- ^ Tsumura 2005, s. 134.
- ^ Delaporte 1996, s. 137.
- ^ a b c Nemet-Nejat 1998, s. 203.
- ^ Kramer 2002, ss. 159-164.
- ^ a b Rogers 1998, s. 13.
- ^ Levenda 2008, s. 29.
- ^ Levenda 2008, ss. 29-30.
- ^ Kramer 1999, ss. 66-69.
- ^ a b Kramer 1999, ss. 81-83.
- ^ a b Kramer 1999, s. 83.
- ^ a b c Kramer 1999, s. 88.
- ^ a b c Jacobsen 1946, ss. 128-152.
- ^ Kramer 1999, s. 89.
- ^ a b Kramer 1999, ss. 90-93.
- ^ Kramer 1999, s. 92.
- ^ Kramer 1999, s. 93.
- ^ Black, Cunningham & Robson 2006, s. 106.
- ^ Leick 2013, s. 66.
- ^ Leick 2013, s. 67.
- ^ Kramer 1999, s. 173.
- ^ a b Kramer 1999, ss. 173-174.
- ^ a b c d e f Kramer 1999, s. 174.
- ^ Dalley 1989, s. 109.
- ^ Dalley 1989, ss. 109-111.
- ^ Dalley 1989, ss. 109-110.
- ^ Dalley 1989, s. 113.
- ^ Dalley 1989, ss. 114-115.
- ^ a b Çığ 2008, s. 37.
- ^ Dalley 1989, s. 115.
- ^ a b Dalley 1989, ss. 115-116.
- ^ Çığ 2008, s. 38.
- ^ Dalley 1989, s. 116.
- ^ a b Kramer 1999, s. 104.
- ^ Kramer 1999, ss. 102-104.
- ^ a b Green 2003, s. 37.
- ^ Hooke 2002.
- ^ a b Kramer 1999, s. 103.
- ^ Çığ 2013, s. 64.
- ^ a b Çığ 2013, s. 65.
- ^ Çığ 2013, s. 55.
- ^ a b Kramer 1999, s. 98.
- ^ a b c Kramer 1999, s. 99.
- ^ Kramer 1999, ss. 100-102.
- ^ a b Penglase 1994, s. 68.
- ^ Leick 1991, s. 9.
- ^ Black & Green 2003, s. 122.
- ^ Leick 1991, ss. 9-10.
- ^ a b c d e f Leick 1991, s. 10.
- ^ a b c d Oshima 2010, s. 145.
- ^ a b Oshima 2010, ss. 145-146.
- ^ a b c d e Oshima 2010, s. 146.
- Genel
- Archi, Alfonso (1990), "The Names of the Primeval Gods", Orientalia, NOVA (İngilizce), Roma: Gregorian Biblical Press, 59 (2), ss. 114-129, JSTOR 43075881
- Black, Jeremy A.; Cunningham, Graham; Robson, Eleanor (2006), The Literature of Ancient Sumer (İngilizce), Oxford University Press, s. 106, ISBN
- Black, Jeremy; Green, Anthony (2003), Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü: Tanrılar İfritler Semboller, Aram Yayıncılık, ISBN
- Coleman, J. A. (2007), The Dictionary of Mythology: An A-Z of Themes, Legends, and Heroes (İngilizce), Londra, İngiltere: Arcturus Publishing Limited, ISBN
- Çığ, Muazzez İlmiye (2008), Sumerlilerde Tufan Tufan'da Türkler, 2, Kaynak Yayınları, ISBN
- Çığ, Muazzez İlmiye (2013), Uygarlığın Kökeni Sümerliler-1, 6, 1, Kaynak Yayınları, ISBN
- Dalley, Stephanie (1989), Myths from Mesopotamia: Creation, the Flood, Gilgamesh, and Others (İngilizce), Oxford, İngiltere: Oxford University Press, ISBN
- Delaporte, L. (1996) [1925], Mesopotamia: The Babylonian and Assyrian Civilization, The History of Civilization (İngilizce), Childe, V. Gordon tarafından çevrildi, New York City, New York ve Londra, İngiltere: Routledge, ISBN
- Green, Alberto R. W. (2003). The Storm-God in the Ancient Near East (İngilizce). Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns. ISBN .
- Grottanelli, Cristiano; Mander, Pietro (2005), "Kingship: Kingship in the Ancient Mediterranean World", Lindsay Jones (Ed.), Encyclopedia of Religion, 2. (İngilizce), Detroit, Michigan: MacMillan Reference USA, ISBN
- Halloran, John A. (2006), Sumerian Lexicon: Version 3.0
- Hallo, William W. (1996), "Review: Enki and the Theology of Eridu", Journal of the American Oriental Society (İngilizce), 116 (2), ss. 231-234
- Holland, Glenn Stanfield (2009), Gods in the Desert: Religions of the Ancient Near East (İngilizce), Lanham, Maryland, Boulder, Colorado, New York City, New York, Toronto, Ontario ve Plymouth, İngiltere: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., ISBN
- Hooke, Samuel Henry (2002), Ortadoğu Mitolojisi, Şenel, Alâeddin tarafından çevrildi, İmge Kitabevi, ISBN
- Jacobsen, Thorkild (1946), "Sumerian Mythology: A Review Article", Journal of Near Eastern Studies (İngilizce), 5 (2), ss. 128-152, doi:10.1086/370777, JSTOR 542374
- Janzen, David (2004), The Social Meanings of Sacrifice in the Hebrew Bible: A Study of Four Writings (İngilizce), Berlin, Almanya: Walter de Gruyter, ISBN
- Kramer, Samuel Noah (1999), Sümer Mitolojisi: İÖ Üçüncü Bin Yıldaki Tinsel ve Edebi Gelişim Üstüne Bir Çalışma, Koyukan, Hamide tarafından çevrildi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, ISBN
- Kramer, Samuel Noah (2002), Sümerler: Tarihleri, Kültürleri ve Karakterleri, Buze, Özcan tarafından çevrildi, Kabalcı Yayınevi, ISBN
- Kramer, Samuel Noah (1983), "The Sumerian Deluge Myth: Reviewed and Revised", Anatolian Studies (İngilizce), British Institute of Archaeology at Ankara, cilt 33, ss. 115-121, doi:10.2307/3642699, JSTOR 3642699
- Leick, Gwendolyn (1991), A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology (İngilizce), New York City, New York: Routledge, ISBN
- Leick, Gwendolyn (2013) [1994], Sex and Eroticism in Mesopotamian Literature (İngilizce), New York: Routledge, ISBN
- Leick, Gwendolyn (2019), Kentin Mucidi: Mezopotamya, Duru, Ekin tarafından çevrildi, Say Yayınları, ISBN
- Levenda, Peter (2008), Stairway to Heaven: Chinese Alchemists, Jewish Kabbalists, and the Art of Spiritual Transformation (İngilizce), New York ve Londra: Continuum International Publishing Group, Inc., ISBN
- Littleton, C. Scott (2005), Gods, Goddesses, and Mythology: Volume IV: Druids – Gilgamesh, Epic of (İngilizce), New York City, New York: Marshall Cavendish, ISBN
- Marcus, David; Pettinato, Giovanni (2005), "Enlil", Lindsay Jones (Ed.), Encyclopedia of Religion, 2 (İngilizce), 4, MacMillan Reference USA, ss. 2799-2801
- McEvilley, Thomas (2002), The Shape of Ancient Thought: Comparative Studies in Greek and Indian Philosophies (İngilizce), New York: Allworth Press, ISBN
- Narçın, Ali (2010), A'dan Z'ye Sümer, Ozan Yayıncılık, ISBN
- Nemet-Nejat, Karen Rhea (1998), Daily Life in Ancient Mesopotamia, Daily Life (İngilizce), Greenwood, ISBN
- Oshima, Takayoshi (2010), ""Damkianna Shall Not Bring Back Her Burden in the Future": A new Mythological Text of Marduk, Enlil and Damkianna", Horowitz, Wayne; Gabbay, Uri; Vukosavokić, Filip (Ed.), A Woman of Valor: Jerusalem Ancient Near Eastern Studies in Honor of Joan Goodnick Westenholz (İngilizce), 8, Madrid, İspanya: Biblioteca del Próximo Oriente Antiguo, ISBN
- Penglase, Charles (1994), Greek Myths and Mesopotamia: Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod (İngilizce), New York: Routledge, ISBN
- Rogers, John H. (1998), "Origins of the Ancient Astronomical Constellations: I: The Mesopotamian Traditions", Journal of the British Astronomical Association (İngilizce), Londra, İngiltere: The British Astronomical Association, 108 (1), ss. 9-28, Bibcode:1998JBAA..108....9R
- Röllig, Werner (1971), "Götterzahlen", E. Ebeling; B. Miessner, Eds. (Ed.), Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischeen Archäologie (Almanca), 3, Berlin, Almanya: Walther de Gruyter & Co., ss. 499-500
- Schneider, Tammi J. (2011), An Introduction to Ancient Mesopotamian Religion (İngilizce), Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdman's Publishing Company, ISBN
- Tsumura, David Toshio (2005), Creation and Destruction: A Reappraisal of the Chaoskampf Theory in the Old Testament (İngilizce), Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, ISBN
- van der Toorn, Karel; Becking, Bob; Willem, Pieter (1999), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2. (İngilizce), Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdman's Publishing Company, ISBN
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Enlil ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses: Enlil/Ellil (god) (İngilizce)
- Gateway to Babylon: "Enlil and Ninlil", çev. Thorkild Jacobsen (İngilizce)
- Electronic Text Corpus of Sumerian Literature: "Enlil and Ninlil" (orijinal Sümerce) ve İngilizce çevirisi
- Electronic Text Corpus of Sumerian Literature: Sumerian Flood myth (orijinal Sümerce) ve İngilizce çevirisi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enlil Sumerce 𒀭𒂗𒆤 dEN LIL Anlami Efendi Ruzgar daha sonra bilinen adiyla Elil veya Ellil ruzgar hava yeryuzu ve firtinalarla ilgili antik Mezopotamya tanrisidir Ilk olarak Sumer panteonunun bas tanrisi olarak kaydedilen Enlil daha sonra Akadlar Babilliler Asurlular ve Hurriler tarafindan da ibadet edinilen bir tanri haline gelmistir Enlil in ana tapinma yeri bizzat Enlil tarafindan insa edildigine inanilan ve gokyuzu ile yeryuzunun baglanti noktasi olarak kabul edilen Nippur kentindeki Ekur tapinagidir Enlil bazen Nunamnir olarak da anilmaktadir Bir Sumer ilahisine gore diger tanrilar ona bakmaya cesaret edemez MO 24 yuzyilda Nippur un yukselisiyle birlikte onem kazanan Enlil kultu MO 1230 da Elamlilarin Nippur u yagmalamasiyla zayiflamis ve sonuc olarak Mezopotamya panteonunun bas tanrisi ve Babil in ulusal tanrisi Marduk tarafindan konumu ele gecirilmistir Enlil 𒀭𒂗𒆤Ruzgar hava yeryuzu ve firtina tanrisiNippur sitinden MO 1800 1600 e tarihlenen tahtinda oturan Enlil heykelcigi simdi Irak Muzesi nde sergilenmektedirYasadigi yerNippurSemboluBoynuzlu baslikKisisel bilgileriEsiNinlil KiCocuklariNinurta Nanna Nergal Ninazu ve EnbiluluEbeveynleriAn ve KiKarsiliklariBabil karsiligiElilHurri karsiligiKumarbi Sumer yaratilis efsanesinde onemli bir yer tutan Enlil An gok ve Ki yi yer birbirinden ayirmis boylece dunya insanlar icin yasanilabilir bir yer olmustur Sumer Tufan efsanesine gore Enlil tufandan sag kurtulan Ziusudra ya olumsuzluk bahsetmistir Akad ve Babillilerin Tufan efsanelerine gore ise insanlarin topluca yaptigi gurultuye cok kizmis ve insanlarin tumunu dunya uzerinden silmeye kalkismistir Enlil ve Ninlil efsanesi Enlil in degisik kiliklara burunerek tanrica Ninlil i defalarca bastan cikarmasiyla ilgilidir Bu iliski sonucunda ay tanrisi Nanna ile yer alti tanrilari Nergal Ninazu ve Enbilulu dogmustur Enlil kazmanin yaraticisi ve tarimin koruyucusudur Ayni zamanda Anzu Kader Tableti ve Lugale de dahil olmak uzere oglu Ninurta yi konu alan cesitli mitlerde belirgin bir sekilde yer alir EtimolojiEnlil in adi eski Sumerce efendi anlamina gelen EN 𒂗 ve anlami tartismali olan LIL 𒆤 kelimelerinden gelmektedir Bazilari bu kelimenin ruzgar veya hava anlamina geldigini dusunurken bu da Enlil i hava tanrisi Ruzgarin Efendisi veya Firtinanin Efendisi yapar bazilari ise bu kelimenin soluk ruh veya hayalet anlamina geldigini genisleyen hareket eden bir varlik olan LIL in atmosferle ozdes oldugunu soyler Bir baska dusunce de bu kelimenin aslinda Sumerce olmadigi kismen Sami dillerinden alinmis olabilecegidir Enlil in adi ayni zamanda yalnizca LIL in sebebi olmaktan ziyade LIL in kisilestirilmesi olarak da algilanir Piotr Steinkeller Enlil in adinin LIL in belirli bir ilahi alanina firtinalar ruhlar vs baska bir seye isaret etmedigini one surmektedir cunku Enlil in belirli bir alani olmayan tipik bir evrensel tanri olabilecegini belirtmektedir Piotr Steinkeller ve Piotr Michalowski nin Enlil in kaynaginin Sumer olduguna dair kuskulari bulunmaktadir Ismin gercek anlamini sorgulamislar Enlil i Eblacadaki I li lu kelimesi ile ozdeslestirmislerdir Manfred Krebernik ve M P Streck in belirttigi uzere Sumer metinlerinde Enlil in Kur gal Heybetli Dag olarak anilmasi onun dogu Mezopotamya kokenli olabilecegini dusundurmektedir IbadetNippur daki Ekur tapinaginin kalintilariNippur daki Ekur tapinaginin kat plani Genis beyaz tahtta yuce tahtta oturan Enlil Prensligin beyligin gucunun yargisinda durust olan Yer tanrilari korku ile egilirler onunde Gok tanrilari cokerler onunde Sumerlerin Enlil ilahisi cev Muazzez Ilmiye CigNippur daki bir diyorit havanin uzerindeki civi yazili yazit bunun Gudea dan Enlil e bir adak oldugunu belirtir y MO 2144 2124 Sumer kenti Nippur un koruyucu tanrisi olan Enlil in ana tapinma yeri buradaki Ekur tapinagidir Tapinagin adi eski Sumerce Dag Evi anlamina gelir Tapinak bir Sumer ilahisine gore tanri Enlil in bizzat kendisi tarafindan kurulmus ve insa edilmistir Kimi zaman gokyuzu ile yeryuzu arasindaki palamar halati olduguna inanilan bu yer yeryuzu ve gokyuzu arasinda iletisimi saglayan kanal olarak gorulmustur Ucuncu Ur Hanedani nin kurucusu Ur Nammu doneminde yazilmis bir ilahide detaylica anlatildigina gore E kur un kapilarina bir kartal suclu birini yakalarken Imdugud un bir aslani oldurmesi gibi mitolojik goruntuler oyulmustur Sumerler insanin camurdan yogrulduguna ve tanrilar ilahi etkinliklerini rahatca gerceklestirsinler diye insanlarin onlara yiyecek icecek ve barinak saglayarak hizmet etmesi icin yaratildigina inaniyordu Tanrilar veya tanricalar gokyuzunde ya da yer alti dunyasinda yasasalar da kisiliklerinin bir uzantisinin insanlarin onlar adina diktikleri cesitli kult heykellerde bulunduguna inandilar Bu nedenle kult heykellere surekli ozen ve ilgi gosterilmis onlarla ilgilenmesi icin rahipler gorevlendirilmistir Insanlar Enlil e yiyecek ve diger insani gereksinimleri sunarak ibadet etmislerdir Rituel olarak tanrinin kult heykelinin onune ziyafet seklinde sunulan yemegin Enlil in gunluk yemegi olduguna inanilmistir Rituelin ardindan yemekler rahipler ve tapinak personeli tarafindan yenmistir Bu rahipler ayni zamanda kult heykelin kiyafetlerinin degistirilmesinden ve banyo yaptirilmasindan sorumludur Sumerler Enlil i insanlara merhamet eden ulkeye bolluk bereket ve gonenc getiren babacan bir tanri olarak tasavvur ettiler Bir Sumer ilahisine gore hicbir tanri onun ihtisamina bakmaya cesaret bile edemez Ilahide anlatildigina gore Enlil olmasa hicbir kent kurulamaz hicbir ev yapilmazdi medeniyet var olmazdi Enlil Heybetli Dag ve Baska Topraklarin Krali olarak anilir Ayrica kizgin firtina vahsi boga ve tuccar olarak da tanimlanir Mezopotamyalilar Enlil i yaratici baba kral ve en yuksek rutbeli efendi olarak tasavvur etmislerdir Bazen Nunamnir adiyla anilan Enlil bir metinde Dogu Ruzgari ve Kuzey Ruzgari olarak gecer Krallar ve hukumdarlar Enlil i ornek bir yonetici olarak gorup onu taklit etmeye calistilar Soylendigine gore Enlil son derece adildi kotulukleri hos gormezdi Sumer in dort bir yanindan hukumdarlar mesruiyetini saglamak icin Nippur daki Enlil tapinagina seyahat ederlerdi Hukumdarlar Enlil in iyilikseverliginin karsiligini topraklari ve degerli nesneleri onun tapinagina sunarak verirlerdi Nippur Sumer sehir devletleri arasinda saray insa edilmeyen tek sehirdi Bu Enlil kultunun merkezi olarak sehrin onemini simgeliyor ve Enlil tapinaginin sehir icin onemini vurguluyordu Marduk un bas tanri olarak Enlil in yerini aldigi Babil doneminde dahi Babil krallari hala yonetme haklarinin taninmasi icin kutsal sehir Nippur a seyahat ediyorlardi MO 24 yuzyilda tanri An in oneminin azalmasiyla onun sahip oldugu guclerin cogu Enlil e gecmistir Bu donemde Enlil ve An yazitlarda siklikla birlikte anilmistir Enlil Amori donemi boyunca Mezopotamya nin bas tanrisidir Amori hukumdarlari onu mesruiyetlerinin kaynagi ilan etmistir Babil krali Hammurabi nin Sumer i fethinden sonra Enlil in onemi azalmaya baslamistir Babilliler Enlil e Elil adi altinda ibadet etmisler Hurriler ise onu kendi tanrilari Kumarbi ile ozdeslestirmistir Bir Hurri rituelinde Enlil ve Apantu Ishara nin babasi ve annesi olarak anilir Enlil Ninlil ile birlikte kudretli ve kadim tanrilar grubunun uyesi olarak da anilir Enlil in Mezopotamya da Bel ya da Belum adlariyla da tanimlandigi da ileri surulmustur Mezopotamya da Baal dahil olmak uzere diger isimler Enlil in karsiligi olarak kullanilan lakaplardir Enlil in Akad dilindeki karsiligi ise Ellil dir Kassit doneminde y MO 1592 1155 Nippur un nufuzunu yeniden kazanmasiyla Enlil bir kez daha one cikti MO 1300 den itibaren Asur un ulusal tanrisi Assur ile ozdeslestirildi Assur Asur panteonunun en ustun tanrisiydi MO 1230 da Elamlilarin Nippur a saldirmasiyla sehir ve Enlil kultu gerilemeye basladi Yaklasik yuz yil sonra Enlil in panteondaki bas tanri konumu Babillilerin ulusal tanrisi Marduk a verildi IkonografiGudea nin Tanri Ningirsu ya adanmis tabletinde su yaziyor Ningirsu icin Enlil in guclu savascisi onun efendisi Lagas in ensisi Gudea Enlil en fazla yedi boynuz cifti bulunan boynuzlu baslik semboluyle temsil edilirdi Bu tur basliklar ilahi varliklarin ayirt edici simgesiydi MO 3 binyildan itibaren tanrilar bunlarla resmedildi Boynuzlu baslik Sumer tarih oncesi donemden Persler in fethi donemine hatta tarihten sonrasina dek bicim ve anlam acisindan cok az degisiklige ugradi Sumerlerin karmasik bir numeroloji sistemi vardi belirli sayilarin ozel rituel anlamlar tasidigina inaniyorlardi Bu sistemde Enlil onun icin kutsal kabul edilen elli sayisi ile iliskilendirildi Enlil An ve Enki ile uclu tanri grubunun bir parcasiydi Bu uc tanri gece gokteki tum sabit yildizlarin tecessumuydu An gok ekvatorundaki tum yildizlarla Enlil kuzey gokyuzundeki yildizlarla ve Enki guney gokyuzundeki yildizlarla ozdeslestirildi Enlil in goksel yorungesi kuzey goksel kutbun etrafinda surekli simetrik bir daireydi ancak An ve Enki nin yorungelerinin cesitli noktalarda kesistigine inaniliyordu Enlil Coban Takimyildizi yla iliskilendiriliyordu MitolojiKoken mitleri Sumerlerin evrenin yaratilisi anlayislarinin ana kaynagi Gilgamis Enkidu ve Oluler Diyari adli bir Sumer siirinin giris bolumudur Yaratilis surecini kisaca anlatan destanin bu giris bolumunde baslangicta sadece ilksel deniz olan Nammu nun oldugu belirtilir Ardindan Nammu An i gok ve Ki yi yer dogurur An eril Ki disildir An ve Ki nin birlesmesinden Enlil dogar Enlil yerden gogu ayirir ve babasi An gogu ele gecirirken Enlil annesi Ki yi yeri ele gecirir Enlil ile annesi Ki nin birlesmesiyle evrenin duzenlenmesi insanin yaratilisi ve uygarligin kurulusu baslar Enlil ve Ninlil Enlil ile tanrica Ninlil arasindaki iliskiyi anlatan neredeyse tamamlanmis 152 satirlik bir Sumer siiridir Ilk olarak Ninlil in annesi Nunbarsegunu kizina Enlil in sevgisini nasil kazanacagi yolunda ogutler verir ona irmakta yikanmasini soyler Ninlil annesinin ogutlerini dinler irmaga gider Enlil burada onu bastan cikarir ve Ninlil ay tanrisi Nanna ya gebe kalir Bu nedenle Enlil oluler diyari Kur a surgun edilir Ninlil Enlil in pesinden oluler diyarina gider burada Enlil kapinin adami nin kiligina girer Ninlil Enlil in nereye gittigini sorar ancak kapinin adami bicimine girmis Enlil nerede oldugunu soylemeyi reddeder Bunun uzerine Ninlil ona Enlil in onun krali ve kendisinin kralicesi oldugunu hatirlatir Daha sonra hala kapinin adami kiliginda olan Enlil Ninlil ile beraber olur Bu beraberligin sonucunda Ninlil oluler diyarinin krali olarak bilinen Nergal e gebe kalir Ayni durum tekrarlanir ancak bu kez Enlil bunun yerine insan yutan irmak oluler diyari irmaginin adami kiligindadir Enlil Ninlil i bir kez daha bastan cikarir ve onu tanri Ninazu ya gebe birakir Son olarak Enlil kayikci adam in yerine gecer Ninlil i bir kez daha bastan cikarir ve onu kanal mufettisi Enbilulu ya gebe birakir Enlil in Ninlil i cesitli kiliklarda bastan cikarmasi ay tanrisi Nanna nin yani sira cesitli yeralti tanrilarinin kokenlerini aciklamayi amaclayan jenealojik mitlerdir Ancak Enlil ve Ninlil in ergenlikten yetiskinlige gecislerini anlatan bir resit olma oykusu olarak da gorulebilir Oykude ayni zamanda Ninlil in Enlil in esi olarak nasil bir konuma sahip oldugu da aciklanir zira siirde Ninlil kapinin adami na Enlil senin kralin ama ben de kralicenim demektedir Oyku ayni zamanda tarihsel acidan da onemlidir eger dogru olarak yorumlanmissa siir bir tanrinin baskalasiminin bilinen ilk ornegini vermektedir Tufan efsanesi Tufan oykusunun Sumer versiyonunda oykunun baslangicini kaydeden tabletin bir kismi yok oldugu icin tufanin nedenleri belirsizdir Her nasilsa Ziusudra olarak bilinen bir olumlu muhtemelen tanri Enki nin yardimiyla tufandan sag cikmayi basarir Tablet tufanin ortasinda bir noktada baslar Yedi gun yedi gece boyunca tufan ulkeyi kasip kavurur Ardindan gunes tanrisi Utu ortaya cikar Ziusudra geminin bir penceresini acar ve Utu nun onunde yerlere kapanir Daha sonra Utu nun serefine bir okuz ve bir koyun kurban eder Bu noktada yine metnin buyuk bir parcasi kiriktir Metin yeniden okunur hale geldiginde Ziusudra nin olumsuzlestirilmesi betimlenir Gilgamis Destani nin daha sonra kaydedilen Akad versiyonundaki Tufan oykusunde Enlil Tufan in musebbibidir Enlil in insanlarin kitlesel olarak yaptigi gurultuye cok kizdigi insanlarin onu uyutmadigi bu nedenle insanlarin tumunu dunya uzerinden silmeye kalkistigi anlatilir Oykunun bu versiyonunda kahraman Enki nin Babil deki karsiligi Ea tarafindan tufanin yaklastigi konusunda onceden uyarilan Utnapistim dir Tufan yedi gun boyunca surer Bittiginde insanligin yok olusuna yas tutan Istar Utnapistim e Enlil in bir daha boyle bir tufana neden olmayacagi konusunda soz verir Enlil Utnapistim ve ailesinin hayatta kaldigini gorunce cok ofkelenir Ancak Ea insanlik lehine konusur ve Enlil e tufan gondermek yerine vahsi hayvanlar kitlik veya salgin hastaliklarla insanligin fazla nufus sorununun cozulebilecek oldugunu soyler Bunun uzerine Enlil gemiye gider ve Utnapistim ile karisini onunde diz cokturur Enlil tanrilara olan sadakatinden dolayi Utnapistim e olumsuzluk bahseder Bas tanri ve uzlastirici Kotu bitkilerin basini o ezer Koklerini ceker cikarir baslarini koparir bitkileri kazma kurtarir Kazmanin yazgisini Enlil baba belirledi Kazma yuceltildi Kazmanin Yaratilisi cev Samuel Noah Kramer Erken Hanedan Donemi ne y MO 2900 2350 ait yaklasik 108 satirlik bir siirde Enlil in kazmayi yaratisi anlatilir Kazma Sumerlerde onemli bir tarim aletidir Enlil kazmayi yaratir ve kazmanin yazgisini belirler Siirde kazmanin kendisi altindan basi lacivert tasindan ve disiyse okuz boynuzu gibidir Siirde belirtildigine gore bu alet sehirler insa eder krala boyun egmeyen evi boyun egdirir ve kotu otlari temizler Enlil in agaclari ve tarimi var eden olduguna inanilmistir Enlil Ciftci Tanriyi Secer adli Sumer siirinde ulkeye bolluk ve refahi getirmeyi aklina koyan Enlil biri coban ve biri ciftci olan Emes ve Enten kardesleri yaratir Iki kardesin arasinda siddetli bir kavga cikar ve sonunda Emes Enten in tanrilarin ciftcisi olma iddiasina meydan okur Kardesler Enlil in onunde durumlarini ifade ettikleri Nippur a giderler Enlil in huzuruna cikarlar Enten lehine karar verilir ve anlasmazlik uzlasmayla sonuclanir Bu mit Kutsal Kitap taki Habil ve Kabil oykusunun gunumuze ulasmis en yakin Sumer versiyonudur ancak cinayetle degil uzlasmayla sonuclanmasi bakimindan farklidir Ninurta efsaneleri Ninurta Enlil tapinagindan Kader Tableti ni calmis olan Anzu yu yildirimlariyla takip ederken Austen Henry Layard Monuments of Nineveh 2 cilt 1853 Sumer siiri Lugale de Enlil oglu tanri Ninurta ya demon Asag i nasil odurecegi konusunda yardimci olur Bu ogut Ninurta ya tanrilar diyarina Enlil den ogut almak uzere gonderilen Ninurta nin sihirli gurzu Sarur tarafindan iletilir Eski Orta ve Gec Babil deki Anzu ve Kader Tableti mitlerinde Anzu dev ve azman bir kustur Enlil e ihanet eder ve Enlil e yetki veren kutsal bir kil tablet olan Kader Tableti ni Enlil banyo yapmaya hazirlanirken calar Nehirler kurur ve tanrilar guclerinden arindirilir Tanrilarin Anzu yu yenmesi icin gonderdigi Adad Gerra ve Sara basarisiz olur Nihayetinde tanri Ea Enlil in oglu Ninurta nin gonderilmesini tanrilara onerir Neticede Ninurta Anzu yu alt eder ve Kader Tableti ni babasina iade eder Odul olarak Ninurta ya tanrilar meclisinde onemli bir yer verilir Tanrilar savasi Yeni Asur Imparatorlugu donemine MO 911 612 ait agir hasarli bir metinde Marduk Anunnaki den olusan ordusunu kutsal Nippur kentine dogru yonlendirir ve kargasaya sebep olur Bu kargasa bir sele neden olur ki bu da yerlesik Nippur tanrilarini Esumesa tapinaginda Ninurta ya siginmasina mecbur birakir Enlil Marduk un haddini asmasina ofkelenerek Esumesa nin tanrilarina Marduk ile diger Anunnaki yi tutsak almalarini emreder Anunnaki yakalanir ancak Marduk Mustesirhablim i Esumesa tanrilarina isyan etmek icin gorevlendirir ve habercisi Neretagmil i okuryazarlik tanrisi Nabu yu uyarmasi icin gonderir Esumesa tanrilari Nabu nun konusmasini duydugunda onu aramak icin tapinaklarindan cikar Marduk Esumesa tanrilarini yener ve Enlil in de aralarinda bulundugu 360 tanesini savas esiri olarak ele gecirir Enlil Esumesa tanrilarinin masum oldugunu iddia eder bundan oturu Marduk onlari Anunnaki nin onunde yargilar Metin Damkianna dan Ninhursag in baska bir adi tanrilara ve insanliga bir uyarisi ile biter Anunnaki ile Esumesa tanrilari arasindaki savasin tekrar edilmemesini temenni eder Ayrica bakinizAntik Mezopotamya dini El Bati Semitik mitolojisinde Enlil ile benzer bir konuma sahip olan bas tanri Enlil Ilahisi Kumarbi Enlil in Hurrilerdeki karsiligiKaynakcaOzel a b Halloran 2006 a b Holland 2009 s 114 a b Nemet Nejat 1998 s 182 Coleman 2007 s 335 Kramer 1983 ss 115 121 Stone Adam Enlil Ellil god Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses Ingilizce Oracc and the UK Higher Education Academy 17 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2020 Wang Xianhua The Metamorphosis of Enlil in Early Mesopotamia Ingilizce ss 6 22 12 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2020 Jacobsen Thorkild 1989 The lil of En lil Berens H Loding D M Roth M T Ed DUMU E DUB BA A Studies in Honor of Ake W Sjoberg Ingilizce University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology ss 267 276 ISBN 978 0934718981 a b Cig 2013 s 53 a b Leick 2019 s 197 Michalowski Piotr 1998 The unbearable lightness of Enlil Prosecky J Ed Intellectual Life of the Ancient Near East Ingilizce The Oriental Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic s 240 van der Toorn Becking amp Willem 1999 Steinkeller Piotr 1999 On Rulers Priests and Sacred Marriage Tracing the Evolution of Early Sumerian Kingship Watanabe K Ed Priests and Officials in the Ancient Near East Ingilizce s 114 n 36 a b c d e f g h i Marcus amp Pettinato 2005 s 2799 Cig 2013 s 194 Hallo 1996 ss 231 234 Black amp Green 2003 s 70 ve 74 a b c d Black amp Green 2003 s 70 Black amp Green 2003 s 130 a b Kramer 2002 s 165 a b c d e f Janzen 2004 s 247 a b c Black amp Green 2003 s 197 a b c Nemet Nejat 1998 s 186 a b Nemet Nejat 1998 ss 186 187 Nemet Nejat 1998 ss 186 188 a b Black amp Green 2003 s 140 Kramer 2002 s 160 a b c d e f g Black amp Green 2003 s 74 a b Kramer 2002 ss 163 164 Kramer 2002 s 163 Kramer 2002 ss 160 161 Grottanelli amp Mander 2005 s 5 162a a b Kramer 2002 s 161 Littleton 2005 ss 480 482 a b Littleton 2005 s 482 a b Schneider 2011 s 58 Kramer 2002 ss 159 160 a b Schneider 2011 ss 58 59 a b c d Schneider 2011 s 59 a b Coleman amp Davidson 2015 s 108 a b Archi 1990 s 114 a b Narcin 2010 s 120 Narcin 2010 s 122 Black amp Green 2003 s 41 Black amp Green 2003 s 40 a b c Black amp Green 2003 s 52 Black amp Green 2003 s 199 Nemet Nejat 1998 ss 185 McEvilley 2002 ss 171 172 Rollig 1971 ss 499 500 Tsumura 2005 s 134 Delaporte 1996 s 137 a b c Nemet Nejat 1998 s 203 Kramer 2002 ss 159 164 a b Rogers 1998 s 13 Levenda 2008 s 29 Levenda 2008 ss 29 30 Kramer 1999 ss 66 69 a b Kramer 1999 ss 81 83 a b Kramer 1999 s 83 a b c Kramer 1999 s 88 a b c Jacobsen 1946 ss 128 152 Kramer 1999 s 89 a b Kramer 1999 ss 90 93 Kramer 1999 s 92 Kramer 1999 s 93 Black Cunningham amp Robson 2006 s 106 Leick 2013 s 66 Leick 2013 s 67 Kramer 1999 s 173 a b Kramer 1999 ss 173 174 a b c d e f Kramer 1999 s 174 Dalley 1989 s 109 Dalley 1989 ss 109 111 Dalley 1989 ss 109 110 Dalley 1989 s 113 Dalley 1989 ss 114 115 a b Cig 2008 s 37 Dalley 1989 s 115 a b Dalley 1989 ss 115 116 Cig 2008 s 38 Dalley 1989 s 116 a b Kramer 1999 s 104 Kramer 1999 ss 102 104 a b Green 2003 s 37 Hooke 2002 a b Kramer 1999 s 103 Cig 2013 s 64 a b Cig 2013 s 65 Cig 2013 s 55 a b Kramer 1999 s 98 a b c Kramer 1999 s 99 Kramer 1999 ss 100 102 a b Penglase 1994 s 68 Leick 1991 s 9 Black amp Green 2003 s 122 Leick 1991 ss 9 10 a b c d e f Leick 1991 s 10 a b c d Oshima 2010 s 145 a b Oshima 2010 ss 145 146 a b c d e Oshima 2010 s 146 GenelArchi Alfonso 1990 The Names of the Primeval Gods Orientalia NOVA Ingilizce Roma Gregorian Biblical Press 59 2 ss 114 129 JSTOR 43075881 Black Jeremy A Cunningham Graham Robson Eleanor 2006 The Literature of Ancient Sumer Ingilizce Oxford University Press s 106 ISBN 978 0 19 929633 0 Black Jeremy Green Anthony 2003 Mezopotamya Mitolojisi Sozlugu Tanrilar Ifritler Semboller Aram Yayincilik ISBN 975 8242 80 6 Coleman J A 2007 The Dictionary of Mythology An A Z of Themes Legends and Heroes Ingilizce Londra Ingiltere Arcturus Publishing Limited ISBN 978 0 572 03222 7 Cig Muazzez Ilmiye 2008 Sumerlilerde Tufan Tufan da Turkler 2 Kaynak Yayinlari ISBN 978 975 343 542 0 Cig Muazzez Ilmiye 2013 Uygarligin Kokeni Sumerliler 1 6 1 Kaynak Yayinlari ISBN 978 975 343 515 4 Dalley Stephanie 1989 Myths from Mesopotamia Creation the Flood Gilgamesh and Others Ingilizce Oxford Ingiltere Oxford University Press ISBN 0 19 283589 0 Delaporte L 1996 1925 Mesopotamia The Babylonian and Assyrian Civilization The History of Civilization Ingilizce Childe V Gordon tarafindan cevrildi New York City New York ve Londra Ingiltere Routledge ISBN 0 415 15588 6 Green Alberto R W 2003 The Storm God in the Ancient Near East Ingilizce Winona Lake Indiana Eisenbrauns ISBN 9781575060699 Grottanelli Cristiano Mander Pietro 2005 Kingship Kingship in the Ancient Mediterranean World Lindsay Jones Ed Encyclopedia of Religion 2 Ingilizce Detroit Michigan MacMillan Reference USA ISBN 978 0028657332 Halloran John A 2006 Sumerian Lexicon Version 3 0 Hallo William W 1996 Review Enki and the Theology of Eridu Journal of the American Oriental Society Ingilizce 116 2 ss 231 234 Holland Glenn Stanfield 2009 Gods in the Desert Religions of the Ancient Near East Ingilizce Lanham Maryland Boulder Colorado New York City New York Toronto Ontario ve Plymouth Ingiltere Rowman amp Littlefield Publishers Inc ISBN 978 0 7425 9979 6 Hooke Samuel Henry 2002 Ortadogu Mitolojisi Senel Alaeddin tarafindan cevrildi Imge Kitabevi ISBN 975 533 000 3 Jacobsen Thorkild 1946 Sumerian Mythology A Review Article Journal of Near Eastern Studies Ingilizce 5 2 ss 128 152 doi 10 1086 370777 JSTOR 542374 Janzen David 2004 The Social Meanings of Sacrifice in the Hebrew Bible A Study of Four Writings Ingilizce Berlin Almanya Walter de Gruyter ISBN 3 11 018158 4 Kramer Samuel Noah 1999 Sumer Mitolojisi IO Ucuncu Bin Yildaki Tinsel ve Edebi Gelisim Ustune Bir Calisma Koyukan Hamide tarafindan cevrildi Istanbul Kabalci Yayinevi ISBN 978 605 527 280 7 Kramer Samuel Noah 2002 Sumerler Tarihleri Kulturleri ve Karakterleri Buze Ozcan tarafindan cevrildi Kabalci Yayinevi ISBN 975 8240 10 2 Kramer Samuel Noah 1983 The Sumerian Deluge Myth Reviewed and Revised Anatolian Studies Ingilizce British Institute of Archaeology at Ankara cilt 33 ss 115 121 doi 10 2307 3642699 JSTOR 3642699 Leick Gwendolyn 1991 A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology Ingilizce New York City New York Routledge ISBN 0 415 19811 9 Leick Gwendolyn 2013 1994 Sex and Eroticism in Mesopotamian Literature Ingilizce New York Routledge ISBN 978 1 134 92074 7 Leick Gwendolyn 2019 Kentin Mucidi Mezopotamya Duru Ekin tarafindan cevrildi Say Yayinlari ISBN 978 605 02 0752 1 Levenda Peter 2008 Stairway to Heaven Chinese Alchemists Jewish Kabbalists and the Art of Spiritual Transformation Ingilizce New York ve Londra Continuum International Publishing Group Inc ISBN 978 0 8264 2850 9 Littleton C Scott 2005 Gods Goddesses and Mythology Volume IV Druids Gilgamesh Epic of Ingilizce New York City New York Marshall Cavendish ISBN 0 7614 7563 X Marcus David Pettinato Giovanni 2005 Enlil Lindsay Jones Ed Encyclopedia of Religion 2 Ingilizce 4 MacMillan Reference USA ss 2799 2801 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link McEvilley Thomas 2002 The Shape of Ancient Thought Comparative Studies in Greek and Indian Philosophies Ingilizce New York Allworth Press ISBN 1 58115 203 5 Narcin Ali 2010 A dan Z ye Sumer Ozan Yayincilik ISBN 978 9944 143 08 0 Nemet Nejat Karen Rhea 1998 Daily Life in Ancient Mesopotamia Daily Life Ingilizce Greenwood ISBN 978 0313294976 Oshima Takayoshi 2010 Damkianna Shall Not Bring Back Her Burden in the Future A new Mythological Text of Marduk Enlil and Damkianna Horowitz Wayne Gabbay Uri Vukosavokic Filip Ed A Woman of Valor Jerusalem Ancient Near Eastern Studies in Honor of Joan Goodnick Westenholz Ingilizce 8 Madrid Ispanya Biblioteca del Proximo Oriente Antiguo ISBN 978 84 00 09133 0 Penglase Charles 1994 Greek Myths and Mesopotamia Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod Ingilizce New York Routledge ISBN 0 415 15706 4 Rogers John H 1998 Origins of the Ancient Astronomical Constellations I The Mesopotamian Traditions Journal of the British Astronomical Association Ingilizce Londra Ingiltere The British Astronomical Association 108 1 ss 9 28 Bibcode 1998JBAA 108 9R Rollig Werner 1971 Gotterzahlen E Ebeling B Miessner Eds Ed Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischeen Archaologie Almanca 3 Berlin Almanya Walther de Gruyter amp Co ss 499 500 Schneider Tammi J 2011 An Introduction to Ancient Mesopotamian Religion Ingilizce Grand Rapids Michigan William B Eerdman s Publishing Company ISBN 978 0 8028 2959 7 Tsumura David Toshio 2005 Creation and Destruction A Reappraisal of the Chaoskampf Theory in the Old Testament Ingilizce Winona Lake Indiana Eisenbrauns ISBN 1 57506 106 6 van der Toorn Karel Becking Bob Willem Pieter 1999 Dictionary of Deities and Demons in the Bible 2 Ingilizce Grand Rapids Michigan William B Eerdman s Publishing Company ISBN 0 8028 2491 9 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Enlil ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses Enlil Ellil god Ingilizce Gateway to Babylon Enlil and Ninlil cev Thorkild Jacobsen Ingilizce Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Enlil and Ninlil orijinal Sumerce ve Ingilizce cevirisi Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Sumerian Flood myth orijinal Sumerce ve Ingilizce cevirisi