Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Malaya İç Savaşı (Malayca: Darurat Malaya) 1948-1960 yıllarında ülkeyi İngiliz sömürgesi olmaktan çıkartarak sosyalist bir ülke haline getirmek isteyen Malaya Komünist Partisi liderliğindeki ile Britanya İmparatorluğunun bölgedeki denetiminin sürerek komünizm ideolojisine karşı mücadele veren İngiliz destekli Malay Federasyonu arasındaki iç savaştır.
Arka plan
19.yüzyılın başlarından itibaren Britanya sömürgesi olan Britanya Malayasında II. Dünya Savaşı'nın yarattığı ekonomik sıkıntılar etkileyici olmuştur. Ülkedeki kârlı kauçuk kaynaklarının yağmalanmasını, yoğun işsizlik, düşük ücretler ve başta yiyecek fiyatları olmak üzere aşırı enflasyon yaşam koşullarını zorlaştırmıştır. Ülkede güçlenen sendikalar ve Malaya Komünist Partisi'nin etkisi sayesinde önemli grevler yaşanmış, işçiler haklarını aramaya başlamıştır. Komünistlerin 29 Ocak 1946 tarihinde örgütledikleri 24 saatlik genel grev başarılı olmuştur. Emekçilerin örgütlenerek sömürge ekonomik işleyişinin bozulmasına engel olmak isteyen İngilizler ellerindeki zor aygıtıyla grevleri kırmaya çalışmış, işçi önderlerini tutuklamış, grevci işçileri evlerinden atmış, katliamlar gerçekleştirmiştir. Sömürge idaresinin bu baskı yöntemlerine şiddetle cevap verilince bölgedeki plantasyon sahiplerine saldırılar başlamış, bu da idarenin daha sert adımlar atmasına yol açmıştır. Savaşın ardından ABD'ye olağanüstü borçları bulunan Britanya İmparatorluğu çok kârlı kauçuk ve kalay madenlerine el koymaktaydı. Buradan elde edilen kâr o boyuttaydı ki, Malaya'dan elde edilen gelir, İngiltere'nin adadan yaptığı ihracattan çoktu. Savaşın ardından ortaya çıkan ulusal bağımsızlık hareketlerine karşı koyamayacağını anlayan İngilizler, kendileriyle uyumlu hükûmetlere iktidarı devrederek ülkedeki ekonomik sömürü mekanizmalarını korumayı amaçlıyordu.
Komünistlerin konumu
Ülkede İngiltere'nin sömürge yönetimine karşı ulual bağımsızlık mücadelesi veren liderliğindeki komünistler 1941 yılından itibaren Japonya işgaline karşı silahlı mücadele etmekteydi. Müttefikler II. Dünya Savaşı sırasında 16 Şubat 1942'de Singapur'da teslim olarak tüm bölgeyi Japonların egemenliğine bırakmıştı. Bu dönemde komünistler Müttefik Devletler tarafından iletilen istihbarat, mühimmat ve silahlar sayesinde önemli bir direniş gücü olmuş, ülkenin Japon işgalinden kurtulması için belirleyici olmuştur. Ancak savaşın sona ermesiyle beraber militanlar silahlarını teslim etmeyi kabul etmemiş, yeniden tesis edilmeye çalışılan İngiliz denetimine karşı çıkmıştır. Komünistler bölgede başarılı olan Çin Devrimi'nden dersler çıkarmış ve benzer strateji uygulamaya girişmiştir.
İç savaş
İç savaşın ilk döneminde komünist gerillalar kırda kurtarılmış bölgeler yaratmaya çalışmış ancak başarılı olamamıştır. Britanya İmparatorluğu daha henüz Avrupa Cephesinde "insanlığı demokrasi lehine kurtaran" güç olmaktan Asya'daki sömürgelerini elden çıkarmamak için her türlü savaş suçu işleyebilen bir güç haline geçmiştir. İngilizler tarafından iç savaş yerine olağanüstü durum ve terör durumu olarak tanımlanan savaşta çok çeşitli uygulama gerçekleştirilmiştir. Sivil halka ait özel mülk gerillalara destek verme savıyla yakılmış, halk toplama kamplarına sürülmüş, komünist olduğundan şüphelenilenler yerinde infaz edilmiştir. Britanya zulmüne karşı halk komünistlere destek verse de askeri yardım alamayan gerillalar uzun vadeli bir savaşta başarılı olamamıştır. Ayrıca ABD eliyle desteklenen İngilizler son teknoloji helikopterler, kimyasal silahlar ve özel teçhizatlı komando harekâtlarıyla zafer elde etmiştir. Savaş sırasında Avustralya, Yeni Zelanda gibi kolonilerin yanı sıra ırkçı Güney Afrika rejiminden (o dönem adıyla Rodezya) de destek alan İngilizler kendisine para karşılığı yerli işbirlikçiler bulmuştur. Ücra bölgelerden getirilen vahşi kabile avcılarına öldürüp kelleleri getirilen her komünist için ödeme yapılacağına dair yapılan anlaşma üzerine savaş canice bir hal almıştır.
Sonuçlar
Savaşta düzenli birliklere yanıt veremeyen komünistler 1957 sonuna gelindiğinde hem sayıca azalmış hem de Britanya'nın ülkeye egemenliği belirgin hale gelmiştir. Cangılda hayatta kalan gerillalar savaşarak ölmeyi veya sürgüne gitmeyi seçmek durumunda kaldılar. 1957 yılında Britanya yanlısı rejim Malaya'nın bağımsızlığını ilan edince komünistlerin bağımsızlık mücadelesi amaçları da bir ökçüde boşa düşmüş oluyordu. Takip eden dönemde gerillalar teslim olacak veya Tayland sınırına çekilecektir. 31 Temmuz 1960 tarihinde Britanya yanlısı Malaya hükûmeti olağanüstü hal durumunun sona erdiğini ilan etmiş, komünist liderler de bir süre Tayland'da kaldıktan sonra Çin'e geçmiştir.
Savaşın sonunda yaklaşık 7 bin gerilla öldürülmüş, 1287 gerilla yakalanmış, 2702 tanesi de teslim olmuştur. 1346 Malaya askerinin yanı sıra Britanya Ordusuna mensup 519 kişi hayatını kaybetmiştir. Çatışmalar sırasında en az 2500 sivil hayatını kaybetmiş, yaklaşık 800 kişi de kaybolmuştur.
Savaş suçları
Savaş sırasında Britanya tarafı ve ona bağlı güçler tarafından yoğun bir şekilde savaş suçu işlenmiştir:
- Yargısız ve yerinde infaz
- Sivillere yönelik katliamlar
- Köy boşaltma ve yakma
- Savaş esirlerinin infaz edilmesi
- Yakıp yıkma taktiği
- Hırsızlık, zorla el koyma, sabotaj ve kundaklama
- İşkence
- Toplama kampları
Günümüze etkileri
1960'lı yıllarda ABD'nin başta My Lai Katliamı olmak üzere Vietnam Savaşı sırasında işlenen savaş suçlarının ortaya çıkması üzerine Britanya'nın Malaya'da işlediği suçların da incelenmesi gündeme gelmiştir. Ancak Britanya Hükûmeti nezdinde açılan soruşturmalar örtbas edilmiştir. Öte yandan Operation Legacy kapsamında MI5 ve Metropoliten Polis Teşkilatı Britanya'nın sömürge dönemine dair savaş suçu içeren belgeleri imha ettiği bilinmektedir.
Notlar
- ^ Bu kapsamda Borneo'da yaşayan ödül avcıları kullanılmıştır. İlkel kültürlerinde savaşçı kimlikleriyle bilinen bu halk düşmanlarına karşı kelle avcılığını uygulayagelmiştir. Britanya Ordusu tarafından gerçekleştirilen bu savaş suçu İngiltere'deki Büyük Britanya Komünist Partisi yayını olan Daily Worker tarafından ortaya çıkarılmış ve kamuoyunda büyük tepki toplamıştır.
- ^ 12 Aralık 1948 tarihinde İskoçya Muhafız Birliği 'de 24 sivili katletmiş, 1993-1997 arasında yenilen açılan soruşturmalar havada kalmıştır.
Kaynakça
- ^ 18 Nisan 2012 tarihli 12 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Guardian haberi (İngilizce) 19 Temmuz 2023 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Malaya Ic Savasi Malayca Darurat Malaya 1948 1960 yillarinda ulkeyi Ingiliz somurgesi olmaktan cikartarak sosyalist bir ulke haline getirmek isteyen Malaya Komunist Partisi liderligindeki ile Britanya Imparatorlugunun bolgedeki denetiminin surerek komunizm ideolojisine karsi mucadele veren Ingiliz destekli Malay Federasyonu arasindaki ic savastir Arka planKomunist onder Lee Min 1951 19 yuzyilin baslarindan itibaren Britanya somurgesi olan Britanya Malayasinda II Dunya Savasi nin yarattigi ekonomik sikintilar etkileyici olmustur Ulkedeki karli kaucuk kaynaklarinin yagmalanmasini yogun issizlik dusuk ucretler ve basta yiyecek fiyatlari olmak uzere asiri enflasyon yasam kosullarini zorlastirmistir Ulkede guclenen sendikalar ve Malaya Komunist Partisi nin etkisi sayesinde onemli grevler yasanmis isciler haklarini aramaya baslamistir Komunistlerin 29 Ocak 1946 tarihinde orgutledikleri 24 saatlik genel grev basarili olmustur Emekcilerin orgutlenerek somurge ekonomik isleyisinin bozulmasina engel olmak isteyen Ingilizler ellerindeki zor aygitiyla grevleri kirmaya calismis isci onderlerini tutuklamis grevci iscileri evlerinden atmis katliamlar gerceklestirmistir Somurge idaresinin bu baski yontemlerine siddetle cevap verilince bolgedeki plantasyon sahiplerine saldirilar baslamis bu da idarenin daha sert adimlar atmasina yol acmistir Savasin ardindan ABD ye olaganustu borclari bulunan Britanya Imparatorlugu cok karli kaucuk ve kalay madenlerine el koymaktaydi Buradan elde edilen kar o boyuttaydi ki Malaya dan elde edilen gelir Ingiltere nin adadan yaptigi ihracattan coktu Savasin ardindan ortaya cikan ulusal bagimsizlik hareketlerine karsi koyamayacagini anlayan Ingilizler kendileriyle uyumlu hukumetlere iktidari devrederek ulkedeki ekonomik somuru mekanizmalarini korumayi amacliyordu Komunistlerin konumu Ulkede Ingiltere nin somurge yonetimine karsi ulual bagimsizlik mucadelesi veren liderligindeki komunistler 1941 yilindan itibaren Japonya isgaline karsi silahli mucadele etmekteydi Muttefikler II Dunya Savasi sirasinda 16 Subat 1942 de Singapur da teslim olarak tum bolgeyi Japonlarin egemenligine birakmisti Bu donemde komunistler Muttefik Devletler tarafindan iletilen istihbarat muhimmat ve silahlar sayesinde onemli bir direnis gucu olmus ulkenin Japon isgalinden kurtulmasi icin belirleyici olmustur Ancak savasin sona ermesiyle beraber militanlar silahlarini teslim etmeyi kabul etmemis yeniden tesis edilmeye calisilan Ingiliz denetimine karsi cikmistir Komunistler bolgede basarili olan Cin Devrimi nden dersler cikarmis ve benzer strateji uygulamaya girismistir Ic savasMalaya Ordusu tarafindan gerceklestirilen bir harekat Ic savasin ilk doneminde komunist gerillalar kirda kurtarilmis bolgeler yaratmaya calismis ancak basarili olamamistir Britanya Imparatorlugu daha henuz Avrupa Cephesinde insanligi demokrasi lehine kurtaran guc olmaktan Asya daki somurgelerini elden cikarmamak icin her turlu savas sucu isleyebilen bir guc haline gecmistir Ingilizler tarafindan ic savas yerine olaganustu durum ve teror durumu olarak tanimlanan savasta cok cesitli uygulama gerceklestirilmistir Sivil halka ait ozel mulk gerillalara destek verme saviyla yakilmis halk toplama kamplarina surulmus komunist oldugundan suphelenilenler yerinde infaz edilmistir Britanya zulmune karsi halk komunistlere destek verse de askeri yardim alamayan gerillalar uzun vadeli bir savasta basarili olamamistir Ayrica ABD eliyle desteklenen Ingilizler son teknoloji helikopterler kimyasal silahlar ve ozel techizatli komando harekatlariyla zafer elde etmistir Savas sirasinda Avustralya Yeni Zelanda gibi kolonilerin yani sira irkci Guney Afrika rejiminden o donem adiyla Rodezya de destek alan Ingilizler kendisine para karsiligi yerli isbirlikciler bulmustur Ucra bolgelerden getirilen vahsi kabile avcilarina oldurup kelleleri getirilen her komunist icin odeme yapilacagina dair yapilan anlasma uzerine savas canice bir hal almistir SonuclarSavasta duzenli birliklere yanit veremeyen komunistler 1957 sonuna gelindiginde hem sayica azalmis hem de Britanya nin ulkeye egemenligi belirgin hale gelmistir Cangilda hayatta kalan gerillalar savasarak olmeyi veya surgune gitmeyi secmek durumunda kaldilar 1957 yilinda Britanya yanlisi rejim Malaya nin bagimsizligini ilan edince komunistlerin bagimsizlik mucadelesi amaclari da bir okcude bosa dusmus oluyordu Takip eden donemde gerillalar teslim olacak veya Tayland sinirina cekilecektir 31 Temmuz 1960 tarihinde Britanya yanlisi Malaya hukumeti olaganustu hal durumunun sona erdigini ilan etmis komunist liderler de bir sure Tayland da kaldiktan sonra Cin e gecmistir Savasin sonunda yaklasik 7 bin gerilla oldurulmus 1287 gerilla yakalanmis 2702 tanesi de teslim olmustur 1346 Malaya askerinin yani sira Britanya Ordusuna mensup 519 kisi hayatini kaybetmistir Catismalar sirasinda en az 2500 sivil hayatini kaybetmis yaklasik 800 kisi de kaybolmustur Savas suclari10 Mayis 1952 tarihli Daily Worker gazetesi tarafindan ifsa edilen savas suclari Savas sirasinda Britanya tarafi ve ona bagli gucler tarafindan yogun bir sekilde savas sucu islenmistir Yargisiz ve yerinde infaz Sivillere yonelik katliamlar Koy bosaltma ve yakma Savas esirlerinin infaz edilmesi Yakip yikma taktigi Hirsizlik zorla el koyma sabotaj ve kundaklama Iskence Toplama kamplariGunumuze etkileri1960 li yillarda ABD nin basta My Lai Katliami olmak uzere Vietnam Savasi sirasinda islenen savas suclarinin ortaya cikmasi uzerine Britanya nin Malaya da isledigi suclarin da incelenmesi gundeme gelmistir Ancak Britanya Hukumeti nezdinde acilan sorusturmalar ortbas edilmistir Ote yandan Operation Legacy kapsaminda MI5 ve Metropoliten Polis Teskilati Britanya nin somurge donemine dair savas sucu iceren belgeleri imha ettigi bilinmektedir Notlar Bu kapsamda Borneo da yasayan odul avcilari kullanilmistir Ilkel kulturlerinde savasci kimlikleriyle bilinen bu halk dusmanlarina karsi kelle avciligini uygulayagelmistir Britanya Ordusu tarafindan gerceklestirilen bu savas sucu Ingiltere deki Buyuk Britanya Komunist Partisi yayini olan Daily Worker tarafindan ortaya cikarilmis ve kamuoyunda buyuk tepki toplamistir 12 Aralik 1948 tarihinde Iskocya Muhafiz Birligi de 24 sivili katletmis 1993 1997 arasinda yenilen acilan sorusturmalar havada kalmistir Kaynakca 18 Nisan 2012 tarihli 12 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Guardian haberi Ingilizce 19 Temmuz 2023 tarihinde erisilmistir