Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Panama (İspanyolca: Panamá) veya resmî adıyla Panama Cumhuriyeti (República de Panamá), Orta Amerika'da, Karayip Denizi ve Kuzey Büyük Okyanus kıyısında, Kolombiya ve Kosta Rika arasında yer alan bir ülkedir. Başkenti, ülke ile aynı adı taşıyan Panama şehridir (Panamá). Panama, 16. yüzyılda İspanyollar tarafından keşfedilmiş olup 1821’e kadar bir İspanyol kolonisi olarak kalmıştır. 1821’de ise Kolombiya ile birleşmiş ancak 1903 yılında Kolombiya’dan ayrılarak ABD’nin desteği ile bağımsızlığını ilan etmiştir.
Panama | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan "Pro Mundi Beneficio" "Dünyanın çıkarı için" | |||||||||
  | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Panamá 8°58′K 79°32′B / 8.967°K 79.533°B | ||||||||
| Resmî dil(ler) | İspanyolca | ||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | |||||||||
| Etnik gruplar (2020) |
| ||||||||
| Demonim | |||||||||
| Hükûmet | Üniter başkanlık cumhuriyeti | ||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Kara | 75.417 km2 | ||||||||
• Su (%) | 2,9 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2022 tahminî | 4.337.768 (127.) | ||||||||
• Yoğunluk | 56/km2 (122.) | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||
• Toplam |  $190 milyar | ||||||||
• Kişi başına | $42.738 | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||||||
• Toplam | $82,3 milyar | ||||||||
• Kişi başına | $18.493 | ||||||||
| Gini (2017) | ▼ 49.9 yüksek | ||||||||
| İGE (2022) | 0.820 çok yüksek · 57. | ||||||||
| Para birimi | |||||||||
| Zaman dilimi | UTC−5 (DZD) | ||||||||
| Tarih formatı | aa/gg/yyyy gg/aa/yyyy | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | |||||||||
| ISO 3166 kodu | |||||||||
| İnternet alan adı | .pa | ||||||||
Coğrafya
Panama, Orta Amerika'da, hem Karayip Denizi hem de Pasifik Okyanusu sınırında, Kolombiya ve Kosta Rika arasındadır. Çoğunlukla ve enlemleri ile ve boylamları arasındadır. (83°'nin batısında küçük bir alan vardır).
Ülkeden Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu'nu birleştiren Panama Kanalı geçer.
Panama Kıstağı üzerindeki konumu stratejiktir. 2000 yılına gelindiğinde Panama, Atlantik Okyanusu ile Karayip Denizi'ni Pasifik Okyanusu'nun kuzeyine bağlayan Panama Kanalı'nı kontrol ediyordu. Panama'nın toplam alanı 74, 177.3 km² (28,640 mil2)'dir.
Panama coğrafyasının baskın özelliği, oluşturan dağların ve tepelerin merkezi omurgasıdır. Bölünme, Kuzey Amerika'nın büyük dağ sıralarının bir parçasını oluşturmaz ve yalnızca Kolombiya sınırına yakın Güney Amerika'nın And sistemiyle ilişkili yaylalar vardır. Bölmeyi oluşturan omurga, tepelerin volkanik müdahaleler tarafından aşındırıldığı deniz tabanından yükselen yükseltinin oldukça aşınmış kemeridir.
Bölünmenin dağ sırasına Kosta Rika sınırına yakın denir. Daha doğuda Serranía de Tabasará olur ve Panama Kanalı'nın bulunduğu kıstağın alt eyerine daha yakın olan kısmına genellikle Sierra de Veraguas denir. Bütün olarak Kosta Rika ile kanal arasındaki mesafe, coğrafyacılar tarafından genellikle olarak anılır.
Ülkedeki en yüksek nokta, 3,475 metre (11,40 fit)'a yükselen 'dır. Kolombiyalı gerilla'ların ve uyuşturucu satıcılarının faaliyet gösterdiği ve bazen aldığı Panama ve Kolombiya arasındaki neredeyse aşılmaz bir ormandır. Bu boşluk, karışıklıklar ve hareketleri Alaska'dan Patagonya'ya tam bir yol oluşturan 'nda kırılma yaratır.
Panama'nın vahşi yaşamı, Orta Amerika'daki en çeşitlisidir. Birçok Güney Amerika türünün yanı sıra Kuzey Amerika vahşi yaşamına da ev sahipliği yapmaktadır.
Su yolları
Yaklaşık 500 nehir Panama'nın engebeli arazilerini süsler. Çoğunlukla deniz ulaşımı mümkün olmayan, birçoğu hızlı yayla akarsuları vadilerde menderesler ve kıyı deltaları oluşturur. Ancak, Panama'nın merkezindeki (Chagres Nehri) birkaç geniş nehirden biridir ve hidroelektrik güç kaynağıdır. Nehrin orta kısmı 'nca durdurulur ve Panama Kanalı'nın yapay göl'ü olan Gatun Gölü'nü oluşturur. Göl, 1907 ve 1913 yılları arasında Río Chagres'in karşısındaki Gatun Barajı'nın inşasıyla oluşturuldu. Oluşturulduktan sonra Gatun Gölü dünyanın en büyük insan yapımı olan gölüydü ve barajsa en büyük toprak barajıydı. Nehir kuzeybatıya Karayipler'e doğru akar. Kampia ve Madden Gölleri (ayrıca Río Chagres'den doldurulur) eski Kanal bölgesine hidroelektrik sağlar.
Başka bir hidroelektrik güç kaynağı olan Río Chepo, Pasifik'e dökülen 300'den fazla nehirden biridir. Bu Pasifik odaklı nehirler Karayip tarafındaki nehirlerden daha uzun ve daha yavaş akarlar. Havzaları da daha geniştir. En uzun nehirlerden biri San Miguel Körfezi'ne dökülen ve ülkenin büyük gemilerce geçilebilen tek nehri olan 'dir.
Limanlar
Karayip kıyı şeridi birkaç doğal limanla işaretlidir. Ancak, kanalın Karayipler ucundaki Cristóbal, 1980'lerin sonlarında tek önemli liman tesislerine sahipti. Bocas del Toro Takımadaları'nın Kosta Rika sahilleri yakınındaki sayısız adaları geniş doğal yol kenarları sağlar ve muz limanını korur. Kolombiya yakınlarındaki 350'den fazla , korunaklı Karayip kıyı şeridi boyunca 160 kilometre (99 mil)'dan fazla alana yayılmıştır.
Panama Kanalı'nın her iki ucunda yer alan terminal limanları, yani , Colón ve , () taşınan konteyner sayısı bakımından Latin Amerika'da sırasıyla ikinci ve üçüncü sıradadır. Balboa Limanı 182 hektarlık bir alanı kaplar ve dört konteyner rıhtımı ve iki çok amaçlı rıhtım içerir. Toplamda, rıhtımlar 2,400 metre (7 fit 10,5 inç) uzunluğunun yanı sıra 15 metre (49 fit) derinliğin üzerindedir. Balboa Limanı'nda 18 adet süper post- ve Panamax rıhtım vinci ve 44 bulunur. Balboa Limanında ayrıca 2,100 metrekare (22,60 ) depo alanı vardır.
Cristobal limanları (Panama limanları Cristobal, Manzanillo Uluslararası Terminali ve Kolon Konteyner Terminali'nin konteyner terminallerini kapsayan) 2009 yılında 2,210,720 TEU elleçledi ve bu miktar Latin Amerika'da Brezilya'daki 'ndan sonra ikinci sıradaydı.
, (Pasifik) ve , (Atlantik)'deki büyük 'leri (Çok Büyük Ham Petrol Taşıyıcıları) barındırabilen mükemmel derin su limanları Panama'nın Kosta Rika ile batı sınırına yakındırlar. Kıstağın üzerinden 131 kilometre (81 mil) geçen , 1979'dan beri Charco Azul ve Chiriquí Grande arasında işletilmektedir.
Ekonomi
CIA World Factbook'a göre, 2012 itibarıyla Panama'nın işsizlik oranı yüzde 2.7 idi. Ağustos 2008'de gıda fazlası kaydedildi. İnsani Gelişme Endeksi'nde, Panama 2022 yılında 61. sırada yer aldı. Daha yakın yıllarda Panama ekonomisi bir patlama yaşadı ve (İngilizce:real gross domestic product) (GSYİH)'deki büyüme 2006–2008'de ortalama yüzde 10.4'ü aştı. 2008 yılında Panama ekonomisi Latin Amerika'da en hızlı büyüyen ve en iyi yönetilen ekonomiler arasındaydı. , 2010'dan 2014'e kadar olan beş yıllık dönemde Panama'nın Latin Amerika'nın en hızlı büyüyen ekonomisi olacağını ve Brezilya'nın yüzde 10 oranına karşılık geleceğini tahmin etti.
Panama Kanalı'ndaki genişleme projesinin bir süreliğine ekonomik genişlemeyi artırması ve genişletmesi bekleniyor. Panama ayrıca ABD hizmetlerine tarifeleri ortadan kaldıran Panama-Birleşik Devletler Ticaret Tanıtım Anlaşması'nı imzaladı.
Panama yüksek gelirli bir ülke olarak görülse de hâlâ etkileyici eğitim eşitsizliklerince sürdürülen keskin zıtlıklar ülkesi olmaya devam etmektedir. 2015-2017 yılları arasında günlük 5.5 ABD doları olan yoksulluk payı 15.4'ten yüzde 14.1'e düştü.
Panama'nın resmî para birimleri balboa ve Amerikan dolarıdır. Kripto paralarla ilgili taslak, 28 Nisan 2022 tarihinde Panama Ulusal Meclisi tarafından onaylandı ve ülke başkanının onayına sunuldu. Panama Devlet Başkanı Laurentino Cortiso yasayı değerlendirme aşamasında. Başkan Cortiso da taslağı onaylarsa Panama’da kripto para yasası onaylanmış olacak. Ekonomik açıdan yapısal sorunlar yaşayan bu ülkelerin enflasyona karşı koruma ve ABD dolarına karşı olan bağımlılıklarını azaltmak için kripto paraları benimseme yoluna gittiği düşünülüyor.[]
Ekonomik sektörler
Panama'nın ekonomisi, kilit coğrafi konumu nedeniyle, esas olarak, özellikle ticaret, turizm ve ticaret olmak üzere iyi gelişmiş hizmet sektörüne dayanır. Kanalın ve askeri tesislerin ABD tarafından devri, büyük inşaat projelerinin doğmasına neden oldu.
Panama Kanalı A için üçüncü bir kilit seti inşa etme projesi, 22 Ekim 2006'da yapılan bir referandumda (ancak düşük seçmen katılımıyla) ezici çoğunlukla onaylandı. Projenin resmi tahmini maliyeti 5.25 milyar ABD dolarıdır ancak kanal ülke ekonomisine milyonlarca dolarlık geçiş ücreti geliri ve büyük istihdam sağladığından ekonomik açıdan çok önemlidir. Kanalın kontrolünün Panama hükûmetine devri, 85 yıllık ABD kontrolünden sonra 1999'da tamamlandı.
Bakır ve altın yatakları, tüm projeler korunan alanlarda yer aldığından bazı çevre gruplarını korkutacak şekilde yabancı yatırımcılar tarafından geliştirilmektedir.
Bölgesel Finans Merkezi (IFC) olarak Panama
20. yüzyılın başlarından bu yana Panama kanaldan elde edilen gelirlerle konsolide varlıkları, Panama'nın GSYİH' sinin üç katından fazla olan Orta Amerika'daki en büyük Bölgesel Finans Merkezi'ni (İngilizce:Regional Financial Center) (IFC) inşa etti. Bankacılık sektörü doğrudan 24,000'den fazla kişiyi istihdam etmektedir. Mali aracılık GSYİH'nın yüzde 9.3'üne katkıda bulundu. İstikrar, ülkenin elverişli ekonomik ve iş ortamından yararlanan Panama finans sektörünün kilit bir gücü olmuştur. Bankacılık kurumları sağlam büyüme ve sağlam finansal kazançlar bildirmektedir. Bankacılık denetim rejimi, Etkin Bankacılık Denetimi için "Basel Temel İlkeleri" ile büyük ölçüde uyumludur. Bölgesel bir finans merkezi olan Panama, başta Latin Amerika olmak üzere bazı bankacılık hizmetlerini ihraç etmekte ve ülke ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak Panama, Hong Kong veya Singapur'un Asya'daki finans merkezleri olarak sahip olduğu konumla hala karşılaştırılamaz.
Panama hala vergi cenneti olarak dünya çapında ünlüdür ancak özellikle 2016'da Panama Belgeleri'nin yayınlanmasından bu yana şeffaflığı artırmayı kabul etmiştir. Kara para aklamayla mücadele tavsiyelerine tam uyumun iyileştirilmesi için önemli ilerleme kaydedildi. Panama, Şubat 2016'da gri listesinden çıkarıldı. Avrupa Birliği, Panama'yı 2018'de vergi cenneti kara listesinden de çıkardı. Ancak hala yapılması gereken işler vardır ve IMF, mali şeffaflığı ve mali yapının güçlendirilmesi gereğini defalarca dile getirmektedir.
Toplu taşıma
Panama, Orta Amerika'nın en büyük havalimanı olan Tocumen Uluslararası Havalimanı'na ev sahipliği yapar. Ayrıca ülkede 20'den fazla küçük havaalanı vardır.
Panama'nın yolları, trafiği ve ulaşım sistemleri genellikle güvenlidir, ancak gece sürüşü zordur ve çoğu durumda yerel yetkililer tarafından kısıtlanır. Bu genellikle gecekondu bölgesi gibi resmî olmayan yerleşim yerlerinde olur. Panama'da trafik sağdan akar ve Panama yasaları sürücülerin ve yolcuların emniyet kemeri takmasını gerektirir ve hava yastıkları zorunlu değildir. Otoyollar genellikle bir Latin Amerika ülkesi için iyi gelişmiştir.
Halen Panama Şehri'nde iki metro hattının yanı sıra metrobüs, olarak bilinen otobüsler vardır. Eskiden sisteme rengârenk boyanmış diablos rojos (tavuk otobüsü) hâkimdi; artık bunlardan birkaç tane kaldı ve çoğunlukla "chivas" ile birlikte kırsal alanlarda kullanılırlar. Diablo rojo genellikle özelleştirilir veya parlak renklerle boyanır, genellikle ünlü aktörleri, politikacıları veya şarkıcıları tasvir eder. Panama Şehri'nin sokaklarında, özel araç sahipliğine yönelik yetersiz planlama nedeniyle sık sık trafik sıkışıklığı yaşanır.
Turizm
Panama'da turizm, hükûmetin vergi ve yabancı konuklara ve emeklilere yönelik fiyat indirimleri nedeniyle son beş yılda büyümesini sürdürdü. Bu ekonomik teşvikler, Panama'nın emekli olmak için nispeten iyi bir yer olarak görülmesine neden oldu. Panama'daki emlak geliştiricileri, turizm hedeflerinin sayısını son beş yılda bu hedeflerin ziyaretçi teşviklerine ilgi nedeniyle artırdı.
Avrupa'dan gelen turist sayısı 2008'in ilk dokuz ayında %23,1 arttı. Panama Turizm Otoritesi'ne (ATP) göre, Ocak-Eylül döneminde Avrupa'dan 71,154 turist, bir önceki yılın aynı dönemine göre 13,373 artışla Panama'ya geldı. Avrupalı turistlerin çoğu İspanyollar (14,820), onu İtalyanlar (13,216), Fransızlar (10,174) ve İngilizler (8,330) izledi. Avrupa Birliği'nin en kalabalık ülkesi olan Almanya'dan 6,997 kişi vardı. Avrupa, Panama'yı bir turizm hedefi olarak tanıtmak için kilit pazarlardan biri haline geldi.
2012 yılında turizmin bir sonucu olarak 4,345.5 milyon Panama ekonomisine girdi. Bu, diğer üretken sektörleri geride bırakarak ülkenin gayri safi yurtiçi hasıla'nın %9,5'ini oluşturdu. O yıl gelen turist sayısı 2,2 milyondu.
Panama, turizmde yabancı yatırımı teşvik etmek için 2012 yılında 80 Sayılı Kanun'u çıkardı. 80 sayılı kanun, 1994 tarihli eski bir Kanun 8'in yerini aldı. Kanun 80, 15 yıl süreyle gelir vergisi ve emlak vergilerinden %100 muafiyet, inşaat malzemeleri ve ekipmanları için beş yıl süreyle gümrüksüz ithalat ve 'nın beş yıl süreyle vergi muafiyeti sağlar.
Para birimi
Panama para birimi resmî olarak balboa, , 1903'te Panama'nın bağımsızlığından bu yana Birleşik Devletler doları ile 1:1 oranındadır. Uygulamada, Panama dolarize: ABD doları yasal paradır ve tüm kağıt paralar için kullanılır ve Panama'nın kendi madeni parası olmasına rağmen ABD madeni paraları yaygın olarak kullanılır. ABD dolarına olan bağ nedeniyle, Panama geleneksel olarak düşük enflasyon yaşadı. 'na göre, Panama'nın 2006'daki enflasyonu, ağırlıklı ile ölçüldüğünde %2,0 idi.
Balboa, Panama'nın bağımsızlığından sonra 1904'te 'nun yerini aldı. Balboa banknotları 1941'de başkan Arnulfo Arias tarafından basıldı. Birkaç gün sonra geri çağrıldılar ve onlara "Yedi Gün Doları" adı verildi. Notlar yeni hükûmet tarafından yakıldı, ancak bazen koleksiyonlarda balboa banknotları bulunabilir. Bunlar Panama tarafından basılan tek banknotlardı ve ABD banknotları hem öncesinde hem de o zamandan beri dolaşımdadır.
Uluslararası ticaret
Panama ticaretinin yüksek seviyeleri büyük ölçüde Batı Yarımküre'deki en büyük serbest ticaret bölgesi olan 'nden gelmektedir. Kolon bölgesi yönetiminden elde edilen rakamların analizine ve "Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler için Ekonomik Komisyonu" tarafından Panama'nın ticaret tahminlerine göre geçen yıl bölge Panama'nın ihracatının %92'sini ve ithalatının %64'ünü oluşturuyordu. Panama'nın ekonomisi, kahve ve diğer tarım ürünlerinin ticareti ve ihracatı tarafından da büyük ölçüde desteklenir.
Amerika Birleşik Devletleri ve Panama hükûmetleri arasındaki İkili Yatırım Anlaşması (BIT) 27 Ekim 1982'de imzalandı. Anlaşma, ABD yatırımını koruyor ve ABD özel yatırımları için daha elverişli koşullar yaratarak ve böylece özel sektörünün gelişimini güçlendirerek Panama'nın ekonomisini geliştirme çabalarında yardımcı olur. BIT, ABD tarafından Batı Yarımküre'de imzalanan bu tür ilk anlaşmaydı. Panama–Amerika Birleşik Devletleri Ticareti Geliştirme Anlaşması (TPA) 2007'de imzalandı, Panama tarafından 11 Temmuz 2007'de ve ABD Başkanı Obama tarafından 21 Ekim 2011'de onaylandı ve anlaşma 31 Ekim 2012'de yürürlüğe girdi.
Toplum
Demografi
2018 yılında Panama'nın Birleşmiş Milletler nüfus tahmini 4,176,869 kişi idi. 2010 yılında 15 yaşından küçük nüfusun oranı yüzde 29'du. Nüfusun yüzde 64.5'i 15-65 yaşları arasında, yüzde 6.6'sı ise 65 yaş ve üzeriydi.
Nüfusun yarısından fazlası birkaç şehri kapsayan Panama Şehri–Colón metropoliten koridorunda yaşar. Panama'nın kentsel nüfusu yüzde 75'i aşar ve bu da Panama'nın nüfusunu Orta Amerika'nın en kentleşmiş nüfusu yapar.
Etnik gruplar
2010 yılında ülkenin nüfusunu %65 Mestizo, %9,2 siyah melezler, %6,7 beyaz ve %12,3 yerli Amerikalılar oluşturur.
Dış bağlantılar
- Radio Panama 13 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ "Panama". CIA World Factbook. 4 Şubat 2022. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2021.
- ^ "The World Factbook". The World Factbook (2024 bas.). CIA. 2022. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. (Archived 2022 edition)
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Panama)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 Ekim 2023. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2023.
- ^ . World Bank. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ "Human Development Report 2023/24" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2024.
- ^ "Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density" (PDF). United Nations Statistics Division. 2012. 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2017.
- ^ "United Nations Statistics Division - Demographic and Social Statistics". unstats.un.org. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
- ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ Ozveren, Mustafa (1 Eylül 2020). . Küresel Siyaset. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020.
- ^ (PDF) (İspanyolca). . 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ CEPAL – Naciones Unidas (22 Mart 2010). . Eclac.cl. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.
- ^ . World Port Source. 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.
- ^ . Petroterminal.com. 9 Şubat 1997. 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.
- ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ . Latin Business Chronicle. 7 Ekim 2009. 17 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ Sullivan M. P. 2011 February 2. Panama: Politics and Economic Conditions and U.S. Relations. Congressional Research Service.
- ^ . ustr.gov (İngilizce). 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ "Panama Overview". worldbank.org. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ Oancea, Dan (January 2009). . Magazine.mining.com, pp. 10–12.
- ^ Park, Yoon S.; Essayyad, Musa (6 Aralık 2012). International Banking and Financial Centers (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN . 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ a b (PDF). Presidency of the Republic of Panama. 18 Kasım 2016. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . www.imf.org (İngilizce). 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2017.
- ^ (İngilizce). 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ a b "Panama: Country-specific information" 4 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. (March 18, 2009).
![image]()
Bu madde, bu kaynaktan alınan kamu malı olan bir metni içermektedir. - ^ . El Metro de Panamá (İspanyolca). 23 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016.
- ^ . mibus.com.pa. 25 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016.
- ^ Redfrogbeach.com 13 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Isla Palenque 30 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., examples
- ^ Agarwal, Tanya; Suresh, Sandeep; Saha, Sourish; S., Varun; Narayan, Varun (9 Mart 2014). "The Republic of Panama: An Economic Analysis" (İngilizce). section 1.A.ii ("Tourism"): Elsevier. 2406629 $2.
- ^ Juan José Espino Sagel. . pardinilaw.com
- ^ (PDF). 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ . Tcc.export.gov. 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ . trade.gov. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2012.
- ^ . Esa.un.org. 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2016.
- ^ . 2 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Panama Ispanyolca Panama veya resmi adiyla Panama Cumhuriyeti Republica de Panama Orta Amerika da Karayip Denizi ve Kuzey Buyuk Okyanus kiyisinda Kolombiya ve Kosta Rika arasinda yer alan bir ulkedir Baskenti ulke ile ayni adi tasiyan Panama sehridir Panama Panama 16 yuzyilda Ispanyollar tarafindan kesfedilmis olup 1821 e kadar bir Ispanyol kolonisi olarak kalmistir 1821 de ise Kolombiya ile birlesmis ancak 1903 yilinda Kolombiya dan ayrilarak ABD nin destegi ile bagimsizligini ilan etmistir PanamaRepublica de Panama Ispanyolca Panama CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Pro Mundi Beneficio Dunyanin cikari icin Milli mars Ispanyolca Kistak Marsi source source track track Bati Yarimkure deki konumuPanama ve komsulariBaskent ve en buyuk sehirPanama 8 58 K 79 32 B 8 967 K 79 533 B 8 967 79 533Resmi dil ler IspanyolcaTaninan bolgesel dil ler Etnik gruplar 2020 65 Mestizo karisik Beyaz ve Kizilderililer 12 3 Kizilderililer 9 2 6 8 Mulatto karisik Beyaz and 6 7 BeyazDemonimHukumetUniter baskanlik cumhuriyeti Devlet BaskaniJose Raul Mulino BosYasama organi Ispanyol Imparatorlugu ndan bagimsizlik28 Kasim 1821 Buyuk Kolombiya ile birlesmeAralik 1821 Kolombiya Cumhuriyeti nden bagimsizlik3 Kasim 1903 11 Ekim 1972Yuzolcumu Kara75 417 km2 Su 2 9Nufus 2022 tahmini4 337 768 127 Yogunluk56 km2 122 GSYIH SAGP 2023 tahmini Toplam 190 milyar Kisi basina 42 738GSYIH nominal 2023 tahmini Toplam 82 3 milyar Kisi basina 18 493Gini 2017 49 9 yuksekIGE 2022 0 820 cok yuksek 57 Para birimiBalboa PAB Amerikan dolari USD Zaman dilimiUTC 5 DZD Tarih formatiaa gg yyyy gg aa yyyyTrafik akisisagTelefon koduISO 3166 koduInternet alan adi paCografyaBocas del Toro Cocle Colon Chiriqui Panama Veraguas Panama Siyasi HaritasiLa Palma Darien Panama Orta Amerika da hem Karayip Denizi hem de Pasifik Okyanusu sinirinda Kolombiya ve Kosta Rika arasindadir Cogunlukla ve enlemleri ile ve boylamlari arasindadir 83 nin batisinda kucuk bir alan vardir Ulkeden Buyuk Okyanus ile Atlas Okyanusu nu birlestiren Panama Kanali gecer Panama Kistagi uzerindeki konumu stratejiktir 2000 yilina gelindiginde Panama Atlantik Okyanusu ile Karayip Denizi ni Pasifik Okyanusu nun kuzeyine baglayan Panama Kanali ni kontrol ediyordu Panama nin toplam alani 74 177 3 km 28 640 mil2 dir Panama cografyasinin baskin ozelligi olusturan daglarin ve tepelerin merkezi omurgasidir Bolunme Kuzey Amerika nin buyuk dag siralarinin bir parcasini olusturmaz ve yalnizca Kolombiya sinirina yakin Guney Amerika nin And sistemiyle iliskili yaylalar vardir Bolmeyi olusturan omurga tepelerin volkanik mudahaleler tarafindan asindirildigi deniz tabanindan yukselen yukseltinin oldukca asinmis kemeridir Bolunmenin dag sirasina Kosta Rika sinirina yakin denir Daha doguda Serrania de Tabasara olur ve Panama Kanali nin bulundugu kistagin alt eyerine daha yakin olan kismina genellikle Sierra de Veraguas denir Butun olarak Kosta Rika ile kanal arasindaki mesafe cografyacilar tarafindan genellikle olarak anilir Ulkedeki en yuksek nokta 3 475 metre 11 40 fit a yukselen dir Kolombiyali gerilla larin ve uyusturucu saticilarinin faaliyet gosterdigi ve bazen aldigi Panama ve Kolombiya arasindaki neredeyse asilmaz bir ormandir Bu bosluk karisikliklar ve hareketleri Alaska dan Patagonya ya tam bir yol olusturan nda kirilma yaratir Panama nin vahsi yasami Orta Amerika daki en cesitlisidir Bircok Guney Amerika turunun yani sira Kuzey Amerika vahsi yasamina da ev sahipligi yapmaktadir Su yollariChagres Nehri nden bir gorunum Yaklasik 500 nehir Panama nin engebeli arazilerini susler Cogunlukla deniz ulasimi mumkun olmayan bircogu hizli yayla akarsulari vadilerde menderesler ve kiyi deltalari olusturur Ancak Panama nin merkezindeki Chagres Nehri birkac genis nehirden biridir ve hidroelektrik guc kaynagidir Nehrin orta kismi nca durdurulur ve Panama Kanali nin yapay gol u olan Gatun Golu nu olusturur Gol 1907 ve 1913 yillari arasinda Rio Chagres in karsisindaki Gatun Baraji nin insasiyla olusturuldu Olusturulduktan sonra Gatun Golu dunyanin en buyuk insan yapimi olan goluydu ve barajsa en buyuk toprak barajiydi Nehir kuzeybatiya Karayipler e dogru akar Kampia ve Madden Golleri ayrica Rio Chagres den doldurulur eski Kanal bolgesine hidroelektrik saglar Baska bir hidroelektrik guc kaynagi olan Rio Chepo Pasifik e dokulen 300 den fazla nehirden biridir Bu Pasifik odakli nehirler Karayip tarafindaki nehirlerden daha uzun ve daha yavas akarlar Havzalari da daha genistir En uzun nehirlerden biri San Miguel Korfezi ne dokulen ve ulkenin buyuk gemilerce gecilebilen tek nehri olan dir LimanlarKarayip kiyi seridi birkac dogal limanla isaretlidir Ancak kanalin Karayipler ucundaki Cristobal 1980 lerin sonlarinda tek onemli liman tesislerine sahipti Bocas del Toro Takimadalari nin Kosta Rika sahilleri yakinindaki sayisiz adalari genis dogal yol kenarlari saglar ve muz limanini korur Kolombiya yakinlarindaki 350 den fazla korunakli Karayip kiyi seridi boyunca 160 kilometre 99 mil dan fazla alana yayilmistir Colon Limani 2000 Panama Kanali nin her iki ucunda yer alan terminal limanlari yani Colon ve tasinan konteyner sayisi bakimindan Latin Amerika da sirasiyla ikinci ve ucuncu siradadir Balboa Limani 182 hektarlik bir alani kaplar ve dort konteyner rihtimi ve iki cok amacli rihtim icerir Toplamda rihtimlar 2 400 metre 7 fit 10 5 inc uzunlugunun yani sira 15 metre 49 fit derinligin uzerindedir Balboa Limani nda 18 adet super post ve Panamax rihtim vinci ve 44 bulunur Balboa Limaninda ayrica 2 100 metrekare 22 60 depo alani vardir Cristobal limanlari Panama limanlari Cristobal Manzanillo Uluslararasi Terminali ve Kolon Konteyner Terminali nin konteyner terminallerini kapsayan 2009 yilinda 2 210 720 TEU ellecledi ve bu miktar Latin Amerika da Brezilya daki ndan sonra ikinci siradaydi Pasifik ve Atlantik deki buyuk leri Cok Buyuk Ham Petrol Tasiyicilari barindirabilen mukemmel derin su limanlari Panama nin Kosta Rika ile bati sinirina yakindirlar Kistagin uzerinden 131 kilometre 81 mil gecen 1979 dan beri Charco Azul ve Chiriqui Grande arasinda isletilmektedir EkonomiPanama ihracatinin orantili bir temsili 2019Miraflores kilitlerinden gecen bir gemisi Panama Kanali CIA World Factbook a gore 2012 itibariyla Panama nin issizlik orani yuzde 2 7 idi Agustos 2008 de gida fazlasi kaydedildi Insani Gelisme Endeksi nde Panama 2022 yilinda 61 sirada yer aldi Daha yakin yillarda Panama ekonomisi bir patlama yasadi ve Ingilizce real gross domestic product GSYIH deki buyume 2006 2008 de ortalama yuzde 10 4 u asti 2008 yilinda Panama ekonomisi Latin Amerika da en hizli buyuyen ve en iyi yonetilen ekonomiler arasindaydi 2010 dan 2014 e kadar olan bes yillik donemde Panama nin Latin Amerika nin en hizli buyuyen ekonomisi olacagini ve Brezilya nin yuzde 10 oranina karsilik gelecegini tahmin etti Panama Kanali ndaki genisleme projesinin bir sureligine ekonomik genislemeyi artirmasi ve genisletmesi bekleniyor Panama ayrica ABD hizmetlerine tarifeleri ortadan kaldiran Panama Birlesik Devletler Ticaret Tanitim Anlasmasi ni imzaladi Panama yuksek gelirli bir ulke olarak gorulse de hala etkileyici egitim esitsizliklerince surdurulen keskin zitliklar ulkesi olmaya devam etmektedir 2015 2017 yillari arasinda gunluk 5 5 ABD dolari olan yoksulluk payi 15 4 ten yuzde 14 1 e dustu Panama nin resmi para birimleri balboa ve Amerikan dolaridir Kripto paralarla ilgili taslak 28 Nisan 2022 tarihinde Panama Ulusal Meclisi tarafindan onaylandi ve ulke baskaninin onayina sunuldu Panama Devlet Baskani Laurentino Cortiso yasayi degerlendirme asamasinda Baskan Cortiso da taslagi onaylarsa Panama da kripto para yasasi onaylanmis olacak Ekonomik acidan yapisal sorunlar yasayan bu ulkelerin enflasyona karsi koruma ve ABD dolarina karsi olan bagimliliklarini azaltmak icin kripto paralari benimseme yoluna gittigi dusunuluyor kaynak belirtilmeli Ekonomik sektorler Panama nin ekonomisi kilit cografi konumu nedeniyle esas olarak ozellikle ticaret turizm ve ticaret olmak uzere iyi gelismis hizmet sektorune dayanir Kanalin ve askeri tesislerin ABD tarafindan devri buyuk insaat projelerinin dogmasina neden oldu Panama Kanali A icin ucuncu bir kilit seti insa etme projesi 22 Ekim 2006 da yapilan bir referandumda ancak dusuk secmen katilimiyla ezici cogunlukla onaylandi Projenin resmi tahmini maliyeti 5 25 milyar ABD dolaridir ancak kanal ulke ekonomisine milyonlarca dolarlik gecis ucreti geliri ve buyuk istihdam sagladigindan ekonomik acidan cok onemlidir Kanalin kontrolunun Panama hukumetine devri 85 yillik ABD kontrolunden sonra 1999 da tamamlandi Bakir ve altin yataklari tum projeler korunan alanlarda yer aldigindan bazi cevre gruplarini korkutacak sekilde yabanci yatirimcilar tarafindan gelistirilmektedir Bolgesel Finans Merkezi IFC olarak Panama 15 Nisan 2016 da nda yer alan politikacilarin kamu gorevlilerinin veya yakin is ortaklarinin bulundugu ulkeler 20 yuzyilin baslarindan bu yana Panama kanaldan elde edilen gelirlerle konsolide varliklari Panama nin GSYIH sinin uc katindan fazla olan Orta Amerika daki en buyuk Bolgesel Finans Merkezi ni Ingilizce Regional Financial Center IFC insa etti Bankacilik sektoru dogrudan 24 000 den fazla kisiyi istihdam etmektedir Mali aracilik GSYIH nin yuzde 9 3 une katkida bulundu Istikrar ulkenin elverisli ekonomik ve is ortamindan yararlanan Panama finans sektorunun kilit bir gucu olmustur Bankacilik kurumlari saglam buyume ve saglam finansal kazanclar bildirmektedir Bankacilik denetim rejimi Etkin Bankacilik Denetimi icin Basel Temel Ilkeleri ile buyuk olcude uyumludur Bolgesel bir finans merkezi olan Panama basta Latin Amerika olmak uzere bazi bankacilik hizmetlerini ihrac etmekte ve ulke ekonomisinde onemli bir rol oynamaktadir Ancak Panama Hong Kong veya Singapur un Asya daki finans merkezleri olarak sahip oldugu konumla hala karsilastirilamaz Panama hala vergi cenneti olarak dunya capinda unludur ancak ozellikle 2016 da Panama Belgeleri nin yayinlanmasindan bu yana seffafligi artirmayi kabul etmistir Kara para aklamayla mucadele tavsiyelerine tam uyumun iyilestirilmesi icin onemli ilerleme kaydedildi Panama Subat 2016 da gri listesinden cikarildi Avrupa Birligi Panama yi 2018 de vergi cenneti kara listesinden de cikardi Ancak hala yapilmasi gereken isler vardir ve IMF mali seffafligi ve mali yapinin guclendirilmesi geregini defalarca dile getirmektedir Toplu tasima Orta Amerika nin en buyuk havaalanidir Panama Orta Amerika nin en buyuk havalimani olan Tocumen Uluslararasi Havalimani na ev sahipligi yapar Ayrica ulkede 20 den fazla kucuk havaalani vardir Panama nin yollari trafigi ve ulasim sistemleri genellikle guvenlidir ancak gece surusu zordur ve cogu durumda yerel yetkililer tarafindan kisitlanir Bu genellikle gecekondu bolgesi gibi resmi olmayan yerlesim yerlerinde olur Panama da trafik sagdan akar ve Panama yasalari suruculerin ve yolcularin emniyet kemeri takmasini gerektirir ve hava yastiklari zorunlu degildir Otoyollar genellikle bir Latin Amerika ulkesi icin iyi gelismistir Halen Panama Sehri nde iki metro hattinin yani sira metrobus olarak bilinen otobusler vardir Eskiden sisteme rengarenk boyanmis diablos rojos tavuk otobusu hakimdi artik bunlardan birkac tane kaldi ve cogunlukla chivas ile birlikte kirsal alanlarda kullanilirlar Diablo rojo genellikle ozellestirilir veya parlak renklerle boyanir genellikle unlu aktorleri politikacilari veya sarkicilari tasvir eder Panama Sehri nin sokaklarinda ozel arac sahipligine yonelik yetersiz planlama nedeniyle sik sik trafik sikisikligi yasanir Turizm Zapatilla adasi Panama Panama da turizm hukumetin vergi ve yabanci konuklara ve emeklilere yonelik fiyat indirimleri nedeniyle son bes yilda buyumesini surdurdu Bu ekonomik tesvikler Panama nin emekli olmak icin nispeten iyi bir yer olarak gorulmesine neden oldu Panama daki emlak gelistiricileri turizm hedeflerinin sayisini son bes yilda bu hedeflerin ziyaretci tesviklerine ilgi nedeniyle artirdi Avrupa dan gelen turist sayisi 2008 in ilk dokuz ayinda 23 1 artti Panama Turizm Otoritesi ne ATP gore Ocak Eylul doneminde Avrupa dan 71 154 turist bir onceki yilin ayni donemine gore 13 373 artisla Panama ya geldi Avrupali turistlerin cogu Ispanyollar 14 820 onu Italyanlar 13 216 Fransizlar 10 174 ve Ingilizler 8 330 izledi Avrupa Birligi nin en kalabalik ulkesi olan Almanya dan 6 997 kisi vardi Avrupa Panama yi bir turizm hedefi olarak tanitmak icin kilit pazarlardan biri haline geldi 2012 yilinda turizmin bir sonucu olarak 4 345 5 milyon Panama ekonomisine girdi Bu diger uretken sektorleri geride birakarak ulkenin gayri safi yurtici hasila nin 9 5 ini olusturdu O yil gelen turist sayisi 2 2 milyondu 1980 de UNESCO tarafindan Dunya Mirasi ilan edildi Panama turizmde yabanci yatirimi tesvik etmek icin 2012 yilinda 80 Sayili Kanun u cikardi 80 sayili kanun 1994 tarihli eski bir Kanun 8 in yerini aldi Kanun 80 15 yil sureyle gelir vergisi ve emlak vergilerinden 100 muafiyet insaat malzemeleri ve ekipmanlari icin bes yil sureyle gumruksuz ithalat ve nin bes yil sureyle vergi muafiyeti saglar Para birimi Panama para birimi resmi olarak balboa 1903 te Panama nin bagimsizligindan bu yana Birlesik Devletler dolari ile 1 1 oranindadir Uygulamada Panama dolarize ABD dolari yasal paradir ve tum kagit paralar icin kullanilir ve Panama nin kendi madeni parasi olmasina ragmen ABD madeni paralari yaygin olarak kullanilir ABD dolarina olan bag nedeniyle Panama geleneksel olarak dusuk enflasyon yasadi na gore Panama nin 2006 daki enflasyonu agirlikli ile olculdugunde 2 0 idi Balboa Panama nin bagimsizligindan sonra 1904 te nun yerini aldi Balboa banknotlari 1941 de baskan Arnulfo Arias tarafindan basildi Birkac gun sonra geri cagrildilar ve onlara Yedi Gun Dolari adi verildi Notlar yeni hukumet tarafindan yakildi ancak bazen koleksiyonlarda balboa banknotlari bulunabilir Bunlar Panama tarafindan basilan tek banknotlardi ve ABD banknotlari hem oncesinde hem de o zamandan beri dolasimdadir Uluslararasi ticaret Panama ticaretinin yuksek seviyeleri buyuk olcude Bati Yarimkure deki en buyuk serbest ticaret bolgesi olan nden gelmektedir Kolon bolgesi yonetiminden elde edilen rakamlarin analizine ve Birlesmis Milletler Latin Amerika ve Karayipler icin Ekonomik Komisyonu tarafindan Panama nin ticaret tahminlerine gore gecen yil bolge Panama nin ihracatinin 92 sini ve ithalatinin 64 unu olusturuyordu Panama nin ekonomisi kahve ve diger tarim urunlerinin ticareti ve ihracati tarafindan da buyuk olcude desteklenir Amerika Birlesik Devletleri ve Panama hukumetleri arasindaki Ikili Yatirim Anlasmasi BIT 27 Ekim 1982 de imzalandi Anlasma ABD yatirimini koruyor ve ABD ozel yatirimlari icin daha elverisli kosullar yaratarak ve boylece ozel sektorunun gelisimini guclendirerek Panama nin ekonomisini gelistirme cabalarinda yardimci olur BIT ABD tarafindan Bati Yarimkure de imzalanan bu tur ilk anlasmaydi Panama Amerika Birlesik Devletleri Ticareti Gelistirme Anlasmasi TPA 2007 de imzalandi Panama tarafindan 11 Temmuz 2007 de ve ABD Baskani Obama tarafindan 21 Ekim 2011 de onaylandi ve anlasma 31 Ekim 2012 de yururluge girdi ToplumDemografi 2016 nufus piramidiPanama nin nufusu 1961 2003 2018 yilinda Panama nin Birlesmis Milletler nufus tahmini 4 176 869 kisi idi 2010 yilinda 15 yasindan kucuk nufusun orani yuzde 29 du Nufusun yuzde 64 5 i 15 65 yaslari arasinda yuzde 6 6 si ise 65 yas ve uzeriydi Nufusun yarisindan fazlasi birkac sehri kapsayan Panama Sehri Colon metropoliten koridorunda yasar Panama nin kentsel nufusu yuzde 75 i asar ve bu da Panama nin nufusunu Orta Amerika nin en kentlesmis nufusu yapar Etnik gruplar2010 yilinda ulkenin nufusunu 65 Mestizo 9 2 siyah melezler 6 7 beyaz ve 12 3 yerli Amerikalilar olusturur Dis baglantilarRadio Panama 13 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Panama CIA World Factbook 4 Subat 2022 23 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2021 The World Factbook The World Factbook 2024 bas CIA 2022 Erisim tarihi 24 Eylul 2022 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Archived 2022 edition a b c d World Economic Outlook Database October 2023 Edition Panama IMF org International Monetary Fund 10 Ekim 2023 21 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2023 World Bank 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2019 Human Development Report 2023 24 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 13 Mart 2024 13 Mart 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mart 2024 Demographic Yearbook Table 3 Population by sex rate of population increase surface area and density PDF United Nations Statistics Division 2012 26 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Eylul 2017 United Nations Statistics Division Demographic and Social Statistics unstats un org 15 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2021 a b Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 Ozveren Mustafa 1 Eylul 2020 Kuresel Siyaset 7 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2020 PDF Ispanyolca 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 CEPAL Naciones Unidas 22 Mart 2010 Eclac cl 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Aralik 2010 World Port Source 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Aralik 2010 Petroterminal com 9 Subat 1997 28 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Aralik 2010 Human Development Report 2023 2024 PDF Ingilizce Birlesmis Milletler Kalkinma Programi 13 Mart 2024 13 Mart 2024 tarihinde kaynagindan PDF Latin Business Chronicle 7 Ekim 2009 17 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2010 Sullivan M P 2011 February 2 Panama Politics and Economic Conditions and U S Relations Congressional Research Service ustr gov Ingilizce 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2019 Panama Overview worldbank org 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2021 Oancea Dan January 2009 Magazine mining com pp 10 12 Park Yoon S Essayyad Musa 6 Aralik 2012 International Banking and Financial Centers Ingilizce Springer Science amp Business Media ISBN 9789400925045 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2021 a b PDF Presidency of the Republic of Panama 18 Kasim 2016 18 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi www imf org Ingilizce 5 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2017 Ingilizce 23 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2021 a b Panama Country specific information 4 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde March 18 2009 Bu madde bu kaynaktan alinan kamu mali olan bir metni icermektedir El Metro de Panama Ispanyolca 23 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2016 mibus com pa 25 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2016 Redfrogbeach com 13 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Isla Palenque 30 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde examples Agarwal Tanya Suresh Sandeep Saha Sourish S Varun Narayan Varun 9 Mart 2014 The Republic of Panama An Economic Analysis Ingilizce section 1 A ii Tourism Elsevier 2406629 2 Juan Jose Espino Sagel pardinilaw com PDF 24 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2010 Tcc export gov 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2010 trade gov 13 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2012 Esa un org 6 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2016 2 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2010 Arsivlenmis kopya 12 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2015