Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rasmus Christian Rask (22 Kasım 1787 - 14 Kasım 1832), Danimarkalı dilbilimci, filolog.
Yaşamı
Danimarka'nın adasında, 'de doğmuştur. Kopenhag Üniversitesi'nde eğitim gören Rasmus Rask, dillere yönelik kayda değer bir yetenek sahibi olduğunu daha bu yıllarda göstermiştir. 1808 yılında üniversite kütüphanesinin yardımcı muhasebecisi olmuş, birkaç yılın ardından edebiyat tarihi profesörlüğüne yükselmiştir. 1811 yılında "İzlandaca ve Diğer Antik Nors Dillerinin Gramerlerine Giriş" adlı Danca bir kitap yayımlamıştır. Bu kitabın yayımlanmasında yararlandığı kaynakların başında atalarının el yazmaları ve diğer yazılı materyallerinin geldiğini de belirtmiştir.
Rask, İzlanda'yı ziyaret etmiş, 1813-1815 yılları arasında burada kalmış, İzlandacasını geliştirip edebiyata, geleneklere ve göreneklere aşinalık kazanmıştır. 1816 yılında ilk ödülü olan İzlanda Edebiyatı Ödülü'ne sahip olmuştur.
1816 yılının ekim ayında, Rask Danimarka'yı bir heyetle terk etmiştir. Bu heyetle ortak amacı 'ne el yazmaları kazandırmak ve hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaktır. İlk durağı, iki yıl kaldığı İsveç olur. İsveç'te bulunduğu süre içerisinde dilini ilerletmek için Finlandiya'ya da bir gezi düzenlemiştir. Finlandiya'da 1817 yılında "Anglo-Saksonca Dilbilgisi" adında İsveççe bir kitap yayımlamıştır. 1818 yılında ise Kopenhag'da, Danca bir kitabı daha basılmıştır: "Antik İskandinavca ve İzlandacanın Kökenleri Üzerine Bir Deneme". Bu kitabında dillerin, özellikle Latince ve Yunanca ile olan benzerliklerini incelemiştir.
Aynı yıl, Snorri Sturluson'un ve 'nin Edda'larının yer aldığı, ayrıca şiirlerin İsveççe tercümelerini de barındıran ilk seriyi yayımlamıştır. Stokholm'den Sankt-Peterburg'a varan Rask, 1819 yılında Almanca bir eser daha vermiştir: "Norveç, İzlanda, İsveç ve Finlandiya'nın Dilleri ile Edebiyatları". Eser Vienna Jahrbücher'in altıncı sayısında yayımlanmıştır. Rusya'dan Pers İmparatorluğu'na giden Rask, Tebriz, Tahran, Persepolis ve Şiraz gibi şehirlerde bulunmuş, yaklaşık altı hafta içinde Farsçayı epey akıcı bir şekilde konuşur duruma gelmiştir.
1820 yılında Buşehr'de Bombay için girişimlerde bulunmuş, burada kaldığı sürece de İngilizce olarak "A Dissertation on the Authenticity of the Zand language" (Zend Dili'nin Geçmişten Kalma Özellikleri Üzerine Bir İnceleme) adlı bir eser vermiştir. Bombay'dan Hindistan'a, Seylan'a gitmiş, yine İngilizce olarak burada da, "A Dissertation respecting the best Method of expressing the Sounds of the Indian Languages in European Characters" (Hintçe Seslerin Avrupa Dilleri Karakterleriye Gösteriminin En İyi Yöntemi Üzerine Bir İnceleme) adında bir kitap yazmıştır. Ardından 1823 yılı Mayıs ayında Kopenhag'a geri dönen Rask, kayda değer sayıda doğu el yazmalarını ülkesinin başkentine götürmüştür. Danimarka'ya götürdüğü el yazmaları arasında Farsça, Zend dili, Pali ve yazılmış çok değerli parçalar da bulunmaktadır. 14 Kasım 1832'de -Kopenhag'da ölmüştür.
Doğudan dönmesi ve ölümü arasında anadilinde "İspanyolca Dilbilgisi" (1825), "Frizce Dilbilgisi" (1825), "Danca İmlası Üzerine Bir Deneme" (1826), "Antik Mısır Kronolojisi ve İtalyanca Dilbilgisi Üzerine İnceleme" (1827) gibi eserler vermiştir.
1822 yılında, en az yirmi beş dili ve lehçeyi çok iyi bir şekilde konuşabilir duruma gelmiştir. Pek çok dilbilimsel el yazması Kopenhag'da, kralın kütüphanesinde yer almıştır. Rask'ın Anglo-Saksonca, Dnca ve İzlandaca kitapları Benjamin Thorpe, Repp ve George Webbe Dasent tarafından İngilizce olarak yayımlanmıştır. , Rask'ın izinden giden dilbilimcilerden biridir.
Rask'ın bildiği dillerden bazıları; Danca, İzlandaca, Norveççe, İsveççe, Fince, Almanca, İngilizce, Latince, İspanyolca, İtalyanca, Frizce, Zendce, Anglo-Saksonca, Farsça, Pali ve olarak sayılabilir.
Rask'ın İzlandacaya en büyük katkısı, şüphesiz geliştirdiği standart alfabedir. İzlanda alfabesi günümüzdeki şeklini almadan önce uzun süre Rask'ın geliştirdiği hâliyle kullanılmıştır.
Bibliyografya
- Undersøgelse om det gamle Nordiske eller Islandske Sprogs Oprindelse (Antik Nors Dili ve İzlandacanın Kaynağı Üzerine Bir Deneme), 1818
- Spansk Sproglære (İspanyolca Dilbilgisi), 1824
- Frisisk Sproglære (Frizce Dilbilgisi), 1825
- Dansk Retskrivingslære (Danca İmlası Üzerine Bir Deneme), 1826
- Italiænsk Formlære (İtalyanca Dilbilgisi), 1827 (Rask, " italiensk" sözcüğünü "italiænsk" şeklinde yazmayı tercih etmiştir)
- Den gamle Ægyptiske Tidsregning (Antik Mısır Kronolojisi), 1827
- Vejledning til Akra-Sproget på Kysten Ginea (Gine Kıyısı'nda Konuşulan Accra Dili'ne Giriş)
- Den ældste hebraiske Tidsregning indtil Moses efter Kilderne på ny bearbejdet og forsynet med et Kart over Paradis (Güncel Kaynaklara Göre Düzenlenip Cennetin Haritası'nın Eşlik Ettiği Antik Musevi Kronolojisinin Musa'dan Önceki Dönemi), 1828
- A Grammar of the Danish language for the use of Englishmen (İngilizce Konuşanlar İçin Danca Dilbilgisi), 1830
- Ræsonneret lappisk Sproglære (Sami Dilleri Dilbilgisi), 1832
- Engelsk formlære (İngilizce Dilbilgisi), 1832
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rasmus Christian Rask 22 Kasim 1787 14 Kasim 1832 Danimarkali dilbilimci filolog Rasmus Christian RaskYasamiDanimarka nin adasinda de dogmustur Kopenhag Universitesi nde egitim goren Rasmus Rask dillere yonelik kayda deger bir yetenek sahibi oldugunu daha bu yillarda gostermistir 1808 yilinda universite kutuphanesinin yardimci muhasebecisi olmus birkac yilin ardindan edebiyat tarihi profesorlugune yukselmistir 1811 yilinda Izlandaca ve Diger Antik Nors Dillerinin Gramerlerine Giris adli Danca bir kitap yayimlamistir Bu kitabin yayimlanmasinda yararlandigi kaynaklarin basinda atalarinin el yazmalari ve diger yazili materyallerinin geldigini de belirtmistir Rask Izlanda yi ziyaret etmis 1813 1815 yillari arasinda burada kalmis Izlandacasini gelistirip edebiyata geleneklere ve goreneklere asinalik kazanmistir 1816 yilinda ilk odulu olan Izlanda Edebiyati Odulu ne sahip olmustur 1816 yilinin ekim ayinda Rask Danimarka yi bir heyetle terk etmistir Bu heyetle ortak amaci ne el yazmalari kazandirmak ve hakkinda daha fazla bilgi sahibi olmaktir Ilk duragi iki yil kaldigi Isvec olur Isvec te bulundugu sure icerisinde dilini ilerletmek icin Finlandiya ya da bir gezi duzenlemistir Finlandiya da 1817 yilinda Anglo Saksonca Dilbilgisi adinda Isvecce bir kitap yayimlamistir 1818 yilinda ise Kopenhag da Danca bir kitabi daha basilmistir Antik Iskandinavca ve Izlandacanin Kokenleri Uzerine Bir Deneme Bu kitabinda dillerin ozellikle Latince ve Yunanca ile olan benzerliklerini incelemistir Ayni yil Snorri Sturluson un ve nin Edda larinin yer aldigi ayrica siirlerin Isvecce tercumelerini de barindiran ilk seriyi yayimlamistir Stokholm den Sankt Peterburg a varan Rask 1819 yilinda Almanca bir eser daha vermistir Norvec Izlanda Isvec ve Finlandiya nin Dilleri ile Edebiyatlari Eser Vienna Jahrbucher in altinci sayisinda yayimlanmistir Rusya dan Pers Imparatorlugu na giden Rask Tebriz Tahran Persepolis ve Siraz gibi sehirlerde bulunmus yaklasik alti hafta icinde Farscayi epey akici bir sekilde konusur duruma gelmistir 1820 yilinda Busehr de Bombay icin girisimlerde bulunmus burada kaldigi surece de Ingilizce olarak A Dissertation on the Authenticity of the Zand language Zend Dili nin Gecmisten Kalma Ozellikleri Uzerine Bir Inceleme adli bir eser vermistir Bombay dan Hindistan a Seylan a gitmis yine Ingilizce olarak burada da A Dissertation respecting the best Method of expressing the Sounds of the Indian Languages in European Characters Hintce Seslerin Avrupa Dilleri Karakterleriye Gosteriminin En Iyi Yontemi Uzerine Bir Inceleme adinda bir kitap yazmistir Ardindan 1823 yili Mayis ayinda Kopenhag a geri donen Rask kayda deger sayida dogu el yazmalarini ulkesinin baskentine goturmustur Danimarka ya goturdugu el yazmalari arasinda Farsca Zend dili Pali ve yazilmis cok degerli parcalar da bulunmaktadir 14 Kasim 1832 de Kopenhag da olmustur Rask in Kopenhag daki mezar tasinda Farsca Eski Norsca ve Sanskritce yazilar vardir Dogudan donmesi ve olumu arasinda anadilinde Ispanyolca Dilbilgisi 1825 Frizce Dilbilgisi 1825 Danca Imlasi Uzerine Bir Deneme 1826 Antik Misir Kronolojisi ve Italyanca Dilbilgisi Uzerine Inceleme 1827 gibi eserler vermistir 1822 yilinda en az yirmi bes dili ve lehceyi cok iyi bir sekilde konusabilir duruma gelmistir Pek cok dilbilimsel el yazmasi Kopenhag da kralin kutuphanesinde yer almistir Rask in Anglo Saksonca Dnca ve Izlandaca kitaplari Benjamin Thorpe Repp ve George Webbe Dasent tarafindan Ingilizce olarak yayimlanmistir Rask in izinden giden dilbilimcilerden biridir Rask in bildigi dillerden bazilari Danca Izlandaca Norvecce Isvecce Fince Almanca Ingilizce Latince Ispanyolca Italyanca Frizce Zendce Anglo Saksonca Farsca Pali ve olarak sayilabilir Rask in Izlandacaya en buyuk katkisi suphesiz gelistirdigi standart alfabedir Izlanda alfabesi gunumuzdeki seklini almadan once uzun sure Rask in gelistirdigi haliyle kullanilmistir BibliyografyaUndersogelse om det gamle Nordiske eller Islandske Sprogs Oprindelse Antik Nors Dili ve Izlandacanin Kaynagi Uzerine Bir Deneme 1818 Spansk Sproglaere Ispanyolca Dilbilgisi 1824 Frisisk Sproglaere Frizce Dilbilgisi 1825 Dansk Retskrivingslaere Danca Imlasi Uzerine Bir Deneme 1826 Italiaensk Formlaere Italyanca Dilbilgisi 1827 Rask italiensk sozcugunu italiaensk seklinde yazmayi tercih etmistir Den gamle AEgyptiske Tidsregning Antik Misir Kronolojisi 1827 Vejledning til Akra Sproget pa Kysten Ginea Gine Kiyisi nda Konusulan Accra Dili ne Giris Den aeldste hebraiske Tidsregning indtil Moses efter Kilderne pa ny bearbejdet og forsynet med et Kart over Paradis Guncel Kaynaklara Gore Duzenlenip Cennetin Haritasi nin Eslik Ettigi Antik Musevi Kronolojisinin Musa dan Onceki Donemi 1828 A Grammar of the Danish language for the use of Englishmen Ingilizce Konusanlar Icin Danca Dilbilgisi 1830 Raesonneret lappisk Sproglaere Sami Dilleri Dilbilgisi 1832 Engelsk formlaere Ingilizce Dilbilgisi 1832