Stockholm (
Stockholm | |
---|---|
Stockholm | |
Bayrak Arma | |
Stockholm Stockholm'un İsveç'teki konumu | |
İl | Stockholm |
Belediye | |
Şehir | 1252 |
Alt idari birimler | Liste
|
Yüzölçümü | |
• Başkent | 6519 km² |
• Kent | 381,63 km² (14.734 mil²) |
Nüfus (2019) | |
• Başkent | 975.904 |
• Yoğunluk | oto/km² |
• Kent | 1.605.030 |
• Kent yoğunluğu | 4.200/km² (10.000/mil²) |
• Metropol | 2.383.269 |
• Metropol yoğunluğu | 370/km² (900/mil²) |
Zaman dilimi | (OAS) |
• Yaz (YSU) | (OAYS) |
Alan kodu | +46-8 |
Resmî site stockholm.se |
Stockholm, 13. yüzyıldan beri bir İskandinavya kültür, siyaset, medya ve ekonomi merkezidir.
Kent, anakara dışında on dört adaya ve Mälaren Gölü'nün denizle birleştiği kanala sahiptir. Stockholm Takımadaları tarihsel olarak da önemlidir. Kentin adalara ve kanallara yayılmış olması, ona Kuzeyin Venediği sıfatını kazandırmıştır.
Stockholm; yapıları, parkları, tarihî merkezleri, yeşil alanları ve eğitim merkezleriyle oldukça ileri bir Avrupa şehridir. Euromonitor'e göre Stockholm, yıllık 1 milyonun üzerindeki turist sayısıyla İskandinavya'da en çok ziyaretçi alan şehirdir.
Tarihi
Kentin kurulduğu alan tarihte gibi Norveç sagalarında geçmektedir. Bölgenin efsanevî kralı de bu sagalarda bulunmaktadır. Yazılı kaynaklarda bilinen ilk Stockholm tarifi ise 1252'ye kadar uzanmaktadır. Bu tarih, Stockholm'ün yakınlarındaki kentinde yapılan demir madenciliği ile yakın zamana denk gelmektedir. Kentin adı İsveççe kütük, Eski Almanca sağlamlaştırma anlamına gelen Stock ve adacık anlamına gelen holm kelimelerinden türemiştir. Kentin tarafından, İsveç'i yabancı düşman donanmalarından kurtarmak için kurulduğu düşünülmektedir.
Stockholm'ün merkezi olan ve günümüzde Eski Kent olarak bilinen Gamla Stan, Helgeandsholmen'in yanındaki merkez adada 1300'lerden 1500'lere kadar kent olarak kalmıştır. Kent bu süreçte bir Baltık ticaret ortaklığı olan Hansa Birliği'nin ilgisini çekti. Kent bu dönemde Lübeck, Hamburg, Danzig, Visby, Reval (Tallinn) ve Riga ile yakın ilişkiler kurdu. 1296 ve 1478 yılları arasında kent meclisi 24 üyeye sahipti. Bunların yarısı ise Hansa Birliği'nin temsilcisiydi.
Stratejik ve ekonomik önemi, kenti kısa sürede Danimarka krallarının ve 15. yüzyıldaki bağımsızlık çalışmalarının bir ilgi merkezi yaptı. Danimarka kralı II. Christian kente 1520 yılında girdi. 8 Kasım 1520'de kent bir kan gölüne döndü. Bu katliam Kalmar Birliği adındaki bir diğer örgütü de yıktı. İsveç kralı Gustav Vasa'ın 1523'te kente yeniden girişiyle beraber kraliyet gücü yükseldi ve kent hızla büyümeye başladı. Bu sayede Stockholm 1600 yılında 10,000'lik nüfusu geçti. 17. yüzyılda şehir Avrupa ortalamalarına göre çok daha hızlı büyüdü. 1610'dan 1680'e kadar nüfus altı kat arttı. 1634'te Stockholm, İsveç İmparatorluğu'nun resmî başkenti oldu. Ticaret ise kenti önemli kılmaya başladı.
1710'da kentte veba salgınları yayılmaya başladı. Bu salgının bir de Büyük Kuzey Savaşı'nın ardından yaşanınca, kent birden durakladı. Nüfus artışı dururken, ekonomik büyüme yavaşladı. Ancak zamanla III. Gustav'ın katkılarıyla kent hızla toparlandı. Kraliyet Operası ise bu dönemin ünlü bir mimarî yapısıdır.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kent ekonomik rolünü iyice etkinleştirdi. Yeni sanayi dallarına destek verilirken kent baştan sona bir ticaret ve hizmet merkezi oldu. Kent nüfusu göçler ve sık doğumlar sayesinde ivmeli olarak arttı. Yüzyılın sonlarına doğru ülkede doğanların %40'ından biraz daha azı Stockholm doğumluydu. Yine kentteki bu hızlı büyüme, ek olarak şehri de genişletti. 19. yüzyılda kentte birçok sanayi ve bilim merkezi açıldı. Üniversiteler ve güzel sanatlar okulları bunların başında yer alır.
20. yüzyıla gelindiğinde kent tamamen çağdaş, teknolojik donanımlı ve etnik farklılıklara sahip bir kent oldu. Birçok tarihî bina yıkılarak yeni gereksinimleri karşılayan çağdaş binalar yapıldı. Bu yüzyıl boyunca tüm sanayi alanları ve organize sanayi bölgeleri kent dışına taşındı. Kent nüfusça gelişimini sürdürdü ve bu nedenle yeni bölgeler yerleşime açıldı. Bu yeni yerleşmelerin arasında Rinkeby ve Tensta da yer almaktadır.
Coğrafya
Konum
Stockholm, İsveç'in orta-güneydoğu kuşağında, Mälaren Gölü'nün Baltık Denizi ile birleştiği bölgede kuruludur. Kent merkezi Stockholm takımadalarını takip eden on dört adayı kapsar. Coğrafî kent merkezi su üzerinde olup Riddiarfjärden Körfezi'nde yer almaktadır. Şehrin alanının onda üçü su yollarıyla kaplı olduğu gibi, bir diğer onda üçlük kısmı parklar ve yeşil alanlarla örülüdür. Bu yeşil alanlar sayesinde Stockholm, Avrupa başkentleri arasında en temiz havaya sahip şehirlerden biridir.
Stockholm belediyeleriyle bilinen bir kenttir. Kentin kuzeyinde Järfälla, Solna, Täby, Sollentuna, Lidingö, Upplands Väsby, Österåker, Sigtuna, Sundbyberg, Danderyd, Vallentuna, Ekerö, Upplands-Bro, Vaxholm ve Norrtälje bulunmaktadır. Güney Stockholm'de ise Huddinge, Nacka, Botkyrka, Haninge, Tyresö, Värmdö, Södertälje, Salem, Nykvarn ve Nynäshamn bulunmaktadır.
Stockholm Belediyesi
Stockholm Belediyesi, net coğrafî sınırlarla çevrili bir yönetim birimidir. Belediyenin bir diğer yarı resmî adı Stockholm kenti (İsveççe: Stockholms stad) şeklindedir. Bir belediye olarak Stockholm, bölgelere ayrılmış durumdadır. Bu alt birimler eğitimden, toplumsal yaşamdan ve kültürel hizmetlerden sorumludurlar. Belediye çoğunlukla üç bölge altında incelenir:
- Stockholm Kent Merkezi (Innerstaden)
- Güney Stockholm (Söderort)
- Batı Stockholm (Västerort)
Stockholm Kent Merkezi | Güney Stockholm | Batı Stockholm |
---|---|---|
|
|
|
İklim
Stockholm, nemli kıta iklimine sahiptir. Kentin çok kuzeyde yer alması gündüzlerin yazın 18, kışın 6 saat yaşanmasına neden olmaktadır. Ancak konumuna rağmen kent, yıl boyunca ılık ve yumuşak bir iklime sahiptir. Bu ılımlı iklimin sebebi Gulf Stream adlı sıcak su akıntılarıdır. Kent yılda ortalama 1.981 saat güneş görmektedir.
Kent yazları bir kuzey ülkesine göre sıcaktır. Bu mevsimde şehir en fazla 20 - 23 °C, en az 15 °C değerlerine ulaşır. Ancak kimi sıcak rüzgârlar kenti 25 °C+ üzerine çıkarabilmektedir. Kışları ise kent soğuktur. Bu mevsimde sıcaklıklar en fazla -3 ilâ 1 °C, en düşük −10 °C değerlerindedir. Bahar mevsimleri ise genelde serin ile ılık arasındadır. Yıllık yağış 539 mm kadardır. Yıl boyunca kentte ortalama 164 yağışlı gün bulunmaktadır. Yağışlar baharda ve yazın yağmur olarak düşerken, kışın genelde kar şeklindedir.
Stockholm iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
En yüksek sıcaklık (°C) | 11,0 | 12,2 | 17,8 | 26,1 | 29,0 | 32,2 | 36,0 | 35,4 | 27,9 | 20,2 | 14,0 | 12,2 | 36,0 |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | −0,7 | −0,6 | 3,0 | 8,6 | 15,7 | 20,7 | 21,9 | 20,4 | 15,1 | 9,9 | 4,5 | 1,1 | 10,0 |
Ortalama sıcaklık (°C) | −2,8 | −3 | 0,1 | 4,6 | 10,7 | 15,6 | 17,2 | 16,2 | 11,9 | 7,5 | 2,6 | −1 | 6,6 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −5 | −5,3 | −2,7 | 1,1 | 6,3 | 11,3 | 13,4 | 12,7 | 9,0 | 5,3 | 0,7 | −3,2 | 3,6 |
En düşük sıcaklık (°C) | −32 | −25,5 | −22 | −11,5 | −4,5 | 1,0 | 6,0 | 4,8 | −1,5 | −9 | −17 | −21 | −32 |
Ortalama yağış (mm) | 39 | 27 | 26 | 30 | 30 | 45 | 72 | 66 | 55 | 50 | 53 | 46 | 539 |
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi ve İsveç Meteoroloji Enstitüsü |
Siyaset ve yönetim
Belediyeler, yönetimin istediği görevleri yapmakla yükümlüdür. Yine mecliste alınan kararlar tüm belediyeleri ilgilendirmektedir. Kentin belediye başkanı Nisan 2008 itibarıyla Ilımlılar'dan Sten Nordin'dir. 2010 yılındaki yerel seçimlerde aşağıdaki partiler çoğunluklu oyları almıştır:
Yönetim partileri | Muhalefet partileri |
---|---|
|
|
Ekonomi
Stockholm'de işçi halkının onda sekizinden fazlası hizmet sektöründe çalışmaktadır. Sanayi merkezlerinin kent dışında olması kenti temiz bir başkent yapmaktadır. Özellikle, son yıllarda kentteki sanayi merkezlerinin hemen hemen hepsi yüksek teknolojiye sahip, temiz fabrikalardan ibarettir. Kentte sanayi merkezlerinde yer alan en büyük şirketler IBM, Ericsson ve Electrolux'tür.
Stockholm İsveç'in finans merkezidir. Merkez İsveç bankaları olan Swedbank, ve Skandinaviska Enskilda Banken gibi bankaların merkezi Stockholm'dedir. Yine büyük sigorta şirketleri olan ve buradadır. Stockholm Borsası (Stockholmsbörsen), Avrupa'nın en önemli borsalarından biridir. Ünlü adlı giyim şirketinin de merkezi Stockholm'de yer almaktadır. Son yıllarda şehirde turizm de önemli bir yer tutmaktadır. 1991–2004 yılları arasında yıllık turistik ziyaret sayısı 4 milyondan 7.7 milyona yükselmiştir.
İşçi sayısının fazlalığına göre kentteki en büyük şirketler aşağıdaki gibidir.
- Ericsson - 8,430
- Posten - 4,710
- Skandinaviska Enskilda Banken (SEB) - 4,240
- Swedbank - 3,610
- - 3,610
- Nordea - 2,820
- - 2,800
- IBM Svenska - 2,640
- Capgemini - 2,500
- - 2,360
- - 2,300
- ISS - 2,000
- Sveriges Television - 1,880
- - 1,580
Eğitim
Stockholm'de deneye ve ileri düzey bilime dayanan eğitim atılımları 18. yüzyılda başladı. Stockholm Gözlemevi de bunlardan biridir. Kent ilk defa 1811'de Karolinska Institutet adlı enstitünün kurulmasıyla tıp eğitimine başladı. Kraliyet Teknik Üniversitesi (Kungliga Tekniska Högskolan veya KTH) ise 1827 yılında kurulmuş olup, 13.000 öğrencisiyle İskandinavya'nın en büyük eğitim merkezidir. 1878 yılında kurulan Stockholm Üniversitesi, 1960'ta resmî üniversite olarak tanındı. Bu eğitim kurumunda 2008 yılı verilerine göre 52,000 öğrenci öğrenim görmektedir.
Güzel sanatlar alanında Stockholm'de en kayda değer eğitim kurumlarından biri de Kraliyet Müzik Fakültesi'dir. Bu fakültenin geçmişi 1771 yılına kadar uzanmaktadır. Kentte bunların yanında Kraliyet Pandomim ve Oyunculuk Akademisi ve Greta Garbo tarafından kurulan Kraliyet Dramatik Tiyatrosu yer almaktadır. 1844 yılında kurulan Konstfack adlı okul ve Opera Okulu da kentin önemli eğitim yapılarındandır.
Diğer yüksek eğitim kurumları aşağıdaki gibidir:
- Karlberg Askerî Akademisi; dünyanın ilk kurulduğu yerde bulunan en eski okuludur.
- Ersta Sköndal Üniversitesi
- Teologiska Högskolan
- Gymnastik- och idrottshögskolan
Nüfus
Stockholm bölgesi, İsveç'in toplam nüfusunun beşte birinden fazlasının yaşadığı bir bölgedir. Aynı şekilde toplam ülke sanayisinin onda üçünden fazlası Stockholm'dedir. Coğrafî olarak sürekli yeri başka yerlere kayan Stockholm, 19. yüzyılda bugünkü merkezinin bulunduğu yere doğru gelişmeye başladı. Peşi sıra gelen yıllarda ise Brännkyrka ve Spånga gibi belediyelerle birleşerek nüfusunu arttırdı. Günümüz belediye sınırları ise 1971 yılında belirlenmiştir.
2004 yılı verilerine bakıldığında 765,044'lük nüfusun 370,482 kadarı erkek, 394,562 kadarı kadındır. Ortalama yaş 39.8 olup, nüfusun %40.5 kadarı 20 ve 44 yaş arasındadır. 15 yaş üstü nüfusun onda dördü evli değilken, onda üçü evlidir. Aynı şekilde bu nüfusun onda biri de boşanmış insanlardan oluşmaktadır. Kent halkının %28'i Stockholm'lü değildir. Kentte en çok konuşulan diller İsveççe, İngilizce, Arapça, Türkçe, Kürtçe, Fince, Farsça, İspanyolca ve Sırpça'dır.
Tarihte nüfus
Aşağıda 1570 yılından günümüze, kentin nüfus verileri bulunmaktadır:
|
|
2007 verilerine göre Stockholm kentsel bölgesinin 1,252,020'lik bir nüfusu vardır. Bu nüfusa oranla, Huddinge'nin 90,182; Järfälla'nın 62,342; Solna'nın 61,717; Sollentuna'nın 77,553; Botkyrka'nın 77,553; Haninge'nin 72,956; Tyresö'nün 41,476; Sundbyberg'in 33,868; Nacka'nın 82,421; Danderyd'in 30,492'lik nüfusları vardır. Tüm Stockholm kentsel bölgesinde ve 26 belediyesinde nüfus 2 milyonu aşmaktadır.
Kültür
Stockholm, diğer birçok kültürel merkezden uzak oluşuyla ve bir ülkenin başkenti oluşuyla birçok kültürel ögeyi içinde barındırmaktadır. 1998 yılında Avrupa Kültür Başkenti seçilen Stockholm'de UNESCO tarafından korumaya alınan iki bölge vardır:
Edebiyat
Stockholm, İsveç Edebiyatı'nın önemli yazarlarını yetiştiren bir kenttir. Bunlardan birkaçı şair (1740-1795), roman yazarı August Strindberg (1849-1912) ve yazar (1869-1941)'dir. Diğer önemli edebiyatçılar ise Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Eyvind Johnson (1900-1976) ve şair/besteci (1890-1976) gibi önemli isimlerdir. Roman yazarı (1917-1998) da kentten çıkan önemli bir başka yazardır.
Mimarî
Kentin eski merkezi olan Gamla Stan, günümüzde hâlen bulunmaktadır ve Orta Çağ'ın tüm İskandinav mimarîsinin izlerini taşımaktadır. Alman Kilisesi (Tyska kyrkan), Riddiarhuset, Bonde Sarayı, Tessin Sarayı ve Oxenstierna Sarayı, buradaki birkaç önemli yapıdır. Kentteki en eski yapı ise Riddiarholmskyrkan adlı kilisedir. Bu kilise de 13. yüzyıldan kalmadır. 1697'deki bir yangında özgün kent kalesi yıkıldı. Ancak yerine barok tarzda Stockholm Sarayı inşa edildi.
15. yüzyıl başlarında kent, o zamanki sınırlarının dışına taşmaya başladı. Södermalm adlı yerde, bu dönemden kalma eski yapılar hâlen bulunmaktadır. 19. yüzyılda kentte yükselen sanayi, mimarîde de kendini gösterdi. Bu yeni binalar, Avrupa'nın diğer büyük başkentleri olan Berlin ve Viyana'dan esinlenerek tasarlandı. Kraliyet Opera Binası bu dönemin en önemli eseridir.
20. yüzyılda milliyetçi bir akım belirdi. Bu dönemde İsveç mimarî örnekleri çok ileri düzeye çıktı. 1930'larda çağdaşlaşma sayesinde yeni alanlar konuta çevrildi. Sanayi merkezleri yapıldı. Stockholm metrosu da bu yıllarda yapıldı. Yeni yüksek binalar yapılmaya başlandığında birçok kesim tarafından eleştirildi.
Büyüme sürerken birçok eski bina yıkılarak veya yeniden düzenlenerek çağdaş hâle getirildi. Bunların arasında Norrmalmsregleringen ve Sergels Torg bulunmaktadır. 1980'lerde özellikle çağdaş kent tasarımı gündeme geldi ve sanayi merkezleri şehir dışına alındı. Bacalı fabrikalar, yerini temiz yüksek teknolojili fabrikalara bıraktı.
Müzeler
Stockholm, dünyanın en büyük müze-kentlerinden biridir. Kentte yılda 1 milyon insan tarafından ziyaret edilen 100 kadar müze yer almaktadır. En bilinen müze ise 30,000 el sanatı eserinin ve 16,000 tablonun bulunduğu Nationalmuseum adlı ulusal müzedir. Müzelerin temelleri de yine 16. yüzyılda Gustav Vasa tarafından atıldı. O dönemde Rembrandt ve Antoine Watteau gibi sanatçıların eserleri toplanarak sergileniyordu.
Çağdaş Sanatlar Müzesi veya İsveççe adıyla Moderna Museet, İsveç'in ulusal sanat müzesidir. Bu müzede Picasso ve Salvador Dalí gibi isimlerin çalışmaları yer almaktadır.
Diğer kayda değer müzeler:
- Stockholm Kent Müzesi
- Skansen
- İskandinav Müzesi
- Kraliyet Para Müzesi
- Vasa Müzesi
Varoşlar
Stockholm varoşları ve mahalleleri farklı kültürlerin bir sentezidir. İçte yer alan varoşların büyük bir kısmı göçlerle ülkeye gelen halklar tarafından kurulmuştur. Kente yerleşen yabancı kökenli halkların büyük kısmı Orta Doğu ve Avrasya'dan gelen göçmenlerdir. En bilinen göçmenler ise Suriyeliler, Türkler, Kürtler ve Sırplardır. Ancak kentte Afrika, Güneydoğu Asya ve Latin Amerika'dan gelen insanlar da mevcuttur.
Tiyatrolar
Stockholm tiyatrolarıyla da ünlü bir kenttir. Şehirdeki Kraliyet Dramatik Tiyatrosu (Kungliga Dramatiska Teatern) Avrupa'nın en bilinen tiyatroları arasındadır. Yine Kraliyet İsveç Operası da 1773 yılında açılan eski bir opera binasıdır. Stockholms stadsteater, Folkoperan, Moderna dansteatern, Chinateatern, Göta Lejon, Mosebacke ve Oscarsteatern diğer kayda değer tiyatrolardır.
Eğlence merkezleri
Gröna Lund, Djurgården adasının üzerinde kurulmuş olan bir eğlence merkezidir. Bu merkezde otuzdan fazla parkur ve lokanta mevcuttur. Bu merkeze her gün binlerce insan gelmektedir. Nisandan eylüle kadar açık olan park, Noel zamanı da mağazalarla açıktır. Gröna Lunda ayrıca bir konser merkezidir.
Medya
Stockholm İsveç'in medya merkezidir. Kentte dört ulusal günlük gazete yayımlanmaktadır. Ayrıca kentte yer alan SR, İsveç'in ulusal radyo kanalıdır. Yine SVT adlı televizyon kanalı, İsveç'in ulusal televizyonudur. Bunların dışında kentte özel birtakım kanallar mevcuttur. TV3, TV4, TV5, TV6 bunların başında gelir. İsveç'te yayımlanan başlıca dergilerin büyük bir kısmı da burada basılır. Bonnier adlı basımevi buradadır.
Spor
Kentte en çok izleyiciye sahip spor dalları futbol ve buz hokeyidir. Kentin üç büyükleri AIK, Djurgårdens IF ve Hammarby IF adlı takımlardır.
Tarihsel olarak kent, 1912 Yaz Olimpiyatları'nın ev sahibidir. O günlerdeki Stockholm Olimpiyat Stadyumu, defalarca geliştirildi ve birçok karşılaşmaya ev sahipliği yaptı. Råsunda Stadyumu, Ulusal Stadyum ve ünlü Ericsson Globe da kentteki bir diğer stadyumlardır. Kent yine İskandinav oyunlarına da ev sahipliği yapmıştır.
Mutfak
Stockholm, mutfağıyla da ünlüdür. Göçler nedeniyle birçok mutfağı çatısı altında birleştiren kent, farklı lokantalarıyla bilinmektedir. Her ne kadar Amerikan hazır besin sanayisi çok revaçtaysa da, kentte Asya, İtalya, Fransa, Türk, Yunan, İskandinavya, İspanyol ve Orta Doğu mutfaklarından örnekler mevcuttur. Kafeteryalar ise kentin herhangi bir yerinde bulunabilmektedir.
Yıllık olaylar
- Stockholm Caz Festivali - Temmuz
- Stockholm Karnavalı - Temmuz
- Stockholm Maratonu - Haziran
- Nobel Ödülleri - 10 Aralık
Bazı ünlü yapılar
- Eski kent merkezindeki tarihî binalar
- Stockholm Sarayı
- Stockholm Belediye Binası
- Kraliyet Dramatik Tiyatrosu
- Beş yıldızlı bir otel
- Ünlü Ericsson Globe
- Bir alışveriş merkezi
- Gröna Lund adlı eğlence merkezi
Ulaşım
Genel ulaşım
Stockholm, geniş bir genel ulaşım hattına sahiptir. Bu hatta Stockholm metrosu (Tunnelbana), iki demiryolu hattı olan Roslagsbanan ve Saltsjöbanan, üç hafif demir yolu hattı olan Nockebybanan, Lidingöbanan ve Tvärbanan'ı içermektedir. Bunların dışında otobüs hatları, şehir içi bot hatları ve geniş bir kara yolu ağı kentin ulaşımında önemli yerlere sahiptir. Kentte havalimanına giden otobüsler hariç tüm otobüs hatları SL tarafından, yine bot trafiği Waxholmsbolaget tarafından yönetilmektedir.
SL, tüm Stockholm'de bilindik bir bilet sistemine sahiptir. Kentteki biletler seyahat kartları ve tek bilet olarak ikiye ayrılmaktadır. 1 Nisan 2007'den başlayarak yeni bir bölgede de tekli bilet geçmektedir. Biletlerin satıldığı birçok farklı nokta mevcuttur. Kentte toplu ulaşım yaygındır. Stockholm'de geçerli olan 30 günlük kartlar 790 İsveç Kronu (73 Euro; 115 Amerikan doları) ücretindedir. Biletler 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kullanıcılar için indirimlidir.
Yollar
Stockholm, Avrupa karayolu hatlarının önemli bir merkezidir. E4, E18 ve E20 hatları buradan geçmektedir. Kentin tüm çevresinde geniş ve güvenli karayolu hatları mevcuttur. Özellikle kentin batısında ve güneyinde ulaşım daha çok karayolu hattıyla sağlanmaktadır.
Trafik sıkışıklığı cezası
Stockholm'de trafik sıkışıklığı cezası adı verilen bir sistem bulunmaktadır. Bu sistem 1 Ağustos 2007 tarihinden beri uygulanmaktadır. Stockholm merkezinde de bu uygulama yapılmaktadır. Tüm kent noktalarında ve kapılarda plaka tanıyan ve sıkışıklığı kontrol eden bir sistem bulunmaktadır. Sıkışıklık tespit edilen bir bölgeye giren her araç günün saatine göre 10–20 SEK (1.09–2.18 Euro, 1.49–2.98 Amerikan doları) ödemek zorundadır. Ödemeler kontrol noktalarına yapılabilmektedir.
Feribotlar
Stockholm'den Finlandiya'daki Helsinki ve Turku'ya, Estonya'daki Tallinn'e, Letonya'daki Riga'ya ve Åland'a düzenli feribot seferleri mevcuttur. Ancak 1998'den beri eskiden olduğu gibi bu kentten Rusya'daki St. Petersburg'a direkt ulaşım sağlanamamaktadır. Bunun için Helsinki'de aktarma yapılması zorunludur.
Havalimanları
Stockholm-Arlanda Havalimanı, 2007 itibarıyla taşıdığı 18 milyon yolcuyla İsveç'in en büyük havalimanıdır. Bu havalimanı kentin 40 km kuzeyindedir.
- Uluslararası ve ülke içi:
- Stockholm-Arlanda Havalimanı, kentin 40 km kuzeyindedir.
- Stockholm-Bromma Havalimanı, kentin 8 km batısındadır.
- Sadece uluslararası:
- Stockholm-Skavsta Havalimanı, kentin 100 km güneyindedir.
- Stockholm-Västerås Havalimanı, kentin 110 km batısındadır
Şehir içi demiryolu
Stockholm Merkez İstasyonu, İsveç'in hemen hemen tüm şehirlerine, Oslo'ya ve Kopenhag'a düzenli demiryolu ulaşımı fırsatı tanımaktadır. Ünlü X 2000 hizmeti sayesinde Göteborg kentine üç saatte ulaşılabilmektedir. SJ AB ise kentteki trenleri yöneten kurumdur.
Uluslararası dereceler
Stockholm birçok defa uluslararası olarak derecelerde gösterilmektedir. Bazıları aşağıdaki gibidir:
- Dennis Craythorn ve Rich Hanna tarafından yazılan The Ultimate Guide to International Marathons (1997) adlı kitapta Stockholm Maratonu, dünyanın en iyi maratonu olarak gösterildi.
- 2002 yılındaki bir Robert Huggins Associates raporuna göre Stockholm, 90 kent arasından iş gücünü en iyi işe çeviren 22. kent seçildi. Stockholm, bu dereceyi Amerikan kentlerinden sonra alan ilk kenttir. Ayrıca New York, Londra, Tokyo, Hamburg ve Hong Kong gibi dünya şehirleri Stockholm'ün altında yer almıştır.
- 2006'da Maastricht Yenilik ve Teknoloji'de Ekonomik Araştırma Enstitüsü (MERIT) adlı kuruluşun düzenlediği Avrupa Yenilikler Puanlaması'na göre Stockholm Avrupa'nın en yenilikçi kenti seçildi.
- Uluslararası Rekabet Merkezi'nin düzenlediği 2008 Dünya Bilgi Rekabeti Dizini'ne göre Stockholm dünyanın en rekabetçi altıncı kenti olup, ABD dışındaki birinci kenttir.
- Jones Lang LaSalle tarafından düzenlenen 2006 Avrupa Yerel Büyüme Dizini'ne göre (E-REGI), Stockholm Avrupa'da beşincidir.
- Cushman & Wakefield tarafından düzenlenen 2007 Avrupa Kentleri Monitörü'ne göre Stockholm, iş alanında en iyi İskandinav kentidir. Aynı rapora göre Stockholm, Avrupa'da en çevre dostu kent olmuştur.
- Çevresel ekonomist Matthew Kahn'ın Reader's Digest dergisi adına yaptığı bir incelemeye göre Stockholm, dünyanın en yeşil ve en yaşanabilir kenti seçildi.
- Yine Reader's Digest dergisinin bir araştırmasına göre, Stockholm, Avrupa'daki en dürüst birinci, dünyadaki en dürüst dördüncü kent oldu.
- National Geographic Traveler dergisinin 2008 yılı araştırmasına göre, eski kent merkezi olan Gamla Stan, dünyanın en otantik ve en iyi korunmuş altıncı turistik merkezi seçildi.
- Foreign Policy dergisinin 2008 yılı incelemelerine göre Stockholm, dünyanın en küresel 24. kenti oldu.
Kaynakça ve notlar
- ^ "Folkmängd i riket, län och kommuner. Totalt". SCB. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 July 2016.
- ^ "Stockholm". (İsveççe). 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2014.
- ^ "Folkmängd per tätort och småort 2010, per kommun" (XLS) (İsveççe). . 20 Haziran 2013. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.
- ^ "Folkmängd i riket, län och kommuner 31/12/2008 och befolkningsförändringar 2008". 20 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
- ^ a b . 15 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Şubat 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
- ^ SARISÖZEN, Serhat. . Hürriyet. 1 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ . World Weather Information Service. 22 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2008.
- ^ "Stockholm İklim Verileri 1961−1990". Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2013.
- ^ (PDF). İsveç Meteoroloji Enstitüsü. 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2012.
- ^ a b Näringslivet i siffror 20 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — Stockholm Business Region website
- ^ "Besöksnäring" 12 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — Stockholm Business Region website
- ^ Statistical Yearbook of Stockholm 2006, section Labour Market and Manufacturing, p. 244 pdf file 10 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Stockholm Statistical Yearbook, 2006 (Stockholms statistiska årsbok för 2006) 26 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . City of Stockholm website, May 2006. The numbers provided by Stockholm Office of Research and Statistics, or Utrednings- och statistikkontoret (USK), in Swedish. (USK official web information in English 26 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b x
- ^ OECD Territorial Reviews: Stockholm 20 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., May 2006
- ^ "Skönhetsrådet". 12 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2009.
- ^ . 7 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2009.
- ^ . 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2009.
- ^ "Stockholm Pride". 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
- ^ . Swedish Road Administration. 2 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ . Swedish Road Administration. 9 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2007.
- ^ "Odramatisk start för biltullarna". Dagens Nyheter. 1 Ağustos 2007. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2007.
- ^ . Stockholmsförsöket. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007.
- ^ . Swedish Road Administration. 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2007.
- ^ . Swedish Road Administration. 29 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2007.
- ^ Craythorn, Dennis (1997). The Ultimate Guide to International Marathons. ABD: Capital Road Race Publications. ISBN .
- ^ a b "Stockholm ranked world leader in putting knowledge to work". Invest in Sweden Agency. 20 Aralık 2002. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ (PDF). Maastricht Economic Research Institute on Innovation and Technology; Institute for the Protection and the Security of the Citizen. 2006. 25 Şubat 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ . Centre for International Competitiveness. 2008. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ . Jones Lang LaSalle. 7 Kasım 2006. 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ (PDF). Cushman & Wakefield. 2007. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ Kahn, Matthew. "Living Green". Reader's Digest. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ "Top 10 Most Honest Cities in the World". Tourism-Review.com. 19 Kasım 2008. 7 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ Tourtellot, Jonathan (Kasım-Aralık 2008). . National Geographic Traveler. 27 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008.
- ^ . Foreign Policy. Kasım 2008. 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Stockholm ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Stockholm Ziyaretçi Rehberi - Wikivoyage 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- [1] 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Resmî site
- - Resmî ziyaretçi rehberi
- Stockholm'deki Faaliyetler 16 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Stockholm ya da Stokholm Stockholm ilinin merkezi ve Isvec in baskentidir 2008 verilerine gore Stockholm metropol alani tum Isvec nufusunun 21 inin yasadigi ve tum Isvec in sanayisinin 35 inin bulundugu bir merkezdir Stockholm 810 120 lik kent nufusu 1 3 milyonluk cevre nufusu ve toplamda 2 milyonluk nufusuyla Isvec in en buyuk kentidir StockholmBaskentStockholmGamla stanDrottningholm SarayiBayrakArmaStockholmStockholm un Isvec teki konumuIlStockholmBelediyeSehir1252Alt idari birimlerListe StockholmHuddingeJarfallaSolnaSollentunaBotkyrkaHaningeTyresoSundbybergNackaDanderydYuzolcumu Baskent6519 km Kent381 63 km 14 734 mil Nufus 2019 Baskent975 904 Yogunlukoto km Kent1 605 030 Kent yogunlugu4 200 km 10 000 mil Metropol2 383 269 Metropol yogunlugu370 km 900 mil Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Alan kodu 46 8Resmi site stockholm se Stockholm 13 yuzyildan beri bir Iskandinavya kultur siyaset medya ve ekonomi merkezidir Kent anakara disinda on dort adaya ve Malaren Golu nun denizle birlestigi kanala sahiptir Stockholm Takimadalari tarihsel olarak da onemlidir Kentin adalara ve kanallara yayilmis olmasi ona Kuzeyin Venedigi sifatini kazandirmistir Stockholm yapilari parklari tarihi merkezleri yesil alanlari ve egitim merkezleriyle oldukca ileri bir Avrupa sehridir Euromonitor e gore Stockholm yillik 1 milyonun uzerindeki turist sayisiyla Iskandinavya da en cok ziyaretci alan sehirdir TarihiKentin kuruldugu alan tarihte gibi Norvec sagalarinda gecmektedir Bolgenin efsanevi krali de bu sagalarda bulunmaktadir Yazili kaynaklarda bilinen ilk Stockholm tarifi ise 1252 ye kadar uzanmaktadir Bu tarih Stockholm un yakinlarindaki kentinde yapilan demir madenciligi ile yakin zamana denk gelmektedir Kentin adi Isvecce kutuk Eski Almanca saglamlastirma anlamina gelen Stock ve adacik anlamina gelen holm kelimelerinden turemistir Kentin tarafindan Isvec i yabanci dusman donanmalarindan kurtarmak icin kuruldugu dusunulmektedir Stockholm un merkezi olan ve gunumuzde Eski Kent olarak bilinen Gamla Stan Helgeandsholmen in yanindaki merkez adada 1300 lerden 1500 lere kadar kent olarak kalmistir Kent bu surecte bir Baltik ticaret ortakligi olan Hansa Birligi nin ilgisini cekti Kent bu donemde Lubeck Hamburg Danzig Visby Reval Tallinn ve Riga ile yakin iliskiler kurdu 1296 ve 1478 yillari arasinda kent meclisi 24 uyeye sahipti Bunlarin yarisi ise Hansa Birligi nin temsilcisiydi Stratejik ve ekonomik onemi kenti kisa surede Danimarka krallarinin ve 15 yuzyildaki bagimsizlik calismalarinin bir ilgi merkezi yapti Danimarka krali II Christian kente 1520 yilinda girdi 8 Kasim 1520 de kent bir kan golune dondu Bu katliam Kalmar Birligi adindaki bir diger orgutu de yikti Isvec krali Gustav Vasa in 1523 te kente yeniden girisiyle beraber kraliyet gucu yukseldi ve kent hizla buyumeye basladi Bu sayede Stockholm 1600 yilinda 10 000 lik nufusu gecti 17 yuzyilda sehir Avrupa ortalamalarina gore cok daha hizli buyudu 1610 dan 1680 e kadar nufus alti kat artti 1634 te Stockholm Isvec Imparatorlugu nun resmi baskenti oldu Ticaret ise kenti onemli kilmaya basladi 1690 yilinda hizla buyuyen Isvec in bir parodisi Ortada Eski Kent olan Gamla Stan yer almaktadir 1710 da kentte veba salginlari yayilmaya basladi Bu salginin bir de Buyuk Kuzey Savasi nin ardindan yasaninca kent birden durakladi Nufus artisi dururken ekonomik buyume yavasladi Ancak zamanla III Gustav in katkilariyla kent hizla toparlandi Kraliyet Operasi ise bu donemin unlu bir mimari yapisidir 19 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren kent ekonomik rolunu iyice etkinlestirdi Yeni sanayi dallarina destek verilirken kent bastan sona bir ticaret ve hizmet merkezi oldu Kent nufusu gocler ve sik dogumlar sayesinde ivmeli olarak artti Yuzyilin sonlarina dogru ulkede doganlarin 40 indan biraz daha azi Stockholm dogumluydu Yine kentteki bu hizli buyume ek olarak sehri de genisletti 19 yuzyilda kentte bircok sanayi ve bilim merkezi acildi Universiteler ve guzel sanatlar okullari bunlarin basinda yer alir 20 yuzyila gelindiginde kent tamamen cagdas teknolojik donanimli ve etnik farkliliklara sahip bir kent oldu Bircok tarihi bina yikilarak yeni gereksinimleri karsilayan cagdas binalar yapildi Bu yuzyil boyunca tum sanayi alanlari ve organize sanayi bolgeleri kent disina tasindi Kent nufusca gelisimini surdurdu ve bu nedenle yeni bolgeler yerlesime acildi Bu yeni yerlesmelerin arasinda Rinkeby ve Tensta da yer almaktadir Kent panoramasiCografyaMetropol StockholmKonum Stockholm Isvec in orta guneydogu kusaginda Malaren Golu nun Baltik Denizi ile birlestigi bolgede kuruludur Kent merkezi Stockholm takimadalarini takip eden on dort adayi kapsar Cografi kent merkezi su uzerinde olup Riddiarfjarden Korfezi nde yer almaktadir Sehrin alaninin onda ucu su yollariyla kapli oldugu gibi bir diger onda ucluk kismi parklar ve yesil alanlarla oruludur Bu yesil alanlar sayesinde Stockholm Avrupa baskentleri arasinda en temiz havaya sahip sehirlerden biridir Stockholm belediyeleriyle bilinen bir kenttir Kentin kuzeyinde Jarfalla Solna Taby Sollentuna Lidingo Upplands Vasby Osteraker Sigtuna Sundbyberg Danderyd Vallentuna Ekero Upplands Bro Vaxholm ve Norrtalje bulunmaktadir Guney Stockholm de ise Huddinge Nacka Botkyrka Haninge Tyreso Varmdo Sodertalje Salem Nykvarn ve Nynashamn bulunmaktadir Stockholm Belediyesi Stockholm Belediyesi nin ilceleri Stockholm Belediyesi net cografi sinirlarla cevrili bir yonetim birimidir Belediyenin bir diger yari resmi adi Stockholm kenti Isvecce Stockholms stad seklindedir Bir belediye olarak Stockholm bolgelere ayrilmis durumdadir Bu alt birimler egitimden toplumsal yasamdan ve kulturel hizmetlerden sorumludurlar Belediye cogunlukla uc bolge altinda incelenir Stockholm Kent Merkezi Innerstaden Guney Stockholm Soderort Bati Stockholm Vasterort Stockholm Kent Merkezi Guney Stockholm Bati StockholmKungsholmen Norrmalm Sodermalm Ostermalm Enskede Arsta Vantor Farsta Hagersten Liljeholmen Skarpnack Skarholmen Alvsjo Bromma Hasselby Vallingby Rinkeby Kista Spanga TenstaIklim Stockholm nemli kita iklimine sahiptir Kentin cok kuzeyde yer almasi gunduzlerin yazin 18 kisin 6 saat yasanmasina neden olmaktadir Ancak konumuna ragmen kent yil boyunca ilik ve yumusak bir iklime sahiptir Bu ilimli iklimin sebebi Gulf Stream adli sicak su akintilaridir Kent yilda ortalama 1 981 saat gunes gormektedir Kent yazlari bir kuzey ulkesine gore sicaktir Bu mevsimde sehir en fazla 20 23 C en az 15 C degerlerine ulasir Ancak kimi sicak ruzgarlar kenti 25 C uzerine cikarabilmektedir Kislari ise kent soguktur Bu mevsimde sicakliklar en fazla 3 ila 1 C en dusuk 10 C degerlerindedir Bahar mevsimleri ise genelde serin ile ilik arasindadir Yillik yagis 539 mm kadardir Yil boyunca kentte ortalama 164 yagisli gun bulunmaktadir Yagislar baharda ve yazin yagmur olarak duserken kisin genelde kar seklindedir Stockholm iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 11 0 12 2 17 8 26 1 29 0 32 2 36 0 35 4 27 9 20 2 14 0 12 2 36 0Ortalama en yuksek sicaklik C 0 7 0 6 3 0 8 6 15 7 20 7 21 9 20 4 15 1 9 9 4 5 1 1 10 0Ortalama sicaklik C 2 8 3 0 1 4 6 10 7 15 6 17 2 16 2 11 9 7 5 2 6 1 6 6Ortalama en dusuk sicaklik C 5 5 3 2 7 1 1 6 3 11 3 13 4 12 7 9 0 5 3 0 7 3 2 3 6En dusuk sicaklik C 32 25 5 22 11 5 4 5 1 0 6 0 4 8 1 5 9 17 21 32Ortalama yagis mm 39 27 26 30 30 45 72 66 55 50 53 46 539Kaynak Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi ve Isvec Meteoroloji EnstitusuSiyaset ve yonetimBelediyeler yonetimin istedigi gorevleri yapmakla yukumludur Yine mecliste alinan kararlar tum belediyeleri ilgilendirmektedir Kentin belediye baskani Nisan 2008 itibariyla Ilimlilar dan Sten Nordin dir 2010 yilindaki yerel secimlerde asagidaki partiler cogunluklu oylari almistir Yonetim partileri Muhalefet partileriIlimlilar 38 Liberal Demokratlar 10 Hristiyan Demokratlar 1 Merkezciler 3 Sosyal Demokratlar 25 Solcular 8 Yesilciler 16EkonomiLM Ericsson firmasinin genel merkeziStockholm un en yuksek ikinci yapisi olan 84 m uzunlugundaki SkatteskrapanDagens Nyheter binasi Stockholm de isci halkinin onda sekizinden fazlasi hizmet sektorunde calismaktadir Sanayi merkezlerinin kent disinda olmasi kenti temiz bir baskent yapmaktadir Ozellikle son yillarda kentteki sanayi merkezlerinin hemen hemen hepsi yuksek teknolojiye sahip temiz fabrikalardan ibarettir Kentte sanayi merkezlerinde yer alan en buyuk sirketler IBM Ericsson ve Electrolux tur Stockholm Isvec in finans merkezidir Merkez Isvec bankalari olan Swedbank ve Skandinaviska Enskilda Banken gibi bankalarin merkezi Stockholm dedir Yine buyuk sigorta sirketleri olan ve buradadir Stockholm Borsasi Stockholmsborsen Avrupa nin en onemli borsalarindan biridir Unlu H amp M adli giyim sirketinin de merkezi Stockholm de yer almaktadir Son yillarda sehirde turizm de onemli bir yer tutmaktadir 1991 2004 yillari arasinda yillik turistik ziyaret sayisi 4 milyondan 7 7 milyona yukselmistir Isci sayisinin fazlaligina gore kentteki en buyuk sirketler asagidaki gibidir Ericsson 8 430 Posten 4 710 Skandinaviska Enskilda Banken SEB 4 240 Swedbank 3 610 3 610 Nordea 2 820 2 800 IBM Svenska 2 640 Capgemini 2 500 2 360 2 300 ISS 2 000 Sveriges Television 1 880 1 580EgitimKraliyet Teknoloji Enstitusu nun merkezi Stockholm de deneye ve ileri duzey bilime dayanan egitim atilimlari 18 yuzyilda basladi Stockholm Gozlemevi de bunlardan biridir Kent ilk defa 1811 de Karolinska Institutet adli enstitunun kurulmasiyla tip egitimine basladi Kraliyet Teknik Universitesi Kungliga Tekniska Hogskolan veya KTH ise 1827 yilinda kurulmus olup 13 000 ogrencisiyle Iskandinavya nin en buyuk egitim merkezidir 1878 yilinda kurulan Stockholm Universitesi 1960 ta resmi universite olarak tanindi Bu egitim kurumunda 2008 yili verilerine gore 52 000 ogrenci ogrenim gormektedir Guzel sanatlar alaninda Stockholm de en kayda deger egitim kurumlarindan biri de Kraliyet Muzik Fakultesi dir Bu fakultenin gecmisi 1771 yilina kadar uzanmaktadir Kentte bunlarin yaninda Kraliyet Pandomim ve Oyunculuk Akademisi ve Greta Garbo tarafindan kurulan Kraliyet Dramatik Tiyatrosu yer almaktadir 1844 yilinda kurulan Konstfack adli okul ve Opera Okulu da kentin onemli egitim yapilarindandir Diger yuksek egitim kurumlari asagidaki gibidir Karlberg Askeri AkademisiKarlberg Askeri Akademisi dunyanin ilk kuruldugu yerde bulunan en eski okuludur Ersta Skondal Universitesi Teologiska Hogskolan Gymnastik och idrottshogskolanNufusStockholm bolgesi Isvec in toplam nufusunun beste birinden fazlasinin yasadigi bir bolgedir Ayni sekilde toplam ulke sanayisinin onda ucunden fazlasi Stockholm dedir Cografi olarak surekli yeri baska yerlere kayan Stockholm 19 yuzyilda bugunku merkezinin bulundugu yere dogru gelismeye basladi Pesi sira gelen yillarda ise Brannkyrka ve Spanga gibi belediyelerle birleserek nufusunu arttirdi Gunumuz belediye sinirlari ise 1971 yilinda belirlenmistir 2004 yili verilerine bakildiginda 765 044 luk nufusun 370 482 kadari erkek 394 562 kadari kadindir Ortalama yas 39 8 olup nufusun 40 5 kadari 20 ve 44 yas arasindadir 15 yas ustu nufusun onda dordu evli degilken onda ucu evlidir Ayni sekilde bu nufusun onda biri de bosanmis insanlardan olusmaktadir Kent halkinin 28 i Stockholm lu degildir Kentte en cok konusulan diller Isvecce Ingilizce Arapca Turkce Kurtce Fince Farsca Ispanyolca ve Sirpca dir Tarihte nufus Asagida 1570 yilindan gunumuze kentin nufus verileri bulunmaktadir Yil Nufus1570 9 1001610 8 9001630 15 0001650 35 0001690 55 0001730 57 0001750 60 0181770 69 0001800 75 5171810 65 4741820 75 5691830 80 6211840 84 1611850 93 0701860 113 0631870 136 016 Yil Nufus1880 168 7751890 246 4541900 300 6241910 342 3231920 419 4291930 502 2071940 590 5431950 745 9361960 808 2941970 740 4861980 647 2141990 674 4522000 750 3482005 771 0382007 788 2692008 807 301 2007 verilerine gore Stockholm kentsel bolgesinin 1 252 020 lik bir nufusu vardir Bu nufusa oranla Huddinge nin 90 182 Jarfalla nin 62 342 Solna nin 61 717 Sollentuna nin 77 553 Botkyrka nin 77 553 Haninge nin 72 956 Tyreso nun 41 476 Sundbyberg in 33 868 Nacka nin 82 421 Danderyd in 30 492 lik nufuslari vardir Tum Stockholm kentsel bolgesinde ve 26 belediyesinde nufus 2 milyonu asmaktadir KulturDrottningholm KalesiDjurgarden adasindan StrandvagenEski kent merkezi Stockholm diger bircok kulturel merkezden uzak olusuyla ve bir ulkenin baskenti olusuyla bircok kulturel ogeyi icinde barindirmaktadir 1998 yilinda Avrupa Kultur Baskenti secilen Stockholm de UNESCO tarafindan korumaya alinan iki bolge vardir Drottningholm Sarayi SkogskyrkogardenEdebiyat Stockholm Isvec Edebiyati nin onemli yazarlarini yetistiren bir kenttir Bunlardan birkaci sair 1740 1795 roman yazari August Strindberg 1849 1912 ve yazar 1869 1941 dir Diger onemli edebiyatcilar ise Nobel Edebiyat Odulu sahibi Eyvind Johnson 1900 1976 ve sair besteci 1890 1976 gibi onemli isimlerdir Roman yazari 1917 1998 da kentten cikan onemli bir baska yazardir Mimari Borsa binasi Kentin eski merkezi olan Gamla Stan gunumuzde halen bulunmaktadir ve Orta Cag in tum Iskandinav mimarisinin izlerini tasimaktadir Alman Kilisesi Tyska kyrkan Riddiarhuset Bonde Sarayi Tessin Sarayi ve Oxenstierna Sarayi buradaki birkac onemli yapidir Kentteki en eski yapi ise Riddiarholmskyrkan adli kilisedir Bu kilise de 13 yuzyildan kalmadir 1697 deki bir yanginda ozgun kent kalesi yikildi Ancak yerine barok tarzda Stockholm Sarayi insa edildi 15 yuzyil baslarinda kent o zamanki sinirlarinin disina tasmaya basladi Sodermalm adli yerde bu donemden kalma eski yapilar halen bulunmaktadir 19 yuzyilda kentte yukselen sanayi mimaride de kendini gosterdi Bu yeni binalar Avrupa nin diger buyuk baskentleri olan Berlin ve Viyana dan esinlenerek tasarlandi Kraliyet Opera Binasi bu donemin en onemli eseridir 20 yuzyilda milliyetci bir akim belirdi Bu donemde Isvec mimari ornekleri cok ileri duzeye cikti 1930 larda cagdaslasma sayesinde yeni alanlar konuta cevrildi Sanayi merkezleri yapildi Stockholm metrosu da bu yillarda yapildi Yeni yuksek binalar yapilmaya baslandiginda bircok kesim tarafindan elestirildi 86 m uzunlugundaki Sodertorn Buyume surerken bircok eski bina yikilarak veya yeniden duzenlenerek cagdas hale getirildi Bunlarin arasinda Norrmalmsregleringen ve Sergels Torg bulunmaktadir 1980 lerde ozellikle cagdas kent tasarimi gundeme geldi ve sanayi merkezleri sehir disina alindi Bacali fabrikalar yerini temiz yuksek teknolojili fabrikalara birakti Muzeler Iskandinav Muzesi Stockholm dunyanin en buyuk muze kentlerinden biridir Kentte yilda 1 milyon insan tarafindan ziyaret edilen 100 kadar muze yer almaktadir En bilinen muze ise 30 000 el sanati eserinin ve 16 000 tablonun bulundugu Nationalmuseum adli ulusal muzedir Muzelerin temelleri de yine 16 yuzyilda Gustav Vasa tarafindan atildi O donemde Rembrandt ve Antoine Watteau gibi sanatcilarin eserleri toplanarak sergileniyordu Cagdas Sanatlar Muzesi veya Isvecce adiyla Moderna Museet Isvec in ulusal sanat muzesidir Bu muzede Picasso ve Salvador Dali gibi isimlerin calismalari yer almaktadir Ulusal Muze Diger kayda deger muzeler Stockholm Kent Muzesi Skansen Iskandinav Muzesi Kraliyet Para Muzesi Vasa MuzesiVaroslar Stockholm varoslari ve mahalleleri farkli kulturlerin bir sentezidir Icte yer alan varoslarin buyuk bir kismi goclerle ulkeye gelen halklar tarafindan kurulmustur Kente yerlesen yabanci kokenli halklarin buyuk kismi Orta Dogu ve Avrasya dan gelen gocmenlerdir En bilinen gocmenler ise Suriyeliler Turkler Kurtler ve Sirplardir Ancak kentte Afrika Guneydogu Asya ve Latin Amerika dan gelen insanlar da mevcuttur Tiyatrolar Opera BinasiKungstradgarden Parki Stockholm tiyatrolariyla da unlu bir kenttir Sehirdeki Kraliyet Dramatik Tiyatrosu Kungliga Dramatiska Teatern Avrupa nin en bilinen tiyatrolari arasindadir Yine Kraliyet Isvec Operasi da 1773 yilinda acilan eski bir opera binasidir Stockholms stadsteater Folkoperan Moderna dansteatern Chinateatern Gota Lejon Mosebacke ve Oscarsteatern diger kayda deger tiyatrolardir Eglence merkezleri Grona Lund Djurgarden adasinin uzerinde kurulmus olan bir eglence merkezidir Bu merkezde otuzdan fazla parkur ve lokanta mevcuttur Bu merkeze her gun binlerce insan gelmektedir Nisandan eylule kadar acik olan park Noel zamani da magazalarla aciktir Grona Lunda ayrica bir konser merkezidir Medya Stockholm Isvec in medya merkezidir Kentte dort ulusal gunluk gazete yayimlanmaktadir Ayrica kentte yer alan SR Isvec in ulusal radyo kanalidir Yine SVT adli televizyon kanali Isvec in ulusal televizyonudur Bunlarin disinda kentte ozel birtakim kanallar mevcuttur TV3 TV4 TV5 TV6 bunlarin basinda gelir Isvec te yayimlanan baslica dergilerin buyuk bir kismi da burada basilir Bonnier adli basimevi buradadir Spor Stockholm Olimpiyat Stadyumu Kentte en cok izleyiciye sahip spor dallari futbol ve buz hokeyidir Kentin uc buyukleri AIK Djurgardens IF ve Hammarby IF adli takimlardir Tarihsel olarak kent 1912 Yaz Olimpiyatlari nin ev sahibidir O gunlerdeki Stockholm Olimpiyat Stadyumu defalarca gelistirildi ve bircok karsilasmaya ev sahipligi yapti Rasunda Stadyumu Ulusal Stadyum ve unlu Ericsson Globe da kentteki bir diger stadyumlardir Kent yine Iskandinav oyunlarina da ev sahipligi yapmistir Mutfak Stockholm mutfagiyla da unludur Gocler nedeniyle bircok mutfagi catisi altinda birlestiren kent farkli lokantalariyla bilinmektedir Her ne kadar Amerikan hazir besin sanayisi cok revactaysa da kentte Asya Italya Fransa Turk Yunan Iskandinavya Ispanyol ve Orta Dogu mutfaklarindan ornekler mevcuttur Kafeteryalar ise kentin herhangi bir yerinde bulunabilmektedir Yillik olaylar 2008 Stockholm MaratonuStockholm Caz Festivali Temmuz Stockholm Karnavali Temmuz Stockholm Maratonu Haziran Nobel Odulleri 10 AralikBazi unlu yapilar Eski kent merkezindeki tarihi binalar Stockholm Sarayi Stockholm Belediye Binasi Kraliyet Dramatik Tiyatrosu Bes yildizli bir otel Unlu Ericsson Globe Bir alisveris merkezi Grona Lund adli eglence merkeziUlasimGenel ulasim Stockholm demir yolu terminali Stockholm genis bir genel ulasim hattina sahiptir Bu hatta Stockholm metrosu Tunnelbana iki demiryolu hatti olan Roslagsbanan ve Saltsjobanan uc hafif demir yolu hatti olan Nockebybanan Lidingobanan ve Tvarbanan i icermektedir Bunlarin disinda otobus hatlari sehir ici bot hatlari ve genis bir kara yolu agi kentin ulasiminda onemli yerlere sahiptir Kentte havalimanina giden otobusler haric tum otobus hatlari SL tarafindan yine bot trafigi Waxholmsbolaget tarafindan yonetilmektedir Stockholm metrosu SL tum Stockholm de bilindik bir bilet sistemine sahiptir Kentteki biletler seyahat kartlari ve tek bilet olarak ikiye ayrilmaktadir 1 Nisan 2007 den baslayarak yeni bir bolgede de tekli bilet gecmektedir Biletlerin satildigi bircok farkli nokta mevcuttur Kentte toplu ulasim yaygindir Stockholm de gecerli olan 30 gunluk kartlar 790 Isvec Kronu 73 Euro 115 Amerikan dolari ucretindedir Biletler 20 yas alti ve 65 yas ustu kullanicilar icin indirimlidir Yollar Stockholm Avrupa karayolu hatlarinin onemli bir merkezidir E4 E18 ve E20 hatlari buradan gecmektedir Kentin tum cevresinde genis ve guvenli karayolu hatlari mevcuttur Ozellikle kentin batisinda ve guneyinde ulasim daha cok karayolu hattiyla saglanmaktadir Trafik sikisikligi cezasi E4 ve E20 yollarinin bir bolumu olan EssingeledenTrafik sikisikligi kontrol noktasi Stockholm de trafik sikisikligi cezasi adi verilen bir sistem bulunmaktadir Bu sistem 1 Agustos 2007 tarihinden beri uygulanmaktadir Stockholm merkezinde de bu uygulama yapilmaktadir Tum kent noktalarinda ve kapilarda plaka taniyan ve sikisikligi kontrol eden bir sistem bulunmaktadir Sikisiklik tespit edilen bir bolgeye giren her arac gunun saatine gore 10 20 SEK 1 09 2 18 Euro 1 49 2 98 Amerikan dolari odemek zorundadir Odemeler kontrol noktalarina yapilabilmektedir Feribotlar Djurgarden feribotu Stockholm den Finlandiya daki Helsinki ve Turku ya Estonya daki Tallinn e Letonya daki Riga ya ve Aland a duzenli feribot seferleri mevcuttur Ancak 1998 den beri eskiden oldugu gibi bu kentten Rusya daki St Petersburg a direkt ulasim saglanamamaktadir Bunun icin Helsinki de aktarma yapilmasi zorunludur Havalimanlari Stockholm Arlanda Havalimani Isvec in ve Stockholm un en buyuk havalimanidir Stockholm Arlanda Havalimani 2007 itibariyla tasidigi 18 milyon yolcuyla Isvec in en buyuk havalimanidir Bu havalimani kentin 40 km kuzeyindedir Uluslararasi ve ulke ici Stockholm Arlanda Havalimani kentin 40 km kuzeyindedir Stockholm Bromma Havalimani kentin 8 km batisindadir Sadece uluslararasi Stockholm Skavsta Havalimani kentin 100 km guneyindedir Stockholm Vasteras Havalimani kentin 110 km batisindadirSehir ici demiryolu Stockholm Merkez Istasyonu Stockholm Merkez Istasyonu Isvec in hemen hemen tum sehirlerine Oslo ya ve Kopenhag a duzenli demiryolu ulasimi firsati tanimaktadir Unlu X 2000 hizmeti sayesinde Goteborg kentine uc saatte ulasilabilmektedir SJ AB ise kentteki trenleri yoneten kurumdur Uluslararasi derecelerStockholm bircok defa uluslararasi olarak derecelerde gosterilmektedir Bazilari asagidaki gibidir Dennis Craythorn ve Rich Hanna tarafindan yazilan The Ultimate Guide to International Marathons 1997 adli kitapta Stockholm Maratonu dunyanin en iyi maratonu olarak gosterildi 2002 yilindaki bir Robert Huggins Associates raporuna gore Stockholm 90 kent arasindan is gucunu en iyi ise ceviren 22 kent secildi Stockholm bu dereceyi Amerikan kentlerinden sonra alan ilk kenttir Ayrica New York Londra Tokyo Hamburg ve Hong Kong gibi dunya sehirleri Stockholm un altinda yer almistir 2006 da Maastricht Yenilik ve Teknoloji de Ekonomik Arastirma Enstitusu MERIT adli kurulusun duzenledigi Avrupa Yenilikler Puanlamasi na gore Stockholm Avrupa nin en yenilikci kenti secildi Uluslararasi Rekabet Merkezi nin duzenledigi 2008 Dunya Bilgi Rekabeti Dizini ne gore Stockholm dunyanin en rekabetci altinci kenti olup ABD disindaki birinci kenttir Jones Lang LaSalle tarafindan duzenlenen 2006 Avrupa Yerel Buyume Dizini ne gore E REGI Stockholm Avrupa da besincidir Cushman amp Wakefield tarafindan duzenlenen 2007 Avrupa Kentleri Monitoru ne gore Stockholm is alaninda en iyi Iskandinav kentidir Ayni rapora gore Stockholm Avrupa da en cevre dostu kent olmustur Cevresel ekonomist Matthew Kahn in Reader s Digest dergisi adina yaptigi bir incelemeye gore Stockholm dunyanin en yesil ve en yasanabilir kenti secildi Yine Reader s Digest dergisinin bir arastirmasina gore Stockholm Avrupa daki en durust birinci dunyadaki en durust dorduncu kent oldu National Geographic Traveler dergisinin 2008 yili arastirmasina gore eski kent merkezi olan Gamla Stan dunyanin en otantik ve en iyi korunmus altinci turistik merkezi secildi Foreign Policy dergisinin 2008 yili incelemelerine gore Stockholm dunyanin en kuresel 24 kenti oldu Kaynakca ve notlar Folkmangd i riket lan och kommuner Totalt SCB 9 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 July 2016 Stockholm Isvecce 10 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2014 Folkmangd per tatort och smaort 2010 per kommun XLS Isvecce 20 Haziran 2013 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2014 Folkmangd i riket lan och kommuner 31 12 2008 och befolkningsforandringar 2008 20 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Nisan 2009 a b 15 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2009 Arsivlenmis kopya 9 Subat 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Nisan 2009 SARISOZEN Serhat Hurriyet 1 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2022 Arsivlenmis kopya 22 Mart 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2020 World Weather Information Service 22 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2008 Stockholm Iklim Verileri 1961 1990 Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi 17 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2013 PDF Isvec Meteoroloji Enstitusu 23 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2012 a b Naringslivet i siffror 20 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Stockholm Business Region website Besoksnaring 12 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Stockholm Business Region website Statistical Yearbook of Stockholm 2006 section Labour Market and Manufacturing p 244 pdf file 10 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Stockholm Statistical Yearbook 2006 Stockholms statistiska arsbok for 2006 26 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde City of Stockholm website May 2006 The numbers provided by Stockholm Office of Research and Statistics or Utrednings och statistikkontoret USK in Swedish USK official web information in English 26 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b x OECD Territorial Reviews Stockholm 20 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde May 2006 Skonhetsradet 12 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2009 7 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2009 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2009 Stockholm Pride 19 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Nisan 2009 Swedish Road Administration 2 Mart 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2007 Swedish Road Administration 9 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2007 Odramatisk start for biltullarna Dagens Nyheter 1 Agustos 2007 19 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2007 Stockholmsforsoket 25 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Temmuz 2007 Swedish Road Administration 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2007 Swedish Road Administration 29 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2007 Craythorn Dennis 1997 The Ultimate Guide to International Marathons ABD Capital Road Race Publications ISBN 978 0 9655187 0 3 a b Stockholm ranked world leader in putting knowledge to work Invest in Sweden Agency 20 Aralik 2002 5 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2008 PDF Maastricht Economic Research Institute on Innovation and Technology Institute for the Protection and the Security of the Citizen 2006 25 Subat 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Centre for International Competitiveness 2008 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Jones Lang LaSalle 7 Kasim 2006 6 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2008 PDF Cushman amp Wakefield 2007 9 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Kahn Matthew Living Green Reader s Digest 29 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Top 10 Most Honest Cities in the World Tourism Review com 19 Kasim 2008 7 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Tourtellot Jonathan Kasim Aralik 2008 National Geographic Traveler 27 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2008 Foreign Policy Kasim 2008 10 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Aralik 2008 Ayrica bakinizAvrupa daki buyuk sehirler listesi Stockholm sendromuDis baglantilarWikimedia Commons ta Stockholm ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Stockholm Ziyaretci Rehberi Wikivoyage 27 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi 1 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi site Resmi ziyaretci rehberi Stockholm deki Faaliyetler 16 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde