Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ortanın solu, CHP'nin politik yelpazede merkez solda konumlandırılmasını ve CHP'nin sosyal demokratlaşma dönemini ifade eder. En başta "ortanın solu" söylemi, İsmet İnönü'nün Kemalizm'i siyasi yelpazede merkez sola koymasıyla başlamış, sonrasında Bülent Ecevit ile beraber Kemalizm ile sosyal demokrasinin kaynaşmasıyla devam etmiştir.
1965 genel seçimlerinin hemen öncesinde 29 Temmuz 1965'te Genel Başkan İsmet İnönü, gazeteci Abdi İpekçi'ye verdiği mülakat sırasında CHP'nin çizgisinin "ortanın solu" olduğunu ilk kez dillendirmiştir: "CHP bünyesi itibarı ile devletçi bir partidir ve bu sıfatla elbette ortanın solunda bir anlayıştadır."
İsmet İnönü bu konuda, "Aslında laikiz dediğimiz günden beri ortanın solundayız." demiştir.
Ortanın solu siyasetiyle CHP'yi bürokratik köklerinden, bürokrasi etkisinden koparmayı amaçlanmıştır. Ortanın solu, CHP'nin bürokratik etkiden kurtulup halka açılımıydı.
İçinde yaşanılan dönem iki büyük damardan beslenmekteydi. Bunların ilki 1960'ların özgürlükçü dünyası, diğeri de 1970'lerin Sol-Marksist, literatürde çoğunlukla anıldığı şekliyle söyleyecek olursak, 'işçi sınıfı' radikalizmiydi. Kıta Avrupası'nda olanlarla Türkiye'nin çok kısa bir zaman farkıyla üst üste çakıştığının ve aynı zamanda Türk politik yaşamının yine Batı'dan ne kertede etkilendiğini gösteren bir kanıt da ortanın solu kavramının göreli radikalleşmesidir. Bu, o dönemde yükselen ve hatta durdurulamayan toplumsal taleplerin itkisiyle CHP'yi bir bölünmeye götürecekti. Bu defa Bülent Ecevit, dönüşüme direnen İsmet İnönü'yü devirerek CHP genel başkanı oldu. Bülent Ecevit, genel başkan olmasının ardından 1977 genel seçimlerinde CHP'nin oyunun %41'e çıkmasını sağlayarak "Türkiye'de halkın yüzde 40'ı solda, yüzde 60'ı sağdadır." sözünü yaratmıştır.
CHP'nin "ortanın soluna" kayması
1961 Anayasası'nın sağladığı "özgürlük" ortamının da etkisiyle yoksul kesimlerin ekonomik ve sosyal hak talepleri; TİP'in somut önerilerinin yaygın bir şekilde taban bulması; ABD'ye duyulan güvenin sarsılması CHP'yi saf belirlemeye zorluyordu.
1962 Parti Kurultayı
CHP'nin geleneksel siyasi eğilimlerini terk ederek yeni bir açılım yapacağının ilk işareti 14 Aralık 1962'de toplanan 16. Parti Kurultayında verildi. Bu kurultayda Genel Merkezciler, Gülek-Erim Yandaşları ve Üçüncü Dünyacılar olmak üzere üç grup ortaya çıktı. Gülek-Erim Yandaşları, Genel Sekreter Kasım Gülek ile hukuk profesörü ve Kıbrıs konusunda danışman Nihat Erim önderliğindeydi, ek olarak da Turgut Göle ve Avni Doğan gibi başka deneyimli parti üyelerini içeriyordu. Genel Başkan İsmet İnönü bu grubu, Talât Aydemir'in darbe girişimlerini zımnen desteklemelerine bağlı olarak, "maceracı gruplarla ilişki kurmak" ile itham etti; Haysiyet Divanına sevk etti. Erim, Gülek ve Doğan partiden uzaklaştırıldı; ertesi yıl Gülek ve Doğan partiden atıldı.
Yeni simalar
İnönü'ye göre CHP'nin 1961'den beri süregelen başarısızlığının çözümü yeni bir siyasi açılımı gerektiriyordu. Böyle bir açılımı gerçekleştirmek için partide Ali İhsan Göğüş, Turan Güneş ve en önemli olarak da Bülent Ecevit gibi genç ve yeni simaların öne çıkarılması gerekiyordu. Buna bağlı olarak 1962 Kurultayında ihraç edilen Gülek-Erim Grubuna ek olarak; Kemal Satır, , İsmail Rüştü Aksal gibi eski kadrolar da arka plana itildi. Kemal Anadol gibilerinin önderliğindeki gençlik hareketinin partideki rolü de artmaya başladı. Ecevit, bu süreç boyunca, Çalışma Bakanı olarak işçi haklarına dair çeşitli yasal düzenlemeler getirerek yeni siyasi programının temellerini attı.
1965 Parti Kongresi
16-18 Ekim 1965'te yapılan 17. Parti Kongresinde Ecevit ve grubu, İnönü ile mutabakat içinde, kabul edilecek bildiriye ortanın solu programının ögelerini soktu: "demokratik devletçilik," özel girişimden ziyade devletçiliğin öncellenmesi, planlı kalkınma, sınıf mücadelesinden ziyade sosyal adaletin ana ilke yapılması, vb. Ortanın solu tabirini ilk kullanan İnönü olmakla beraber, bu bildirinin ve daha genel olarak ortanın solu programının esas yazarları Bülent Ecevit ve Turhan Feyzioğlu'dur.
1965 genel seçimleri
CHP, ortanın solu hamlesi ile kent proleteryasını, özellikle de son on yıldır şehirlere yerleşmiş olan gecekonduluları hedefliyordu. Bu anlamda Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile yarışıyordu fakat aynı TİP gibi, CHP de 1965 Genel Seçimlerinde anlamlı bir başarı elde edemedi. CHP'nin bu yenilgisinin sebepleri arasında İnönü'nün kötü ününün partinin ilerici söyleminin inandırıcılık ve güvenilirlikten yoksun kılması, hedeflenen gecekonduluların kentli değerleri benimsememiş ve kendi köy değerlerini korumuş olmaları, Adalet Partisi'nin (AP) "Ortanın solu, Moskova'nın yolu" gibi söylemlerle CHP'yi komünizm ile itham etmesi vardır.
Seçim akabindeki gelişmeler: Partide ayrışma baş gösteriyor
CHP'de, partinin 1965 seçimlerindeki yenilgisinden ortanın solu programını sorumlu tutanlar oldu. Bu blok, ek olarak, ortanın solu programına ideolojik olarak da karşı çıktı. Ortanın solu, kentli emekçileri hedefleyen sosyal demokratik bir programdı, dolayısıyla CHP'yi TİP ile rekabete sokuyor; CHP emekçi oyunun TİP'e kayışını önlemek için gittikçe sola kaymaya zorlanıyordu. 1962'deki kurultaydan itibaren icra edilen kadro yenilemesine ek olarak Ecevit, petrol, maden ve ağır sanayinin devletleştirilmesinden bahsediyor; ABD aleyhtarı ve anti-emperyalist bir söylem ortaya koyuyordu. Bu gelişmeler gençler arasında oldukça popüler olsa da partinin muhafazakâr kanadı arasında değildi. Grup başkanvekili Turhan Feyzioğlu önderliğindeki bu blok; İnönü'nün "ortanın solu" ile "Ecevit solculuğu" kavramlarını karşıt olarak sunuyor ve bunların ikincisine saldırıyordu. Bu grubun ağırlığı hissediliyordu: 1966 Senato Seçimleri için yürütülen propaganda kampanyasında ortanın solu söylemine yer verilmedi.
İnönü, senato seçimi sonrasındaki tüm il kurultaylarında Feyzioğlu bloğuna cephe açarak ortanın solu programını destekledi. 18 Ekim 1966'da toplanan 18. Kurultay, 24 Ekim'de Ecevit'i genel sekreter seçti. Feyzioğlu bloğundan olan eski genel sekreter Kemal Satır böylece mevkiinden edilmiş oldu. Ecevit'in yeni mevkii, ne onun ne Feyzioğlu'nun bloğunun kurultayda çoğunluk sağlayamaması dolayısıyla tehlike altındaydı ancak Ecevit'in İnönü'ye genel sekreterlik haricindeki bir mevkii kabul etmeyeceğini söylemesi üzerine Paşa, Ecevit'ten yana durdu ve Ecevit'in genel sekreterliği kesinleşti; İnönü de yeniden genel başkan seçildi. Kurultay ortanın solu programını ilerleterek devletçiliğin ilerletilmesini, petrolün millîleştirilmesini, toprak reformunu benimsedi.
Güven Partisi (GP) kuruluyor
Feyzioğlu grubu, 1967'de parti meclisi bildirisine "CHP sosyalist değildir" ibaresini sokmaya çalıştı ancak başarılı olamadı. Bunun üzerinde Feyzioğlu; , Süreyya Koç, Coşkun Kırca, Ferit Melen, Orhan Öztrak, Turhan Şahin ve Emin Paksüt ile birlikte 2 Ocak 1967'de bir bildiri yayınladı ve İnönü ile Ecevit'i kınadı. Bu gruba dendi. 8'lerin bildirisinde "kimse Atatürk'ün partisini sosyalizme götüremez" dendi, ortanın solu programının Atatürkçülük ile bağdaşmadığı iddia edildi.
28 Nisan 1967'de toplanan 4. Olağanüstü Kurultay'da İnönü, 8'leri "kimin emrinde oldukları bilinmeyen bir takım" olarak tarif etti. Kurultayda kabul edilen tüzük değişikliğince 8'ler disiplin kuruluna sevk edilebilirdi. Buna tepki olarak Feyzioğlu ve onu takiben 32'si vekil, 15'i senatör olan 47 üye partiden istifa etti. Bu 48 kişi 12 Mayıs 1967'de Güven Partisi'ni Feyzioğlu'nun genel başkanlığında kurdu. Parti liberalizm ve sosyalizme karşı çıkıyor, kendini totaliter eğilimlere karşı Atatürkçülüğü ve ülke ve millet bütünlüğünü savunan bir parti olarak pazarlıyordu. Özellikle partinin dosdoğru Atatürk'ün yolunu izlediği vurgulandı.
Kopuşun sonrasında CHP
Ecevit'in ve ortanın solunun esas rakipleri partiden ayrılmış olmasına rağmen CHP belirsizliğinden sıyrılamadı zira Ecevit ve taraftarları yeni açılımı sıkıca desteklese de İnönü kuşkulanmaya başlamış, Ecevit'e olan desteğini sürdürmekle beraber mülakat ve beyanlarında yeni programı desteklemekten kaçınıyor, CHP'nin Kemalist köklerini ve anti-komünist niteliğini vurguluyordu.
Türkiye'de sosyal demokrasi
Türkiye'de sosyal demokrasi, 1970'li yıllarda Bülent Ecevit'in CHP başına geçmesi ile hayat bulmuştur. Bülent Ecevit, uygulamada Amerikan ambargoları ve ülkedeki nakit sıkıntıları yüzünden başarılı olamamıştır. Buna rağmen sendikalaşma ve hakların korunması konusunda verdiği destek ile sosyal demokrasinin ülkede tutulmasını sağlamıştır.
1980'deki darbeden sonra sosyal demokrasi duraklama noktasına gelmiştir. Ancak kısa sürede toparlanma gösterilmiştir. Bu kez sahneye SODEP çıkmış ve HP ile birleşerek Sosyaldemokrat Halkçı Parti'yi kurmuştur. İsmet İnönü'nün oğlu olan Erdal İnönü liderliğindeki parti yine başarılı olmuş ve hükûmete kadar yükselmişti. Diğer taraftan siyasi yasağı süren Bülent Ecevit liderliğinde 1985'te kurulan DSP de sosyal demokratik partiler arasına katıldı. 1992'de ise CHP yeniden açıldı ve Deniz Baykal başkanlığındaki parti, Erdal İnönü'nün istifa etmesiyle zayıflayan SHP'yi de bünyesine katarak siyasi yaşamına devam etti.
1994'te SHP, CHP ve DSP'nin ayrı ayrı seçimlere girmesi, partilerin zayıf kalmasına yol açtı. 1995'te CHP ve DSP iki ayrı parti olarak yola devam etti. Bülent Ecevit ve Deniz Baykal arasındaki kavgalar, partilerin birleşmesini engelliyordu. Bu olay sürekli olarak solcu çevreleri alternatif arayışlarına ve büyük tepkiler göstermeye itti. Ancak 2 partinin birleşmesi olası gözükmedi.
1999 yılındaki seçimlerde sosyal demokrasi yeniden iktidara geldi. DSP %22 oy alarak hükûmetin lider partisi oldu. Bu dönemde yine başarısızlıklar ve ulaşılamayan hedefler meydana geldi ve 1999 depremi ile 2001 krizi DSP'nin zora girmesine neden olan iki olay oldu. 2002'deki seçimlerde yine 3 sosyal demokrat parti vardı. Bu kez İsmail Cem'in YTP'si de seçimlere katıldı. Ancak DSP ve YTP %1'er oy alabilirken, CHP %19 oy alarak ana muhalefete geçti. Bu sonuç, Türk solunun birleşmesindeki ilk adım oldu.
2007 yılındaki seçimlerde ise DSP seçimlere girmeyip CHP listelerinden seçimlere dahil olmayı kabul etti. Bunda çoğunluğunu sosyal demokratların oluşturduğu cumhuriyet mitinglerinin büyük payı vardı. SHP de seçimlere bu partilerin hakları doğrultusunda girmeyince, sosyal demokratlar 30 yıl sonra seçime tek parti ile girdi. CHP bu seçimlere büyük umutlarla girmesine rağmen, oy sayısını çok fazla arttıramamış ve yine ana muhalefet olmuştur. 2010 yılında sosyal demokrasinin Türkiye'deki kalesi olan CHP'nin genel başkanlığına, 2009 İstanbul Belediye Başkanlığı seçiminde halka yakınlaşan Kemal Kılıçdaroğlu seçildi. CHP, hakim politika yönünü yine sosyal demokrasiye çevirdi. Kılıçdaroğlu göreve geldikten sonra 2011 genel seçimlerinde partinin oy oranı %5 yükseldi. Fakat CHP yine ana muhalefet olarak kaldı. 2015 yılında CHP yıllardır sürdürdüğü sosyal demokrasi görüşünü korumaya devam ederek seçime katıldı. 7 Haziran 2015 seçiminde oy oranı %1 düştü ve ana muhalefet partisi olmaya devam etti.
| Genel seçimler | Partiler ve oy oranı |
|---|---|
| 1973 | CHP %33,29 |
| 1977 | CHP %41,38 |
| 1983 | HP %30,46 |
| 1987 | SHP %24,74 DSP %8,52 |
| 1991 | SHP %20,75 DSP %10,74 |
| 1995 | DSP %14,64 CHP %10,71 |
| 1999 | DSP %22,19 CHP %8,71 |
| 2002 | CHP %19,39 DSP %1,22 YTP %1,15 |
| 2007 | CHP %20,88 |
| 2011 | CHP %25,98 |
| Haziran 2015 | CHP %24,95 |
| Kasım 2015 | CHP %25,32 |
| 2018 | CHP %22,65 |
| 2023 | CHP %25,35 |
Ortanın solu ile ilgili ideolojiler
Kaynakça
- ^ Ecevit, Bülent (1966). Ortanin solu. Kim Yayinlari. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ Bilâ, Hikmet (1979). CHP tarihi: 1919-1979. H. Bilâ. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ (Kim Dergisi, 13 Ağustos 1965)
- ^ Aydın & Taşkın, 2014, s. 130-131
- ^ Aydın & Taşkın, 2014, s. 131
- ^ Zürcher, 2018, s. 290
- ^ Zürcher, 2018, s. 290-291
- ^ Aydın & Taşkın, 2014, s. 153-154
- ^ a b Aydın & Taşkın, 2014, s. 154
- ^ Aydın & Taşkın, 2014, s. 156
- ^ Zürcher, 2018, s. 291
- ^ "DSP'nin kuruluşu". 1 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Bibliyografya
- Aydın, S., & Taşkın, Y. (2014). 1960'tan günümüze Türkiye tarihi. İletişim.
- Zürcher, E. J. (2018). Modernleşen Türkiye'nin tarihi (4. bas., Y. Saner, çev.). İletişim.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ortanin solu CHP nin politik yelpazede merkez solda konumlandirilmasini ve CHP nin sosyal demokratlasma donemini ifade eder En basta ortanin solu soylemi Ismet Inonu nun Kemalizm i siyasi yelpazede merkez sola koymasiyla baslamis sonrasinda Bulent Ecevit ile beraber Kemalizm ile sosyal demokrasinin kaynasmasiyla devam etmistir 1965 genel secimlerinin hemen oncesinde 29 Temmuz 1965 te Genel Baskan Ismet Inonu gazeteci Abdi Ipekci ye verdigi mulakat sirasinda CHP nin cizgisinin ortanin solu oldugunu ilk kez dillendirmistir CHP bunyesi itibari ile devletci bir partidir ve bu sifatla elbette ortanin solunda bir anlayistadir Ismet Inonu bu konuda Aslinda laikiz dedigimiz gunden beri ortanin solundayiz demistir Ismet Inonu Ortanin solu siyasetiyle CHP yi burokratik koklerinden burokrasi etkisinden koparmayi amaclanmistir Ortanin solu CHP nin burokratik etkiden kurtulup halka acilimiydi Icinde yasanilan donem iki buyuk damardan beslenmekteydi Bunlarin ilki 1960 larin ozgurlukcu dunyasi digeri de 1970 lerin Sol Marksist literaturde cogunlukla anildigi sekliyle soyleyecek olursak isci sinifi radikalizmiydi Kita Avrupasi nda olanlarla Turkiye nin cok kisa bir zaman farkiyla ust uste cakistiginin ve ayni zamanda Turk politik yasaminin yine Bati dan ne kertede etkilendigini gosteren bir kanit da ortanin solu kavraminin goreli radikallesmesidir Bu o donemde yukselen ve hatta durdurulamayan toplumsal taleplerin itkisiyle CHP yi bir bolunmeye goturecekti Bu defa Bulent Ecevit donusume direnen Ismet Inonu yu devirerek CHP genel baskani oldu Bulent Ecevit genel baskan olmasinin ardindan 1977 genel secimlerinde CHP nin oyunun 41 e cikmasini saglayarak Turkiye de halkin yuzde 40 i solda yuzde 60 i sagdadir sozunu yaratmistir CHP nin ortanin soluna kaymasi1961 Anayasasi nin sagladigi ozgurluk ortaminin da etkisiyle yoksul kesimlerin ekonomik ve sosyal hak talepleri TIP in somut onerilerinin yaygin bir sekilde taban bulmasi ABD ye duyulan guvenin sarsilmasi CHP yi saf belirlemeye zorluyordu 1962 Parti Kurultayi CHP nin geleneksel siyasi egilimlerini terk ederek yeni bir acilim yapacaginin ilk isareti 14 Aralik 1962 de toplanan 16 Parti Kurultayinda verildi Bu kurultayda Genel Merkezciler Gulek Erim Yandaslari ve Ucuncu Dunyacilar olmak uzere uc grup ortaya cikti Gulek Erim Yandaslari Genel Sekreter Kasim Gulek ile hukuk profesoru ve Kibris konusunda danisman Nihat Erim onderligindeydi ek olarak da Turgut Gole ve Avni Dogan gibi baska deneyimli parti uyelerini iceriyordu Genel Baskan Ismet Inonu bu grubu Talat Aydemir in darbe girisimlerini zimnen desteklemelerine bagli olarak maceraci gruplarla iliski kurmak ile itham etti Haysiyet Divanina sevk etti Erim Gulek ve Dogan partiden uzaklastirildi ertesi yil Gulek ve Dogan partiden atildi Yeni simalar Bulent Ecevit Inonu ye gore CHP nin 1961 den beri suregelen basarisizliginin cozumu yeni bir siyasi acilimi gerektiriyordu Boyle bir acilimi gerceklestirmek icin partide Ali Ihsan Gogus Turan Gunes ve en onemli olarak da Bulent Ecevit gibi genc ve yeni simalarin one cikarilmasi gerekiyordu Buna bagli olarak 1962 Kurultayinda ihrac edilen Gulek Erim Grubuna ek olarak Kemal Satir Ismail Rustu Aksal gibi eski kadrolar da arka plana itildi Kemal Anadol gibilerinin onderligindeki genclik hareketinin partideki rolu de artmaya basladi Ecevit bu surec boyunca Calisma Bakani olarak isci haklarina dair cesitli yasal duzenlemeler getirerek yeni siyasi programinin temellerini atti 1965 Parti Kongresi 16 18 Ekim 1965 te yapilan 17 Parti Kongresinde Ecevit ve grubu Inonu ile mutabakat icinde kabul edilecek bildiriye ortanin solu programinin ogelerini soktu demokratik devletcilik ozel girisimden ziyade devletciligin oncellenmesi planli kalkinma sinif mucadelesinden ziyade sosyal adaletin ana ilke yapilmasi vb Ortanin solu tabirini ilk kullanan Inonu olmakla beraber bu bildirinin ve daha genel olarak ortanin solu programinin esas yazarlari Bulent Ecevit ve Turhan Feyzioglu dur 1965 genel secimleri CHP bayragi CHP ortanin solu hamlesi ile kent proleteryasini ozellikle de son on yildir sehirlere yerlesmis olan gecekondululari hedefliyordu Bu anlamda Turkiye Isci Partisi TIP ile yarisiyordu fakat ayni TIP gibi CHP de 1965 Genel Secimlerinde anlamli bir basari elde edemedi CHP nin bu yenilgisinin sebepleri arasinda Inonu nun kotu ununun partinin ilerici soyleminin inandiricilik ve guvenilirlikten yoksun kilmasi hedeflenen gecekondulularin kentli degerleri benimsememis ve kendi koy degerlerini korumus olmalari Adalet Partisi nin AP Ortanin solu Moskova nin yolu gibi soylemlerle CHP yi komunizm ile itham etmesi vardir Secim akabindeki gelismeler Partide ayrisma bas gosteriyor CHP de partinin 1965 secimlerindeki yenilgisinden ortanin solu programini sorumlu tutanlar oldu Bu blok ek olarak ortanin solu programina ideolojik olarak da karsi cikti Ortanin solu kentli emekcileri hedefleyen sosyal demokratik bir programdi dolayisiyla CHP yi TIP ile rekabete sokuyor CHP emekci oyunun TIP e kayisini onlemek icin gittikce sola kaymaya zorlaniyordu 1962 deki kurultaydan itibaren icra edilen kadro yenilemesine ek olarak Ecevit petrol maden ve agir sanayinin devletlestirilmesinden bahsediyor ABD aleyhtari ve anti emperyalist bir soylem ortaya koyuyordu Bu gelismeler gencler arasinda oldukca populer olsa da partinin muhafazakar kanadi arasinda degildi Grup baskanvekili Turhan Feyzioglu onderligindeki bu blok Inonu nun ortanin solu ile Ecevit solculugu kavramlarini karsit olarak sunuyor ve bunlarin ikincisine saldiriyordu Bu grubun agirligi hissediliyordu 1966 Senato Secimleri icin yurutulen propaganda kampanyasinda ortanin solu soylemine yer verilmedi Inonu senato secimi sonrasindaki tum il kurultaylarinda Feyzioglu bloguna cephe acarak ortanin solu programini destekledi 18 Ekim 1966 da toplanan 18 Kurultay 24 Ekim de Ecevit i genel sekreter secti Feyzioglu blogundan olan eski genel sekreter Kemal Satir boylece mevkiinden edilmis oldu Ecevit in yeni mevkii ne onun ne Feyzioglu nun blogunun kurultayda cogunluk saglayamamasi dolayisiyla tehlike altindaydi ancak Ecevit in Inonu ye genel sekreterlik haricindeki bir mevkii kabul etmeyecegini soylemesi uzerine Pasa Ecevit ten yana durdu ve Ecevit in genel sekreterligi kesinlesti Inonu de yeniden genel baskan secildi Kurultay ortanin solu programini ilerleterek devletciligin ilerletilmesini petrolun millilestirilmesini toprak reformunu benimsedi Guven Partisi GP kuruluyor Feyzioglu grubu 1967 de parti meclisi bildirisine CHP sosyalist degildir ibaresini sokmaya calisti ancak basarili olamadi Bunun uzerinde Feyzioglu Sureyya Koc Coskun Kirca Ferit Melen Orhan Oztrak Turhan Sahin ve Emin Paksut ile birlikte 2 Ocak 1967 de bir bildiri yayinladi ve Inonu ile Ecevit i kinadi Bu gruba dendi 8 lerin bildirisinde kimse Ataturk un partisini sosyalizme goturemez dendi ortanin solu programinin Ataturkculuk ile bagdasmadigi iddia edildi 28 Nisan 1967 de toplanan 4 Olaganustu Kurultay da Inonu 8 leri kimin emrinde olduklari bilinmeyen bir takim olarak tarif etti Kurultayda kabul edilen tuzuk degisikligince 8 ler disiplin kuruluna sevk edilebilirdi Buna tepki olarak Feyzioglu ve onu takiben 32 si vekil 15 i senator olan 47 uye partiden istifa etti Bu 48 kisi 12 Mayis 1967 de Guven Partisi ni Feyzioglu nun genel baskanliginda kurdu Parti liberalizm ve sosyalizme karsi cikiyor kendini totaliter egilimlere karsi Ataturkculugu ve ulke ve millet butunlugunu savunan bir parti olarak pazarliyordu Ozellikle partinin dosdogru Ataturk un yolunu izledigi vurgulandi Kopusun sonrasinda CHP Ecevit in ve ortanin solunun esas rakipleri partiden ayrilmis olmasina ragmen CHP belirsizliginden siyrilamadi zira Ecevit ve taraftarlari yeni acilimi sikica desteklese de Inonu kuskulanmaya baslamis Ecevit e olan destegini surdurmekle beraber mulakat ve beyanlarinda yeni programi desteklemekten kaciniyor CHP nin Kemalist koklerini ve anti komunist niteligini vurguluyordu Turkiye de sosyal demokrasiTurkiye de sosyal demokrasi 1970 li yillarda Bulent Ecevit in CHP basina gecmesi ile hayat bulmustur Bulent Ecevit uygulamada Amerikan ambargolari ve ulkedeki nakit sikintilari yuzunden basarili olamamistir Buna ragmen sendikalasma ve haklarin korunmasi konusunda verdigi destek ile sosyal demokrasinin ulkede tutulmasini saglamistir 1980 deki darbeden sonra sosyal demokrasi duraklama noktasina gelmistir Ancak kisa surede toparlanma gosterilmistir Bu kez sahneye SODEP cikmis ve HP ile birleserek Sosyaldemokrat Halkci Parti yi kurmustur Ismet Inonu nun oglu olan Erdal Inonu liderligindeki parti yine basarili olmus ve hukumete kadar yukselmisti Diger taraftan siyasi yasagi suren Bulent Ecevit liderliginde 1985 te kurulan DSP de sosyal demokratik partiler arasina katildi 1992 de ise CHP yeniden acildi ve Deniz Baykal baskanligindaki parti Erdal Inonu nun istifa etmesiyle zayiflayan SHP yi de bunyesine katarak siyasi yasamina devam etti 1994 te SHP CHP ve DSP nin ayri ayri secimlere girmesi partilerin zayif kalmasina yol acti 1995 te CHP ve DSP iki ayri parti olarak yola devam etti Bulent Ecevit ve Deniz Baykal arasindaki kavgalar partilerin birlesmesini engelliyordu Bu olay surekli olarak solcu cevreleri alternatif arayislarina ve buyuk tepkiler gostermeye itti Ancak 2 partinin birlesmesi olasi gozukmedi 1999 yilindaki secimlerde sosyal demokrasi yeniden iktidara geldi DSP 22 oy alarak hukumetin lider partisi oldu Bu donemde yine basarisizliklar ve ulasilamayan hedefler meydana geldi ve 1999 depremi ile 2001 krizi DSP nin zora girmesine neden olan iki olay oldu 2002 deki secimlerde yine 3 sosyal demokrat parti vardi Bu kez Ismail Cem in YTP si de secimlere katildi Ancak DSP ve YTP 1 er oy alabilirken CHP 19 oy alarak ana muhalefete gecti Bu sonuc Turk solunun birlesmesindeki ilk adim oldu 2007 yilindaki secimlerde ise DSP secimlere girmeyip CHP listelerinden secimlere dahil olmayi kabul etti Bunda cogunlugunu sosyal demokratlarin olusturdugu cumhuriyet mitinglerinin buyuk payi vardi SHP de secimlere bu partilerin haklari dogrultusunda girmeyince sosyal demokratlar 30 yil sonra secime tek parti ile girdi CHP bu secimlere buyuk umutlarla girmesine ragmen oy sayisini cok fazla arttiramamis ve yine ana muhalefet olmustur 2010 yilinda sosyal demokrasinin Turkiye deki kalesi olan CHP nin genel baskanligina 2009 Istanbul Belediye Baskanligi seciminde halka yakinlasan Kemal Kilicdaroglu secildi CHP hakim politika yonunu yine sosyal demokrasiye cevirdi Kilicdaroglu goreve geldikten sonra 2011 genel secimlerinde partinin oy orani 5 yukseldi Fakat CHP yine ana muhalefet olarak kaldi 2015 yilinda CHP yillardir surdurdugu sosyal demokrasi gorusunu korumaya devam ederek secime katildi 7 Haziran 2015 seciminde oy orani 1 dustu ve ana muhalefet partisi olmaya devam etti Genel secimler Partiler ve oy orani1973 CHP 33 291977 CHP 41 381983 HP 30 461987 SHP 24 74 DSP 8 521991 SHP 20 75 DSP 10 741995 DSP 14 64 CHP 10 711999 DSP 22 19 CHP 8 712002 CHP 19 39 DSP 1 22 YTP 1 152007 CHP 20 882011 CHP 25 98Haziran 2015 CHP 24 95Kasim 2015 CHP 25 322018 CHP 22 652023 CHP 25 35Ortanin solu ile ilgili ideolojilerSosyal demokrasi Milliyetcilik Ulusalcilik Laiklik Anti fasizm Anti komunizmKaynakca Ecevit Bulent 1966 Ortanin solu Kim Yayinlari 20 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2021 Bila Hikmet 1979 CHP tarihi 1919 1979 H Bila 20 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2021 Kim Dergisi 13 Agustos 1965 Aydin amp Taskin 2014 s 130 131 Aydin amp Taskin 2014 s 131 Zurcher 2018 s 290 Zurcher 2018 s 290 291 Aydin amp Taskin 2014 s 153 154 a b Aydin amp Taskin 2014 s 154 Aydin amp Taskin 2014 s 156 Zurcher 2018 s 291 DSP nin kurulusu 1 Mayis 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi BibliyografyaAydin S amp Taskin Y 2014 1960 tan gunumuze Turkiye tarihi Iletisim Zurcher E J 2018 Modernlesen Turkiye nin tarihi 4 bas Y Saner cev Iletisim