Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Van (Ermenice: Վան, Kürtçe: Wan,Osmanlıca: وان, Azerice: Van), Türkiye'nin Van ilinin merkezi olan şehirdir. Anadolu'nun en büyük kapalı havzası olan Van Gölü kıyısında toprakları verimli, akarsuları bol, iklim koşulları oldukça elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.
| Van | |
|---|---|
Şehir | |
     | |
 Van'ın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Van |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Abdullah Zeydan (DEM Parti) |
| Rakım | 1.730 m |
| Zaman dilimi | (TRS) |
| Posta kodu | 65000 |
| Alan kodu | 432 |
| Plaka kodu | 65 |
Resmî site Van Büyükşehir Belediyesi | |
Etimoloji
Van isminin nereden geldiğine dair belli bir kaynak yoktur ancak kabul edilen iki ayrı görüş bulunmaktadır. Bunlardan birincisi şehir kurulduktan sonra Van adında bir valinin gelip şehri bayındır hale getirmesinden dolayı isminin verildiğidir. İkinci görüş ise Urartular'ın şehir için kullandıkları "Viane" ve "Biane" kelimelerinden türemiş olduğudur. Bölgenin hakim dillerinde yapılan bütün karşılaştırmalarda her iki kelime yakın anlamda görünmektedir. Her iki kelime de şehir ve yerleşime ilişkindir. Dolayısıyla Van yerleşim yeri, şehir, memleket yöre benzeri anlamdadır. Bunlardan en yüksek ihtimal ise şehir görünmektedir.
Tarihçe
Van'da insan yerleşiminin tarihi MÖ 7000 yıllarına kadar uzanır. Van Kalesi'nin 6 km güneyinde bulunan Tilkitepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki yapılan kazılarda Kalkolitik, Tunç, Demir çağlarına ait yerleşimler bulunmuştur. Van'da 20. yüzyıla kadar Ermeni, Türk,Azeri Kürt, Arap, Zaza nüfus yaşamıştır. Gelenekleri Osmanlı ve İran etkisinde gelişmiştir. Van farklı kültürlerin ve toplulukların bir arada yaşayabildiği güzide bir coğrafyadır.
Erken tarih
Hurriler, MÖ 2000'lerden itibaren Van Gölü'nden başlayarak Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerlere kadar uzanan bir bölgeye hâkim olmuştur. MÖ 13. yüzyılda Hurri-Mitanni siyasi teşekkülün merkezi otoritesi zayıflamış ve beyliklere bölünmüştür. Asur Kralları bu küçük beyliklerini hakimiyetleri altına almaya çalışmış ve bu sırada Van Gölü çevresinde Batı İran'a kadar olan bölgede Urartular ile Asurlular arasında mücadeleler başlamıştır. Urartu-Asur mücadelesi MÖ.VI. yüzyılın ortalarına kadar sürmüş, Urartular bu dağlık ve zor arazi şartlarına sahip bölgeyi egemenlik altında tutmuştur
Şehri ilk kuran Asur Kraliçesi Semiramis'tir. Urartular zamanında şehir bir imparatorluk merkezi haline gelmiş ve Urartuların başkenti o zaman Van'a verdikleri isim ile Tuşpa olmuştur. Urartular'dan kalma Van Kalesi, 3000 yıldır hâlâ ayaktadır. Van Kalesi'nde Urartular'dan kalan kaya ve oda mezarları, tapınaklar, yazıtlar ve bazı yapılar bulunur. Urartu kralı I. Sarduri'nin kurduğu ve başkent yaptığı Tuşpa, Urartu krallarının mezralarını, uzun yazıtları içinde barındırır. , kaledeki en uzun yazıttır ve kral 'ye ait mezar odasının girişinde bulunur. Analı kız kutsal alanında büyük bloklara yazılmış yazılar vardır ve burası bir sunak alanıdır. İç Kale'de Urartulara ait bir tapınağın temelleri bulunur. Kalenin batısında Madır Burcu isimli görkemli yapının ne amaçla yapıldığı tam olarak bilinmemektedir, fakat bir liman olduğu tahmin edilmektedir.Kalenin kuzeyinde yer alan Van Kalesi Höyüğü'nde kazılar da yapılmıştır.
Van'ın medeni tarihi Urartular ile başlar. Van, bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi ve Ermenistan ile civarındaki toprakları kapsayan Urartu Devleti'nin merkeziydi. İskit istilasının ardından zayıflayan Urartular, İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı. Daha sonra bölgeye Ahamenişlerler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler,Partlar, Romalılar, Sasaniler ve Doğu Romalılar (Rumlar) hâkim olmuştur. 644 yılında Müslüman Araplar bu bölgeyi fethetmiş, daha sonra bölge yine Rumlara geçmiştir. Yöre, uzun süre Abbasilere veya Rumlara bağlı yerel Ermeni beyleriyle yönetilmiştir.
Selçuklu ve Osmanlı Dönemi
Selçuklu Türklerinin bölgeye yaptıkları akınlar 1050'lerde başladı. 1071'de Malazgirt Savaşı'nda kazandıkları zaferin ardından tüm bölge kontrolleri altına girdi. Sonrasında, Ahlatşahlar ve Eyyubiler gibi yerel Müslüman hükümdarlar ortaya çıktı. Van, 1240'larda Moğollar tarafından fethedilene kadar yaklaşık 20 yıl boyunca Anadolu Selçuklu Sultanlığı'nın elinde kaldı. 14. yüzyılda Van, Timurilerin kontrolüne girdi; ardından Türkmen Karakoyunlu ve Akkoyunlu konfederasyonları bölgeye hakim oldu.
15. yüzyılın ilk yarısında Van bölgesi, Osmanlı İmparatorluğu ile komşu Safevi İmparatorluğu arasında bir çatışma alanı haline geldi. Safeviler, Akkoyunlular'ın eski topraklarının doğal bir parçası olan Van'ı 1502'de ele geçirdiler. Osmanlılar, 1514'teki Çaldıran Muharebesi'nin ardından 1515'te şehri kısa bir süre ellerinde tuttular. Safeviler, Osmanlılar'ın batıya yönelmesinin ardından 1520'de Van'ı yeniden ele geçirdiler. 1548-1549'daki Osmanlı-Safevî Savaşı'nın ardından Van, 10 gün süren Van Kuşatması'nın ardından yeniden Osmanlı kontrolüne girdi. Osmanlıların şehir üzerindeki kontrolü, savaşın sonunda 1555'te imzalanan Amasya Antlaşması ile teyit edildi. Osmanlı kontrolünde Van önce Erzurum eyaletine bağlı bir sancak, ardından 1570 civarlarında ayrı bir eyalet oldu. 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı esnasında bölgede çatışmalar gerçekleşti. 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda Van, Safeviler tarafından bir kez daha kuşatıldı. 15 Ekim 1633 tarihindeki Kuskunkıran Muharebesi'nde Osmanlı ordusu kendinden sayıca üstün Safevî ordusuna karşı kaydadeğer bir zafer kazandı. 15-16 Ekim gecesi Rüstem Han'ın ordusunun geri kalanıyla çekilmesi üzerine 4 Eylül'den beri süren Safevî kuşatması sona erdı. Osmanlıların Van üzerindeki kontrolü nihayet 1639'da imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması ile kesin ve kalıcı hale geldi.
1500'lü yıllardan itibaren Türkler ve Ermeniler'in sükûnet içinde yaşadığı bir yer olmuştur. Ancak 1850'den sonra şehir içinden tehlike çanları çalar. Van'da barış ortamı bozulmaya başlar ve şehir uzun süreli bir kabus içine girer. Gayrimüslim ahali tarafından İlk isyan 2 Haziran 1896'da başlar. Yaz boyu süren isyan yüzünden iki tarafta yüzlerce kayıp verir. Yaz mevsiminin bitmesiyle isyan bastırılır fakat bu kalıcı çözüm sağlayamaz. Van'a vali olarak atanan Ali Paşa kısa sürede şehirde sükuneti sağlar ve isyana katılmayan kesimin beğenisini kazanır. Ancak Paşa'nın görevden alınması işleri tekrar sarpa sarar. Müslüman ve gayrimüslim ahali arası yaşanan çatışmalar I.Dünya Savaşı ile birlikte şehri bir yıkıma götürür. 2 Nisan 1918'de Ali İhsan Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu, Rusların harabeye çevirdiği Van'ı tekrar alır. Bu dönemden sonra Van şehri Erek Dağı'nın eteğinde yeniden kurulur. Eski Van ise 1-2 cami hariç kullanılamaz hale gelmiştir ve günümüze gelinceye kadar ayakta kalan yapılar dayanamayarak yıkılmıştır.
Cumhuriyet dönemi
Cumhuriyet ilanı ile birlikte Van, Türkiye'nin bir ili olmuştur. Yenişehir Toprakkale eteklerinde yeniden kurulmuştur. Bu dönemden itibaren şehir düşük bir hızda gelişmeye devam etmiştir. 1943 yılında havalimanına kavuşmuştur. 1976 yılında ise Muradiye-Çaldıran'da yaşanan bir depremle sarsılmıştır. 1980 yılından sonra bölgede yaşanan güvenlik olaylarından dolayı bölge halkının ilk adreslerinden biri olmuştur. Bu dönemden itibaren şehir nüfusu ani hızla büyümeye başlamıştır. 2008 yılında nüfusu 1 milyonu geçmiştir. Van'ın merkezinde Ekim ve Kasım 2011'de iki yıkıcı deprem meydana gelmiştir. Bu depremler Van için bir dönüm noktası olmuştur ve şehir büyük ölçüde değişime uğramıştır. Deprem öncesi 353.000 olan merkez nüfus deprem sonrası 500.000'i geçmiştir. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Van'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kurulmuş ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başlamıştır.
İklim
 Van iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 12,6 | 14,3 | 22,7 | 27,2 | 28,3 | 33,2 | 37,5 | 36,7 | 35,0 | 28,8 | 20,1 | 15,5 | 37,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 1,9 | 2,6 | 6,6 | 12,9 | 18,4 | 23,8 | 28,1 | 28,2 | 24,1 | 17,2 | 10,0 | 4,4 | 14,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −3,5 | −2,8 | 1,5 | 7,8 | 13,1 | 18,2 | 22,2 | 21,9 | 17,2 | 10,7 | 4,3 | −0,8 | 9,1 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −7,7 | −7,2 | −2,8 | 2,8 | 7,0 | 10,8 | 14,6 | 14,6 | 10,8 | 5,7 | 0,2 | −4,7 | 3,6 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −28,7 | −28,2 | −22,7 | −17,5 | −1,5 | −2,6 | 3,6 | 6,6 | −0,1 | −7,5 | −20,5 | −21,3 | −28,7 |
| Ortalama yağış (mm) | 33,0 | 33,5 | 45,7 | 55,1 | 46,9 | 18,2 | 5,4 | 4,0 | 14,3 | 46,3 | 47,8 | 37,2 | 387,4 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 22.513 | 6.981 | 15.532 |
| 1935 | 32.348 | 9.362 | 22.986 |
| 1940 | 28.186 | 11.785 | 16.401 |
| 1945 | 32.606 | 14.266 | 18.340 |
| 1950 | 34.710 | 13.664 | 21.046 |
| 1955 | 41.916 | 17.254 | 24.662 |
| 1960 | 51.445 | 22.043 | 29.402 |
| 1965 | 66.104 | 31.431 | 34.673 |
| 1970 | 88.254 | 46.751 | 41.503 |
| 1975 | 107.774 | 63.663 | 44.111 |
| 1980 | 143.865 | 92.801 | 51.064 |
| 1985 | 169.602 | 110.653 | 58.949 |
| 1990 | 207.870 | 153.111 | 54.759 |
| 2000 | 356.494 | 284.464 | 72.030 |
| 2007 | 413.907 | 331.986 | 81.921 |
| 2008 | 428.511 | 342.139 | 86.372 |
| 2009 | 451.133 | 360.810 | 90.323 |
| 2010 | 459.457 | 367.419 | 92.038 |
| 2011 | 445.915 | 353.419 | 92.496 |
| 2012 | 472.069 | 370.190 | 101.879 |
2012 yılında Van büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçe İpekyolu ve Tuşba ilçelerine ayrılmıştır.
Kültür
Van kültürü; Van kedisi, Van otlu peyniri ve Van kahvaltısına dayanır. Van otlu peyniri yörede önemli bir şekilde yayılmıştır. Dağlardan toplanan otlardan yapılır. Şehrin sahip olduğu kültürel yapılar, turizme katkı sağlamaktadır. Şehre özellikle İran'dan turist gelmektedir.
Eski Van Şehri
Eski Van şehri birçok yapıya ev sahipliği yapmaktadır. Bu şehrin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Surlara ait bazı kalıntılar vardır ve sağlam olan tek kapı güneye bakan Orta Kapı'dır. Mimar Sinan'ın eseri olan han, hamam, türbe, imaret, çeşme ve medreseden oluşmaktadır. Bölgede sağlam kalan tek hamam bu külliyenin bir elemanı olan 'dır. Eski Van'da günümüzde kullanılan tek eser 'dir. Eskiden çok görkemli bir mekân olan ne yazık ki günümüzde yıkılmıştır ve sadece minaresi sağlam kalabilmiştir. Kızıl Cami'ninde aynı şekilde minaresi günümüze ulaşmış ve diğer bölümleri yıkılmıştır. Kentte ayrıca günümüze ulaşan S. Dsirvanor, S. Stephan, S. Vardan, s. Neshan, şehrin en eski kilisesi olan ve Çifte Kilise olarak da anılan S. Paulos ve S. Petros Kiliseleri bulunur. Ayrıca eskiden İsa'nın çarmıhına ait bir parçanın saklandığı Meryem ana (S. haç, Tiramary) kilisesi ve Madır burcunun üstüne yapılmış Vaftizci Yahya (S. Hovhannes) kiliseleri yıkılmıştır. Hüsrev Paşa hanının temelleri Kaya Çelebi ve Hüsrev Paşa Camileri arasında görülebilmektedir. Şehrin batısında bulunana Horhor bahçeleri şehrin surlar içerisindeki bahçeleri durumundaydı ve İskele Kapı'nın hemen önündeydi. Ayrıca bahçelerin yakınında hâlen kalıntıları olan Horhor Cami ve Medresesi bulunuyor
Tarihî yapılar
- Van Kalesi: Van şehir merkezinin batı kesiminde, Eski Van şehrinin tam yanı başında, yüksek ve geniş bir kaya parçasının üstüne inşa edilmiştir. Urartu kralı I. Sarduri tarafından inşa edilmiştir. Urartular'ın siyasi merkezidir. Yıllar boyu şehrin en önemli simgelerinden biri olmuştur. Kuzey kesiminde bir türbe, batı kesiminde Horhor Bahçeleri, güney kesiminde ise eski Van şehrinin enkazı bulunur.
- Hoşap Kalesi: Van-Hâkkari kara yolu üzerinde bulunan, Urartular tarafından inşa edilen bir diğer kaledir. Bulunduğu konum itibarıyla, ticaret yollarının üzerinde bulunması dolayısıyla önem arz etmiştir. Dik bir yamaç üzerinde inşa edilmiştir. Günümüzde kullanım dışı olan kale, içinde birçok yapıya ev sahipliği yapar.
- Çavuştepe Kalesi: Van'ın Gürpınar ilçesinde, Urartu kralı II. Sarduri tarafından inşa edilen bir diğer kaledir. Van-Hakkari kara yolu üzerinde bulunur.
- Yedi Kilise: Van şehir merkezinin güneydoğu kesiminde, Erek Dağı eteklerinde bulunan bir kilisedir. Eski zamanlarda bölgede yaşayan Ermeniler için manevi değeri çok yüksek olan bir yapıdır. 'Warak Wank' olarak da bilinir. 5 kilise, 1 jamaton, 1 kütüphane ve 1 çan kulesi bulunur. Kilisenin bazı yapılar günümüze ulaşsa da Ermeni Kıyımı'ndan sonra bazı yapıları yıkılmıştır.
- Halime Hatun Kümbeti: Gevaş ilçe merkezinde bulunan bir kümbettir. 1335 yılında Melik İzzettin tarafından kızı için yapılmıştır. İki katlı bir yapısı vardır ve usutu külâh bir mimari ile kaplanmıştır. Yanı başında bir Selçuklu mezarlığı bulunur.
- Akdamar Kilisesi: 7. yüzyıl zamanlarında, Van'a getirilen önemli bir tarihi parçanın saklanması amacıyla bir kral tarafından inşa ettirilmiş bir Ermeni kilisesidir. Surp Haç Kilisesi olarak da bilinir. Van ilinin özdeşleşmiş simgelerinden biridir.
- : Urartu kralı Rusa tarafından yapılmıştır. Surlarla çevrili bir haldedir. İçinde tapınak ve benzeri yapılar bulunmaktadır.
- Amik Kalesi: Van'ın Tuşba ilçesi sınırlarında, Van Gölü'ne yakın bir mesafede Yeşilsu köyünde bulunan bir kayalık alandır. Van kent merkezinin 20 km kadar kuzey batısında yer alır. 11. yüzyılda Bizans'a bağlı piskoposluk merkezlerinden biri olarak kayıtlara geçmiştir. Ermeni isyanı sırasında bölge halkının sığındığı bir yerdir. Buraya sığınan bölge halkı, Ermenilerin kendilerini kandırması sonucu kaleden çıkmış, Ermeniler tarafından öldürülmüşlerdir.[]
Doğal ve Kültürel Yapılar
- Muradiye Şelalesi: Muradiye ilçesinde bulunan, Bend-i Mahi çayı üzerinden dökülen şelaledir. İlçe merkezinin kuzeybatı kesiminde bulunur.Coğrafi yapısıyla dikkat çeker.Yüksekliği 18 metredir.
- Van Kedi Evi: Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde bulunan bir evdir.Nesilleri tehlikede olan Van Kedileri'ni korumak ve neslin devamını sağlamak için çalışan bir yapıdır. Van Kedilerinin üç ayrı türü burada koruma altındadır.
- Van Urartu Müzesi: 2019 yılında tamamlanmıştır. Van Kalesi'nin kuzeyinde bulunur. Geniş ve modern mimarisiyle şehrin tarihi özelliklerini sunan büyük bir müzedir.
- Van Hışet kalesi: Van'ın Gevaş ilçesinde bulunan Urartular zamanında yapılan Hişet kalesi zamanın önemli bir tarihî eseri olarak çoğu yıkılmış bugün içinde sadece bir duvarı ve kalıntıları mevcuttur.
Mutfak
Van'ın kültürel zenginliği ve aktivitesi mutfağına da yansımıştır. Keledoş, helise, murtuğa, tırşik, inci kefali, otlu peynir, ayran aşı ve Van kahvaltısı şehrin yöresel yemeklerindendir. Keledoş, hayvansal et, bulgur, nohut, tereyağı, yoğurt gibi gıdalardan yapılmaktadır. Bölge halkının en çok tercih ettiği yemeklerdendir. Ayran aşı, Buğday, yoğurt ve nohutla yapılan bir diğer yemektir. Yöre insanı için vazgeçilmez bir değerdir. İnci kefali, Van Gölü'nde yaşayan tek endemik türdür. Av yasağı zamanları dışında Van halkı tarafından bolca tüketilmektedir. Van otlu peyniri, şehir ile özdeşleşmiş bir gıdadır.Ehli hayvanlardan sağılan ve bölge coğrafyasından toplanan ot ve bitkilerden elde edilir. Şehir merkezinde yaşı 50'yi geçen bir peynir çarşısı bulunur. Bölge halkı tarafından çok tercih edilmektedir. Van kahvaltısı, içinde birçok çeşit gıda barındıran ve şehre gelen insanların dikkatini çeken bir kahvaltıdır. Helise, tavuk eti ve tereyağından yapılan bir yöre yemeğidir. Yapısı biraz Keledoş yemeğini anımsatmaktadır. Murtuğa ise tereyağı ve yumurta ile yapılan bir yöre yemeğidir.
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
Akdamar Adası -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Kaleden Van'ın görünümü -
![image]()
-
![image]()
Akdamar Adası'ndan göl sahili ve Artos Dağı'nın görünümü -
![image]()
Van Kahvaltısı
Notlar
Kaynakça
- ^ https://www.yerelnet.org.tr/il/van/ 13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Van Rakım
- ^ "Lawmaker proposes changing name of eastern Van province to 'Wan' - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ "Târîhçe", Kemal b. Celal Müneccim, Süleymaniye Kütüphanesi, Atıf Efendi Kitaplığı, sayı:1861s, s.61b-62a
- ^ "Kanun No. 6360". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
- ^ . Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2016.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ Alaeddinoğlu, Faruk (2007). "Van Halkının Turisti ve Turizmi Algılama Şekli" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. 5 (1). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
- ^ (PDF). www.daka.org.tr. Nisan 2014. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
- ^ "Van'a İranlı turist akını: 'Burada rahat hissediyoruz'". BBC Türkçe. 10 Kasım 2017. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
- ^ "Yedi Kilise". 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ "Gevas Halime hatun Kümbeti". 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ "Amik Kalesi". 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ "Van Yöre Mutfağı". 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Van ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Van Büyükşehir Belediyesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 38 30 N 43 22 E Van Ermenice Վան Kurtce Wan Osmanlica وان Azerice Van Turkiye nin Van ilinin merkezi olan sehirdir Anadolu nun en buyuk kapali havzasi olan Van Golu kiyisinda topraklari verimli akarsulari bol iklim kosullari oldukca elverisli bir yerlesim merkezidir Dunya nin hala yasanilan en eski kentlerinden biridir VanSehirVan in Turkiye deki konumuUlkeTurkiyeIlVanIdare Belediye baskaniAbdullah Zeydan DEM Parti Rakim1 730 mZaman dilimiUTC 03 00 TRS Posta kodu65000Alan kodu432Plaka kodu65Resmi site Van Buyuksehir BelediyesiEtimolojiVan isminin nereden geldigine dair belli bir kaynak yoktur ancak kabul edilen iki ayri gorus bulunmaktadir Bunlardan birincisi sehir kurulduktan sonra Van adinda bir valinin gelip sehri bayindir hale getirmesinden dolayi isminin verildigidir Ikinci gorus ise Urartular in sehir icin kullandiklari Viane ve Biane kelimelerinden turemis oldugudur Bolgenin hakim dillerinde yapilan butun karsilastirmalarda her iki kelime yakin anlamda gorunmektedir Her iki kelime de sehir ve yerlesime iliskindir Dolayisiyla Van yerlesim yeri sehir memleket yore benzeri anlamdadir Bunlardan en yuksek ihtimal ise sehir gorunmektedir TarihceVan da insan yerlesiminin tarihi MO 7000 yillarina kadar uzanir Van Kalesi nin 6 km guneyinde bulunan Tilkitepe ve Van Golu nun kuzeyindeki yapilan kazilarda Kalkolitik Tunc Demir caglarina ait yerlesimler bulunmustur Van da 20 yuzyila kadar Ermeni Turk Azeri Kurt Arap Zaza nufus yasamistir Gelenekleri Osmanli ve Iran etkisinde gelismistir Van farkli kulturlerin ve topluluklarin bir arada yasayabildigi guzide bir cografyadir Erken tarih Hurriler MO 2000 lerden itibaren Van Golu nden baslayarak Kizilirmak ve Yesilirmak in Karadeniz e dokuldugu yerlere kadar uzanan bir bolgeye hakim olmustur MO 13 yuzyilda Hurri Mitanni siyasi tesekkulun merkezi otoritesi zayiflamis ve beyliklere bolunmustur Asur Krallari bu kucuk beyliklerini hakimiyetleri altina almaya calismis ve bu sirada Van Golu cevresinde Bati Iran a kadar olan bolgede Urartular ile Asurlular arasinda mucadeleler baslamistir Urartu Asur mucadelesi MO VI yuzyilin ortalarina kadar surmus Urartular bu daglik ve zor arazi sartlarina sahip bolgeyi egemenlik altinda tutmustur Sehri ilk kuran Asur Kralicesi Semiramis tir Urartular zamaninda sehir bir imparatorluk merkezi haline gelmis ve Urartularin baskenti o zaman Van a verdikleri isim ile Tuspa olmustur Urartular dan kalma Van Kalesi 3000 yildir hala ayaktadir Van Kalesi nde Urartular dan kalan kaya ve oda mezarlari tapinaklar yazitlar ve bazi yapilar bulunur Urartu krali I Sarduri nin kurdugu ve baskent yaptigi Tuspa Urartu krallarinin mezralarini uzun yazitlari icinde barindirir kaledeki en uzun yazittir ve kral ye ait mezar odasinin girisinde bulunur Anali kiz kutsal alaninda buyuk bloklara yazilmis yazilar vardir ve burasi bir sunak alanidir Ic Kale de Urartulara ait bir tapinagin temelleri bulunur Kalenin batisinda Madir Burcu isimli gorkemli yapinin ne amacla yapildigi tam olarak bilinmemektedir fakat bir liman oldugu tahmin edilmektedir Kalenin kuzeyinde yer alan Van Kalesi Hoyugu nde kazilar da yapilmistir Van Kalesi nden bakinca Eski Van Sehri nin kalintilariVan golu senlikleri 2011 Van in medeni tarihi Urartular ile baslar Van bugunku Dogu Anadolu Bolgesi ve Ermenistan ile civarindaki topraklari kapsayan Urartu Devleti nin merkeziydi Iskit istilasinin ardindan zayiflayan Urartular Iran dan gelen Medler tarafindan yikildi Daha sonra bolgeye Ahamenislerler Buyuk Iskender Selevkoslar Ermeniler Partlar Romalilar Sasaniler ve Dogu Romalilar Rumlar hakim olmustur 644 yilinda Musluman Araplar bu bolgeyi fethetmis daha sonra bolge yine Rumlara gecmistir Yore uzun sure Abbasilere veya Rumlara bagli yerel Ermeni beyleriyle yonetilmistir Selcuklu ve Osmanli Donemi Selcuklu Turklerinin bolgeye yaptiklari akinlar 1050 lerde basladi 1071 de Malazgirt Savasi nda kazandiklari zaferin ardindan tum bolge kontrolleri altina girdi Sonrasinda Ahlatsahlar ve Eyyubiler gibi yerel Musluman hukumdarlar ortaya cikti Van 1240 larda Mogollar tarafindan fethedilene kadar yaklasik 20 yil boyunca Anadolu Selcuklu Sultanligi nin elinde kaldi 14 yuzyilda Van Timurilerin kontrolune girdi ardindan Turkmen Karakoyunlu ve Akkoyunlu konfederasyonlari bolgeye hakim oldu 15 yuzyilin ilk yarisinda Van bolgesi Osmanli Imparatorlugu ile komsu Safevi Imparatorlugu arasinda bir catisma alani haline geldi Safeviler Akkoyunlular in eski topraklarinin dogal bir parcasi olan Van i 1502 de ele gecirdiler Osmanlilar 1514 teki Caldiran Muharebesi nin ardindan 1515 te sehri kisa bir sure ellerinde tuttular Safeviler Osmanlilar in batiya yonelmesinin ardindan 1520 de Van i yeniden ele gecirdiler 1548 1549 daki Osmanli Safevi Savasi nin ardindan Van 10 gun suren Van Kusatmasi nin ardindan yeniden Osmanli kontrolune girdi Osmanlilarin sehir uzerindeki kontrolu savasin sonunda 1555 te imzalanan Amasya Antlasmasi ile teyit edildi Osmanli kontrolunde Van once Erzurum eyaletine bagli bir sancak ardindan 1570 civarlarinda ayri bir eyalet oldu 1603 1618 Osmanli Safevi Savasi esnasinda bolgede catismalar gerceklesti 1623 1639 Osmanli Safevi Savasi nda Van Safeviler tarafindan bir kez daha kusatildi 15 Ekim 1633 tarihindeki Kuskunkiran Muharebesi nde Osmanli ordusu kendinden sayica ustun Safevi ordusuna karsi kaydadeger bir zafer kazandi 15 16 Ekim gecesi Rustem Han in ordusunun geri kalaniyla cekilmesi uzerine 4 Eylul den beri suren Safevi kusatmasi sona erdi Osmanlilarin Van uzerindeki kontrolu nihayet 1639 da imzalanan Kasr i Sirin Antlasmasi ile kesin ve kalici hale geldi 1500 lu yillardan itibaren Turkler ve Ermeniler in sukunet icinde yasadigi bir yer olmustur Ancak 1850 den sonra sehir icinden tehlike canlari calar Van da baris ortami bozulmaya baslar ve sehir uzun sureli bir kabus icine girer Gayrimuslim ahali tarafindan Ilk isyan 2 Haziran 1896 da baslar Yaz boyu suren isyan yuzunden iki tarafta yuzlerce kayip verir Yaz mevsiminin bitmesiyle isyan bastirilir fakat bu kalici cozum saglayamaz Van a vali olarak atanan Ali Pasa kisa surede sehirde sukuneti saglar ve isyana katilmayan kesimin begenisini kazanir Ancak Pasa nin gorevden alinmasi isleri tekrar sarpa sarar Musluman ve gayrimuslim ahali arasi yasanan catismalar I Dunya Savasi ile birlikte sehri bir yikima goturur 2 Nisan 1918 de Ali Ihsan Pasa komutasindaki Osmanli Ordusu Ruslarin harabeye cevirdigi Van i tekrar alir Bu donemden sonra Van sehri Erek Dagi nin eteginde yeniden kurulur Eski Van ise 1 2 cami haric kullanilamaz hale gelmistir ve gunumuze gelinceye kadar ayakta kalan yapilar dayanamayarak yikilmistir Cumhuriyet donemi Cumhuriyet ilani ile birlikte Van Turkiye nin bir ili olmustur Yenisehir Toprakkale eteklerinde yeniden kurulmustur Bu donemden itibaren sehir dusuk bir hizda gelismeye devam etmistir 1943 yilinda havalimanina kavusmustur 1976 yilinda ise Muradiye Caldiran da yasanan bir depremle sarsilmistir 1980 yilindan sonra bolgede yasanan guvenlik olaylarindan dolayi bolge halkinin ilk adreslerinden biri olmustur Bu donemden itibaren sehir nufusu ani hizla buyumeye baslamistir 2008 yilinda nufusu 1 milyonu gecmistir Van in merkezinde Ekim ve Kasim 2011 de iki yikici deprem meydana gelmistir Bu depremler Van icin bir donum noktasi olmustur ve sehir buyuk olcude degisime ugramistir Deprem oncesi 353 000 olan merkez nufus deprem sonrasi 500 000 i gecmistir 2012 yilinda cikarilan 6360 sayili kanun ile Van da sinirlari il mulki sinirlari olan buyuksehir belediyesi kurulmus ve 2014 Turkiye yerel secimlerinin ardindan buyuksehir belediyesi calismalarina baslamistir Iklim Van iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 12 6 14 3 22 7 27 2 28 3 33 2 37 5 36 7 35 0 28 8 20 1 15 5 37 5Ortalama en yuksek sicaklik C 1 9 2 6 6 6 12 9 18 4 23 8 28 1 28 2 24 1 17 2 10 0 4 4 14 8Ortalama sicaklik C 3 5 2 8 1 5 7 8 13 1 18 2 22 2 21 9 17 2 10 7 4 3 0 8 9 1Ortalama en dusuk sicaklik C 7 7 7 2 2 8 2 8 7 0 10 8 14 6 14 6 10 8 5 7 0 2 4 7 3 6En dusuk sicaklik C 28 7 28 2 22 7 17 5 1 5 2 6 3 6 6 6 0 1 7 5 20 5 21 3 28 7Ortalama yagis mm 33 0 33 5 45 7 55 1 46 9 18 2 5 4 4 0 14 3 46 3 47 8 37 2 387 4Kaynak Meteoroloji Genel MudurluguNufusYil Toplam Sehir Kir1927 22 513 6 981 15 5321935 32 348 9 362 22 9861940 28 186 11 785 16 4011945 32 606 14 266 18 3401950 34 710 13 664 21 0461955 41 916 17 254 24 6621960 51 445 22 043 29 4021965 66 104 31 431 34 6731970 88 254 46 751 41 5031975 107 774 63 663 44 1111980 143 865 92 801 51 0641985 169 602 110 653 58 9491990 207 870 153 111 54 7592000 356 494 284 464 72 0302007 413 907 331 986 81 9212008 428 511 342 139 86 3722009 451 133 360 810 90 3232010 459 457 367 419 92 0382011 445 915 353 419 92 4962012 472 069 370 190 101 879 2012 yilinda Van buyuksehir statusu kazanip ilin tamami buyuksehir sinirlarina girmistir ve merkez ilce Ipekyolu ve Tusba ilcelerine ayrilmistir KulturVan kulturu Van kedisi Van otlu peyniri ve Van kahvaltisina dayanir Van otlu peyniri yorede onemli bir sekilde yayilmistir Daglardan toplanan otlardan yapilir Sehrin sahip oldugu kulturel yapilar turizme katki saglamaktadir Sehre ozellikle Iran dan turist gelmektedir Eski Van Sehri Eski Van sehri bircok yapiya ev sahipligi yapmaktadir Bu sehrin kalintilari gunumuze ulasmistir Surlara ait bazi kalintilar vardir ve saglam olan tek kapi guneye bakan Orta Kapi dir Mimar Sinan in eseri olan han hamam turbe imaret cesme ve medreseden olusmaktadir Bolgede saglam kalan tek hamam bu kulliyenin bir elemani olan dir Eski Van da gunumuzde kullanilan tek eser dir Eskiden cok gorkemli bir mekan olan ne yazik ki gunumuzde yikilmistir ve sadece minaresi saglam kalabilmistir Kizil Cami ninde ayni sekilde minaresi gunumuze ulasmis ve diger bolumleri yikilmistir Kentte ayrica gunumuze ulasan S Dsirvanor S Stephan S Vardan s Neshan sehrin en eski kilisesi olan ve Cifte Kilise olarak da anilan S Paulos ve S Petros Kiliseleri bulunur Ayrica eskiden Isa nin carmihina ait bir parcanin saklandigi Meryem ana S hac Tiramary kilisesi ve Madir burcunun ustune yapilmis Vaftizci Yahya S Hovhannes kiliseleri yikilmistir Husrev Pasa haninin temelleri Kaya Celebi ve Husrev Pasa Camileri arasinda gorulebilmektedir Sehrin batisinda bulunana Horhor bahceleri sehrin surlar icerisindeki bahceleri durumundaydi ve Iskele Kapi nin hemen onundeydi Ayrica bahcelerin yakininda halen kalintilari olan Horhor Cami ve Medresesi bulunuyor Tarihi yapilar Van Kalesi Van sehir merkezinin bati kesiminde Eski Van sehrinin tam yani basinda yuksek ve genis bir kaya parcasinin ustune insa edilmistir Urartu krali I Sarduri tarafindan insa edilmistir Urartular in siyasi merkezidir Yillar boyu sehrin en onemli simgelerinden biri olmustur Kuzey kesiminde bir turbe bati kesiminde Horhor Bahceleri guney kesiminde ise eski Van sehrinin enkazi bulunur Hosap Kalesi Van Hakkari kara yolu uzerinde bulunan Urartular tarafindan insa edilen bir diger kaledir Bulundugu konum itibariyla ticaret yollarinin uzerinde bulunmasi dolayisiyla onem arz etmistir Dik bir yamac uzerinde insa edilmistir Gunumuzde kullanim disi olan kale icinde bircok yapiya ev sahipligi yapar Cavustepe Kalesi Van in Gurpinar ilcesinde Urartu krali II Sarduri tarafindan insa edilen bir diger kaledir Van Hakkari kara yolu uzerinde bulunur Yedi Kilise Van sehir merkezinin guneydogu kesiminde Erek Dagi eteklerinde bulunan bir kilisedir Eski zamanlarda bolgede yasayan Ermeniler icin manevi degeri cok yuksek olan bir yapidir Warak Wank olarak da bilinir 5 kilise 1 jamaton 1 kutuphane ve 1 can kulesi bulunur Kilisenin bazi yapilar gunumuze ulassa da Ermeni Kiyimi ndan sonra bazi yapilari yikilmistir Halime Hatun Kumbeti Gevas ilce merkezinde bulunan bir kumbettir 1335 yilinda Melik Izzettin tarafindan kizi icin yapilmistir Iki katli bir yapisi vardir ve usutu kulah bir mimari ile kaplanmistir Yani basinda bir Selcuklu mezarligi bulunur Akdamar Kilisesi 7 yuzyil zamanlarinda Van a getirilen onemli bir tarihi parcanin saklanmasi amaciyla bir kral tarafindan insa ettirilmis bir Ermeni kilisesidir Surp Hac Kilisesi olarak da bilinir Van ilinin ozdeslesmis simgelerinden biridir Urartu krali Rusa tarafindan yapilmistir Surlarla cevrili bir haldedir Icinde tapinak ve benzeri yapilar bulunmaktadir Amik Kalesi Van in Tusba ilcesi sinirlarinda Van Golu ne yakin bir mesafede Yesilsu koyunde bulunan bir kayalik alandir Van kent merkezinin 20 km kadar kuzey batisinda yer alir 11 yuzyilda Bizans a bagli piskoposluk merkezlerinden biri olarak kayitlara gecmistir Ermeni isyani sirasinda bolge halkinin sigindigi bir yerdir Buraya siginan bolge halki Ermenilerin kendilerini kandirmasi sonucu kaleden cikmis Ermeniler tarafindan oldurulmuslerdir kaynak belirtilmeli Dogal ve Kulturel Yapilar Muradiye Selalesi Muradiye ilcesinde bulunan Bend i Mahi cayi uzerinden dokulen selaledir Ilce merkezinin kuzeybati kesiminde bulunur Cografi yapisiyla dikkat ceker Yuksekligi 18 metredir Van Kedi Evi Yuzuncu Yil Universitesi nde bulunan bir evdir Nesilleri tehlikede olan Van Kedileri ni korumak ve neslin devamini saglamak icin calisan bir yapidir Van Kedilerinin uc ayri turu burada koruma altindadir Van Urartu Muzesi 2019 yilinda tamamlanmistir Van Kalesi nin kuzeyinde bulunur Genis ve modern mimarisiyle sehrin tarihi ozelliklerini sunan buyuk bir muzedir Van Hiset kalesi Van in Gevas ilcesinde bulunan Urartular zamaninda yapilan Hiset kalesi zamanin onemli bir tarihi eseri olarak cogu yikilmis bugun icinde sadece bir duvari ve kalintilari mevcuttur Mutfak Van in kulturel zenginligi ve aktivitesi mutfagina da yansimistir Keledos helise murtuga tirsik inci kefali otlu peynir ayran asi ve Van kahvaltisi sehrin yoresel yemeklerindendir Keledos hayvansal et bulgur nohut tereyagi yogurt gibi gidalardan yapilmaktadir Bolge halkinin en cok tercih ettigi yemeklerdendir Ayran asi Bugday yogurt ve nohutla yapilan bir diger yemektir Yore insani icin vazgecilmez bir degerdir Inci kefali Van Golu nde yasayan tek endemik turdur Av yasagi zamanlari disinda Van halki tarafindan bolca tuketilmektedir Van otlu peyniri sehir ile ozdeslesmis bir gidadir Ehli hayvanlardan sagilan ve bolge cografyasindan toplanan ot ve bitkilerden elde edilir Sehir merkezinde yasi 50 yi gecen bir peynir carsisi bulunur Bolge halki tarafindan cok tercih edilmektedir Van kahvaltisi icinde bircok cesit gida barindiran ve sehre gelen insanlarin dikkatini ceken bir kahvaltidir Helise tavuk eti ve tereyagindan yapilan bir yore yemegidir Yapisi biraz Keledos yemegini animsatmaktadir Murtuga ise tereyagi ve yumurta ile yapilan bir yore yemegidir GaleriVan Kalesi Akdamar Adasi Ferit Melen Havaalani Kaleden Van in gorunumu Akdamar Adasi Akdamar Adasi ndan gol sahili ve Artos Dagi nin gorunumu Van KahvaltisiNotlar Gurpinar ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Edremit ilcesinin kurulmasi ile kir nufusu azalmistir Kaynakca https www yerelnet org tr il van 13 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Van Rakim Lawmaker proposes changing name of eastern Van province to Wan Turkey News Hurriyet Daily News Ingilizce 17 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2019 Arsivlenmis kopya 22 Subat 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2011 Tarihce Kemal b Celal Muneccim Suleymaniye Kutuphanesi Atif Efendi Kitapligi sayi 1861s s 61b 62a Kanun No 6360 17 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2014 Meteoroloji Genel Mudurlugu 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2016 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 Alaeddinoglu Faruk 2007 Van Halkinin Turisti ve Turizmi Algilama Sekli PDF Cografi Bilimler Dergisi 5 1 2 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Nisan 2018 PDF www daka org tr Nisan 2014 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2018 Van a Iranli turist akini Burada rahat hissediyoruz BBC Turkce 10 Kasim 2017 27 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Nisan 2018 Yedi Kilise 11 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2020 Gevas Halime hatun Kumbeti 14 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2020 Amik Kalesi 2 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2023 Van Yore Mutfagi 20 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Van ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Van Buyuksehir Belediyesi