Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Venedik Gettosu, Venedik Cumhuriyeti altında yaşayan Yahudilerin Venedik'te yaşamaya zorlandığı muhittir. Getto kelimesinin kökeni, İtalyanca "ghèto"dan gelmektedir.
Etimoloji
Türkçede kullanılan getto kelimesi dile İtalyancadan hatta, Venedikçeden, cüruf anlamına gelen "ghèto" kelimesinden gelmiştir. Alternatif etimolojiye göre ise bu kelime "kasaba/kaza" anlamına gelen İtalyanca borghetto kelimesinden türemiştir.
Konum ve coğrafya
Getto, Venedik'in bölgesinde bulunmakta ve yan yana iki gettodan oluşmaktaydı. Bu gettolar Ghetto Nuovo ("Yeni Getto") ve Ghetto Vecchio ("Eski Getto") idi. Bu isimler yanıltıcıdır çünkü sıfatlar buralarda bulunan dökümevlerinin kullanılış zamanlarını belirtmektedir; aslen getto olarak Ghetto Nuovo, Ghetto Vecchio'dan daha eskidir.
Kültür
Bölgedeki Yahudi nüfusu fazla olsa da, Venedik Gettosu'ndaki Yahudiler bir "Venedik Yahudisi" etnik grubunu oluşturacak kadar asimile olmadı. Burada bulunan beş sinagogdan dördü belirli etnik gruplara aitti: ait , İtalyanlara ait , ait ve Levanten Sefarad cemaatlerine ait sinagogları yer almaktaydı. Scuola Canton adını taşıyan beşinci sinagog ya bir sinagogu ya da sinagogu yaptıran ailelerin özel sinagoguydu. Bugün Venedik'te Aşkenaz Yahudileri de bulunmaktadır ve bunlar genelde 'a aittir.
Gettoda kullanılan diller arasında Venedikçe, İtalyanca, Ladino, Yahudi Arapçası, Fransızca ve Almanca bulunur. Dini dil İbranice'dir. Dükkân ve müzelerde, İngilizce konuşan tursitlerin çokluğu nedeniyle İngilizce de konuşulmaktadır.
Bugünkü getto
Bugün, Getto hala şehirdeki Yahudi yaşamının merkezini oluşturmaktadır. sadece 500 kişiden oluşmasına rağmen, kültürel canlılığı nedeniyle tüm şehrin kültürel merkezidir.
Cemaatin küçük boyuna tezat olarak birçok kültürel aktiviteler gerçekleştirilmektedir. Örneğin, her yıl uluslararası İbrani Çalışmaları konferansı düzenlenir. Bir yıl içinde konferanslar, fuarlar ve seminerler gibi çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapar.
Sinagoglarda ibadet haricinde, çocuklara ve yetişkinlere kutsal metinler ve Talmud dersleri verilir, modern İbranice kursları sunulur. Yuva, yaşlılar yurdu, misafir evi gibi tesisleri bulunan cemaatte The Kosher House Giardino dei Melograni, "Hostaria del Ghetto" gibi kaşer lokantaları ve bir de fırını bulunur. Mimari ve artistik anıtlarının yanı sıra bir Yahudi Sanatları Müzesi ve Renato Maestro Kütüphanesi yer alır.
Getto bölgesinde ayrıca bir yeşiva, çeşitli Yahudi ürünleri satan dükkânlar ve sinagogu bulunur. 300'ü Venedikli olmak üzere Getto'da yaklaşık 1000 Yahudi yaşar. Yahudiler bayramlarda Getto'daki beş sinagogdan sadece ikisini kullanırken diğer üçü Yahudi Cemaati Müzesi'ne bağlıdır.
Tanınmış Venediklileri
Tanınmış Yahudi dinadamlarından Fransız kökenli Getto sakinlerindendi, ayrıca onun öğrencisi da Gettoluydu. Kendine ait bir buluşma odası olan Sarah, kendini ıspatlamış yazarlardan ve mektuplaşmalar yoluyla münazaracılardandı. Tanınmış camcılardan olan , yine bu gettodan gelmekteydi.
Kurgu
- William Shakespeare'in 15959'te yazdığı Venedik Taciri'nde Shylock karakteri ve ailesi Venedikli Yahudilerdi.
- Arnold Wesker'ın 1978'de yazdığı Tüccar isimli oyunu Nuovo Getto'da başkayıp Shylock'un hikâyesini tekrar anlatır.
- Geraldine Brooks'un 2008'de yazdığı Ehl-i Kitap isimli romanında tarihi 1609'da Venedik Gettosu'nda geçmektedir.
- 'ın 2006'da yazdığı isimli romanında bazı sahneler Getto'da bir Yahudi rehinci dükkânında geçmektedir.
- Susanna Clarke'ın 2004 tarihli isimli bir romanında bir sahne Getto'da geçmektedir.
- Hugo Pratt: Venezianische Legende. Corto Maltese. Bd 8. Novel. , Hamburg 1985, 1998.
- Mirjam Pressler: Shylocks Tochter. Venedig im Jahre 1568. Novel. Alibaba Verlag, Frankfurt am Main 1999, Bertelsmann, München 2005.
- Rainer Maria Rilke: Eine Szene aus dem Ghetto. in: Rilke: Geschichten von lieben Gott. Insel, Leipzig 1931, Argon, Berlin 2006. (div. weitere Ausg.)
- 'in trilojisi:
- Kinder des Ghetto. 1897. , Berlin 1897, 1913 (Almanca)
- Träumer des Ghetto. 1898. Cronbach, Berlin 1908, 1922 (Almanca)
- Komödien des Ghetto. 1907. Cronbach, Berlin 1910 (Almanca)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Notlar
- ^ "Definition on etynline.com". 3 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012.
- ^ The New Oxford American Dictionary, Second Edition, Erina McKean, Oxford University Press,
- ^ "Jewish Community of Venice". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012.
- ^ Chabad of Venice
- ^ Wesker, Arnold. The Merchant with Commentary and notes. London: Metheun, 1983.
Bibliyografi
- Ariel Toaff, "Getto - Ghetto," The American Sephardi 6:1/2 (1973): 71-77.
- Sandra Debenedetti-Stow, "The etymology of “ghetto”: new evidence from Rome", Jewish History, Volume 6, Issue 1 - 2, Mar 1992, Pages 79 – 85, DOI 10.1007/BF01695211
- Europe The Venice Ghetto on europeforvisitors.com24 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Official website of the Jewish Community of Venice1 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Official website of the kashrut in Venice23 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Info Point of the Jewish Community of Venice25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Web site of the Jewish Ghetto of Venice25 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Jewish Library-Archive "Renato Maestro"9 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ghetto map and history16 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Wiki: University of California Santa Cruz, Jewish Writers and the Modern European City: Venice 5 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Venedik Gettosu Venedik Cumhuriyeti altinda yasayan Yahudilerin Venedik te yasamaya zorlandigi muhittir Getto kelimesinin kokeni Italyanca gheto dan gelmektedir Venedik Gettosu nun ana meydani EtimolojiVenedik te nun konumu Turkcede kullanilan getto kelimesi dile Italyancadan hatta Venedikceden curuf anlamina gelen gheto kelimesinden gelmistir Alternatif etimolojiye gore ise bu kelime kasaba kaza anlamina gelen Italyanca borghetto kelimesinden turemistir Konum ve cografyaGetto Venedik in bolgesinde bulunmakta ve yan yana iki gettodan olusmaktaydi Bu gettolar Ghetto Nuovo Yeni Getto ve Ghetto Vecchio Eski Getto idi Bu isimler yanilticidir cunku sifatlar buralarda bulunan dokumevlerinin kullanilis zamanlarini belirtmektedir aslen getto olarak Ghetto Nuovo Ghetto Vecchio dan daha eskidir KulturLevantine Sinagogu Bolgedeki Yahudi nufusu fazla olsa da Venedik Gettosu ndaki Yahudiler bir Venedik Yahudisi etnik grubunu olusturacak kadar asimile olmadi Burada bulunan bes sinagogdan dordu belirli etnik gruplara aitti ait Italyanlara ait ait ve Levanten Sefarad cemaatlerine ait sinagoglari yer almaktaydi Scuola Canton adini tasiyan besinci sinagog ya bir sinagogu ya da sinagogu yaptiran ailelerin ozel sinagoguydu Bugun Venedik te Askenaz Yahudileri de bulunmaktadir ve bunlar genelde a aittir Gettoda kullanilan diller arasinda Venedikce Italyanca Ladino Yahudi Arapcasi Fransizca ve Almanca bulunur Dini dil Ibranice dir Dukkan ve muzelerde Ingilizce konusan tursitlerin coklugu nedeniyle Ingilizce de konusulmaktadir Bugunku gettoEski Getto daki Eski Venedik Gettosundaki yesivasi Bugun Getto hala sehirdeki Yahudi yasaminin merkezini olusturmaktadir sadece 500 kisiden olusmasina ragmen kulturel canliligi nedeniyle tum sehrin kulturel merkezidir Cemaatin kucuk boyuna tezat olarak bircok kulturel aktiviteler gerceklestirilmektedir Ornegin her yil uluslararasi Ibrani Calismalari konferansi duzenlenir Bir yil icinde konferanslar fuarlar ve seminerler gibi cesitli etkinliklere ev sahipligi yapar Sinagoglarda ibadet haricinde cocuklara ve yetiskinlere kutsal metinler ve Talmud dersleri verilir modern Ibranice kurslari sunulur Yuva yaslilar yurdu misafir evi gibi tesisleri bulunan cemaatte The Kosher House Giardino dei Melograni Hostaria del Ghetto gibi kaser lokantalari ve bir de firini bulunur Mimari ve artistik anitlarinin yani sira bir Yahudi Sanatlari Muzesi ve Renato Maestro Kutuphanesi yer alir Getto bolgesinde ayrica bir yesiva cesitli Yahudi urunleri satan dukkanlar ve sinagogu bulunur 300 u Venedikli olmak uzere Getto da yaklasik 1000 Yahudi yasar Yahudiler bayramlarda Getto daki bes sinagogdan sadece ikisini kullanirken diger ucu Yahudi Cemaati Muzesi ne baglidir Taninmis VenediklileriTaninmis Yahudi dinadamlarindan Fransiz kokenli Getto sakinlerindendi ayrica onun ogrencisi da Gettoluydu Kendine ait bir bulusma odasi olan Sarah kendini ispatlamis yazarlardan ve mektuplasmalar yoluyla munazaracilardandi Taninmis camcilardan olan yine bu gettodan gelmekteydi KurguWilliam Shakespeare in 15959 te yazdigi Venedik Taciri nde Shylock karakteri ve ailesi Venedikli Yahudilerdi Arnold Wesker in 1978 de yazdigi Tuccar isimli oyunu Nuovo Getto da baskayip Shylock un hikayesini tekrar anlatir Geraldine Brooks un 2008 de yazdigi Ehl i Kitap isimli romaninda tarihi 1609 da Venedik Gettosu nda gecmektedir in 2006 da yazdigi isimli romaninda bazi sahneler Getto da bir Yahudi rehinci dukkaninda gecmektedir Susanna Clarke in 2004 tarihli isimli bir romaninda bir sahne Getto da gecmektedir Hugo Pratt Venezianische Legende Corto Maltese Bd 8 Novel Hamburg 1985 1998 ISBN 3 551 71669 2 Mirjam Pressler Shylocks Tochter Venedig im Jahre 1568 Novel Alibaba Verlag Frankfurt am Main 1999 Bertelsmann Munchen 2005 ISBN 3 570 30172 9 Rainer Maria Rilke Eine Szene aus dem Ghetto in Rilke Geschichten von lieben Gott Insel Leipzig 1931 Argon Berlin 2006 div weitere Ausg ISBN 3 86610 045 0 in trilojisi Kinder des Ghetto 1897 Berlin 1897 1913 Almanca Traumer des Ghetto 1898 Cronbach Berlin 1908 1922 Almanca Komodien des Ghetto 1907 Cronbach Berlin 1910 Almanca Ayrica bakinizArnold WeskerKaynakcaNotlar Definition on etynline com 3 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2012 The New Oxford American Dictionary Second Edition Erina McKean Oxford University Press ISBN 0 19 517077 6 Jewish Community of Venice 1 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2012 Chabad of Venice Wesker Arnold The Merchant with Commentary and notes London Metheun 1983 Bibliyografi Ariel Toaff Getto Ghetto The American Sephardi 6 1 2 1973 71 77 Sandra Debenedetti Stow The etymology of ghetto new evidence from Rome Jewish History Volume 6 Issue 1 2 Mar 1992 Pages 79 85 DOI 10 1007 BF01695211 Europe The Venice Ghetto on europeforvisitors com24 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarOfficial website of the Jewish Community of Venice1 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Official website of the kashrut in Venice23 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Info Point of the Jewish Community of Venice25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Web site of the Jewish Ghetto of Venice25 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jewish Library Archive Renato Maestro 9 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ghetto map and history16 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wiki University of California Santa Cruz Jewish Writers and the Modern European City Venice 5 Agustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde