Australopithecus, Australopitekus ya da Australopitek (Yunanca: güney maymunu), yaklaşık 4.2 milyon yıl öncesinden 1.2 milyon yıl öncesine dek Afrika'da yaşamış, insan benzeri iki ayaklı insansı cinsi. Taşılları, Doğu ve Güney Afrika boyunca dağılmıştır. Australopitekus, kesin biçimde hominin olarak değerlendirilen, bilinen en eski insansıdır. Homo cinsini oluşturan insanlara göre; daha kısa bacaklar, dolayısıyla daha kısa bir boy, daha uzun kollar ve el ile ayaklardaki ağaçsıl uyarlanmalar ile ayrılır.
Australopithecus | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Tip tür | |||||||||||||||||||||||
†Australopithecus africanus R. A. Dart, 1925 | |||||||||||||||||||||||
Türler | |||||||||||||||||||||||
Geleneksel olarak barındırılan, ancak kladistik olarak barındırılmayan cinler:
| |||||||||||||||||||||||
Australopitekus türlerine ait örneklerin bulunduğu taşıl alanları. |
Keşif tarihi
Australopitekus taşılları ilk olarak 1924'te, Güney Afrika'da antropolog Raymond Dart tarafından bulunmuştur. Dart, bir çocuk kafatasını, Güney Afrika'nın kenti yakınlarındaki Taung'da bulmuştur - Taung Çocuğu. Dart, Australopithecus africanus diye adlandırdığı bu türün bir hominid (şimdiki tanımıyla hominin) olduğuna inanmıştır ve sözleri söylemiştir: "Yaşayan maymunlar ve insanlar arası bir varlık". Ancak bilim adamlarının büyük çoğunluğu o dönemde, bu taşılın soyu tükenmiş bir maymuna ait olduğu kanısındaydılar. Geçen 35 sene içinde ise elde edilen kanıtlar bu taşılın gerçekten de bir hominide ait olduğunu göstermektedir.
1974'te araştırmacılar, Hadar, Etiyopya'ya bir başka australopitekusun iskeletinin iyi korunmuş bir bölümüne rastlamışlardır. 3.2 milyon yıllık olan bu fosile Lucy adı verilmiştir. Lucy, ayakta yürüyebiliyordu ve bedeniyle orantılı ancak çağdaş insaninkinden daha uzun kollara sahipti. 1978'de , Tanzanya'da, 3.6 milyon yıl önce yaşayan bir hominidin ayak izlerinin yanında kemikleri de bulunmuştur. Bilim insanları, Lucy ve Laetoli taşıllarını Australopithecus afarensis diye adlandırmışlardır. 1998'de ise Johannesburg, Güney Afrika yakınlarındaki Sterkfontein'de, bütün bir Australopithecus africanus iskeleti keşfedilmiştir.
Açıklama
Australopithecus cinsi, 4.18 ile yaklaşık 2 milyon yıl öncesi arasındaki zaman dilimini kapsayan hominin türlerinin bir koleksiyonudur. Australopitekuslar, kalın mine kapaklı büyük çiğneme dişleri olan, ancak beyinleri büyük insansı maymunlarınkinden çok az daha büyük olan, karada yaşayan, iki ayaklı, -insan olmayan- insansı maymun benzeri hayvanlardı. Onlar insanların içinde bulunduğu Homo cinsinin bilinen en yakın akrabalarıdır ve büyük olasılıkla bu parçası olan bir türden Homo türemiştir.
Australopitkuslar, iyi bir ağaç tırmanıcısı olmanın yanında, iki ayak üzerinde dik biçimde yürümüşlerdir. "Dik duruşun ana kanıtları arasında kafatasının dik konumu ve dikey duruşa izin veren eğrilikleri olan bir omurga, iki alt örgen üzerinde itme ve denge için etkili kaldıraç sağlayan kısa, geniş bir pelvis, birlikte ayakları bugün insanlarda olduğu gibi doğrudan dizlerin altına konumlandıran bir uyluksal taşıma açısı ve ayak bileği eklemine dikey olarak yönlendirilmiş bir kaval kemiği, karşı konumlandırılabilir (kavrayan) büyük ayak parmakları olmayan uzunlamasına ve enine kemerli sert ayaklar bulunur." Ayrıca, Tanzanya'da bulunan 3.66 milyon yıllık ayak izleri de iki ayaklılığın doğrudan kanıtıdır.
Yapı
Australopithecus türleri, çağdaş insan beyninin yaklaşık %35'ine eşdeğer olan ortalama 466 cc'lik bir kafatası oylumuna sahipti.Australopithecus türlerinin çoğu, genellikle 1,2 ile 1,5 metre boyunda ve 30-50 kilogram ağırlığındaydı. Erkeklerin kadınlardan daha büyük olması, yani önemli derecede eşeysel dimorfizm sergilemeleri olanaklıdır. A. Zihlman'a göre, Australopithecus vücut oranları bonoboların (Pan paniscus) vücut oranlarına çok benzemektedir.Orrorin tugenensis gibi daha eski taşıllar, yaklaşık altı milyon yıl önce, genetik çalışmaların gösterdiği insanlarla şempanzeler arasındaki bölünme zamanına yakın bir dönemde, iki ayaklılığa işaret ediyor. Bu, dik, düz bacaklı yürüyüşün ağaçta yaşamaya bir uyarlanma olarak ortaya çıktığını göstermektedir.
Taksonomi
Paleoantropologlar, genel olarak 8 Australopithecus türü belirlemişlerdir. En yaşlısından en gencine doğru bunlar:
- † Australopithecus anamensis,
- † Australopithecus afarensis,
- † Australopithecus deyiremeda
- † Australopithecus africanus,
- † Australopithecus aethiopicus (Paranthropus)
- † Australopithecus garhi,
- † Australopithecus boisei (Paranthropus)
- † Australopithecus sediba ve
- † Australopithecus robustus (Paranthropus)'tur
Australopitekusların büyük yüz ve azıları olmasına karşın, A. aethiopicus, A. boisei ve A. robustus; diğerlerinden daha büyük çene ve dişlere sahiptir. Bazı paleoantropologlar bu güçlü australopitekusları Paranthropus olarak adlandırılan bir cinse yerleştirirler.
Teknoloji
Bir zamanlar Australopithecus'un Homo gibi aletler üretemeyeceği düşünülüyordu, ancak A. garhi'nin taş aletlerle geliştirdiğine dair kanıtlar taşıyan büyük memeli kemikleriyle ilişkili keşfi, durumun böyle olmadığını gösterdi. 1994 yılında keşfedilen bu kanıtlar, A. afarensis'e atfedilen 3.4 myö'ye tarihlenen kesik işaretlerinin 2010 yılında keşfine ve muhtemelen Kenyanthropus'a atfedilen Turkana Gölü'nden 3.3 myö'ye tarihlenen kültürünün 2015'te keşfine dek, o zamanki üretimin en eski kanıtıydı. 2019'da Afar Bölgesi'ndeki Ledi-Geraru'da yaklaşık 2,6 milyon yıl öncesine tarihlenen daha fazla taş alet bulundu, ancak bunlar Homo'ya atfedilebilir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Wikimedia Commons'ta Australopithecus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Vikitür'de Australopithecus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ a b c d e Ward, C. V. & Hammond, A. S. (2016). "Australopithecus and Kin", 7. . 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ McNutt, Ellison J.; Hatala, Kevin G.; Miller, Catherine; Adams, James; Casana, Jesse; Deane, Andrew S.; Dominy, Nathaniel J.; Fabian, Kallisti; Fannin, Luke D.; Gaughan, Stephen; Gill, Simone V. (Aralık 2021). "Footprint evidence of early hominin locomotor diversity at Laetoli, Tanzania". Nature (İngilizce). 600 (7889): 468-471. doi:10.1038/s41586-021-04187-7. ISSN 1476-4687. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ Clarke, R.J. (1998). First ever discovery of a well-preserved skull and associated skeleton of an Australopithecus 7 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. South African Journal of Science, 94; ss. 460–463.
- ^ Kastalia Medrano (6 Aralık 2017). . Newsweek (İngilizce). 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- ^ . The Smithsonian Institution's Human Origins Program (İngilizce). 24 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ Kimbel, William H.; Villmoare, Brian (5 Temmuz 2016). "From Australopithecus to Homo: the transition that wasn't†". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 371 (1698). doi:10.1098/rstb.2015.0248. ISSN 0962-8436. (PMC) 4920303 $2. (PMID) 27298460.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ McHenry, Henry M. (Nisan 1992). "Body size and proportions in early hominids". American Journal of Physical Anthropology. 87 (4): 407-431. doi:10.1002/ajpa.1330870404. ISSN 0002-9483.
- ^ Beck, Roger B. (1999). McDougal Littell world history : patterns of interaction. Internet Archive. Evanston, Ill. : McDougal Littell. ISBN .
- ^ Zihlman, Adrienne L.; Cronin, John E.; Cramer, Douglas L.; Sarich, Vincent M. (Ekim 1978). "Pygmy chimpanzee as a possible prototype for the common ancestor of humans, chimpanzees and gorillas". Nature (İngilizce). 275 (5682): 744-746. doi:10.1038/275744a0. ISSN 1476-4687. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^ Thorpe, S. K. S.; Holder, R. L.; Crompton, R. H. (1 Haziran 2007). "Origin of Human Bipedalism As an Adaptation for Locomotion on Flexible Branches". Science (İngilizce). 316 (5829): 1328-1331. doi:10.1126/science.1140799. ISSN 0036-8075. (PMID) 17540902. 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^ Asfaw, Berhane; White, Tim; Lovejoy, Owen; Latimer, Bruce; Simpson, Scott; Suwa, Gen (23 Nisan 1999). "Australopithecus garhi: A New Species of Early Hominid from Ethiopia". Science (İngilizce). doi:10.1126/science.284.5414.629. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ Heinzelin, Jean de; Clark, J. Desmond; White, Tim; Hart, William; Renne, Paul; WoldeGabriel, Giday; Beyene, Yonas; Vrba, Elisabeth (23 Nisan 1999). "Environment and Behavior of 2.5-Million-Year-Old Bouri Hominids". Science (İngilizce). doi:10.1126/science.284.5414.625. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ McPherron, Shannon P.; Alemseged, Zeresenay; Marean, Curtis W.; Wynn, Jonathan G.; Reed, Denné; Geraads, Denis; Bobe, René; Béarat, Hamdallah A. (Ağustos 2010). "Evidence for stone-tool-assisted consumption of animal tissues before 3.39 million years ago at Dikika, Ethiopia". Nature (İngilizce). 466 (7308): 857-860. doi:10.1038/nature09248. ISSN 1476-4687. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2021.
- ^ Harmand, Sonia; Lewis, Jason E.; Feibel, Craig S.; Lepre, Christopher J.; Prat, Sandrine; Lenoble, Arnaud; Boës, Xavier; Quinn, Rhonda L.; Brenet, Michel; Arroyo, Adrian; Taylor, Nicholas (Mayıs 2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya". Nature (İngilizce). 521 (7552): 310-315. doi:10.1038/nature14464. ISSN 1476-4687. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ Semaw, S.; Renne, P.; Harris, J. W. K.; Feibel, C. S.; Bernor, R. L.; Fesseha, N.; Mowbray, K. (Ocak 1997). "2.5-million-year-old stone tools from Gona, Ethiopia". Nature (İngilizce). 385 (6614): 333-336. doi:10.1038/385333a0. ISSN 1476-4687. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ Semaw, Sileshi; Rogers, Michael J; Quade, Jay; Renne, Paul R; Butler, Robert F; Dominguez-Rodrigo, Manuel; Stout, Dietrich; Hart, William S; Pickering, Travis; Simpson, Scott W (1 Ağustos 2003). "2.6-Million-year-old stone tools and associated bones from OGS-6 and OGS-7, Gona, Afar, Ethiopia". Journal of Human Evolution (İngilizce). 45 (2): 169-177. doi:10.1016/S0047-2484(03)00093-9. ISSN 0047-2484. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ Braun, David R.; Aldeias, Vera; Archer, Will; Arrowsmith, J. Ramon; Baraki, Niguss; Campisano, Christopher J.; Deino, Alan L.; DiMaggio, Erin N.; Dupont-Nivet, Guillaume; Engda, Blade; Feary, David A. (11 Haziran 2019). "Earliest known Oldowan artifacts at >2.58 Ma from Ledi-Geraru, Ethiopia, highlight early technological diversity". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 116 (24): 11712-11717. doi:10.1073/pnas.1820177116. ISSN 0027-8424. (PMC) 6575601 $2. (PMID) 31160451. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Australopithecus Australopitekus ya da Australopitek Yunanca guney maymunu yaklasik 4 2 milyon yil oncesinden 1 2 milyon yil oncesine dek Afrika da yasamis insan benzeri iki ayakli insansi cinsi Tasillari Dogu ve Guney Afrika boyunca dagilmistir Australopitekus kesin bicimde hominin olarak degerlendirilen bilinen en eski insansidir Homo cinsini olusturan insanlara gore daha kisa bacaklar dolayisiyla daha kisa bir boy daha uzun kollar ve el ile ayaklardaki agacsil uyarlanmalar ile ayrilir Australopithecus Yasadigi donem araligi 4 2 1 2 myo Cibanyen PreYeYeOSDCPTJKPgN Taung Cocugu Australopithecus africanus cinsin holotipidir Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim PrimatesAlt takim HaplorhiniInfra takim SimiiformesFamilya HominidaeAlt familya HomininaeOymak HomininiAlt oymak AustralopithecinaCins Australopithecus R A Dart 1925Tip tur Australopithecus africanusR A Dart 1925Turler A afarensis A anamensis A africanus A bahrelghazali A afarensis A deyiremeda A garhi A prometheus A africanus A sediba Geleneksel olarak barindirilan ancak kladistik olarak barindirilmayan cinler Paranthropus Australopithecus Kenyanthropus Australopithecus Homo insan Australopitekus turlerine ait orneklerin bulundugu tasil alanlari Kesif tarihiLucy Australopithecus afarensis holotipinin montelenmis iskeleti Frankfurt Australopitekus tasillari ilk olarak 1924 te Guney Afrika da antropolog Raymond Dart tarafindan bulunmustur Dart bir cocuk kafatasini Guney Afrika nin kenti yakinlarindaki Taung da bulmustur Taung Cocugu Dart Australopithecus africanus diye adlandirdigi bu turun bir hominid simdiki tanimiyla hominin olduguna inanmistir ve sozleri soylemistir Yasayan maymunlar ve insanlar arasi bir varlik Ancak bilim adamlarinin buyuk cogunlugu o donemde bu tasilin soyu tukenmis bir maymuna ait oldugu kanisindaydilar Gecen 35 sene icinde ise elde edilen kanitlar bu tasilin gercekten de bir hominide ait oldugunu gostermektedir 1974 te arastirmacilar Hadar Etiyopya ya bir baska australopitekusun iskeletinin iyi korunmus bir bolumune rastlamislardir 3 2 milyon yillik olan bu fosile Lucy adi verilmistir Lucy ayakta yuruyebiliyordu ve bedeniyle orantili ancak cagdas insaninkinden daha uzun kollara sahipti 1978 de Tanzanya da 3 6 milyon yil once yasayan bir hominidin ayak izlerinin yaninda kemikleri de bulunmustur Bilim insanlari Lucy ve Laetoli tasillarini Australopithecus afarensis diye adlandirmislardir 1998 de ise Johannesburg Guney Afrika yakinlarindaki Sterkfontein de butun bir Australopithecus africanus iskeleti kesfedilmistir AciklamaAustralopithecus afarensis in tartismali bir yeniden canlandirmasi Australopithecus cinsi 4 18 ile yaklasik 2 milyon yil oncesi arasindaki zaman dilimini kapsayan hominin turlerinin bir koleksiyonudur Australopitekuslar kalin mine kapakli buyuk cigneme disleri olan ancak beyinleri buyuk insansi maymunlarinkinden cok az daha buyuk olan karada yasayan iki ayakli insan olmayan insansi maymun benzeri hayvanlardi Onlar insanlarin icinde bulundugu Homo cinsinin bilinen en yakin akrabalaridir ve buyuk olasilikla bu parcasi olan bir turden Homo turemistir Australopitkuslar iyi bir agac tirmanicisi olmanin yaninda iki ayak uzerinde dik bicimde yurumuslerdir Dik durusun ana kanitlari arasinda kafatasinin dik konumu ve dikey durusa izin veren egrilikleri olan bir omurga iki alt orgen uzerinde itme ve denge icin etkili kaldirac saglayan kisa genis bir pelvis birlikte ayaklari bugun insanlarda oldugu gibi dogrudan dizlerin altina konumlandiran bir uyluksal tasima acisi ve ayak bilegi eklemine dikey olarak yonlendirilmis bir kaval kemigi karsi konumlandirilabilir kavrayan buyuk ayak parmaklari olmayan uzunlamasina ve enine kemerli sert ayaklar bulunur Ayrica Tanzanya da bulunan 3 66 milyon yillik ayak izleri de iki ayakliligin dogrudan kanitidir YapiAustralopithecus afarensis in onarilmis bir kafatasi Australopithecus turleri cagdas insan beyninin yaklasik 35 ine esdeger olan ortalama 466 cc lik bir kafatasi oylumuna sahipti Australopithecus turlerinin cogu genellikle 1 2 ile 1 5 metre boyunda ve 30 50 kilogram agirligindaydi Erkeklerin kadinlardan daha buyuk olmasi yani onemli derecede eseysel dimorfizm sergilemeleri olanaklidir A Zihlman a gore Australopithecus vucut oranlari bonobolarin Pan paniscus vucut oranlarina cok benzemektedir Orrorin tugenensis gibi daha eski tasillar yaklasik alti milyon yil once genetik calismalarin gosterdigi insanlarla sempanzeler arasindaki bolunme zamanina yakin bir donemde iki ayakliliga isaret ediyor Bu dik duz bacakli yuruyusun agacta yasamaya bir uyarlanma olarak ortaya ciktigini gostermektedir TaksonomiPaleoantropologlar genel olarak 8 Australopithecus turu belirlemislerdir En yaslisindan en gencine dogru bunlar Australopithecus anamensis Australopithecus afarensis Australopithecus deyiremeda Australopithecus africanus Australopithecus aethiopicus Paranthropus Australopithecus garhi Australopithecus boisei Paranthropus Australopithecus sediba ve Australopithecus robustus Paranthropus tur Australopitekuslarin buyuk yuz ve azilari olmasina karsin A aethiopicus A boisei ve A robustus digerlerinden daha buyuk cene ve dislere sahiptir Bazi paleoantropologlar bu guclu australopitekuslari Paranthropus olarak adlandirilan bir cinse yerlestirirler TeknolojiBir zamanlar Australopithecus un Homo gibi aletler uretemeyecegi dusunuluyordu ancak A garhi nin tas aletlerle gelistirdigine dair kanitlar tasiyan buyuk memeli kemikleriyle iliskili kesfi durumun boyle olmadigini gosterdi 1994 yilinda kesfedilen bu kanitlar A afarensis e atfedilen 3 4 myo ye tarihlenen kesik isaretlerinin 2010 yilinda kesfine ve muhtemelen Kenyanthropus a atfedilen Turkana Golu nden 3 3 myo ye tarihlenen kulturunun 2015 te kesfine dek o zamanki uretimin en eski kanitiydi 2019 da Afar Bolgesi ndeki Ledi Geraru da yaklasik 2 6 milyon yil oncesine tarihlenen daha fazla tas alet bulundu ancak bunlar Homo ya atfedilebilir Ayrica bakinizInsanin evrimi Insan evriminin fosil listesi Homo habilis Primatlarin kokeni ve evrimiDis baglantilarWikimedia Commons ta Australopithecus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Australopithecus ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca a b c d e Ward C V amp Hammond A S 2016 Australopithecus and Kin 7 13 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2023 McNutt Ellison J Hatala Kevin G Miller Catherine Adams James Casana Jesse Deane Andrew S Dominy Nathaniel J Fabian Kallisti Fannin Luke D Gaughan Stephen Gill Simone V Aralik 2021 Footprint evidence of early hominin locomotor diversity at Laetoli Tanzania Nature Ingilizce 600 7889 468 471 doi 10 1038 s41586 021 04187 7 ISSN 1476 4687 1 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2023 Clarke R J 1998 First ever discovery of a well preserved skull and associated skeleton of an Australopithecus 7 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde South African Journal of Science 94 ss 460 463 Kastalia Medrano 6 Aralik 2017 Newsweek Ingilizce 7 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2023 The Smithsonian Institution s Human Origins Program Ingilizce 24 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2023 Kimbel William H Villmoare Brian 5 Temmuz 2016 From Australopithecus to Homo the transition that wasn t Philosophical Transactions of the Royal Society B Biological Sciences 371 1698 doi 10 1098 rstb 2015 0248 ISSN 0962 8436 PMC 4920303 2 PMID 27298460 Encyclopedia Britannica Ingilizce 14 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2021 McHenry Henry M Nisan 1992 Body size and proportions in early hominids American Journal of Physical Anthropology 87 4 407 431 doi 10 1002 ajpa 1330870404 ISSN 0002 9483 Beck Roger B 1999 McDougal Littell world history patterns of interaction Internet Archive Evanston Ill McDougal Littell ISBN 978 0 395 87274 1 Zihlman Adrienne L Cronin John E Cramer Douglas L Sarich Vincent M Ekim 1978 Pygmy chimpanzee as a possible prototype for the common ancestor of humans chimpanzees and gorillas Nature Ingilizce 275 5682 744 746 doi 10 1038 275744a0 ISSN 1476 4687 8 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2021 Thorpe S K S Holder R L Crompton R H 1 Haziran 2007 Origin of Human Bipedalism As an Adaptation for Locomotion on Flexible Branches Science Ingilizce 316 5829 1328 1331 doi 10 1126 science 1140799 ISSN 0036 8075 PMID 17540902 9 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2021 Asfaw Berhane White Tim Lovejoy Owen Latimer Bruce Simpson Scott Suwa Gen 23 Nisan 1999 Australopithecus garhi A New Species of Early Hominid from Ethiopia Science Ingilizce doi 10 1126 science 284 5414 629 3 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 Heinzelin Jean de Clark J Desmond White Tim Hart William Renne Paul WoldeGabriel Giday Beyene Yonas Vrba Elisabeth 23 Nisan 1999 Environment and Behavior of 2 5 Million Year Old Bouri Hominids Science Ingilizce doi 10 1126 science 284 5414 625 1 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 McPherron Shannon P Alemseged Zeresenay Marean Curtis W Wynn Jonathan G Reed Denne Geraads Denis Bobe Rene Bearat Hamdallah A Agustos 2010 Evidence for stone tool assisted consumption of animal tissues before 3 39 million years ago at Dikika Ethiopia Nature Ingilizce 466 7308 857 860 doi 10 1038 nature09248 ISSN 1476 4687 20 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2021 Harmand Sonia Lewis Jason E Feibel Craig S Lepre Christopher J Prat Sandrine Lenoble Arnaud Boes Xavier Quinn Rhonda L Brenet Michel Arroyo Adrian Taylor Nicholas Mayis 2015 3 3 million year old stone tools from Lomekwi 3 West Turkana Kenya Nature Ingilizce 521 7552 310 315 doi 10 1038 nature14464 ISSN 1476 4687 3 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 Semaw S Renne P Harris J W K Feibel C S Bernor R L Fesseha N Mowbray K Ocak 1997 2 5 million year old stone tools from Gona Ethiopia Nature Ingilizce 385 6614 333 336 doi 10 1038 385333a0 ISSN 1476 4687 21 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 Semaw Sileshi Rogers Michael J Quade Jay Renne Paul R Butler Robert F Dominguez Rodrigo Manuel Stout Dietrich Hart William S Pickering Travis Simpson Scott W 1 Agustos 2003 2 6 Million year old stone tools and associated bones from OGS 6 and OGS 7 Gona Afar Ethiopia Journal of Human Evolution Ingilizce 45 2 169 177 doi 10 1016 S0047 2484 03 00093 9 ISSN 0047 2484 30 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 Braun David R Aldeias Vera Archer Will Arrowsmith J Ramon Baraki Niguss Campisano Christopher J Deino Alan L DiMaggio Erin N Dupont Nivet Guillaume Engda Blade Feary David A 11 Haziran 2019 Earliest known Oldowan artifacts at gt 2 58 Ma from Ledi Geraru Ethiopia highlight early technological diversity Proceedings of the National Academy of Sciences Ingilizce 116 24 11712 11717 doi 10 1073 pnas 1820177116 ISSN 0027 8424 PMC 6575601 2 PMID 31160451 1 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link