Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Domuz eti, dünyada en çok tüketilen et çeşitlerinden biridir. Geçmişi MÖ 5000'lere dayanan, insanoğlunun en eski besin kaynaklarındandır. Orta Doğu'da ya da Çin'de domuzların evcilleştirilmesi ile tüketilmeye başlanmıştır. Hızlı üremesi ve nedeniyle kolay bakılan domuz, yakın çağlara kadar Avrupa ve Amerika kültürlerinde bir güz yiyeceği olarak değerlendirilmiştir. Yavruların olgunlaştığı bu dönemlerde, topluca mezbahalara giden domuzlar nedeniyle fiyatlar oldukça ucuz olmaktadır.
Günümüz yüksek refah ülkelerindeki tüketim ortamında bolca bulunan artık ve atıl yiyecek maddeleri, insanlarla aynı yiyecekleri tüketebilen domuzlar için yem olarak kullanılabilmektedir. Bu yüzden bu ülkelerde domuz eti sürekli olarak açık arayla en ucuz et çeşididir. Domuz eti ve diğer domuz ürünleri ticari seri üretimde ucuzluk ve ulaşılabilirlik bakımından tercih edilen hatta vazgeçilemez ham maddeler haline gelmiştir.
Şeriata göre yönetilen ülkelerde, İsrail'de satılması, tüketilmesi dini yasalarca (Kaşrut) yasaklanmış olup, İskoç dağlılarının (Highlands) eski kültüründe domuz eti yemek bir tabuyken, 19. yüzyılda bu tabu ortadan kalkmıştır.[]
Kur'an'da Domuz eti tamamen haram değildir ve bu; Bakara 173, Maide 3, En'am 145 ayetlerinde açıklanmaktadır. Bu ayetler Domuz etinin hem yenilmesini yasaklarken hem de zorda kalındığında (yenilmesini) serbest bırakmaktadır;
Allah size yalnızca murdar eti, kanı, domuz etini ve Allah’tan başkasının adına kesilmiş olanı haram kıldı. Ama biri zorda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça kendisine günah yoktur. Biliniz ki Allah bağışlayan ve esirgeyendir. (2:173)
Murdar hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkası adına kesilmiş, boğulmuş, vurularak öldürülmüş, yuvarlanıp ölmüş, boynuzlanarak öldürülmüş hayvanlarla -henüz canı çıkmadan yetişip kestiklerinizin dışında- yırtıcıların yediği hayvanlar, dikili taşlar önünde (sunaklarda) boğazlanmış hayvanlar ve fal oklarıyla paylaşmanız size haram kılındı. Çünkü bunlar doğru yoldan sapmaktır. Bugün, kâfirler dininize karşı (mücadelede) ümitlerini yitirmişlerdir. Onlardan korkmayın, benden korkun. Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim, size nimetimi tamamladım, sizin için din olarak İslâmiyet’i beğendim. Kim açlıktan bunalıp çaresiz kalırsa, günah sınırına varmaksızın yiyebilir. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir. (5:3)
De ki: “Bana vahyedilende, murdar et (meyte) veya akıtılmış kan yahut domuz eti -ki pisliğin kendisidir- ya da günah işlenerek Allah’tan başkası adına kesilmiş bir hayvandan başka, yiyecek kimse için yasaklanmış bir şey bulamıyorum. Ama biri zanda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça (yiyebilir). Çünkü rabbin bağışlayan ve esirgeyendir.” (6:145)
Domuz eti tüketimi
| Sıralama | Ülkeler | Besin değeri (cal) | Besin değeri (kJ) |
| 1 | Avusturya | 352.8 | 1477 |
| 2 | İsviçre | 349.6 | 1464 |
| 3 | Finlandiya | 343.2 | 1437 |
| 4 | Çin | 331.8 | 1389 |
| 5 | Fransa | 301.6 | 1263 |
| 6 | İspanya | 296.3 | 1241 |
| 7 | Danimarka | 293.5 | 1229 |
| 8 | Polonya | 267.7 | 1121 |
| 9 | Yugoslavya | 264.3 | 1107 |
| 10 | Almanya | 247.1 | 1035 |
Kesim yerleri
Domuz çok çeşitli kesimleri ile bilinmektedir. Bunlar arasında jambon (but), bacon (pastırma), tenderloin (), chop (pirzola), ribs (kaburga) en bilinenleridir. Ayrıca çok sayıda kıyma türünden işlenmiş et ürünü; sosis, sucuk ve salam da elde edilmektedir.
Domuz etinden yapılmış çeşitli yemek ve et ürünleri
-
![image]()
Domuz kaburgası -
![image]()
-
![image]()
Prosciutto (jambon) -
![image]()
Sandviç jambonu
Nörosistiserkozis
Domuz, nematod ve türünden pek çok parazitin ara veya ana konağıdır. Trichinella Spiralis adlı nematod konağı olan domuzları insanlar çiğ olarak yediklerinde, barındırdıkları paraziti bulaştırabilirler. Ama esas tehlike domuzdan bulaşan sestod parazitleridir. Taenia Solium'un ara konak olarak hem domuzu hem insanı seçmiş olması, bu parazitin yumurtalarını taşıyan domuzların etinin çiğ yenilmesi ile insana geçişine ve beyinde (sistiserkozis) keseciklerinin oluşmasına neden olabilmektedir.
Uzun süre fark edilmez ise ölümle sonuçlanabilir.[] Ama bunun dışında felç, konuşma yitimi, epileptik nöbet ve delirme olabilir.[] Son durumlar düzenli ilaç kullanımı sonucu tamamen kalkabilir.
Dinlerin domuz etine bakış açısı
İslamiyet ve Yahudilik'te domuz eti yemek haramdır. Ayrıca Eski Ahit'te domuz eti yemek yasaklanmıştır.[]
| İnanç birliği | Kitabi kaynakça | Uygulayanlar |
| Yahudilik | (Tevrat) Leviticus 11:2–4, 7–8 ve Deuteronomy 14:8 | Sınırlı yasak: İsrail. |
| Hristiyanlık | (İncil) Isaiah 65 ve 66 ve tevrattakiler | Yasaklayan mezhepler: Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi, Hebrew Roots, Messianic Jews, Yedinci Gün Adventist Kilisesi, United Church of God, Gerekli gören mezhepler: Makedon Ortodoks Kilisesi. Kalanları: domuz etini diğer etlerden ayırmazlar |
| Müslümanlık | (Kur'an) Al-Bakara Sure 2 – Ayet 173 ve Al-Maidah Sure 5 – Ayet 3) | Ağır yasak: İran, Moritanya, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Libya, Pakistan, ve Maldivler Sınırlı yasak: Endonezya, Malezya, Brunei, Lübnan, Irak, Tunus, Mısır, Fas, Bahreyn, Ürdün, Arnavutluk, Azerbaycan, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri ( dışındakiler |
Birçok dinde domuz etiyle ilgili yasakların olması bu konuda dinlerin ötesinde daha eski sebepler, toplumsal tecrübeler olabileceğine işaret eder:
- Domuzun yediğini insanlar da yiyebileceğinden dolayı komşusu aç iken domuz beslemenin açlık zamanlarında kabul edilmesinin sosyal dayanışmaya büyük zarar verdiği görülmüş ve bu konuda yasaklar o eski zamanlarda konulmuş olabilir.
- Domuz besleme irdelenirken düşük değerli yiyecekleri yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemi olarak bakılabilir. Çifte toynaklı hayvan besleme ise insan besini bile olmayan ve bol bulunan bir malzemeyi, otu, yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemidir. Bu yüzden domuz besleme üretkenlik ve verimlilik bakımından çifte toynaklı hayvan besleme karşısında yarışı kaybetmiş olabilir. Açlığın o kadar sorun olmadığı ortamlarda bu üretkenlik ve verimlilik rekabetinin o kadar etkisi olmayacağından, günümüzde domuz yiyen ve yemeyen kültürler yan yana var olabilmektedirler. İnsan yemeği atıklarının bol olduğu günümüzde onları tüketip taze ete dönüştürebilen bir organizma (domuz) yetiştiricilerce rağbet bile görebilmekte ve eti bu yüzden domuz eti yasağı olmayan piyasalardaki kırmızı etlerin en ucuzu bile olabilmektedir.
- Domuz insan gibi hepçildir (sadece ot ya da sadece et yemez) bu yüzden bünye olarak insana benzer ve ortak hastalıkları vardır (örn. trişin, grip); domuz besleyip domuz eti yiyenler diğerlerine göre daha çok hasta olmuş, soyları ve inançları bu yüzden zamanla azınlıkta kalmış olabilir.
- Erkek domuzun cinsiyet sinyali -dişi domuzun duruşunu etkileyen- feromon kokularının erkek insanınkilere (, , ) çok benzediği sezilmiş / fark edilmiş ve bu ataerkil bir toplumda domuz beslememe şeklinde bir tepkiye sebep olmuş olabilir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Domuz eti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Dunk, Marcus (3 Ekim 2009). . Mail Online. 3 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
- ^ . kuran.diyanet.gov.tr. 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ . kuran.diyanet.gov.tr. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ . kuran.diyanet.gov.tr. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ "FAOstat veritabanı, 2002". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2007.
- ^ https://www.quora.com/Why-is-pork-cheaper-than-other-meats-like-chicken-and-beef Neden domuz eti tavuk ve inek etinden daha ucuz?
- ^ https://www.reddit.com/r/explainlikeimfive/comments/391yp9/eli5_why_is_pork_the_cheapest_meat_in_the_grocery/ Neden domuz eti markette etlerin en ucuzu?
- ^ https://www.livescience.com/2597-pigs-pack-human-pathogens.html 20 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Domuzlar çok insan hastalıkları barındırır
- ^ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK200980/ 11 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Neurobiology of Chemical Communication - Chapter 19 Human Pheromones
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Domuz eti dunyada en cok tuketilen et cesitlerinden biridir Gecmisi MO 5000 lere dayanan insanoglunun en eski besin kaynaklarindandir Orta Dogu da ya da Cin de domuzlarin evcillestirilmesi ile tuketilmeye baslanmistir Hizli uremesi ve nedeniyle kolay bakilan domuz yakin caglara kadar Avrupa ve Amerika kulturlerinde bir guz yiyecegi olarak degerlendirilmistir Yavrularin olgunlastigi bu donemlerde topluca mezbahalara giden domuzlar nedeniyle fiyatlar oldukca ucuz olmaktadir Satilmak uzere kesilmis domuz etleri Domuz eti paketleme sureci Oldurme Etleri Parcalama Yagi Cikarma Tuzlama 1873 Viyana Dunya Fuari nda Cincinnati Pork Packers Association tarafindan sergilenen cizim Kromolitografya Ehrgott amp Krebs 1873 Gunumuz yuksek refah ulkelerindeki tuketim ortaminda bolca bulunan artik ve atil yiyecek maddeleri insanlarla ayni yiyecekleri tuketebilen domuzlar icin yem olarak kullanilabilmektedir Bu yuzden bu ulkelerde domuz eti surekli olarak acik arayla en ucuz et cesididir Domuz eti ve diger domuz urunleri ticari seri uretimde ucuzluk ve ulasilabilirlik bakimindan tercih edilen hatta vazgecilemez ham maddeler haline gelmistir Seriata gore yonetilen ulkelerde Israil de satilmasi tuketilmesi dini yasalarca Kasrut yasaklanmis olup Iskoc daglilarinin Highlands eski kulturunde domuz eti yemek bir tabuyken 19 yuzyilda bu tabu ortadan kalkmistir kaynak belirtilmeli Kur an da Domuz eti tamamen haram degildir ve bu Bakara 173 Maide 3 En am 145 ayetlerinde aciklanmaktadir Bu ayetler Domuz etinin hem yenilmesini yasaklarken hem de zorda kalindiginda yenilmesini serbest birakmaktadir Allah size yalnizca murdar eti kani domuz etini ve Allah tan baskasinin adina kesilmis olani haram kildi Ama biri zorda kalirsa haksizliga sapmadikca siniri asmadikca kendisine gunah yoktur Biliniz ki Allah bagislayan ve esirgeyendir 2 173 Murdar hayvan kan domuz eti Allah tan baskasi adina kesilmis bogulmus vurularak oldurulmus yuvarlanip olmus boynuzlanarak oldurulmus hayvanlarla henuz cani cikmadan yetisip kestiklerinizin disinda yirticilarin yedigi hayvanlar dikili taslar onunde sunaklarda bogazlanmis hayvanlar ve fal oklariyla paylasmaniz size haram kilindi Cunku bunlar dogru yoldan sapmaktir Bugun kafirler dininize karsi mucadelede umitlerini yitirmislerdir Onlardan korkmayin benden korkun Bugun sizin icin dininizi kemale erdirdim size nimetimi tamamladim sizin icin din olarak Islamiyet i begendim Kim acliktan bunalip caresiz kalirsa gunah sinirina varmaksizin yiyebilir Suphesiz ki Allah cok bagislayici ve esirgeyicidir 5 3 De ki Bana vahyedilende murdar et meyte veya akitilmis kan yahut domuz eti ki pisligin kendisidir ya da gunah islenerek Allah tan baskasi adina kesilmis bir hayvandan baska yiyecek kimse icin yasaklanmis bir sey bulamiyorum Ama biri zanda kalirsa haksizliga sapmadikca siniri asmadikca yiyebilir Cunku rabbin bagislayan ve esirgeyendir 6 145 Domuz eti tuketimiKisi basi domuz etinden alinan gunluk enerjinin Ulkelere gore dagilimi Siralama Ulkeler Besin degeri cal Besin degeri kJ 1 Avusturya 352 8 14772 Isvicre 349 6 14643 Finlandiya 343 2 14374 Cin 331 8 13895 Fransa 301 6 12636 Ispanya 296 3 12417 Danimarka 293 5 12298 Polonya 267 7 11219 Yugoslavya 264 3 110710 Almanya 247 1 1035Kesim yerleri Domuz cok cesitli kesimleri ile bilinmektedir Bunlar arasinda jambon but bacon pastirma tenderloin chop pirzola ribs kaburga en bilinenleridir Ayrica cok sayida kiyma turunden islenmis et urunu sosis sucuk ve salam da elde edilmektedir Domuz etinden yapilmis cesitli yemek ve et urunleri Domuz kaburgasi Domuz pastirmasi Prosciutto jambon Sandvic jambonuNorosistiserkozisthumn Domuz nematod ve turunden pek cok parazitin ara veya ana konagidir Trichinella Spiralis adli nematod konagi olan domuzlari insanlar cig olarak yediklerinde barindirdiklari paraziti bulastirabilirler Ama esas tehlike domuzdan bulasan sestod parazitleridir Taenia Solium un ara konak olarak hem domuzu hem insani secmis olmasi bu parazitin yumurtalarini tasiyan domuzlarin etinin cig yenilmesi ile insana gecisine ve beyinde sistiserkozis keseciklerinin olusmasina neden olabilmektedir Uzun sure fark edilmez ise olumle sonuclanabilir kaynak belirtilmeli Ama bunun disinda felc konusma yitimi epileptik nobet ve delirme olabilir kaynak belirtilmeli Son durumlar duzenli ilac kullanimi sonucu tamamen kalkabilir Dinlerin domuz etine bakis acisiIslamiyet ve Yahudilik te domuz eti yemek haramdir Ayrica Eski Ahit te domuz eti yemek yasaklanmistir kaynak belirtilmeli Inanc birligi Kitabi kaynakca UygulayanlarYahudilik Tevrat Leviticus 11 2 4 7 8 ve Deuteronomy 14 8 Sinirli yasak Israil Hristiyanlik Incil Isaiah 65 ve 66 ve tevrattakiler Yasaklayan mezhepler Etiyopya Ortodoks Tevhidi Kilisesi Hebrew Roots Messianic Jews Yedinci Gun Adventist Kilisesi United Church of God Gerekli goren mezhepler Makedon Ortodoks Kilisesi Kalanlari domuz etini diger etlerden ayirmazlarMuslumanlik Kur an Al Bakara Sure 2 Ayet 173 ve Al Maidah Sure 5 Ayet 3 Agir yasak Iran Moritanya Umman Katar Suudi Arabistan Kuveyt Libya Pakistan ve Maldivler Sinirli yasak Endonezya Malezya Brunei Lubnan Irak Tunus Misir Fas Bahreyn Urdun Arnavutluk Azerbaycan Suriye ve Birlesik Arap Emirlikleri disindakiler Bircok dinde domuz etiyle ilgili yasaklarin olmasi bu konuda dinlerin otesinde daha eski sebepler toplumsal tecrubeler olabilecegine isaret eder Domuzun yedigini insanlar da yiyebileceginden dolayi komsusu ac iken domuz beslemenin aclik zamanlarinda kabul edilmesinin sosyal dayanismaya buyuk zarar verdigi gorulmus ve bu konuda yasaklar o eski zamanlarda konulmus olabilir Domuz besleme irdelenirken dusuk degerli yiyecekleri yuksek degerli bir yiyecege donusturme yontemi olarak bakilabilir Cifte toynakli hayvan besleme ise insan besini bile olmayan ve bol bulunan bir malzemeyi otu yuksek degerli bir yiyecege donusturme yontemidir Bu yuzden domuz besleme uretkenlik ve verimlilik bakimindan cifte toynakli hayvan besleme karsisinda yarisi kaybetmis olabilir Acligin o kadar sorun olmadigi ortamlarda bu uretkenlik ve verimlilik rekabetinin o kadar etkisi olmayacagindan gunumuzde domuz yiyen ve yemeyen kulturler yan yana var olabilmektedirler Insan yemegi atiklarinin bol oldugu gunumuzde onlari tuketip taze ete donusturebilen bir organizma domuz yetistiricilerce ragbet bile gorebilmekte ve eti bu yuzden domuz eti yasagi olmayan piyasalardaki kirmizi etlerin en ucuzu bile olabilmektedir Domuz insan gibi hepcildir sadece ot ya da sadece et yemez bu yuzden bunye olarak insana benzer ve ortak hastaliklari vardir orn trisin grip domuz besleyip domuz eti yiyenler digerlerine gore daha cok hasta olmus soylari ve inanclari bu yuzden zamanla azinlikta kalmis olabilir Erkek domuzun cinsiyet sinyali disi domuzun durusunu etkileyen feromon kokularinin erkek insaninkilere cok benzedigi sezilmis fark edilmis ve bu ataerkil bir toplumda domuz beslememe seklinde bir tepkiye sebep olmus olabilir KaynakcaWikimedia Commons ta Domuz eti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dunk Marcus 3 Ekim 2009 Mail Online 3 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2024 kuran diyanet gov tr 24 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2023 kuran diyanet gov tr 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2023 kuran diyanet gov tr 2 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2023 FAOstat veritabani 2002 20 Subat 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2007 https www quora com Why is pork cheaper than other meats like chicken and beef Neden domuz eti tavuk ve inek etinden daha ucuz https www reddit com r explainlikeimfive comments 391yp9 eli5 why is pork the cheapest meat in the grocery Neden domuz eti markette etlerin en ucuzu https www livescience com 2597 pigs pack human pathogens html 20 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Domuzlar cok insan hastaliklari barindirir https www ncbi nlm nih gov books NBK200980 11 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Neurobiology of Chemical Communication Chapter 19 Human Pheromones