Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kürtlerde din, bugün Kürtler'in yaşadığı coğrafi bölge olan Kürdistan, İslamiyet'ten önce, resmî dini Zerdüştlük olan Sasani İmparatorluğu'nun egemenliğindeydi. Bundan önce, Partlar devrinde Hıristiyanlığı yaymak isteyenler burada bazı Musevi Kürt gruplara rastladılar. II. Şapur döneminde ezilen Hristiyanlar, ancak 5. yüzyılda tekrar örgütlendiler ve Kürtler'i Hristiyanlaştırmak için piskoposlar gönderdiler. Kürtler, dini bakımdan heterojen bir halk olup aralarında birçok farklı dine mensup gruplar vardır. Kürtlerin çoğunluğu Sünni Müslümandır.İslamiyet'in ortaya çıkması ile Kürtlerin büyük çoğunluğu Müslüman oldu.
Zerdüştlük
 |
| Ana konular |
| · Ahura · |
| Yazılar ve ibadet |
| Tutanaklar ve destanlar |
| Tarih ve kültür |
| Müritler |
| Parsiler · • • • |
Ayrıca bakın |
|
|
Kürtler'in İslamiyet, Hıristiyanlık ve Musevilikten önceki dini olan Zerdüştlük, M.Ö. 660-583 yılları arasında yaşamış olan Zerdüşt tarafından kurulmuştur. Medler zamanında bölgesel bir din iken Pers İmparatorluğu döneminde resmî din olmuştur ve resmî yetini Sasaniler'in yıkılmasına kadar korumuştur. Zerdüşt, Medler'in Magi aşiretine mensuptur ve Urmiye yakınlarındaki Rey şehrinde doğmuştur.
Zerdüştlük, Kürtler tarafından da benimsenmiştir. Öyle ki; Zerdüştlüğün en kutsal üç büyük ateş tapınağından biri olan Azarguşasp Tapınağı Doğu Kürdistan'daki Kürt şehri olan Bicar'ın kuzey bölgesindeki kutsal Ganzak'ta (Günümüzde Takab) inşa edilmiştir. Kutsal ateş tapınağı, daha sonraları yerli inançların ibadet yeri haline gelen Auzhdiş-takara yani "Avatarlar Tapınağı" na dönüştürülmüştür. Tapınağın kalıntıları hala ayaktadır.
Arab-Müslüman ordusunun 642 yılında Şehrizor ovasında Zerdüşt olan Kürtler ve Sasaniler ile savaşarak Sasaniler'i yıkana kadarki döneme kadar yoğun miktarda Zerdüşt Kürtleri'nin olduğu kayıtlara geçmiştir. Günümüzde ise Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ilk Zerdüşt Kürtler ibadethanesi açılmıştır ve tahmini Zerdüşt Kürt sayısının 100.000 olduğu ve hızla arttığı iddia edilmiştir.
İslamiyet
Kürtler'in İslam dini ile tanışmaları Muhammed döneminde Müslüman olan Kürt sahabeler Caban el-Kurdi ve Meymun el-Kurdi'nin varliği sayesinde islam dini ile tanıştıkları anlaşılıyor. Ancak Kürtler'in kitleler halinde İslamiyet ile tanışması, Ömer'in, Zerdüşt Kürtler ile Zerdüşt Sasaniler'e karşı Şehrizor ovasında Sasaniler'i resmî olarak yıktığı 642 yılı savaşı ile karşılaşmışlardır.
Kürtlerin çoğunluğu Sünni Müslüman olup çoğunlukla Şafii mezhebine bağlı olmakla beraber Kürtler içerisinde kayda değer sayıda Şii nüfus vardır ve daha az sayıda Hanefi'de bulunmaktadır. Horasan bölgesinde (Özellikle Kuzey Horasan Eyaleti) 1 ila 1,5 milyon dolaylarında Şii Kürtler yaşamaktadır ve Kürtler'in %5 ila %7'sini oluşturmaktadırlar. 12 İmamlar akımını benimseyenler de mevcuttur ve özellikle İran'da Doğu ve Güney Kürdistan'ın Kirmanşah, Kengevar, Hemedan, Kurva ve Bicar şehirleri çevresinde, çok daha az sayıda Türkiye'de, Batı Kürdistan'ın sınırındaki Malatya, Adıyaman ve Kahramanmaraş şehirleri ve çevresinde yerleşiktirler.Şafii Kürtler'in neredeyse tamamını Kurmanç Kürtler'i oluşturmaktadır ve tam tarihi bilinmemekle birlikte Sünnet'e uymakta olan imamlardan biri olan İmam Şafi mezhebini benimsemişlerdir. Bu gün her ne kadar Müslüman Kürtlerin çoğunluğu Sünnilik, Alevilik ve Şiilik gibi mezheplere bağlıysalar da, hiçbir mezhebe bağlı olmayan ve Kur'an'ı tek ve ana kaynak olarak kabul eden Müslümanlar da mevcuttur.
İslam dinine geçişle beraber Kürt halkı büyük şahsiyetler yetiştirdi İslam'ın Altın Çağı'ında İbrahim el-Mavsili ve Ziryab gibi müzikologlar, Cezeri, Dineverî, Ebu'l Fida, Kemaleddin ibn Yunus ve Fahreddin Ahlatî gibi bilim insanları, Abdussamed Babek, Ali Hariri, gibi Kürt edebiyatçılar, Macid el-Kurdi, Şemseddin Şehrezuri, Ömer Sühreverdî, İbn-i Salah el-Kurdî, Ali İbnü'l-Esîr ve İbn-i Hallikân gibi çok sayıda İslam alimleri, filozoflar, tarihçiler ve yazarlar yetişti. Ayrıca bu dönemde çok sayıda camii, hastane, çeşme ve medreseler inşa ettiler. Kürt medreseleri aynı zamanda Kürtlüğün sürdürüldüğü, geleneğinin yaşandığı, ulusal kişiliğin korunduğu bir alandı. Günümüzde Türkiye sınırları içerisindeki ilk camii olan Ebul Manucehr Camii Şeddadiler emiri olan Menücehr ibn Şavur tarafından inşa edilmiştir.
Hıristiyanlık
Kürtler'in Hristiyanlığa ilk kez ne zaman geçmiş oldukları bilinmemekle birlikte Kürdistan ve Anadolu'da 5. yüzyıl'da "" inancına bağlı Kürtler'in Hristiyanlaşma süreci başlamıştı. Hristiyan Kürtler'in nüfusları hiçbir zaman tam olarak belirlenememiştir ancak buna rağmen 1908 yılında Suriye'de yerleşik Milan ve Beraz aşiretlerinde bir kısım, Hakkâri'de Pinyaniş aşiretinde 500 aile, Tur Abidin'in Haverka aşiretinde 900 ailenin Hristiyan olduğu belirtilmiştir.
Yahudilik
Yahudiler ilk kez Kürdistan'a 2800 yıl önce Asur kralı III.Şalmaneser tarafından yerleştirildikleri ve İsrail'in On Kayıp Kabilesi'nden ikisi olan Dan ve Naphatili'leri temsil ettiğine inanılır. Bu bilgiler Yahudi kutsal kitabı olan Talmud'da geçmektedir.
"Hoshea'nın dokuzuncu hükümdarlık yılında Asur Kralı Samara'yı aldı ve İsrail kavmini Asur içlerine taşıdı ve onları, Hanah'a ve Habor (Habur), Gozan nehri yakınlarına ve Medlerin şehirlerine yerleştirdi" Tevrat-(Kings 17:6)
Kürtler ile Yahudiler arasında çeşitli genetik araştırmalar sonucunda akrabalık ilişkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Milliyetçi olan Yahudiler'in buna rağmen Talmud'da Kürdistan'dan din değiştirenlerin (Yahudi olmak isteyenlerin) kabul edileceği geçmektedir. Kürt aşireti olan Hadhabani'nin geçmişte Hadiabene'nin tarihteki ilk Yahudi devleti olmuştur. Günümüzde 150 ila 200 bin arasında Yahudi Kürt nüfusu vardır. İlk kadın haham olan Asenath Barzani ünlü Yahudi Kürtlerdendir.
Yezîdîlik
Yezdanizm
Yezdânizm, Müslüman olmayan Kürtlerin çoğunluğu tarafından benimsenmiş arkaik bir Kürt inancı Yazidiliğin (Yezdani inançlarının tamamı) bir benzeri ve değişmiş türevidir "Melekçiler" anlamına gelmektedir.
Yâresânilik
Yarisanilikte Kozmogonik Evreler ve Evrensel Ruhun Avatarları
Açıklama 1: (*) Bir baba olmaksızın,"Kendiliğinden Üreme" yolu ile bir bakireden doğanlar.
Açıklama 2: (**) Bir anne olmaksızın doğanlar.
Not: Birinci evrenin tüm avatarları "Kendiliğinden Üreme" yolu ile doğmuştur
| Avatar | Avatar | Avatar | Avatar | Avatar | Avatar | Avatar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Safha | Birincil (Zati Bashar) | İkincil (Zati Mihman) | İkincil (Zati Mihman) | İkincil (Zati Mihman) | İkincil (Zati Mihman) | Dişi |
| 1 | Cebrail | Mikail | İsrafil | Azrail | Bilinmiyor | |
| 2 | Ali | Selman | Kanber | Muhammed | Nusayr | Fatma |
| 3 | *Şah Kuşin (Mithras) | Baba Buzurg | Kaka Reda | Pir Şaliyar | Baba Tahir | Mama Celalé |
| 4 | Sultan Sahak | Hıdır (Benyamin) | Davud *(Baba Yadigar) | Pir Musi | **İbrahim Tayyar | Dayirak Razbar |
| 5 | Kırmızı (Şah Yolu) | Kamber (Dastawar) | Yari Can | Yar Ali | Şah Swar | Zer Banû |
| 6 | Muhammed Beg (Nurbakhsh) | Ka Mihrican | Ka Melek | Bilinmiyor | Kara Pust | Dusti |
| 7 | Atiş Beg | Cemşid Beg | Almas Beg | Alaaddin Han | Abdal Beg | Peri Hanım |
Kürt nüfusunun bululunduğu ülkelerdeki idari bölümlerin dinsel dağılımı
Açıklama 1: Yıldız işaretinin bulunmadiği şehirlerde Kürt nüfusu çoğunluğu teşkil etmektedir. Bir yıldız (*), Kürtler'in önemli nüfusa sahip olduğu şehirleri, iki yıldız (**) Kürt nüfusunun %10-20'sini oluşturdukları şehirlere işaret eder.
Açıklama 2: Azınlık dinlerine inananlar aynı din için değişik yerel adlar kullandıklarından ya da baskılardan çekindikleri için kendilerini devlet ya da çoğunluk tarafından benimsenen bir dinin inananları olarak bilerek yanlış bildirimde bulunmalarından kaynaklanan kargaşa bu verilerin doğruluğuna gölge düşürmektedir.
Not: Oranlar yüzdeliktir.
Türkiye
| Türkiye | Sünni İslam | Şii İslam | Alevi-Bektaşi | Yarisani | Yezidi | Hristiyan | Diğer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana*# | 72.7 | - | 27.3 | - | - | - | - |
| Adıyaman | 77.8 | - | 22.2 | - | - | - | - |
| Ağrı | 95 | 5 | - | - | - | - | - |
| Amasya* | 69 | - | 31 | - | - | - | - |
| Bingöl | 86.7 | - | 13.3 | - | - | - | - |
| Bitlis | 98 | - | 2 | - | - | - | - |
| Çankırı** | 99 | - | 1 | - | - | - | - |
| Çorum | 83.4 | - | 16.6 | - | - | - | - |
| Diyarbakır | 96.6 | - | 3.4 | - | - | - | - |
| Elazığ | 87.5 | - | 12.5 | - | - | - | - |
| Erzincan | 93.7 | - | 6.3 | - | - | - | - |
| Erzurum* | 93.7 | 6.3 | - | - | - | - | |
| Hakkâri | 99 | - | - | 1 | - | - | - |
| Gaziantep | 96.1 | - | 3.9 | - | - | - | |
| Gümüşhane** | 95.5 | - | 4.5 | - | - | - | - |
| Kayseri** | 97.5 | - | 2.5 | - | - | - | - |
| Hatay* | 62 | - | 38 | - | - | - | - |
| Kars | 84.8 | 8.2 | 5 | - | 2 | - | - |
| Kırşehir* | 92.3 | - | 7.8 | - | - | - | - |
| Konya | 98.2 | - | 1.8 | - | - | - | - |
| Malatya | 72.2 | - | 28.8 | - | - | - | - |
| Maraş | 79.2 | - | 20.5 | - | - | - | - |
| Mardin | 95.2 | - | 2.5 | - | 5 | 3 | - |
| Nevşehir* | 95 | - | 5 | - | - | - | - |
| Niğde** | 97 | - | 4 | - | - | - | - |
| Siirt | 86 | - | 4 | - | 6 | 4 | - |
| Muş | 90 | - | 10 | - | - | - | - |
| Sivas* | 67.5 | - | 32.5 | - | - | - | - |
| Tokat* | 75.5 | - | 24.5 | - | - | - | - |
| Tunceli | 13.4 | - | 86.6 | - | - | - | - |
| Şanlıurfa# | 95.1 | - | 3.9 | - | - | - | - |
| Van | 97.7 | 4 | - | - | - | 1 | - |
| Yozgat* | 97.7 | - | 2.3 | - | - | - | - |
İran
| İran | Sünni İslam | Şii İslam | Ali-İlahilik | Yarisani | Yezidi | Hristiyan | Diğer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| D.Azerbaycan** | 8.8 | 76.9 | - | 14.2 | - | - | - |
| B.Azerbaycan | 35 | 55 | 9 | - | - | 1 | - |
| Gilan** | 15.3 | 75.6 | - | 9.2 | - | - | - |
| Hemedan* | 17 | 77.8 | - | 4 | - | - | 1.2 (Yahudi) |
| İlam | 34 | 46 | - | 20 | - | - | - |
| Horasan* | 17 | 68 | 4 | 2 | 1 | - | 8 (İsmaili) |
| Kirmanşah | 47.1 | 13.8 | - | 37.3 | - | - | 0.8 (Yahudi) |
| Kurdistan | 70 | 13 | - | 16 | - | - | 1 (Yahudi) |
| Luristan* | 8.6 | 71.4 | - | 20 | - | - | - |
| Mazandaran | 21.1 | 71.1 | - | 7.8 | - | - | - |
Irak
| Irak | Sünni İslam | Şii İslam | Ali-İlahilik | Yarisani | Yezidi | Hristiyan | Diğer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Erbil | 94 | - | - | - | - | 6 | - |
| 52.5 | 47.5 | - | - | - | - | 3 | |
| Duhok | 80.5 | 6.5 | - | - | 6.5 | 6.5 | - |
| Kerkük# | 87.5 | 8.3 | - | - | - | 4.2 | - |
| Ninova Bölgesi | 78.5 | 6 | - | - | 10 | 5.5 | - |
| Süleymaniye# | 97.5 | - | - | - | - | 2.5 | - |
Suriye
| Suriye | Sünni İslam | Şii İslam | Ali-İlahilik | Yarisani | Yezidi | Hristiyan | Diğer |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Haseki | 73 | - | - | - | 3.5 | 23.5 | - |
| Deyrizor* | - | 97 | - | - | - | - | 3 |
| Halep* | 85 | - | - | - | - | 13 | 2 (İsmaili) |
| Hama** | 58.6 | - | 22 | - | - | 9.4 | 10 (Druzi) |
| Lazkiye** | 24 | - | 64 | - | - | 12 | - |
| Humus** | 60 | - | 16 | - | - | 24 | - |
| İdlip** | 38 | - | 47 | - | - | 15 | - |
Kaynakça
- ^ P.Labourd,Le christianisme dans I'Empire Perse sous la dynasite Sassanide (Sasani yönetimindeki Pers İmparatorluğu'nda Hıristiyanlık).s.224-632,Paris 1904
- ^ Philip G. Kreyenbroek (1996). "Din ve Kürdistan'da Din". Kürt Kültürü ve Kimlik. Zed Books Ltd.. ISBN 1856493296.
- ^ Herodot Tarihi,1.kitap sayfa 132.
- ^ Mehrdad izady,Kürtler.sayfa 245
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ Mehrdad İzady, Kürtler, sayfa 250
- ^ . 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ Alusî,17/67; 26/1-2-1-3
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ Mehrdad İzady, Kürtler, sayfa 251-250
- ^ Thomas Bois, Kürtler ve Kürdistan, sayfa 148
- ^ Mehmed Emin Zeki, Kürt ve Kürdistan Ünlüleri
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2015.
- ^ Şerefname, Kahire, sayfa 96 ve 97
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ Asurolog ve Sami dil bilimcisi G.R.Driver,Kürtler'de Din,Bulletin of the School of Oriental Studies,Londra Üniversitesi,1922,sayfa.208
- ^ Mark Sykes,1908,-Mehmet Yardımcı Kürtler,sayfa 146
- ^ Encyclopaedia Judaica,1295
- ^ Eşref Günaydın,Yahudi Kürtler,sayfa 32-33
- ^ Josephus,"Antiquities" 10.passim.
- ^ Berman, Lazar (September 30, 2013). "Cultural pride, and unlikely guests, at Kurdish Jewish festival". timesofisrael.com.
- ^ "Kurdish Jewish Community in Israel". Jcjcr.org. Archived from the original on 2013-07-28. Retrieved 2013-04-11
- ^ . 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
- ^ Izady, Mehrdad R. (1992), The Kurds : a concise handbook, Washington & London: Taylor & Francis, ss. 170 passim, ISBN
- ^ Mehrdad izady, Kürtler, Yezdanizm, 253.s.
- ^ Hazana,Şahname-i Hakikat ve Burhan
- ^ Mehrdad Izady, Kürtler, sayfa 246
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kurtlerde din bugun Kurtler in yasadigi cografi bolge olan Kurdistan Islamiyet ten once resmi dini Zerdustluk olan Sasani Imparatorlugu nun egemenligindeydi Bundan once Partlar devrinde Hiristiyanligi yaymak isteyenler burada bazi Musevi Kurt gruplara rastladilar II Sapur doneminde ezilen Hristiyanlar ancak 5 yuzyilda tekrar orgutlendiler ve Kurtler i Hristiyanlastirmak icin piskoposlar gonderdiler Kurtler dini bakimdan heterojen bir halk olup aralarinda bircok farkli dine mensup gruplar vardir Kurtlerin cogunlugu Sunni Muslumandir Islamiyet in ortaya cikmasi ile Kurtlerin buyuk cogunlugu Musluman oldu ZerdustlukZerdustlukAna konularZerdustluk Mazdekcilik Ahura Mazda Zerdust Ahura Yazilar ve ibadetAvesta GatalarTutanaklar ve destanlar Bundahisn Arda VirafTarih ve kulturZurvanizm MuritlerParsiler Ayrica bakinIlgili maddelerin dizini Kurtler in Islamiyet Hiristiyanlik ve Musevilikten onceki dini olan Zerdustluk M O 660 583 yillari arasinda yasamis olan Zerdust tarafindan kurulmustur Medler zamaninda bolgesel bir din iken Pers Imparatorlugu doneminde resmi din olmustur ve resmi yetini Sasaniler in yikilmasina kadar korumustur Zerdust Medler in Magi asiretine mensuptur ve Urmiye yakinlarindaki Rey sehrinde dogmustur Zerdustluk Kurtler tarafindan da benimsenmistir Oyle ki Zerdustlugun en kutsal uc buyuk ates tapinagindan biri olan Azargusasp Tapinagi Dogu Kurdistan daki Kurt sehri olan Bicar in kuzey bolgesindeki kutsal Ganzak ta Gunumuzde Takab insa edilmistir Kutsal ates tapinagi daha sonralari yerli inanclarin ibadet yeri haline gelen Auzhdis takara yani Avatarlar Tapinagi na donusturulmustur Tapinagin kalintilari hala ayaktadir Arab Musluman ordusunun 642 yilinda Sehrizor ovasinda Zerdust olan Kurtler ve Sasaniler ile savasarak Sasaniler i yikana kadarki doneme kadar yogun miktarda Zerdust Kurtleri nin oldugu kayitlara gecmistir Gunumuzde ise Kurdistan Bolgesel Yonetimi nde ilk Zerdust Kurtler ibadethanesi acilmistir ve tahmini Zerdust Kurt sayisinin 100 000 oldugu ve hizla arttigi iddia edilmistir IslamiyetKurtler in Islam dini ile tanismalari Muhammed doneminde Musluman olan Kurt sahabeler Caban el Kurdi ve Meymun el Kurdi nin varligi sayesinde islam dini ile tanistiklari anlasiliyor Ancak Kurtler in kitleler halinde Islamiyet ile tanismasi Omer in Zerdust Kurtler ile Zerdust Sasaniler e karsi Sehrizor ovasinda Sasaniler i resmi olarak yiktigi 642 yili savasi ile karsilasmislardir Kurtlerin cogunlugu Sunni Musluman olup cogunlukla Safii mezhebine bagli olmakla beraber Kurtler icerisinde kayda deger sayida Sii nufus vardir ve daha az sayida Hanefi de bulunmaktadir Horasan bolgesinde Ozellikle Kuzey Horasan Eyaleti 1 ila 1 5 milyon dolaylarinda Sii Kurtler yasamaktadir ve Kurtler in 5 ila 7 sini olusturmaktadirlar 12 Imamlar akimini benimseyenler de mevcuttur ve ozellikle Iran da Dogu ve Guney Kurdistan in Kirmansah Kengevar Hemedan Kurva ve Bicar sehirleri cevresinde cok daha az sayida Turkiye de Bati Kurdistan in sinirindaki Malatya Adiyaman ve Kahramanmaras sehirleri ve cevresinde yerlesiktirler Safii Kurtler in neredeyse tamamini Kurmanc Kurtler i olusturmaktadir ve tam tarihi bilinmemekle birlikte Sunnet e uymakta olan imamlardan biri olan Imam Safi mezhebini benimsemislerdir Bu gun her ne kadar Musluman Kurtlerin cogunlugu Sunnilik Alevilik ve Siilik gibi mezheplere bagliysalar da hicbir mezhebe bagli olmayan ve Kur an i tek ve ana kaynak olarak kabul eden Muslumanlar da mevcuttur Islam dinine gecisle beraber Kurt halki buyuk sahsiyetler yetistirdi Islam in Altin Cagi inda Ibrahim el Mavsili ve Ziryab gibi muzikologlar Cezeri Dineveri Ebu l Fida Kemaleddin ibn Yunus ve Fahreddin Ahlati gibi bilim insanlari Abdussamed Babek Ali Hariri gibi Kurt edebiyatcilar Macid el Kurdi Semseddin Sehrezuri Omer Suhreverdi Ibn i Salah el Kurdi Ali Ibnu l Esir ve Ibn i Hallikan gibi cok sayida Islam alimleri filozoflar tarihciler ve yazarlar yetisti Ayrica bu donemde cok sayida camii hastane cesme ve medreseler insa ettiler Kurt medreseleri ayni zamanda Kurtlugun surduruldugu geleneginin yasandigi ulusal kisiligin korundugu bir alandi Gunumuzde Turkiye sinirlari icerisindeki ilk camii olan Ebul Manucehr Camii Seddadiler emiri olan Menucehr ibn Savur tarafindan insa edilmistir HiristiyanlikKurtce Incil Mizginiya Isa Mesih Kurtler in Hristiyanliga ilk kez ne zaman gecmis olduklari bilinmemekle birlikte Kurdistan ve Anadolu da 5 yuzyil da inancina bagli Kurtler in Hristiyanlasma sureci baslamisti Hristiyan Kurtler in nufuslari hicbir zaman tam olarak belirlenememistir ancak buna ragmen 1908 yilinda Suriye de yerlesik Milan ve Beraz asiretlerinde bir kisim Hakkari de Pinyanis asiretinde 500 aile Tur Abidin in Haverka asiretinde 900 ailenin Hristiyan oldugu belirtilmistir YahudilikYahudiler ilk kez Kurdistan a 2800 yil once Asur krali III Salmaneser tarafindan yerlestirildikleri ve Israil in On Kayip Kabilesi nden ikisi olan Dan ve Naphatili leri temsil ettigine inanilir Bu bilgiler Yahudi kutsal kitabi olan Talmud da gecmektedir Hoshea nin dokuzuncu hukumdarlik yilinda Asur Krali Samara yi aldi ve Israil kavmini Asur iclerine tasidi ve onlari Hanah a ve Habor Habur Gozan nehri yakinlarina ve Medlerin sehirlerine yerlestirdi Tevrat Kings 17 6 Kurtler ile Yahudiler arasinda cesitli genetik arastirmalar sonucunda akrabalik iliskisi oldugu ortaya cikmistir Milliyetci olan Yahudiler in buna ragmen Talmud da Kurdistan dan din degistirenlerin Yahudi olmak isteyenlerin kabul edilecegi gecmektedir Kurt asireti olan Hadhabani nin gecmiste Hadiabene nin tarihteki ilk Yahudi devleti olmustur Gunumuzde 150 ila 200 bin arasinda Yahudi Kurt nufusu vardir Ilk kadin haham olan Asenath Barzani unlu Yahudi Kurtlerdendir YezidilikYezdanizmYezdanizm Musluman olmayan Kurtlerin cogunlugu tarafindan benimsenmis arkaik bir Kurt inanci Yazidiligin Yezdani inanclarinin tamami bir benzeri ve degismis turevidir Melekciler anlamina gelmektedir YaresanilikYarisanilikte Kozmogonik Evreler ve Evrensel Ruhun Avatarlari Aciklama 1 Bir baba olmaksizin Kendiliginden Ureme yolu ile bir bakireden doganlar Aciklama 2 Bir anne olmaksizin doganlar Not Birinci evrenin tum avatarlari Kendiliginden Ureme yolu ile dogmustur Avatar Avatar Avatar Avatar Avatar Avatar AvatarSafha Birincil Zati Bashar Ikincil Zati Mihman Ikincil Zati Mihman Ikincil Zati Mihman Ikincil Zati Mihman Disi1 Cebrail Mikail Israfil Azrail Bilinmiyor2 Ali Selman Kanber Muhammed Nusayr Fatma3 Sah Kusin Mithras Baba Buzurg Kaka Reda Pir Saliyar Baba Tahir Mama Celale4 Sultan Sahak Hidir Benyamin Davud Baba Yadigar Pir Musi Ibrahim Tayyar Dayirak Razbar5 Kirmizi Sah Yolu Kamber Dastawar Yari Can Yar Ali Sah Swar Zer Banu6 Muhammed Beg Nurbakhsh Ka Mihrican Ka Melek Bilinmiyor Kara Pust Dusti7 Atis Beg Cemsid Beg Almas Beg Alaaddin Han Abdal Beg Peri HanimKurt nufusunun bululundugu ulkelerdeki idari bolumlerin dinsel dagilimiAciklama 1 Yildiz isaretinin bulunmadigi sehirlerde Kurt nufusu cogunlugu teskil etmektedir Bir yildiz Kurtler in onemli nufusa sahip oldugu sehirleri iki yildiz Kurt nufusunun 10 20 sini olusturduklari sehirlere isaret eder Aciklama 2 Azinlik dinlerine inananlar ayni din icin degisik yerel adlar kullandiklarindan ya da baskilardan cekindikleri icin kendilerini devlet ya da cogunluk tarafindan benimsenen bir dinin inananlari olarak bilerek yanlis bildirimde bulunmalarindan kaynaklanan kargasa bu verilerin dogruluguna golge dusurmektedir Not Oranlar yuzdeliktir Turkiye Turkiye Sunni Islam Sii Islam Alevi Bektasi Yarisani Yezidi Hristiyan DigerAdana 72 7 27 3 Adiyaman 77 8 22 2 Agri 95 5 Amasya 69 31 Bingol 86 7 13 3 Bitlis 98 2 Cankiri 99 1 Corum 83 4 16 6 Diyarbakir 96 6 3 4 Elazig 87 5 12 5 Erzincan 93 7 6 3 Erzurum 93 7 6 3 Hakkari 99 1 Gaziantep 96 1 3 9 Gumushane 95 5 4 5 Kayseri 97 5 2 5 Hatay 62 38 Kars 84 8 8 2 5 2 Kirsehir 92 3 7 8 Konya 98 2 1 8 Malatya 72 2 28 8 Maras 79 2 20 5 Mardin 95 2 2 5 5 3 Nevsehir 95 5 Nigde 97 4 Siirt 86 4 6 4 Mus 90 10 Sivas 67 5 32 5 Tokat 75 5 24 5 Tunceli 13 4 86 6 Sanliurfa 95 1 3 9 Van 97 7 4 1 Yozgat 97 7 2 3 Iran Kurdistani 2004 Sari Alanlar Iran Iran Sunni Islam Sii Islam Ali Ilahilik Yarisani Yezidi Hristiyan DigerD Azerbaycan 8 8 76 9 14 2 B Azerbaycan 35 55 9 1 Gilan 15 3 75 6 9 2 Hemedan 17 77 8 4 1 2 Yahudi Ilam 34 46 20 Horasan 17 68 4 2 1 8 Ismaili Kirmansah 47 1 13 8 37 3 0 8 Yahudi Kurdistan 70 13 16 1 Yahudi Luristan 8 6 71 4 20 Mazandaran 21 1 71 1 7 8 Irak Kurdistani Talep edilen bolgeler dahil Irak Irak Sunni Islam Sii Islam Ali Ilahilik Yarisani Yezidi Hristiyan DigerErbil 94 6 52 5 47 5 3Duhok 80 5 6 5 6 5 6 5 Kerkuk 87 5 8 3 4 2 Ninova Bolgesi 78 5 6 10 5 5 Suleymaniye 97 5 2 5 Suriye Suriye Kurdistani Ekim 2016 tarihi ile Suriye Sunni Islam Sii Islam Ali Ilahilik Yarisani Yezidi Hristiyan DigerHaseki 73 3 5 23 5 Deyrizor 97 3Halep 85 13 2 Ismaili Hama 58 6 22 9 4 10 Druzi Lazkiye 24 64 12 Humus 60 16 24 Idlip 38 47 15 Kaynakca P Labourd Le christianisme dans I Empire Perse sous la dynasite Sassanide Sasani yonetimindeki Pers Imparatorlugu nda Hiristiyanlik s 224 632 Paris 1904 Philip G Kreyenbroek 1996 Din ve Kurdistan da Din Kurt Kulturu ve Kimlik Zed Books Ltd ISBN 1856493296 Herodot Tarihi 1 kitap sayfa 132 Mehrdad izady Kurtler sayfa 245 Arsivlenmis kopya 21 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2015 Arsivlenmis kopya 5 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2015 Arsivlenmis kopya 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2015 Mehrdad Izady Kurtler sayfa 250 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2015 Alusi 17 67 26 1 2 1 3 Arsivlenmis kopya 5 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2015 Mehrdad Izady Kurtler sayfa 251 250 Thomas Bois Kurtler ve Kurdistan sayfa 148 Mehmed Emin Zeki Kurt ve Kurdistan Unluleri ISBN 9789757861126 Arsivlenmis kopya 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2015 Serefname Kahire sayfa 96 ve 97 Arsivlenmis kopya 26 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2015 Asurolog ve Sami dil bilimcisi G R Driver Kurtler de Din Bulletin of the School of Oriental Studies Londra Universitesi 1922 sayfa 208 Mark Sykes 1908 Mehmet Yardimci Kurtler sayfa 146 Encyclopaedia Judaica 1295 Esref Gunaydin Yahudi Kurtler sayfa 32 33 Josephus Antiquities 10 passim Berman Lazar September 30 2013 Cultural pride and unlikely guests at Kurdish Jewish festival timesofisrael com Kurdish Jewish Community in Israel Jcjcr org Archived from the original on 2013 07 28 Retrieved 2013 04 11 10 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2015 Izady Mehrdad R 1992 The Kurds a concise handbook Washington amp London Taylor amp Francis ss 170 passim ISBN 0 8448 1727 9 Mehrdad izady Kurtler Yezdanizm 253 s Hazana Sahname i Hakikat ve Burhan Mehrdad Izady Kurtler sayfa 246