Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İntihar veya öz kıyım, bir bireyin, neticesinin ölüm olacağının bilincinde olarak, kendisinin ölümüne yol açacak bir eylem yapmasıdır. Risk faktörleri arasında; psikolojik bozukluklar, majör depresif bozukluk, akıl hastalıkları, bipolar bozukluk, anksiyete bozukluğu, şizofreni, kişilik bozuklukları gibi akıl hastalıkları, stres, alkolizm ve madde bağımlılığı bulunmaktadır. Bireyin kendisine yönelik bir saldırganlık hâli olan intihar davranışı, birçok şiddet davranışının aksine her yaştan kişiyi etkilemekte olup, bireyin bilerek ve isteyerek kendi hayatına son vermesi olarak da tanımlanabilir.
| İntihar | |
|---|---|
 | |
| İntihar, Édouard Manet'in tablosu. 1877–1881 | |
| Uzmanlık | Psikiyatri, psikoloji  |
Terminoloji ve anlamı
Görünüşteki sebebe ve kültürel yapıya bağlı olarak intihar aşağılanabilir ya da yüceltilebilir. İntihar hayali kuran veya kendini ölümcül derecede yaralamayı düşünen kişi, duyulmak ve anlaşılmak istiyor olabileceği gibi gerçekten diğerlerini önemsemiyor da olabilir. İntihar etmeyi düşünen kişi intihar tehditleriyle diğer insanları manipüle etmemek için bu düşüncesini kimseye açmayabilir. Nasıl hissettiğini ya da planladığı eylemi kimseye söylemeden intihar eden kişilerin bu düşünceye sahip oldukları sanılmaktadır.
İntihar düşüncesi genellikle insanın başa çıkabileceğinden daha ağır bir duygusal acıdan kaynaklanır. Bazılarına göre bu acı bireyin kendi kendini disipline etmesindeki isteksizliğe ve kendini diğerlerinden daha çok önemsemesine bağlı olarak artmaktadır, fakat bu düşünce acı çeken ve yoğun umutsuzluğa sürüklenmiş bir kişiye karşı intihara suç veya utanç yüklenerek aile veya etrafındaki bireyler tarafından intihardan kaçması için dile getirildiğinde intihar düşüncesine sahip kişi diğerlerini düşünerek acı çekerek de olsa yaşamaya karar verebilir.
İntihar algılaması kültüre, dine, sosyal sistemlere bağlı olarak değişkendir. Birçok kültürde ve dinde suç, günah veya etik dışı olarak kabul edilir. Öte yandan bazı kültürlerde utanç verici ve umutsuz bir durumdan çıkışın tek onurlu yoludur (örnek: Seppuku).
İntihar tam manasıyla şöyle tanımlanır: İntihar eden kişi politika veya dinin etkilediği ikincil sonuçlardan çok eylemin ana bileşenine ve tek amaca odaklanmalıdır. Buna göre intihar saldırısında bulunan kişi intihar bilincine kavuşmuş hatta intihar etmiş sayılmaz. Fakat bazıları da intihar saldırısında bulunan kişinin de sonunda öleceğini bildiğinden bu tanıma karşı çıkar.
İnsanların dışında, tutsak balinaların kafalarını duvara vurarak kendilerini öldürmeye çalıştığı gözlemlenmiştir. Bunun dışında hasta olan ve acısını dindirmek için kendini öldüren organizmaların varlığı bilinmektedir.[]
İntihar sebepleri
Çeşitli intihar yöntemleriyle gerçekleştirilen intiharın evrensel tek bir sebebi yoktur. Yapılan çalışmalar sonucunda, intiharın oldukça karmaşık bir davranış olduğu ve tek bir risk faktörü ile açıklanamayacağı anlaşılmıştır. Çalışmaların ortaya koyduğu risk faktörleri arasında yaş, medeni durum, travma ya da taciz yaşantısı, daha önce intihar girişiminde bulunulması, kişilik bozuklukları, umutsuzluk ve depresyon (çoğunlukla MDB) gösterilmektedir. Diğer faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Acı (düzelemeyecek duygusal ve fiziksel bir acı), şiddet, stres
- Ruhsal gerilim (bir ölünün ardından yaşanan acı veya herhangi bir birey veya bireyler tarafından yapılan duygusal baskı)
- Suç (vicdan azabı ya da yargısal cezadan kaçmak), taciz, zorbalık, gözdağı, şantaj, istismar
- Ruhsal bozukluk (depresyon, şizofreni, travma), dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
- Madde kullanımı
- Finansal kayıplar (kumar bağımlılığı, işten kovulmak, batmak...)
- Çözülemeyen seksüel konular (karşılıksız aşk, aşk acısı, cinsel sorunlar...)
İntiharın katı tanımına uymayan diğer sebepler de şunlardır:
İntihara tıbbi bakış
Modern tıp, intiharı ruh sağlığıyla ilgili bir konu olarak görür. Sürekli intihar etmeyi düşünen ve hatta bunun planını da detaylı olarak yapan kişinin tıbbi yardıma ihtiyacı olduğu uzmanlar tarafından dile getirilir. Eğer hasta intihar planında kullanacağı, çekici gelebilecek çeşitli aletlere (tüfek, uyuşturucu, halat vb. araçlara) kolayca ulaşabiliyorsa bu durum daha da ciddiyet kazanır. Depresyonda olan insanların intihara daha yatkın olduğu düşünülmektedir.
Felsefi olarak intihar
İntihar konusu felsefe tarihi boyunca düşünürlerin ilgisini çekmiş, katı bir şekilde intihara karşı olan ve lanetlenmesini isteyen düşünürlerin yanı sıra, onu savunan ve olumlu değerlendiren düşünürler de olmuştur. Platon, Aristoteles, Epikür ve Kant intihara karşıdır; buna karşılık Zenon, Stoacılar, Seneka, Montaigne ve Hume ise intiharı savunur. Yaşamın değeri, kişinin kendi yaşamı hakkında söz sahibi olup olmadığı ve bu girişimin erdemli bir tutum olup olmadığı gibi konu başlıkları altında intiharı değerlendirmişlerdir. İntihar sorununu felsefenin merkezî bir konusu olarak ele alan düşünür, varoluşçu Albert Camus olmuştur. Albert Camus, 1942 yılında yayımlanan Sisifos Söyleni'si adlı kitabında “Gerçekten önemli bir tek felsefe sorunu vardır: İntihar.” diyerek söze başlıyor. Camus bu sorunu, yaşamın yaşamaya değip değmediği sorunsalı üzerine kurulu olarak ele alır. Ancak Camus bir intihar savunusu yapmaz, bunu felsefi bir sorun olarak irdeler; onun görüşü, insanın kendini öldürmesi mümkün olmasına rağmen yaşamak durumunda oluşuyla ilintilidir. Sisifos Söyleni adlı kitabında Camus, intihar ve saçma kavramları bağlamında yaşamı değerlendirir. "Hayat aslında yaşamaya değmeyecek kadar saçmadır, ancak bununla birlikte yaşamak gerekir." der Albert Camus.
Ayrıca bakınız
- İntihar oranına göre ülkeler listesi
- Türkiye'deki intihar saldırıları listesi
- Özgecil intihar
- İntihar notu
- Araçla intihar
- Zorbalık ve intihar
- İntiharın felsefesi
- Cinayet-intihar
- İntihar yası
- Siyasi intihar
- Pilot intiharı
- Varoluşçu bunalım
- Toplu intihar
- İntihar (Emile Durkheim monografisi)
- İntihar yöntemleri
- Absürdizm
- Kamikaze
- Ötanazi
Kaynakça
- ^ {{Kitap kaynağı|başlık=Stedman's Medical Dictionary|url=https://archive.org/details/stedmansmedicald00sted_3%7Cyıl=2006%7Cyayıncı=Lippincott Williams & Wilkins|yer=Philadelphia|isbn=978-0-7817-3390-8|basım=28.28
- ^ Hawton K, van Heeringen K (Nisan 2009). "Suicide". Lancet. 373 (9672). ss. 1372-81. doi:10.1016/S0140-6736(09)60372-X. (PMID) 19376453.
- ^ Bertolote JM, Fleischmann A, De Leo D, Wasserman D. Suicide and mental disorders: Do we know enough? Br J Psychiatry 2003; 183:382-383.
- ^ Beck AT, Steer RA, Beck JS, Newman CF. Hopelessness, depression, suicidal ideation and clinical diagnosis of depression. Suicide Life Threat Behav 1993; 23:139-145.
- ^ Garlow SJ, Rosenberg J, Moore JD, Haas AP, Koestner B, Hendin H, Nemeroff CB. Depression, desperation, and suicidal ideation in college students: result from the american foundation for suicide prevention college screening project at emory university. Depress Anxiety 2008; 25:482-488.
- ^ Çiftçisertbaşı, Buse (1 Aralık 2016). . Arsız Sanat. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta intihar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- İntiharın Felsefi Nedenleri3 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Intihar veya oz kiyim bir bireyin neticesinin olum olacaginin bilincinde olarak kendisinin olumune yol acacak bir eylem yapmasidir Risk faktorleri arasinda psikolojik bozukluklar major depresif bozukluk akil hastaliklari bipolar bozukluk anksiyete bozuklugu sizofreni kisilik bozukluklari gibi akil hastaliklari stres alkolizm ve madde bagimliligi bulunmaktadir Bireyin kendisine yonelik bir saldirganlik hali olan intihar davranisi bircok siddet davranisinin aksine her yastan kisiyi etkilemekte olup bireyin bilerek ve isteyerek kendi hayatina son vermesi olarak da tanimlanabilir IntiharIntihar Edouard Manet in tablosu 1877 1881UzmanlikPsikiyatri psikoloji Terminoloji ve anlamiSeppuku yapmak uzere olan bir samuray Gorunusteki sebebe ve kulturel yapiya bagli olarak intihar asagilanabilir ya da yuceltilebilir Intihar hayali kuran veya kendini olumcul derecede yaralamayi dusunen kisi duyulmak ve anlasilmak istiyor olabilecegi gibi gercekten digerlerini onemsemiyor da olabilir Intihar etmeyi dusunen kisi intihar tehditleriyle diger insanlari manipule etmemek icin bu dusuncesini kimseye acmayabilir Nasil hissettigini ya da planladigi eylemi kimseye soylemeden intihar eden kisilerin bu dusunceye sahip olduklari sanilmaktadir Intihar dusuncesi genellikle insanin basa cikabileceginden daha agir bir duygusal acidan kaynaklanir Bazilarina gore bu aci bireyin kendi kendini disipline etmesindeki isteksizlige ve kendini digerlerinden daha cok onemsemesine bagli olarak artmaktadir fakat bu dusunce aci ceken ve yogun umutsuzluga suruklenmis bir kisiye karsi intihara suc veya utanc yuklenerek aile veya etrafindaki bireyler tarafindan intihardan kacmasi icin dile getirildiginde intihar dusuncesine sahip kisi digerlerini dusunerek aci cekerek de olsa yasamaya karar verebilir Intihar algilamasi kulture dine sosyal sistemlere bagli olarak degiskendir Bircok kulturde ve dinde suc gunah veya etik disi olarak kabul edilir Ote yandan bazi kulturlerde utanc verici ve umutsuz bir durumdan cikisin tek onurlu yoludur ornek Seppuku Intihar tam manasiyla soyle tanimlanir Intihar eden kisi politika veya dinin etkiledigi ikincil sonuclardan cok eylemin ana bilesenine ve tek amaca odaklanmalidir Buna gore intihar saldirisinda bulunan kisi intihar bilincine kavusmus hatta intihar etmis sayilmaz Fakat bazilari da intihar saldirisinda bulunan kisinin de sonunda olecegini bildiginden bu tanima karsi cikar Insanlarin disinda tutsak balinalarin kafalarini duvara vurarak kendilerini oldurmeye calistigi gozlemlenmistir Bunun disinda hasta olan ve acisini dindirmek icin kendini olduren organizmalarin varligi bilinmektedir kaynak belirtilmeli Intihar sebepleriCesitli intihar yontemleriyle gerceklestirilen intiharin evrensel tek bir sebebi yoktur Yapilan calismalar sonucunda intiharin oldukca karmasik bir davranis oldugu ve tek bir risk faktoru ile aciklanamayacagi anlasilmistir Calismalarin ortaya koydugu risk faktorleri arasinda yas medeni durum travma ya da taciz yasantisi daha once intihar girisiminde bulunulmasi kisilik bozukluklari umutsuzluk ve depresyon cogunlukla MDB gosterilmektedir Diger faktorler asagidaki gibi siralanabilir Aci duzelemeyecek duygusal ve fiziksel bir aci siddet stres Ruhsal gerilim bir olunun ardindan yasanan aci veya herhangi bir birey veya bireyler tarafindan yapilan duygusal baski Suc vicdan azabi ya da yargisal cezadan kacmak taciz zorbalik gozdagi santaj istismar Ruhsal bozukluk depresyon sizofreni travma dikkat eksikligi ve hiperaktivite bozuklugu Madde kullanimi Finansal kayiplar kumar bagimliligi isten kovulmak batmak Cozulemeyen seksuel konular karsiliksiz ask ask acisi cinsel sorunlar Intiharin kati tanimina uymayan diger sebepler de sunlardir Din Politika Politik intiharlar Savas Kamikaze ve savas esnasinda askerlerin psikolojisinin bozulmasi Sosyal olmayan Antisosyal sebepler intihar saldirisi Yasama baglayan bir neden olmamasi veya yasami anlamsiz bulmak Intihara tibbi bakisModern tip intihari ruh sagligiyla ilgili bir konu olarak gorur Surekli intihar etmeyi dusunen ve hatta bunun planini da detayli olarak yapan kisinin tibbi yardima ihtiyaci oldugu uzmanlar tarafindan dile getirilir Eger hasta intihar planinda kullanacagi cekici gelebilecek cesitli aletlere tufek uyusturucu halat vb araclara kolayca ulasabiliyorsa bu durum daha da ciddiyet kazanir Depresyonda olan insanlarin intihara daha yatkin oldugu dusunulmektedir Felsefi olarak intiharIntihar konusu felsefe tarihi boyunca dusunurlerin ilgisini cekmis kati bir sekilde intihara karsi olan ve lanetlenmesini isteyen dusunurlerin yani sira onu savunan ve olumlu degerlendiren dusunurler de olmustur Platon Aristoteles Epikur ve Kant intihara karsidir buna karsilik Zenon Stoacilar Seneka Montaigne ve Hume ise intihari savunur Yasamin degeri kisinin kendi yasami hakkinda soz sahibi olup olmadigi ve bu girisimin erdemli bir tutum olup olmadigi gibi konu basliklari altinda intihari degerlendirmislerdir Intihar sorununu felsefenin merkezi bir konusu olarak ele alan dusunur varoluscu Albert Camus olmustur Albert Camus 1942 yilinda yayimlanan Sisifos Soyleni si adli kitabinda Gercekten onemli bir tek felsefe sorunu vardir Intihar diyerek soze basliyor Camus bu sorunu yasamin yasamaya degip degmedigi sorunsali uzerine kurulu olarak ele alir Ancak Camus bir intihar savunusu yapmaz bunu felsefi bir sorun olarak irdeler onun gorusu insanin kendini oldurmesi mumkun olmasina ragmen yasamak durumunda olusuyla ilintilidir Sisifos Soyleni adli kitabinda Camus intihar ve sacma kavramlari baglaminda yasami degerlendirir Hayat aslinda yasamaya degmeyecek kadar sacmadir ancak bununla birlikte yasamak gerekir der Albert Camus Ayrica bakinizIntihar oranina gore ulkeler listesi Turkiye deki intihar saldirilari listesi Ozgecil intihar Intihar notu Aracla intihar Zorbalik ve intihar Intiharin felsefesi Cinayet intihar Intihar yasi Siyasi intihar Pilot intihari Varoluscu bunalim Toplu intihar Intihar Emile Durkheim monografisi Intihar yontemleri Absurdizm Kamikaze OtanaziKaynakca Kitap kaynagi baslik Stedman s Medical Dictionary url https archive org details stedmansmedicald00sted 3 7Cyil 2006 7Cyayinci Lippincott Williams amp Wilkins yer Philadelphia isbn 978 0 7817 3390 8 basim 28 28 Hawton K van Heeringen K Nisan 2009 Suicide Lancet 373 9672 ss 1372 81 doi 10 1016 S0140 6736 09 60372 X PMID 19376453 Bertolote JM Fleischmann A De Leo D Wasserman D Suicide and mental disorders Do we know enough Br J Psychiatry 2003 183 382 383 Beck AT Steer RA Beck JS Newman CF Hopelessness depression suicidal ideation and clinical diagnosis of depression Suicide Life Threat Behav 1993 23 139 145 Garlow SJ Rosenberg J Moore JD Haas AP Koestner B Hendin H Nemeroff CB Depression desperation and suicidal ideation in college students result from the american foundation for suicide prevention college screening project at emory university Depress Anxiety 2008 25 482 488 Ciftcisertbasi Buse 1 Aralik 2016 Arsiz Sanat 13 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ekim 2022 Dis baglantilarWikimedia Commons ta intihar ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Intiharin Felsefi Nedenleri3 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde SiniflandirmaDICD 10 1 2 MeSH D013405Dis kaynaklarMedlinePlus 001554eMedicine makale 288598