Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Komorlar (Arapça: جزر القمر Cizr el Kamar/Kumur, Komorca: قمر Komori, Fransızca: Comores [kɔˈmɔːʀ]) ya da resmî adıyla Komorlar Birliği (Arapça: الاتحاد القمري el İttihad ul Kamari/Kumuri; Fransızca: Union des Comores; Komorca: Udzima wa Komori), Afrika kıtasına bağlı bir ada ülke konumunda olup, kıtanın doğu kesiminde, Mozambik Kanalı'nın kuzey bitim noktasında, Mozambik'in açıklarında, Hint Okyanusu'nun batı, Madagaskar'ın ise kuzeybatısında yer alan bir ülke. Ülkenin hak iddia ettiği ancak Fransa denizaşırı bölgesi olarak Fransa tarafından idare edilen Mayotte adası da ülkenin güneydoğu açıklarında yer almaktadır. Ülkenin başkenti Moroni'dir.
Komorlar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan "Unité – Solidarité – Développement" (Fransızca) "Birlik - Dayanışma - Kalkınma" | |||||||
 | |||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Moroni 11°41′G 43°16′D / 11.683°G 43.267°D | ||||||
| Resmî dil(ler) | Komorca, Arapça, Fransızca | ||||||
| Etnik gruplar (2018) | %86 Afro-Arap %14 diğer | ||||||
| Demonim | Komorlular | ||||||
| Hükûmet | Federal Cumhuriyet | ||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 2.034 km2 (178.) | ||||||
| Nüfus | |||||||
• 2018 tahminî | 850.688 (160..) | ||||||
• Yoğunluk | 457/km2 (27.) | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 2,704 milyar $ (168.) | ||||||
• Kişi başına | 3.014 $ (156..) | ||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 1,200 milyar $ (179.) | ||||||
• Kişi başına | 1.337 $ (152.) | ||||||
| Gini (2013) | ▼ 45.0 orta · 141. | ||||||
| İGE (2019) |  0.554orta · 156. | ||||||
| Para birimi | Komor frangı (KMF) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC+3 (EAT) | ||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||
| Telefon kodu | |||||||
| İnternet alan adı | .km | ||||||
Ülke ismi
Ülke ismi Arapça bir kelime olan ve ay anlamında kullanılan قمر (qamar) kelimesinden gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kamer Adaları olarak adlandırılan ada, Fransa hakimiyetine geçtikten sonra Comores olarak adlandırılmıştır.
Tarihi
Komor Adaları'na İslam 14. yüzyılda girmiştir ve halkın tamamı Müslüman olmuştur. Tarihi kaynaklardan anlaşıldığına göre, bu adalar Müslümanlar'ın girmesinden önce büyük ölçüde boştu. Müslümanlar bu adalara girdikten sonra, burada ayrı bir sultanlık kurdular. Zamanla Komor Adaları'nı oluşturan dört büyük adanın her birinde ayrı bir sultanlık kuruldu ve zaman zaman bu sultanlıklar arasında çatışmalar oldu.
18. yüzyılda Tanganika kıyısından gelerek Büyük Komor Adası'na yerleşen Şeyh Ngome de Pate adanın hanım sultanının kız kardeşiyle evlendi. Bu evlilikten doğan Mwinye Mku adlı şahıs Sultan Ahmed adını alarak teyzesinin tahtına geçti ve diğer adaları da kendine bağladı. Sultan Ahmed'in Büyük Komor Adası'ndaki yönetimi 1875'e kadar sürdü. Ancak onun sultanlığı döneminde Fransız sömürgeciler Komor adalarına yönelik saldırılar başlattı ve 1841'de Mayotte adasını ele geçirdiler.
Büyük Komor'da 1875'te Sultan Ahmed'in yerine geçen torunu Seyyid Ali, Fransızlara yanaşmak ve onların himayelerini kabullenmek zorunda kaldı. Fransızlar Anjouan Adası'nı da 1886'da Sultan III. Abdullah'ın adaya hükmettiği sırada hâkimiyetlerine aldılar. Böylece, bütün Komor Adaları Fransız hâkimiyetine geçmiş oldu.
Adalardaki geleneksel sultanlık yönetimi (emirlik) Fransız hâkimiyeti altında 1912'ye kadar devam etti. Fransızlar 1912'de bütün yerel yönetimleri ve İslâmi uygulamaları ortadan kaldırdılar ve Komorlar'ı yine kendi hâkimiyetlerinde olan Madagaskar'a bağladılar. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Komor Adaları Müslümanları, bağımsızlık mücadelelerine hız kazandırdı ve bu amaçla Tanzanya'da bazı örgütler kurdular. Bu örgütler sonra Komor Adaları Milli Kurtuluş Hareketi bünyesinde birleşerek organize bir faaliyet içine girdiler.
Fransa, 1974'te adaların geleceğiyle ilgili bir referandum yapmak zorunda kaldı. Açıklanan sonuçlara göre Mayotte Adası halkının %65'i Fransız idaresinin devamını, diğer adalardaki halkın ise %95'i bağımsızlığı istemişti. Fransa, 1 Ocak 1976'da Mayotte Adası dışındaki adaların bağımsızlığını kabul etti. Yeni kurulan bağımsız cumhuriyetin başkanlığına Ali Suveylih geçirildi.
1978'de Ahmed Abdullah tarafından gerçekleştirilen bir darbeyle Ali Suveylih görevden uzaklaştırıldı. Yeni başkan Ekim 1978'de anayasayı değiştirerek devletin resmî adını Komorlar Federal İslâm Cumhuriyeti yaptı. Ahmed Abdullah da Fransa'yla iyi geçinmeye özen göstermesine ve İslâmileştirme faaliyetini sadece halkı kendine bağlamak için kullanmasına rağmen Batılılar'ın desteklediği paralı askerler tarafından kendisine karşı birkaç kez başarısız darbe girişiminde bulunuldu.Ahmed Abdullah, Kasım 1989'da bir suikast sonucu öldürüldü ve yerine Said Muhammed Çuhar geçirildi.
Coğrafya
Ada olması nedeniyle kara komşusu bulunmayan ülkeye deniz sınırı bulunan Madagaskar güneydoğusunda yer alırken, Afrika anakarasında en yakın nokta 297 km uzaklık ile Mozambik kıyılarıdır. Komorlar coğrafî olarak Mayotte ile birlikte Komor Takımadaları'nın bir parçasını oluşturmaktadır. Büyük Komor adası ülkenin en büyük adası konumunda olup, ülkenin başkenti de bu ada üzerindedir. Anjouan adası ülkenin ikinci büyük adası olup, Büyük Komor adasının 200 km doğusunda yer almaktadır. Ülkenin büyük çoğunluğunu oluşturan üç adadan en küçüğü ise Mohéli adasıdır. Bu üç adanın haricinde birçok küçük adacıklar da ülkenin hakimiyeti altındadır. Komorlar sahip olduğu 2.034 km² (hak iddia edilen Mayotte adası ile birlikte 2.236 km²) yüzölçümü ile dünyanın en küçük ülkelerinden biri konumundadır ve toplamda 340 km'lik bir kıyı şeridine sahiptir.
Tüm adaların volkanik bir yapıya sahip olduğu Komorlar'da kıyılar sığ kayalıklar ve mercanlarla çevrilidir. Büyük Komor adasının merkezinde yer alan ve volkanik hareketliliğin son olarak 2007 yılında yaşandığı 2361 m ile ada ülkesinin en yüksek noktasını oluşturmaktadır.
İklim
Ada genelinde tropikal deniz iklimi hakimdir. Yıl genelinde sıcaklık değişimlerinin fazla yaşanmadığı Komorlar'da en serin dönem Temmuz-Ağustos ayları arasında yaşanmaktadır. Bu süreçte ortalama sıcaklıklar 22 °C düzeyindedir. En sıcak dönemin yaşandığı Şubat ve Mart aylarında sıcaklık ortalamaları 27 °C seviyesindedir. Komorlar'da Mayıs ile Ekim ayları arasında kurak güneydoğu alize rüzgarları görülmekte olup, Kasım ile Nisan ayları arasında yağmur getiren kuzeybatı muson rüzgarları etkili olmaktadır. Ülke genelinde en çok yağmur yağan ay Ocak ayı olup, ada genelinde yüksekliğe bağlı olarak yıllık yağış ortalaması 1000 mm ile 4000 mm arasındadır.
Bitki örtüsü ve yaban hayat
Ada ülkesi genelinde bulunan tropikal yağmur ormanlarının oranı son yıllarda azalma göstermiş olup, güncel olarak ülkenin yüksek kesimlerinde gözlemlenebilmektedir. Ülkenin toprak örtüsü günümüzde plantasyon ve savanlar belirlemektedir. Komorlar'ın ovalarında hindistan cevizi, muz ve mango ağaçları bulunmaktadır. Ülkenin kıyı kesimlerinde mangrove ağaçları gözlemlenmektedir.
Komorlar adası genelinde yerel ve o ülkeye özgü türler bulunmaktadır. Adada sık rastlanılmayan kuş ve kaplumbağa türleri bulunmaktadır. Bunların haricinde sadece bu adaya özgü bir hayvan olan ve nemli burunlu maymunların alt familyası olan makimsiler grubunun bir üyesi olan (Eulemur mongoz) yaşamaktadır. Komorlar'ın kıyılarında ise birçok balık çeşidi yaşam alanı bulmaktadır. Burada özellikle kemikli balıklar üst sınıfının altı sınıfı et yüzgeçliler üyesi olan Coelacanthiformes gözlemlenebilmektedir. 1938 yılına kadar nesli tükenmiş olarak konumlandırılan balık çeşidi, söz konusu yılda kıyı kesimlerinde gözlemlenmiştir.
Nüfus
Komorlar genelinde son olarak 2016 yılında resmî olarak açıklanan tahmini sayım sonuçlarına göre 806,153 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumunda olup, 2022 tahmini verilerine göre adada 876,437 kişi yaşadığı tahmin edilmektedir. Ülke nüfusunun çoğunluğu en büyük ada olan ve başkenti de barındıran Büyük Komor adasında yaşamaktadır.
Komorlar genel olarak genç bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre nüfusun %57,43'ü 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin %3,98'i 65 yaş ve üzerindedir.
0-14 yaş: %36.68 (erkek 154,853/kadın 155,602)
15-24 yaş: %20.75 (erkek 85,208/kadın 90,422)
25-54 yaş: %33.99 (erkek 136,484/kadın 151,178)
55-64 yaş: %4.49 (erkek 17,237/kadın 20,781)
65 yaş ve üzeri: %4.08 (erkek 15,437/kadın 19,079)
Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %29,9 olan ülkede nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %1,37 düzeyindedir.
Sağlık
Ada ülkesi genelinde temiz suya ulaşım oranları yüksek düzeydedir. Ülkede nüfusun %90,1 gibi yüksek bir oranla nüfusun büyük çoğunluğu temiz su kaynaklarından yararlanabilmektedir. Nüfusun sadece %35,8'i tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanabilirken, nüfusun %64,2'si ilkel şartlarda sağlık hizmeti alabilmektedir. Afrika kıtasının genelinde yüksek oranda görülmekte olan AIDS ile ilgili olarak Komorlar herhangi bir veri açıklamamıştır.
Eğitim
Ülke genelinde sekiz yıllık okula gitme zorunluluğu bulunmakta olup, okul öncesi eğitimde çocuklara iki yıllık zorunlu Kur'an eğitimi verilmektedir. Komorlar'da 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2015 tahmini verilerine göre %77,8 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %81,8 iken, kadınlarda %73,7 seviyesindedir.
Din
Komorlar'ın resmî dini İslam'dır. %98'lik bir kesim Müslüman iken %2'lik kısım Hindu'lardan ve Hristiyan'lardan oluşmaktadır. Hristiyan kesim adalara Fransa Devleti tarafından yerleştirilmiştir ve Katolik kiliseye bağlıdırlar. Adaya getirilen Hristiyan kesim adada Fransızca konuşulmasını yaygınlaştırmıştır.
Siyaset
Komorlar Birliği anayasa ile yönetilen federatif bir cumhuriyettir. İslam ülkenin resmî devlet dini konumundadır. Günümüzde yürürlükte olan anayasa 2001 yılında kabul edilerek yürürlüğe konmuştur. Ülke çok partili bir siyasi sisteme sahip olup, başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Ülkenin hem devlet hem de hükûmet başkanı olarak seçilen devlet başkanı dört yıllık bir süre için seçilmektedir. Ülkede uygulanan rotasyon prensibi gereği her seçimlerde sırasıyla bir adanın seçmeni oy kullanabilmektedir.
Ülkenin sahip olduğu ulusal meclis (Assemblée de l'Union des Comores) tek meclis yapısını oluşturmaktadır. Komorlar meclisi toplamda 33 üyeden oluşmaktadır. Meclis üyelerinden 18 tanesi her beş yılda bir gerçekleştirilen seçimler ile yenilenirken geriye kalan 15 sandalye yerel meclisler tarafından doldurulmaktadır.
Dış siyaset
Komorlar uluslararası organizasyonlarda üye olarak bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği, Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı, ve Uluslararası Para Fonu ülkenin üyeliğinin bulunduğu organizasyonlardan birkaç tanesidir.
Ordu
Ülkenin silahlı gücü olan Armée nationale de développement ülkenin ordusunu oluşturmaktadır. 1997 yılında oluşturulan bu yapının günümüzde 800 aktif mensubu bulunmaktadır. Komorlar silahlı kuvvetleri yapı olarak polis teşkilatına benzer bir yapıya sahip olup, ana görevlerinden büyük çoğunluğunu ülke içerisinde güvenliği sağlamak oluşturmaktadır. Fransa'nın Mayotte adasında konuşlandırdığı küçük bir sahil güvenlik ekibi de sahip olunan karasuların güvenliğinde Komorlar'a destek sağlamaktadır.
Ekonomi
Komorlar dünya genelinde nüfusunun yaşam standartlarının en düşük olduğu ülkelerinden biri olmasına rağmen gelişmekte olan bir ekonomiye sahiptir. Ülkeyi oluşturan adalar arasındaki yetersiz ulaşım bağlantıları da var olan birkaç doğal kaynağın işlenmesinde ve dağıtımında sorun oluşturmaktadır. Hayvancılığın yanı sıra, tahıl, patates ve baharat üretimi yapılmaktadır.
İhracat
Ülkenin en önemli ihracat ürünlerini vanilya, parfüm esansı ve karanfil oluşturmakta olup, 2015 verilerine göre ihracatın sık yapıldığı ülkeler şu şekildedir:
Hindistan %28.7 
Fransa %17 
Almanya %8.7 
Suudi Arabistan %7.1 
Singapur %6.6 
Hollanda %6.1 
Mauritius %5.3
İthalat
Ülkenin en önemli ithalat ürünlerini tüketim malları, ulaşım araçları, pirinç ve diğer gıda maddeleri, petrol ürünleri, çimento ve inşaat malzemeleri oluşturmakta olup, 2015 verilerine göre ithalatın sık yapıldığı ülkeler şu şekildedir:
Çin %18.9 
Pakistan %16.2 Fransa %14.7 
Birleşik Arap Emirlikleri %11.3 Hindistan %6.3
İdari yapılanma
Ülke federal bir cumhuriyet yapısına sahip olup, ülke üç özerk adanın birleşmesi sonucu oluşmaktadır. Komorlar kendi içerisinde en üst idari yapı olarak üç özerk adaya ayrılmıştır. Ülkenin federal yönetim yapısı gereği ülkeyi oluşturan adalar özerk yapıya sahiptir. Komorlar, Fransa tarafından yönetilmesine rağmen Mayotte (Komorca: Mahori) adası üzerinde hak iddia ederek kendi toprak parçası olarak görmektedir.
Özerk adalar 2011 yılından bu yana 16 ilçe ve 54 belediyeye (communes) ayrılmaktadır.
| Ada | Ada merkezi | Yüzölçümü (km²) | Nüfus (2006 tahmini) | Harita |
|---|---|---|---|---|
| Mohéli | 211 | 38,200 |  | |
| Büyük Komor | Moroni | 1,025 | 316,600 |  |
| Anjouan | 424 | 277,500 |  |
Ulaşım
Karayolu
Ada ülkesi genelinde 880 km uzunluğunda karayolu bulunmaktadır. 2002 verilerine göre bu yollardan 673 km'si asfaltı olup, geri kalan 207 km stabilize yoldur. Büyük Komor ile Anjouan adalarında adayı dairesel olarak dolaşan ve sahil boyu ilerleyen karayolları bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023.
- ^ "Comoros". State.gov. 5 Mayıs 2010. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ "GINI index". World Bank. 30 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2013.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN . 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "comoros.africadata.org". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2017.
- ^ a b c d e f g "www.cia.gov". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2017.
- ^ "PDF ddata.over-blog.com" (PDF). 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Mart 2017.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Komoren ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisözlük'te komorlar ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
Wikimedia Atlas'da Comoros
| Vikigezgin'de Komorlar ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
- Anjouan.net28 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Komorlar hükûmeti resmî sitesi
- Martin Ottenheimer and Harriet Ottenheimer (1994). Historical Dictionary of the Comoro Islands. African Historical Dictionaries; No. 59. Metuchen, N.J.: Scarecrow Press
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Komorlar Arapca جزر القمر Cizr el Kamar Kumur Komorca قمر Komori Fransizca Comores kɔˈmɔːʀ ya da resmi adiyla Komorlar Birligi Arapca الاتحاد القمري el Ittihad ul Kamari Kumuri Fransizca Union des Comores Komorca Udzima wa Komori Afrika kitasina bagli bir ada ulke konumunda olup kitanin dogu kesiminde Mozambik Kanali nin kuzey bitim noktasinda Mozambik in aciklarinda Hint Okyanusu nun bati Madagaskar in ise kuzeybatisinda yer alan bir ulke Ulkenin hak iddia ettigi ancak Fransa denizasiri bolgesi olarak Fransa tarafindan idare edilen Mayotte adasi da ulkenin guneydogu aciklarinda yer almaktadir Ulkenin baskenti Moroni dir Komorlarالات حاد القمري Arapca al Ittiḥ ad al Qamariyy Udzima wa Komori Komorca Union des Comores Fransizca Komorlar BirligiBayrak ArmaSlogan Unite Solidarite Developpement Fransizca Birlik Dayanisma Kalkinma Milli mars Udzima wa ya Masiwa Komorca Birlik Adalari source source track track track Baskent ve en buyuk sehirMoroni 11 41 G 43 16 D 11 683 G 43 267 D 11 683 43 267Resmi dil ler Komorca Arapca FransizcaEtnik gruplar 2018 86 Afro Arap 14 digerDemonimKomorlularHukumetFederal Cumhuriyet Devlet BaskaniAzali Assoumani Meclis BaskaniTarihce Bagimsizlik6 Temmuz 1975 Federal Islam Cumhuriyeti24 Mayis 1978 Komorlar Birligi23 Aralik 2001Yuzolcumu Toplam2 034 km2 178 Nufus 2018 tahmini850 688 160 Yogunluk457 km2 27 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam2 704 milyar 168 Kisi basina3 014 156 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam1 200 milyar 179 Kisi basina1 337 152 Gini 2013 45 0 orta 141 IGE 2019 0 554 orta 156 Para birimiKomor frangi KMF Zaman dilimiUTC 3 EAT Trafik akisisagTelefon koduInternet alan adi kmUlke ismiUlke ismi Arapca bir kelime olan ve ay anlaminda kullanilan قمر qamar kelimesinden gelmektedir Osmanli Imparatorlugu doneminde Kamer Adalari olarak adlandirilan ada Fransa hakimiyetine gectikten sonra Comores olarak adlandirilmistir TarihiKomor Adalari nin Fransizca haritasi 1747 Komor Adalari na Islam 14 yuzyilda girmistir ve halkin tamami Musluman olmustur Tarihi kaynaklardan anlasildigina gore bu adalar Muslumanlar in girmesinden once buyuk olcude bostu Muslumanlar bu adalara girdikten sonra burada ayri bir sultanlik kurdular Zamanla Komor Adalari ni olusturan dort buyuk adanin her birinde ayri bir sultanlik kuruldu ve zaman zaman bu sultanliklar arasinda catismalar oldu 18 yuzyilda Tanganika kiyisindan gelerek Buyuk Komor Adasi na yerlesen Seyh Ngome de Pate adanin hanim sultaninin kiz kardesiyle evlendi Bu evlilikten dogan Mwinye Mku adli sahis Sultan Ahmed adini alarak teyzesinin tahtina gecti ve diger adalari da kendine bagladi Sultan Ahmed in Buyuk Komor Adasi ndaki yonetimi 1875 e kadar surdu Ancak onun sultanligi doneminde Fransiz somurgeciler Komor adalarina yonelik saldirilar baslatti ve 1841 de Mayotte adasini ele gecirdiler Buyuk Komor da 1875 te Sultan Ahmed in yerine gecen torunu Seyyid Ali Fransizlara yanasmak ve onlarin himayelerini kabullenmek zorunda kaldi Fransizlar Anjouan Adasi ni da 1886 da Sultan III Abdullah in adaya hukmettigi sirada hakimiyetlerine aldilar Boylece butun Komor Adalari Fransiz hakimiyetine gecmis oldu Adalardaki geleneksel sultanlik yonetimi emirlik Fransiz hakimiyeti altinda 1912 ye kadar devam etti Fransizlar 1912 de butun yerel yonetimleri ve Islami uygulamalari ortadan kaldirdilar ve Komorlar i yine kendi hakimiyetlerinde olan Madagaskar a bagladilar II Dunya Savasi ndan sonra Komor Adalari Muslumanlari bagimsizlik mucadelelerine hiz kazandirdi ve bu amacla Tanzanya da bazi orgutler kurdular Bu orgutler sonra Komor Adalari Milli Kurtulus Hareketi bunyesinde birleserek organize bir faaliyet icine girdiler Fransa 1974 te adalarin gelecegiyle ilgili bir referandum yapmak zorunda kaldi Aciklanan sonuclara gore Mayotte Adasi halkinin 65 i Fransiz idaresinin devamini diger adalardaki halkin ise 95 i bagimsizligi istemisti Fransa 1 Ocak 1976 da Mayotte Adasi disindaki adalarin bagimsizligini kabul etti Yeni kurulan bagimsiz cumhuriyetin baskanligina Ali Suveylih gecirildi 1978 de Ahmed Abdullah tarafindan gerceklestirilen bir darbeyle Ali Suveylih gorevden uzaklastirildi Yeni baskan Ekim 1978 de anayasayi degistirerek devletin resmi adini Komorlar Federal Islam Cumhuriyeti yapti Ahmed Abdullah da Fransa yla iyi gecinmeye ozen gostermesine ve Islamilestirme faaliyetini sadece halki kendine baglamak icin kullanmasina ragmen Batililar in destekledigi parali askerler tarafindan kendisine karsi birkac kez basarisiz darbe girisiminde bulunuldu Ahmed Abdullah Kasim 1989 da bir suikast sonucu olduruldu ve yerine Said Muhammed Cuhar gecirildi CografyaAda olmasi nedeniyle kara komsusu bulunmayan ulkeye deniz siniri bulunan Madagaskar guneydogusunda yer alirken Afrika anakarasinda en yakin nokta 297 km uzaklik ile Mozambik kiyilaridir Komorlar cografi olarak Mayotte ile birlikte Komor Takimadalari nin bir parcasini olusturmaktadir Buyuk Komor adasi ulkenin en buyuk adasi konumunda olup ulkenin baskenti de bu ada uzerindedir Anjouan adasi ulkenin ikinci buyuk adasi olup Buyuk Komor adasinin 200 km dogusunda yer almaktadir Ulkenin buyuk cogunlugunu olusturan uc adadan en kucugu ise Moheli adasidir Bu uc adanin haricinde bircok kucuk adaciklar da ulkenin hakimiyeti altindadir Komorlar sahip oldugu 2 034 km hak iddia edilen Mayotte adasi ile birlikte 2 236 km yuzolcumu ile dunyanin en kucuk ulkelerinden biri konumundadir ve toplamda 340 km lik bir kiyi seridine sahiptir Tum adalarin volkanik bir yapiya sahip oldugu Komorlar da kiyilar sig kayaliklar ve mercanlarla cevrilidir Buyuk Komor adasinin merkezinde yer alan ve volkanik hareketliligin son olarak 2007 yilinda yasandigi 2361 m ile ada ulkesinin en yuksek noktasini olusturmaktadir Iklim Ada genelinde tropikal deniz iklimi hakimdir Yil genelinde sicaklik degisimlerinin fazla yasanmadigi Komorlar da en serin donem Temmuz Agustos aylari arasinda yasanmaktadir Bu surecte ortalama sicakliklar 22 C duzeyindedir En sicak donemin yasandigi Subat ve Mart aylarinda sicaklik ortalamalari 27 C seviyesindedir Komorlar da Mayis ile Ekim aylari arasinda kurak guneydogu alize ruzgarlari gorulmekte olup Kasim ile Nisan aylari arasinda yagmur getiren kuzeybati muson ruzgarlari etkili olmaktadir Ulke genelinde en cok yagmur yagan ay Ocak ayi olup ada genelinde yukseklige bagli olarak yillik yagis ortalamasi 1000 mm ile 4000 mm arasindadir Bitki ortusu ve yaban hayat Buyuk Komor adasi sahilleri ve hindistan cevizi agaclari Ada ulkesi genelinde bulunan tropikal yagmur ormanlarinin orani son yillarda azalma gostermis olup guncel olarak ulkenin yuksek kesimlerinde gozlemlenebilmektedir Ulkenin toprak ortusu gunumuzde plantasyon ve savanlar belirlemektedir Komorlar in ovalarinda hindistan cevizi muz ve mango agaclari bulunmaktadir Ulkenin kiyi kesimlerinde mangrove agaclari gozlemlenmektedir Komorlar adasi genelinde yerel ve o ulkeye ozgu turler bulunmaktadir Adada sik rastlanilmayan kus ve kaplumbaga turleri bulunmaktadir Bunlarin haricinde sadece bu adaya ozgu bir hayvan olan ve nemli burunlu maymunlarin alt familyasi olan makimsiler grubunun bir uyesi olan Eulemur mongoz yasamaktadir Komorlar in kiyilarinda ise bircok balik cesidi yasam alani bulmaktadir Burada ozellikle kemikli baliklar ust sinifinin alti sinifi et yuzgecliler uyesi olan Coelacanthiformes gozlemlenebilmektedir 1938 yilina kadar nesli tukenmis olarak konumlandirilan balik cesidi soz konusu yilda kiyi kesimlerinde gozlemlenmistir NufusYerli kiyafetleriyle Komorlar halki Komorlar genelinde son olarak 2016 yilinda resmi olarak aciklanan tahmini sayim sonuclarina gore 806 153 nufus tespit edilmistir Bu guncel olarak son resmi sayim konumunda olup 2022 tahmini verilerine gore adada 876 437 kisi yasadigi tahmin edilmektedir Ulke nufusunun cogunlugu en buyuk ada olan ve baskenti de barindiran Buyuk Komor adasinda yasamaktadir Komorlar genel olarak genc bir nufusa sahip olup 2020 tahmini verilerine gore nufusun 57 43 u 0 24 yas araligindadir Ulkenin 3 98 i 65 yas ve uzerindedir 0 14 yas 36 68 erkek 154 853 kadin 155 602 15 24 yas 20 75 erkek 85 208 kadin 90 422 25 54 yas 33 99 erkek 136 484 kadin 151 178 55 64 yas 4 49 erkek 17 237 kadin 20 781 65 yas ve uzeri 4 08 erkek 15 437 kadin 19 079 Sehirde yasayanlarin orani 2022 verilerine gore 29 9 olan ulkede nufusun yillik artis orani 2022 tahmini verilerine gore 1 37 duzeyindedir Saglik Ada ulkesi genelinde temiz suya ulasim oranlari yuksek duzeydedir Ulkede nufusun 90 1 gibi yuksek bir oranla nufusun buyuk cogunlugu temiz su kaynaklarindan yararlanabilmektedir Nufusun sadece 35 8 i tam techizatli saglik hizmetlerinden yararlanabilirken nufusun 64 2 si ilkel sartlarda saglik hizmeti alabilmektedir Afrika kitasinin genelinde yuksek oranda gorulmekte olan AIDS ile ilgili olarak Komorlar herhangi bir veri aciklamamistir Egitim Ulke genelinde sekiz yillik okula gitme zorunlulugu bulunmakta olup okul oncesi egitimde cocuklara iki yillik zorunlu Kur an egitimi verilmektedir Komorlar da 15 yas ve uzerinde olan nufusta okuma yazma bilenlerin orani 2015 tahmini verilerine gore 77 8 duzeyindedir Bu oran erkeklerde 81 8 iken kadinlarda 73 7 seviyesindedir Din Komorlar in resmi dini Islam dir 98 lik bir kesim Musluman iken 2 lik kisim Hindu lardan ve Hristiyan lardan olusmaktadir Hristiyan kesim adalara Fransa Devleti tarafindan yerlestirilmistir ve Katolik kiliseye baglidirlar Adaya getirilen Hristiyan kesim adada Fransizca konusulmasini yayginlastirmistir SiyasetKomorlar Birligi anayasa ile yonetilen federatif bir cumhuriyettir Islam ulkenin resmi devlet dini konumundadir Gunumuzde yururlukte olan anayasa 2001 yilinda kabul edilerek yururluge konmustur Ulke cok partili bir siyasi sisteme sahip olup baskanlik sistemi ile yonetilmektedir Ulkenin hem devlet hem de hukumet baskani olarak secilen devlet baskani dort yillik bir sure icin secilmektedir Ulkede uygulanan rotasyon prensibi geregi her secimlerde sirasiyla bir adanin secmeni oy kullanabilmektedir Ulkenin sahip oldugu ulusal meclis Assemblee de l Union des Comores tek meclis yapisini olusturmaktadir Komorlar meclisi toplamda 33 uyeden olusmaktadir Meclis uyelerinden 18 tanesi her bes yilda bir gerceklestirilen secimler ile yenilenirken geriye kalan 15 sandalye yerel meclisler tarafindan doldurulmaktadir Dis siyaset Komorlar uluslararasi organizasyonlarda uye olarak bulunmaktadir Birlesmis Milletler Afrika Birligi Arap Birligi Islam Isbirligi Teskilati ve Uluslararasi Para Fonu ulkenin uyeliginin bulundugu organizasyonlardan birkac tanesidir Ordu Baguimsizlik gunu gosterilerinde Komorlu askerler Ulkenin silahli gucu olan Armee nationale de developpement ulkenin ordusunu olusturmaktadir 1997 yilinda olusturulan bu yapinin gunumuzde 800 aktif mensubu bulunmaktadir Komorlar silahli kuvvetleri yapi olarak polis teskilatina benzer bir yapiya sahip olup ana gorevlerinden buyuk cogunlugunu ulke icerisinde guvenligi saglamak olusturmaktadir Fransa nin Mayotte adasinda konuslandirdigi kucuk bir sahil guvenlik ekibi de sahip olunan karasularin guvenliginde Komorlar a destek saglamaktadir EkonomiKomorlar dunya genelinde nufusunun yasam standartlarinin en dusuk oldugu ulkelerinden biri olmasina ragmen gelismekte olan bir ekonomiye sahiptir Ulkeyi olusturan adalar arasindaki yetersiz ulasim baglantilari da var olan birkac dogal kaynagin islenmesinde ve dagitiminda sorun olusturmaktadir Hayvanciligin yani sira tahil patates ve baharat uretimi yapilmaktadir Ihracat sehrinde bir liman ve konteyner gemisi Ulkenin en onemli ihracat urunlerini vanilya parfum esansi ve karanfil olusturmakta olup 2015 verilerine gore ihracatin sik yapildigi ulkeler su sekildedir Hindistan 28 7 Fransa 17 Almanya 8 7 Suudi Arabistan 7 1 Singapur 6 6 Hollanda 6 1 Mauritius 5 3 Ithalat Ulkenin en onemli ithalat urunlerini tuketim mallari ulasim araclari pirinc ve diger gida maddeleri petrol urunleri cimento ve insaat malzemeleri olusturmakta olup 2015 verilerine gore ithalatin sik yapildigi ulkeler su sekildedir Cin 18 9 Pakistan 16 2 Fransa 14 7 Birlesik Arap Emirlikleri 11 3 Hindistan 6 3Idari yapilanmaKomorlar Birligi adalari Ulke federal bir cumhuriyet yapisina sahip olup ulke uc ozerk adanin birlesmesi sonucu olusmaktadir Komorlar kendi icerisinde en ust idari yapi olarak uc ozerk adaya ayrilmistir Ulkenin federal yonetim yapisi geregi ulkeyi olusturan adalar ozerk yapiya sahiptir Komorlar Fransa tarafindan yonetilmesine ragmen Mayotte Komorca Mahori adasi uzerinde hak iddia ederek kendi toprak parcasi olarak gormektedir Ozerk adalar 2011 yilindan bu yana 16 ilce ve 54 belediyeye communes ayrilmaktadir Ada Ada merkezi Yuzolcumu km Nufus 2006 tahmini HaritaMoheli 211 38 200Buyuk Komor Moroni 1 025 316 600Anjouan 424 277 500UlasimKarayolu Ada ulkesi genelinde 880 km uzunlugunda karayolu bulunmaktadir 2002 verilerine gore bu yollardan 673 km si asfalti olup geri kalan 207 km stabilize yoldur Buyuk Komor ile Anjouan adalarinda adayi dairesel olarak dolasan ve sahil boyu ilerleyen karayollari bulunmaktadir Kaynakca Arsivlenmis kopya 30 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Temmuz 2023 Comoros State gov 5 Mayis 2010 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2010 a b Report for Selected Countries and Subjects www imf org 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2021 GINI index World Bank 30 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2013 Human Development Report 2020 The Next Frontier Human Development and the Anthropocene PDF United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 ss 343 346 ISBN 978 92 1 126442 5 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Aralik 2020 comoros africadata org 4 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2017 a b c d e f g www cia gov 24 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2017 PDF ddata over blog com PDF 29 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Mart 2017 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Komoren ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisozluk te komorlar ile ilgili tanim bulabilirsiniz Wikimedia Atlas da Comoros Vikigezgin de Komorlar ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Anjouan net28 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Komorlar hukumeti resmi sitesi Martin Ottenheimer and Harriet Ottenheimer 1994 Historical Dictionary of the Comoro Islands African Historical Dictionaries No 59 Metuchen N J Scarecrow Press