Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermeni Yaylası veya Ermeni Yaylaları (Ermenice: Հայկական լեռնաշխարհ), Batı Asya'nın kuzey kesimini oluşturan üç yayladan biridir. Bu yaylalardan en merkezde yer alanıdır ve en fazla yüksekliğe sahip olanıdır. Batıda Anadolu Yarımadası ile doğuda İran Yaylası ile komşudur. Yaklaşık 400,000 km²'lik bir alana sahip olup en yüksek zirvesi 5,137 metrelik yüksekliği ile Ağrı Dağı'dır.
| Ermeni Yaylası | |
|---|---|
 | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 5.137 m (16.853 ft 8 in) |
| Koordinatlar | 39°42′0″K 44°18′0″D / 39.70000°K 44.30000°D |
| Coğrafya | |
| Konum | Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Irak, İran, Suriye, Türkiye |
"Ermeni Platosu" ifadesi, 1808'de Fransızcada ("plateau d'Arménie"), 1814'te İngilizcede ("Armenian highlands") ve 1817'de Almancada ("Armenisches Hochland") kullanıldı.
Tarihçe
Ermenilerin bölgeye yerleşmesinden önce Ermeni Yaylası'nda yer alan bölgeler yerli Anadolulular tarafından farklı isimlerle anılmıştır. Sivas, Tokat ve Amasya'nın bulunduğu bölge Hititler tarafından Yukarı Diyar (Kur Eliti) olarak biliniyordu. Bugün Elazığ ve Bingöl'ün yer aldığı alan ise Hititlerce Išuwa (İşuwa) olarak isimlendirilmiştir. Bölgede Hitit eserlerine ev sahipliği yapan İmikuşağı, Korucutepe, Norşuntepe ve Tepecik gibi önemli kazı alanları mevcuttur. Hititler, kendi krallıklarının doğusunda bulunan ve bugünkü Kuzeydoğu Anadolu'ya denk gelen bölgeyi ise Azzi-Hayaša olarak adlandırır.
Demir Çağı'nda bölgeye hakim olan Urartular ise krallıklarına Biania (Van) kendilerine ise Bianili (Vanlı) demişlerdir. Nairi de Urartuların kendileri için kullandığı isimler arasındadır. Urartu döneminde Van Gölü'ne Nairi Denizi denmekteyken, Iğdır'ın bulunduğu bölgeye Erikua, Erzurum-Kars bölgesine Diauehi, Iğdır'a Luhiuni, Doğubayazıt taraflarına Kurşi, Elazığ-Tunceli bölgesine Şebeterya, Van Gölü'nün kuzeyine Zenzium, Van il merkezine Tuşpa, Siirt'e Karya, Cizre bölgesine Ukki, Bingöl'e Urmeniukini, Ağrı civarına Anaşi, Ermenistan sınırındaki Kars, Ocaklı'nın bulunduğu alana Akhuriani, Batman taraflarına Suhni ve Alzi, Patnos'a Aramili, Kuzeybatı İran'da yer alan Urmiye Gölü çevresine Gilzan ve Gurzan, Hakkari, Yüksekova'ya Kubuşkia ve bugün Ermenistan'ın başkenti olan Erivan'a da Erebuni denmekteydi.
Her ne kadar Urartular Doğu Anadolu topraklarını Biania veya Nairi olarak isimlendirse de güneydeki Semitik komşuları onlar için Uruatri, Uraştu, Urartu ve Ararat gibi isimler kullanmaktaydı. Bu isimler daha sonra Ermenice'ye Ararat olarak giriş yapmıştır.
Bölgenin ilk kez Ermenistan adıyla anılması ise M.Ö. 518 yılında rastlar. Bugün kuzeybatı İran sınırları içerisindeki Bisütun'da bulunan ve Ahameniş Kralı I. Darius'un başarılarının anlatıldığı Behistun Kayası üzerinde yer alan Armina ismi tarihte Ermenistan'a verilen ilk referanstır.
Yunanlar tarafından Armenoi şeklinde isimlendirilen Ermeniler ilk başta Ermeni Yaylası'nın sadece Güneybatı bölgesinde bulunmuşlarsa da M.Ö. 6. yüzyılda bölgede dominant hale gelmişler ve Persler tarafından bölgeye Armina (Ermenistan) adının verilmesini sağlamışlardır. Ermeniler ilk kez bir proto-etnik grup olarak bu dönemde tarih sahnesine çıkmış ve ilk Ermeni hanedanlığı olan Orontid Hanedanı bu dönemde bölgeye hakim olmuştur.
Bölge, klasik antik dönemde "Büyük Ermenistan" şeklinde anılmaya başlanmış ve Ermenilerin tarihindeki ana bölgelerden biri hâline gelmiştir. Ermeni Yaylası; Küçük Ermenistan, ve Kommagene ile birlikte Ermenilerle ilişkili olan dört jeopolitik bölgeden biridir.
1040'lardan beri yaylalar çeşitli Türk halklarının ve Safevî Hanedanlığının egemenliği altında olmuştur. 16. yüzyıldan itibaren Safeviler tarafından yönetilen Doğu Ermenistan, 1828'de Rus kontrolüne girmiştir. Yaylalar, Ağrı Dağı'nın bulunduğu Ağrı Vadisi'nden batı ve doğu bölgelerine ayrılır. Geleneksel olarak Batı Ermenistan olarak adlandırılan Ağrı Vadisi'nin batısındaki bölge, bugün Doğu Anadolu Bölgesi'nin bir parçasıdır ve geleneksel olarak Doğu Ermenistan olarak adlandırılan doğu bölgesi, şu anda Küçük Kafkasya olarak bilinir.
Kullanımı
Ermeni Yaylası ifadesi bugün özellikle bazı Avrupalı ve Ermeni jeologlar ve coğrafyacılar tarafından kullanılır.
Bunun yanı sıra, bu terim radikal Ermeni milliyetçileri tarafından da sıklıkla kullanılmaktadır. Aryan üstünlükçüsü bir siyasi grup olan 'nın (Հայ Արիական Միաբանության-Armenian Aryan Order) internet sitesinin ana sayfasında bir Ermeni Yaylası haritası bulunur ve altında şu sözler yer alır: "Ermeni Yaylası: Ermenilerin Vatanı, Aryan Uygarlığının Beşiği. Dünya Aryanları, onu özgürleştirin, kendinizi özgürleştirin".
Kaynakça
- ^ "The Geography of Armenia" in The Armenian People From Ancient to Modern Times Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century. (ed.) New York: St. Martin's Press, 1997, pp. 1-17
- ^ ""Armenian Highland." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia". 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2018.
- ^ Malte-Brune, Conrad (11 Şubat 1808). "Considérations historiques et géographiques sur les routes qui conduisent dans l'Indostan". Journal de l'Empire (Fransızca). 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ Mitford, William (1814). The History of Greece (İngilizce). 8. T. Cadell and W. Davies. 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2023.
- ^ Ritter, Carl (1817). Die Erdkunde im Verhältniß zur Natur und zur Geschichte des Menschen, oder allgemeine vergleichende Geographie, als sichere Grundlage des Studiums und Unterrichts in physicalischen und historischen Wissenschaften (Almanca). De Gruyter, Incorporated. ISBN . 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
- ^ Şevket Dönmez (2017). "The Contribution of New Research to Hittite Historical Geography of Amasya Province". Metin Alparslan (Ed.). Place and Space in Hittite Anatolia I. Hatti and the East. Proceedings of an International Workshop in İstanbul, 25th-26th October 2013 (İngilizce). Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü. s. 80. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Turgut Yiğit (1995). "Tarih Öncesi ve Hitit Döneminde Isuwa Bölgesi". Tarih Araştırmaları Dergisi. 17 (28). s. 241. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Maurits van Loon (1973). "The Excavations at Korucutepe, Turkey, 1968-70: Preliminary Report. Part I: Architecture and General Finds". Journal of Near Eastern Studies. 32 (4). ss. 357-423. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Andreas Müller-Karpe (2017). "The East: Archaeology - The Upper Land, Azzi-Hayaša, Išuwa". Mark Weeden ve Lee Z. Ullmann (Ed.). Hittite Landscape and Geography (İngilizce). Brill. s. 58. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ George A. Bournoutian (2006). A Concise History of the Armenian People (İngilizce). Mazda Publishers Inc. s. 10. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Paul Zimansky (2011). "Urartian and the Urartians". Sharon R. Steadman ve Gregory McMahon (Ed.). The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (İngilizce). s. 549. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b Krzysztof Jakubiak (2018). "Argishti I in the Arax valley: Consequences of the conquest". Polish Archaeology in the Mediterranean. 26 (1). s. 592. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ James Russell (2004). "The Formation of the Armenian Nation". Richard G. Hohavissian (Ed.). The Armenian People from Ancient to Modern Times: Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century (İngilizce). Palgrave Macmillan. s. 32. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Simon Payaslian (2007). The History of Armenia: From the Origins to the Present (İngilizce). Palgrave Macmillan. ss. 3-4. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Nina Garsoian (1997). "The Emergence of Armenia". Richard G. Hovannisian (Ed.). The Armenian People from Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century (İngilizce). St. Martin’s Press. ss. 40-41. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Razmik Panossian (2006). The Armenians: From Kings and Priests to Merchants and Commissars (İngilizce). Hurst & Company. ss. 34-35. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Adalian, Rouben Paul (2010). Historical dictionary of Armenia (2. bas.). Lanham, MD: Scarecrow Press. ss. 336-8. ISBN . 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
- ^ Grierson, Otto Mørkholm ; edited by Philip; Westermark, Ulla (1991). Early Hellenistic coinage : from the accession of Alexander to the Peace of Apamea (336-188 B.C.) (Repr. bas.). Cambridge: Cambridge University Press. s. 175. ISBN . 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
- ^ "Armenian Aryan Union". 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
 | Ermenistan ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | İran coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ermeni Yaylasi veya Ermeni Yaylalari Ermenice Հայկական լեռնաշխարհ Bati Asya nin kuzey kesimini olusturan uc yayladan biridir Bu yaylalardan en merkezde yer alanidir ve en fazla yukseklige sahip olanidir Batida Anadolu Yarimadasi ile doguda Iran Yaylasi ile komsudur Yaklasik 400 000 km lik bir alana sahip olup en yuksek zirvesi 5 137 metrelik yuksekligi ile Agri Dagi dir Ermeni YaylasiTurkiye icinden Agri Dagi na ve Kucukagri Dagi na bakisEn yuksek noktasiYukseklik5 137 m 16 853 ft 8 in Koordinatlar39 42 0 K 44 18 0 D 39 70000 K 44 30000 D 39 70000 44 30000 CografyaKonumAzerbaycan Ermenistan Gurcistan Irak Iran Suriye Turkiye Ermeni Platosu ifadesi 1808 de Fransizcada plateau d Armenie 1814 te Ingilizcede Armenian highlands ve 1817 de Almancada Armenisches Hochland kullanildi TarihceErmenilerin bolgeye yerlesmesinden once Ermeni Yaylasi nda yer alan bolgeler yerli Anadolulular tarafindan farkli isimlerle anilmistir Sivas Tokat ve Amasya nin bulundugu bolge Hititler tarafindan Yukari Diyar Kur Eliti olarak biliniyordu Bugun Elazig ve Bingol un yer aldigi alan ise Hititlerce Isuwa Isuwa olarak isimlendirilmistir Bolgede Hitit eserlerine ev sahipligi yapan Imikusagi Korucutepe Norsuntepe ve Tepecik gibi onemli kazi alanlari mevcuttur Hititler kendi kralliklarinin dogusunda bulunan ve bugunku Kuzeydogu Anadolu ya denk gelen bolgeyi ise Azzi Hayasa olarak adlandirir Demir Cagi nda bolgeye hakim olan Urartular ise kralliklarina Biania Van kendilerine ise Bianili Vanli demislerdir Nairi de Urartularin kendileri icin kullandigi isimler arasindadir Urartu doneminde Van Golu ne Nairi Denizi denmekteyken Igdir in bulundugu bolgeye Erikua Erzurum Kars bolgesine Diauehi Igdir a Luhiuni Dogubayazit taraflarina Kursi Elazig Tunceli bolgesine Sebeterya Van Golu nun kuzeyine Zenzium Van il merkezine Tuspa Siirt e Karya Cizre bolgesine Ukki Bingol e Urmeniukini Agri civarina Anasi Ermenistan sinirindaki Kars Ocakli nin bulundugu alana Akhuriani Batman taraflarina Suhni ve Alzi Patnos a Aramili Kuzeybati Iran da yer alan Urmiye Golu cevresine Gilzan ve Gurzan Hakkari Yuksekova ya Kubuskia ve bugun Ermenistan in baskenti olan Erivan a da Erebuni denmekteydi Her ne kadar Urartular Dogu Anadolu topraklarini Biania veya Nairi olarak isimlendirse de guneydeki Semitik komsulari onlar icin Uruatri Urastu Urartu ve Ararat gibi isimler kullanmaktaydi Bu isimler daha sonra Ermenice ye Ararat olarak giris yapmistir Bolgenin ilk kez Ermenistan adiyla anilmasi ise M O 518 yilinda rastlar Bugun kuzeybati Iran sinirlari icerisindeki Bisutun da bulunan ve Ahamenis Krali I Darius un basarilarinin anlatildigi Behistun Kayasi uzerinde yer alan Armina ismi tarihte Ermenistan a verilen ilk referanstir Yunanlar tarafindan Armenoi seklinde isimlendirilen Ermeniler ilk basta Ermeni Yaylasi nin sadece Guneybati bolgesinde bulunmuslarsa da M O 6 yuzyilda bolgede dominant hale gelmisler ve Persler tarafindan bolgeye Armina Ermenistan adinin verilmesini saglamislardir Ermeniler ilk kez bir proto etnik grup olarak bu donemde tarih sahnesine cikmis ve ilk Ermeni hanedanligi olan Orontid Hanedani bu donemde bolgeye hakim olmustur Bolge klasik antik donemde Buyuk Ermenistan seklinde anilmaya baslanmis ve Ermenilerin tarihindeki ana bolgelerden biri haline gelmistir Ermeni Yaylasi Kucuk Ermenistan ve Kommagene ile birlikte Ermenilerle iliskili olan dort jeopolitik bolgeden biridir Ermeni Yaylasi ndaki Ermeni oncesi yer adlarini gosteren harita Sari renkteki alan Kral I Argisti donemindeki Urartu Kralligi topraklarini gostermektedir 1040 lardan beri yaylalar cesitli Turk halklarinin ve Safevi Hanedanliginin egemenligi altinda olmustur 16 yuzyildan itibaren Safeviler tarafindan yonetilen Dogu Ermenistan 1828 de Rus kontrolune girmistir Yaylalar Agri Dagi nin bulundugu Agri Vadisi nden bati ve dogu bolgelerine ayrilir Geleneksel olarak Bati Ermenistan olarak adlandirilan Agri Vadisi nin batisindaki bolge bugun Dogu Anadolu Bolgesi nin bir parcasidir ve geleneksel olarak Dogu Ermenistan olarak adlandirilan dogu bolgesi su anda Kucuk Kafkasya olarak bilinir KullanimiErmeni Yaylasi ifadesi bugun ozellikle bazi Avrupali ve Ermeni jeologlar ve cografyacilar tarafindan kullanilir Bunun yani sira bu terim radikal Ermeni milliyetcileri tarafindan da siklikla kullanilmaktadir Aryan ustunlukcusu bir siyasi grup olan nin Հայ Արիական Միաբանության Armenian Aryan Order internet sitesinin ana sayfasinda bir Ermeni Yaylasi haritasi bulunur ve altinda su sozler yer alir Ermeni Yaylasi Ermenilerin Vatani Aryan Uygarliginin Besigi Dunya Aryanlari onu ozgurlestirin kendinizi ozgurlestirin Ermeni Yaylasi ni gosteren harita Kaynakca The Geography of Armenia in The Armenian People From Ancient to Modern Times Volume I The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century ed New York St Martin s Press 1997 pp 1 17 Armenian Highland Encyclopaedia Britannica 2007 Encyclopaedia 16 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2018 Malte Brune Conrad 11 Subat 1808 Considerations historiques et geographiques sur les routes qui conduisent dans l Indostan Journal de l Empire Fransizca 1 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2023 Mitford William 1814 The History of Greece Ingilizce 8 T Cadell and W Davies 1 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2023 Ritter Carl 1817 Die Erdkunde im Verhaltniss zur Natur und zur Geschichte des Menschen oder allgemeine vergleichende Geographie als sichere Grundlage des Studiums und Unterrichts in physicalischen und historischen Wissenschaften Almanca De Gruyter Incorporated ISBN 978 3 11 105691 3 31 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ekim 2023 Sevket Donmez 2017 The Contribution of New Research to Hittite Historical Geography of Amasya Province Metin Alparslan Ed Place and Space in Hittite Anatolia I Hatti and the East Proceedings of an International Workshop in Istanbul 25th 26th October 2013 Ingilizce Turk Eskicag Bilimleri Enstitusu s 80 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Turgut Yigit 1995 Tarih Oncesi ve Hitit Doneminde Isuwa Bolgesi Tarih Arastirmalari Dergisi 17 28 s 241 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Maurits van Loon 1973 The Excavations at Korucutepe Turkey 1968 70 Preliminary Report Part I Architecture and General Finds Journal of Near Eastern Studies 32 4 ss 357 423 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Andreas Muller Karpe 2017 The East Archaeology The Upper Land Azzi Hayasa Isuwa Mark Weeden ve Lee Z Ullmann Ed Hittite Landscape and Geography Ingilizce Brill s 58 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link George A Bournoutian 2006 A Concise History of the Armenian People Ingilizce Mazda Publishers Inc s 10 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Paul Zimansky 2011 Urartian and the Urartians Sharon R Steadman ve Gregory McMahon Ed The Oxford Handbook of Ancient Anatolia Ingilizce s 549 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link a b Krzysztof Jakubiak 2018 Argishti I in the Arax valley Consequences of the conquest Polish Archaeology in the Mediterranean 26 1 s 592 23 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 James Russell 2004 The Formation of the Armenian Nation Richard G Hohavissian Ed The Armenian People from Ancient to Modern Times Volume I The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century Ingilizce Palgrave Macmillan s 32 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Simon Payaslian 2007 The History of Armenia From the Origins to the Present Ingilizce Palgrave Macmillan ss 3 4 Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Nina Garsoian 1997 The Emergence of Armenia Richard G Hovannisian Ed The Armenian People from Ancient to Modern Times Volume I The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century Ingilizce St Martin s Press ss 40 41 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Razmik Panossian 2006 The Armenians From Kings and Priests to Merchants and Commissars Ingilizce Hurst amp Company ss 34 35 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Adalian Rouben Paul 2010 Historical dictionary of Armenia 2 bas Lanham MD Scarecrow Press ss 336 8 ISBN 0810874504 19 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2018 Grierson Otto Morkholm edited by Philip Westermark Ulla 1991 Early Hellenistic coinage from the accession of Alexander to the Peace of Apamea 336 188 B C Repr bas Cambridge Cambridge University Press s 175 ISBN 0521395046 17 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2018 Armenian Aryan Union 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Ermenistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Iran cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Turkiye cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz