Silifke, Türkiye'nin Mersin iline bağlı bir ilçedir. Silifke, Mut'a 73 km, il merkezi Mersin'e 85 km ve Gülnar'a 55 km mesafede; Erdemli'nin batısında, Gülnar'ın doğusunda, Mut'un güneyinde, Toros Dağları ile Akdeniz arasında yer almaktadır. Mersin'i İç Anadolu'ya bağlayan Silifke, önemli yollar üzerindedir. Yapımı süren , Silifke'den geçmektedir.
Silifke | |
---|---|
Mersin'in Türkiye'deki konumu | |
İlçe sınırları haritası | |
Ülke | Türkiye |
İl | Mersin |
Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
İdare | |
• Kaymakam | Abdullah Aslaner |
• Belediye başkanı | Mustafa Turgut (CHP) |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 2590 km² |
Rakım | 30 m |
Nüfus (2018) | |
• Toplam | 119,303 |
• Kır | - |
• Şehir | 125.173 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
Posta kodu | 33940 |
İl alan kodu | 324 |
İl plaka kodu | 33 |
Resmî site silifke.bel.tr |
Tarihçe
Büyük İskender'in komutanlarından ve Suriye Krallığı'nın kurucusu Selevkos I Nikator, şimdiki Taşucu'nun olduğu yerde, İyonluların "Holmi" adıyla kurduğu koloniyi ele geçirip halkını da kıyıdaki 'den (Akliman) 12 km içeriye bugünkü Silifke'nin bulunduğu yere yerleştirmiş ve "Selevkos'un Şehri" anlamına gelen kentini kurmuştur.
Selevkos I Nikator'un kurduğu 9 adet kendi adındaki şehrin adını devam ettirdiği Seleucia, Helenistik dönemde Selefkoslar ve (Mısır) krallıkları arasında sıkça el değiştirmiştir. Roma İmparatorluğunun MS 395 yılında ikiye bölünmesinden sonra Bizans yönetimine giren Seleucia, Ayatekla'nın varlığından dolayı önemli bir hac merkezi durumuna gelmiştir.
Mübadele ve Cumhuriyet sonrası dönem
Atatürk; Silifke'deki Gazi Çiftliği'ni yeni gelen Yunanistan mübâdilleri arasında paylaştırmıştır. Ayrıca çok tanınmış biri olan zeytinyağı tüccarı, fabrikatör de Silifkeli olup sahip olduğu çok geniş meyve bahçesi ve arazisi, mübâdeleden sonra kamulaştırılıp bir bölümüne yapılmış, geri kalanına ise Giritli aileler yerleştirilmiştir. Bodossaki; daha sonra İstanbul'daki ünlü Pera Palas Otelini satın alarak sahibi olmuştur. Kıbrıslı aileler ise 1930'lu, 60'lı ve 70'li yıllarda gelmişlerdir.
Silifkeli Rumlar ise mübâdele ile birlikte Yunanistan'da yeni kurulan, bugün Tesprotya iline bağlı, Adriyatik Denizi kıyısındaki (Yeni Silifke) adlı kasabaya yerleştirilmişlerdir. Kasaba nüfusu, bugün 3.000 civarındadır. O yıllarda Silifkeli Rumların lideri, idi. Silifkeli Ermeniler ise Bucaklı Mahallesi'nde kalabalık bir cemaat hâlinde yaşamakta idiler ve "Dilek Kayası" denilen mevkide bir kiliseleri vardı. Kurtuluş Savaşı'nda yaşanan sokak çatışmalarını takiben Kıbrıs üzerinden Lübnan'a gittikleri bilinmektedir. O yıllarda Silifke Ermenilerinin lideri, idi.
Günümüzde, çok eskilere dayanan şehir merkezinin tarihî dokusu tahrip edilmiştir. Kaya mezarları ve Roma döneminde yapılan anıtsal yapılar üzerine betonarme yapılar kondurularak eski şehir yok edilmiştir. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra İçel ili merkezi (1924-1933) olan Silifke, 1933'ten sonra Mersin ili ile birleştirilerek adı İçel konulan ilin ilçesi hâline getirilmiştir. Ayrıca Silifke'ye eskiden Bizans döneminde "Selefkos" denildiği için bazı turistler Silifke yerine hâlâ bu ismi kullanırlar.
Coğrafya
Silifke ilçesini Göksu (Kalykadnos) Irmağı ortadan ikiye ayırmaktadır. Göksu Irmağı'nın denize ulaştığı delta ve bu deltada oluşan Akgöl ve Paradeniz lagünleri, dünyanın önemli kuş toplanma merkezlerinden ve sulak alanlarından biridir. Bu nedenle Ramsar alanı ilan edilmiştir.
İlçeye bağlı Yeşilovacık beldesi sınırları içinde bulunan koylar, Akdeniz foklarının üreme bölgesidir. Akdeniz'in önemli tatil beldelerinden olan Susanoğlu ve Taşucu; Silifke'ye bağlıdır.
Demografi
İlçenin merkez nüfusu 1980'de 25.000'i bulmazken; 1990'da 47.000'e, 2000'de 65.000'e dayanmıştı. İlçe merkez nüfusu 2007 yılı nüfus sayımına göre 52.961'e düşmüştür. 2008 yılı sayımına göre merkezde nüfus 50.000 olup köyleriyle birlikte 114 bine yaklaşmıştır. Halk, yaz aylarında yaylalara ya da deniz kenarındaki yazlık evlerine taşınır.
Silifke, Toroslar'daki köylerde Türkmen Yörük nüfusu barındırır. Silifke'de en son Yörük kollarından bulunmaktadır. 3-4 tane de Tahtacı mahallesi bulunmaktadır. Tahtacılar, kerestecilik ve orman ürünleriyle geçimlerini sağlayan Alevî Türkmenlerdir. Kent merkezindeki Say Mahallesi, kalabalık bir Abdal mahallesidir. Abdallar da Alevî inancına sahiptirler. Otogara yakın mahallelerde ise yoğunlukla Girit, Selanik ve Kıbrıs göçmenleri yaşamaktadırlar. Tarihi açıdan geçmişte yörede Rum ve Ermeniler de yaşamıştır.
Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
---|---|---|---|
Silifke merkez ilçesi | |||
1927 | 37.418 | 4.801 | 32.617 |
Silifke ilçesi (Mersin) | |||
1935 | 42.259 | 5.064 | 37.195 |
1940 | 45.329 | 5.341 | 39.988 |
1945 | 47.966 | 5.728 | 42.238 |
1950 | 54.433 | 6.643 | 47.790 |
1955 | 43.164 | 7.437 | 35.727 |
1960 | 53.504 | 9.843 | 43.661 |
1965 | 57.856 | 11.864 | 45.992 |
1970 | 62.072 | 14.624 | 47.448 |
1975 | 68.550 | 19.257 | 49.293 |
1980 | 77.416 | 22.041 | 55.375 |
1985 | 86.441 | 28.111 | 58.330 |
1990 | 107.685 | 46.858 | 60.827 |
2000 | 156.351 | 64.827 | 91.524 |
2007 | 111.698 | 52.961 | 58.737 |
2008 | 112.465 | 50.327 | 62.138 |
2009 | 113.404 | 51.684 | 61.720 |
2010 | 114.102 | 53.151 | 60.951 |
2011 | 114.885 | 54.818 | 60.067 |
2012 | 114.238 | 55.501 | 58.737 |
2013 | 114.675 | 114.675 | veri yok |
2014 | 116.180 | 116.180 | veri yok |
2015 | 116.441 | 116.441 | veri yok |
2016 | 117.295 | 117.295 | veri yok |
2017 | 117.456 | 117.456 | veri yok |
2018 | 119.303 | 119.303 | veri yok |
2019 | 120.873 | 120.873 | veri yok |
2020 | 125.173 | 125.173 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ekonomi
Tarım
Silifke Ovası alüvyonlu bir ova olduğu için toprağı çok verimlidir. Seracılığın yaygın olması nedeniyle burada yılda 3 tür ürün alınabilmektedir. Silifke'de domates, salatalık, çilek, çeltik, yerfıstığı, kabak, yeşil fasulye, yer kirazı gibi birçok tür meyve ve sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır. Son dönemlerde Silifke'de sebzeciliğin yanı sıra portakal, mandalina, limon (narenciye), zeytin, nar, kayısı, şeftali, erik, üzüm, elma ve armut gibi meyveler yetiştirilmektedir.
Hayvancılık
Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın yanında tavuk ve de vardır. Balık çiftlikleri hem tatlı suda hem de denizde kurulmuştur. Tatlı suda alabalık denizde ise levrek ve çipura yetiştirilmektedir. Ayrıca Silifke'nin kırsal bölgesinde, keçi ve koyun yetiştiriciliği de yapılmaktadır.
Turizm
Turizm, ilçenin sahip olduğu önemli değerlerdendir. Silifke Kalesi, Cennet-Cehennem Obrukları, Jüpiter Tapınağı, Aphrodisias Antik Kenti (Tisan Yarımadası), Barborossa Koyu, Astım Mağarası, Uzuncaburç, Ayatekla, Tokmar Kalesi, ve Mancınık Kalesi yöredeki turistik merkezlerdir.
Toplum ve kültür
Mutfak
Silifke'ye özel birçok yemek türü vardır. Bunlardan en önemlileri; yüksük (yüzük) çorbası, batırık, arabaşı, ve keşkektir. Tatlıları arasında ise , en önemlilerindendir. Silifke'nin en önemli ve en meşhur ürünleri, yoğurt ve ayrandır. Yörenin köylülerine ve ağız tadını bilenlere göre en iyi ayran, (yayık) ayranıdır.
Folklor
Silifke, folklorik açıdan da önemli bir bölgedir. Halk oyunları, kilim dokumacılığı ve el sanatları gelişmiştir. "Halk oyunu" denildiğinde ilk akla gelen yörelerden biri olan Silifke'nin folklor ekibi, uluslararası pek çok organizasyonda Türkiye'yi temsil etmiştir. Silifke oyunları kıvrak tarzdadır. , , Çiftetelli, , , , , , Bahçeye Gel GörelimYayla Yolları, , Aslan Mustafa ve Keklik oyunları en bilinen folklorik danslardır. Silifke'de genelde Türkmen göçmenleri olduğu için bazı oyunlar, Türkmenler için düzenlenmiştir.
Etkinlikler
Silifke'de her yıl 20-26 Mayıs tarihleri arasında Uluslararası Müzik ve Folklor Festivali düzenlenir. Festivalde çeşitli konserler düzenlenmekte, ırmak boyunca uzanan yürüyüş yollarında standlar ve yörük çadırları kurulmaktadır. Yörük çadırlarında halka geleneksel yöre yemekleri sunulmaktadır.
Siyaset ve yönetim
1933 yılında bazı vilâyetlerin ilçeye indirilmesi ile ilgili bir kanunla İçel ilinin merkezi Silifke lağvedilip Mersin ve İçel illeri birleştirilerek merkezi de Mersin oldu. Böylece Silifke, "İl" unvânını kaybetmiştir. 2002 yılında ise hükûmetin aldığı bir kararla Karamanoğulları’nın Türkçe olarak bu bölgeye verdiği "İçel" ismi; tarihe karıştı. İçel ismi; sâdece Silifke, Mut, Gülnar, Aydıncık, Bozyazı ve Anamur'u değil, komşu illere bağlı olan Ermenek ve Gazipaşa ilçelerini de kapsayan Taşeli Yöresi'ni tanımlamaktadır.
Belde belediyeleri ve nüfusları
2012 verilerine göre:
- Taşucu 11.700,[]
- Atayurt 8.143,[]
- Atakent 6.099,[]
- Narlıkuyu 2.843,[]
- Arkum 2.273,[]
- Uzuncaburç 3.267,[]
- Akdere 1.742,
- Yeşilovacık 2.351[]
Turistik yerleri
Silifke Kalesi
Tespitlere göre Helenistik veya erken Roma dönemine ait olduğu anlaşılan kale, geçirdiği onarım ve değişiklikler sonucu bugün bir Ortaçağ kalesi görünümündedir.
Silifke'ye hakim, 185 m yüksekliğinde bir tepe üzerinde yapılmış olan ve etrafı kuru hendekle çevrili oval biçimdeki kalenin içinde kemerli galeriler, su sarnıçları, depolar ve diğer yapı kalıntıları bulunmaktadır.
Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname'sinde, 17. yüzyılda Silifke Kalesi'nin 23 burcu olduğunu, içinde bir cami ve 60 ev bulunduğunu yazar. Ancak burçların bir kısmı ve kale içi tamamen yıkık durumda olduğundan bunun tam tespitini yapmak mümkün olmamıştır. Hâlen görülebilen 10 adet burç mevcuttur. Tarihi köprü şehir merkezinin ortasından geçen Göksu (Kalykadnus) Nehri'nin üzerindedir. MS 77-78 yıllarında Kilikya Valisi L.Octavius Memor tarafından dönemin imparatoru Vespasianus ve oğulları Titus ile Domitianus adına yaptırılmış olduğu 1870 yılında yapılan bir onarımda bulunan taş kitabeden anlaşılmaktadır. Yedi gözü bulunan ve Roma uygarlığı örneklerinden biri olan Taşköprü, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde onarım görmüştür. Yakın zamanda yapılan bir yol düzenlemesi sebebiyle köprünün 3 ya da 4 gözü yok olmuştur. MS 2. yüzyılda yapılmış olduğu anlaşılan Roma tapınağı 5. yüzyılda planında önemli değişiklikler yapılarak kiliseye dönüştürülmüştür. Şehir merkezinde bulunan doğu ile güney yanlarındaki sütun tabanlıkları orijinal şekilde korunmuş olan tapınağın uzun kenarında on dörder, kısa kenarında sekizer sütun bulunmaktaydı. Ancak her biri 10 m boyundaki Korint başlıklı bu sütunlardan bugün sadece biri ayakta kalmış olup 3 tanesi de yıkılmış durumda yerdedir. Tapınağın çok sayıdaki mermer sütunları Reşadiye Camii'nin bahçe eklemesinde, anıt tabiri kullanılan alanda ve bazı evlerin bahçe kapılarında süsleme olarak kullanılmak üzere, sütun tabanları ve sütun üstleri resmî daireler ve ikametlerin bahçelerini ve kapı önlerini süslemek için yerlerinden alınmıştır.
1980 yılında Kültür Bakanlığınca başlatılan kazı çalışmaları son bulmuştur. MS 5. yüzyılda yaşamış tarihçi Zosimos: “Tapınak, ovadaki ürünlerine musallat olan çekirgelerden kurtulmak için Güneş ve Sanat Tanrısı Apollon’dan yardım isteyen ahali tarafından, çekirgeler Apollon’un gönderdiği kuş sürüsünce yok edilince O’na bir şükran ifadesi olarak yaptırılmıştır” diyorsa da Zeus adına yaptırıldığı da söylenmektedir. Silifke Kalesi'nin eteğinde, Bizanslılardan kalma bu su deposu 46 m uzunluğunda, 23 m genişliğinde ve 14 m derinliğinde olup, içine doğu köşesindeki helezonik merdivenle inilmektedir. Sarnıç, bütün bir kaya parçasının hayret verici bir şekilde anılan ölçülerde oyularak oluşturulmuştur. Anadolu sarnıç mimarisinde örneği az görülen Tekirambarı su sarnıcının tüm duvarları, su sızmasını önlemek ve ayrıca anıtsal bir özellik vermek için düzgün kesme taşlarla desteklenmiştir; alan uzun kenarında 8, kısa kenarında 5 yuvarlak kemerli niş oluşturulmuştur.
1980 yılında Kültür Bakanlığınca şehir merkezinde yapılan bir kazıda, gymnasium olabileceği tahmin edilen “opus-sectile” tekniğinde yapılmış renkli mozaik tabanlı bir mekân ortaya çıkarılmıştır. MS 2. yüzyıl Roma dönemine ait olduğu belirlenen bu kalıntıda ayrıca üzeri yazıtlı iki heykel altlığı ile 2 m boyunda başı kopmuş mermer bir imparator heykeli de bulunmuştur. Heykelsiz altlıkların biri üzerindeki yazıtta Silifkeli T. Aelius Aurelius Maron adındaki bir güreşçinin başarıları anlatılmaktadır. Mozaik tabanın ortasında bulunan 1,80 m çapındaki mermer levhada sekiz satırlık bir kitabe vardır. Burada, mermer konuşturularak bir onarım anlatılmakta ve şöyle denilmektedir: “Zamanın aşındırdığı ben taban döşemesini, kadınların sultanı, Ares-sever Zenon’un eşi, düşünceleri ve yaptıklarıyla fevkalade bir insan olan Paulina cömertçe süsledi ve ilgisini esirgemedi benden. Yaşlılık nedeni ile etkileyici özelliğimi yitirmiştim; oysa şimdi bu akıllı ve kusursuz kadın sayesinde mermer süslemeler içinde daha da ışıldıyorum ve külfetli bir yaşlılıktan sonra gençliğe geri dönüyorum.”
Aya Tekla
İsa'nın havarilerinden Tarsuslu Pavlus Konya'da Hristiyanlığı yaymak için gittiği sırada ona yürekten inanan bir kızla tanışır. Bu kız Aya Tekla'dır. Pavlus inancını yaymak için Yalvaç'a doğru yola çıktığında Aya Tekla'ya da Silifke ve yöresini Hristiyanlaştırması görevini verir. Bu yüzden de Aya Tekla Silifke'ye gelerek bugün "Meryemlik" denilen yerdeki mağara kilisede yaşamaya başlar. Önce halk tarafından benimsenmez fakat çeşitli ilaçlar yaparak Silifkelilere derman olmaya çalışır ve başarılı olur. Günden güne kazandığı güçten ve artan taraftarlarından çekinen ve korkan Silifke'nin ileri gelenleri Aya Tekla'yı öldürtmeye karar verirler. Bütün gücünü bekaretinden aldığına inandıkları Aya Tekla üzerine dört beş tane serseri gönderirler. Fakat serseriler mağaraya girdiklerinde Aya Tekla üstündeki büyük beyaz şalı onların üstüne atarak bir anda gözden kaybolur ve bir daha da gören olmaz. Rivayete göre Aya Tekla'nın bulunduğu mağaradan Silifke Kalesi'ne çıkan gizli bir yol bir tünel vardır ve Aya Tekla buradan kaçıp gizlenerek kurtulmuştur. Aya Tekla'dan sonra gizlendiği mağara yöredeki gizli Hristiyanların kilisesi olmuş daha sonra Roma İmparatorluğu Hristiyanlığı kabul edince de mağara üstüne büyük bir kilise inşa edilmiştir. Bugün hâlen Aya Tekla mağara kilisesi dünyanın ilk kiliselerinden biri olup Hristiyan dünyasının da hac yerlerinden biridir. Eski Aya Tekla ikonası ve tablosu Kıbrıs'a kaçırılmıştır.
Galeri
Kardeş şehirler
Notlar
Kaynakça
- ^ (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ . 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Silifke Nüfusu - Mersin". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Mersin Silifke Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Silifke ile Fushe Arasında Kardeş Şehir Anlaşması". 5 Temmuz 2011. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
Dış bağlantılar
- Eski Kilikya – Viktor Langlois (Bölüm: Silifke'den Korikos'a) 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Wikimedia Commons'ta Silifke ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Silifke Turkiye nin Mersin iline bagli bir ilcedir Silifke Mut a 73 km il merkezi Mersin e 85 km ve Gulnar a 55 km mesafede Erdemli nin batisinda Gulnar in dogusunda Mut un guneyinde Toros Daglari ile Akdeniz arasinda yer almaktadir Mersin i Ic Anadolu ya baglayan Silifke onemli yollar uzerindedir Yapimi suren Silifke den gecmektedir SilifkeIlceMersin in Turkiye deki konumuIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlMersinCografi bolgeAkdeniz BolgesiIdare KaymakamAbdullah Aslaner Belediye baskaniMustafa Turgut CHP Yuzolcumu Toplam2590 km Rakim30 mNufus 2018 Toplam119 303 Kir Sehir125 173Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu33940Il alan kodu324Il plaka kodu33Resmi site silifke bel trTarihceSilifke antik sehrinin uzerine kurulmustur Buyuk Iskender in komutanlarindan ve Suriye Kralligi nin kurucusu Selevkos I Nikator simdiki Tasucu nun oldugu yerde Iyonlularin Holmi adiyla kurdugu koloniyi ele gecirip halkini da kiyidaki den Akliman 12 km iceriye bugunku Silifke nin bulundugu yere yerlestirmis ve Selevkos un Sehri anlamina gelen kentini kurmustur Selevkos I Nikator un kurdugu 9 adet kendi adindaki sehrin adini devam ettirdigi Seleucia Helenistik donemde Selefkoslar ve Misir kralliklari arasinda sikca el degistirmistir Roma Imparatorlugunun MS 395 yilinda ikiye bolunmesinden sonra Bizans yonetimine giren Seleucia Ayatekla nin varligindan dolayi onemli bir hac merkezi durumuna gelmistir Mubadele ve Cumhuriyet sonrasi donem Ataturk Silifke deki Gazi Ciftligi ni yeni gelen Yunanistan mubadilleri arasinda paylastirmistir Ayrica cok taninmis biri olan zeytinyagi tuccari fabrikator de Silifkeli olup sahip oldugu cok genis meyve bahcesi ve arazisi mubadeleden sonra kamulastirilip bir bolumune yapilmis geri kalanina ise Giritli aileler yerlestirilmistir Bodossaki daha sonra Istanbul daki unlu Pera Palas Otelini satin alarak sahibi olmustur Kibrisli aileler ise 1930 lu 60 li ve 70 li yillarda gelmislerdir Silifkeli Rumlar ise mubadele ile birlikte Yunanistan da yeni kurulan bugun Tesprotya iline bagli Adriyatik Denizi kiyisindaki Yeni Silifke adli kasabaya yerlestirilmislerdir Kasaba nufusu bugun 3 000 civarindadir O yillarda Silifkeli Rumlarin lideri idi Silifkeli Ermeniler ise Bucakli Mahallesi nde kalabalik bir cemaat halinde yasamakta idiler ve Dilek Kayasi denilen mevkide bir kiliseleri vardi Kurtulus Savasi nda yasanan sokak catismalarini takiben Kibris uzerinden Lubnan a gittikleri bilinmektedir O yillarda Silifke Ermenilerinin lideri idi Gunumuzde cok eskilere dayanan sehir merkezinin tarihi dokusu tahrip edilmistir Kaya mezarlari ve Roma doneminde yapilan anitsal yapilar uzerine betonarme yapilar kondurularak eski sehir yok edilmistir Kurtulus Savasi ndan sonra Icel ili merkezi 1924 1933 olan Silifke 1933 ten sonra Mersin ili ile birlestirilerek adi Icel konulan ilin ilcesi haline getirilmistir Ayrica Silifke ye eskiden Bizans doneminde Selefkos denildigi icin bazi turistler Silifke yerine hala bu ismi kullanirlar CografyaSilifke ilcesini Goksu Kalykadnos Irmagi ortadan ikiye ayirmaktadir Goksu Irmagi nin denize ulastigi delta ve bu deltada olusan Akgol ve Paradeniz lagunleri dunyanin onemli kus toplanma merkezlerinden ve sulak alanlarindan biridir Bu nedenle Ramsar alani ilan edilmistir Ilceye bagli Yesilovacik beldesi sinirlari icinde bulunan koylar Akdeniz foklarinin ureme bolgesidir Akdeniz in onemli tatil beldelerinden olan Susanoglu ve Tasucu Silifke ye baglidir DemografiIlcenin merkez nufusu 1980 de 25 000 i bulmazken 1990 da 47 000 e 2000 de 65 000 e dayanmisti Ilce merkez nufusu 2007 yili nufus sayimina gore 52 961 e dusmustur 2008 yili sayimina gore merkezde nufus 50 000 olup koyleriyle birlikte 114 bine yaklasmistir Halk yaz aylarinda yaylalara ya da deniz kenarindaki yazlik evlerine tasinir Silifke Toroslar daki koylerde Turkmen Yoruk nufusu barindirir Silifke de en son Yoruk kollarindan bulunmaktadir 3 4 tane de Tahtaci mahallesi bulunmaktadir Tahtacilar kerestecilik ve orman urunleriyle gecimlerini saglayan Alevi Turkmenlerdir Kent merkezindeki Say Mahallesi kalabalik bir Abdal mahallesidir Abdallar da Alevi inancina sahiptirler Otogara yakin mahallelerde ise yogunlukla Girit Selanik ve Kibris gocmenleri yasamaktadirlar Tarihi acidan gecmiste yorede Rum ve Ermeniler de yasamistir Yil Toplam Sehir KirSilifke merkez ilcesi1927 37 418 4 801 32 617Silifke ilcesi Mersin 1935 42 259 5 064 37 1951940 45 329 5 341 39 9881945 47 966 5 728 42 2381950 54 433 6 643 47 7901955 43 164 7 437 35 7271960 53 504 9 843 43 6611965 57 856 11 864 45 9921970 62 072 14 624 47 4481975 68 550 19 257 49 2931980 77 416 22 041 55 3751985 86 441 28 111 58 3301990 107 685 46 858 60 8272000 156 351 64 827 91 5242007 111 698 52 961 58 7372008 112 465 50 327 62 1382009 113 404 51 684 61 7202010 114 102 53 151 60 9512011 114 885 54 818 60 0672012 114 238 55 501 58 7372013 114 675 114 675 veri yok2014 116 180 116 180 veri yok2015 116 441 116 441 veri yok2016 117 295 117 295 veri yok2017 117 456 117 456 veri yok2018 119 303 119 303 veri yok2019 120 873 120 873 veri yok2020 125 173 125 173 veri yok Not Buyuksehir yasasi nedeniyle koyler mahalle statusune gectiginden 2013 ten itibaren kir nufusu tabloda yer almamistir EkonomiTarim Silifke Ovasi aluvyonlu bir ova oldugu icin topragi cok verimlidir Seraciligin yaygin olmasi nedeniyle burada yilda 3 tur urun alinabilmektedir Silifke de domates salatalik cilek celtik yerfistigi kabak yesil fasulye yer kirazi gibi bircok tur meyve ve sebze yetistiriciligi yapilmaktadir Son donemlerde Silifke de sebzeciligin yani sira portakal mandalina limon narenciye zeytin nar kayisi seftali erik uzum elma ve armut gibi meyveler yetistirilmektedir Hayvancilik Buyukbas ve kucukbas hayvanciligin yaninda tavuk ve de vardir Balik ciftlikleri hem tatli suda hem de denizde kurulmustur Tatli suda alabalik denizde ise levrek ve cipura yetistirilmektedir Ayrica Silifke nin kirsal bolgesinde keci ve koyun yetistiriciligi de yapilmaktadir Turizm Turizm ilcenin sahip oldugu onemli degerlerdendir Silifke Kalesi Cennet Cehennem Obruklari Jupiter Tapinagi Aphrodisias Antik Kenti Tisan Yarimadasi Barborossa Koyu Astim Magarasi Uzuncaburc Ayatekla Tokmar Kalesi ve Mancinik Kalesi yoredeki turistik merkezlerdir Silifke Kalesi nden Silifke nin gorunumu Toplum ve kulturMutfak Silifke ye ozel bircok yemek turu vardir Bunlardan en onemlileri yuksuk yuzuk corbasi batirik arabasi ve keskektir Tatlilari arasinda ise en onemlilerindendir Silifke nin en onemli ve en meshur urunleri yogurt ve ayrandir Yorenin koylulerine ve agiz tadini bilenlere gore en iyi ayran yayik ayranidir Folklor Silifke folklorik acidan da onemli bir bolgedir Halk oyunlari kilim dokumaciligi ve el sanatlari gelismistir Halk oyunu denildiginde ilk akla gelen yorelerden biri olan Silifke nin folklor ekibi uluslararasi pek cok organizasyonda Turkiye yi temsil etmistir Silifke oyunlari kivrak tarzdadir Ciftetelli Bahceye Gel GorelimYayla Yollari Aslan Mustafa ve Keklik oyunlari en bilinen folklorik danslardir Silifke de genelde Turkmen gocmenleri oldugu icin bazi oyunlar Turkmenler icin duzenlenmistir Etkinlikler Silifke de her yil 20 26 Mayis tarihleri arasinda Uluslararasi Muzik ve Folklor Festivali duzenlenir Festivalde cesitli konserler duzenlenmekte irmak boyunca uzanan yuruyus yollarinda standlar ve yoruk cadirlari kurulmaktadir Yoruk cadirlarinda halka geleneksel yore yemekleri sunulmaktadir Siyaset ve yonetim1933 yilinda bazi vilayetlerin ilceye indirilmesi ile ilgili bir kanunla Icel ilinin merkezi Silifke lagvedilip Mersin ve Icel illeri birlestirilerek merkezi de Mersin oldu Boylece Silifke Il unvanini kaybetmistir 2002 yilinda ise hukumetin aldigi bir kararla Karamanogullari nin Turkce olarak bu bolgeye verdigi Icel ismi tarihe karisti Icel ismi sadece Silifke Mut Gulnar Aydincik Bozyazi ve Anamur u degil komsu illere bagli olan Ermenek ve Gazipasa ilcelerini de kapsayan Taseli Yoresi ni tanimlamaktadir Belde belediyeleri ve nufuslari 2012 verilerine gore Tasucu 11 700 kaynak belirtilmeli Atayurt 8 143 kaynak belirtilmeli Atakent 6 099 kaynak belirtilmeli Narlikuyu 2 843 kaynak belirtilmeli Arkum 2 273 kaynak belirtilmeli Uzuncaburc 3 267 kaynak belirtilmeli Akdere 1 742 Yesilovacik 2 351 kaynak belirtilmeli Turistik yerleriSilifke Kalesi Silifke Kalesi nin icerisinden gorunum Tespitlere gore Helenistik veya erken Roma donemine ait oldugu anlasilan kale gecirdigi onarim ve degisiklikler sonucu bugun bir Ortacag kalesi gorunumundedir Silifke ye hakim 185 m yuksekliginde bir tepe uzerinde yapilmis olan ve etrafi kuru hendekle cevrili oval bicimdeki kalenin icinde kemerli galeriler su sarniclari depolar ve diger yapi kalintilari bulunmaktadir Unlu gezgin Evliya Celebi Seyahatname sinde 17 yuzyilda Silifke Kalesi nin 23 burcu oldugunu icinde bir cami ve 60 ev bulundugunu yazar Ancak burclarin bir kismi ve kale ici tamamen yikik durumda oldugundan bunun tam tespitini yapmak mumkun olmamistir Halen gorulebilen 10 adet burc mevcuttur Tarihi kopru sehir merkezinin ortasindan gecen Goksu Kalykadnus Nehri nin uzerindedir MS 77 78 yillarinda Kilikya Valisi L Octavius Memor tarafindan donemin imparatoru Vespasianus ve ogullari Titus ile Domitianus adina yaptirilmis oldugu 1870 yilinda yapilan bir onarimda bulunan tas kitabeden anlasilmaktadir Yedi gozu bulunan ve Roma uygarligi orneklerinden biri olan Taskopru Osmanli ve Cumhuriyet donemlerinde onarim gormustur Yakin zamanda yapilan bir yol duzenlemesi sebebiyle koprunun 3 ya da 4 gozu yok olmustur MS 2 yuzyilda yapilmis oldugu anlasilan Roma tapinagi 5 yuzyilda planinda onemli degisiklikler yapilarak kiliseye donusturulmustur Sehir merkezinde bulunan dogu ile guney yanlarindaki sutun tabanliklari orijinal sekilde korunmus olan tapinagin uzun kenarinda on dorder kisa kenarinda sekizer sutun bulunmaktaydi Ancak her biri 10 m boyundaki Korint baslikli bu sutunlardan bugun sadece biri ayakta kalmis olup 3 tanesi de yikilmis durumda yerdedir Tapinagin cok sayidaki mermer sutunlari Resadiye Camii nin bahce eklemesinde anit tabiri kullanilan alanda ve bazi evlerin bahce kapilarinda susleme olarak kullanilmak uzere sutun tabanlari ve sutun ustleri resmi daireler ve ikametlerin bahcelerini ve kapi onlerini suslemek icin yerlerinden alinmistir 1980 yilinda Kultur Bakanliginca baslatilan kazi calismalari son bulmustur MS 5 yuzyilda yasamis tarihci Zosimos Tapinak ovadaki urunlerine musallat olan cekirgelerden kurtulmak icin Gunes ve Sanat Tanrisi Apollon dan yardim isteyen ahali tarafindan cekirgeler Apollon un gonderdigi kus surusunce yok edilince O na bir sukran ifadesi olarak yaptirilmistir diyorsa da Zeus adina yaptirildigi da soylenmektedir Silifke Kalesi nin eteginde Bizanslilardan kalma bu su deposu 46 m uzunlugunda 23 m genisliginde ve 14 m derinliginde olup icine dogu kosesindeki helezonik merdivenle inilmektedir Sarnic butun bir kaya parcasinin hayret verici bir sekilde anilan olculerde oyularak olusturulmustur Anadolu sarnic mimarisinde ornegi az gorulen Tekirambari su sarnicinin tum duvarlari su sizmasini onlemek ve ayrica anitsal bir ozellik vermek icin duzgun kesme taslarla desteklenmistir alan uzun kenarinda 8 kisa kenarinda 5 yuvarlak kemerli nis olusturulmustur 1980 yilinda Kultur Bakanliginca sehir merkezinde yapilan bir kazida gymnasium olabilecegi tahmin edilen opus sectile tekniginde yapilmis renkli mozaik tabanli bir mekan ortaya cikarilmistir MS 2 yuzyil Roma donemine ait oldugu belirlenen bu kalintida ayrica uzeri yazitli iki heykel altligi ile 2 m boyunda basi kopmus mermer bir imparator heykeli de bulunmustur Heykelsiz altliklarin biri uzerindeki yazitta Silifkeli T Aelius Aurelius Maron adindaki bir gurescinin basarilari anlatilmaktadir Mozaik tabanin ortasinda bulunan 1 80 m capindaki mermer levhada sekiz satirlik bir kitabe vardir Burada mermer konusturularak bir onarim anlatilmakta ve soyle denilmektedir Zamanin asindirdigi ben taban dosemesini kadinlarin sultani Ares sever Zenon un esi dusunceleri ve yaptiklariyla fevkalade bir insan olan Paulina comertce susledi ve ilgisini esirgemedi benden Yaslilik nedeni ile etkileyici ozelligimi yitirmistim oysa simdi bu akilli ve kusursuz kadin sayesinde mermer suslemeler icinde daha da isildiyorum ve kulfetli bir yasliliktan sonra genclige geri donuyorum Aya Tekla Aya Tekla nin kalintilarindan bir gorunum Isa nin havarilerinden Tarsuslu Pavlus Konya da Hristiyanligi yaymak icin gittigi sirada ona yurekten inanan bir kizla tanisir Bu kiz Aya Tekla dir Pavlus inancini yaymak icin Yalvac a dogru yola ciktiginda Aya Tekla ya da Silifke ve yoresini Hristiyanlastirmasi gorevini verir Bu yuzden de Aya Tekla Silifke ye gelerek bugun Meryemlik denilen yerdeki magara kilisede yasamaya baslar Once halk tarafindan benimsenmez fakat cesitli ilaclar yaparak Silifkelilere derman olmaya calisir ve basarili olur Gunden gune kazandigi gucten ve artan taraftarlarindan cekinen ve korkan Silifke nin ileri gelenleri Aya Tekla yi oldurtmeye karar verirler Butun gucunu bekaretinden aldigina inandiklari Aya Tekla uzerine dort bes tane serseri gonderirler Fakat serseriler magaraya girdiklerinde Aya Tekla ustundeki buyuk beyaz sali onlarin ustune atarak bir anda gozden kaybolur ve bir daha da goren olmaz Rivayete gore Aya Tekla nin bulundugu magaradan Silifke Kalesi ne cikan gizli bir yol bir tunel vardir ve Aya Tekla buradan kacip gizlenerek kurtulmustur Aya Tekla dan sonra gizlendigi magara yoredeki gizli Hristiyanlarin kilisesi olmus daha sonra Roma Imparatorlugu Hristiyanligi kabul edince de magara ustune buyuk bir kilise insa edilmistir Bugun halen Aya Tekla magara kilisesi dunyanin ilk kiliselerinden biri olup Hristiyan dunyasinin da hac yerlerinden biridir Eski Aya Tekla ikonasi ve tablosu Kibris a kacirilmistir GaleriMezgitkaleKardes sehirlerBergkamen Almanya Fushe Kosova Kosova 2011 den beri Hassloch Almanya Lefke KKTC Orsha Belarus Beyaz Rusya Notlar Erdemli ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Kaynakca PDF 5 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Aralik 2012 28 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Aralik 2012 a b Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Silifke Nufusu Mersin nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Mersin Silifke Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Silifke ile Fushe Arasinda Kardes Sehir Anlasmasi 5 Temmuz 2011 28 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2023 Dis baglantilarEski Kilikya Viktor Langlois Bolum Silifke den Korikos a 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Silifke ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur