Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Şubat 2024) () |
Ruhullah Humeyni (doğum adıyla Ruhullah Mustafavî Musevî, Farsça: سید روحالله خمینی, 22 Eylül 1902, Humeyn - 3 Haziran 1989, Tahran), İranlı siyasetçi ve Şii din adamı. Ayetullah Humeyni olarak da anılır. İran İslam Devrimi'nin siyasi ve ruhani lideriydi. Muhammed Rıza Pehlevi rejimine son verip İslam Cumhuriyeti'ni kurdu ve devrimden sonraki tüm dinî ve siyasi yetkileri elinde tuttu.
| Ruhullah Humeyni روح الله خمینی | |
|---|---|
 | |
| Ocak 1978'de Humeyni. | |
| 1. İran Yüce Lideri | |
| Görev süresi 1 Şubat 1979 (resmî olarak 3 Aralık 1979) - 3 Haziran 1989 | |
| Cumhurbaşkanı | Ebu'l-Hasan Beni Sadr Muhammed Ali Recai Ali Hamaney |
| Başbakan | Mehdi Bazergan Muhammed Ali Recai Muhammed Cevad Bahonar Muhammed Rıza Mehdevi Kani Mir Hüseyin Musavi |
| Yerine geldiği | Muhammed Rıza Pehlevi (İran Şahı olarak) |
| Yerine gelen | Ali Hamaney |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 24 Eylül 1902 Humeyn |
| Ölüm | 3 Haziran 1989 (86 yaşında) Tahran, İran |
| Defin yeri | Ruhullah Humeyni Türbesi, Tahran, İran |
| Partisi | İslami Cumhuriyet Partisi |
| Evlilik(ler) | (e. 1929–1989) |
| Çocuk(lar) | Sadıka |
| Dini | Usulî İsnâaşeriyye Caferilik (Şiî İslam) |
| İmzası |  |
| Resmî site | imam-khomeini.ir |
| Ruhullah Humeyni'nin Kronolojisi | |
|---|---|
| 8 Ekim 1962 | Eyalet ve vilayet encümenleri kanunu aleyhinde bildiri yayınlaması |
| 2 Aralık 1962 | Eyalet ve vilayet encümenleri kanunu'nun iptal edilmesinden sonra bildiri yayınlanması |
| 22 Ocak 1963 | Referandumun Boykotu ve "Beyaz Devrim" |
| 22 Mart 1963 | Şah rejimi askerlerinin 'ne saldırısı |
| 3 Haziran 1963 | Aşura Günü Ayetullah Humeyni'nin Feyziye Medresesinde konuşma yapması |
| 5 Haziran 1963 | Ayetullah Humeyni’nin tutuklanması ve halkın protestolarının bastırılması |
| 25 Haziran 1963 | Ayetullah Humeyni’nin Kasr hapisanesinden Aşretabad’da bulunan hapisaneye nakli |
| 10 Nisan 1964 | Ayetullah Humeyni’nin serbest kaldıktan sonra camisinde yaptığı konuşma |
| 26 Ekim 1964 | Ayetullah Humeyni’nin kapitülasyon aleyhinde yaptığı konuşması |
| 4 Kasım 1964 | Ayetullah Humeyni’nin tutuklanarak Türkiye’ye sürgüne gönderilmesi |
| 12 Kasım 1964 | Ayetullah Humeyni’nin Ankara’dan Bursa’ya gönderilmesi |
| 4 Ekim 1965 | Türkiye'den Irak’ın başkenti Bağdat’a sürgün edilmesi |
| 7 Ekim 1965 | Samerra’dan Kerbela’ya taşınması |
| 14 Ekim 1965 | Necef'e taşınması |
| 14 Ekim 1965 | Necef İlim Havzasında ders vermeye başlaması |
| 21 Ocak 1970 | Necef'te (Hükûmeti İslami) derslerini vermeye başlaması |
| 22 Ekim 1977 | Ayetullah Humeyni'nin oğlu 'nin şüpheli ölümü |
| 7 Ocak 1978 | İttilaat gazetesinde Ayetullah Humeyni'ye hakaret içerikli makale yayınlanması |
| 9 Ocak 1978 | Kum halkının protesto gösterisinin bastırılası |
| 24 Ekim 1978 | Irak hükûmeti yetkililerince Ayetullah Humeyni'nin Necef'teki evinin ablukaya alınması |
| 2 Ekim 1978 | Ayetullah Humeyni'nin Irak’tan Kuveyt’e iltica talebi ve Kuveyt devletinin Humeyni’nin girişini engellemesi |
| 5 Ekim 1978 | Ayetullah Humeyni’nin Irak’tan Paris, Fransa’ya sürgün edilmesi |
| 12 Ocak 1979 | Ayetullah Humeyni tarafından İnkılap Şurasının oluşturulma emrinin verilmesi |
| 1 Şubat 1979 | Ayetullah Humeyni’nin 15 yıl sürgünden sonra ülkesine dönmesi |
| 4 Şubat 1979 | Ayetullah Humeyni tarafından Mehdi Bazergan'ın geçici hükûmete başbakan olarak atanması |
| 11 Şubat 1979 | İran'da İslam İnkılabının başarıya ulaşması |
| 1 Mart 1979 | Ayetullah Humeyni'nin Kum'a dönmesi ve orada ikameti |
| 22 Ocak 1980 | Kum'dan Tahran'a taşınması ve kalp hastalığından dolayı 'da yaşaması |
| 3 Haziran 1989 | Kalp rahatsızlığından dolayı kaldırıldığı Tahran’ın Şehit Recai kalp hastanesinde ölümü |
| 4 Haziran 1989 | Tahran Musallasında halkın Ayetullah Humeyni'ye veda merasimi |
| 5 Haziran 1989 | Tahran Musallasından Beheşti Zehra Kabristanlığına defnedilişi |
Ailesi
Varlıklı bir ailenin çocuğu olarak 1902 yılında İran'ın Humeyn şehrinde dünyaya geldi. Doğumundan kısa süre sonra babası öldürülen Humeyni, annesini de 15 yaşındayken kaybetti. Humeyni'nin ailesi uzun yıllar dinî ulema geleneğine sahip bir ailedir. Ehlibeytin yedinci imamı olan İmam Musa el-Kâzım'ın torunları olan ataları, 18. yüzyılın sonlarında, asıl vatanları olan Nişabur'dan Kuzey Hindistan'ın Lucknow bölgesine göç etmişlerdi. Kintur isimli küçük bir kasabaya yerleşerek kendilerini bölgenin Şii nüfusuna yönelik dinî eğitim ve öğretim çalışmalarına adadılar. Ailenin en meşhur üyelerinden birisi Mir Hamid Hüseyin'dir. Humeyni'nin Mir Hamidle aynı dönemde yaşamış olan dedesi Seyyid Ahmed, Ali'nin Necef'teki türbesine hac ziyaretinde bulunmak maksadıyla 19. yüzyılın ortalarında Lucknow'dan (ya da Keşmir) ayrıldı. Necef'te Yusuf Han diye biriyle tanıştı ve onun daveti ile Humeyn'e yerleşmeye karar verdi. Kısa bir süre sonra Yusuf Han'ın kızlarından biriyle evlendi. Evliliklerinden Sahibe isimli bir kız ve Seyyid Mustafa Hindî isimli bir erkek çocukları dünyayaya gelmiştir. Humeyni'nin babası olan Seyyid Mustafa dinî eğitimine İsfahan'daki Mir Muhammed Taki Müderrisi ile başlamış, daha sonra dönemin Şii otoritelerinden Mirza Hasan Şirazi rehberliğinde Necef ve Samara'da devam etmiştir.
Gençliği
Beş aylıkken babası yerel bir toprak ağasının buyruğuyla öldürüldü. On beş yaşındayken annesi ve halası ölünce kimsesiz kaldı. 1920'de İslami ilimler üzerine eğitim almak için gittiği Arak kentinde Şeyh Abdülkerim Hairi'nin öğrencisi oldu. 1922'de Kum kentine yerleşti. 1930'da, doğduğu kentin anısına Humeyni soyadını aldı. Felsefe, mantık, kelâm, fıkıh, irfan ve öteki İslam ilimleriyle ilgili çok sayıda yapıt kaleme aldı. 1929'da ile evlendi. Evlendiğinde kendisi 27, Betül Sakafi 15 yaşındaydı. Yedi çocukları oldu, bunlardan ikisi öldü.
Siyasi eylemleri
Humeyni, İslam bilimleriyle ilgili eserlerinden çok, Muhammed Rıza Şah Pehlevi'ye karşı açıkça tutum alması, Batı nüfuzuna karşı çıkması ve devlet yönetiminde İslami kuralların geçerliliğini uzlaşmaz biçimde savunmasıyla tanındı. 1950'lerde ayetullah, 1960'ların başlarında da unvanını alarak Şii molla hiyerarşinin en üst katına yükseldi.
Humeyni, 1962-63'te şahın toprak reformu programı çerçevesinde bazı dinsel vakıfların mülklerine el konulmasına muhalefet ettiği için tutuklandı. Bunun üzerine hükûmet karşıtı hareketler patlak verdi.
Humeyni bir yıl tutuklu kaldıktan sonra 4 Kasım 1964'te Türkiye'ye sürgün edildi.
Sürgün hayatı
4 Kasım 1964 tarihinde Ankara'ya getirilen Humeyni orada kısa süre kaldıktan sonra, Bursa'ya götürüldü. Orada, Farsça bilen askerî istihbarat uzmanı Albay Ali Çetiner'in evinde misafir olarak kaldı. Tartışmalı eseri Tahrir el-Vesile'yi bu dönemde yazmaya başladı. Daha sonra, şahın adamlarının tavsiyesi üzerine Irak'a sürgün edildi ve Şiilerce kutsal sayılan Irak'ın Necef kentine yerleşti; şahın devrilmesi ve İran'da bir İslam cumhuriyeti kurulması yönündeki çağrılarını oradan sürdürdü. Şah rejiminin halkta uyandırdığı hoşnutsuzluğun tırmanmasıyla 1970'lerin ortalarında İran içindeki etkisi gitgide artmaya başladı. 6 Ekim 1978'de şahın baskısıyla, Irak lideri Saddam Hüseyin Irak'ı terk etmesini isteyince, Fransa'ya gitti ve Paris'in bir banliyösü olan Neauphle-le-Château'ya yerleşti. Oradan şah yönetiminin yıkılması ve bir İslam cumhuriyetinin kurulması yolunda yoğun bir propagandaya girişti. Mesajlarını ilettiği teyp bantları İran'da gitgide genişleyen bir kitleye ulaştı. 1978 sonlarında kitle gösterilerinin, grevlerin ve halk arasındaki hoşnutsuzluğun bütün ülkeye yayılması sonucunda Şah Muhammed Rıza Pehlevi 16 Ocak 1979'da İran'ı terk etti.
İran İslam Devrimi
1 Şubat 1979'da İran'a döndü ve törenlerle karşılandı. Dört gün sonra bir hükûmet atadı ve 1 Mart'ta yine Kum'a yerleşti. Aralık ayında yapılan anayasa referandumuyla ömür boyu siyasi ve dinsel önder olarak seçildi.
Humeyni, şah karşısında elde ettikleri zaferle yeni bir canlılık kazanan İslami hareketleri eyleme dönüştürdü. Kendisi de İran'ı bir İslam devletine dönüştürmeye kesinlikle kararlı olduğunu ortaya koydu. Ülkede hükûmet politikasının belirlenmesini büyük ölçüde içtihat yetkisine sahip ulema üstlendi, Humeyni ise değişik gruplar arasında hakemlik etmekle ve kişisel ağırlığını kullanmasını gerektiren önemli konularda son kararı vermekle yetindi. Hukuk düzeni olarak İslami hukuk uygulanmasına geçildi. Kadınların başlarını örtmeleri zorunlu kılındı, Batı müziği ve alkol yasaklandı ve şeriat yasalarında belirtilen cezalar uygulamaya kondu.
Humeyni'nin dış politikasının başlıca ilkesi Batı yanlısı çizginin bütünüyle terk edilmesi ve hem ABD'ye, hem de Sovyetler Birliği'ne karşı uzlaşmaz bir tutum alınmasıydı.
Humeyni bir konuşmasında, Türkçülüğü İslami öğretiye aykırı bir fikir olarak değerlendirdi.
Bir grup üniversiteli gencin 4 Kasım 1979'da Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'ni ele geçirerek büyükelçilikte ve dışişleri örgütünde görevli 66 ABD vatandaşını rehin almasından sonra ABD ile ilişkiler çatışma noktasına geldi. Humeyni'nin onayıyla yapılan bu eylem, rehinelerin serbest bırakıldığı 29 Ocak 1981'e değin sürdü.
Humeyni, 1980-1988 arasında sekiz yıl süren İran-Irak Savaşı boyunca, Saddam Hüseyin'i cezalandırmak için barışçı bir çözüm aramayı uzun süre reddetti. Ancak ABD'nin İran'ın bir sivil uçağını düşürmesi, (279 sivil İranlı öldü) bir savaş filosunu Basra Körfezi'ne göndermesi ve bu filonun İran petrol rafineleri ve tankerlerine saldırması gibi açık müdahalelerin sonunda 1988'de ateşkese razı oldu. Ülkenin karşılaştığı ekonomik sıkıntılara ve Irak karşısındaki savaşı zaferle sonuçlandırma çabasının boşa çıkmasına karşın, halk üzerindeki karizmatik nüfuzunu ölene değin büyük ölçüde korudu.
1988'de, Birleşik Krallık'ta Şeytan Ayetleri (Satanic Verses) adlı kitabın yazarı ve yayımcısı Salman Rüşdi hakkında ölüm fetvası çıkardıktan kısa süre sonra 3 Haziran 1989 tarihinde öldü. Milyonlarca (10 ile 13 milyon arası tahmin ediliyor) kişinin akın ettiği cenaze namazı tarihe geçti. Cenazesi Behişt-i Zehra'da defnedildi.
Eleştiriler
Tahrir el Vesile kitabı, birçok konunun yanı sıra, çocuklara yönelik cinsel uygulamalarla ilgili bölümleri nedeniyle de eleştirilere uğramıştır. Tahrir el-Vesile'nin 2. cildi sayfa 241'de yer alan Mesele 12'de "Daimi veya gayri-daimi nikâh ile 9 yaşından önce eş ile cima (cinsel ilişkide bulunmak) caiz değildir. Lakin diğer faydalanmalar şehvetle el atmak, sarılmak veya tefhiz etmenin sakıncası yoktur. Hatta emzikteki olsa bile." ifadesi yer almaktadır.
Ruhullah Humeyni, ölümünden bu yana dek, karşıtları tarafından protesto edilmektedir. Mehsa Emini protestoları sırasında, Humeyn kentinde bulunan, Humeyni'nin bugün müze olarak kullanılan evi, protestocular tarafından molotofkokteyli ile ateşe verilmiştir.
Kitapları
Humeyni'nin (200 kadar online kitabı)tefsir, fıkıh, İslam hukukunun kökleri ve İslami geleneklerle ilgili kitapları vardır. Ayrıca kelâm, gnostisizm, şiir, edebiyat, devlet ve siyaset ile ilgili kitapları da vardır. Kitaplarından bazıları:
- Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî
- Kırk Hadis13 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Âdâbu's-Salat14 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Namaz Adabı)
- Jihade Akbar30 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Büyük Cihad)
- Tahrir el-Vesile
- Akıl ve Cehalet Askerleri
- Seher Duası açıklaması
- Kırk Hadis Şerhi
- Misbahul Hidaye (Varlığın ortaya çıkışı ve yaratılış üzerine)
Galeri
-
![image]()
Humeyni Türkiye'de -
![image]()
-
![image]()
Türkçe divan
- Mesih Nefesli Aşk (Dîvân-ı İmam)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ DeFronzo 2007, s. 286. "born 24 September 1902..."
- ^ . Iranchamber.com. 5 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013.
- ^ "Khomeini Life of the Ayatollah By BAQER MOIN". The New York Times. 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2012.
- ^ . harammotahar.ir. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2012.
- ^ Karsh 2007, s. 220. "Born on 22 September 1902
- ^ Bowering, Gerhard; Crone, Patricia; Kadi, Wadad; Stewart, Devin J.; Zaman, Muhammad Qasim; Mirza, Mahan, (Ed.) (28 Kasım 2012). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press. s. 518. ISBN .
- ^ Malise Ruthven (8 Nisan 2004). Fundamentalism : The Search For Meaning: The Search For Meaning (reprint bas.). Oxford University Press. s. 29. ISBN .
- ^ Jebnoun, Noureddine; Kia, Mehrdad; Kirk, Mimi, (Ed.) (31 Temmuz 2013). Modern Middle East Authoritarianism: Roots, Ramifications, and Crisis. Routledge. s. 168. ISBN .
- ^ http://tr.wikishia.net/view/%C4%B0mam_Humeyni_(r.a) 14 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Çağa İzbırakan Müslüman Önderler; İmam Humeyni; Ayşen Baylak
- ^ Baqer Moin, Khomeini: Life of the Ayatollah, s.137
- ^ Sarıkaya, Yalçın, İran'da Milliyetçilik, sf.375
- ^ . 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.
- ^ . 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ . 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
- ^ "World: Middle East Ayatollah Khomeini on the Web". BBC News. 1 Haziran 1998. 11 Ağustos 2003 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2010.
- ^ . Imamreza.net. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2010.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Ruhullah Humeyni ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Imam Humeyni Tanıtım Bürosu26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Muhammed Rıza Pehlevi (İran Şahı olarak) | İran Yüce Lideri 1979-1989 | Sonra gelen: Ali Hamaney |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Ruhullah Humeyni haber gazete kitap akademik JSTOR Subat 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Ruhullah Humeyni dogum adiyla Ruhullah Mustafavi Musevi Farsca سید روح الله خمینی 22 Eylul 1902 Humeyn 3 Haziran 1989 Tahran Iranli siyasetci ve Sii din adami Ayetullah Humeyni olarak da anilir Iran Islam Devrimi nin siyasi ve ruhani lideriydi Muhammed Riza Pehlevi rejimine son verip Islam Cumhuriyeti ni kurdu ve devrimden sonraki tum dini ve siyasi yetkileri elinde tuttu Ruhullah Humeyni روح الله خمینیOcak 1978 de Humeyni 1 Iran Yuce LideriGorev suresi 1 Subat 1979 resmi olarak 3 Aralik 1979 3 Haziran 1989Cumhurbaskani Ebu l Hasan Beni Sadr Muhammed Ali Recai Ali HamaneyBasbakan Mehdi Bazergan Muhammed Ali Recai Muhammed Cevad Bahonar Muhammed Riza Mehdevi Kani Mir Huseyin MusaviYerine geldigi Muhammed Riza Pehlevi Iran Sahi olarak Yerine gelen Ali HamaneyKisisel bilgilerDogum 24 Eylul 1902 1902 09 24 HumeynOlum 3 Haziran 1989 86 yasinda Tahran IranDefin yeri Ruhullah Humeyni Turbesi Tahran IranPartisi Islami Cumhuriyet PartisiEvlilik ler e 1929 1989 Cocuk lar SadikaDini Usuli Isnaaseriyye Caferilik Sii Islam ImzasiResmi site imam khomeini irRuhullah Humeyni nin Kronolojisi8 Ekim 1962 Eyalet ve vilayet encumenleri kanunu aleyhinde bildiri yayinlamasi2 Aralik 1962 Eyalet ve vilayet encumenleri kanunu nun iptal edilmesinden sonra bildiri yayinlanmasi22 Ocak 1963 Referandumun Boykotu ve Beyaz Devrim 22 Mart 1963 Sah rejimi askerlerinin ne saldirisi3 Haziran 1963 Asura Gunu Ayetullah Humeyni nin Feyziye Medresesinde konusma yapmasi5 Haziran 1963 Ayetullah Humeyni nin tutuklanmasi ve halkin protestolarinin bastirilmasi25 Haziran 1963 Ayetullah Humeyni nin Kasr hapisanesinden Asretabad da bulunan hapisaneye nakli10 Nisan 1964 Ayetullah Humeyni nin serbest kaldiktan sonra camisinde yaptigi konusma26 Ekim 1964 Ayetullah Humeyni nin kapitulasyon aleyhinde yaptigi konusmasi4 Kasim 1964 Ayetullah Humeyni nin tutuklanarak Turkiye ye surgune gonderilmesi12 Kasim 1964 Ayetullah Humeyni nin Ankara dan Bursa ya gonderilmesi4 Ekim 1965 Turkiye den Irak in baskenti Bagdat a surgun edilmesi7 Ekim 1965 Samerra dan Kerbela ya tasinmasi14 Ekim 1965 Necef e tasinmasi14 Ekim 1965 Necef Ilim Havzasinda ders vermeye baslamasi21 Ocak 1970 Necef te Hukumeti Islami derslerini vermeye baslamasi22 Ekim 1977 Ayetullah Humeyni nin oglu nin supheli olumu7 Ocak 1978 Ittilaat gazetesinde Ayetullah Humeyni ye hakaret icerikli makale yayinlanmasi9 Ocak 1978 Kum halkinin protesto gosterisinin bastirilasi24 Ekim 1978 Irak hukumeti yetkililerince Ayetullah Humeyni nin Necef teki evinin ablukaya alinmasi2 Ekim 1978 Ayetullah Humeyni nin Irak tan Kuveyt e iltica talebi ve Kuveyt devletinin Humeyni nin girisini engellemesi5 Ekim 1978 Ayetullah Humeyni nin Irak tan Paris Fransa ya surgun edilmesi12 Ocak 1979 Ayetullah Humeyni tarafindan Inkilap Surasinin olusturulma emrinin verilmesi1 Subat 1979 Ayetullah Humeyni nin 15 yil surgunden sonra ulkesine donmesi4 Subat 1979 Ayetullah Humeyni tarafindan Mehdi Bazergan in gecici hukumete basbakan olarak atanmasi11 Subat 1979 Iran da Islam Inkilabinin basariya ulasmasi1 Mart 1979 Ayetullah Humeyni nin Kum a donmesi ve orada ikameti22 Ocak 1980 Kum dan Tahran a tasinmasi ve kalp hastaligindan dolayi da yasamasi3 Haziran 1989 Kalp rahatsizligindan dolayi kaldirildigi Tahran in Sehit Recai kalp hastanesinde olumu4 Haziran 1989 Tahran Musallasinda halkin Ayetullah Humeyni ye veda merasimi5 Haziran 1989 Tahran Musallasindan Behesti Zehra Kabristanligina defnedilisiAilesiVarlikli bir ailenin cocugu olarak 1902 yilinda Iran in Humeyn sehrinde dunyaya geldi Dogumundan kisa sure sonra babasi oldurulen Humeyni annesini de 15 yasindayken kaybetti Humeyni nin ailesi uzun yillar dini ulema gelenegine sahip bir ailedir Ehlibeytin yedinci imami olan Imam Musa el Kazim in torunlari olan atalari 18 yuzyilin sonlarinda asil vatanlari olan Nisabur dan Kuzey Hindistan in Lucknow bolgesine goc etmislerdi Kintur isimli kucuk bir kasabaya yerleserek kendilerini bolgenin Sii nufusuna yonelik dini egitim ve ogretim calismalarina adadilar Ailenin en meshur uyelerinden birisi Mir Hamid Huseyin dir Humeyni nin Mir Hamidle ayni donemde yasamis olan dedesi Seyyid Ahmed Ali nin Necef teki turbesine hac ziyaretinde bulunmak maksadiyla 19 yuzyilin ortalarinda Lucknow dan ya da Kesmir ayrildi Necef te Yusuf Han diye biriyle tanisti ve onun daveti ile Humeyn e yerlesmeye karar verdi Kisa bir sure sonra Yusuf Han in kizlarindan biriyle evlendi Evliliklerinden Sahibe isimli bir kiz ve Seyyid Mustafa Hindi isimli bir erkek cocuklari dunyayaya gelmistir Humeyni nin babasi olan Seyyid Mustafa dini egitimine Isfahan daki Mir Muhammed Taki Muderrisi ile baslamis daha sonra donemin Sii otoritelerinden Mirza Hasan Sirazi rehberliginde Necef ve Samara da devam etmistir GencligiBes aylikken babasi yerel bir toprak agasinin buyruguyla olduruldu On bes yasindayken annesi ve halasi olunce kimsesiz kaldi 1920 de Islami ilimler uzerine egitim almak icin gittigi Arak kentinde Seyh Abdulkerim Hairi nin ogrencisi oldu 1922 de Kum kentine yerlesti 1930 da dogdugu kentin anisina Humeyni soyadini aldi Felsefe mantik kelam fikih irfan ve oteki Islam ilimleriyle ilgili cok sayida yapit kaleme aldi 1929 da ile evlendi Evlendiginde kendisi 27 Betul Sakafi 15 yasindaydi Yedi cocuklari oldu bunlardan ikisi oldu Siyasi eylemleriHumeyni Islam bilimleriyle ilgili eserlerinden cok Muhammed Riza Sah Pehlevi ye karsi acikca tutum almasi Bati nufuzuna karsi cikmasi ve devlet yonetiminde Islami kurallarin gecerliligini uzlasmaz bicimde savunmasiyla tanindi 1950 lerde ayetullah 1960 larin baslarinda da unvanini alarak Sii molla hiyerarsinin en ust katina yukseldi Humeyni 1962 63 te sahin toprak reformu programi cercevesinde bazi dinsel vakiflarin mulklerine el konulmasina muhalefet ettigi icin tutuklandi Bunun uzerine hukumet karsiti hareketler patlak verdi Humeyni bir yil tutuklu kaldiktan sonra 4 Kasim 1964 te Turkiye ye surgun edildi Surgun hayati4 Kasim 1964 tarihinde Ankara ya getirilen Humeyni orada kisa sure kaldiktan sonra Bursa ya goturuldu Orada Farsca bilen askeri istihbarat uzmani Albay Ali Cetiner in evinde misafir olarak kaldi Tartismali eseri Tahrir el Vesile yi bu donemde yazmaya basladi Daha sonra sahin adamlarinin tavsiyesi uzerine Irak a surgun edildi ve Siilerce kutsal sayilan Irak in Necef kentine yerlesti sahin devrilmesi ve Iran da bir Islam cumhuriyeti kurulmasi yonundeki cagrilarini oradan surdurdu Sah rejiminin halkta uyandirdigi hosnutsuzlugun tirmanmasiyla 1970 lerin ortalarinda Iran icindeki etkisi gitgide artmaya basladi 6 Ekim 1978 de sahin baskisiyla Irak lideri Saddam Huseyin Irak i terk etmesini isteyince Fransa ya gitti ve Paris in bir banliyosu olan Neauphle le Chateau ya yerlesti Oradan sah yonetiminin yikilmasi ve bir Islam cumhuriyetinin kurulmasi yolunda yogun bir propagandaya giristi Mesajlarini ilettigi teyp bantlari Iran da gitgide genisleyen bir kitleye ulasti 1978 sonlarinda kitle gosterilerinin grevlerin ve halk arasindaki hosnutsuzlugun butun ulkeye yayilmasi sonucunda Sah Muhammed Riza Pehlevi 16 Ocak 1979 da Iran i terk etti Iran Islam Devrimi1 Subat 1979 tarihinde Mehrabad Havalimani na varan Humeyni 1 Subat 1979 da Iran a dondu ve torenlerle karsilandi Dort gun sonra bir hukumet atadi ve 1 Mart ta yine Kum a yerlesti Aralik ayinda yapilan anayasa referandumuyla omur boyu siyasi ve dinsel onder olarak secildi Humeyni sah karsisinda elde ettikleri zaferle yeni bir canlilik kazanan Islami hareketleri eyleme donusturdu Kendisi de Iran i bir Islam devletine donusturmeye kesinlikle kararli oldugunu ortaya koydu Ulkede hukumet politikasinin belirlenmesini buyuk olcude ictihat yetkisine sahip ulema ustlendi Humeyni ise degisik gruplar arasinda hakemlik etmekle ve kisisel agirligini kullanmasini gerektiren onemli konularda son karari vermekle yetindi Hukuk duzeni olarak Islami hukuk uygulanmasina gecildi Kadinlarin baslarini ortmeleri zorunlu kilindi Bati muzigi ve alkol yasaklandi ve seriat yasalarinda belirtilen cezalar uygulamaya kondu Humeyni nin dis politikasinin baslica ilkesi Bati yanlisi cizginin butunuyle terk edilmesi ve hem ABD ye hem de Sovyetler Birligi ne karsi uzlasmaz bir tutum alinmasiydi Humeyni bir konusmasinda Turkculugu Islami ogretiye aykiri bir fikir olarak degerlendirdi Bir grup universiteli gencin 4 Kasim 1979 da Tahran daki ABD Buyukelciligi ni ele gecirerek buyukelcilikte ve disisleri orgutunde gorevli 66 ABD vatandasini rehin almasindan sonra ABD ile iliskiler catisma noktasina geldi Humeyni nin onayiyla yapilan bu eylem rehinelerin serbest birakildigi 29 Ocak 1981 e degin surdu Humeyni 1980 1988 arasinda sekiz yil suren Iran Irak Savasi boyunca Saddam Huseyin i cezalandirmak icin barisci bir cozum aramayi uzun sure reddetti Ancak ABD nin Iran in bir sivil ucagini dusurmesi 279 sivil Iranli oldu bir savas filosunu Basra Korfezi ne gondermesi ve bu filonun Iran petrol rafineleri ve tankerlerine saldirmasi gibi acik mudahalelerin sonunda 1988 de ateskese razi oldu Ulkenin karsilastigi ekonomik sikintilara ve Irak karsisindaki savasi zaferle sonuclandirma cabasinin bosa cikmasina karsin halk uzerindeki karizmatik nufuzunu olene degin buyuk olcude korudu 1988 de Birlesik Krallik ta Seytan Ayetleri Satanic Verses adli kitabin yazari ve yayimcisi Salman Rusdi hakkinda olum fetvasi cikardiktan kisa sure sonra 3 Haziran 1989 tarihinde oldu Milyonlarca 10 ile 13 milyon arasi tahmin ediliyor kisinin akin ettigi cenaze namazi tarihe gecti Cenazesi Behist i Zehra da defnedildi ElestirilerTahrir el Vesile kitabi bircok konunun yani sira cocuklara yonelik cinsel uygulamalarla ilgili bolumleri nedeniyle de elestirilere ugramistir Tahrir el Vesile nin 2 cildi sayfa 241 de yer alan Mesele 12 de Daimi veya gayri daimi nikah ile 9 yasindan once es ile cima cinsel iliskide bulunmak caiz degildir Lakin diger faydalanmalar sehvetle el atmak sarilmak veya tefhiz etmenin sakincasi yoktur Hatta emzikteki olsa bile ifadesi yer almaktadir Ruhullah Humeyni olumunden bu yana dek karsitlari tarafindan protesto edilmektedir Mehsa Emini protestolari sirasinda Humeyn kentinde bulunan Humeyni nin bugun muze olarak kullanilan evi protestocular tarafindan molotofkokteyli ile atese verilmistir KitaplariHumeyni nin 200 kadar online kitabi tefsir fikih Islam hukukunun kokleri ve Islami geleneklerle ilgili kitaplari vardir Ayrica kelam gnostisizm siir edebiyat devlet ve siyaset ile ilgili kitaplari da vardir Kitaplarindan bazilari Velayet i Fakih ya Hukumet i Islami Kirk Hadis13 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Adabu s Salat14 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Namaz Adabi Jihade Akbar30 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buyuk Cihad Tahrir el Vesile Akil ve Cehalet Askerleri Seher Duasi aciklamasi Kirk Hadis Serhi Misbahul Hidaye Varligin ortaya cikisi ve yaratilis uzerine GaleriHumeyni Turkiye deTurkce divanMesih Nefesli Ask Divan i Imam Ayrica bakinizHumeynizmKaynakca DeFronzo 2007 s 286 born 24 September 1902 Iranchamber com 5 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2013 Khomeini Life of the Ayatollah By BAQER MOIN The New York Times 25 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2012 harammotahar ir 3 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2012 Karsh 2007 s 220 Born on 22 September 1902 Bowering Gerhard Crone Patricia Kadi Wadad Stewart Devin J Zaman Muhammad Qasim Mirza Mahan Ed 28 Kasim 2012 The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought Princeton University Press s 518 ISBN 9781400838554 Malise Ruthven 8 Nisan 2004 Fundamentalism The Search For Meaning The Search For Meaning reprint bas Oxford University Press s 29 ISBN 9780191517389 Jebnoun Noureddine Kia Mehrdad Kirk Mimi Ed 31 Temmuz 2013 Modern Middle East Authoritarianism Roots Ramifications and Crisis Routledge s 168 ISBN 9781135007317 http tr wikishia net view C4 B0mam Humeyni r a 14 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Caga Izbirakan Musluman Onderler Imam Humeyni Aysen Baylak Baqer Moin Khomeini Life of the Ayatollah s 137 Sarikaya Yalcin Iran da Milliyetcilik sf 375 31 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2015 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 18 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Kasim 2022 World Middle East Ayatollah Khomeini on the Web BBC News 1 Haziran 1998 11 Agustos 2003 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2010 Imamreza net 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2010 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Ruhullah Humeyni ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Imam Humeyni Tanitim Burosu26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Muhammed Riza Pehlevi Iran Sahi olarak Iran Yuce Lideri 1979 1989 Sonra gelen Ali Hamaney