Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebü'l-Ceyş Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun (Arapça: أبو الجيش خمارويه بن أحمد بن طولون;864 – 18 Ocak 896) Tolunoğulları hanedanının kurucusu Ahmed bin Tolun'un oğluydu. Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarı olan babası onu halefi olarak atadı. İbn Tolun Mayıs 884'te öldüğünde, Humâreveyh onun yerine geçti . Kendisini tahttan indirme girişimini bozguna uğrattıktan sonra, 886'da Abbasi Halifeliği'nden miras kalan bir vali olarak Mısır ve Suriye üzerindeki yönetiminin tanınmasını başardı. 893'te anlaşma yeni Abbasi Halifesi Mutazıd ile yenilendi ve kızı Katr en-Nada'nın halifeyle evlenmesiyle mühürlendi.
| Ebü’l-Ceyş Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun | |
|---|---|
| أبو الجيش خمارويه بن أحمد بن طولون | |
 | |
| Tolunoğlu Hükümdarı | |
| Hüküm süresi | 10 Mayıs 884 – 18 Ocak 896 |
| Önce gelen | Ahmed bin Tolun |
| Sonra gelen | Ebü'l-Asâkir Ceyş |
| Doğum | 864 Samarra |
| Ölüm | 18 Ocak 896 Al-Qata'i |
| Hanedan | Tolunoğulları |
| Babası | Ahmed bin Tolun |
Gücünün zirvesindeyken, Humâreveyh'in otoritesi Kilikya ve Cezire'deki Bizans sınırından Nübye'ye kadar genişledi. İçeride ise saltanatı, servetin abartılı bir şekilde sergilenmesi, sarayların inşa edilmesi ve sanatçı ve şairlerin himayesine başvurulması gibi savurganca harcamalarla damgalandı. Büyük bir profesyonel ordu bulundurma ve bu ordunun sadakatini zengin bağışlarla garanti altına alma ihtiyacıyla birleşince, saltanatının sonuna doğru hazine boşalmıştır. Humâreveyh, 896 yılında bir saray hizmetkarı tarafından öldürüldü ve yerine oğlu Ceyş geçmiştir. Birkaç ay sonra o da tahttan indirilerek yerine diğer oğlu Hârûn geçmiştir. Tolunoğulları Devleti, 904-905'te Abbasiler tarafından yeniden fethedilmesiyle doruk noktasına ulaşan bir karışıklık ve zayıflık dönemine girmiştir.
Hayatı
Humâreveyh 864 yılında Samarra'da doğmuştur. Babası, Türk bir köle askerin oğlu olan Ahmed bin Tolun, 868 yılında Mısır valisi olarak atanmıştır. 871 yılında halife mali temsilcisini kovdu ve Mısır'ın gelirlerinin doğrudan kontrolünü ele geçirdi ve bunu kendi köle askerlerden (Gulâm) oluşan ordusunu yaratmak için kullandı. Bu güçlü güce güvenerek ve giderek güçsüzleşen Halife Mutemid ile kardeşi ve fiili naibi Muvaffak el-Abbâsî arasındaki anlaşmazlığı istismar ederek — Mutemid 882'de Samarra'dan kaçıp İbn Tolun'a sığınmaya bile çalıştı — Suriye ve Bizans İmparatorluğu ile sınır bölgesi (Avasım) ile Rakka'ya kadar Cezire'nin bazı kısımları üzerinde kontrol sağlamayı başardı.
Tahta çıkması ve Abbasilerle ilişkiler
882'de, "zalim ve güvenilmez" olarak görülen ağabeyi Abbas'ın başarısız isyanının ardından (), Humâreveyh babasının Mısır'daki vekili ve varisi olarak atandı. Bu durum, İbnTolun'un 10 Mayıs 884'teki ölümünden kısa bir süre önce generallerinin isteği üzerine teyit edildi. Tolunoğulları rejiminin seçkinlerinin desteğiyle, Humâreveyh'in tahta çıkması sorunsuz oldu; Abbas, Humâreveyh'i tanımak zorunda kaldı, ancak kısa bir süre sonra suikasta uğradı. Humâreveyh'in tahta çıkışı, Abbasi Halifeliği'nin kademeli olarak dağılmasında önemli bir adımdı: Thierry Bianquis'in açıkladığı gibi, "bu, Abbasi tarihinde, kendisini tayin eden halifeden meşruiyeti gelen bir valinin, meşruiyetini miras yoluyla iddia eden bir emir tarafından açıkça halef olarak devralındığı, çok büyük ve zengin bir bölgenin yönetimiyle ilgili ilk seferdi".
İbn Tolun son aylarında Muvaffak ile onun Mısır ve Suriye üzerindeki otoritesinin tanınması temelinde bir uzlaşma sağlamaya çalışmış, ancak onun ölümüyle müzakereler kesintiye uğramıştır. Humâreveyh genç ve deneyimsiz olduğundan, İbn Tolun'un kıdemli generallerinden biri olan , Abbasileri Tolun topraklarına saldırmaya ve kontrolü yeniden ele geçirmeye teşvik etti. Generaller İshak bin Kundac ve Muhammed ibn Ebu Sac, Suriye'deki Tolunoğulları topraklarına saldırdılar. Şam, valisinin kaçmasıyla düştü, ancak başlangıçtaki kazanımları hızla tersine döndü. 885 baharında Muvaffak'ın oğlu Ebü'l-Abbas (geleceğin Mutazıd'ı) istilayı yönetmek üzere gönderildi. Kısa sürede Tolunoğullarını yenmeyi ve onları Filistin'e çekilmeye zorlamayı başardı; ancak İbn Kundac ve İbn Ebi's-Sac ile bir anlaşmazlıktan sonra, ikincisi seferden vazgeçti ve kuvvetlerini geri çekti. 6 Nisan'da gerçekleşen Tevahin Muharebesi'nde Humeraveyh, Ebü'l-Abbas'la bizzat karşılaştı. Abbasi prensi başlangıçta zafer kazandı ve Humâreveyh'i kaçmaya zorladı, ancak daha sonra Tolunoğlu generali Sa'd al-Aysar tarafından yenildi ve savaş alanından kaçtı, ordusunun çoğu esir alındı. El-Aysar daha sonra Şam'da isyan etmeye çalıştı, ancak Humâreveyh isyanını hızla bastırdı ve isyancıyı kendi elleriyle öldürdüğü söyleniyor.
Humâreveyh, Abbasi sarayıyla yakınlaşmayı sürdürdü: Tevahin'den gelen savaş esirlerine olağanüstü bir hoşgörüyle davrandı, onlara ya kendi hizmeti altında Mısır'da kalma ya da fidye ödemeden Irak'a dönme seçeneğini verdi. Bu politika sonunda Aralık 886'da, Humâreveyh'in Mısır ve Suriye valisi olarak tanınmasını ve belirtilmeyen yıllık bir haraç karşılığında 30 yıllık bir süre için kendi soyundan gelenlerin yerine geçme hakkının tanınmasını öngören bir anlaşmanın imzalanmasına yol açtı. 886-890 yılları arasında Humâreveyh, İbn Hundac'ı yenerek Cezire valisi İbn Ebi's-Sac'ın itaatini sağladı. Aynı zamanda Tarsus valisi Yazman el-Hadım, Tolunoğulları hakimiyetini kabul ederek Kilikya Avasım da Tolunoğulları kontrolü altına aldı.
892 yılında Mutazıd'ın tahta çıkmasıyla Bağdat sarayıyla ilişkiler daha da ısındı. Tolunoğullarını yenemeyeceğini anlayan yeni halife, bunun yerine onları uzlaştırma yolunu seçti: 893 baharında Mutazıd, Humeraveyh'i Mısır ve Suriye üzerinde özerk vali olarak yeniden görevlendirdi; karşılığında yıllık 300.000 dinar haraç ve gecikmiş 200.000 dinar ödeyecekti; ayrıca Cezire'nin Diyar-Rebi'a ve Diyar-Mudar eyaletlerinin halifelik kontrolüne geri dönmesini talep etti. Ayrıca, hükûmet bayrakları ve şeref cübbeleri üreten İskenderiye ve Fustat'taki prestijli tirāz fabrikaları halifenin kontrolü altında kaldı. Anlaşmayı imzalamak için Humâreveyh, kızı Katr en-Nedâ'yı halifenin oğullarından biriyle evlendirmeyi teklif etti; ancak Mutazıd, kızıyla kendisi evlenmeyi tercih etti. Bağdat'a gelişi, halife sarayının yoksulluğuyla büyük bir tezat oluşturan, maiyetinin lüks ve israfıyla damgalandı. Tolunoğulları prensesi çeyiz olarak bir milyon dinar getirdi, "Ortaçağ Arap tarihinde en görkemli olarak kabul edilen bir düğün hediyesi" (Bianquis) ve görkemli evlilik törenleri Osmanlı dönemine kadar Mısır'da halk efsanelerinin konusu olarak kaldı.
İç siyaset
Bu gösterişli düğün, Humâreveyh'in parayla ilgili meşhur ciddiyetini gösteriyor; hatta tarihçi sözleriyle, bütün meselenin aslında, "halifenin tehlikeli derecede zengin ve güçlü vasalının maliyesini mahvetmek için hesaplı bir planı". Servetini sergilemek isteyen Tolunoğulları hükümdarı, kendisi ve gözdeleri için çok sayıda saray inşa ettirmiş ve içinde hava dolu yastıklar bulunan cıva dolu bir leğen içinde sallanarak uyuması veya sarayında evcil hayvan olarak beslediği mavi gözlü aslan gibi ünlü kraliyet savurganlıklarına imza atmıştır. Ayrıca kaynaklara göre, Humâreveyh aynı ata iki kez binmemiştir. Bununla birlikte sanatların, bilginlerin ve şairlerin de cömert bir koruyucusuydu. Onun himayesindekilerden biri de oğullarına öğretmenlik yapan dilbilgisi uzmanı Muhammed bin Abdullah bin Muhammed bin Müslim'di; el-Kasım bin Yahya el-Meryemi ise onun şerefine övgüler yazmıştı. Ancak bütün bunların ağır bir bedeli oldu; öldüğünde, Tolunoğulları hazinesi (tahta çıktığında on milyon altın dinar içerdiği söyleniyordu) boştu ve dinar değerinin üçte ikisini kaybetmişti. Onun aşırılıkları din bilginlerinin ve çağdaş ve sonraki tarihçilerin eleştirilerine yol açtı.
İçeride, saltanatı "lüks ve çöküş" dönemiydi (Hugh N. Kennedy), ancak aynı zamanda Mısır'da ve Suriye'de de nispeten sakin bir dönemdi, bu dönem için oldukça sıra dışı bir durumdu. Humâreveyh'in ana güç temeli, Halife Mutasım'ın profesyonel bir ordu kurmasının ardından Abbasiler'in kendi modeline çok benzeyen, babasının kurduğu güçlü orduydu. Tolunoğulları ordusunun büyük çoğunluğu Türk, Bizanslı Rum (Rum) ve siyah Afrikalı (Sudan) gulâmlardan ve birkaç Bizans paralı askerinden oluşuyordu. Humâreveyh bunlara, çoğunluğu Suriye ve Mısır'ı birbirine bağlayan yolu kontrol eden büyük öneme sahip bir bölge olan Doğu Nil Deltası'ndaki Bedevilerden seçilen el-Muhtāra ("seçilmişler, seçilmişler") adlı özel bir alay ekledi. Siyah Afrikalılardan oluşan bin kişilik bir birliğin , el-mukhtāra'nın belirgin bir alt birimi olduğu anlaşılıyor. Tevahin'den sonra sergilediği şüphesiz askeri yetenek ve şahsi cesaretine rağmen Humeraveyh, hiçbir zaman İbn Tolun'un ordu üzerindeki otoritesine sahip olamadı. Bu, onların sadakatini cömert bağışlarla satın alma politikasına yol açtı ve bu da hazineyi daha da boşalttı. Hugh N. Kennedy'nin yorumladığı gibi, finansal zorluklar, Tolunoğullarının taklit ettiği Abbasi modelinde, "devletin büyük ve çoğunlukla hareketsiz bir orduyu kalıcı olarak finanse edememesinden" kaynaklanan bir durum gibi görünüyor. Gerekli fonları bulma çabasıyla mali yönetim Ali bin Ahmed el-Madhara'i'ye emanet edildi ve bu, el-Madhara'i ailesinin Mısır'ın mali ve hükûmet aygıtında önümüzdeki yarım yüzyıl boyunca baskın bir konuma gelmesinin son adımı oldu.
Ölümü ve ardılı
Humâreveyh, 18 Ocak 896'da, Humâreveyh'in en sevdiği karısıyla ilişki yaşayan hizmetkarlarından biri tarafından öldürüldü. Humâreveyh bunu öğrendiğinde, hizmetçi hayatından endişe etti ve Tolunoğulları hükümdarının hayatına mal olan bir komplo düzenledi. Humâreveyh'in ölümünden sonra, Tolunoğulları devleti, onun küçük yaştaki mirasçıları döneminde istikrarsız bir döneme girdi; oğlu Ceyş bin Humeraveyh Kasım ayında tahttan indirilerek öldürülürken, yerine küçük kardeşi Harun bin Humeraveyh (h. 896-904) geçti. Mutazıd bundan hızla yararlandı: 897'de Avasım sınır eyaletleri üzerindeki kontrolünü genişletti; Tolunoğulları Humus'un kuzeyindeki tüm Suriye'yi geri vermeye zorladı; ve Harun'un halife tarafından tanınması karşılığında yıllık haraç miktarını 450.000 dinara çıkardı. Sonraki birkaç yıl boyunca, Tolunoğulları toprakları, Karmatî saldırılarının artmasıyla birlikte iç karışıklıklar yaşamaya devam etti ve bu durum, birçok Tolunoğulları takipçisinin yeniden canlanan Halifeliğe geçmesiyle sonuçlandı. Son olarak 904-905'te Mutazıd'in halefi Müktefî Mısır'ı işgal etti ve ülkeyi tamamen Abbasi imparatorluğuna yeniden dahil etti.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Haarmann 1986, s. 49.
- ^ Kennedy 2004, ss. 176–177.
- ^ a b c d e f g h Sobernheim 1987, s. 973.
- ^ Bianquis 1998, ss. 89–90, 104.
- ^ Bianquis 1998, ss. 104–105.
- ^ Bianquis 1998, ss. 105–106.
- ^ Bianquis 1998, s. 106.
- ^ Bianquis 1998, s. 104.
- ^ a b c d Kennedy 2004, s. 310.
- ^ a b Bonner 2010, s. 336.
- ^ Kennedy 2004, s. 181.
- ^ Kennedy 2004, ss. 184–185.
- Genel
- Bianquis, Thierry (1998). "Autonomous Egypt from Ibn Ṭūlūn to Kāfūr, 868–969". Petry, Carl F. (Ed.). The Cambridge History of Egypt, Volume 1: Islamic Egypt, 640–1517 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 86-119. ISBN .
- (2010). "The Waning of Empire, 861–945". (Ed.). The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 305-359. ISBN .
- Haarmann, Ulrich (1986). "K̲h̲umārawayh". Bosworth, C. E.; ; Lewis, B.; (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume V: Khe–Mahi (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 49-50. ISBN .
- Kennedy, Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (Second bas.). Oxford ve New York: Routledge. ISBN .
- Sobernheim, Moritz (1987). "Khumārawaih". Houtsma, Martijn Theodoor (Ed.). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume IV: 'Itk–Kwaṭṭa. Leiden: BRILL. s. 973. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu l Ceys Humareveyh bin Ahmed bin Tolun Arapca أبو الجيش خمارويه بن أحمد بن طولون 864 18 Ocak 896 Tolunogullari hanedaninin kurucusu Ahmed bin Tolun un ogluydu Misir ve Suriye nin ozerk hukumdari olan babasi onu halefi olarak atadi Ibn Tolun Mayis 884 te oldugunde Humareveyh onun yerine gecti Kendisini tahttan indirme girisimini bozguna ugrattiktan sonra 886 da Abbasi Halifeligi nden miras kalan bir vali olarak Misir ve Suriye uzerindeki yonetiminin taninmasini basardi 893 te anlasma yeni Abbasi Halifesi Mutazid ile yenilendi ve kizi Katr en Nada nin halifeyle evlenmesiyle muhurlendi Ebu l Ceys Humareveyh bin Ahmed bin Tolunأبو الجيش خمارويه بن أحمد بن طولونHumareveyh in altin dinari 885 6 da basilmis ve Halife Mutemid ve Muvaffak in isimlerini tasirTolunoglu HukumdariHukum suresi10 Mayis 884 18 Ocak 896Once gelenAhmed bin TolunSonra gelenEbu l Asakir CeysDogum864 SamarraOlum18 Ocak 896 Al Qata iHanedanTolunogullariBabasiAhmed bin Tolun Gucunun zirvesindeyken Humareveyh in otoritesi Kilikya ve Cezire deki Bizans sinirindan Nubye ye kadar genisledi Iceride ise saltanati servetin abartili bir sekilde sergilenmesi saraylarin insa edilmesi ve sanatci ve sairlerin himayesine basvurulmasi gibi savurganca harcamalarla damgalandi Buyuk bir profesyonel ordu bulundurma ve bu ordunun sadakatini zengin bagislarla garanti altina alma ihtiyaciyla birlesince saltanatinin sonuna dogru hazine bosalmistir Humareveyh 896 yilinda bir saray hizmetkari tarafindan olduruldu ve yerine oglu Ceys gecmistir Birkac ay sonra o da tahttan indirilerek yerine diger oglu Harun gecmistir Tolunogullari Devleti 904 905 te Abbasiler tarafindan yeniden fethedilmesiyle doruk noktasina ulasan bir karisiklik ve zayiflik donemine girmistir HayatiHumareveyh 864 yilinda Samarra da dogmustur Babasi Turk bir kole askerin oglu olan Ahmed bin Tolun 868 yilinda Misir valisi olarak atanmistir 871 yilinda halife mali temsilcisini kovdu ve Misir in gelirlerinin dogrudan kontrolunu ele gecirdi ve bunu kendi kole askerlerden Gulam olusan ordusunu yaratmak icin kullandi Bu guclu guce guvenerek ve giderek gucsuzlesen Halife Mutemid ile kardesi ve fiili naibi Muvaffak el Abbasi arasindaki anlasmazligi istismar ederek Mutemid 882 de Samarra dan kacip Ibn Tolun a siginmaya bile calisti Suriye ve Bizans Imparatorlugu ile sinir bolgesi Avasim ile Rakka ya kadar Cezire nin bazi kisimlari uzerinde kontrol saglamayi basardi Tahta cikmasi ve Abbasilerle iliskiler 882 de zalim ve guvenilmez olarak gorulen agabeyi Abbas in basarisiz isyaninin ardindan de Humareveyh babasinin Misir daki vekili ve varisi olarak atandi Bu durum IbnTolun un 10 Mayis 884 teki olumunden kisa bir sure once generallerinin istegi uzerine teyit edildi Tolunogullari rejiminin seckinlerinin destegiyle Humareveyh in tahta cikmasi sorunsuz oldu Abbas Humareveyh i tanimak zorunda kaldi ancak kisa bir sure sonra suikasta ugradi Humareveyh in tahta cikisi Abbasi Halifeligi nin kademeli olarak dagilmasinda onemli bir adimdi Thierry Bianquis in acikladigi gibi bu Abbasi tarihinde kendisini tayin eden halifeden mesruiyeti gelen bir valinin mesruiyetini miras yoluyla iddia eden bir emir tarafindan acikca halef olarak devralindigi cok buyuk ve zengin bir bolgenin yonetimiyle ilgili ilk seferdi Ibn Tolun son aylarinda Muvaffak ile onun Misir ve Suriye uzerindeki otoritesinin taninmasi temelinde bir uzlasma saglamaya calismis ancak onun olumuyle muzakereler kesintiye ugramistir Humareveyh genc ve deneyimsiz oldugundan Ibn Tolun un kidemli generallerinden biri olan Abbasileri Tolun topraklarina saldirmaya ve kontrolu yeniden ele gecirmeye tesvik etti Generaller Ishak bin Kundac ve Muhammed ibn Ebu Sac Suriye deki Tolunogullari topraklarina saldirdilar Sam valisinin kacmasiyla dustu ancak baslangictaki kazanimlari hizla tersine dondu 885 baharinda Muvaffak in oglu Ebu l Abbas gelecegin Mutazid i istilayi yonetmek uzere gonderildi Kisa surede Tolunogullarini yenmeyi ve onlari Filistin e cekilmeye zorlamayi basardi ancak Ibn Kundac ve Ibn Ebi s Sac ile bir anlasmazliktan sonra ikincisi seferden vazgecti ve kuvvetlerini geri cekti 6 Nisan da gerceklesen Tevahin Muharebesi nde Humeraveyh Ebu l Abbas la bizzat karsilasti Abbasi prensi baslangicta zafer kazandi ve Humareveyh i kacmaya zorladi ancak daha sonra Tolunoglu generali Sa d al Aysar tarafindan yenildi ve savas alanindan kacti ordusunun cogu esir alindi El Aysar daha sonra Sam da isyan etmeye calisti ancak Humareveyh isyanini hizla bastirdi ve isyanciyi kendi elleriyle oldurdugu soyleniyor Humareveyh Abbasi sarayiyla yakinlasmayi surdurdu Tevahin den gelen savas esirlerine olaganustu bir hosgoruyle davrandi onlara ya kendi hizmeti altinda Misir da kalma ya da fidye odemeden Irak a donme secenegini verdi Bu politika sonunda Aralik 886 da Humareveyh in Misir ve Suriye valisi olarak taninmasini ve belirtilmeyen yillik bir harac karsiliginda 30 yillik bir sure icin kendi soyundan gelenlerin yerine gecme hakkinin taninmasini ongoren bir anlasmanin imzalanmasina yol acti 886 890 yillari arasinda Humareveyh Ibn Hundac i yenerek Cezire valisi Ibn Ebi s Sac in itaatini sagladi Ayni zamanda Tarsus valisi Yazman el Hadim Tolunogullari hakimiyetini kabul ederek Kilikya Avasim da Tolunogullari kontrolu altina aldi Humareveyh in saltanatinin sonlarina dogru Tuluni topraklarinin haritasi 892 yilinda Mutazid in tahta cikmasiyla Bagdat sarayiyla iliskiler daha da isindi Tolunogullarini yenemeyecegini anlayan yeni halife bunun yerine onlari uzlastirma yolunu secti 893 baharinda Mutazid Humeraveyh i Misir ve Suriye uzerinde ozerk vali olarak yeniden gorevlendirdi karsiliginda yillik 300 000 dinar harac ve gecikmis 200 000 dinar odeyecekti ayrica Cezire nin Diyar Rebi a ve Diyar Mudar eyaletlerinin halifelik kontrolune geri donmesini talep etti Ayrica hukumet bayraklari ve seref cubbeleri ureten Iskenderiye ve Fustat taki prestijli tiraz fabrikalari halifenin kontrolu altinda kaldi Anlasmayi imzalamak icin Humareveyh kizi Katr en Neda yi halifenin ogullarindan biriyle evlendirmeyi teklif etti ancak Mutazid kiziyla kendisi evlenmeyi tercih etti Bagdat a gelisi halife sarayinin yoksulluguyla buyuk bir tezat olusturan maiyetinin luks ve israfiyla damgalandi Tolunogullari prensesi ceyiz olarak bir milyon dinar getirdi Ortacag Arap tarihinde en gorkemli olarak kabul edilen bir dugun hediyesi Bianquis ve gorkemli evlilik torenleri Osmanli donemine kadar Misir da halk efsanelerinin konusu olarak kaldi Ic siyaset Bu gosterisli dugun Humareveyh in parayla ilgili meshur ciddiyetini gosteriyor hatta tarihci de sozleriyle butun meselenin aslinda halifenin tehlikeli derecede zengin ve guclu vasalinin maliyesini mahvetmek icin hesapli bir plani Servetini sergilemek isteyen Tolunogullari hukumdari kendisi ve gozdeleri icin cok sayida saray insa ettirmis ve icinde hava dolu yastiklar bulunan civa dolu bir legen icinde sallanarak uyumasi veya sarayinda evcil hayvan olarak besledigi mavi gozlu aslan gibi unlu kraliyet savurganliklarina imza atmistir Ayrica kaynaklara gore Humareveyh ayni ata iki kez binmemistir Bununla birlikte sanatlarin bilginlerin ve sairlerin de comert bir koruyucusuydu Onun himayesindekilerden biri de ogullarina ogretmenlik yapan dilbilgisi uzmani Muhammed bin Abdullah bin Muhammed bin Muslim di el Kasim bin Yahya el Meryemi ise onun serefine ovguler yazmisti Ancak butun bunlarin agir bir bedeli oldu oldugunde Tolunogullari hazinesi tahta ciktiginda on milyon altin dinar icerdigi soyleniyordu bostu ve dinar degerinin ucte ikisini kaybetmisti Onun asiriliklari din bilginlerinin ve cagdas ve sonraki tarihcilerin elestirilerine yol acti Iceride saltanati luks ve cokus donemiydi Hugh N Kennedy ancak ayni zamanda Misir da ve Suriye de de nispeten sakin bir donemdi bu donem icin oldukca sira disi bir durumdu Humareveyh in ana guc temeli Halife Mutasim in profesyonel bir ordu kurmasinin ardindan Abbasiler in kendi modeline cok benzeyen babasinin kurdugu guclu orduydu Tolunogullari ordusunun buyuk cogunlugu Turk Bizansli Rum Rum ve siyah Afrikali Sudan gulamlardan ve birkac Bizans parali askerinden olusuyordu Humareveyh bunlara cogunlugu Suriye ve Misir i birbirine baglayan yolu kontrol eden buyuk oneme sahip bir bolge olan Dogu Nil Deltasi ndaki Bedevilerden secilen el Muhtara secilmisler secilmisler adli ozel bir alay ekledi Siyah Afrikalilardan olusan bin kisilik bir birligin el mukhtara nin belirgin bir alt birimi oldugu anlasiliyor Tevahin den sonra sergiledigi suphesiz askeri yetenek ve sahsi cesaretine ragmen Humeraveyh hicbir zaman Ibn Tolun un ordu uzerindeki otoritesine sahip olamadi Bu onlarin sadakatini comert bagislarla satin alma politikasina yol acti ve bu da hazineyi daha da bosaltti Hugh N Kennedy nin yorumladigi gibi finansal zorluklar Tolunogullarinin taklit ettigi Abbasi modelinde devletin buyuk ve cogunlukla hareketsiz bir orduyu kalici olarak finanse edememesinden kaynaklanan bir durum gibi gorunuyor Gerekli fonlari bulma cabasiyla mali yonetim Ali bin Ahmed el Madhara i ye emanet edildi ve bu el Madhara i ailesinin Misir in mali ve hukumet aygitinda onumuzdeki yarim yuzyil boyunca baskin bir konuma gelmesinin son adimi oldu Olumu ve ardili Humareveyh 18 Ocak 896 da Humareveyh in en sevdigi karisiyla iliski yasayan hizmetkarlarindan biri tarafindan olduruldu Humareveyh bunu ogrendiginde hizmetci hayatindan endise etti ve Tolunogullari hukumdarinin hayatina mal olan bir komplo duzenledi Humareveyh in olumunden sonra Tolunogullari devleti onun kucuk yastaki mirascilari doneminde istikrarsiz bir doneme girdi oglu Ceys bin Humeraveyh Kasim ayinda tahttan indirilerek oldurulurken yerine kucuk kardesi Harun bin Humeraveyh h 896 904 gecti Mutazid bundan hizla yararlandi 897 de Avasim sinir eyaletleri uzerindeki kontrolunu genisletti Tolunogullari Humus un kuzeyindeki tum Suriye yi geri vermeye zorladi ve Harun un halife tarafindan taninmasi karsiliginda yillik harac miktarini 450 000 dinara cikardi Sonraki birkac yil boyunca Tolunogullari topraklari Karmati saldirilarinin artmasiyla birlikte ic karisikliklar yasamaya devam etti ve bu durum bircok Tolunogullari takipcisinin yeniden canlanan Halifelige gecmesiyle sonuclandi Son olarak 904 905 te Mutazid in halefi Muktefi Misir i isgal etti ve ulkeyi tamamen Abbasi imparatorluguna yeniden dahil etti KaynakcaOzel a b c d e f g h i j k l m n o Haarmann 1986 s 49 Kennedy 2004 ss 176 177 a b c d e f g h Sobernheim 1987 s 973 Bianquis 1998 ss 89 90 104 Bianquis 1998 ss 104 105 Bianquis 1998 ss 105 106 Bianquis 1998 s 106 Bianquis 1998 s 104 a b c d Kennedy 2004 s 310 a b Bonner 2010 s 336 Kennedy 2004 s 181 Kennedy 2004 ss 184 185 GenelBianquis Thierry 1998 Autonomous Egypt from Ibn Ṭulun to Kafur 868 969 Petry Carl F Ed The Cambridge History of Egypt Volume 1 Islamic Egypt 640 1517 Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 86 119 ISBN 0 521 47137 0 2010 The Waning of Empire 861 945 Ed The New Cambridge History of Islam Volume 1 The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 305 359 ISBN 978 0 521 83823 8 Haarmann Ulrich 1986 K h umarawayh Bosworth C E Lewis B Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Volume V Khe Mahi Ingilizce Leiden E J Brill ss 49 50 ISBN 978 90 04 07819 2 Kennedy Hugh 2016 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Ingilizce Second bas Oxford ve New York Routledge ISBN 978 1 138 78761 2 Sobernheim Moritz 1987 Khumarawaih Houtsma Martijn Theodoor Ed E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 Volume IV Itk Kwaṭṭa Leiden BRILL s 973 ISBN 90 04 08265 4