Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kartal Ovası Muharebesi ya da Kartal Meydan Muharebesi (Rusça: Сражение при Кагуле), Rus kaynaklarında Kagul Meydan Muharebesi olarak geçmektedir; 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın en önemli kara savaşı olup ayrıca 18. yüzyıldaki en büyük kara savaşlarından biridir. 1 Ağustos 1770'te Rus Ordusu'nun Kaplan Giray komutasındaki Kırım Hanlığı Ordusu'nu yendiği Larga Savaşı'nın hemen 2 hafta sonrasında gerçekleşmiştir.
| Kartal Ovası Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Kartal Ovası Savaşı, | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu |  Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Pyotr Rumyantsev | İvazzade Halil Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 18.000-42.000, 118 top | Toplam: 180.000 asker
| ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1.500 ölü ve yaralı | 20.000 ölü ve yaralı, 2.000 esir, 130 top kaybedildi | ||||||
Arka plan
Hotin kalesinin terk edilmesinden mesul tutulan Sadrazam Moldovancı Ali Paşa 10 Aralık 1769'da azledilmiş ve sadrazam ve serdar-ı ekrem olarak İvazzade Halil Paşa görevlendirilmişti. İvazzade Halil Paşa 1769 kışını Babadağı ordugahında geçirip hazırlıklar yapmıştır. Boğdan'ı işgal eden Ruslar Eflak üzerine geçmişler ve Eflak Voyvodası olan "Gruigor Kiga"'yı esir edip tutuklamışlardı. Daha sonra Rus ordusu Rusçuk karşısında bulunan Yergöğü (Rumence : Giurgiu) kalesine kadar ilerlemişti. Ama Osmanlı ordusu bu Rus ordusunun karşısına çıkıp, onu geri çekilmeye mecbur etmişti. Bununla beraber Rus ordusu Eflak'ın merkezi olan Bükreş'e yerleşmişti.
Bu sırada Kırım Hanı da değiştirilmiş ve IV. Devlet Giray yerine II. Kaplan Giray Kırım Hanı olarak tayin edilmişti. II. Kaplan Giray Babadağı ordugahına gelmiş ve sadrazam İvazzade Halil Paşa ile görüşmüştü. Bu görüşmede Boğdan'ın geri alınması için planlar yapılmıştı. Kaplan Giray Bucak'ta bulunan Kırım Tatarları ordusu karargahına geri dönmüştü. Kırım Hanlığı ordusunun Rus ordusu ile yapacağı bu muharebede başarılı olması için Kırım ordusunda bulunmayan top ve tüfek kullanan Osmanlı birlikleri ile takviye edilmesi kararlaştırılmıştı. İsmail Muhafızı Mehmed Paşa, Çorum mutasarrıfı Hasan Paşa ve Dağıstanlı Ali Paşa komutasında Osmanlı birlikleri Kırım Tatarları ordusuna takviye sağlamak için gönderildi.
Rus ordusu komutanı Pyotr Rumyantsev Osmanlı takviyeli Kırım güçlerinin Boğdan'ı geri almak için harekâta geçeceklerini anlamış ve tüm kuvvetlerini kendi komutasında birleştirip "Hantepesi"'nde mevzilendirmişti. Halbuki Osmanlı-Kırım planına göre takviyeli Kırım Tatarları gücü Hantepesi yolundan gitmeyip Prut Nehri'ni geçerek Yaş üzerine gitmesi öngörülmüştü. Fakat kış ve ilkbahar selleri dolayısıyla Prut Nehri'nin çok coşkun bir hal alıp üzerinde köprü kurmaya elverişli olmadığı anlaşıldı. Ayrıca Rus ordusu komutanı, takviyeli Kırım ordusunun Prut Nehri'ni geçme girişimi yapacağını anlayarak bu geçişi önlemek için nehrin karşında top bataryaları dizdirdi. Bu nedenlerle takviyeli Kırım ordusu planları değiştirildi ve Kırım ordusu Hantepesi'de mevzilenmiş olan Rus güçlerinin üzerine gitmeye başladı.
Takviyeli Kırım güçleri Rus ordusu ile birkaç çarpışma yaptılarsa da Rus ordusunu tahkimatlarından sökemediler. Serdar-ı ekreme haber göndererek daha büyük bir yaya piyade gücü desteği istediler ve bir destek piyade gücü de Kırım ordusuna yeni takviye olarak gönderildi. Aynı zamanda serdar-ı ekrem Halil Paşa planları daha da değiştirerek Buğdan seraskeri olan Abdi Paşa'ya komutasındaki Rumeli eyalet askeri ve diğer güçlerle birlikte Tuna'nın karşısında bulunan Kartal sahrasına geçip Rus gücü üzerine gitmesi için emir gönderdi. Daha önceki plana göre Abdi Paşa komutasındaki önemli kuvvet Siret Nehri'ni geçecek; Fokşani üzerinden Yaş'a yönelecekti. Bu planı casusları ile öğrenen Ruslar Yaş yakınlarında bir pusu bile kurmuşlardı. Serdar-ı ekremden aldığı yeni emir üzerine Abdi Paşa Prut Nehri'ni geçip takviyeli Kırım ordusuna yakın bir yerde konaklayarak Rus ordusu ile çarpışmaya başladı. Rus ordusunun hiç mevzilerinden kımıldamamasını Kırım Hanı ve Abdi Paşa, onların iaşe bulmada zorluk çektiğine yormuşlardı ve Kırım ordusu ve Abdi Paşa ordusu birlikle Rus ordusu üzerine bir baskın yapmaya karar verdiler. Rus ordusu komutanı bu baskın haberini Kırım ve Osmanlı ordularındaki casusları ile haber almıştı. Kırım ordusu ile Abdi Paşa ordusu daha birleşmeden, Rus ordusu Falcı geçidinden geçip daha Osmanlı orduları birleşmeden önce Kırım ordusu üzerine ve sonra da Abdi Paşa ordusu üzerine birbiri ardından iki baskın yaptı. İki baskında da Kırım ve Osmanlı orduları yenilgiye uğradılar ve bu nedenle Boğdan'ı Ruslardan geri alma ümidi de kayboldu. Kırım Hanı ve Abdi Paşa durumu serdar-ı ekrem Halil Paşa'ya bildirdiler ve durumu değiştirmek için sadrazamın ana Osmanlı ordusu ile bizzat kendilerine katılmasını istediler.
Muharabe
Bu sırada Serdar-ı ekrem Babadağı karargahında bir harp meclisi toplamıştı. Bu toplantıda Yeniçeri Ağası olan yeniçeri güçleri ile Tuna'yı geçip Kartal sahrasında ilerleyip Kırım Hanı ve Abdi Paşa güçleri ile bağlantı kurup bir ana üçlü saç ayağı kurup Rus ordusunu çembere alma planını sundu. Bu plan ordu erkanı tarafından uygun görüldü. Buna uyularak Osmanlı yeniçeri gücü tüm levazımatı ve zahire iaşeleri ile birlikte Tuna'dan karşı yakaya geçtiler ve Kartal sahrasında ileriye yürüyüşe başladılar.
Rus baskınlarında bozguna uğrayıp kaçan Kırım ve Abdi Paşa askerinin bir kısmı, bu ilerleyen yeniçeri gücüne katıldı. Bunların verdiği yeni haberi değerlendiren yeniçeri ağası, geri dönüp Kartal sahrasının diğer ucuna gelip durumu haberci ile sadrazama bildirdi. Bu sırada sadrazam karargahına Kırım Hanı ve Abdi Paşa'nın gönderdiği resmi durum raporları da gelmişti. Bu raporlarda düşman Rus gücünün sanıldığından çok daha fazla olduğunu; ellerindeki mevcut güçler ile bu güçlü Rus ordusu karşısında durulamayacağını; karşı durmak için iyi yetişmiş 60.000 kadar askerin gerektiğini ve sadrazamın bu ordu ile birlikte bizzat gelmesi gerektiğini bildirmişlerdi. Bunun üzerine İvazzade Halil Paşa bütün Osmanlı ordusunu "üstü açık" adı verilen kayıklarla bir ay içinde Tuna Nehri'ni geçirtti. Kartal sahrasına geçerek tüm ordu ile Rus ordusu üzerine yürüdü. Bu arada Ruslar Larga Muharebesi'nde Kırım Hanı komutasındaki Osmanlı ve Kırım Askerlerini büyük bir yenilgiye uğrattılar.
Bu sırada Rus ordusu Larga Muharebesi'nde mağlup ettiği takviyeli Kırım güçlerini takip etmekteydi ve Osmanlı ordusunun Tuna Nehri'nin karşısına geçtiği hakkında haberleri bulunmamaktaydı. Rus ordusu Prut Nehri'nin Tuna'ya kavuşma mevkine gelip yüz binden daha büyük Osmanlı ordusu ile karşılaşınca, Rus ordusu komutanı şaşırdı. Kırım Hanı takviyeli süvari güçleri ile Rus ordusunun sol kolunda mevki almıştı ve Rus ordusunun geri dönüp çekilmesini önlemekteydi. Neticede, Ruslar tarafından Kırım ordusuna karşı kazanılan Larga Muharebesi zaferine rağmen, Pyotr Rumyantsev komutasındaki Rus Ordusu, 60.000 kişilik Kırım Hanlığı ve Sadrazam İvazzade Halil Paşa komutasındaki 75.000 kişilik (bazı kaynaklarda 100.000 kişi) Osmanlı Ordusu tarafından çembere alınıp, Prut Nehri'nin bir kolu olan Kagül Irmağı yakınlarında sıkıştırıldı. Bu zor durumda, sayıca ve top yönünden üstün kuvvetler karşısında Büyük Petro'nun 1711 Prut Savaşı'ndaki durumuna düşmemek için, Rus General Pyotr Rumyantsev 40,000 (bazı kaynaklara göre 18.000) askeri ile piyade kareleri oluşturtu.
Serdar-ı ekrem İvazzade Halil Paşa ise gayet temkinli davranmaya karar vermişti. Mevcudu nispeten çok küçük olan Rus gücüne karşı muharebeye başlamadan üç kat siper kazdırmıştı. Rus generali, takviyeli Kırım Hanlığı kuvvetlerinin yardıma gelmesine fırsat kalmadan hızla çemberi yarmayı hedeflenmişti. Rus gücü beşer taburluk kareler halinde tedbir almışlardı. Saldırı yönü olarak 75.000 kişilik Osmanlı Ordusu'nu ve kampını seçmişlerdi. Ruslar sabaha yakın harbeli tüfekleriyle ani olarak bir saldırıya karar vermişlerdi. Rus gücünün bu disiplinli taarruzu gerçekleşince Rusların karşısında bulunan nizamsız ve talimsiz olan Osmanlı askerleri bu taarruza karşı koyamadılar ve siperlere doğru kaçmaya koyuldular. Sayıca kendilerine göre son derece az bir kuvvetin taarruzuna karşın ilk başta karşıya geçmiş olan yeniçeri piyade kuvvetlerinin karşı saldırısını da Ruslar geri püskürttüler. Hemen ardından Osmanlı güçleri arasında bir panik başlayıp siperdeki kuvvetlerin kaçmaya başlaması ile bütün Osmanlı Ordusu'nun çekilişine ve tam bir bozguna dönüştü. Tuna Nehri üzerinde geriye geçecek bir köprü bulunmadığı için Osmanlı ordusunda çok büyük insan zayiatı meydana geldi. Ruslar Osmanlı çemberini yarmakla kalmayıp, bir de esas Osmanlı Ordusu'nu ağır bir yenilgiye uğratmışlardı. Kartal sahrasında Debbağ köprüsü mevkiinde yapılan bu muharebe 8 saat sürmüştür.
Savaş alanının yaklaşık 20 km ilerisinde Kırım Hanlığı'nın 40.000 kişilik süvari güçleri, takviye kuvvetleri ve Abdi Paşa ordusu olmasına rağmen bunların muharebeye katılma fırsatları bile olamamıştı.
Ruslar zayiatlarını 1.000 kişi olarak bildirirler. Osmanlı kaynakları ise Osmanlı askerlerinin üçte birinin şehit düştüğünü ve Rusların eline 130 ile 142 pare arası top ve 7000 zahire yüklü araba geçtiğini bildirirler.
Osmanlı ordusundaki askerlerin yeterince eğitim görmediğini ve bir düzene sahip olmadığını Serdar-ı ekrem İvazzade Halil Paşa anlamamıştı. Ayrıca büyük bir orduyu Tuna Nehri üzerine köprüler kurmadan kayıklarla bir ay süren bir faaliyetle karşı yakaya geçirip, mağlubiyet olasılığına karşı oradan nasıl geri dönüleceğini hiç düşünmemesi onun komutanlık hatalarındandır. Halbuki Osmanlı devletinin büyük yenilgilerinden olan Sen Gotthard Muharebesi ve Zenta Muharebesi aynı şekilde köprü kurmadan büyük nehirlerden karşı yakaya geçme sırasında ortaya çıktığının hatırlanması gerekmekteydi. Bundan başka İvazzade Halil Paşa düşmanı mağlup edeceğini düşünerek Hotin üzerine gidileceğini düşünmekte idi. Osmanlı ordusunun tüm ağırlıkları ve büyük miktarda zahire de Osmanlı ordusu ile birlikte Tuna'dan karşıya geçirilmişti. Bu zahire de, mağlubiyet sonunda Rusların eline geçmiştir.
Sonuçları
Kartal Ovası Muharebesi'nde mağlubiyet haberi gelince muharebeye katılmayan Kırım Hanı ve Abdi Paşa komutalarındaki 40.000 kişilik Kırım Tatarı ve Osmanlı ordusu İsmail tarafından Tolca'ya gitmeyip bataklıklar etrafından dolanıp Özi kalesine kaçmışlardır.
Kartal Ovası Muharebesi mağlubiyeti üzerine Aralık 1770'te Osmanlı sadrazamı ve Serdar-ı ekremi olan İvazzade Halil Paşa bu görevlerden azledildi. Yerine Karadağ isyanını başarı ile bastıran Silahdar Mehmed Paşa sadrazam ve Serdar-ı ekremlik görevine getirildi.
Bu muharebeye kadar defalarca Rus ordusunu mağlup ederek teslim olmayan Bender kalesi Temmuzdan beri kaleyi kuşatma altında tutan Rus generali Kont Panin'e teslim olmak zorunda kaldı.
İzmail kalesi ise Rus General Ranin'e teslim oldu. Tuna'nın sol sahillerinde kalan diğer Bucak bölgesi kaleleri Kili, İbrail ve Akkerman kaleleri de Rusların eline geçti. Eflak tümüyle Rus işgali altına girdi.
Rusların Tuna'yı geçmeleri üzerine Babadağı'nın Osmanlı kış ordugahı olması durumu tehlikeli hale girdi ve 'nın kışlık ordugah olması kabul edildi. Fakat İstanbul'da Sultan III. Mustafa bunu kabul etmeden İstanbul'dan gelen padişah şahsi iradesi üzerine sadrazamın Babadağı'nda ve Kırım Hanı'nın da Babadağı ile Tolca arasında kışlamaları gerekti. Halbuki o sadrazam, mahiyetinde mektupçu olan Abdurrezak Bahir Efendi'yi Babadağı'nın kışlık olarak seçilmemesinin nedenlerini şahsen sultana anlatmak için göndermişti, ama III. Mustafa bunları dinlememişti. Neticede 1771'de Ruslar Babadağı'nı geçici bir süre için işgal ettiler. Osmanlılar burayı tekrar geri alsa da, 1773 yılındaki muharebelerde Babadağı, Ruslarca tekrar yakılıp yıkılıp, savaş sonuna kadar işgal edildi.[]
Bu muharebe aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu üzerinde pek çok yıkıcı etkilere sebep oldu, İmparatorluğun Karadeniz'deki hakimiyetine de son verip, Kırım Hanlığı'nın, Rus işgaline açılmasının ve Rusya himayesine girmesinin önünü açtı.
Osmanlı ordusu büyük bir moral çöküntüsü içine girdi ve ordunun, süvari kuvvetlerinin teknolojik yönden geri kalmışlığını ortaya çıktı, bundan sonra savaş Osmanlı İmparatorluğu aleyhine bir gelişme gösterdi. Osmanlı ordusu bir daha savaş boyunca savunmaya çekilmek zorunda kaldı.
Bu muharebeden ve Bender'in Ruslar eline geçmesinden sonra, 13 Eylül 1770'te Rus başkomutanı Pyotr Rumyantsev Serdar-ı ekrem Halil Paşa'ya Türkçe bilir yarbay Petro Yuvan adlı bir delege ile bir mektup göndermiş ve Tuna'yı geçmeden bir ateşkes ve barış yapılmasının uygun olacağını bu mektupta belirtmiştir ve bu kişinin bu görüşmeler için Rus temsilcisi olacağı da bildirilmiştir. Serdar-ı ekrem bu durumu İstanbul'a bildirmiştir. Gelen cevap sulh için nizamın İstanbul'dan verileceği olmuştur. Nizam verme için İstanbul'daki hükûmet Prusya ve Avusturya ile daha sonuç vermeyen aracılık yapma müzakereleri yapmaktaydı. Fakat Ruslara aracılık kabul etmediler ve Avusturya ve Prusya ile yaptıkları Bükreş görüşmeleri sonuçsuz kaldı. Bu muharebeden sonra 1773'te Rusçuk, Silistre ve Varna'da kazanılan Osmanlı zaferleri dahi bu kötü gidişi önleyemedi, Rus Ordusu Şumnu'ya kadar ilerledi. Osmanlı İmparatorluğu'nu Rus üstünlüğünü kabul eden barış anlaşması istemeye zorladı.
Neticede Kartal Ovası Muharebesi'nden 4 yıl sonra Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Hanlığı ve Karadeniz üzerindeki egemenliğini resmen kaybetti, ağır koşullar içeren Küçük Kaynarca Antlaşması'nı imzalamak ve askeri açıdan reformlara girişmek zorunda kaldı.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Kartal Ovası Muharebesi (1770) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1956, 6. Baskı 2003) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 2. Kısım: XVIII. Yüzyıl, Ankara: Türk Tarih Kurumu, s.385-389
- David Stone (2006). A Military History of Russia. Greenwood Publishing Group. s. 80. ISBN . 7 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2011.</ref>
- (Rusça) The battle of Kagul, Cyrill and Methodius Encyclopedia
- ^ a b c d David Stone (2006). A Military History of Russia. Greenwood Publishing Group. s. 80. ISBN . 7 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2011.
- ^ a b (Rusça) km.ru: "The battle of Kagul" 13 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003 5. Baskı) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 2. Kısım: XVIII. Yüzyıl, Ankara:Türk Tarih Kurumu, s.385-389
- ^ Osmanlı ve Türkçe kaynaklara göre Romanzof
- ^ Vasıf tarihine göre (c.VII s.111) bu kalenin kuşatılması sırasında kale içinde veba salgını çıkmış ve Osmanlı savunucuları büyük zayiat vermişlerdir. Kale komutanı olan vezir Mehmed Paşa vebadan ölmüş ve yerine kale erkanı, vezir Abducelilzade Emin Paşa'yı komutan seçmişlerdir. En sonunda Rusların yaptığı şiddetli hücumda İstanbul Kapısı civarından merdivenlerle Ruslar şehre girmişlerdir ve bunun üzerine Bender teslim olmuştur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kartal Ovasi Muharebesi ya da Kartal Meydan Muharebesi Rusca Srazhenie pri Kagule Rus kaynaklarinda Kagul Meydan Muharebesi olarak gecmektedir 1768 1774 Osmanli Rus Savasi nin en onemli kara savasi olup ayrica 18 yuzyildaki en buyuk kara savaslarindan biridir 1 Agustos 1770 te Rus Ordusu nun Kaplan Giray komutasindaki Kirim Hanligi Ordusu nu yendigi Larga Savasi nin hemen 2 hafta sonrasinda gerceklesmistir Kartal Ovasi Muharebesi1768 1774 Osmanli Rus SavasiKartal Ovasi Savasi Tarih1 Agustos 1770Bolge Guney Besarabya MoldovaSonucKesin Rus zaferiTaraflarRus ImparatorluguOsmanli Imparatorlugu Kirim HanligiKomutanlar ve liderlerPyotr RumyantsevIvazzade Halil PasaGucler18 000 42 000 118 topToplam 180 000 asker Osmanli 75 000 100 000 ayrica 130 top Kirim Hanligi 80 000 100 000 suvariKayiplar1 500 olu ve yarali20 000 olu ve yarali 2 000 esir 130 top kaybedildiArka planHotin kalesinin terk edilmesinden mesul tutulan Sadrazam Moldovanci Ali Pasa 10 Aralik 1769 da azledilmis ve sadrazam ve serdar i ekrem olarak Ivazzade Halil Pasa gorevlendirilmisti Ivazzade Halil Pasa 1769 kisini Babadagi ordugahinda gecirip hazirliklar yapmistir Bogdan i isgal eden Ruslar Eflak uzerine gecmisler ve Eflak Voyvodasi olan Gruigor Kiga yi esir edip tutuklamislardi Daha sonra Rus ordusu Ruscuk karsisinda bulunan Yergogu Rumence Giurgiu kalesine kadar ilerlemisti Ama Osmanli ordusu bu Rus ordusunun karsisina cikip onu geri cekilmeye mecbur etmisti Bununla beraber Rus ordusu Eflak in merkezi olan Bukres e yerlesmisti Bu sirada Kirim Hani da degistirilmis ve IV Devlet Giray yerine II Kaplan Giray Kirim Hani olarak tayin edilmisti II Kaplan Giray Babadagi ordugahina gelmis ve sadrazam Ivazzade Halil Pasa ile gorusmustu Bu gorusmede Bogdan in geri alinmasi icin planlar yapilmisti Kaplan Giray Bucak ta bulunan Kirim Tatarlari ordusu karargahina geri donmustu Kirim Hanligi ordusunun Rus ordusu ile yapacagi bu muharebede basarili olmasi icin Kirim ordusunda bulunmayan top ve tufek kullanan Osmanli birlikleri ile takviye edilmesi kararlastirilmisti Ismail Muhafizi Mehmed Pasa Corum mutasarrifi Hasan Pasa ve Dagistanli Ali Pasa komutasinda Osmanli birlikleri Kirim Tatarlari ordusuna takviye saglamak icin gonderildi Rus ordusu komutani Pyotr Rumyantsev Osmanli takviyeli Kirim guclerinin Bogdan i geri almak icin harekata gececeklerini anlamis ve tum kuvvetlerini kendi komutasinda birlestirip Hantepesi nde mevzilendirmisti Halbuki Osmanli Kirim planina gore takviyeli Kirim Tatarlari gucu Hantepesi yolundan gitmeyip Prut Nehri ni gecerek Yas uzerine gitmesi ongorulmustu Fakat kis ve ilkbahar selleri dolayisiyla Prut Nehri nin cok coskun bir hal alip uzerinde kopru kurmaya elverisli olmadigi anlasildi Ayrica Rus ordusu komutani takviyeli Kirim ordusunun Prut Nehri ni gecme girisimi yapacagini anlayarak bu gecisi onlemek icin nehrin karsinda top bataryalari dizdirdi Bu nedenlerle takviyeli Kirim ordusu planlari degistirildi ve Kirim ordusu Hantepesi de mevzilenmis olan Rus guclerinin uzerine gitmeye basladi Takviyeli Kirim gucleri Rus ordusu ile birkac carpisma yaptilarsa da Rus ordusunu tahkimatlarindan sokemediler Serdar i ekreme haber gondererek daha buyuk bir yaya piyade gucu destegi istediler ve bir destek piyade gucu de Kirim ordusuna yeni takviye olarak gonderildi Ayni zamanda serdar i ekrem Halil Pasa planlari daha da degistirerek Bugdan seraskeri olan Abdi Pasa ya komutasindaki Rumeli eyalet askeri ve diger guclerle birlikte Tuna nin karsisinda bulunan Kartal sahrasina gecip Rus gucu uzerine gitmesi icin emir gonderdi Daha onceki plana gore Abdi Pasa komutasindaki onemli kuvvet Siret Nehri ni gececek Foksani uzerinden Yas a yonelecekti Bu plani casuslari ile ogrenen Ruslar Yas yakinlarinda bir pusu bile kurmuslardi Serdar i ekremden aldigi yeni emir uzerine Abdi Pasa Prut Nehri ni gecip takviyeli Kirim ordusuna yakin bir yerde konaklayarak Rus ordusu ile carpismaya basladi Rus ordusunun hic mevzilerinden kimildamamasini Kirim Hani ve Abdi Pasa onlarin iase bulmada zorluk cektigine yormuslardi ve Kirim ordusu ve Abdi Pasa ordusu birlikle Rus ordusu uzerine bir baskin yapmaya karar verdiler Rus ordusu komutani bu baskin haberini Kirim ve Osmanli ordularindaki casuslari ile haber almisti Kirim ordusu ile Abdi Pasa ordusu daha birlesmeden Rus ordusu Falci gecidinden gecip daha Osmanli ordulari birlesmeden once Kirim ordusu uzerine ve sonra da Abdi Pasa ordusu uzerine birbiri ardindan iki baskin yapti Iki baskinda da Kirim ve Osmanli ordulari yenilgiye ugradilar ve bu nedenle Bogdan i Ruslardan geri alma umidi de kayboldu Kirim Hani ve Abdi Pasa durumu serdar i ekrem Halil Pasa ya bildirdiler ve durumu degistirmek icin sadrazamin ana Osmanli ordusu ile bizzat kendilerine katilmasini istediler MuharabeBu sirada Serdar i ekrem Babadagi karargahinda bir harp meclisi toplamisti Bu toplantida Yeniceri Agasi olan yeniceri gucleri ile Tuna yi gecip Kartal sahrasinda ilerleyip Kirim Hani ve Abdi Pasa gucleri ile baglanti kurup bir ana uclu sac ayagi kurup Rus ordusunu cembere alma planini sundu Bu plan ordu erkani tarafindan uygun goruldu Buna uyularak Osmanli yeniceri gucu tum levazimati ve zahire iaseleri ile birlikte Tuna dan karsi yakaya gectiler ve Kartal sahrasinda ileriye yuruyuse basladilar Rus baskinlarinda bozguna ugrayip kacan Kirim ve Abdi Pasa askerinin bir kismi bu ilerleyen yeniceri gucune katildi Bunlarin verdigi yeni haberi degerlendiren yeniceri agasi geri donup Kartal sahrasinin diger ucuna gelip durumu haberci ile sadrazama bildirdi Bu sirada sadrazam karargahina Kirim Hani ve Abdi Pasa nin gonderdigi resmi durum raporlari da gelmisti Bu raporlarda dusman Rus gucunun sanildigindan cok daha fazla oldugunu ellerindeki mevcut gucler ile bu guclu Rus ordusu karsisinda durulamayacagini karsi durmak icin iyi yetismis 60 000 kadar askerin gerektigini ve sadrazamin bu ordu ile birlikte bizzat gelmesi gerektigini bildirmislerdi Bunun uzerine Ivazzade Halil Pasa butun Osmanli ordusunu ustu acik adi verilen kayiklarla bir ay icinde Tuna Nehri ni gecirtti Kartal sahrasina gecerek tum ordu ile Rus ordusu uzerine yurudu Bu arada Ruslar Larga Muharebesi nde Kirim Hani komutasindaki Osmanli ve Kirim Askerlerini buyuk bir yenilgiye ugrattilar Bu sirada Rus ordusu Larga Muharebesi nde maglup ettigi takviyeli Kirim guclerini takip etmekteydi ve Osmanli ordusunun Tuna Nehri nin karsisina gectigi hakkinda haberleri bulunmamaktaydi Rus ordusu Prut Nehri nin Tuna ya kavusma mevkine gelip yuz binden daha buyuk Osmanli ordusu ile karsilasinca Rus ordusu komutani sasirdi Kirim Hani takviyeli suvari gucleri ile Rus ordusunun sol kolunda mevki almisti ve Rus ordusunun geri donup cekilmesini onlemekteydi Neticede Ruslar tarafindan Kirim ordusuna karsi kazanilan Larga Muharebesi zaferine ragmen Pyotr Rumyantsev komutasindaki Rus Ordusu 60 000 kisilik Kirim Hanligi ve Sadrazam Ivazzade Halil Pasa komutasindaki 75 000 kisilik bazi kaynaklarda 100 000 kisi Osmanli Ordusu tarafindan cembere alinip Prut Nehri nin bir kolu olan Kagul Irmagi yakinlarinda sikistirildi Bu zor durumda sayica ve top yonunden ustun kuvvetler karsisinda Buyuk Petro nun 1711 Prut Savasi ndaki durumuna dusmemek icin Rus General Pyotr Rumyantsev 40 000 bazi kaynaklara gore 18 000 askeri ile piyade kareleri olusturtu Serdar i ekrem Ivazzade Halil Pasa ise gayet temkinli davranmaya karar vermisti Mevcudu nispeten cok kucuk olan Rus gucune karsi muharebeye baslamadan uc kat siper kazdirmisti Rus generali takviyeli Kirim Hanligi kuvvetlerinin yardima gelmesine firsat kalmadan hizla cemberi yarmayi hedeflenmisti Rus gucu beser taburluk kareler halinde tedbir almislardi Saldiri yonu olarak 75 000 kisilik Osmanli Ordusu nu ve kampini secmislerdi Ruslar sabaha yakin harbeli tufekleriyle ani olarak bir saldiriya karar vermislerdi Rus gucunun bu disiplinli taarruzu gerceklesince Ruslarin karsisinda bulunan nizamsiz ve talimsiz olan Osmanli askerleri bu taarruza karsi koyamadilar ve siperlere dogru kacmaya koyuldular Sayica kendilerine gore son derece az bir kuvvetin taarruzuna karsin ilk basta karsiya gecmis olan yeniceri piyade kuvvetlerinin karsi saldirisini da Ruslar geri puskurttuler Hemen ardindan Osmanli gucleri arasinda bir panik baslayip siperdeki kuvvetlerin kacmaya baslamasi ile butun Osmanli Ordusu nun cekilisine ve tam bir bozguna donustu Tuna Nehri uzerinde geriye gececek bir kopru bulunmadigi icin Osmanli ordusunda cok buyuk insan zayiati meydana geldi Ruslar Osmanli cemberini yarmakla kalmayip bir de esas Osmanli Ordusu nu agir bir yenilgiye ugratmislardi Kartal sahrasinda Debbag koprusu mevkiinde yapilan bu muharebe 8 saat surmustur Savas alaninin yaklasik 20 km ilerisinde Kirim Hanligi nin 40 000 kisilik suvari gucleri takviye kuvvetleri ve Abdi Pasa ordusu olmasina ragmen bunlarin muharebeye katilma firsatlari bile olamamisti Ruslar zayiatlarini 1 000 kisi olarak bildirirler Osmanli kaynaklari ise Osmanli askerlerinin ucte birinin sehit dustugunu ve Ruslarin eline 130 ile 142 pare arasi top ve 7000 zahire yuklu araba gectigini bildirirler Osmanli ordusundaki askerlerin yeterince egitim gormedigini ve bir duzene sahip olmadigini Serdar i ekrem Ivazzade Halil Pasa anlamamisti Ayrica buyuk bir orduyu Tuna Nehri uzerine kopruler kurmadan kayiklarla bir ay suren bir faaliyetle karsi yakaya gecirip maglubiyet olasiligina karsi oradan nasil geri donulecegini hic dusunmemesi onun komutanlik hatalarindandir Halbuki Osmanli devletinin buyuk yenilgilerinden olan Sen Gotthard Muharebesi ve Zenta Muharebesi ayni sekilde kopru kurmadan buyuk nehirlerden karsi yakaya gecme sirasinda ortaya ciktiginin hatirlanmasi gerekmekteydi Bundan baska Ivazzade Halil Pasa dusmani maglup edecegini dusunerek Hotin uzerine gidilecegini dusunmekte idi Osmanli ordusunun tum agirliklari ve buyuk miktarda zahire de Osmanli ordusu ile birlikte Tuna dan karsiya gecirilmisti Bu zahire de maglubiyet sonunda Ruslarin eline gecmistir SonuclariKartal Ovasi Muharebesi nde maglubiyet haberi gelince muharebeye katilmayan Kirim Hani ve Abdi Pasa komutalarindaki 40 000 kisilik Kirim Tatari ve Osmanli ordusu Ismail tarafindan Tolca ya gitmeyip batakliklar etrafindan dolanip Ozi kalesine kacmislardir Kartal Ovasi Muharebesi maglubiyeti uzerine Aralik 1770 te Osmanli sadrazami ve Serdar i ekremi olan Ivazzade Halil Pasa bu gorevlerden azledildi Yerine Karadag isyanini basari ile bastiran Silahdar Mehmed Pasa sadrazam ve Serdar i ekremlik gorevine getirildi Bu muharebeye kadar defalarca Rus ordusunu maglup ederek teslim olmayan Bender kalesi Temmuzdan beri kaleyi kusatma altinda tutan Rus generali Kont Panin e teslim olmak zorunda kaldi Izmail kalesi ise Rus General Ranin e teslim oldu Tuna nin sol sahillerinde kalan diger Bucak bolgesi kaleleri Kili Ibrail ve Akkerman kaleleri de Ruslarin eline gecti Eflak tumuyle Rus isgali altina girdi Ruslarin Tuna yi gecmeleri uzerine Babadagi nin Osmanli kis ordugahi olmasi durumu tehlikeli hale girdi ve nin kislik ordugah olmasi kabul edildi Fakat Istanbul da Sultan III Mustafa bunu kabul etmeden Istanbul dan gelen padisah sahsi iradesi uzerine sadrazamin Babadagi nda ve Kirim Hani nin da Babadagi ile Tolca arasinda kislamalari gerekti Halbuki o sadrazam mahiyetinde mektupcu olan Abdurrezak Bahir Efendi yi Babadagi nin kislik olarak secilmemesinin nedenlerini sahsen sultana anlatmak icin gondermisti ama III Mustafa bunlari dinlememisti Neticede 1771 de Ruslar Babadagi ni gecici bir sure icin isgal ettiler Osmanlilar burayi tekrar geri alsa da 1773 yilindaki muharebelerde Babadagi Ruslarca tekrar yakilip yikilip savas sonuna kadar isgal edildi kaynak belirtilmeli Bu muharebe ayni zamanda Osmanli Imparatorlugu uzerinde pek cok yikici etkilere sebep oldu Imparatorlugun Karadeniz deki hakimiyetine de son verip Kirim Hanligi nin Rus isgaline acilmasinin ve Rusya himayesine girmesinin onunu acti Osmanli ordusu buyuk bir moral cokuntusu icine girdi ve ordunun suvari kuvvetlerinin teknolojik yonden geri kalmisligini ortaya cikti bundan sonra savas Osmanli Imparatorlugu aleyhine bir gelisme gosterdi Osmanli ordusu bir daha savas boyunca savunmaya cekilmek zorunda kaldi Bu muharebeden ve Bender in Ruslar eline gecmesinden sonra 13 Eylul 1770 te Rus baskomutani Pyotr Rumyantsev Serdar i ekrem Halil Pasa ya Turkce bilir yarbay Petro Yuvan adli bir delege ile bir mektup gondermis ve Tuna yi gecmeden bir ateskes ve baris yapilmasinin uygun olacagini bu mektupta belirtmistir ve bu kisinin bu gorusmeler icin Rus temsilcisi olacagi da bildirilmistir Serdar i ekrem bu durumu Istanbul a bildirmistir Gelen cevap sulh icin nizamin Istanbul dan verilecegi olmustur Nizam verme icin Istanbul daki hukumet Prusya ve Avusturya ile daha sonuc vermeyen aracilik yapma muzakereleri yapmaktaydi Fakat Ruslara aracilik kabul etmediler ve Avusturya ve Prusya ile yaptiklari Bukres gorusmeleri sonucsuz kaldi Bu muharebeden sonra 1773 te Ruscuk Silistre ve Varna da kazanilan Osmanli zaferleri dahi bu kotu gidisi onleyemedi Rus Ordusu Sumnu ya kadar ilerledi Osmanli Imparatorlugu nu Rus ustunlugunu kabul eden baris anlasmasi istemeye zorladi Neticede Kartal Ovasi Muharebesi nden 4 yil sonra Osmanli Imparatorlugu Kirim Hanligi ve Karadeniz uzerindeki egemenligini resmen kaybetti agir kosullar iceren Kucuk Kaynarca Antlasmasi ni imzalamak ve askeri acidan reformlara girismek zorunda kaldi KaynakcaWikimedia Commons ta Kartal Ovasi Muharebesi 1770 ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 6 Baski 2003 Osmanli Tarihi IV Cilt 2 Kisim XVIII Yuzyil Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0016 2 s 385 389 David Stone 2006 A Military History of Russia Greenwood Publishing Group s 80 ISBN 0275985024 7 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2011 lt ref gt Rusca The battle of Kagul Cyrill and Methodius Encyclopedia a b c d David Stone 2006 A Military History of Russia Greenwood Publishing Group s 80 ISBN 0275985024 7 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2011 a b Rusca km ru The battle of Kagul 13 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e f g h i j k l m n o p Uzuncarsili Ismail Hakki 2003 5 Baski Osmanli Tarihi IV Cilt 2 Kisim XVIII Yuzyil Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0016 2 s 385 389 Osmanli ve Turkce kaynaklara gore Romanzof Vasif tarihine gore c VII s 111 bu kalenin kusatilmasi sirasinda kale icinde veba salgini cikmis ve Osmanli savunuculari buyuk zayiat vermislerdir Kale komutani olan vezir Mehmed Pasa vebadan olmus ve yerine kale erkani vezir Abducelilzade Emin Pasa yi komutan secmislerdir En sonunda Ruslarin yaptigi siddetli hucumda Istanbul Kapisi civarindan merdivenlerle Ruslar sehre girmislerdir ve bunun uzerine Bender teslim olmustur