Mauritius (Fransızca: Maurice, Mauritius Kreolü: Moris), Morityus, resmî adıyla Mauritius Cumhuriyeti, Hint Okyanusu'nda Afrika anakarasının yaklaşık 2000 km açığında bir ada ülkesidir. Afrika'nın güneydoğusunda, Madagaskar'ın doğusunda yer almaktadır. Ülke ana ada olan Mauritius ile Rodrigues, Agaléga ve Cargados Carajos adalarından oluşur. Mauritius ve Rodrigues adaları, Fransa'nın bir denizaşırı ili olan Réunion ile Mascarene Adaları'nı oluşturur. Birçok endemik türe ev sahipliği yapan Mauritius, insanlarca nesli tüketilmeden önce dodo kuşlarının bilinen tek yaşam alanıydı. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Mauritius adası üzerindeki Port Louis'dir. Mauritius yalnızca 2040 km² yüz ölçümüne karşın 2,3 milyon km² büyüklüğünde bir münhasır ekonomik bölgeye sahiptir.
Mauritius Republic of Mauritius (İngilizce) République de Maurice (Fransızca) Repiblik Moris (Mauritius Kreolü) Mauritius Cumhuriyeti | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Port Louis 20°10′G 57°31′D / 20.167°G 57.517°D | ||||||
Resmî dil(ler) | Yok | ||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | İngilizce ve Fransızca | ||||||
Hükûmet | Parlamenter cumhuriyet | ||||||
| |||||||
Tarihçe | |||||||
| |||||||
Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 2.040 km2 (179.) | ||||||
• Su (%) | 0,05 | ||||||
Nüfus | |||||||
• 2019 tahminî | 1.265.475 (158..) | ||||||
• 2011 sayımı | 1.237.091 | ||||||
• Yoğunluk | 618,24/km2 (10.) | ||||||
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 26,252 milyar $ (135.) | ||||||
• Kişi başına | 20.719 $ (61..) | ||||||
GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 11,341 milyar $ (137.) | ||||||
• Kişi başına | 8.951 $ (65.) | ||||||
Gini (2017) | ▲ 36.8 orta | ||||||
İGE (2019) | 0.804 çok yüksek · 66. | ||||||
Para birimi | Mauritius rupisi (MUR) | ||||||
Zaman dilimi | UTC+4 (MUT) | ||||||
• Yaz (YSU) | kullanılmamaktadır | ||||||
Trafik akışı | sol | ||||||
Telefon kodu | 230 | ||||||
İnternet alan adı | .mu |
Bazı kaynaklara göre o zamanlar ıssız olan Mauritius'u 975 yılında keşfeden Arap denizciler adaya Dina Arobi ismini verdiler, ancak bu iddia doğrulanmış değildir. Kesin olan ilk keşif 1507'de Portekizli denizcilerce yapıldı, ancak Portekizliler adaya ilgi göstermediler. Hollandalılar 1598'de adayı sahiplendiler ve 1710'a dek kısa ömürlü birçok yerleşim kurdular. 1715'te Mauritius'u kontrolüne alan Fransızlar adaya Isle de France ismini verdiler. 1810'da ada Büyük Britanya tarafından ele geçirildi ve dört yılın ardından Fransa Mauritius ve bağlı diğer adaları Britanya'ya devretti. Bir Britanya sömürgesi haline gelen Mauritius; Rodrigues, Agaléga, St. Brandon, Tromelin, Chagos Takımadaları ve 1906'ya dek Seyşeller'i içeriyordu. Tromelin Adası üzerindeki egemenlik Paris Antlaşması'nda açıkça belirtilmediğinden hâlen Fransa ve Mauritius arasında tartışma konusudur. Mauritius 1968'deki bağımsızlığına dek plantasyonlara dayalı bir sömürge olarak kalmıştır.
Mauritius'un bağımsızlığından üç yıl önce, 1965 yılında, Birleşik Krallık Chagos Takımadaları'nı Mauritius'tan; Aldabra, Farquhar ve Desroches adalarını da Seyşeller'den ayırarak Britanya Hint Okyanusu Toprakları'nı oluşturdu. Bu adalardaki yerel nüfus güç kullanarak sürüldü ve en büyük ada olan Diego Garcia Birleşik Devletler'e kiralandı. Birleşik Krallık Chagos Takımadaları'na turist, medya ve yerel halkın ulaşımını yasakladı. Mauritius Chagos üzerindeki hak iddialarını sürdürmektedir. 2019'da Uluslararası Adalet Divanı Mauritius'un dekolonizasyonunun tamamlanması için Birleşik Krallık'ın Chagos Adaları'nı Mauritius'a geri vermesi kararını içeren bir istişarî görüş yayımladı.
Coğrafi konumu ve yüzyıllar süren sömürge yönetimi nedeniyle Mauritius halkı etnik gruplar, kültür, dil ve din bakımından son derece çeşitlidir. Mauritius Hinduizmin en yaygın din olduğu tek Afrika ülkesidir. Ada yönetimi Westminster modelinde tasarlanmıştır. Ülkede demokrasi ile ekonomik ve siyasi özgürlükler üst seviyededir. Mauritius İnsani Gelişme Endeksi'nde "çok yüksek" kategorisinde tek Afrika ülkesidir. Dünya Bankası ülkeyi yüksek gelirli ekonomi olarak sınıflandırmaktadır. Mauritius ayrıca Afrika'daki en rekabetçi ve en gelişmiş ekonomiler arasında gösterilmektedir. 2019'da ülke Küresel Barış Endeksi'nde en barışçıl Afrika ülkesi olmuştur.
Ülke ismi
Adanın varlığı Orta Çağ döneminde Araplar tarafından bilindiği tahmin ediliyor olsa da, adaya 16.yy başlarında ilk gelen Avrupalılar olan Portekizli denizciler üzerinde yaşam olmayan adaya ayak basmış, adaya isim olarak adaya geldikleri geminin adı olan Cerne adını vermişlerdir. Bu olaydan daha sonra adaya gelen başka bir Portekizli denizci adayı gördüğü diğer adalar (Réunion ve Rodrigues) ile birlikte Mascarenes olarak adlandırmıştır. 1598 yılında Wybrand van Warwyck önderliğinde Grand Port'ta adaya çıkan Hollandalı denizciler adaya Felemenk Cumhuriyeti adına el koyarak adanın adını prensi şerefine Mauritius olarak isimlendirmişlerdir. 1715 yılında Fransa'nın eline geçen adanın adı Isle de France olarak değiştirilmiş, Napolyon Savaşları neticesinde ada üzerindeki hakimiyetini kaybeden Fransa adanın yönetimini Birleşik Krallık'a devretmek durumunda kalmış, bu devir sonrasında da adanın adı tekrar Mauritius olarak değiştirilmiştir.
Coğrafya
Ada olması nedeniyle kara komşusu bulunmayan ülkeye deniz sınırı bulunan Madagaskar takribi 870 km kadar batısında, Fransa'ya bağlı bulunan Réunion adası 200 km güneybatısında, Seyşeller adası 1.750 km kuzeyde yer alırken, Asya kıtasında bulunan Hindistan ise adanın 4.000 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Mauritius coğrafî olarak Réunion ve Rodrigues ile birlikte Mascarene Adaları'nın bir parçasını oluşturmaktadır. Mauritius adası ülkenin en büyük adası konumunda olup, ülkenin başkenti de bu ada üzerindedir. Rodrigues adası ülkenin ikinci büyük adası olup, Mauritius adasının 600 km doğusunda yer almaktadır. Rodrigues adası ile birlikte yakınında bulunan adacıklar toplamda 109 km² bir alan kaplamaktadır. Bu iki adanın haricinde 3,2 km² alan kaplayan Cardagos-Carajos adaları ile 24 km² bir alana sahip olan Agalega adaları bu ülkeye bağlı diğer adalar konumundadır. Cardagos-Carajos adaları Mauritius adasının 500 km kuzeydoğusunda yer almakta olup, Agalega adaları merkez adanın 1.100 km kuzeyinde yer almaktadır.
Oval şekilde bir görünüşe sahip olan merkez ada, volkanik bir yapıya sahiptir. Güney kıyıları hariç bütün kıyıları sığ kayalıklar ve mercanlarla çevrilidir. Adanın kuzey bölgelerinde ovalar, orta kesimlerde ise yüksekliği 670 m'yi bulan yaylalar gözlemlenebilmektedir. Merkez adanın en yüksek noktasını 828 m ile adanın güneybatısında bulunan ve 'nın parçası olan Piton de la Petite Rivière Noire dağı oluşturmaktadır. Ülkenin ikinci büyük adası konumunda olan Rodrigues adası da volkanik bir yapıya sahip olup, ada etrafı neredeyse tamamen lagün ile çevrilidir. Bu adanın en yüksek noktasını ise 398 m ile oluşturmaktadır.
Rodrigues adasına bağlı adalar olan Île aux Cocos adası ile adası doğal koruma alanları olarak koruma altındadır.
İklim
Adada yarı tropikal bir iklim görülmektedir. Ada genelinde yıllık sıcaklık ortalamaları kıyı kesimlerinde 23,3 °C, yaylalar da ise 19,4 °C düzeyindedir. Ada güney yarımkürede yer alması nedeniyle kuzey yarımküre ülkelerine göre mevsimleri tam tersi yaşamaktadır. Kış aylarının yaşandığı Haziran-Kasım döneminde kurak bir süreç geçiren ada, yaz aylarının yaşandığı Aralık-Nisan döneminde ise en yağışlı dönem yaşanmaktadır. Rodrigues adasında iklim merkez adaya göre daha keskin yaşanabilmekte olup, yıllık sıcaklık ortalamaları yazın 29 °C-33 °C arasında, kışın ise 14 °C-18 °C arasında gözlemlenmektedir. Adalar genelinde güneydoğu alizleri özellikle doğu kesimde yer alan kesimlere bol yağış bırakabilmektedir. Merkez ada genelinde yıllık yağış ortalaması doğu kıyılarında 1.962 mm düzeyindeyken, batı kıyılarında kıyıya paralel dağların bulunması nedeniyle 782 mm düzeyindedir. Rodrigues adası merkez adaya göre daha kurak dönemler yaşamakta olup, yağışların uzun süre yağmadığı dönemleri daha sık geçirebilmektedir.
Adalar topluluğu genelinde siklon adı verilen sert kasırgalar yaşanmaktadır. Mauritius'un da yer aldığı Hint Okyanusu'nun güneybatı bölümünde yıllık 15 tropikal kasırga gözlemlenebilmektedir. Rodrigues adasında daha da sık yaşanan siklon sezonu ada genelinde 15 Kasım ile 15 Mayıs tarihleri arasında yaşanmaktadır.
Bitki örtüsü ve yaban hayat
Mauritius genelinde zamanında sık görülen yağmur ormanları neredeyse tamamen yok olma noktasına gelmiştir. Adanın %40'ı çorak arazilerden, fundalıklardan, çam ağaçlarından, akasyalı çayırlardan oluşmaktadır. Agalega adaları hindistancevizi ağaçları ile kaplıdır. Ülke genelinde sık bulunan ve yerel bir çiçek olan Ebegümecigiller ailesinden olan Trochetia boutoniana ulusal çiçek olarak kabul edilmektedir.
Ada olması nedeniyle yaban hayatı da fazla çeşitlilik arz etmeyen adada, birçok yerel ve o ülkeye özgü türler bulunmaktadır. İnsanların adaya gelmesinden önce adaya özgü yarasalar hariç adada memeli hayvan bulunmamaktaydı. İnsan yaşamının başlaması ile birlikte adaya getirilen başta fare, sıçan, kuyruksürengiller ailesi mensupları, rusa geyiği ve köpeksi maymunlar ailesine mensup maymun türleri adanın yeni yaban hayatını oluşturmuşlardır. Bunların dışında yüzün üzerinde kuş türü ile birlikte gekogiller ile parlak kertenkelegiller ailesine mensup sürüngenler adada gözlemlenebilmektedir.
Nüfus
Mauritius genelinde son olarak 2011 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 1,237,091 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmi sayım konumunda olup, 2022 tahmini sayım sonuçlarına göre adada 1,308,222 kişi yaşamaktadır. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu merkez ada olan ve ülkeye de ismini veren Mauritius adasında yaşamaktadır.
Mauritius genel olarak orta yaş bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre nüfusun sadece %33,50'si 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin %11,08'i 65 yaş ve üzerindedir.
0-14 yaş: %19.44 (erkek 137,010/kadın 131,113)
15-24 yaş: %14.06 (erkek 98,480/kadın 95,472)
25-54 yaş: %43.11 (erkek 297,527/kadın 297,158)
55-64 yaş: %12.31 (erkek 80,952/kadın 88,785)
65 yaş ve üzeri: %11.08 (erkek 63,230/kadın 89,638)
Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %40,8 olan ülkede nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %0,10 düzeyindedir.
Etnik gruplar
Ülke nüfusunun üçte ikisi hint altkıtasından gelmektedir. Nüfusun geri kalan kısmı ise kreol olarak adlandırılan ve Afrika ile Madagaskar köleleri ile Avrupalıların karışımı ile ortaya çıkan gruplar oluşturmaktadır. Ülke genelinde %2 düzeyinde Çin kökenli toplum yaşamakta olup, beyaz Avrupalılar daha da az bir topluluk konumundadır. Ada üzerinde Avrupalılar gelmeden önce yaşam olmadığı ve sadece Arap denizciler tarafında geçerken ziyaret edilen bir yer olduğu için adanın yerel halkı bulunmamaktadır.
Dil
Ülkede kesin olarak resmi dil belirlenmemiştir. Mauritius anayasısında her ne kadar İngilizce kullanımını meclis konuşmalarında belirtse de, meclis üyelerinin konuşmalarında Fransızca kullanımını da kabul etmektedir. Bu iki anadilin dışında Fransızcayı baz alan bir kreol dil türü olan dili halkın %80'i tarafından günlük hayatta konuşulmakta ve bu kişiler tarafından anadili olarak kabul edilmektedir. Bu dilin yanı sıra İngilizce toplum arasında kullanılmakta olup, Fransızca genelini üst tabakanın oluşturduğu toplumun %4'lük bölümü tarafında kullanılmaktadır.
Rodrigues adasında yine Fransızcayı baz alan ve Rodriguais olarak adlandırılan kreol dili konuşulurken, Agalega adasında Agalega kreolcesi konuşulmaktadır.
Ada ülkesi Mauritius 2006 yılından bu yana Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu'nda gözlemci statüsü ile yer almaktadır.
Din
Ülkede hakim olan din hinduizm dinidir. Buna göre nüfusun %48,5 ile nüfusun neredeyse yarısı hinduizm inancına göre yaşamını sürdürmektedir. Hristiyan inancına göre yaşayanların oranı % 32,7 düzeyinde olup, bu oran içerisinde katolik mezhebine mensup Hristiyanların oranı %26,3, diğer Hristiyan mezheplerine mensupların ise %6,4 seviyesindedir. İslamiyet ülke içerisinde en yaygın üçüncü din konumunda olup, islami inancına göre yaşamlarını sürdürenlerin oranı %17,3 düzeyindedir.
Sosyal durum
Sağlık
Ada ülkesi genelinde temiz su ve tıbbi malzemeye ulaşım oranları yüksek düzeydedir. Ülkede nüfusun %99,8 gibi yüksek bir oranı temiz su kaynaklarından faydalanabilmektedir. Nüfusun %90,8'i Afrika ortalamasına göre yüksek sayılabilecek bir oranda tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. AIDS, Afrika kıtasının genelinin aksine düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2012 verilerine göre %1,2 düzeyindedir. Mauritiuslular hükûmete bağlı devlet hastanelerinde herhangi bir ücret ödemeden sağlık kontrollerini gerçekleştirebilmektedir.
Eğitim
Ülke genelinde devlete bağlı ilk ve orta öğretim okullarının yanı sıra üniversitelerde ücretsiz eğitim görülmektedir. Mauritius'ta 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2011 verilerine göre %88,8 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %91,1 iken, kadınlarda %86,7 seviyesindedir.
Tarih
Mauritius yazılı tarihi adanın Araplara ait eski dönem haritalarında gösterilmesi ile başlamakta ve günümüze kadar uzanmaktadır. Ada her ne kadar ilk olarak Arap tüccarların uğrama ve dinlenme adası olarak kullanılmaya başlanmışsa da, yerleşik bir düzen ada üzerinde Araplar tarafından kurulmamıştır. Adayı sömürge bölgesinden ziyade üs olarak kullanan Portekizlilerin adayı keşfetmesi ile yerleşik düzene geçilen adada, 1598 yılında hakimiyet önce Hollandalılara, 1710 yılından itibaren Fransızlara son olarak da 1810 yılında Britanyalılara geçmiş, ada 12 Mart 1968 yılında da bağımsızlığına kavuşmuştur.
Koloni öncesi dönem
Adanın her ne kadar ilk keşfinin 1. yüzyılda Fenikeliler ve Malayalar tarafından yapıldığı düşünülse de, bu döneme ait bir kanıt bulunmamaktadır. Koloni öncesinde adaya dair en belirgin kanıtlar Arap haritalarda gözlemlenmektedir. 10. yüzyılda güzergâhı kullanan Arap tüccarlar ada üzerinde durarak dinlenip yollarına devam ettikleri düşünülmektedir.
Portekiz hakimiyeti (1507-1598)
Portekizlilerin güzergâh konusunda bilgi aldıkları Araplar bu yönde bilgilendirmelerde bulunmuş, Portekiz haritalarında da adanın ismi o dönem Araplar tarafından verilen Dino Harobi (Türkçe: Terk edilen ada) Arapça ismi ile kaydedilmiştir. Araplar tüccar olarak adayı sadece dinlenme, yemek ve temiz su ihtiyaçlarını gidermek için kullanırken, resmî olarak adaya ilk gelen Avrupalılar olan Portekizliler Diego Fernandez Pereira önderliğinde 1507 yılında adayı keşfederek üs olarak kullanmışlardır. Adaya geldikleri geminin adını vererek Ilha do Cerne olarak adlandırmışlar, bu olaydan on yıl sonra da Pedro Mascarenhas bölgede yer alan diğer ada topluluklarını gözlemlemiştir. Bu keşif neticesinde de 1620 yılında itibaren Mauritius adası, Réunion ve Rodrigues adaları Mascarene Adaları olarak adlandırılmıştır. Ancak Portekizliler adanın o günkü konumu gereği herhangi bir maden ya da ürün sunmadığı ve coğrafi konumu olarak da izole bir şekilde bulunması nedeniyle yararlı bir toprak parçası olacağını düşünmemiş, Afrika'da ticari üs bölgesi olarak Mozambik'e daha fazla önem vermişler ve bu yüzden de Hindistan yolculuklarında Mozambik Kanalı'nı kullanmaya özen göstermişler. Aynı şekilde Komorlar'ın güney ve doğu Asya yolculuklarında daha iyi bir konumda bulunması nedeniyle Mascarene adaları Portekizliler tarafından koloni bölgesi olarak düşünülmedi.
Hollanda hakimiyeti (1598-1710)
Portekiz'in önem vermemesi neticesinde boş kalan ada, 1598 yılında Wybrand van Warwyck önderliğinde Grand Porta'da daya çıkan Hollandalı denizciler tarafından çıkılarak adaya Birleşik Hollanda Cumhuriyeti adına el koyarak adanın adını prensi şerefine Mauritius olarak belirlemişlerdir. Adaya her ne kadar 1598 yılında el konulsa da bu tarihe kadar sadece gemilerin uğrak noktası konumunda kalmış, ada üzerinde yerleşim ve adanın koloni olarak kullanılması 1638 yılında itibaren başlamıştır. Aynı yıl içerisinde Fransa'da komşu adalar Réunion ve Rodrigues'e el koyarak topraklarına katmıştır. Ancak ilerleyen yıllarda yaşanan birçok kıtlık, kasırga, haşere gibi nedenlerin yanı sıra gıda azlığı ve hastalıklar nedeniyle 1710 yılında Hollandalılar adayı terk etmek durumunda kalmışlardır.
Korsanların hakimiyeti (1710-1715)
Hollandalıların adayı terk etmesi sonucunda oluşan boşluğu korsanlar doldurmuştur. Burada hakimiyet kurdukları süreç içerisinde Hint Okyanusu'ndan ve ada civarından geçen gemilere saldırmışlar ve ganimet elde etmişlerdir. Bu süreçte adanın neredeyse tüm ağaçları kesilmiş ve Dodo gibi yerel hayvanlar da tümden öldürülmüş ya da ciddi oranda azaltılmıştır. Yaşanan tüm olumsuzluklar neticesinde Fransa, korsanlara karşı saldırıya geçmiştir.
Fransa hakimiyeti (1715-1810)
Korsanların bölgeden uzaklaştırılması ile boşta kalan ada Guillaume Dufresne D’Arsel önderliğinde Hindistan'a giden gemiciler tarafından durak olarak kullanılmış, neticesinde de ada Fransa toprağı ilan edilerek hakimiyet Fransa adına ele alınmıştır. Adanın ismi değiştirilerek Île de France (Türkçe: Fransa'nın adası) olarak adlandırılmıştır. Adayı 1715 yılında ele geçiren Fransa 1721 tarihinden itibaren de yerleşime başlamış, o dönem adada yaşayan 15 kişi ile birlikte birçok kölenin yanı sıra Fransızlar da adada yaşama başlamışlardır. Fransa hakimiyeti süresince ulaşım ağında ve yapılanmada önemli adımlar atılan adada, başta şeker kamışı olmak üzere tarımsal faaliyetlerde de üretimin arttırılması yönünde çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Yedi Yıl Savaşı döneminde adanın işletmeciliğini elinde bulunduran 'nin iflas etmesi sonucunda adanın yönetimi 1767 ile 1810 yılları arasında Fransız Devrimi sırasındaki kısa bir dönem hariç direkt Fransa kraliyetine bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. Kraliyet yönetiminde de yapılanmaya önem veren Fransa, bu süreçte güney yarımkürenin en eski botanik bahçesi konumunda olan Sir Seewoosagur Ramgoolam Botanik Bahçesi genişletilerek dünyanın en güzel botanik bahçelerinden biri haline getirilmiştir. 1776 yılında Fransa tarafından yaptırılan resmi nüfus sayımlarında ada nüfusu 33.536 olarak belirlenmiştir. Bu nüfusun %85'ini köleler oluştururken, sadece 6.000 kişinin kökeni Avrupa'ya dayanmaktaydı.
Fransız devrimi neticesinde köleliğin yasaklanması ile adada yaşayanlar Mauritiuslular Fransa'nın bu kararından ticari olarak etkilenmemek adına, bu ülke ile olan iş birliklerini azaltarak farklı ülkelere yönelmişler, bu doğrultuda Amerika Birleşik Devletleri ve Danimarka gibi ülkelerle ticari faaliyetlerde bulunmuşlardır. Île de France'ın ticari başarıları nedeniyle Birleşik Krallık'ın dikkatlerini üzerine çekmiş, Napolyon Savaşları neticesinde ada üzerindeki hakimiyetini elde ederek adanın adını tekrar Mauritius olarak değiştirmiştir.
Birleşik Krallık hakimiyeti (1810-1868)
1810 yılında olarak adlandırılan sefer ile adayı ele geçiren Britanyalılar, Rodrigues'in yönetimini de elde etmişlerdir. Bu sefer neticesinde her ne kadar Réunion'da elde edilmiş olsa da, bu ada savaş sonrasında Fransa'ya geri verilmiştir. 1814 yılından itibaren ada Britanya kraliyetin bağlı bir bölge haline getirilerek Britanya İmparatorluğu'nun bir parçası olmuştur.
19. yüzyılda Britanya koloni yönetiminin köleliği yasaklaması neticesinde mevcut kölelerin serbest bırakılması ve yeni düzende çalışmak istememeleri üzerine adaya Hindistan'dan büyük bir göç yaşanmıştır. Bu göç neticesinde Hintlerin toplumun %60'ını oluşturması neticesinde Britanya koloni yönetimi 1871 yılından itibaren şeker kamışı tarlalarında sözleşmeli çalışmaya gelenlerin girişini durdurmuştur.
19. yüzyıl sonlarında şeker kamışı endüstrisinin yaşadığı kriz neticesinde bu işe bağlı olan ada nüfusunun büyük bir bölümü adayı terk etmiştir.
Bağımsızlık
1968-1992
1947 yılından yürürlüğe giren yeni seçim yasası neticesinde okuma yazma bilen ve 21 yaşını geçmiş her bir ada sakinine seçme hakkı verilmişti. Bu gelişme adadaki güç dengelerini değiştirerek çoğunluğu oluşturan Hintlerin seçimlerde çoğunluğu ele almasına neden olmuş, söz konusu yılda gerçekleştirilen seçimlerde de yeni kurulan parlamentoya çok sayıda Hindistan kökenli Mauritiuslu seçilmiştir. Bu seçimler ile Avrupa kökenli Mauritiuslular ilk defa iktidardan uzaklaştırılmış ve çoğunluğu kaybetmişlerdir. 1959 seçimlerinden itibaren bağımsızlık yüksek sesle ifade edilmeye başlanmış, 1961 yılında koloni sahibi Britanya'nın özerklik hatta bölgenin bağımsızlığını dile getirmesi ile daha da fazla kişi bu yönde taleplerde bulunmuştur. 1967 yılında yapılan seçimleri Avrupa kökenlilere karşı kazanan Hint kökenli Mauritiuslar 150 yıllık Britanya hakimiyetine son vererek 12 Mart 1968 tarihinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Bu bağımsızlık neticesinde Britanya İmparatorluğu'ndan ayrılan Mauritius İngiliz Milletler Topluluğu'na dahil olmuş, ülkenin ilk başbaşkanı olarak da Sir Seewoosagur Ramgoolam seçilmiştir. Britanya'nın ülkenin bağımsızlığa bırakılması konusunda tek şart olan ve o ana kadar Mauritius'un bir parçası olan Chagos adalarının hakimiyetinin kendilerine bırakılması isteği kabul edilmiş, bu adada daha sonra Britanya tarafından ABD'ye kiralanmıştır. Bu adada yaşayanlarda yıllar içerisinde Mauritius ve Seyşeller'e göç etmeleri konusunda zorlanmış ve ada üzerinde askeri ve gizli deneyler gerçekleştirilmiştir. Günümüzde konu ile ilgili olarak Mauritius ve ABD arasında hala anlaşmazlıklar yaşanabilmektedir.
Ülkenin bağımsızlığına kavuşması ile ülkenin yönetimi İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı olarak Birleşik Krallık kraliçesi II. Elizabeth tarafından gerçekleştirilmiş, 1990 yılında ülkede cumhuriyet ilan edilmesi ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiş, bu çalışmalar muhalefet partilerinin kabul etmemesi neticesinde sonuçlandırılamamıştır.
Mauritius Cumhuriyeti
12 Mart 1992 yılında yeni anayasanın kabul edilmesi ile birlikte bağımsız parlamenter sistem ile yönetilen bir cumhuriyet olarak İngiliz Milletler Topluluğu'nda yerini almış ve ülkenin resmi ismi de Mauritius Cumhuriyeti olarak onaylanmıştır. Bu onay neticesinde resmi olarak ülkenin en tepesindeki isim olan II. Elizabeth'te bulunan yetkiler önce genel vali Veerasamy Ringadoo geçmiş, bu görev geçişi ile Ringadoo ülkenin ilk cumhurbaşkanı olmuş, bu görevi de daha sonra da yapılan ilk seçimlerde yeni seçilen cumhurbaşkanı Cassam Uteem'e devretmiştir.
Siyaset
Ülke bağımsızlığını kazandığı günden bu yana Afrika kıtasının en sağlam temsilî demokrasilerinden birini oluşturmaktadır. Bağımsız seçimlerin gerçekleştirildiği ve insan haklarına önem verilen Mauritius'ta ulusal meclis en az 62 kişi olmak üzere 70 sandalyeden oluşmaktadır. Milletvekili seçimleri her beş yılda bir gerçekleştirilmekte olup, 21 seçim bölgesinden üçer milletvekili (Rodrigues adası sadece iki milletvekili) meclise gönderilmektedir. Boşta kalan sekiz sandalye için de her bölgeden birer olmak üzere en iyi kaybedenler olarak adlandırılan ve yeni seçimlerle birlikte az temsil edilen ve belli bir etnik gruba üye olan kişiler tarafından seçilerek sekiz milletvekili daha belirlenmektedir. Bu tür bir seçim 1970 yılından bu yana yapılmakta olup ülke içerisinde tartışmalara konu olmaktadır.
Ülkenin en tepesinde cumhurbaşkanı bulunmaktadır. Mauritius cumhurbaşkanı, gerçekleştirilen meclis seçimleri sonrasında meclis tarafından belirlenerek seçilmektedir. Bu göreve gelen kişi daha sonra meclis sıralarından başbakanı seçmekte, başbakan olarak göreve getirilen kişi de kendi kabinesinde görev almasını istediği kişileri seçerek cumhurbaşkanının onayına sunmaktadır.
Mauritius başbakanları | Görev yılı |
---|---|
Seewoosagur Ramgoolam | 1968-1982 |
Anerood Jugnauth | 1982-1995 |
Navin Ramgoolam | 1995-2000 |
Anerood Jugnauth | 2000-2003 |
Paul Bérenger | 2003-2005 |
Navin Ramgoolam | 2005-2014 |
Anerood Jugnauth | 2014-2017 |
Pravind Jugnauth | 2017-... |
Ordu
Mauritius dünya genelinde daimi ordusu bulunmayan 25 ülkeden biri konumundadır. Bağımsızlığını kazandığı 1968 yılında günümüze olağanüstü durumlar için oluşturulan küçük bir özel birlik haricinde bir de kıyı emniyetini sağlayan birlik mevcuttur. Ülkenin bu birlikler haricinde ayrıca başka bir ülke ile de koruma ya da himaye antlaşması bulunmamaktadır.
İdari yapılanma
Mauritius toplamda dört ada bölgesinden oluşmaktadır. Adalar ülkesinin en büyük ve önemli adası, ülkeye de ismini veren Mauritius adasıdır. Mauritius adası toplamda dokuz bölgeye ayrılmış konumdadır. Ülkeyi oluşturan diğer üç ada ise Rodrigues, , Cargados-Carajos Adaları'dır.
Merkez ada konumundaki Mauritius adasının bölgeleri şu şekildedir:
Ülkeyi oluşturan diğer adalar da şu şekildedir:
Bölge | Merkez Şehir | Harita |
---|---|---|
Rodrigues | Port Mathurin | |
Vingt Cinq | ||
Cargados-Carajos | --- |
Şehir
Ülkenin en büyük şehri aynı zamanda başkent olan Port Louis'dir. Mauritius nüfusunun büyük çoğunluğunun da yaşadığı Mauritius adasında bulunan başkent 2011 resmi sayım sonuçlarına göre 149.226 nüfusa sahiptir. Ülkenin yüz bin sınırını aşan diğer büyük şehirleri ve Beau Bassin-Rose Hill'dir.
Ekonomi
Ülkenin stabil siyasi yapısı nedeniyle bağımsızlık sonrası birçok yatırımcıyı adaya çeken Mauritius, bu sayede Afrika kıtasının en yüksek kişi başına düşen gelir verilerine sahip bir konumdadır. Ancak son yıllarda yaşanan doğal afetler ile birlikte şeker fiyatlarının düşmesi Mauritius ekonomisinin büyümesini yavaşlatmış ve olumsuz etkiler yaratmıştır.
Ülkenin en önemli ihracat ürünlerini tekstil ürünleri, şeker, kesilmiş çiçekler, pekmez, balık ve primatlar (araştırmalar için) oluşturmakta olup, 2012 verilerine göre ihracatın sık yapıldığı ülkeler şu şekildedir:
Birleşik Krallık %19.3
Fransa %16.4
ABD %9.9
Güney Afrika %9.8
İspanya %7.5
Ülkenin en önemli ithalat ürünlerini üretim malları, sermaye ekipmanları, gıda maddeleri, petrol ürünleri ve kimyasal ürünler oluşturmakta olup, 2012 verilerine göre ithalatın sık yapıldığı ülkeler şu şekildedir:
Hindistan %23.1
Çin %16
Fransa %8.5
Güney Afrika %6.5
Ülkede değerlendirilebilir madenler yoktur ve işlenebilecek toprak çok az sayıdadır. Ülkede işlenebilir konumda olan toprakların %90'ında ise şeker kamışı yetiştirilmektedir. Ülke kararlı ve sabit fiyatlarla Avrupa Ekonomik Topluluğu'nda (AET) mukaveleyle garantili pazara sahip konumdadır. Bu bitkinin yetişmesine elverişli olmayan topraklarda çay ve tütün yetiştirilmektedir.
Turizm
Ada ülkesinin bir diğer önemli gelir kaynağını turizm oluşturmaktadır. Turizm ülke ekonomisinin önemli bir bileşeninin olmasının yanı sıra önemli bir döviz gelir kaynağı konumundadır. Mauritius adasının yanı sıra Rodrigues adasında da turistik tesisler bulunmakta olup, Agalega adasında turizm alanında bir geliştirme gerçekleştirilmemiştir. Ülkenin doğal güzellikleri, tropikal iklim, plajları ve yapılabilecek birçok aktivitenin yanı sıra etnik ve kültürel çeşitlilikleri de turistik hedef olarak belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ülkeye 2008 verilerine göre 930.000 turist ziyaretçi olarak gelmiştir. Geçmiş yıllarda şeker ve tekstile bağlı bir ekonomiye sahip olan ülke, bu iki temele bağlı ekonomiden kurtulmak adına turizm sektörünü genişletmek adına adımlar atmıştır.
Mauritius dünyanın en lüks turizm hedeflerinden biri konumundadır. Mauritius'ta bulunan ve dünyanın en önde gelen otelleri arasında bulunan oteller turizm alanında birçok ödül kazanmışlardır. Mauritius turizm alanında üç kez World Leading island Destination ödülüne layık görülürken, Ocak 2012'de de World Travel Awards ödülünü elde etmiştir.
Ülke içerisinde en önemli turistik ziyaret noktalarını ve oluşturmaktadır.
-
-
- Ile aux Aigrettes adası
- Mauritius kıyıları
Ulaşım
Demir yolu
Mauritius'ta güncel olarak herhangi bir demir yolu ulaşımı mevcut değildir. Geçmişte sanayide kullanılmak üzere kullanılan demir yolu hattı da günümüzde aktif değildir. 1860 yılından 1960 yılına kadar aktif olan demir yolu hattı, 1948 ile 1953 yılları arasında maddi zarar etmesi nedeniyle 1964 yılında tamamen kapatılmıştır. Ada genelinde artan trafik sorunu nedeniyle 2011 yılı itibarıyla Port Louis ile Curepipe arasında hafif raylı sistem yapımı planlanmıştır.
Hava yolu
Ülke genelinde var olan 5 havaalanından sadece 2 tanesinin pisti asfaltlanmış konumdadır. Mauritius adasında bulunan ile Rodrigues adasında bulunan bu iki havaalanını oluşturmaktadır.
Ülkenin ulusal hava yolu Haziran 1967'de kurulan 'tur. Merkezi başkent Port Louis'te bulunan hava yolu şirketi ilk uçuşunu Rodrigues adasına gerçekleştirmiştir. İlerleyen yıllarda uçuş noktalarını genişleten hava yolu şirketi 1972 yılında Hindistan'ın şehri Mumbai'e uçarak ilk yurt dışı uçuşunu gerçekleştirmiştir.
Günümüzde Madagaskar, Réunion, Kenya, Singapur, Fransa ve Avustralya'da uçuş noktaları bulunan havayolu şirketi, güncel olarak 12 adetlik bir uçak filosuna sahiptir.
Güncel olarak Rodrigues adasına günlük uçak seferleri düzenlenmektedir.
British Airways, Lufthansa, Emirates, Air France, South African Airways'in yanı sıra Türk Hava Yolları'da ülkeye direkt uçuşlar gerçekleştirmektedir.
Kara yolu
Ülkede mevcut olan 1.600 km kara yolunun çoğu asfaltlanmış konumdadır. Mevcut yolların belli bir kısmı çok dar ve bakım gerektirdiği için zaman zaman kullanıma uygunluk göstermemektedir. Kara yolu güzergâhı güney-kuzey yönde ilerlemektedir. Trafik Britanya koloni döneminin bir hatırası olarak sol şeritten akmaktadır.
Deniz yolu
1922 yılında ilk uçağın iniş yaptığı tarihe kadar sadece deniz yolu üzerinden ulaşımın sağlanabildiği Mauritius'ta, başkentte bulunan liman ülkenin en önemli limanını oluşturmaktadır. Bunun haricinde Port Mathurin'de bulunan liman da Rodrigues adasının en önemli limanı konumundadır.
Spor
Ülkenin en sevilen spor dalı futboldur. Ülkenin futbol yönetimi 1952 yılında kurulan tarafından gerçekleştirilmektedir. Ülke federasyonu 1963 yılında Afrika Futbol Konfederasyonu'na, 1964 yılında da FIFA'ya üye olmuştur. Ülkenin on takımın katıldığı futbol ligi mevcuttur.
Ülkede bulunan Champ de Mars hipodromu güney yarımküre üzerinde bulunan en eski hipodrom olma özelliğine sahiptir. Burası aynı zamanda İngiliz Jokey Kulübü 'nden sonra en eski ikinci jokey kulübü olan Mauritius Jokey Kulübü 'nün merkezi konumundadır.
Mauritius dünya genelinde golf sporunu uygulayan üçüncü ülke olmuştur. Britanyalılar'ın 1844 yılında Mauritius'a golf sporunu getirmesi ile bu spor ile tanışan ülkede bu 19.yy'de oluşturulan golf alanları ile bu spor geliştirilmektedir.
Kültür
Ülkenin koloni geçmişi olması kültürel yapısında da kendisini göstermektedir. Kültürün her bir alanında adaya hakim olan iki büyük sömürge ülkesi ile Afrika ve Asya etkileri karışık bir şekilde bulunabilmektedir.
Mauritius dünya genelinde posta pulları ile ünlenmiş konumdadır. Kırmızı Mauritius ve Mavi Mauritius(İngilizce: Red Penny, Blue Penny) olarak adlandırılan iki adet pul çeşidi, 1847 yılında basılmaya başlanmış, bu başlangıç ile Mauritius posta pulu basımını gerçekleştiren ve kullanan beşinci ülke olmuştur. Günümüzde bu posta pulları az sayıda mevcut olduğundan koleksiyoncular için kıymetli eserlerden birini oluşturmaktadır.
Kaynakça
- ^ . Statistics Mauritius. Mart 2020. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;2011census
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2019". IMF.org. International Monetary Fund. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2019.
- ^ . data.worldbank.org. World Bank. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ (PDF). United Nations Development Programme. 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019.
- ^ ÜLKE İSİMLERİ VE TANIMLAMALARI LİSTESİ (PDF). T.C. Dışişleri Bakanlığı Tercüme Dairesi Başkanlığı. Şubat 2019. s. 5. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ a b (PDF). 1. . 1 Mart 2018: 23-24. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "Memorial of the Republic of Mauritius". 1. . 1 Ağustos 2012: 9. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ (PDF). . 2012. s. 7. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;PCA Memorial Vol 1
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Hervé, Gaymard (20 Mart 2013). "A. Un Différend Ancien Avec Maurice Quant À La Souveraineté Sur Tromelin". . 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "Colonial Office Telegram No. 199 to Mauritius, No. 222 to Seychelles, 21 July 1965, FO 371/184524" (PDF). . 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ . 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018.
- ^ . www.globalreligiousfutures.org. 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ . Pew Research Center's Religion & Public Life Project (İngilizce). 18 Aralık 2012. 3 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;WB GROUP
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ World Economic Forum. (PDF). 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2018.
- ^ (PDF). . 2019. 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2019.
- ^ . 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ "Mauritius tarihi". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ . 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;CIA
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Mauritius tarihi - Keşif". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2015.
- ^ Alain Proust, Alain Mountain: Mauritius. Faszination Ferne Länder. New Holland Yayınevi 1995, Sayfa 15
- ^ Alain Proust, Alain Mountain: Mauritius. Faszination Ferne Länder. New Holland Yayınevi, 1995, Sayfa 17
- ^ Alain Proust, Alain Mountain: Mauritius. Faszination Ferne Länder. New Holland Yayınevi 1995, Sayfa 19
- ^ Walter Schicho: Handbuch Afrika. In drei Bänden. Band 1: Zentralafrika, Südliches Afrika und die Staaten im Indischen Ozean. Brandes & Apsel Yayınevi, Frankfurt am Main 2001, Sayfa 43
- ^ "Ordusu bulunmayan ülke - Mauritius". 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
- ^ (PDF). 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ . 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ "Mauritius geçmiş ulaşım bilgisi". 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ "Air Mauritius hakkında bilgiler". 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ Wolfgang Därr, Reise-Handbuch Mauritius, DuMont Yayınevi, 2. Baskı, 2013
- ^ . 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ . 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
Dış bağlantılar
- Harry Brind: Lying Abroad. Diplomatic Memoirs. Radcliffe Press Yayınevi, 1999
- DuMont Reise-Handbuch Reiseführer Mauritius3 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 2007'nin En Trendy 30 Destinasyonu, Travel + Leisure, Mart 2007, İstanbul 2007, s. 46-48.
Wikimedia Commons'ta Mauritius ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Wikimedia Atlas'da Mauritius
Vikisözlük'te mauritius ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
Vikigezgin'de Mauritius ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mauritius Fransizca Maurice Mauritius Kreolu Moris Morityus resmi adiyla Mauritius Cumhuriyeti Hint Okyanusu nda Afrika anakarasinin yaklasik 2000 km aciginda bir ada ulkesidir Afrika nin guneydogusunda Madagaskar in dogusunda yer almaktadir Ulke ana ada olan Mauritius ile Rodrigues Agalega ve Cargados Carajos adalarindan olusur Mauritius ve Rodrigues adalari Fransa nin bir denizasiri ili olan Reunion ile Mascarene Adalari ni olusturur Bircok endemik ture ev sahipligi yapan Mauritius insanlarca nesli tuketilmeden once dodo kuslarinin bilinen tek yasam alaniydi Ulkenin baskenti ve en buyuk sehri Mauritius adasi uzerindeki Port Louis dir Mauritius yalnizca 2040 km yuz olcumune karsin 2 3 milyon km buyuklugunde bir munhasir ekonomik bolgeye sahiptir MauritiusRepublic of Mauritius Ingilizce Republique de Maurice Fransizca Repiblik Moris Mauritius Kreolu Mauritius CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Stella Clavisque Maris Indici Latince Hint Okyanusu nun yildizi ve anahtari Milli mars Motherland source source track track track Baskent ve en buyuk sehirPort Louis 20 10 G 57 31 D 20 167 G 57 517 D 20 167 57 517Resmi dil ler YokTaninan bolgesel dil ler Ingilizce ve FransizcaHukumetParlamenter cumhuriyet CumhurbaskaniPritvirajsing Roopun BasbakanPravind Jugnauth Cumhurbaskani yardimcisiTarihce Bagimsizlik12 Mart 1968 Cumhuriyet12 Mart 1992Yuzolcumu Toplam2 040 km2 179 Su 0 05Nufus 2019 tahmini1 265 475 158 2011 sayimi1 237 091 Yogunluk618 24 km2 10 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam26 252 milyar 135 Kisi basina20 719 61 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam11 341 milyar 137 Kisi basina8 951 65 Gini 2017 36 8 ortaIGE 2019 0 804 cok yuksek 66 Para birimiMauritius rupisi MUR Zaman dilimiUTC 4 MUT Yaz YSU kullanilmamaktadirTrafik akisisolTelefon kodu230Internet alan adi mu Bazi kaynaklara gore o zamanlar issiz olan Mauritius u 975 yilinda kesfeden Arap denizciler adaya Dina Arobi ismini verdiler ancak bu iddia dogrulanmis degildir Kesin olan ilk kesif 1507 de Portekizli denizcilerce yapildi ancak Portekizliler adaya ilgi gostermediler Hollandalilar 1598 de adayi sahiplendiler ve 1710 a dek kisa omurlu bircok yerlesim kurdular 1715 te Mauritius u kontrolune alan Fransizlar adaya Isle de France ismini verdiler 1810 da ada Buyuk Britanya tarafindan ele gecirildi ve dort yilin ardindan Fransa Mauritius ve bagli diger adalari Britanya ya devretti Bir Britanya somurgesi haline gelen Mauritius Rodrigues Agalega St Brandon Tromelin Chagos Takimadalari ve 1906 ya dek Seyseller i iceriyordu Tromelin Adasi uzerindeki egemenlik Paris Antlasmasi nda acikca belirtilmediginden halen Fransa ve Mauritius arasinda tartisma konusudur Mauritius 1968 deki bagimsizligina dek plantasyonlara dayali bir somurge olarak kalmistir Mauritius un bagimsizligindan uc yil once 1965 yilinda Birlesik Krallik Chagos Takimadalari ni Mauritius tan Aldabra Farquhar ve Desroches adalarini da Seyseller den ayirarak Britanya Hint Okyanusu Topraklari ni olusturdu Bu adalardaki yerel nufus guc kullanarak suruldu ve en buyuk ada olan Diego Garcia Birlesik Devletler e kiralandi Birlesik Krallik Chagos Takimadalari na turist medya ve yerel halkin ulasimini yasakladi Mauritius Chagos uzerindeki hak iddialarini surdurmektedir 2019 da Uluslararasi Adalet Divani Mauritius un dekolonizasyonunun tamamlanmasi icin Birlesik Krallik in Chagos Adalari ni Mauritius a geri vermesi kararini iceren bir istisari gorus yayimladi Cografi konumu ve yuzyillar suren somurge yonetimi nedeniyle Mauritius halki etnik gruplar kultur dil ve din bakimindan son derece cesitlidir Mauritius Hinduizmin en yaygin din oldugu tek Afrika ulkesidir Ada yonetimi Westminster modelinde tasarlanmistir Ulkede demokrasi ile ekonomik ve siyasi ozgurlukler ust seviyededir Mauritius Insani Gelisme Endeksi nde cok yuksek kategorisinde tek Afrika ulkesidir Dunya Bankasi ulkeyi yuksek gelirli ekonomi olarak siniflandirmaktadir Mauritius ayrica Afrika daki en rekabetci ve en gelismis ekonomiler arasinda gosterilmektedir 2019 da ulke Kuresel Baris Endeksi nde en bariscil Afrika ulkesi olmustur Ulke ismiAdanin varligi Orta Cag doneminde Araplar tarafindan bilindigi tahmin ediliyor olsa da adaya 16 yy baslarinda ilk gelen Avrupalilar olan Portekizli denizciler uzerinde yasam olmayan adaya ayak basmis adaya isim olarak adaya geldikleri geminin adi olan Cerne adini vermislerdir Bu olaydan daha sonra adaya gelen baska bir Portekizli denizci adayi gordugu diger adalar Reunion ve Rodrigues ile birlikte Mascarenes olarak adlandirmistir 1598 yilinda Wybrand van Warwyck onderliginde Grand Port ta adaya cikan Hollandali denizciler adaya Felemenk Cumhuriyeti adina el koyarak adanin adini prensi serefine Mauritius olarak isimlendirmislerdir 1715 yilinda Fransa nin eline gecen adanin adi Isle de France olarak degistirilmis Napolyon Savaslari neticesinde ada uzerindeki hakimiyetini kaybeden Fransa adanin yonetimini Birlesik Krallik a devretmek durumunda kalmis bu devir sonrasinda da adanin adi tekrar Mauritius olarak degistirilmistir CografyaMauritius tan bir gorunum Ada olmasi nedeniyle kara komsusu bulunmayan ulkeye deniz siniri bulunan Madagaskar takribi 870 km kadar batisinda Fransa ya bagli bulunan Reunion adasi 200 km guneybatisinda Seyseller adasi 1 750 km kuzeyde yer alirken Asya kitasinda bulunan Hindistan ise adanin 4 000 km kuzeydogusunda yer almaktadir Mauritius cografi olarak Reunion ve Rodrigues ile birlikte Mascarene Adalari nin bir parcasini olusturmaktadir Mauritius adasi ulkenin en buyuk adasi konumunda olup ulkenin baskenti de bu ada uzerindedir Rodrigues adasi ulkenin ikinci buyuk adasi olup Mauritius adasinin 600 km dogusunda yer almaktadir Rodrigues adasi ile birlikte yakininda bulunan adaciklar toplamda 109 km bir alan kaplamaktadir Bu iki adanin haricinde 3 2 km alan kaplayan Cardagos Carajos adalari ile 24 km bir alana sahip olan Agalega adalari bu ulkeye bagli diger adalar konumundadir Cardagos Carajos adalari Mauritius adasinin 500 km kuzeydogusunda yer almakta olup Agalega adalari merkez adanin 1 100 km kuzeyinde yer almaktadir Oval sekilde bir gorunuse sahip olan merkez ada volkanik bir yapiya sahiptir Guney kiyilari haric butun kiyilari sig kayaliklar ve mercanlarla cevrilidir Adanin kuzey bolgelerinde ovalar orta kesimlerde ise yuksekligi 670 m yi bulan yaylalar gozlemlenebilmektedir Merkez adanin en yuksek noktasini 828 m ile adanin guneybatisinda bulunan ve nin parcasi olan Piton de la Petite Riviere Noire dagi olusturmaktadir Ulkenin ikinci buyuk adasi konumunda olan Rodrigues adasi da volkanik bir yapiya sahip olup ada etrafi neredeyse tamamen lagun ile cevrilidir Bu adanin en yuksek noktasini ise 398 m ile olusturmaktadir Rodrigues adasina bagli adalar olan Ile aux Cocos adasi ile adasi dogal koruma alanlari olarak koruma altindadir Iklim Adada yari tropikal bir iklim gorulmektedir Ada genelinde yillik sicaklik ortalamalari kiyi kesimlerinde 23 3 C yaylalar da ise 19 4 C duzeyindedir Ada guney yarimkurede yer almasi nedeniyle kuzey yarimkure ulkelerine gore mevsimleri tam tersi yasamaktadir Kis aylarinin yasandigi Haziran Kasim doneminde kurak bir surec geciren ada yaz aylarinin yasandigi Aralik Nisan doneminde ise en yagisli donem yasanmaktadir Rodrigues adasinda iklim merkez adaya gore daha keskin yasanabilmekte olup yillik sicaklik ortalamalari yazin 29 C 33 C arasinda kisin ise 14 C 18 C arasinda gozlemlenmektedir Adalar genelinde guneydogu alizleri ozellikle dogu kesimde yer alan kesimlere bol yagis birakabilmektedir Merkez ada genelinde yillik yagis ortalamasi dogu kiyilarinda 1 962 mm duzeyindeyken bati kiyilarinda kiyiya paralel daglarin bulunmasi nedeniyle 782 mm duzeyindedir Rodrigues adasi merkez adaya gore daha kurak donemler yasamakta olup yagislarin uzun sure yagmadigi donemleri daha sik gecirebilmektedir Adalar toplulugu genelinde siklon adi verilen sert kasirgalar yasanmaktadir Mauritius un da yer aldigi Hint Okyanusu nun guneybati bolumunde yillik 15 tropikal kasirga gozlemlenebilmektedir Rodrigues adasinda daha da sik yasanan siklon sezonu ada genelinde 15 Kasim ile 15 Mayis tarihleri arasinda yasanmaktadir Bitki ortusu ve yaban hayat Mauritius genelinde zamaninda sik gorulen yagmur ormanlari neredeyse tamamen yok olma noktasina gelmistir Adanin 40 i corak arazilerden fundaliklardan cam agaclarindan akasyali cayirlardan olusmaktadir Agalega adalari hindistancevizi agaclari ile kaplidir Ulke genelinde sik bulunan ve yerel bir cicek olan Ebegumecigiller ailesinden olan Trochetia boutoniana ulusal cicek olarak kabul edilmektedir Ada olmasi nedeniyle yaban hayati da fazla cesitlilik arz etmeyen adada bircok yerel ve o ulkeye ozgu turler bulunmaktadir Insanlarin adaya gelmesinden once adaya ozgu yarasalar haric adada memeli hayvan bulunmamaktaydi Insan yasaminin baslamasi ile birlikte adaya getirilen basta fare sican kuyruksurengiller ailesi mensuplari rusa geyigi ve kopeksi maymunlar ailesine mensup maymun turleri adanin yeni yaban hayatini olusturmuslardir Bunlarin disinda yuzun uzerinde kus turu ile birlikte gekogiller ile parlak kertenkelegiller ailesine mensup surungenler adada gozlemlenebilmektedir NufusMauritius genelinde son olarak 2011 yilinda gerceklestirilen resmi sayim sonuclarina gore 1 237 091 nufus tespit edilmistir Bu guncel olarak son resmi sayim konumunda olup 2022 tahmini sayim sonuclarina gore adada 1 308 222 kisi yasamaktadir Ulke nufusunun buyuk cogunlugu merkez ada olan ve ulkeye de ismini veren Mauritius adasinda yasamaktadir Mauritius genel olarak orta yas bir nufusa sahip olup 2020 tahmini verilerine gore nufusun sadece 33 50 si 0 24 yas araligindadir Ulkenin 11 08 i 65 yas ve uzerindedir 0 14 yas 19 44 erkek 137 010 kadin 131 113 15 24 yas 14 06 erkek 98 480 kadin 95 472 25 54 yas 43 11 erkek 297 527 kadin 297 158 55 64 yas 12 31 erkek 80 952 kadin 88 785 65 yas ve uzeri 11 08 erkek 63 230 kadin 89 638 Sehirde yasayanlarin orani 2022 verilerine gore 40 8 olan ulkede nufusun yillik artis orani 2022 tahmini verilerine gore 0 10 duzeyindedir Etnik gruplar Ulke nufusunun ucte ikisi hint altkitasindan gelmektedir Nufusun geri kalan kismi ise kreol olarak adlandirilan ve Afrika ile Madagaskar koleleri ile Avrupalilarin karisimi ile ortaya cikan gruplar olusturmaktadir Ulke genelinde 2 duzeyinde Cin kokenli toplum yasamakta olup beyaz Avrupalilar daha da az bir topluluk konumundadir Ada uzerinde Avrupalilar gelmeden once yasam olmadigi ve sadece Arap denizciler tarafinda gecerken ziyaret edilen bir yer oldugu icin adanin yerel halki bulunmamaktadir Dil Ulkede kesin olarak resmi dil belirlenmemistir Mauritius anayasisinda her ne kadar Ingilizce kullanimini meclis konusmalarinda belirtse de meclis uyelerinin konusmalarinda Fransizca kullanimini da kabul etmektedir Bu iki anadilin disinda Fransizcayi baz alan bir kreol dil turu olan dili halkin 80 i tarafindan gunluk hayatta konusulmakta ve bu kisiler tarafindan anadili olarak kabul edilmektedir Bu dilin yani sira Ingilizce toplum arasinda kullanilmakta olup Fransizca genelini ust tabakanin olusturdugu toplumun 4 luk bolumu tarafinda kullanilmaktadir Rodrigues adasinda yine Fransizcayi baz alan ve Rodriguais olarak adlandirilan kreol dili konusulurken Agalega adasinda Agalega kreolcesi konusulmaktadir Ada ulkesi Mauritius 2006 yilindan bu yana Portekizce Konusan Ulkeler Toplulugu nda gozlemci statusu ile yer almaktadir Din Ulkede hakim olan din hinduizm dinidir Buna gore nufusun 48 5 ile nufusun neredeyse yarisi hinduizm inancina gore yasamini surdurmektedir Hristiyan inancina gore yasayanlarin orani 32 7 duzeyinde olup bu oran icerisinde katolik mezhebine mensup Hristiyanlarin orani 26 3 diger Hristiyan mezheplerine mensuplarin ise 6 4 seviyesindedir Islamiyet ulke icerisinde en yaygin ucuncu din konumunda olup islami inancina gore yasamlarini surdurenlerin orani 17 3 duzeyindedir Sosyal durumSaglik Ada ulkesi genelinde temiz su ve tibbi malzemeye ulasim oranlari yuksek duzeydedir Ulkede nufusun 99 8 gibi yuksek bir orani temiz su kaynaklarindan faydalanabilmektedir Nufusun 90 8 i Afrika ortalamasina gore yuksek sayilabilecek bir oranda tam techizatli saglik hizmetlerinden yararlanabilmektedir AIDS Afrika kitasinin genelinin aksine dusuk oranda gorulmekte olup bu oran 2012 verilerine gore 1 2 duzeyindedir Mauritiuslular hukumete bagli devlet hastanelerinde herhangi bir ucret odemeden saglik kontrollerini gerceklestirebilmektedir Egitim Ulke genelinde devlete bagli ilk ve orta ogretim okullarinin yani sira universitelerde ucretsiz egitim gorulmektedir Mauritius ta 15 yas ve uzerinde olan nufusta okuma yazma bilenlerin orani 2011 verilerine gore 88 8 duzeyindedir Bu oran erkeklerde 91 1 iken kadinlarda 86 7 seviyesindedir TarihMauritius yazili tarihi adanin Araplara ait eski donem haritalarinda gosterilmesi ile baslamakta ve gunumuze kadar uzanmaktadir Ada her ne kadar ilk olarak Arap tuccarlarin ugrama ve dinlenme adasi olarak kullanilmaya baslanmissa da yerlesik bir duzen ada uzerinde Araplar tarafindan kurulmamistir Adayi somurge bolgesinden ziyade us olarak kullanan Portekizlilerin adayi kesfetmesi ile yerlesik duzene gecilen adada 1598 yilinda hakimiyet once Hollandalilara 1710 yilindan itibaren Fransizlara son olarak da 1810 yilinda Britanyalilara gecmis ada 12 Mart 1968 yilinda da bagimsizligina kavusmustur Koloni oncesi donem Adanin her ne kadar ilk kesfinin 1 yuzyilda Fenikeliler ve Malayalar tarafindan yapildigi dusunulse de bu doneme ait bir kanit bulunmamaktadir Koloni oncesinde adaya dair en belirgin kanitlar Arap haritalarda gozlemlenmektedir 10 yuzyilda guzergahi kullanan Arap tuccarlar ada uzerinde durarak dinlenip yollarina devam ettikleri dusunulmektedir Portekiz hakimiyeti 1507 1598 Portekizlilerin guzergah konusunda bilgi aldiklari Araplar bu yonde bilgilendirmelerde bulunmus Portekiz haritalarinda da adanin ismi o donem Araplar tarafindan verilen Dino Harobi Turkce Terk edilen ada Arapca ismi ile kaydedilmistir Araplar tuccar olarak adayi sadece dinlenme yemek ve temiz su ihtiyaclarini gidermek icin kullanirken resmi olarak adaya ilk gelen Avrupalilar olan Portekizliler Diego Fernandez Pereira onderliginde 1507 yilinda adayi kesfederek us olarak kullanmislardir Adaya geldikleri geminin adini vererek Ilha do Cerne olarak adlandirmislar bu olaydan on yil sonra da Pedro Mascarenhas bolgede yer alan diger ada topluluklarini gozlemlemistir Bu kesif neticesinde de 1620 yilinda itibaren Mauritius adasi Reunion ve Rodrigues adalari Mascarene Adalari olarak adlandirilmistir Ancak Portekizliler adanin o gunku konumu geregi herhangi bir maden ya da urun sunmadigi ve cografi konumu olarak da izole bir sekilde bulunmasi nedeniyle yararli bir toprak parcasi olacagini dusunmemis Afrika da ticari us bolgesi olarak Mozambik e daha fazla onem vermisler ve bu yuzden de Hindistan yolculuklarinda Mozambik Kanali ni kullanmaya ozen gostermisler Ayni sekilde Komorlar in guney ve dogu Asya yolculuklarinda daha iyi bir konumda bulunmasi nedeniyle Mascarene adalari Portekizliler tarafindan koloni bolgesi olarak dusunulmedi Hollanda hakimiyeti 1598 1710 Ulkeye adini veren Portekiz in onem vermemesi neticesinde bos kalan ada 1598 yilinda Wybrand van Warwyck onderliginde Grand Porta da daya cikan Hollandali denizciler tarafindan cikilarak adaya Birlesik Hollanda Cumhuriyeti adina el koyarak adanin adini prensi serefine Mauritius olarak belirlemislerdir Adaya her ne kadar 1598 yilinda el konulsa da bu tarihe kadar sadece gemilerin ugrak noktasi konumunda kalmis ada uzerinde yerlesim ve adanin koloni olarak kullanilmasi 1638 yilinda itibaren baslamistir Ayni yil icerisinde Fransa da komsu adalar Reunion ve Rodrigues e el koyarak topraklarina katmistir Ancak ilerleyen yillarda yasanan bircok kitlik kasirga hasere gibi nedenlerin yani sira gida azligi ve hastaliklar nedeniyle 1710 yilinda Hollandalilar adayi terk etmek durumunda kalmislardir Korsanlarin hakimiyeti 1710 1715 Soyu tukenen Dodo kusu Hollandalilarin adayi terk etmesi sonucunda olusan boslugu korsanlar doldurmustur Burada hakimiyet kurduklari surec icerisinde Hint Okyanusu ndan ve ada civarindan gecen gemilere saldirmislar ve ganimet elde etmislerdir Bu surecte adanin neredeyse tum agaclari kesilmis ve Dodo gibi yerel hayvanlar da tumden oldurulmus ya da ciddi oranda azaltilmistir Yasanan tum olumsuzluklar neticesinde Fransa korsanlara karsi saldiriya gecmistir Fransa hakimiyeti 1715 1810 Ile de France haritasi Rigobert Bonne 1791 Korsanlarin bolgeden uzaklastirilmasi ile bosta kalan ada Guillaume Dufresne D Arsel onderliginde Hindistan a giden gemiciler tarafindan durak olarak kullanilmis neticesinde de ada Fransa topragi ilan edilerek hakimiyet Fransa adina ele alinmistir Adanin ismi degistirilerek Ile de France Turkce Fransa nin adasi olarak adlandirilmistir Adayi 1715 yilinda ele geciren Fransa 1721 tarihinden itibaren de yerlesime baslamis o donem adada yasayan 15 kisi ile birlikte bircok kolenin yani sira Fransizlar da adada yasama baslamislardir Fransa hakimiyeti suresince ulasim aginda ve yapilanmada onemli adimlar atilan adada basta seker kamisi olmak uzere tarimsal faaliyetlerde de uretimin arttirilmasi yonunde calismalar gerceklestirmistir Yedi Yil Savasi doneminde adanin isletmeciligini elinde bulunduran nin iflas etmesi sonucunda adanin yonetimi 1767 ile 1810 yillari arasinda Fransiz Devrimi sirasindaki kisa bir donem haric direkt Fransa kraliyetine bagli olarak gerceklestirilmistir Kraliyet yonetiminde de yapilanmaya onem veren Fransa bu surecte guney yarimkurenin en eski botanik bahcesi konumunda olan Sir Seewoosagur Ramgoolam Botanik Bahcesi genisletilerek dunyanin en guzel botanik bahcelerinden biri haline getirilmistir 1776 yilinda Fransa tarafindan yaptirilan resmi nufus sayimlarinda ada nufusu 33 536 olarak belirlenmistir Bu nufusun 85 ini koleler olustururken sadece 6 000 kisinin kokeni Avrupa ya dayanmaktaydi Fransiz devrimi neticesinde koleligin yasaklanmasi ile adada yasayanlar Mauritiuslular Fransa nin bu kararindan ticari olarak etkilenmemek adina bu ulke ile olan is birliklerini azaltarak farkli ulkelere yonelmisler bu dogrultuda Amerika Birlesik Devletleri ve Danimarka gibi ulkelerle ticari faaliyetlerde bulunmuslardir Ile de France in ticari basarilari nedeniyle Birlesik Krallik in dikkatlerini uzerine cekmis Napolyon Savaslari neticesinde ada uzerindeki hakimiyetini elde ederek adanin adini tekrar Mauritius olarak degistirmistir Birlesik Krallik hakimiyeti 1810 1868 1810 yilinda olarak adlandirilan sefer ile adayi ele geciren Britanyalilar Rodrigues in yonetimini de elde etmislerdir Bu sefer neticesinde her ne kadar Reunion da elde edilmis olsa da bu ada savas sonrasinda Fransa ya geri verilmistir 1814 yilindan itibaren ada Britanya kraliyetin bagli bir bolge haline getirilerek Britanya Imparatorlugu nun bir parcasi olmustur 19 yuzyilda Britanya koloni yonetiminin koleligi yasaklamasi neticesinde mevcut kolelerin serbest birakilmasi ve yeni duzende calismak istememeleri uzerine adaya Hindistan dan buyuk bir goc yasanmistir Bu goc neticesinde Hintlerin toplumun 60 ini olusturmasi neticesinde Britanya koloni yonetimi 1871 yilindan itibaren seker kamisi tarlalarinda sozlesmeli calismaya gelenlerin girisini durdurmustur 19 yuzyil sonlarinda seker kamisi endustrisinin yasadigi kriz neticesinde bu ise bagli olan ada nufusunun buyuk bir bolumu adayi terk etmistir Bagimsizlik 1968 1992 Seewoosagur Ramgoolam sagda Mauritius un ilk basbakani 1947 yilindan yururluge giren yeni secim yasasi neticesinde okuma yazma bilen ve 21 yasini gecmis her bir ada sakinine secme hakki verilmisti Bu gelisme adadaki guc dengelerini degistirerek cogunlugu olusturan Hintlerin secimlerde cogunlugu ele almasina neden olmus soz konusu yilda gerceklestirilen secimlerde de yeni kurulan parlamentoya cok sayida Hindistan kokenli Mauritiuslu secilmistir Bu secimler ile Avrupa kokenli Mauritiuslular ilk defa iktidardan uzaklastirilmis ve cogunlugu kaybetmislerdir 1959 secimlerinden itibaren bagimsizlik yuksek sesle ifade edilmeye baslanmis 1961 yilinda koloni sahibi Britanya nin ozerklik hatta bolgenin bagimsizligini dile getirmesi ile daha da fazla kisi bu yonde taleplerde bulunmustur 1967 yilinda yapilan secimleri Avrupa kokenlilere karsi kazanan Hint kokenli Mauritiuslar 150 yillik Britanya hakimiyetine son vererek 12 Mart 1968 tarihinde bagimsizliklarini ilan etmislerdir Bu bagimsizlik neticesinde Britanya Imparatorlugu ndan ayrilan Mauritius Ingiliz Milletler Toplulugu na dahil olmus ulkenin ilk basbaskani olarak da Sir Seewoosagur Ramgoolam secilmistir Britanya nin ulkenin bagimsizliga birakilmasi konusunda tek sart olan ve o ana kadar Mauritius un bir parcasi olan Chagos adalarinin hakimiyetinin kendilerine birakilmasi istegi kabul edilmis bu adada daha sonra Britanya tarafindan ABD ye kiralanmistir Bu adada yasayanlarda yillar icerisinde Mauritius ve Seyseller e goc etmeleri konusunda zorlanmis ve ada uzerinde askeri ve gizli deneyler gerceklestirilmistir Gunumuzde konu ile ilgili olarak Mauritius ve ABD arasinda hala anlasmazliklar yasanabilmektedir Ulkenin bagimsizligina kavusmasi ile ulkenin yonetimi Ingiliz Milletler Toplulugu na bagli olarak Birlesik Krallik kralicesi II Elizabeth tarafindan gerceklestirilmis 1990 yilinda ulkede cumhuriyet ilan edilmesi ile ilgili calismalar gerceklestirilmis bu calismalar muhalefet partilerinin kabul etmemesi neticesinde sonuclandirilamamistir Mauritius Cumhuriyeti 12 Mart 1992 yilinda yeni anayasanin kabul edilmesi ile birlikte bagimsiz parlamenter sistem ile yonetilen bir cumhuriyet olarak Ingiliz Milletler Toplulugu nda yerini almis ve ulkenin resmi ismi de Mauritius Cumhuriyeti olarak onaylanmistir Bu onay neticesinde resmi olarak ulkenin en tepesindeki isim olan II Elizabeth te bulunan yetkiler once genel vali Veerasamy Ringadoo gecmis bu gorev gecisi ile Ringadoo ulkenin ilk cumhurbaskani olmus bu gorevi de daha sonra da yapilan ilk secimlerde yeni secilen cumhurbaskani Cassam Uteem e devretmistir SiyasetKailash Purryag Mauritius Eski Cumhurbaskani 2012 2015 Ulke bagimsizligini kazandigi gunden bu yana Afrika kitasinin en saglam temsili demokrasilerinden birini olusturmaktadir Bagimsiz secimlerin gerceklestirildigi ve insan haklarina onem verilen Mauritius ta ulusal meclis en az 62 kisi olmak uzere 70 sandalyeden olusmaktadir Milletvekili secimleri her bes yilda bir gerceklestirilmekte olup 21 secim bolgesinden ucer milletvekili Rodrigues adasi sadece iki milletvekili meclise gonderilmektedir Bosta kalan sekiz sandalye icin de her bolgeden birer olmak uzere en iyi kaybedenler olarak adlandirilan ve yeni secimlerle birlikte az temsil edilen ve belli bir etnik gruba uye olan kisiler tarafindan secilerek sekiz milletvekili daha belirlenmektedir Bu tur bir secim 1970 yilindan bu yana yapilmakta olup ulke icerisinde tartismalara konu olmaktadir Ulkenin en tepesinde cumhurbaskani bulunmaktadir Mauritius cumhurbaskani gerceklestirilen meclis secimleri sonrasinda meclis tarafindan belirlenerek secilmektedir Bu goreve gelen kisi daha sonra meclis siralarindan basbakani secmekte basbakan olarak goreve getirilen kisi de kendi kabinesinde gorev almasini istedigi kisileri secerek cumhurbaskaninin onayina sunmaktadir Mauritius basbakanlari Gorev yiliSeewoosagur Ramgoolam 1968 1982Anerood Jugnauth 1982 1995Navin Ramgoolam 1995 2000Anerood Jugnauth 2000 2003Paul Berenger 2003 2005Navin Ramgoolam 2005 2014Anerood Jugnauth 2014 2017Pravind Jugnauth 2017 OrduMauritius dunya genelinde daimi ordusu bulunmayan 25 ulkeden biri konumundadir Bagimsizligini kazandigi 1968 yilinda gunumuze olaganustu durumlar icin olusturulan kucuk bir ozel birlik haricinde bir de kiyi emniyetini saglayan birlik mevcuttur Ulkenin bu birlikler haricinde ayrica baska bir ulke ile de koruma ya da himaye antlasmasi bulunmamaktadir Idari yapilanmaMauritius toplamda dort ada bolgesinden olusmaktadir Adalar ulkesinin en buyuk ve onemli adasi ulkeye de ismini veren Mauritius adasidir Mauritius adasi toplamda dokuz bolgeye ayrilmis konumdadir Ulkeyi olusturan diger uc ada ise Rodrigues Cargados Carajos Adalari dir Merkez ada konumundaki Mauritius adasinin bolgeleri su sekildedir Bolge Merkez Sehir HaritaBlack River BambousFlacq Centre de FlacqGrand Port MahebourgMoka MokaPamplemousses TrioletPlaines Wilhems Beau Bassin Rose HillPort Louis Port LouisRiviere du Rempart Poudre d OrSavanne Souillac Ulkeyi olusturan diger adalar da su sekildedir Bolge Merkez Sehir HaritaRodrigues Port MathurinVingt CinqCargados Carajos Sehir Ulkenin en buyuk sehri ayni zamanda baskent olan Port Louis dir Mauritius nufusunun buyuk cogunlugunun da yasadigi Mauritius adasinda bulunan baskent 2011 resmi sayim sonuclarina gore 149 226 nufusa sahiptir Ulkenin yuz bin sinirini asan diger buyuk sehirleri ve Beau Bassin Rose Hill dir EkonomiUlkenin stabil siyasi yapisi nedeniyle bagimsizlik sonrasi bircok yatirimciyi adaya ceken Mauritius bu sayede Afrika kitasinin en yuksek kisi basina dusen gelir verilerine sahip bir konumdadir Ancak son yillarda yasanan dogal afetler ile birlikte seker fiyatlarinin dusmesi Mauritius ekonomisinin buyumesini yavaslatmis ve olumsuz etkiler yaratmistir Ulkenin en onemli ihracat urunlerini tekstil urunleri seker kesilmis cicekler pekmez balik ve primatlar arastirmalar icin olusturmakta olup 2012 verilerine gore ihracatin sik yapildigi ulkeler su sekildedir Birlesik Krallik 19 3 Fransa 16 4 ABD 9 9 Guney Afrika 9 8 Ispanya 7 5 Ulkenin en onemli ithalat urunlerini uretim mallari sermaye ekipmanlari gida maddeleri petrol urunleri ve kimyasal urunler olusturmakta olup 2012 verilerine gore ithalatin sik yapildigi ulkeler su sekildedir Hindistan 23 1 Cin 16 Fransa 8 5 Guney Afrika 6 5 Ulkede degerlendirilebilir madenler yoktur ve islenebilecek toprak cok az sayidadir Ulkede islenebilir konumda olan topraklarin 90 inda ise seker kamisi yetistirilmektedir Ulke kararli ve sabit fiyatlarla Avrupa Ekonomik Toplulugu nda AET mukaveleyle garantili pazara sahip konumdadir Bu bitkinin yetismesine elverisli olmayan topraklarda cay ve tutun yetistirilmektedir Turizm Ada ulkesinin bir diger onemli gelir kaynagini turizm olusturmaktadir Turizm ulke ekonomisinin onemli bir bileseninin olmasinin yani sira onemli bir doviz gelir kaynagi konumundadir Mauritius adasinin yani sira Rodrigues adasinda da turistik tesisler bulunmakta olup Agalega adasinda turizm alaninda bir gelistirme gerceklestirilmemistir Ulkenin dogal guzellikleri tropikal iklim plajlari ve yapilabilecek bircok aktivitenin yani sira etnik ve kulturel cesitlilikleri de turistik hedef olarak belirlenmesinde onemli bir rol oynamaktadir Ulkeye 2008 verilerine gore 930 000 turist ziyaretci olarak gelmistir Gecmis yillarda seker ve tekstile bagli bir ekonomiye sahip olan ulke bu iki temele bagli ekonomiden kurtulmak adina turizm sektorunu genisletmek adina adimlar atmistir Mauritius dunyanin en luks turizm hedeflerinden biri konumundadir Mauritius ta bulunan ve dunyanin en onde gelen otelleri arasinda bulunan oteller turizm alaninda bircok odul kazanmislardir Mauritius turizm alaninda uc kez World Leading island Destination odulune layik gorulurken Ocak 2012 de de World Travel Awards odulunu elde etmistir Ulke icerisinde en onemli turistik ziyaret noktalarini ve olusturmaktadir Ile aux Aigrettes adasi Mauritius kiyilariUlasimDemir yolu Mauritius ta guncel olarak herhangi bir demir yolu ulasimi mevcut degildir Gecmiste sanayide kullanilmak uzere kullanilan demir yolu hatti da gunumuzde aktif degildir 1860 yilindan 1960 yilina kadar aktif olan demir yolu hatti 1948 ile 1953 yillari arasinda maddi zarar etmesi nedeniyle 1964 yilinda tamamen kapatilmistir Ada genelinde artan trafik sorunu nedeniyle 2011 yili itibariyla Port Louis ile Curepipe arasinda hafif rayli sistem yapimi planlanmistir Hava yolu Ulke genelinde var olan 5 havaalanindan sadece 2 tanesinin pisti asfaltlanmis konumdadir Mauritius adasinda bulunan ile Rodrigues adasinda bulunan bu iki havaalanini olusturmaktadir Ulkenin ulusal hava yolu Haziran 1967 de kurulan tur Merkezi baskent Port Louis te bulunan hava yolu sirketi ilk ucusunu Rodrigues adasina gerceklestirmistir Ilerleyen yillarda ucus noktalarini genisleten hava yolu sirketi 1972 yilinda Hindistan in sehri Mumbai e ucarak ilk yurt disi ucusunu gerceklestirmistir Gunumuzde Madagaskar Reunion Kenya Singapur Fransa ve Avustralya da ucus noktalari bulunan havayolu sirketi guncel olarak 12 adetlik bir ucak filosuna sahiptir Guncel olarak Rodrigues adasina gunluk ucak seferleri duzenlenmektedir British Airways Lufthansa Emirates Air France South African Airways in yani sira Turk Hava Yollari da ulkeye direkt ucuslar gerceklestirmektedir Kara yolu Ulkede mevcut olan 1 600 km kara yolunun cogu asfaltlanmis konumdadir Mevcut yollarin belli bir kismi cok dar ve bakim gerektirdigi icin zaman zaman kullanima uygunluk gostermemektedir Kara yolu guzergahi guney kuzey yonde ilerlemektedir Trafik Britanya koloni doneminin bir hatirasi olarak sol seritten akmaktadir Deniz yolu 1922 yilinda ilk ucagin inis yaptigi tarihe kadar sadece deniz yolu uzerinden ulasimin saglanabildigi Mauritius ta baskentte bulunan liman ulkenin en onemli limanini olusturmaktadir Bunun haricinde Port Mathurin de bulunan liman da Rodrigues adasinin en onemli limani konumundadir SporUlkenin en sevilen spor dali futboldur Ulkenin futbol yonetimi 1952 yilinda kurulan tarafindan gerceklestirilmektedir Ulke federasyonu 1963 yilinda Afrika Futbol Konfederasyonu na 1964 yilinda da FIFA ya uye olmustur Ulkenin on takimin katildigi futbol ligi mevcuttur Ulkede bulunan Champ de Mars hipodromu guney yarimkure uzerinde bulunan en eski hipodrom olma ozelligine sahiptir Burasi ayni zamanda Ingiliz Jokey Kulubu nden sonra en eski ikinci jokey kulubu olan Mauritius Jokey Kulubu nun merkezi konumundadir Mauritius dunya genelinde golf sporunu uygulayan ucuncu ulke olmustur Britanyalilar in 1844 yilinda Mauritius a golf sporunu getirmesi ile bu spor ile tanisan ulkede bu 19 yy de olusturulan golf alanlari ile bu spor gelistirilmektedir KulturUlkenin koloni gecmisi olmasi kulturel yapisinda da kendisini gostermektedir Kulturun her bir alaninda adaya hakim olan iki buyuk somurge ulkesi ile Afrika ve Asya etkileri karisik bir sekilde bulunabilmektedir Mauritius dunya genelinde posta pullari ile unlenmis konumdadir Kirmizi Mauritius ve Mavi Mauritius Ingilizce Red Penny Blue Penny olarak adlandirilan iki adet pul cesidi 1847 yilinda basilmaya baslanmis bu baslangic ile Mauritius posta pulu basimini gerceklestiren ve kullanan besinci ulke olmustur Gunumuzde bu posta pullari az sayida mevcut oldugundan koleksiyoncular icin kiymetli eserlerden birini olusturmaktadir Kaynakca Statistics Mauritius Mart 2020 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 2011census isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c d World Economic Outlook Database April 2019 IMF org International Monetary Fund 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2019 data worldbank org World Bank 6 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2020 PDF United Nations Development Programme 2019 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2019 ULKE ISIMLERI VE TANIMLAMALARI LISTESI PDF T C Disisleri Bakanligi Tercume Dairesi Baskanligi Subat 2019 s 5 29 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Nisan 2021 a b PDF 1 1 Mart 2018 23 24 16 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2021 Memorial of the Republic of Mauritius 1 1 Agustos 2012 9 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2021 PDF 2012 s 7 3 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2019 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi PCA Memorial Vol 1 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Herve Gaymard 20 Mart 2013 A Un Differend Ancien Avec Maurice Quant A La Souverainete Sur Tromelin 31 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2021 Colonial Office Telegram No 199 to Mauritius No 222 to Seychelles 21 July 1965 FO 371 184524 PDF 9 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Nisan 2021 16 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2018 www globalreligiousfutures org 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2020 Pew Research Center s Religion amp Public Life Project Ingilizce 18 Aralik 2012 3 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi WB GROUP isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme World Economic Forum PDF 3 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2018 PDF 2019 12 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2019 15 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2015 Mauritius tarihi 3 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2015 6 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2015 a b c d e f Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi CIA isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Mauritius tarihi Kesif 3 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2015 Alain Proust Alain Mountain Mauritius Faszination Ferne Lander New Holland Yayinevi 1995 Sayfa 15 Alain Proust Alain Mountain Mauritius Faszination Ferne Lander New Holland Yayinevi 1995 Sayfa 17 Alain Proust Alain Mountain Mauritius Faszination Ferne Lander New Holland Yayinevi 1995 Sayfa 19 Walter Schicho Handbuch Afrika In drei Banden Band 1 Zentralafrika Sudliches Afrika und die Staaten im Indischen Ozean Brandes amp Apsel Yayinevi Frankfurt am Main 2001 Sayfa 43 Ordusu bulunmayan ulke Mauritius 30 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2015 PDF 2 Mart 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2015 20 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2015 Mauritius gecmis ulasim bilgisi 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Subat 2015 Air Mauritius hakkinda bilgiler 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Subat 2015 Wolfgang Darr Reise Handbuch Mauritius DuMont Yayinevi 2 Baski 2013 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2015 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2015 Dis baglantilarHarry Brind Lying Abroad Diplomatic Memoirs Radcliffe Press Yayinevi 1999 DuMont Reise Handbuch Reisefuhrer Mauritius3 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2007 nin En Trendy 30 Destinasyonu Travel Leisure Mart 2007 Istanbul 2007 s 46 48 Wikimedia Commons ta Mauritius ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikimedia Atlas da Mauritius Vikisozluk te mauritius ile ilgili tanim bulabilirsiniz Vikigezgin de Mauritius ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir