Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
20. yüzyıl, teknolojik ilerleme ve başarı bakımından aynı zamanda uygarlaşmış milletlerin birbirlerine sarf ettikleri şiddet içerici suçlamalar bakımından dikkate değerdir. Birkaç saat içerisinde, hatta bir anda bile insanoğlunun tümünü yok edebilecek nükleer silahların icadı ve nükleer enerjinin gelişmesi, medeniyet ve tehdit kavramlarını hiçbir yerde birbirine bu kadar yaklaştırmamıştı.
1930'lar
20. yüzyılın ilk on yıllarında, atomların doğasının anlaşılmasındaki gelişmelerle fizikte devrim yaşandı. 1898'de Pierre ve Marie Curie, bir uranyum cevheri olan uranyum maden filizinin –radyum olarak adlandırdıkları– büyük miktarlarda ışınım yayan bir madde içerdiğini keşfettiler. Ernest Rutherford ve Frederick Soddy, atomların parçalandığını ve farklı elementlere dönüştüğünü belirlediler. Bilim insanları ve meslekten olmayanlar arasında, elementlerin, kullanılmayı bekleyen çok büyük miktarda görünmeyen enerji içerebileceğine dair umutlar yükseldi.
1938
Enrico Fermi, doğal güçleri kullanarak, nükleer güç üretimindeki katkılarından dolayı Nobel Fizik Ödülü'nü kazanıyor. Ondan sonraki araştırmaları, nükleer enerji üretimi için öncülük oldu.
Aralık 1938'de Otto Hahn ve Fritz Strassmann, uranyumu nötronlarla bombaladıktan sonra baryum elementini tespit ettiklerini bildirdiler. Lise Meitner ve Otto Robert Frisch, bu sonuçları uranyum atomunun bölünmesinden kaynaklandığı şeklinde doğru bir şekilde yorumladılar. Frisch bunu 13 Ocak 1939'da deneysel olarak doğruladı. Bir hücrenin iki yeni hücreye bölünmesine benzerliği nedeniyle sürece "fisyon" adını verdiler. Daha yayımlanmadan önce, Meitner ve Frisch'in yorumlarıyla ilgili haberler Atlantik'i geçti.
1939
1939'da Alman fisyonunu öğrendikten sonra Szilard, 1933'te zincirleme nükleer reaksiyon hakkındaki fikrini gerçekleştirebilecek elementin uranyumun olacağı sonucuna vardı.
Ağustos 1939'da, Szilard'ın teşvikiyle, ünlü fizikçi Albert Einstein, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt'e bir mektup göndererek, Alman araştırmacılarının atom bombası üzerinde çalıştıkları uyarısını yaptı. Roosevelt, Lyman James Briggs yönetiminde 'ni kurarak yanıt verdi, ancak başlangıçta çok az finansman (6.000 $) ile ilerleme yavaştı. ABD, Aralık 1941'de savaşa girene kadar, Washington gerekli kaynakları çok gizli, yüksek öncelikli bir bomba projesine ayırmaya karar vermedi.
1940'lar
1941
Aralık 1941 : Pearl Harbor
Japonya'nın Pearl Harbor saldırısından sonra, ABD II. Dünya Savaşına girer.
1942
Eylül 1942 : Manhattan Projesi
Almanlardan önce atomik silah üretmek amaçlı, Manhattan projesi kurulur.
1945
16 Temmuz 1945: Üçlü Deneme (Trinity Test)
ABD, New Mexico yakınlarında Alamogordo'da ilk atom bombasını patlatır.
Ağustos 1945 : Hiroşima / Nagasaki
ABD üç günlük bir ara ile Japon şehirleri olan Hiroşima ve Nagasaki'ye atom bombalarını atar. Hesaplamalara göre,110.000 kişi meydana gelen şiddetli patlamadan ve oluşan esintiden sonra hemen ölürler. Radyasyon zehirlenmesinden aylar ve yıllar sonra da on binlerce insan hayatını kaybeder. Atom bombasının atılmasından birkaç gün sonra Japonya teslim olur böylelikle II. Dünya Savaşı sona ermiş olur.
1946
Temmuz 1946 : Crossroad Harekâtı (Bikini Atölü)
ABD Pasifik kıyılarındaki Bikini Atolü'nde Crossroad Harekâtı adı altında 1 Temmuz'da Able ve 25 Temmuz'da Baker atomik silah denemeleri yapıldı. Denemeden dört gün sonra Paris Moda Gösteriminde kadın mayosu defilesi düzenlenir.
1949
Ağustos 1949 : Sovyet Bombası
Amerika'nın nükleer tekelini bitiren Sovyetler Birliği, ilk atom bombası denemesini gerçekleştirir.
1950'ler
1950
Haziran 1950 : Kore Savaşı
Sovyetler Birliği destekli Kuzey Kore'nin Güney Kore'yi istilası ile Kore Savaşı başlar.
1952
Kasım 1952 : H Bombası
Amerika Birleşik Devletleri ilk hidrojen bombasının denemesini gerçekleştirir. ABD ilk hidrojen bombasını 1 Kasım 1952'de Büyük Okyanus'taki Enewetak Mercan Adaları'nda patlatır. "Ivy Mike" kod adlı projenin başında Macar kökenli Amerikan nükleer fizikçi Edward Teller vardı. Bomba, 160 km genişliğinde ve 40 km yüksekliğinde bir mantar bulutu oluşturarak civar adalardaki tüm canlıları öldürdü.
1954
Ocak 1954 : Büyük Misilleme
ABD Devlet Bakanı John Foster Dulles ABD'nin Komünist meydan okumasına karşılık vermesinin gerektiğini bildirir. Bu çıkışı da " büyük misilleme " olarak adlandırır. Olası bir Büyük Sovyet saldırısının büyük nükleer sorumluluğu meydana çıkaracağını açıklar.
Mart 1954
1 Mart 1954'te ABD, Bikini Atolü'nde denemesiyle başka bir hidrojen bombasını patlatır.
1955
Mart 1955
SSCB, 1,6 megaton gücündeki ilk "gerçek" hidrojen bombasını 22 Kasım 1955'te patlatır.
1957
Eylül 1957 : Yer altı denemeleri
ABD, yanında ilk yeraltı nükleer denemesini gerçekleştirir.
Ekim 1957 : Sputnik
Sovyetler Birliği dünyanın ilk uzay aracı olan Sputnik'i uzaya fırlattırır. Aynı anda Britanya da bulunan Windscale nükleer reaktörde yangın çıkar ve akabinde radyasyon sızıntısı başlar.
1960'lar
1961
Eylül 1961 : Nükleer saldırılardan korunmak için sığınaklar yapılır
adlı dergide yayınlanan bir mektupta Başkan Kennedy Amerikan halkına sığınaklar yapmalarını önerir.
Ekim 1961 : Sovyet Çar Bombası
Sovyetler Birliği o güne dek insanoğlunun gördüğü en büyük nükleer araç denemesini patlatır. 57 megaton tnt gücünde olan bomba II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan tüm patlayıcılardan daha fazla bir patlama gücüne sahiptir.
Ekim 1961 : Küba Çıkarması Krizi
Sovyetler Birliği Küba'ya nükleer çıkartmalar yapar. Çıkartmaların fark edilmesinden sonra ABD nükleer başlıkların çıkarılması beyanından bahseder. İki hafta süresince Dünya nükleer savaşın eşiğine gelir. Daha sonra Moskova nükleer füzeleri çekme kararı alır.
Ekim 1962
14 Ekim 1962'de bir Amerikan casus uçağı Küba'daki inşaatı devam eden nükleer füze rampalarını tespit etti.
1963
Ağustos 1963 : Deneme Yasaklama Antlaşması
ABD, Britanya ve Sovyetler Birliği atmosferde, sualtında ve karada yasaklanan Sınırlandırılmış Nükleer Deneme Antlaşmasını imzalarlar. 1963 yılından bu yana 100 ülkeden fazla ülke de bu antlaşmaya imza atmıştır.
1964
Ekim 1964 : Çin'in Bomba Sınavı
Çin ilk nükleer bombasını patlatır.
1966
Ocak 1966 : Yön Değişimi
ABD B-52 tipi bomba uçağı taşıdığı üç hidrojen bombası ile birlikte İspanya körfezinde yere çakılır. Bombalardan biri Akdeniz'e düşer, bombalardan şans eseri hiçbiri patlamaz fakat radyasyon İspanya toprakları üzerine dağılır bunun sonucunda da Amerikalı askeri yetkililer ve askerler tarafından büyük oranda temizleme çalışmaları yürütülür. Bu olay ABD tarafından itiraf edilen tek olaydır. Ve yön değişimi olarak adlandırılır.
1968
Temmuz 1968 : Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT)
Büyük Britanya, ABD ve Sovyetler Birliği, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'nı imzalarlar. Antlaşmada bulundurdukları nükleer güçleri başka devletlere nakletmeme ve başka devletlere nükleer program gelişiminde yardım sağlamama şartını getirirler. Antlaşma 1970 yılında yürürlüğe girer ve 1986 yılında ise 186 ülkeden fazla ülkenin imzası atılır.
1969
Ekim 1969 : SALT
SALT (Strategic Arms Limitation Treaty) Stratejik Silahların Sınırlandırılması Antlaşması, görüşmelerinin ilki Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de düzenlendi. Bu görüşmelerin nihayetinde 1972 Mayıs'ında SALT I Antlaşması imzalandı.
1970'ler
1974
Mayıs 1974 : Hindistan'ın Bomba Denemesi
Hindistan ilk 10-15 tonluk nükleer bombası olan bombayı çölü altında patlatır.
Ekim 1974 : Nükleer Silah Kısıtlaması
ABD ve Sovyetler Birliği, Vladivostok görüşmelerinde, nükleer silah cephanelerinin sınırlandırılmalarında mutabakata varırlar. Her iki taraf da anlaşmada 2.400'den fazla stratejik füzelerinin (örn: saldırı füzeleri ve bombalar) ve 1.300 den fazla savaş başlığının bulundurulmaması yönünde anlaşırlar.
1979
Mart 1979 : Üç Mil Adaları
Harrisburg, Pensilvanya yakınlığında bulunan üç mil adalarında yer alan nükleer fabrikada, kısmi nükleer çekirdek erimesi fark edilir. Söylenenlere göre minimum seviyede radyoaktif maddeler sızmaktadır.
Mart 1979 : Yıldız Savaşları
ABD Başkanı Ronald Reagan genelde yıldız Savaşları olarak da bilinen stratejik savunma üstünlüğünü açıklar: uzaydan gelebilecek olan saldırılara karşı, uydu yardımı ile savaş başlıkları hedefini uzayda imha etme sistemi.
1980'ler
1985
Ağustos 1985 : Deneme Moratoryumu
Sovyetler Birliği nükleer deneme moratoryumunu açıklar.
1986
Nisan 1986 : Çernobil Faciası
Sovyetler Birliği devletlerinden biri olan Ukrayna'da bulunan Çernobil nükleer reaktöründe yangın oluşur ve radyoaktif sızıntı meydana gelir. Bu olayda Avrupa'nın birçok bölgesi ciddi anlamda hasar görür.
1987
Aralık 1987 : Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması
Sovyetler Birliği Cumhurbaşkanı ve ABD Başkanı Reagan tarafından Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması imzalanır, anlaşma aynı zamanda Moskova ve Washington arasında gerçekleştirilen ilk askeri mutabakatı teşkil eder.
1990'lar
1991
Temmuz 1991 : START
1982 yılında başlayan Stratejik Silahların Azaltılması Görüşmeleri Antlaşması, ABD ve Sovyetler Birliği devlet başkanları tarafından 1991 yılında imzalanır. İleriye dönük nükleer silahların azaltılmasını öngörmektedir. Eski Sovyetler birliği devletlerinden olan, Belarus, Kazakistan ve Ukrayna'da antlaşmanın prensiplerine katılarak bir yıl sonra imza atarlar.
1992
1992 : Kuzey Kore
Nükleer genişleme programı yürüttüğünden şüphe duyulan Kuzey Kore,1993 yılında Nükleer Silahları sınırlandırma antlaşması görüşmelerinden çekildiklerini duyururlar, fakat daha sonra söylediklerinden vazgeçen Kuzey Kore yetkilileri görüşmelere tekrar katılma kararı alırlar ve ABD'yle görüşmelere otururlar.
1994 ABD çerçeve antlaşması altında nükleer silah geliştirme programından vazgeçen Kuzey Kore, ABD, Japonya ve Güney Kore'den yardım sözü alır. Bu arada uluslararası Piyongyang için, eski Sovyet Santralinin yerine geçmesi için toplum iki adet nükleer hidrosantral inşa etme kararına varır.
1995
Mayıs 1995 : Çin'in denemeleri
Çin iki yeraltı denemesinin ilki olan denemesini gerçekleştirir.
Ağustos 1995 : ABD Deneme Yasağı
ABD nükleer silah denemelerine tamamıyla son verdiğini açıklar
Eylül 1995 : Fransız Denemesi
Uluslararası protesto ve tepkilere rağmen, Fransa Güney Pasifik'te nükleer silah denemelerini sürdürür.
1996
Eylül 1996 : Kapsamlı Deneme Yasağı Antlaşması
Birleşmiş Milletler, laboratuvar denemeleri dışındaki nükleer deneme patlamalarını yasaklayan Kapsamlı Deneme Yasağı Antlaşması'nı onaylar. Hindistan kusurlu olarak Antlaşmayı reddeder. Pakistan da Hindistan imzalamadıkça antlaşmayı imzalamayacağını beyan eder.
1998
Mayıs 1998 : Hindistan / Pakistan Denemeleri
Hindistan beş adet yeraltı nükleer denemesi gerçekleştirir. Birkaç gün sonra Pakistan yönetimi de kendine has nükleer dizini ile birkaç gün sonra Hindistan denemelerine kendi denemeleriyle cevap verir.
2000'ler
2002
Ekim 2002 : Kuzey Kore
Kuzey Kore, Ekim 2002'de Amerika'yla mutabakatını gölgeleyecek biçimde, Amerika'yı şüpheye düşürerek gizli nükleer silah programının varlığını açığa vurdu. Kıdemli ABD yetkilisi de yaptığı açıklamada, Kuzey Kore itirafını ancak en son iki silahının yapımında kullandığı uranyum esaslı program ve yeterince plütonyum'un varlığıyla yüzleştirildikten sonra açıklamak zorunda kaldığını söyledi.
2004
Kasım 2004 : Rusya
Rusya devlet başkanı Putin kimsenin yapmadığı ve yapamayacağı bir bomba yaptıklarını iddia etti. Oksijen bombası olduğundan şüphe ediliyor.
2010'lar
2010
Nisan 2010
8 Nisan 2010'da Amerikan Başkanı Barack Obama ve Rusya Başkanı Dmitry Medvedev stratejik nükleer füzelerin ve yerleşik savaş başlıklarının sayısını %50 azaltan bir antlaşma imzalarABD Senatosu, Aralık 2010'da anlaşmayı üç çeyrek çoğunluk ile onaylar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Richard Rhodes, The Making of the Atomic Bomb, ss. 263-268 (Simon and Schuster, 1986).
- ^ . www.atomicarchive.com. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ Rhodes, The Making of the Atomic Bomb (1986), ss. 305-312.
- ^ Herrera, Geoffrey L. (1 Haziran 2007). Technology and International Transformation: The Railroad, the Atom Bomb, and the Politics of Technological Change (İngilizce). SUNY Press. ss. 179-80. ISBN .
- ^ "Key Issues: Nuclear Weapons: History: Pre Cold War: Manhattan Project". nuclearfiles.org. 30 Ekim 2005 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "The Mike Test". 25 Haziran 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "The Soviet Atomic Bomb". 25 Haziran 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ . 26 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ a b "The Soviet Response". 26 Haziran 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ . 15 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020. (İngilizce)
- ^ "What's the arms race? A short history". 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
20 yuzyil teknolojik ilerleme ve basari bakimindan ayni zamanda uygarlasmis milletlerin birbirlerine sarf ettikleri siddet icerici suclamalar bakimindan dikkate degerdir Birkac saat icerisinde hatta bir anda bile insanoglunun tumunu yok edebilecek nukleer silahlarin icadi ve nukleer enerjinin gelismesi medeniyet ve tehdit kavramlarini hicbir yerde birbirine bu kadar yaklastirmamisti ABD nukleer testinden bir nukleer alevtopu geceyi aydinlatiyor 18 Nisan 1953 Nevada Test Sahasi 1930 larNukleer fisyonda bolunebilir atomun cekirdegi bu vakada zenginlestirilmis uranyum bir termal notronu sogurur kararsizlasir ve iki yeni atoma bolunur biraz enerji ve sureci surdurebilecek olan bir ile uc arasinda yeni notron saliverir 20 yuzyilin ilk on yillarinda atomlarin dogasinin anlasilmasindaki gelismelerle fizikte devrim yasandi 1898 de Pierre ve Marie Curie bir uranyum cevheri olan uranyum maden filizinin radyum olarak adlandirdiklari buyuk miktarlarda isinim yayan bir madde icerdigini kesfettiler Ernest Rutherford ve Frederick Soddy atomlarin parcalandigini ve farkli elementlere donustugunu belirlediler Bilim insanlari ve meslekten olmayanlar arasinda elementlerin kullanilmayi bekleyen cok buyuk miktarda gorunmeyen enerji icerebilecegine dair umutlar yukseldi 1938 Enrico Fermi dogal gucleri kullanarak nukleer guc uretimindeki katkilarindan dolayi Nobel Fizik Odulu nu kazaniyor Ondan sonraki arastirmalari nukleer enerji uretimi icin onculuk oldu Aralik 1938 de Otto Hahn ve Fritz Strassmann uranyumu notronlarla bombaladiktan sonra baryum elementini tespit ettiklerini bildirdiler Lise Meitner ve Otto Robert Frisch bu sonuclari uranyum atomunun bolunmesinden kaynaklandigi seklinde dogru bir sekilde yorumladilar Frisch bunu 13 Ocak 1939 da deneysel olarak dogruladi Bir hucrenin iki yeni hucreye bolunmesine benzerligi nedeniyle surece fisyon adini verdiler Daha yayimlanmadan once Meitner ve Frisch in yorumlariyla ilgili haberler Atlantik i gecti 1939 1939 da Alman fisyonunu ogrendikten sonra Szilard 1933 te zincirleme nukleer reaksiyon hakkindaki fikrini gerceklestirebilecek elementin uranyumun olacagi sonucuna vardi Agustos 1939 da Szilard in tesvikiyle unlu fizikci Albert Einstein ABD Baskani Franklin D Roosevelt e bir mektup gondererek Alman arastirmacilarinin atom bombasi uzerinde calistiklari uyarisini yapti Roosevelt Lyman James Briggs yonetiminde ni kurarak yanit verdi ancak baslangicta cok az finansman 6 000 ile ilerleme yavasti ABD Aralik 1941 de savasa girene kadar Washington gerekli kaynaklari cok gizli yuksek oncelikli bir bomba projesine ayirmaya karar vermedi 1940 lar1941 Aralik 1941 Pearl Harbor Japonya nin Pearl Harbor saldirisindan sonra ABD II Dunya Savasina girer 1942 UC Berkeley de fizikci olan J Robert Oppenheimer Los Alamos taki Muttefik bilimsel denemelerini yonetti Eylul 1942 Manhattan Projesi Almanlardan once atomik silah uretmek amacli Manhattan projesi kurulur 1945 16 Temmuz 1945 Uclu Deneme Trinity Test Trinity deki nukleer patlama atom caginin canlarini calar ABD New Mexico yakinlarinda Alamogordo da ilk atom bombasini patlatir Agustos 1945 Hirosima Nagasaki ABD uc gunluk bir ara ile Japon sehirleri olan Hirosima ve Nagasaki ye atom bombalarini atar Hesaplamalara gore 110 000 kisi meydana gelen siddetli patlamadan ve olusan esintiden sonra hemen olurler Radyasyon zehirlenmesinden aylar ve yillar sonra da on binlerce insan hayatini kaybeder Atom bombasinin atilmasindan birkac gun sonra Japonya teslim olur boylelikle II Dunya Savasi sona ermis olur 1946 Temmuz 1946 Crossroad Harekati Bikini Atolu Baker denemesi su sutununun sag tarafindaki siyah kisminda ABD Pasifik kiyilarindaki Bikini Atolu nde Crossroad Harekati adi altinda 1 Temmuz da Able ve 25 Temmuz da Baker atomik silah denemeleri yapildi Denemeden dort gun sonra Paris Moda Gosteriminde kadin mayosu defilesi duzenlenir 1949 Agustos 1949 Sovyet Bombasi Amerika nin nukleer tekelini bitiren Sovyetler Birligi ilk atom bombasi denemesini gerceklestirir 1950 ler1950 Haziran 1950 Kore Savasi Sovyetler Birligi destekli Kuzey Kore nin Guney Kore yi istilasi ile Kore Savasi baslar 1952 1952 ilk hidrojen bombasinin denemesiKasim 1952 H Bombasi Amerika Birlesik Devletleri ilk hidrojen bombasinin denemesini gerceklestirir ABD ilk hidrojen bombasini 1 Kasim 1952 de Buyuk Okyanus taki Enewetak Mercan Adalari nda patlatir Ivy Mike kod adli projenin basinda Macar kokenli Amerikan nukleer fizikci Edward Teller vardi Bomba 160 km genisliginde ve 40 km yuksekliginde bir mantar bulutu olusturarak civar adalardaki tum canlilari oldurdu 1954 Ocak 1954 Buyuk Misilleme ABD Devlet Bakani John Foster Dulles ABD nin Komunist meydan okumasina karsilik vermesinin gerektigini bildirir Bu cikisi da buyuk misilleme olarak adlandirir Olasi bir Buyuk Sovyet saldirisinin buyuk nukleer sorumlulugu meydana cikaracagini aciklar Mart 1954 1 Mart 1954 te ABD Bikini Atolu nde denemesiyle baska bir hidrojen bombasini patlatir 1955 Mart 1955 SSCB 1 6 megaton gucundeki ilk gercek hidrojen bombasini 22 Kasim 1955 te patlatir 1957 Eylul 1957 Yer alti denemeleri ABD yaninda ilk yeralti nukleer denemesini gerceklestirir Ekim 1957 Sputnik Sovyetler Birligi dunyanin ilk uzay araci olan Sputnik i uzaya firlattirir Ayni anda Britanya da bulunan Windscale nukleer reaktorde yangin cikar ve akabinde radyasyon sizintisi baslar 1960 lar1961 Eylul 1961 Nukleer saldirilardan korunmak icin siginaklar yapilir adli dergide yayinlanan bir mektupta Baskan Kennedy Amerikan halkina siginaklar yapmalarini onerir Ekim 1961 Sovyet Car Bombasi Sovyetler Birligi o gune dek insanoglunun gordugu en buyuk nukleer arac denemesini patlatir 57 megaton tnt gucunde olan bomba II Dunya Savasi sirasinda kullanilan tum patlayicilardan daha fazla bir patlama gucune sahiptir Ekim 1961 Kuba Cikarmasi Krizi U 2 fotograflari Sovyetler Birligi nin 1962 de Kuba adasina nukleer fuzeler yerlestirdigini ve Kuba Fuze Krizini baslattigini ortaya cikardi Sovyetler Birligi Kuba ya nukleer cikartmalar yapar Cikartmalarin fark edilmesinden sonra ABD nukleer basliklarin cikarilmasi beyanindan bahseder Iki hafta suresince Dunya nukleer savasin esigine gelir Daha sonra Moskova nukleer fuzeleri cekme karari alir Ekim 1962 14 Ekim 1962 de bir Amerikan casus ucagi Kuba daki insaati devam eden nukleer fuze rampalarini tespit etti 1963 Agustos 1963 Deneme Yasaklama Antlasmasi ABD Britanya ve Sovyetler Birligi atmosferde sualtinda ve karada yasaklanan Sinirlandirilmis Nukleer Deneme Antlasmasini imzalarlar 1963 yilindan bu yana 100 ulkeden fazla ulke de bu antlasmaya imza atmistir 1964 Ekim 1964 Cin in Bomba Sinavi Cin ilk nukleer bombasini patlatir 1966 Ocak 1966 Yon Degisimi ABD B 52 tipi bomba ucagi tasidigi uc hidrojen bombasi ile birlikte Ispanya korfezinde yere cakilir Bombalardan biri Akdeniz e duser bombalardan sans eseri hicbiri patlamaz fakat radyasyon Ispanya topraklari uzerine dagilir bunun sonucunda da Amerikali askeri yetkililer ve askerler tarafindan buyuk oranda temizleme calismalari yurutulur Bu olay ABD tarafindan itiraf edilen tek olaydir Ve yon degisimi olarak adlandirilir 1968 Temmuz 1968 Nukleer Silahlarin Yayilmasini Onleme Antlasmasi NPT Buyuk Britanya ABD ve Sovyetler Birligi Nukleer Silahlarin Yayilmasini Onleme Antlasmasi ni imzalarlar Antlasmada bulundurduklari nukleer gucleri baska devletlere nakletmeme ve baska devletlere nukleer program gelisiminde yardim saglamama sartini getirirler Antlasma 1970 yilinda yururluge girer ve 1986 yilinda ise 186 ulkeden fazla ulkenin imzasi atilir 1969 Ekim 1969 SALT SALT Strategic Arms Limitation Treaty Stratejik Silahlarin Sinirlandirilmasi Antlasmasi gorusmelerinin ilki Finlandiya nin baskenti Helsinki de duzenlendi Bu gorusmelerin nihayetinde 1972 Mayis inda SALT I Antlasmasi imzalandi 1970 ler1974 Mayis 1974 Hindistan in Bomba Denemesi Hindistan ilk 10 15 tonluk nukleer bombasi olan bombayi colu altinda patlatir Ekim 1974 Nukleer Silah Kisitlamasi ABD ve Sovyetler Birligi Vladivostok gorusmelerinde nukleer silah cephanelerinin sinirlandirilmalarinda mutabakata varirlar Her iki taraf da anlasmada 2 400 den fazla stratejik fuzelerinin orn saldiri fuzeleri ve bombalar ve 1 300 den fazla savas basliginin bulundurulmamasi yonunde anlasirlar 1979 Mart 1979 Uc Mil Adalari Harrisburg Pensilvanya yakinliginda bulunan uc mil adalarinda yer alan nukleer fabrikada kismi nukleer cekirdek erimesi fark edilir Soylenenlere gore minimum seviyede radyoaktif maddeler sizmaktadir Mart 1979 Yildiz Savaslari ABD Baskani Ronald Reagan genelde yildiz Savaslari olarak da bilinen stratejik savunma ustunlugunu aciklar uzaydan gelebilecek olan saldirilara karsi uydu yardimi ile savas basliklari hedefini uzayda imha etme sistemi 1980 ler1985 Agustos 1985 Deneme Moratoryumu Sovyetler Birligi nukleer deneme moratoryumunu aciklar 1986 Nisan 1986 Cernobil Faciasi Sovyetler Birligi devletlerinden biri olan Ukrayna da bulunan Cernobil nukleer reaktorunde yangin olusur ve radyoaktif sizinti meydana gelir Bu olayda Avrupa nin bircok bolgesi ciddi anlamda hasar gorur 1987 Aralik 1987 Orta Menzilli Nukleer Kuvvetler Antlasmasi Sovyetler Birligi Cumhurbaskani ve ABD Baskani Reagan tarafindan Orta Menzilli Nukleer Kuvvetler Antlasmasi imzalanir anlasma ayni zamanda Moskova ve Washington arasinda gerceklestirilen ilk askeri mutabakati teskil eder 1990 lar1991 Temmuz 1991 START 1982 yilinda baslayan Stratejik Silahlarin Azaltilmasi Gorusmeleri Antlasmasi ABD ve Sovyetler Birligi devlet baskanlari tarafindan 1991 yilinda imzalanir Ileriye donuk nukleer silahlarin azaltilmasini ongormektedir Eski Sovyetler birligi devletlerinden olan Belarus Kazakistan ve Ukrayna da antlasmanin prensiplerine katilarak bir yil sonra imza atarlar 1992 1992 Kuzey Kore Nukleer genisleme programi yuruttugunden suphe duyulan Kuzey Kore 1993 yilinda Nukleer Silahlari sinirlandirma antlasmasi gorusmelerinden cekildiklerini duyururlar fakat daha sonra soylediklerinden vazgecen Kuzey Kore yetkilileri gorusmelere tekrar katilma karari alirlar ve ABD yle gorusmelere otururlar 1994 ABD cerceve antlasmasi altinda nukleer silah gelistirme programindan vazgecen Kuzey Kore ABD Japonya ve Guney Kore den yardim sozu alir Bu arada uluslararasi Piyongyang icin eski Sovyet Santralinin yerine gecmesi icin toplum iki adet nukleer hidrosantral insa etme kararina varir 1995 Mayis 1995 Cin in denemeleri Cin iki yeralti denemesinin ilki olan denemesini gerceklestirir Agustos 1995 ABD Deneme Yasagi ABD nukleer silah denemelerine tamamiyla son verdigini aciklar Eylul 1995 Fransiz Denemesi Uluslararasi protesto ve tepkilere ragmen Fransa Guney Pasifik te nukleer silah denemelerini surdurur 1996 Eylul 1996 Kapsamli Deneme Yasagi Antlasmasi Birlesmis Milletler laboratuvar denemeleri disindaki nukleer deneme patlamalarini yasaklayan Kapsamli Deneme Yasagi Antlasmasi ni onaylar Hindistan kusurlu olarak Antlasmayi reddeder Pakistan da Hindistan imzalamadikca antlasmayi imzalamayacagini beyan eder 1998 Mayis 1998 Hindistan Pakistan Denemeleri Hindistan bes adet yeralti nukleer denemesi gerceklestirir Birkac gun sonra Pakistan yonetimi de kendine has nukleer dizini ile birkac gun sonra Hindistan denemelerine kendi denemeleriyle cevap verir 2000 ler2002 Ekim 2002 Kuzey Kore Kuzey Kore Ekim 2002 de Amerika yla mutabakatini golgeleyecek bicimde Amerika yi supheye dusurerek gizli nukleer silah programinin varligini aciga vurdu Kidemli ABD yetkilisi de yaptigi aciklamada Kuzey Kore itirafini ancak en son iki silahinin yapiminda kullandigi uranyum esasli program ve yeterince plutonyum un varligiyla yuzlestirildikten sonra aciklamak zorunda kaldigini soyledi 2004 Kasim 2004 Rusya Rusya devlet baskani Putin kimsenin yapmadigi ve yapamayacagi bir bomba yaptiklarini iddia etti Oksijen bombasi oldugundan suphe ediliyor 2010 lar2010 Nisan 2010 8 Nisan 2010 da Amerikan Baskani Barack Obama ve Rusya Baskani Dmitry Medvedev stratejik nukleer fuzelerin ve yerlesik savas basliklarinin sayisini 50 azaltan bir antlasma imzalarABD Senatosu Aralik 2010 da anlasmayi uc ceyrek cogunluk ile onaylar Ayrica bakinizNukleer savas Nukleer silahlanma yarisi Nukleer silaha sahip devletler listesi Soguk Savas Kuba Fuze Krizi Caydirma teorisiKaynakca a b Richard Rhodes The Making of the Atomic Bomb ss 263 268 Simon and Schuster 1986 www atomicarchive com 19 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Rhodes The Making of the Atomic Bomb 1986 ss 305 312 Herrera Geoffrey L 1 Haziran 2007 Technology and International Transformation The Railroad the Atom Bomb and the Politics of Technological Change Ingilizce SUNY Press ss 179 80 ISBN 978 0 7914 6868 5 Key Issues Nuclear Weapons History Pre Cold War Manhattan Project nuclearfiles org 30 Ekim 2005 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 The Mike Test 25 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 The Soviet Atomic Bomb 25 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 26 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2020 a b The Soviet Response 26 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 15 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2020 Ingilizce What s the arms race A short history 23 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020