Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Proto-Hint-Avrupa dili veya Hint-Avrupa anadili, Hint-Avrupa dillerinin ortak atası olduğu öne sürülen varsayımsal bir dildir. Proto-Hint-Avrupalılarca konuşulmuş bu dile ait herhangi bir yazılı veri bulunmadığından, hakkında bilinenler tarihsel dilbilim ve rekonstrüksiyon yöntemleri kullanılarak bu dil ailesi içinde yer alan dillerin karşılaştırılması ile ortaya çıkarılan özelliklere dayanmaktadır. Tarihsel olarak Hint-Avrupa dilinin MÖ 3500 yılında konuşulduğu düşünülür. Ancak tarih konusunda görüşler çeşitlilik göstermektedir. Dilin asıl konuşurlarının Karadeniz'in kuzeyinde, Doğu Avrupa'nın Hazar bozkırlarında yaşadığı varsayılır. Proto-Hint-Avrupa dili konuşurları göçlerle birbirinden ayrıldığında bu dil de çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Bugün Hint-Avrupa dil ailesi içinde yaklaşık 445 yaşayan dil bulunmaktadır.
Teorinin Gelişimi
Ön Hint-Avrupa dilinin dilsel ve fonetik özellikleri konusunda doğrudan somut bir kanıt bulunmamaktadır. Bu varsayımsal dil, günümüz dilbiliminin karşılaştırmalı metodu kullanılarak üretilmiştir. Karşılaştırmalı metot Neogrammarian okulunun ortaya koyduğu ses kurallarını temel almaktadır. Karşılaştırmalı metot dilleri karşılaştırır ve ses kurallarını uygulayarak ortak bir ata dili oluşturur.
Hint-Avrupa dili sahasında ilk çalışmaların Sanksritçe, Yunanca ve Latince dilleri arasındaki benzerlikleri ortaya koyup bu dillerin ortak bir atası olduğunu öne süren William Jones tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Lakin 1500'lü yıllarda Avrupalı seyyahların Hint-İran dilleri ile Avrupa dilleri arasındaki benzerliklerin farkında olduğu bilinmektedir.
1653 yılında Marcus Zuerius van Boxhorn, Cermen, Latin, Yunan, Baltık, Slav, Kelt ve İran dillerini kapsayan bir proto dil önermiştir. Bunun dışında 1767 yılında Académie des Inscriptions et Belles-Lettres'e gönderilen bir hatıratta bütün hayatını Hindistan'da geçirmiş olan Fransız cizvit Gaston-Laurent Coeurdoux Sanksritçe ve Avrupa dilleri arasında benzerlikleri göstermiştir.
Birçok bakımdan William Jones'in bu alandaki çalışmaları öncüllerine göre daha az bir doğruluğa sahiptir, çünkü o Hint-Avrupa dil ailesine Mısır, Japonca ve Çince gibi dilleri de almıştır.
1816 yılında Franz Bopp Sanksritçe, Farsça, Yunanca, Latince ve Almancanın ortak bir kökeni olduğunu öne sürdüğü ''Sanksritçe'de çekim sistemi üzerine'' adlı eserini yayınlanmıştır. 1833 yılında ''Sanksritçe, Zend, Yunanca, Latince, Litovca, Eski Slavca, Gotik ve Almancanın Karşılaştırmalı Grameri'' adlı bir eser yayınlamıştır.
1822 yılında Jacob Grimm ''Deutsche Grammatik'' adlı eserinde bugün de olarak bilinen kuralı formüle etmiştir. Grimm Cermen ve Hint-Avrupa dil ailesi arasındaki ilişkiyi göstermiş ve seslerin bu dil aileleri arasında düzenli bir şekilde değiştiğini göstermiştir.
August Schleicher'in ''A Compendium of the Comparative Grammar of the Indo-European, Sanskrit, Greek and Latin Languages'' (1874–77) adlı eseri Proto Hint-Avrupa dilini rekonstrükte etmede ilk girişimlerden biridir.
1900'lü yılların başında Proto Hint-Avrupa dilinin bugün de kabul gören ilk tanımlamaları ortaya çıkmıştır. O zamandan sonra en büyük gelişmeler Anadolu ve Tohar dillerinin keşfedilmesi olmuştur. Bunun yanında gırtlak teorisinin gelişmesi de büyük aşamalardan biri olmuştur. Bu teori Proto Hint-Avrupa dilininin fonolojisinin dilbilimsel rekonstrüksiyonunda karşılaştırma yöntemine göre daha düzenli ve doğru sonuç vermektedir.
Julius Pokorny'nin 1959 basımı Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (Hint-Avrupa'nın Etimolojik Sözlüğü) kitabı kendi zamanına kadar olan birikimi içermesi ve detaylı bir biçimbilimsel eser olması yönünden kayda değerdir. Kurylowicz'in 1956 yılında yayınlandığı Apophonie adlı eseri Hint-Avrupa dillerinde ses değişimleri üzerinedir. 1960'lardan bu yana Anadolu dilleri ile ilgili bilgi birikimi, Anadolu dillerinin de Hint-Avrupa dil ailesi ile ilişkisini kanıtlamakta yeterli olmuştur.
Alt aileler
Aşağıdaki tablo teorik glottokronoloji verilerine göre hazırlanmıştır:
AltAileler | Açıklama | Günümüzdeki dalları |
|---|---|---|
| Ailedeki dillerin hepsi ölüdür, en iyi kayıt altına alınan Hititçedir. | Yok | |
| Ölü bir dildir, bu dile ait kayıtlar Kuzey Batı Çin'de 6-8.yy arası tarihlenmiş yazılı verilere dayanır. | Yok | |
| Çok fazla dili içeriyordu fakat günümüzde sadece Latin kolu yaşamaktadır. | Portekizce,Galiçyaca, İspanyolca, Katalanca, Fransızca, İtalyanca, Romence, Aromaniyan, Rhaeto-Romen dili | |
| Kelktik dillerinin atasıdır. Bu dil ailesine bağlı diller bir zamanlar bütün Avrupa boyunca konuşuluyordu fakat günümüz Keltik dilleri Avrupa'nın Kuzey-batı bölgesinde konuşulmaktadır. | İrlandaca, İskoç Galcesi, Galce, Bretonca, Kernevekçe, . | |
| Proto-Germanik | Germanik dillerin kurgulanmış, varsayımsal atasıdır. Üç gruba ayrılır : Batı Germanik, Doğu Germanik(ölüdür) ve Kuzey Germanik | İngilizce, Almanca, Afrikaanca, Hollandaca Norveççe, Danca, İsveççe, Frizce, izlandaca, Faroece |
| Baltık dilleri ve Slav dilleri olmak üzere iki gruba ayrılır. | Baltık Letoncası ve Litovca; Slavik Rusça, Ukraynaca, Belarusça, Lehçe, Çekçe, Slovakça, Sırp Hırvatçası, Bulgarca, Slovence, Makedonca. | |
| Hint-Aryan, İran ve Nuristan olmak üzere üç gruba ayrılır. | Nuristani dili; Hindik Hinduca, Bengalce, Pencapça, ; Iranik Farsça, Peştuca, Beluci dili, Kürtçe, Zazaca. | |
| Doğu Ermenice, Batı Ermenice | ||
| Modern Yunanca, Romeyka, Tsakonian |
, Saint İşaya Portekizcesi, Trina,Sevisya Dili
Bu gruplara ek olarak şunlar da eklenebilir : İtalik-Kelktik, Grek-Aryan, Grek-Ermenice, Grek-Frikçe, Dako-Trakça, Trak-İliryan
Sayılar
Proto-Hint Avrupa dilinde ilk on sayının şu şekilde oldukları düşünülmektedir.
| Sihler'in görüşü | |
|---|---|
| bir | *Hoi-no-/*Hoi-wo-/*Hoi-k(ʷ)o-; *sem- |
| iki | *d(u)wo- |
| üç | *trei- , *tri- |
| dört | *kʷetwor- (o-grade), *kʷetur- (zero grade) (bknz: kʷetwóres yasası) |
| beş | *penkʷe |
| altı | *s(w)eḱs; muhtemelen -> *weḱs |
| yedi | *septm̥ |
| sekiz | *oḱtō, *oḱtou or *h₃eḱtō, *h₃eḱtou |
| dokuz | *(h₁)newn̥ |
| on | *deḱm̥(t) |
Kelimeler
Akrabalık terimleri
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *ph₂tḗr | baba | Arnavutça atë, Latince pater, Fransızca père, İspanyolca padre, Oskan dili patír, Umbriyan pater, Antik Yunanca πατήρ, Toharca pācar/pācer, Keltçe ātir, Sanskritçe pitṛ, Almanca fater/Vater İrlandaca athir/athair, İngilizce fæder/father, Galce gwaladr, Keşmir dili petū'r, Farsça pitā/pedar, Osetçe fyd/, Eski Norveççe faðir, Gotik faðar, Keltçe Ateronius, Peştuca plaar, Makedonca татко (tatko), Hititçe atta/tata, Luvice tati |
| *méh₂tēr | anne | Eski Ermenice մայր, Arnavutça ëmë, Litovca moteris, Letonca māte, Eski Prusça mūti, Keltçe mātir, İrlandaca máthir/máthair Keşmir dili mā.j, Latince māter, Fransızca mère, İspanyolca madre, Oskan maatreís, Umbriyan matrer, Antik Yunanca μήτηρ, Rusça мать, Sanskritçe mātṛ, Avestan mātar, Toharca mācar/mācer, Almanca muoter/Mutter, İngilizce mōdor/mother, Galce modryb, Kamviri diyalekti motr, Eski Prusça móðir, Farsça /mādar, Frigçe mater, Osetçe mad/madæ, Lehçe matka, Çekçe matka, Slovakça matka, Slavonca мати, Sırpça mater/majka/mati, Makedonca мајка (majka), Peştuca mor, Hititçe anna |
| *bʰréh₂tēr | erkek kardeş | Arnavutça vëlla, Eski Ermenice եղբայր, İngilizce brōþor/brother, Keşmir dili boy, Latince , Fransızca frère, Umbriyan fratrom, Antik Yunanca φράτηρ, Toharca pracar/procer, Kamviri diyalekti bṛo, Rusça брат, Almanca bruoder/Bruder, Galce brawd, Sanskritçe bhrātṛ, İrlanda bráthir/bráthair, Litovca brolis, Letonca brālis, Keltçe brātir, Farsça brātar/barādar, Frigçe brater, İliryan dili bra, Gotik brōþar, Eski Norveççe bróðir, Eski Prusça brāti, Slavonca братръ, Osetçe ærvad/, Avestan brātar, Oskan fratrúm, Lehçe brat, Çekçe bratr, Slovakça brat, Kürtçe bira, Venetic vhraterei, Lidya dili brafr-, Peştuca wror |
| *swésōr | kız kardeş | Arnavutça motër, İngilizce sweostor/sister, Almanca swester/Schwester, Sanskritçe svasṛ, Slavonca сєстра, Rusça сестра, Lehçe siostra, Çekçe sestra, Slovakça sestra, Latince soror, Fransızca sœur, Kamviri diyalekti sus, İrlandaca siur/siur, Eski Ermenice քոյր, Toharca ṣar/ṣer, Antik Yunanca eor/--, Galce chwaer, Keltçe suiior, Eski Norveççe systir, Gotik swistar, Avestan xvaṅhar, Litovca sesuo, Eski Prusça swestro, Farsça /xāhar, Peştuca khor, Kürtçe xwişk |
| *suHnús | evlat(erkek) | Sanskritçe sūnu, Avestan hunu, Litovca sūnus, Eski Prusça sūnus, soūns, İngilizce sunu/son, Almanca sunu/Sohn, Gotik sunus, Eski Norveççe sonr, Slavonca сꙑнъ, Rusça сын, Lehçe syn, Çekçe syn, Slovakça syn, Makedonca син (sin), Antik Yunanca υἱός, Toharca se/soṃśke, İrlandaca suth/suth, Trak dili sukis, Peştuca zoy |
| *dʰugh₂tḗr | evlat(kız) | Sanskritçe duhitṛ, Antik Yunanca θυγάτηρ, Toharca ckācar/tkācer, İngilizce dohtor/daughter, Rusça дочь, Eski Ermenice դուստր, Almanca tohter/Tochter, Kamviri diyalekti jü, Galce duxtīr, Farsça /doxtar, Litovca duktė, Eski Prusça duckti, Slavonca дъщи, Bulgarca дъщеря (dŭshterya), Sırpça кћер (kćer), Slovakça dcéra, Makedonca ќерка (kjerka), Eski Norveççe dóttir, Gotik daúhtar, Avestan duydar, Luvice duttariyati, Hititçe duttariyata, Peştuca lur, Kürtçe dot |
| *h₁widʰéwh₂ | yeğen | Sanskritçe vidhyati, Avestan viðavā, Gotik widuwō, Eski Prusça widdewu, Rusça вдова, Latince vidua;dīvidō, Fransızca veuve, İspanyolca viuda, İrlandaca fedb/, Almanca wituwa/Witwe, Galce gweddw, Lehçe wdowa, İngilizce widuwe/widow, Slavonca въдова, Farsça /bēve(h), Antik Yunanca eitheos, Umbriyan uef, Litovca vidus, Letonca vidus, Sırpça udova/udovica, Makedonca вдовица (vdovica), Çekçe vdova, Slovakça vdova |
Organlar
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *kaput- | kafa | Sanskritçe कपुच्छल (kapucchala), Latince caput, İngilizce heafod/head, Almanca houbit/Haupt, Eski Norveççe haufuð, Gotik haubiþ, Veziri dili kaparai, Hititçe haršar- |
| *pula- | saç | Sanskritçe पूल ("pula"-->demet, yığın anlamına gelir), İrlandaca ulcha/ulcha, Latince pilus, Antik Yunanca puligges/, Kürtçe por, Hititçe puttar |
| *h₃ews- | kulak | Hititçe istāmana-, Antik Yunanca ous, Sanskritçe usi, Russian уши, Gotik auso, Litovca ausis, Letonca auss, Keltçe ausia-, Latince auris, Arnavutça vesh, Almanca ōra/Ohr, Slavonca ucho, Slovakça ucho, Makedonca уво (uvo), İrlandaca au/, Avestan usi, Farsça gaušā/guš, Kürtçe guh/goh, İngilizce éare/ear, Eski Norveççe eyra, Eski Ermenice ունկն, ականջ, Eski Prusça āusins, Peştuca ghwaž/ghwag, Ormuri goi |
| *h₃ekʷ- | göz | Rusça око, Latince oculus, Toharca ak/ek, Eski Ermenice ակն, աչք, Sanskritçe अक्षि (ákṣi) and अक्षन् (akṣan), Antik Yunanca ophthalmos, İngilizce ēge/eye, Almanca ouga/Auge, Gotik augo, Arnavutça sy, Litovca akis, Letonca acs, Kamviri diyalekti âčẽ, İrlandaca enech/oineach, Galce enep, Slavonca oko, Eski Norveççe auga, Lehçe oko, Slovakça oko, Eski Prusça ackis, Hititçe šakuwa- |
| *nas- | burun | Sanskritçe नस (nasa), Latince nasus, Rusça нос, Litovca nosis, Letonca nāss or deguns, İngilizce nosu/nose, Avestan nah, Almanca nasa/Nase, Kamviri diyalekti nâsuṛ, Eski Prusça nazy, Farsça nāham/, Kürtçe poz, Slavonca nasu, Slovakça nos, ä' Makedonca нос (nos), Eski Norveççe nös, Ormuri nene |
| *h₃es- | ağız | Sanskritçe आसन् (âsan) and आन (âna)--> her ikisi de ağız anlamına gelir,ओष्ठ (ôśtha)---> dudak anlamına gelir. Avestan aosta, Latince ōs, Litovca uosta (günümüz: uostas), Letonca osta, Rusça уста, Slovakça ústa, Makedonca уста/усни (usta/usni), Kamviri diyalekti âša, Eski Prusça austo, İngilizce ōr/--, Hititçe aiš-,išš-, Eski Norveççe oss |
| *leb- | dudak | Latince labĭum, Almanca /Lippe; lefs/Lefze İngilizce lippa/lip, Kürtçe lêv, Galce llefaru, Rusça лобзать, Farsça /lab, Litovca lūpa,Luvice puri- |
| *h₃dónts | diş | Latince dentis, Antik Yunanca odous/donti, Galce dant, Litovca dantis, Sanskritçe dantam, Eski Ermenice ատամն, İngilizce tōþ/tooth, Almanca zand/Zahn, Gotik tunþus, Rusça десна, Slovakça ďasno, Galce dant, Kamviri diyalekti dut, Farsça /dandān, Keşmir dili dãd, İrlandaca dét/déad, Eski Norveççe tǫnn, Osetçe dændag, Kürtçe didan/digan, Hititçe kaka-/kaki-/gaga- |
| *h₂erm- | kol | Osetçe arm, Eski Ermenice արմուկն, Latince armus, Gotik arms, İngilizce earm/arm, Sanskritçe ईर्म (irma), Eski Prusça irmo, Slavonca ramo, Slovakça rameno, Almanca aram/Arm, Eski Norveççe armr, Antik Yunanca arthron, Hititçe paltana-/paltani- |
| *men- | el | Latince manus, Antik Yunanca mane, İngilizce mund/--, Almanca munt/Vormund, Hititçe keššar-,kiššar- |
| *kroksko- | bacak | Arnavutça krah, Litovca kirkaliai, Slavonca krakǔ, Rusça окорок, Sanskritçe kiṣku, Hititçe ekdu-,igdu- |
| *pṓds | ayak | Litovca pėda, Letonca pēda, Latince pēs, Umbriyan peři, Sanskritçe pāda, İngilizce fōt/foot, Eski Ermenice ոտն, Antik Yunanca podi, Arnavutça poshtë, Toharca peṃ/paiyye, Osetçe fad/, Almanca fuoz/Fuß, Slavonca pĕšĭ, Rusça пеший, Lehçe pieszy, Slovakça peši (yaya anlamına gelir), Eski Prusça pe'da', Hititçe pata-, Likya dili pede-, Luvice pati-, Avestan pâdha, Eski Norveççe fótr, Kürtçe pê, Gotik fotus, Farsça /pa, Galce candetum, Antik Makedonca argiopus, Peştuca pša/pkha |
Zaman terimleri
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *deyn- | gün | Eski Ermenice տիւ, Rusça день, İrlandaca denus/, Litovca diena, Letonca diena, Sanskritçe dinam, Latince diēs, Arnavutça ditë, Galce dydd, Lehçe dzień, Slovakça deň, Çekçe den, İrlandaca día/dia, Gotik sintīns, Eski Prusça deinan, İngilizce lencten/lent, Almanca lenzo/Lenz, Bretonca deiz, Hititçe šiwat- |
| *dʰǵʰ(y)es- | dün | İngilizce geostran/yesterday, Arnavutça dje, Sanskritçe hyas, Avestan zyō, Kürtçe duh, Farsça diyaka/dīg/diruz/dine, Antik Yunanca khthes, Latince herī, Galce ddoe, İrlandaca indhé/an(d)é, Gotik gistradagis, Eski Norveççe í gǽr, Almanca gesteron/gestern |
| *h₂ews- | tan vakti, şafak | Litovca aušra, Letonca ausma, Almanca ōstra/Osten, Sanskritçe उषस्, Rusça утро, İngilizce ēast/east, Antik Yunanca hēos, Latince aurōra, Eski Norveççe austr, Avestan ušastara, İrlandaca fáir/, Galce gwawr, Hititçe kariwariwar/karuwariwar |
| *nókʷts | gece | Antik Yunanca nuks, Bulgarca нощ /nošt, Litovca naktis, Letonca nakts, Almanca naht/Nacht, Sanskritçe nakti, Hititçe nekuz, Latince nox, Rusça ночь, Arnavutça natë, İrlandaca innocht/anochd, Toharca nakcu/nekcīye, Galce nos, İngilizce niht/night, Lehçe noc, Slovakça noc, Eski Prusça naktin, Gotik nahts, Eski Norveççe nótt, Slavonca noštь |
| *wespero- | akşam | Eski Ermenice գիշեր, Latince vespera, Antik Yunanca hesperos, Litovca vakaras, Letonca vakars, İrlandaca fescor/feascar, Rusça вечер, Gotik veig, Galce ucher, Lehçe wieczór, Slovakça večer |
Hayvanlar (hava)
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *h₂éwis | kuş | Latince avis, Avestan vīš, Sanskritçe vis, Eski Ermenice հաւ, Galce hwyad, Antik Yunanca aetos, oiōn, Litovca višta, Letonca vista, Umbriyan avif, İrlandaca /aoi,Hititçe wattai-/watti- |
| *h₃er- | kartal | Almanca arn/Aar, Eski Ermenice որոր, ուրուր, İngilizce earn/erne, Antik Yunanca orneon, Rusça орёл, Lehçe orzeł, Slovakça orol, Cekçe orel, Litovca erelis, Letonca ērglis, Hititçe ḫaran, Galce eryr, Eski Norveççe ari, Gotik ara, Arnavutça orë orle, Eski Prusça arelis, İrlandaca irar/ |
| *ḱoro- | karga | Arnavutça sorrë, Litovca šarka, Antik Yunanca koraks, Latince cornīx, Slavonca soraka, Rusça soroka, Polish sroka, Slovakça straka, शरि, Umbriyan curnāco, Peştuca kaarghë, Veziri dili lagëra, Hititçe šuraššura- |
| *h₂eneti- | ördek | Litovca antis, Latince anas, Sanskritçe ātis, Rusça утка, Almanca anut/Ente, İngilizce ened/--, Eski Norveççe ǫnd, Eski Prusça antis, Antik Yunanca nēssa/, Peştuca hilëi, Hititçe arta-/arda-/artan |
| *ǵʰans- | kaz | Antik Yunanca khēn, Sanskritçe हंस (gander, goose, swan), Latince ānser, İrlandaca géiss/, İngilizce gōs/goose, Rusça гусь, Lehçe gęś, Slovakça hus, Litovca žąsis (eski bir türevi: žansis), Letonca zoss, Almanca gans/Gans, Eski Prusça sansy, Gotik gansus, Eski Norveççe gás, Avestan zā, Farsça /ġāz, Kürtçe qaz |
| *spergʷʰ- | serçe | Almanca sperk/sperling, İngilizce spearwa/sparrow, Gotik sparwa, Eski Norveççe spǫrr, Arnavutça shpesh, Toharca ṣpār/ṣpāra-, Antik Yunanca sparasion, Latince parra, Eski Prusça spurglis, Farsça /parasto, Umbriyan parfam, İrlanda serriach/ |
| *ger- | turna | Kürtçe quling, Antik Yunanca geranos, Latince grūs, Eski Ermenice կռունկ, Almanca krano/Kranich, İngilizce cran/crane, Litovca gervė, Letonca dzerwe, Eski Prusça gerwe, Rusça журавль, Lehçe żuraw, Slovakça žeriav, Galce garan, Eski Norveççe trana, Peştuca zaaṇëi, Arnavutça curan |
Hayvanlar (kara)
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *h₁eǵʰi- | kirpi | Rusça ёж, Lehçe jeż, Slovakça jež, Litovca ežys, Letonca ezis, Frigçe eksis, Antik Yunanca ekhinos, Almanca igil/Igel, Eski Ermenice ոզնի, İngilizce igil/--, Eski Norveççe ígul, Kürtçe jûjî, Osetçe wyzyn, Frigçe eksis, Arnavutça esh, Peştuca zižgai |
| *gʰelōw- | kaplumbağa | Antik Yunanca khelōnē, Kürtçe kisel, Slavonca želŭvĭ, Rusça желвь, Lehçe żółw, Cekçe želva, Litovca želvė, |
| *muHs- | fare | Sanskritçe mūṣ, Avestan mus, Latince mūs, Antik Yunanca mūs, Slavonca mŭšĭ, Rusça мышь, Lehçe mysz, Slovakça myš, Eski Ermenice մուկն, Arnavutça mi, Almanca mus/Maus, İngilizce mūs/mouse, Kamviri diyalekti musa, Farsça /muš, Eski Norveççe mús, Kürtçe mişk, Peştuca mužak/mugak, Hititçe mašhuil |
| *neHtr- | yılan | Latince natrix, İngilizce nǣddre/adder, Almanca natara/Natter, Galce neidr, Gotik nadrs, Eski Norveççe naðr, İrlandaca nathir/nathair, Peştuca nattëka |
| *h₂ŕ̥tḱos | ayı | Antik Yunanca arktos, Latince ursus, Sanskritçe ṛkṣa, Farsça /xers, Eski Ermenice արջ, Galce Artos, Arnavutça ari, Kamviri diyalekti ic, Osetçe ærs, Galce arth, Avestan aršam, Kürtçe hirç, Hititçe ḫartagga-, Peştuca iž/ig |
| *wayl- | kurt | Eski Ermenice գայլ, İrlandaca fáel/faol |
| *wewer- | sincap | Latince vīverra, Galce gwywer, Rusça веверица, Lehçe wiewiórka, Slovakça veverica, Litovca voverė, Letonca vāvere, Farsça /varvarah, Eski Norveççe íkorni, Almanca eihhurno/Eichhorn, İngilizce ācweorna/--, Eski Prusça weware |
| *wl̥peh₁- | tilki | Avestan urupis, Kürtçe rovî, Farsça /rōbāh, Eski Ermenice աղուէս, Antik Yunanca alōpēks, Latince vulpis, Litovca lapė, Letonca lapsa |
Hayvanlar (evcil)
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *ḱwṓ | köpek | Antik Yunanca kuōn/, Eski Ermenice շուն, Frigçe kunes, Toharca ku/ku, Keltçe cuna, Latince canis, hund/hound, Rusça сука, Lehçe suka, Slovakça suka, Almanca hunt/Hund, Keşmir hūn, Litovca šuo (singular accusative: šunį), Letonca suns, Eski Prusça sunis, Trak dili dinu-, Gotik hunds, Eski Norveççe hundr, Galce ci, İrlanda cū/cú, Hititçe kuna-/kuwa-/kuwana-, Lidya dili kan-, Dakyan kinu-, Arnavutça shakë, qen,qan, Farsça /sag, Sanskritçe śvan, Avestan spā, Kürtçe sa, Peştuca spai, Ormuri spëk |
| *h₁éḱwos | at | Latince equus, Toharca yuk/yakwe, Keltçe epos, Antik Yunanca hippos, Sanskritçe aśva, Avestan asva-, Litovca ašva, Eski Prusça aswinan, Kamviri diyalekti ušpa, İngilizce eoh/--, Almanca ehwaz/--, Gotik aiƕtundi, Eski Norveççe iór, Kürtçe hesp,Luvice aššu-, Eski Ermenice էշ, Galce ebol, İrlandaca ech/each, Trak dili esvas, Lidya esbe-, Frigçe es', Farsça aspa/asb, Osetçe jæfs/æfsæ, Venetik ekvon, Peştuca aas |
| *gʷṓws | inek/öküz | Sanskritçe gaus, Avestan gáus, Letonca govs, Rusça говядо, Çekçe hovado, Slovakça hovädo, Toharca ko/keŭ, Eski Ermenice կով, İngilizce cū/cow, Arnavutça kau;bull, Umbriyan bum, Ancient Greek bous, İrlandaca bó/bó, Galce buw, Almanca kuo/Kuh, Kamviri diyalekti go, Keşmir gāv, Farsça --/gāv, Oskan buv-, Eski Norveççe kú, Osetçe gal/ Trak bonassos, Peştuca ghwa/ghoyai, Kürtçe ga, Luvice uwa- |
| *uksin- | öküz/boğa | İngilizce oxa/ox, Almanca ohso/Ochse, Gotik auhsa, Gothic ych(?), Eski Norveççe oxi, Sanskritçe ukṣan, Avestan uxšan |
| *h₁er- | keçi | Eski Ermenice որոճ, Litovca ėriukas (old: ėras), Letonca jērs, Eski Prusça eristian, Latince ariēs, Umbriyan erietu, İrlandaca heirp/earb, Antik Yunanca eriphos, Almanca irah/, Slavonca jarina |
| *h₂ówis | koyun | Latince ovis, Rusça овца, Lehçe owca, Slovakça ovca, Litovca avis, Letonca avs, Sanskritçe avika, İngilizce ēowu/ewe, Almanca ouwi/Aue, Gotik awēþi, Eski Norveççe ǽr, Antik Yunanca ois, İrlandaca ói/, Hititçe ḫaui-, Luvice ḫāwi-, Galce ewig, Toharca --/āuw, Eski Ermenice հովիւ, Umbriyan uvem, Eski Prusça awins, Likyan xabwa |
| *wer- | koç | Sanskritçe uraṇa, Eski Ermenice գառն, Farsça /barra, Antik Yunanca arnion, Latince vervēx, İrlandaca felb/, Toharca /yrīye, Eski Norveççe vara, Kürtçe beran, İngilizce waru/ware, Almanca /Ware, Slovakça baran |
| *h₂egʷnos | kuzu | Latince agnus, Rusça ягнёнок, Slavonca агнѧ, Antik Yunanca ἀμνός, İrlandaca úan/uan, İngilizce ēanian/yean, Galce oen, Umbriyan habina, Lehçe jagnię, Slovakça jahňa |
Sosyal terimler
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| *tewtéh₂ | kavim, kabile, boy | Keltçe teuto, Oskan touto, Umbriyan totam, Eski Prusça tauto, İrlandaca túath/túath, Iliryan teuta, Hititçe latti-, Likyan tuta, Litovca tauta, Letonca tauta, İngilizce þeod/thede, Almanca diutisc/Deutsch, Gotik þiuda, Eski Norveççe þjóð |
| *h₁lewdʰ- | halk | Litovca liaudis, Letonca ļaudis, Rusça люд, Antik Yunanca eleutheros, İrlandaca luss/, Latince Līber, Sanskritçe rodhati, Avestan raoða, Almanca liut/Leute, Lehçe lud, Eski Norveççe ljóðr, Arnavutça lind, Oskan Lúvfreís, Galce llysiau, Gotik liudan, slavonca ljudĭje, İngilizce lēod/, Eski Prusça ludis, Sırpça ljudi Hititçe udneyant-/utneyanat-/antuhša-/antuwahha- |
| *weyḱ- | köy | Almanca weihs/, İngilizce -wich, -wick, Litovca viešas, Letonca viesis, Rusça весь, Avestan vīs, Arnavutça vis, Sanskritçe viś, Latince vīcus, Antik Yunanca oikos, Lehçe wieś, Eski Prusça waispattin, Toharca /īke, Slavonca vĭsĭ, Waneci wagëdda |
| *h₃reǵ- | hükümdar, kral | Latince rēx, Oskan regaturei, Keltçe Caturīx, İrlandaca ríg/rígh, Galce rhi, Sanskritçe rājan, Avestan raz,Farsça /rahst, Antik Yunanca oregein, İngilizce riht/right, Almanca reht/recht, Eski Norveççe réttr, Gotik raihts, Trak dili rhesus, Toharca räk/räk, Sırpça kralj, Hititçe haššu- |
| *h₂nḗr | güç, yetki, otorite | Galce nerth, Arnavutça njer, Latince neriōsus, Sanskritçe nar, Luvice anarumman, Lidya dili nãrś, Litovca noras, Rusça нрав, Keltçe Nertobriga, Eski Ermenice այր, Antik Yunanca anēr, Oskan ner, Umbriyan nerf, İrlandaca nert/, Frigçe anar, Farsça niru, Lehçe narów, Hititçe mitna-/mitnaza/nakki-/innar- |
| *yewes | kanun | Sanskritçe yos, Latince iūs, Avestan yaoždaðāiti, İrlandaca huisse, Hititçe išhiul- |
| *peḱu- | mal, varlık, servet | Latince pecū, Antik Yunanca pekō, Litovca pekus, Eski Prusça pecku, Sanskritçe paśu, Avestan pasu, Gotik faihu, İngilizce feoh/fee, Arnavutça pilë, Almanca fihu/vieh, Eski Norveççe fé, Eski Ermenice ասր, Hititçe aššu- |
| *misdʰo- | ücret | Sanskritçe mīḍha, Avestan mīžda, Gotik mizdō, Rusça мзда, Antik Yunanca misthos, Almanca mieta/Miete, Farsça /muzd, İngilizce mēd/meed, Slavonca mĭzda, Hititçe kuššan-/kuššaniya- |
| *wesno- | fiyat | Sanskritçe vasna, Latince vēnus, Antik Yunanca hōnos, Eski Ermenice գին, Hititçe kuššan-/kuššaniya-, Farsça væzn (ağırlık) |
| *ḱat- | savaş | Keltçe catu, İngilizce heaþu/, Almanca hathu/, Slavonca kotora, Sanskritçe śātayati, Eski Norveççe hoð, İrlandaca cath/cath, Galce cad, Toharca /keta Luvice huta-,huda- |
| *koro- | savaş | Litovca karas, Letonca kaŗš, Antik Yunanca koiranos, İrlandaca cuire/, Almanca heri/Heer, English war, Rusça кара, Eski Norveççe herr, Gotik harjis, Keltçe Tricorii, Persçe kāra/kārzār, Eski Prusça kargis, Lehçe kara, Hititçe kururiya- |
| *weyk- | zafer | Litovca veikti, Letonca veikt, Rusça век, Latince vincō, Eski Norveççe veig, Almanca wīgan/--, İrlandaca fichim/, Keltçe Ordovices, Galce gwych, İngilizce wīgan/--, Gotik weihan, Slavonca vĕkŭ, Eski Ermenice վէգ, Latince vincere, Oskan vincter, Lehçe wiek |
| *deywós | Tanrı | Sanskritçe deva, Avestan daēva, Litovca dievas, Letonca dievs, Eski Prusça deiws, Latince deus, Oskan diúveí, Umbriyan di, Keltçe Dēvona, Galce duw, Eski İrlandaca día, irlandaca dia, Antik Yunanca Zeus, Frigçe tios, Slavonca divo, Rusça диво, Lehçe dziw, Kamviri diyalekti di, İngilizce Tiw/Tuesday, Almanca Ziu/--, Eski Norveççe Týr, Gotik Tyz, Likyan ziw, Luvice maššani-/maššana-, Lidya dili Divi-, Palayik tiyaz,Eski Ermenice տիւ,Hititçe šiu-/šiun-/šiuni-/šiwan-/šiwanni-/šiwannant- |
| *bel- | güç, kuvvet | Sanskritçe bāla, Antik Yunanca beltiōn, Latince dēbĭlis, İrlandaca adbal/dibeal, Galce balch, Rusça большой, Kamviri diyalekti bâlim, Frigçe balaios, Slavonca boljĭjĭ, Aşağı Saksonca pal |
Eşyalar
| Kökler | Anlam | Dillerdeki şekiller |
|---|---|---|
| Aks | İngilizce axle, Orta Galce echel, Latince axis, Yunanca άξονας (IPA: /áksɔ:n/),Eski İngilizce eax, Litvanyaca ašìs, Sanskritçe ákşas |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- https://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:List_of_Proto-Indo-European_nouns 9 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Proto Hint Avrupa dili veya Hint Avrupa anadili Hint Avrupa dillerinin ortak atasi oldugu one surulen varsayimsal bir dildir Proto Hint Avrupalilarca konusulmus bu dile ait herhangi bir yazili veri bulunmadigindan hakkinda bilinenler tarihsel dilbilim ve rekonstruksiyon yontemleri kullanilarak bu dil ailesi icinde yer alan dillerin karsilastirilmasi ile ortaya cikarilan ozelliklere dayanmaktadir Tarihsel olarak Hint Avrupa dilinin MO 3500 yilinda konusuldugu dusunulur Ancak tarih konusunda gorusler cesitlilik gostermektedir Dilin asil konusurlarinin Karadeniz in kuzeyinde Dogu Avrupa nin Hazar bozkirlarinda yasadigi varsayilir Proto Hint Avrupa dili konusurlari goclerle birbirinden ayrildiginda bu dil de cesitli alt dallara ayrilmistir Bugun Hint Avrupa dil ailesi icinde yaklasik 445 yasayan dil bulunmaktadir Teorinin GelisimiOn Hint Avrupa dilinin dilsel ve fonetik ozellikleri konusunda dogrudan somut bir kanit bulunmamaktadir Bu varsayimsal dil gunumuz dilbiliminin karsilastirmali metodu kullanilarak uretilmistir Karsilastirmali metot Neogrammarian okulunun ortaya koydugu ses kurallarini temel almaktadir Karsilastirmali metot dilleri karsilastirir ve ses kurallarini uygulayarak ortak bir ata dili olusturur Hint Avrupa dili sahasinda ilk calismalarin Sanksritce Yunanca ve Latince dilleri arasindaki benzerlikleri ortaya koyup bu dillerin ortak bir atasi oldugunu one suren William Jones tarafindan yapildigi dusunulmektedir Lakin 1500 lu yillarda Avrupali seyyahlarin Hint Iran dilleri ile Avrupa dilleri arasindaki benzerliklerin farkinda oldugu bilinmektedir 1653 yilinda Marcus Zuerius van Boxhorn Cermen Latin Yunan Baltik Slav Kelt ve Iran dillerini kapsayan bir proto dil onermistir Bunun disinda 1767 yilinda Academie des Inscriptions et Belles Lettres e gonderilen bir hatiratta butun hayatini Hindistan da gecirmis olan Fransiz cizvit Gaston Laurent Coeurdoux Sanksritce ve Avrupa dilleri arasinda benzerlikleri gostermistir Bircok bakimdan William Jones in bu alandaki calismalari oncullerine gore daha az bir dogruluga sahiptir cunku o Hint Avrupa dil ailesine Misir Japonca ve Cince gibi dilleri de almistir 1816 yilinda Franz Bopp Sanksritce Farsca Yunanca Latince ve Almancanin ortak bir kokeni oldugunu one surdugu Sanksritce de cekim sistemi uzerine adli eserini yayinlanmistir 1833 yilinda Sanksritce Zend Yunanca Latince Litovca Eski Slavca Gotik ve Almancanin Karsilastirmali Grameri adli bir eser yayinlamistir 1822 yilinda Jacob Grimm Deutsche Grammatik adli eserinde bugun de olarak bilinen kurali formule etmistir Grimm Cermen ve Hint Avrupa dil ailesi arasindaki iliskiyi gostermis ve seslerin bu dil aileleri arasinda duzenli bir sekilde degistigini gostermistir August Schleicher in A Compendium of the Comparative Grammar of the Indo European Sanskrit Greek and Latin Languages 1874 77 adli eseri Proto Hint Avrupa dilini rekonstrukte etmede ilk girisimlerden biridir 1900 lu yillarin basinda Proto Hint Avrupa dilinin bugun de kabul goren ilk tanimlamalari ortaya cikmistir O zamandan sonra en buyuk gelismeler Anadolu ve Tohar dillerinin kesfedilmesi olmustur Bunun yaninda girtlak teorisinin gelismesi de buyuk asamalardan biri olmustur Bu teori Proto Hint Avrupa dilininin fonolojisinin dilbilimsel rekonstruksiyonunda karsilastirma yontemine gore daha duzenli ve dogru sonuc vermektedir Julius Pokorny nin 1959 basimi Indogermanisches etymologisches Worterbuch Hint Avrupa nin Etimolojik Sozlugu kitabi kendi zamanina kadar olan birikimi icermesi ve detayli bir bicimbilimsel eser olmasi yonunden kayda degerdir Kurylowicz in 1956 yilinda yayinlandigi Apophonie adli eseri Hint Avrupa dillerinde ses degisimleri uzerinedir 1960 lardan bu yana Anadolu dilleri ile ilgili bilgi birikimi Anadolu dillerinin de Hint Avrupa dil ailesi ile iliskisini kanitlamakta yeterli olmustur Alt ailelerAsagidaki tablo teorik glottokronoloji verilerine gore hazirlanmistir Alt Aileler Aciklama Gunumuzdeki dallariAiledeki dillerin hepsi oludur en iyi kayit altina alinan Hititcedir YokOlu bir dildir bu dile ait kayitlar Kuzey Bati Cin de 6 8 yy arasi tarihlenmis yazili verilere dayanir YokCok fazla dili iceriyordu fakat gunumuzde sadece Latin kolu yasamaktadir Portekizce Galicyaca Ispanyolca Katalanca Fransizca Italyanca Romence Aromaniyan Rhaeto Romen diliKelktik dillerinin atasidir Bu dil ailesine bagli diller bir zamanlar butun Avrupa boyunca konusuluyordu fakat gunumuz Keltik dilleri Avrupa nin Kuzey bati bolgesinde konusulmaktadir Irlandaca Iskoc Galcesi Galce Bretonca Kernevekce Proto Germanik Germanik dillerin kurgulanmis varsayimsal atasidir Uc gruba ayrilir Bati Germanik Dogu Germanik oludur ve Kuzey Germanik Ingilizce Almanca Afrikaanca Hollandaca Norvecce Danca Isvecce Frizce izlandaca FaroeceBaltik dilleri ve Slav dilleri olmak uzere iki gruba ayrilir Baltik Letoncasi ve Litovca Slavik Rusca Ukraynaca Belarusca Lehce Cekce Slovakca Sirp Hirvatcasi Bulgarca Slovence Makedonca Hint Aryan Iran ve Nuristan olmak uzere uc gruba ayrilir Nuristani dili Hindik Hinduca Bengalce Pencapca Iranik Farsca Pestuca Beluci dili Kurtce Zazaca Dogu Ermenice Bati ErmeniceModern Yunanca Romeyka Tsakonian Saint Isaya Portekizcesi Trina Sevisya Dili Bu gruplara ek olarak sunlar da eklenebilir Italik Kelktik Grek Aryan Grek Ermenice Grek Frikce Dako Trakca Trak IliryanSayilarProto Hint Avrupa dilinde ilk on sayinin su sekilde olduklari dusunulmektedir Sihler in gorusubir Hoi no Hoi wo Hoi k ʷ o sem iki d u wo uc trei tri dort kʷetwor o grade kʷetur zero grade bknz kʷetwores yasasi bes penkʷealti s w eḱs muhtemelen gt weḱsyedi septm sekiz oḱtō oḱtou or h eḱtō h eḱtoudokuz h newn on deḱm t KelimelerAkrabalik terimleri Kokler Anlam Dillerdeki sekiller ph tḗr baba Arnavutca ate Latince pater Fransizca pere Ispanyolca padre Oskan dili patir Umbriyan pater Antik Yunanca pathr Toharca pacar pacer Keltce atir Sanskritce pitṛ Almanca fater Vater Irlandaca athir athair Ingilizce faeder father Galce gwaladr Kesmir dili petu r Farsca pita pedar Osetce fyd Eski Norvecce fadir Gotik fadar Keltce Ateronius Pestuca plaar Makedonca tatko tatko Hititce atta tata Luvice tati meh ter anne Eski Ermenice մայր Arnavutca eme Litovca moteris Letonca mate Eski Prusca muti Keltce matir Irlandaca mathir mathair Kesmir dili ma j Latince mater Fransizca mere Ispanyolca madre Oskan maatreis Umbriyan matrer Antik Yunanca mhthr Rusca mat Sanskritce matṛ Avestan matar Toharca macar macer Almanca muoter Mutter Ingilizce mōdor mother Galce modryb Kamviri diyalekti motr Eski Prusca modir Farsca madar Frigce mater Osetce mad madae Lehce matka Cekce matka Slovakca matka Slavonca mati Sirpca mater majka mati Makedonca maјka majka Pestuca mor Hititce anna bʰreh ter erkek kardes Arnavutca vella Eski Ermenice եղբայր Ingilizce brōthor brother Kesmir dili boy Latince Fransizca frere Umbriyan fratrom Antik Yunanca frathr Toharca pracar procer Kamviri diyalekti bṛo Rusca brat Almanca bruoder Bruder Galce brawd Sanskritce bhratṛ Irlanda brathir brathair Litovca brolis Letonca bralis Keltce bratir Farsca bratar baradar Frigce brater Iliryan dili bra Gotik brōthar Eski Norvecce brodir Eski Prusca brati Slavonca bratr Osetce aervad Avestan bratar Oskan fratrum Lehce brat Cekce bratr Slovakca brat Kurtce bira Venetic vhraterei Lidya dili brafr Pestuca wror swesōr kiz kardes Arnavutca moter Ingilizce sweostor sister Almanca swester Schwester Sanskritce svasṛ Slavonca syestra Rusca sestra Lehce siostra Cekce sestra Slovakca sestra Latince soror Fransizca sœur Kamviri diyalekti sus Irlandaca siur siur Eski Ermenice քոյր Toharca ṣar ṣer Antik Yunanca eor Galce chwaer Keltce suiior Eski Norvecce systir Gotik swistar Avestan xvaṅhar Litovca sesuo Eski Prusca swestro Farsca xahar Pestuca khor Kurtce xwisk suHnus evlat erkek Sanskritce sunu Avestan hunu Litovca sunus Eski Prusca sunus souns Ingilizce sunu son Almanca sunu Sohn Gotik sunus Eski Norvecce sonr Slavonca sꙑn Rusca syn Lehce syn Cekce syn Slovakca syn Makedonca sin sin Antik Yunanca yἱos Toharca se soṃske Irlandaca suth suth Trak dili sukis Pestuca zoy dʰugh tḗr evlat kiz Sanskritce duhitṛ Antik Yunanca 8ygathr Toharca ckacar tkacer Ingilizce dohtor daughter Rusca doch Eski Ermenice դուստր Almanca tohter Tochter Kamviri diyalekti ju Galce duxtir Farsca doxtar Litovca dukte Eski Prusca duckti Slavonca dshi Bulgarca dsherya dŭshterya Sirpca kћer kcer Slovakca dcera Makedonca ќerka kjerka Eski Norvecce dottir Gotik dauhtar Avestan duydar Luvice duttariyati Hititce duttariyata Pestuca lur Kurtce dot h widʰewh yegen Sanskritce vidhyati Avestan vidava Gotik widuwō Eski Prusca widdewu Rusca vdova Latince vidua dividō Fransizca veuve Ispanyolca viuda Irlandaca fedb Almanca wituwa Witwe Galce gweddw Lehce wdowa Ingilizce widuwe widow Slavonca vdova Farsca beve h Antik Yunanca eitheos Umbriyan uef Litovca vidus Letonca vidus Sirpca udova udovica Makedonca vdovica vdovica Cekce vdova Slovakca vdovaOrganlar Kokler Anlam Dillerdeki sekiller kaput kafa Sanskritce कप च छल kapucchala Latince caput Ingilizce heafod head Almanca houbit Haupt Eski Norvecce haufud Gotik haubith Veziri dili kaparai Hititce harsar pula sac Sanskritce प ल pula gt demet yigin anlamina gelir Irlandaca ulcha ulcha Latince pilus Antik Yunanca puligges Kurtce por Hititce puttar h ews kulak Hititce istamana Antik Yunanca ous Sanskritce usi Russian ushi Gotik auso Litovca ausis Letonca auss Keltce ausia Latince auris Arnavutca vesh Almanca ōra Ohr Slavonca ucho Slovakca ucho Makedonca uvo uvo Irlandaca au Avestan usi Farsca gausa gus Kurtce guh goh Ingilizce eare ear Eski Norvecce eyra Eski Ermenice ունկն ականջ Eski Prusca ausins Pestuca ghwaz ghwag Ormuri goi h ekʷ goz Rusca oko Latince oculus Toharca ak ek Eski Ermenice ակն աչք Sanskritce अक ष akṣi and अक षन akṣan Antik Yunanca ophthalmos Ingilizce ege eye Almanca ouga Auge Gotik augo Arnavutca sy Litovca akis Letonca acs Kamviri diyalekti acẽ Irlandaca enech oineach Galce enep Slavonca oko Eski Norvecce auga Lehce oko Slovakca oko Eski Prusca ackis Hititce sakuwa nas burun Sanskritce नस nasa Latince nasus Rusca nos Litovca nosis Letonca nass or deguns Ingilizce nosu nose Avestan nah Almanca nasa Nase Kamviri diyalekti nasuṛ Eski Prusca nazy Farsca naham Kurtce poz Slavonca nasu Slovakca nos a Makedonca nos nos Eski Norvecce nos Ormuri nene h es agiz Sanskritce आसन asan and आन ana gt her ikisi de agiz anlamina gelir ओष ठ ostha gt dudak anlamina gelir Avestan aosta Latince ōs Litovca uosta gunumuz uostas Letonca osta Rusca usta Slovakca usta Makedonca usta usni usta usni Kamviri diyalekti asa Eski Prusca austo Ingilizce ōr Hititce ais iss Eski Norvecce oss leb dudak Latince labĭum Almanca Lippe lefs Lefze Ingilizce lippa lip Kurtce lev Galce llefaru Rusca lobzat Farsca lab Litovca lupa Luvice puri h donts dis Latince dentis Antik Yunanca odous donti Galce dant Litovca dantis Sanskritce dantam Eski Ermenice ատամն Ingilizce tōth tooth Almanca zand Zahn Gotik tunthus Rusca desna Slovakca dasno Galce dant Kamviri diyalekti dut Farsca dandan Kesmir dili dad Irlandaca det dead Eski Norvecce tǫnn Osetce daendag Kurtce didan digan Hititce kaka kaki gaga h erm kol Osetce arm Eski Ermenice արմուկն Latince armus Gotik arms Ingilizce earm arm Sanskritce ईर म irma Eski Prusca irmo Slavonca ramo Slovakca rameno Almanca aram Arm Eski Norvecce armr Antik Yunanca arthron Hititce paltana paltani men el Latince manus Antik Yunanca mane Ingilizce mund Almanca munt Vormund Hititce kessar kissar kroksko bacak Arnavutca krah Litovca kirkaliai Slavonca krakǔ Rusca okorok Sanskritce kiṣku Hititce ekdu igdu pṓds ayak Litovca peda Letonca peda Latince pes Umbriyan peri Sanskritce pada Ingilizce fōt foot Eski Ermenice ոտն Antik Yunanca podi Arnavutca poshte Toharca peṃ paiyye Osetce fad Almanca fuoz Fuss Slavonca pĕsĭ Rusca peshij Lehce pieszy Slovakca pesi yaya anlamina gelir Eski Prusca pe da Hititce pata Likya dili pede Luvice pati Avestan padha Eski Norvecce fotr Kurtce pe Gotik fotus Farsca pa Galce candetum Antik Makedonca argiopus Pestuca psa pkhaZaman terimleri Kokler Anlam Dillerdeki sekiller deyn gun Eski Ermenice տիւ Rusca den Irlandaca denus Litovca diena Letonca diena Sanskritce dinam Latince dies Arnavutca dite Galce dydd Lehce dzien Slovakca den Cekce den Irlandaca dia dia Gotik sintins Eski Prusca deinan Ingilizce lencten lent Almanca lenzo Lenz Bretonca deiz Hititce siwat dʰǵʰ y es dun Ingilizce geostran yesterday Arnavutca dje Sanskritce hyas Avestan zyō Kurtce duh Farsca diyaka dig diruz dine Antik Yunanca khthes Latince heri Galce ddoe Irlandaca indhe an d e Gotik gistradagis Eski Norvecce i gǽr Almanca gesteron gestern h ews tan vakti safak Litovca ausra Letonca ausma Almanca ōstra Osten Sanskritce उषस Rusca utro Ingilizce east east Antik Yunanca heos Latince aurōra Eski Norvecce austr Avestan usastara Irlandaca fair Galce gwawr Hititce kariwariwar karuwariwar nokʷts gece Antik Yunanca nuks Bulgarca nosh nost Litovca naktis Letonca nakts Almanca naht Nacht Sanskritce nakti Hititce nekuz Latince nox Rusca noch Arnavutca nate Irlandaca innocht anochd Toharca nakcu nekciye Galce nos Ingilizce niht night Lehce noc Slovakca noc Eski Prusca naktin Gotik nahts Eski Norvecce nott Slavonca nost wespero aksam Eski Ermenice գիշեր Latince vespera Antik Yunanca hesperos Litovca vakaras Letonca vakars Irlandaca fescor feascar Rusca vecher Gotik veig Galce ucher Lehce wieczor Slovakca vecerHayvanlar hava Kokler Anlam Dillerdeki sekiller h ewis kus Latince avis Avestan vis Sanskritce vis Eski Ermenice հաւ Galce hwyad Antik Yunanca aetos oiōn Litovca vista Letonca vista Umbriyan avif Irlandaca aoi Hititce wattai watti h er kartal Almanca arn Aar Eski Ermenice որոր ուրուր Ingilizce earn erne Antik Yunanca orneon Rusca oryol Lehce orzel Slovakca orol Cekce orel Litovca erelis Letonca erglis Hititce ḫaran Galce eryr Eski Norvecce ari Gotik ara Arnavutca ore orle Eski Prusca arelis Irlandaca irar ḱoro karga Arnavutca sorre Litovca sarka Antik Yunanca koraks Latince cornix Slavonca soraka Rusca soroka Polish sroka Slovakca straka शर Umbriyan curnaco Pestuca kaarghe Veziri dili lagera Hititce surassura h eneti ordek Litovca antis Latince anas Sanskritce atis Rusca utka Almanca anut Ente Ingilizce ened Eski Norvecce ǫnd Eski Prusca antis Antik Yunanca nessa Pestuca hilei Hititce arta arda artan ǵʰans kaz Antik Yunanca khen Sanskritce ह स gander goose swan Latince anser Irlandaca geiss Ingilizce gōs goose Rusca gus Lehce ges Slovakca hus Litovca zasis eski bir turevi zansis Letonca zoss Almanca gans Gans Eski Prusca sansy Gotik gansus Eski Norvecce gas Avestan za Farsca ġaz Kurtce qaz spergʷʰ serce Almanca sperk sperling Ingilizce spearwa sparrow Gotik sparwa Eski Norvecce spǫrr Arnavutca shpesh Toharca ṣpar ṣpara Antik Yunanca sparasion Latince parra Eski Prusca spurglis Farsca parasto Umbriyan parfam Irlanda serriach ger turna Kurtce quling Antik Yunanca geranos Latince grus Eski Ermenice կռունկ Almanca krano Kranich Ingilizce cran crane Litovca gerve Letonca dzerwe Eski Prusca gerwe Rusca zhuravl Lehce zuraw Slovakca zeriav Galce garan Eski Norvecce trana Pestuca zaaṇei Arnavutca curanHayvanlar kara Kokler Anlam Dillerdeki sekiller h eǵʰi kirpi Rusca yozh Lehce jez Slovakca jez Litovca ezys Letonca ezis Frigce eksis Antik Yunanca ekhinos Almanca igil Igel Eski Ermenice ոզնի Ingilizce igil Eski Norvecce igul Kurtce juji Osetce wyzyn Frigce eksis Arnavutca esh Pestuca zizgai gʰelōw kaplumbaga Antik Yunanca khelōne Kurtce kisel Slavonca zelŭvĭ Rusca zhelv Lehce zolw Cekce zelva Litovca zelve muHs fare Sanskritce muṣ Avestan mus Latince mus Antik Yunanca mus Slavonca mŭsĭ Rusca mysh Lehce mysz Slovakca mys Eski Ermenice մուկն Arnavutca mi Almanca mus Maus Ingilizce mus mouse Kamviri diyalekti musa Farsca mus Eski Norvecce mus Kurtce misk Pestuca muzak mugak Hititce mashuil neHtr yilan Latince natrix Ingilizce nǣddre adder Almanca natara Natter Galce neidr Gotik nadrs Eski Norvecce nadr Irlandaca nathir nathair Pestuca natteka h ŕ tḱos ayi Antik Yunanca arktos Latince ursus Sanskritce ṛkṣa Farsca xers Eski Ermenice արջ Galce Artos Arnavutca ari Kamviri diyalekti ic Osetce aers Galce arth Avestan arsam Kurtce hirc Hititce ḫartagga Pestuca iz ig wayl kurt Eski Ermenice գայլ Irlandaca fael faol wewer sincap Latince viverra Galce gwywer Rusca veverica Lehce wiewiorka Slovakca veverica Litovca vovere Letonca vavere Farsca varvarah Eski Norvecce ikorni Almanca eihhurno Eichhorn Ingilizce acweorna Eski Prusca weware wl peh tilki Avestan urupis Kurtce rovi Farsca rōbah Eski Ermenice աղուէս Antik Yunanca alōpeks Latince vulpis Litovca lape Letonca lapsaHayvanlar evcil Kokler Anlam Dillerdeki sekiller ḱwṓ kopek Antik Yunanca kuōn Eski Ermenice շուն Frigce kunes Toharca ku ku Keltce cuna Latince canis hund hound Rusca suka Lehce suka Slovakca suka Almanca hunt Hund Kesmir hun Litovca suo singular accusative sunį Letonca suns Eski Prusca sunis Trak dili dinu Gotik hunds Eski Norvecce hundr Galce ci Irlanda cu cu Hititce kuna kuwa kuwana Lidya dili kan Dakyan kinu Arnavutca shake qen qan Farsca sag Sanskritce svan Avestan spa Kurtce sa Pestuca spai Ormuri spek h eḱwos at Latince equus Toharca yuk yakwe Keltce epos Antik Yunanca hippos Sanskritce asva Avestan asva Litovca asva Eski Prusca aswinan Kamviri diyalekti uspa Ingilizce eoh Almanca ehwaz Gotik aiƕtundi Eski Norvecce ior Kurtce hesp Luvice assu Eski Ermenice էշ Galce ebol Irlandaca ech each Trak dili esvas Lidya esbe Frigce es Farsca aspa asb Osetce jaefs aefsae Venetik ekvon Pestuca aas gʷṓws inek okuz Sanskritce gaus Avestan gaus Letonca govs Rusca govyado Cekce hovado Slovakca hovado Toharca ko keŭ Eski Ermenice կով Ingilizce cu cow Arnavutca kau bull Umbriyan bum Ancient Greek bous Irlandaca bo bo Galce buw Almanca kuo Kuh Kamviri diyalekti go Kesmir gav Farsca gav Oskan buv Eski Norvecce ku Osetce gal Trak bonassos Pestuca ghwa ghoyai Kurtce ga Luvice uwa uksin okuz boga Ingilizce oxa ox Almanca ohso Ochse Gotik auhsa Gothic ych Eski Norvecce oxi Sanskritce ukṣan Avestan uxsan h er keci Eski Ermenice որոճ Litovca eriukas old eras Letonca jers Eski Prusca eristian Latince aries Umbriyan erietu Irlandaca heirp earb Antik Yunanca eriphos Almanca irah Slavonca jarina h owis koyun Latince ovis Rusca ovca Lehce owca Slovakca ovca Litovca avis Letonca avs Sanskritce avika Ingilizce eowu ewe Almanca ouwi Aue Gotik awethi Eski Norvecce ǽr Antik Yunanca ois Irlandaca oi Hititce ḫaui Luvice ḫawi Galce ewig Toharca auw Eski Ermenice հովիւ Umbriyan uvem Eski Prusca awins Likyan xabwa wer koc Sanskritce uraṇa Eski Ermenice գառն Farsca barra Antik Yunanca arnion Latince vervex Irlandaca felb Toharca yriye Eski Norvecce vara Kurtce beran Ingilizce waru ware Almanca Ware Slovakca baran h egʷnos kuzu Latince agnus Rusca yagnyonok Slavonca agnѧ Antik Yunanca ἀmnos Irlandaca uan uan Ingilizce eanian yean Galce oen Umbriyan habina Lehce jagnie Slovakca jahnaSosyal terimler Kokler Anlam Dillerdeki sekiller tewteh kavim kabile boy Keltce teuto Oskan touto Umbriyan totam Eski Prusca tauto Irlandaca tuath tuath Iliryan teuta Hititce latti Likyan tuta Litovca tauta Letonca tauta Ingilizce theod thede Almanca diutisc Deutsch Gotik thiuda Eski Norvecce thjod h lewdʰ halk Litovca liaudis Letonca laudis Rusca lyud Antik Yunanca eleutheros Irlandaca luss Latince Liber Sanskritce rodhati Avestan raoda Almanca liut Leute Lehce lud Eski Norvecce ljodr Arnavutca lind Oskan Luvfreis Galce llysiau Gotik liudan slavonca ljudĭje Ingilizce leod Eski Prusca ludis Sirpca ljudi Hititce udneyant utneyanat antuhsa antuwahha weyḱ koy Almanca weihs Ingilizce wich wick Litovca viesas Letonca viesis Rusca ves Avestan vis Arnavutca vis Sanskritce vis Latince vicus Antik Yunanca oikos Lehce wies Eski Prusca waispattin Toharca ike Slavonca vĭsĭ Waneci wagedda h reǵ hukumdar kral Latince rex Oskan regaturei Keltce Caturix Irlandaca rig righ Galce rhi Sanskritce rajan Avestan raz Farsca rahst Antik Yunanca oregein Ingilizce riht right Almanca reht recht Eski Norvecce rettr Gotik raihts Trak dili rhesus Toharca rak rak Sirpca kralj Hititce hassu h nḗr guc yetki otorite Galce nerth Arnavutca njer Latince neriōsus Sanskritce nar Luvice anarumman Lidya dili nars Litovca noras Rusca nrav Keltce Nertobriga Eski Ermenice այր Antik Yunanca aner Oskan ner Umbriyan nerf Irlandaca nert Frigce anar Farsca niru Lehce narow Hititce mitna mitnaza nakki innar yewes kanun Sanskritce yos Latince ius Avestan yaozdadaiti Irlandaca huisse Hititce ishiul peḱu mal varlik servet Latince pecu Antik Yunanca pekō Litovca pekus Eski Prusca pecku Sanskritce pasu Avestan pasu Gotik faihu Ingilizce feoh fee Arnavutca pile Almanca fihu vieh Eski Norvecce fe Eski Ermenice ասր Hititce assu misdʰo ucret Sanskritce miḍha Avestan mizda Gotik mizdō Rusca mzda Antik Yunanca misthos Almanca mieta Miete Farsca muzd Ingilizce med meed Slavonca mĭzda Hititce kussan kussaniya wesno fiyat Sanskritce vasna Latince venus Antik Yunanca hōnos Eski Ermenice գին Hititce kussan kussaniya Farsca vaezn agirlik ḱat savas Keltce catu Ingilizce heathu Almanca hathu Slavonca kotora Sanskritce satayati Eski Norvecce hod Irlandaca cath cath Galce cad Toharca keta Luvice huta huda koro savas Litovca karas Letonca kaŗs Antik Yunanca koiranos Irlandaca cuire Almanca heri Heer English war Rusca kara Eski Norvecce herr Gotik harjis Keltce Tricorii Persce kara karzar Eski Prusca kargis Lehce kara Hititce kururiya weyk zafer Litovca veikti Letonca veikt Rusca vek Latince vincō Eski Norvecce veig Almanca wigan Irlandaca fichim Keltce Ordovices Galce gwych Ingilizce wigan Gotik weihan Slavonca vĕkŭ Eski Ermenice վէգ Latince vincere Oskan vincter Lehce wiek deywos Tanri Sanskritce deva Avestan daeva Litovca dievas Letonca dievs Eski Prusca deiws Latince deus Oskan diuvei Umbriyan di Keltce Devona Galce duw Eski Irlandaca dia irlandaca dia Antik Yunanca Zeus Frigce tios Slavonca divo Rusca divo Lehce dziw Kamviri diyalekti di Ingilizce Tiw Tuesday Almanca Ziu Eski Norvecce Tyr Gotik Tyz Likyan ziw Luvice massani massana Lidya dili Divi Palayik tiyaz Eski Ermenice տիւ Hititce siu siun siuni siwan siwanni siwannant bel guc kuvvet Sanskritce bala Antik Yunanca beltiōn Latince debĭlis Irlandaca adbal dibeal Galce balch Rusca bolshoj Kamviri diyalekti balim Frigce balaios Slavonca boljĭjĭ Asagi Saksonca palEsyalar Kokler Anlam Dillerdeki sekillerAks Ingilizce axle Orta Galce echel Latince axis Yunanca a3onas IPA aksɔ n Eski Ingilizce eax Litvanyaca asis Sanskritce aksasAyrica bakinizOn Turkce Proto Guney Kafkasya dili On insan diliKaynakcahttps en wiktionary org wiki Appendix List of Proto Indo European nouns 9 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi