Ebu 'l-Ma'ali Şerif, daha çok onursal unvanı Sa'düd Devle (Arapça: سعد الدولة), Suriye'nin kuzeyinin çoğunu kapsayan Halep Hamdânî Emirliği'nin ikinci hükümdarıydı. Emirliğin kurucusu Seyfü'd Devle'nin oğlu olan bu kişi, genç yaşta tahta çıktı ve Bizans İmparatoru II. Nikiforos'un iki yıl içinde ülkesinin batı kısımlarını fethederek Halep'i bir haraçgüzar devlete dönüştürdüğü büyük bir saldırının ortasındaydı. 977 yılına kadar çok sayıda isyan ve firarla karşılaşan Sa'd, babasının veziri Karkuya'nın elinde bulunan kendi başkentine bile giremedi. Büveyhîler ile yakın ilişkiler sürdürerek Cezire'nin bazı bölgelerinde otoritesini yeniden kurmayı başardı; ancak yönetimi, Mısır'daki Fâtımîler tarafından desteklenen valisi Bakcur'un isyanıyla kısa sürede tehdit altına girdi. Sa'd ise Bizans, Büveyhiler ve Fâtımîler arasındaki bağlılığında dalgalanmalar yaşamaya devam etse de, giderek daha fazla Bizans yardımına güvenmeye başladı.
Sa'düd Devle سعد الدولة | |||||
---|---|---|---|---|---|
Halep emiri | |||||
Hüküm süresi | 967-991 | ||||
Önce gelen | Seyfü'd Devle | ||||
Sonra gelen | |||||
Doğum | 952 | ||||
Ölüm | Aralık 991 Halep, Suriye | ||||
| |||||
Hanedan | Hamdânî | ||||
Babası | Seyfü'd Devle | ||||
Annesi | Sakhinah | ||||
Dini | Sii İslam |
Hayatı
İlk yıllar
Sa'düd Devle, Halep'in ilk emiri Seyfü'd Devle'nin oğlu ve Seyf ed-Devle'nin kuzeni ve saray şairi Ebu Firas'ın kız kardeşi Sakhinah'ın oğludur. Babasının Şubat 967'de ölümü sırasında henüz on beş yaşındaydı ve emirliğin başkenti olan Cezire'deki Mayyafariqin'de ikamet ediyordu. Emirliğe geçişi muhalefetle karşılaşmadı, ancak babasının kendisine bıraktığı devlet çöküyordu: Bizans imparatoru II. Nikiforos, Kilikya'yı yeni fethetmişti ve kuzey ve batı eyaletlerine baskınlar düzenliyordu, en yakın komutanlarının isyanları ise Seyfü'd Devle'nin son yıllarını etkiliyordu.
Sa'düd Devle, yıllarca Seyfü'd Devle'nin başbakanı ve mabeyincisi () Karkuya tarafından yönetilen Halep'e Haziran/Temmuz 967'de ulaştı. Hemen hemen hemen hemen aynı dönemde Humus valisi olan amcası Ebu Firas'ın isyanıyla karşı karşıya kaldı ve bu isyan, Ebu Firas'ın Nisan 968'de muharebede ölümüne kadar sürdü. Aynı dönemde Halep de Bizanslılar tarafından tehdit ediliyordu ve Sa'düd Devle, Karkuya'nın tavsiyesi üzerine şehri terk etti. Bizanslılar şehre saldırmadılar, fakat Karkuya ve yanındaki Gulâm (asker köleler) bu fırsatı değerlendirerek şehri ele geçirdiler. Sa'düd Devle, 300 sadık taraftarıyla birlikte, nominal olarak kendisine ait topraklarda şehirden şehire dolaşıp içeri girmeyi umuyordu: Suruç, Menbic ve Harran ona destek olmayı reddetti, Mayyafarikin'de ise annesi onu içeri almadı. Sonunda Humus'ta sığınak buldu. Bu arada babasının eski taraftarlarının birçoğu, fırsatı değerlendirip kendi topraklarını genişleten Musul Emiri kuzeni Ebu Tağlib'e katılmak üzere ayrıldı. Seyfü'd Devle'nin ölümünden hemen sonra Rakka'yı ele geçirdi ve 971 yılına gelindiğinde Diyarbekir ve Diyar Mudar eyaletlerini de kontrolünün kapsamına aldı. Hiçbir direniş gösteremeyen Sa'düd Devle, bu kayıpları ve kuzeninin hükümdarlığını zımnen kabul etti.
969 yılı, Bizans'ın ilerleyişinin zirveye ulaştığı, Suriye tarihinde önemli bir yıldı. Ekim ayında generaller Mihail Burces ve , Antakya'yı ele geçirerek Suriye'nin kuzey kıyılarındaki kontrollerini sağlamlaştırdılar. Kısa bir süre sonra Bizanslılar Halep'e yürüdüler ve 'yı Halep'i, Karkuya'nın emir ve vekili Bakcur'un da onun halefi olarak atandığı bir Bizans himayesi haline getiren bir antlaşma imzalamaya zorladılar (Aralık 969 veya Ocak 970). Aynı dönemde Mısır'da Fâtımîler, İhşîdîleri yenerek ülkenin kontrolünü ele geçirdiler ve buradan Güney Suriye'ye doğru ilerlediler. Bizans ve Fâtımîler arasındaki bu iki güç arasındaki rekabet, Suriye ve Halep'in önümüzdeki elli yıl boyunca tarihini şekillendirecekti.
Halep'in kurtarılması
Sa'düd Devle, 977 yılına kadar başkentini geri almayı başaramadı; zira başkent artık Bakcur'un kontrolü altındaydı; Bakcur, 975 yılında Karkuya'yı tahttan indirip hapse atmıştı. Babasının bazı Gulâm ve en önemlisi Halep civarında yaşayan güçlü Beni Kilab kabilesinin yardımıyla Sa'düd Devle Halep'i kuşattı ve ele geçirdi. Karkuya serbest bırakıldı ve birkaç yıl sonraki ölümüne kadar devlet işleriyle tekrar görevlendirildi, Bakcur'a ise Humus valiliği verildi.
Kısa bir süre sonra, 979'da Ebu Tağlib'in Irak'taki Büveyhîler ile olan çatışmasından yararlanarak babasının Cezire'deki topraklarının bir kısmını geri aldı: Büveyhi hakimiyetini kabul ettikten sonra Rakka ve Rahba hariç Diyar Mudar'ın valiliğini aldı. Aynı zamanda, Büveyhî kuklası olan Abbasi halifesinden Sa'düd Devle (kelime çev. 'Hanedanın mutluluğu' : lâfız) şeref laqab da alarak bu şekilde bilinir oldu.
Bakcur, Fâtımîler ve Bizans'la Çatışmalar
Bu arada Bakcur, Humus'taki yeni görevini, Halep'i ele geçirmek ve Suriye'nin tamamını fethetmek için onu bir piyon olarak kullanmayı amaçlayan Fâtımîler ile temas kurmak için kullanmıştı. Sa'düd Devle'nın kendisi de Fâtımîler ve Bizans arasında gidip geliyordu: bir yandan Bizans hakimiyetine karşı çıkıyor ve Fatımi Halifesini tanımaya istekliydi, ancak diğer yandan kendi bölgesinin Güney Suriye gibi sadece bir başka Fâtımî eyaleti olmasını istemiyordu.
981'de Bizans himayesinden kurtulmak için yaptığı ilk girişim, dış desteğin yetersizliği nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı; Bizans ordusu uyumu sağlamak için Halep surlarının önünde belirdi. Bunun üzerine Fâtımîler Bakcur'u harekete geçmeye ikna ettiler: Eylül 983'te Bakcur, Fâtımî birliklerinin desteğiyle Halep'e bir saldırı başlattı. Sa'düd Devle, Bizans İmparatoru II. Basileios'tan yardım istemek zorunda kaldı ve kuşatma Genç Bardas Fokas komutasındaki Bizans ordusu tarafından kaldırıldı. Bizanslılar daha sonra Ekim ayında Humus'u yağmalamaya başladılar. Şehir Hamdânî kontrolüne geri döndü, Bakcur ise Fâtımî topraklarına kaçtı ve burada Şam valiliğini üstlendi. Bakcur'un kaçışından sonra Bizans ve Hamdânî birlikleri arasında çatışmalar çıkması, Sa'düd Devle ile "kurtarıcıları" arasındaki gergin ilişkilerin bir göstergesidir; bu çatışmalar ancak Hamdani emiri, her yıl ödenen 20.000 altın dinarlık haraç miktarının iki katını ödemeyi kabul ettiğinde çözüldü.
Hamdânîler'in Bizans'la ilişkileri, Fâtımîler Baniyas Bizans kalesini ele geçirmesinin ardından 985-986'da tamamen çöktü. Sa'düd Devle vergi ödemeyi reddetti. Bunun sonucunda Bardas Fokas topraklarını işgal etti ve Kilis'i yağmaladı, ardından geri dönüp güneye doğru yürüdü ve Apamea'yı (Qalaat al-Madiq) kuşatma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. Misilleme olarak Sa'düd Devle birliklerini ünlü Kal'at Sim'an manastırını yıkmaya gönderdi. Ancak bundan kısa bir süre sonra, Mayıs 986'da, Bizans ile Mısır arasında yakın bir barışın imzalanması ihtimali, Sa'düd Devle'yı daha önceki bağlılığına geri dönmeye zorladı ve daha önceki şartlarda haraççı statüsünü yeniden teyit etti. Bu, Sa'düd Devle'nın, Aralık 986'da Buyid esaretinden serbest bırakıldıktan sonra, II. Basileios'ye karşı ikinci isyanında Bizans generali Bardas Skleros'u desteklemesini ve aynı ayda Fâtımî hakimiyetini tanımasını engellemedi, özellikle de Bizans'ın 989'a kadar süren bir iç savaşa sürüklendiği bir dönemde.
991 yılında Bakcur yüzünden Fâtımîler ile savaş tekrar gündeme geldi. 988 yılına kadar Şam'ı yönetti, daha sonra tahttan indirildi ve ardından Rakka'ya kaçtı. Oradan, Fâtımî desteğini pek alamasa da Halep'e saldırmayı denedi. Bizans'ın Antakya doux Michael Bourtzes komutasındaki birlikler yardımıyla Sa'düd Devleçirdi ve daha sonra onu idam ettirdi. Bununla birlikte, Fâtımîler ile ilişkiler, Sa'düd Devle'nın Bakcur'un çocuklarını tutuklaması nedeniyle bozuldu ve Aralık 991'de hemipareziden ölmesi onu Fâtımî mülklerine saldırmaktan alıkoydu.
Halep'te Hamdânî hanedanının tahta çıkışı ve sonu
Sa'düd Devle'nin yerine oğlu Sa'idüd Devle geçti, ancak gerçek güç Sa'düd Devle'nin eski mabeyincisi Lu'lu'nun elindeydi. Hamdânî Gulâm birkaçı Lu'lu'nun etkisinden rahatsız olarak Fâtımî tarafına geçti ve Fâtımîler Türk generali Mançutekin komutasında Halep'e karşı uzun süreli bir saldırı başlattılar. Ancak II. Basileios'un 995 ve 999 yıllarındaki kişisel müdahaleleri emirliği Fâtımî işgalinden kurtarabildi. Savaş 1000 yılına kadar sürdü ve bu tarihten sonra Halep'in iki güç arasında tampon devlet olarak varlığını sürdürmesini garantileyen bir barış antlaşması imzalandı. Son olarak 1002'de Lu'lu, Sa'idüd Devle'yi öldürdü ve Halep'in kontrolünü kendi adına ele geçirdi.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e f Canard 1971, s. 129.
- ^ a b El Tayib 1990, s. 326.
- ^ Kennedy 2004, ss. 277–280.
- ^ a b c d Kennedy 2004, s. 280.
- ^ Canard 1971, ss. 127–128, 129.
- ^ Kennedy 2004, ss. 280–281.
- ^ a b c d e f g Stevenson 1926, ss. 250.
- ^ a b c d e f g h i j Canard 1971, s. 130.
- ^ a b Kennedy 2004, s. 281.
- ^ Whittow 1996, s. 367.
- ^ Whittow 1996, ss. 367–368.
- ^ Whittow 1996, ss. 369–373.
- ^ Stevenson 1926, ss. 250–251.
- ^ Whittow 1996, ss. 379–380.
- ^ Stevenson 1926, ss. 251–252.
- ^ Whittow 1996, ss. 379–381.
- Genel
- Canard, Marius (1971). "Ḥamdānids". Lewis, B.; ; ; (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume III: H–Iram (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 126-131. OCLC 495469525.
- El Tayib, Abdullah (1990). "Abū Firās al-Ḥamdānī". Ashtiany, Julia; Johnstone, T. M.; Latham, J. D.; Serjeant, R. B.; Smith, G. Rex (Ed.). ʿAbbasid Belles-Lettres. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 315-327. ISBN .
- Kennedy, Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (Second bas.). Oxford ve New York: Routledge. ISBN .
- Stevenson, William B. (1926). "Chapter VI. Islam in Syria and Egypt (750–1100)". Bury, John Bagnell (Ed.). The Cambridge Medieval History, Volume V: Contest of Empire and Papacy. New York: The Macmillan Company. ss. 242-264.
- Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600-1025 (İngilizce). Berkeley and Los Angeles, Kaliforniya: University of California Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu l Ma ali Serif daha cok onursal unvani Sa dud Devle Arapca سعد الدولة Suriye nin kuzeyinin cogunu kapsayan Halep Hamdani Emirligi nin ikinci hukumdariydi Emirligin kurucusu Seyfu d Devle nin oglu olan bu kisi genc yasta tahta cikti ve Bizans Imparatoru II Nikiforos un iki yil icinde ulkesinin bati kisimlarini fethederek Halep i bir haracguzar devlete donusturdugu buyuk bir saldirinin ortasindaydi 977 yilina kadar cok sayida isyan ve firarla karsilasan Sa d babasinin veziri Karkuya nin elinde bulunan kendi baskentine bile giremedi Buveyhiler ile yakin iliskiler surdurerek Cezire nin bazi bolgelerinde otoritesini yeniden kurmayi basardi ancak yonetimi Misir daki Fatimiler tarafindan desteklenen valisi Bakcur un isyaniyla kisa surede tehdit altina girdi Sa d ise Bizans Buveyhiler ve Fatimiler arasindaki bagliliginda dalgalanmalar yasamaya devam etse de giderek daha fazla Bizans yardimina guvenmeye basladi Sa dud Devle سعد الدولةHalep emiriHukum suresi967 991Once gelenSeyfu d DevleSonra gelenDogum952OlumAralik 991 Halep SuriyeTam adiSa d al Dawla Abu l Ma ali SharifHanedanHamdaniBabasiSeyfu d DevleAnnesiSakhinahDiniSii IslamHayatiIlk yillar Hamdani hanedaninin aile agaci Sa dud Devle Halep in ilk emiri Seyfu d Devle nin oglu ve Seyf ed Devle nin kuzeni ve saray sairi Ebu Firas in kiz kardesi Sakhinah in ogludur Babasinin Subat 967 de olumu sirasinda henuz on bes yasindaydi ve emirligin baskenti olan Cezire deki Mayyafariqin de ikamet ediyordu Emirlige gecisi muhalefetle karsilasmadi ancak babasinin kendisine biraktigi devlet cokuyordu Bizans imparatoru II Nikiforos Kilikya yi yeni fethetmisti ve kuzey ve bati eyaletlerine baskinlar duzenliyordu en yakin komutanlarinin isyanlari ise Seyfu d Devle nin son yillarini etkiliyordu Sa dud Devle yillarca Seyfu d Devle nin basbakani ve mabeyincisi Karkuya tarafindan yonetilen Halep e Haziran Temmuz 967 de ulasti Hemen hemen hemen hemen ayni donemde Humus valisi olan amcasi Ebu Firas in isyaniyla karsi karsiya kaldi ve bu isyan Ebu Firas in Nisan 968 de muharebede olumune kadar surdu Ayni donemde Halep de Bizanslilar tarafindan tehdit ediliyordu ve Sa dud Devle Karkuya nin tavsiyesi uzerine sehri terk etti Bizanslilar sehre saldirmadilar fakat Karkuya ve yanindaki Gulam asker koleler bu firsati degerlendirerek sehri ele gecirdiler Sa dud Devle 300 sadik taraftariyla birlikte nominal olarak kendisine ait topraklarda sehirden sehire dolasip iceri girmeyi umuyordu Suruc Menbic ve Harran ona destek olmayi reddetti Mayyafarikin de ise annesi onu iceri almadi Sonunda Humus ta siginak buldu Bu arada babasinin eski taraftarlarinin bircogu firsati degerlendirip kendi topraklarini genisleten Musul Emiri kuzeni Ebu Taglib e katilmak uzere ayrildi Seyfu d Devle nin olumunden hemen sonra Rakka yi ele gecirdi ve 971 yilina gelindiginde Diyarbekir ve Diyar Mudar eyaletlerini de kontrolunun kapsamina aldi Hicbir direnis gosteremeyen Sa dud Devle bu kayiplari ve kuzeninin hukumdarligini zimnen kabul etti 969 yili Bizans in ilerleyisinin zirveye ulastigi Suriye tarihinde onemli bir yildi Ekim ayinda generaller Mihail Burces ve Antakya yi ele gecirerek Suriye nin kuzey kiyilarindaki kontrollerini saglamlastirdilar Kisa bir sure sonra Bizanslilar Halep e yuruduler ve yi Halep i Karkuya nin emir ve vekili Bakcur un da onun halefi olarak atandigi bir Bizans himayesi haline getiren bir antlasma imzalamaya zorladilar Aralik 969 veya Ocak 970 Ayni donemde Misir da Fatimiler Ihsidileri yenerek ulkenin kontrolunu ele gecirdiler ve buradan Guney Suriye ye dogru ilerlediler Bizans ve Fatimiler arasindaki bu iki guc arasindaki rekabet Suriye ve Halep in onumuzdeki elli yil boyunca tarihini sekillendirecekti Halep in kurtarilmasi Sa dud Devle 977 yilina kadar baskentini geri almayi basaramadi zira baskent artik Bakcur un kontrolu altindaydi Bakcur 975 yilinda Karkuya yi tahttan indirip hapse atmisti Babasinin bazi Gulam ve en onemlisi Halep civarinda yasayan guclu Beni Kilab kabilesinin yardimiyla Sa dud Devle Halep i kusatti ve ele gecirdi Karkuya serbest birakildi ve birkac yil sonraki olumune kadar devlet isleriyle tekrar gorevlendirildi Bakcur a ise Humus valiligi verildi Kisa bir sure sonra 979 da Ebu Taglib in Irak taki Buveyhiler ile olan catismasindan yararlanarak babasinin Cezire deki topraklarinin bir kismini geri aldi Buveyhi hakimiyetini kabul ettikten sonra Rakka ve Rahba haric Diyar Mudar in valiligini aldi Ayni zamanda Buveyhi kuklasi olan Abbasi halifesinden Sa dud Devle kelime cev Hanedanin mutlulugu lafiz seref laqab da alarak bu sekilde bilinir oldu Bakcur Fatimiler ve Bizans la Catismalar Bu arada Bakcur Humus taki yeni gorevini Halep i ele gecirmek ve Suriye nin tamamini fethetmek icin onu bir piyon olarak kullanmayi amaclayan Fatimiler ile temas kurmak icin kullanmisti Sa dud Devle nin kendisi de Fatimiler ve Bizans arasinda gidip geliyordu bir yandan Bizans hakimiyetine karsi cikiyor ve Fatimi Halifesini tanimaya istekliydi ancak diger yandan kendi bolgesinin Guney Suriye gibi sadece bir baska Fatimi eyaleti olmasini istemiyordu 981 de Bizans himayesinden kurtulmak icin yaptigi ilk girisim dis destegin yetersizligi nedeniyle basarisizlikla sonuclandi Bizans ordusu uyumu saglamak icin Halep surlarinin onunde belirdi Bunun uzerine Fatimiler Bakcur u harekete gecmeye ikna ettiler Eylul 983 te Bakcur Fatimi birliklerinin destegiyle Halep e bir saldiri baslatti Sa dud Devle Bizans Imparatoru II Basileios tan yardim istemek zorunda kaldi ve kusatma Genc Bardas Fokas komutasindaki Bizans ordusu tarafindan kaldirildi Bizanslilar daha sonra Ekim ayinda Humus u yagmalamaya basladilar Sehir Hamdani kontrolune geri dondu Bakcur ise Fatimi topraklarina kacti ve burada Sam valiligini ustlendi Bakcur un kacisindan sonra Bizans ve Hamdani birlikleri arasinda catismalar cikmasi Sa dud Devle ile kurtaricilari arasindaki gergin iliskilerin bir gostergesidir bu catismalar ancak Hamdani emiri her yil odenen 20 000 altin dinarlik harac miktarinin iki katini odemeyi kabul ettiginde cozuldu Hamdaniler in Bizans la iliskileri Fatimiler Baniyas Bizans kalesini ele gecirmesinin ardindan 985 986 da tamamen coktu Sa dud Devle vergi odemeyi reddetti Bunun sonucunda Bardas Fokas topraklarini isgal etti ve Kilis i yagmaladi ardindan geri donup guneye dogru yurudu ve Apamea yi Qalaat al Madiq kusatma girisimi basarisizlikla sonuclandi Misilleme olarak Sa dud Devle birliklerini unlu Kal at Sim an manastirini yikmaya gonderdi Ancak bundan kisa bir sure sonra Mayis 986 da Bizans ile Misir arasinda yakin bir barisin imzalanmasi ihtimali Sa dud Devle yi daha onceki bagliligina geri donmeye zorladi ve daha onceki sartlarda haracci statusunu yeniden teyit etti Bu Sa dud Devle nin Aralik 986 da Buyid esaretinden serbest birakildiktan sonra II Basileios ye karsi ikinci isyaninda Bizans generali Bardas Skleros u desteklemesini ve ayni ayda Fatimi hakimiyetini tanimasini engellemedi ozellikle de Bizans in 989 a kadar suren bir ic savasa suruklendigi bir donemde 991 yilinda Bakcur yuzunden Fatimiler ile savas tekrar gundeme geldi 988 yilina kadar Sam i yonetti daha sonra tahttan indirildi ve ardindan Rakka ya kacti Oradan Fatimi destegini pek alamasa da Halep e saldirmayi denedi Bizans in Antakya doux Michael Bourtzes komutasindaki birlikler yardimiyla Sa dud Devlecirdi ve daha sonra onu idam ettirdi Bununla birlikte Fatimiler ile iliskiler Sa dud Devle nin Bakcur un cocuklarini tutuklamasi nedeniyle bozuldu ve Aralik 991 de hemipareziden olmesi onu Fatimi mulklerine saldirmaktan alikoydu Halep te Hamdani hanedaninin tahta cikisi ve sonu Sa dud Devle nin yerine oglu Sa idud Devle gecti ancak gercek guc Sa dud Devle nin eski mabeyincisi Lu lu nun elindeydi Hamdani Gulam birkaci Lu lu nun etkisinden rahatsiz olarak Fatimi tarafina gecti ve Fatimiler Turk generali Mancutekin komutasinda Halep e karsi uzun sureli bir saldiri baslattilar Ancak II Basileios un 995 ve 999 yillarindaki kisisel mudahaleleri emirligi Fatimi isgalinden kurtarabildi Savas 1000 yilina kadar surdu ve bu tarihten sonra Halep in iki guc arasinda tampon devlet olarak varligini surdurmesini garantileyen bir baris antlasmasi imzalandi Son olarak 1002 de Lu lu Sa idud Devle yi oldurdu ve Halep in kontrolunu kendi adina ele gecirdi KaynakcaOzel a b c d e f Canard 1971 s 129 a b El Tayib 1990 s 326 Kennedy 2004 ss 277 280 a b c d Kennedy 2004 s 280 Canard 1971 ss 127 128 129 Kennedy 2004 ss 280 281 a b c d e f g Stevenson 1926 ss 250 a b c d e f g h i j Canard 1971 s 130 a b Kennedy 2004 s 281 Whittow 1996 s 367 Whittow 1996 ss 367 368 Whittow 1996 ss 369 373 Stevenson 1926 ss 250 251 Whittow 1996 ss 379 380 Stevenson 1926 ss 251 252 Whittow 1996 ss 379 381 GenelCanard Marius 1971 Ḥamdanids Lewis B Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Volume III H Iram Ingilizce Leiden E J Brill ss 126 131 OCLC 495469525 El Tayib Abdullah 1990 Abu Firas al Ḥamdani Ashtiany Julia Johnstone T M Latham J D Serjeant R B Smith G Rex Ed ʿAbbasid Belles Lettres Cambridge Cambridge University Press ss 315 327 ISBN 0 521 24016 6 Kennedy Hugh 2016 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Ingilizce Second bas Oxford ve New York Routledge ISBN 978 1 138 78761 2 Stevenson William B 1926 Chapter VI Islam in Syria and Egypt 750 1100 Bury John Bagnell Ed The Cambridge Medieval History Volume V Contest of Empire and Papacy New York The Macmillan Company ss 242 264 Whittow Mark 1996 The Making of Byzantium 600 1025 Ingilizce Berkeley and Los Angeles Kaliforniya University of California Press ISBN 978 0 520 20496 6