Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türk-Moğol veya Türk-Moğol geleneği; 14. yüzyılda Asya'da, Altın Orda ve Çağatay Hanlığı'nın yönetici seçkinleri arasında ortaya çıkan bir etnokültürel sentezdi. Bu hanlıkların yöneticileri olan Moğol soyluları, sonunda fethettikleri ve yönettikleri Türk halklarına asimile oldular ve böylece Türk-Moğollar olarak bilinmeye başladılar. Bu seçkinler, Moğol siyasi ve yasal kurumlarını korurken yavaş yavaş önceki dinleri olan Tengricilik'den ayrılıp İslam'ı ve Türk dillerini benimsediler.
Türk-Moğollar, Moğol Hanlıklarının yıkılmasının ardından Altın Orda'nın yerini alacak olan Kazak Hanlığı, Tatar Hanlıkları (Kırım Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Kazan Hanlığı gibi) ve Orta Asya'da Çağatay Hanlığı'nın yerini alan Timur İmparatorluğu gibi birçok İslami ardıl devlet kurdu. Bir Türk-Moğol prensi ve Timur'un büyük-büyük-büyük-torunu olan Babur (1483–1530), neredeyse tüm Hint yarımadasını yöneten Babür İmparatorluğu'nu kurdu. Türkler ve Tatarlar da Memluk Sultanlığı döneminde siyasi ve askeri otorite kullanarak Mısır'ın bir bölümünü yönettiler.
Türk-Moğol seçkinleri, o zamanlar Orta Asya Müslümanları arasında baskın kültür olan Türk-İran geleneğinin hamisi oldular. Sonraki yüzyıllarda Türk-İran kültürü, Türk-Moğolların komşu bölgeleri fethetmesiyle daha da ileriye taşındı ve sonunda Güney Asya'da (Hint Yarımadası), özellikle Kuzey Hindistan'da (Babür İmparatorluğu), Orta Asya ve Tarım Havzası'nda (Kuzeybatı Çin) ve Batı Asya'nın (Orta Doğu) büyük bölümlerinde yönetici ve seçkin sınıfların baskın kültürü haline geldi.
Öncül
Cengiz Han'dan önce Türk halkları ve Moğollar kendi aralarında kelime alışverişinde bulundular ve Türk dilleri Moğolcadan daha aktifti. MÖ ad1= binyıl civarında Ana Moğol dilinde Ana Türkçe'den kapsamlı sözcüksel alıntıların sayesinde çok daha eski bir Türk-Moğol geleneği varlığı kanıtlandı. Türk ve Moğol dilleri, bu çağdan öncesine ait gibi görünen ve zaten MÖ 500 civarında Türk halkının dağılmasından önce var olan diğer sözcüksel benzerliklerin yanı sıra şahıs zamirlerinde ödünç alınan kapsamlı benzerlikleri paylaşır. Türk ve Moğol dilleri arasındaki uzun süreli dil temasının daha da eski bir dönemi; daha fazla ve daha temel fonotaktik, gramer ve tipolojik benzerliklerle belirtilir (örneğin eşzamanlı sesli harf uyumu, gramer cinsiyetinin olmaması, kapsamlı bitişiklik, oldukça benzer fonotaktik kurallar ve fonoloji).
Geçmişte bu benzerlikler genetik bir ilişkiye atfedildi ve bir Altay dil ailesinin yaygın olarak kabul görmesine yol açtı. Daha yakın zamanlarda genetik ilişkinin kesin bir gösteriminin olmaması nedeniyle bu benzerlikler, bilinen bu üç dil teması dönemine bölünmüştür. Benzerlikler; bunun yerine Tunguzca, Korece ve Japon dil ailelerini de içeren bir Kuzeydoğu Asya dil birliği önerisine yol açtı ancak Türk ve Moğol en kapsamlı benzerlikleri gösteriyor. Son derleme ve araştırmalara göre Moğolca ve Türkçe alıntı kelimelerin söz varlığında kökleri bakımından aynı kabul edilen bulunmaktadır. Ayrıca diğer dillerden türeyen Moğolca söz varlığında da Türkçe en yaygın olanıdır.
Dil
Moğol fetihlerinin ardından Moğol halefi devletlerin yönetici Moğol seçkinleri, yönettikleri Moğol olmayan halklarla bir asimilasyon süreci başlattı. Altın Orda'nın nüfusu büyük ölçüde daha sonra İslam'ı benimseyen Türkler ve Moğollar'ın yanı sıra daha az sayıda Finnik halk, Sarmato-İskit, Slavlar ve diğerleriyle birlikte (Müslüman olsun ya da olmasın) Kafkasya halkının bir karışımıydı.
Orda nüfusunun çoğu Türk kökenliydi: Kıpçaklar, Kumanlar, Volga Bulgarları, Harezmliler ve diğerleri. Batu'nun asıl Moğol savaşçılarının torunları üst sınıfı oluştururken Orda yavaş yavaş Türkleşti ve Moğol kimliğini kaybetti. Genellikle Ruslar ve Avrupalılar tarafından Tatarlar olarak adlandırıldılar. Ruslar, bu grup için bu ortak adı 20. yüzyıla kadar korudu. Bu grubun çoğu üyesi kendilerini etnik veya aşiret isimleriyle tanımlarken çoğu da kendilerini Müslüman olarak görüyordu. Hem tarımsal hem de göçebe olan nüfusun çoğu, Orda dağıldıktan sonra Kıpçak gruplarının bölgesel dillerine dönüşen Kıpçak dilini benimsedi.
Çağatay Hanlığı'nda Moğol seçkinleri tarafından benimsenen Türk dili, Karluk Türkçesinin soyundan gelen Çağatay dili olarak bilinmeye başlandı. Çağatay dili, Çağatay Hanlarının düşüşünden sonra Orta Asya'da güç kazanan bir Türk-Moğol hanedanı olan Timurlu hanedanının ana diliydi. Çağatayca; Özbekçe ve Uygurcayı içeren Türk dillerinin modern Karluk kolunun öncüsüdür.
Din
Erken Moğol fetihleri döneminde Moğol ve Cengiz Han'ın fetihleri büyük ölçüde Tengrizm'i takip etti. Bununla birlikte, Moğol İmparatorluğu'nun halefi olan İlhanlılar, Altın Orda ve Çağatay Hanlıkları, İran ve Orta Asya'daki Müslüman halkın büyük bir kısmını yönetti.
1313'te Altın Orda'da Özbek Han, tahta geçerek İslam'ı devlet dini olarak benimsedi. Rusya'daki Moğollar arasında Budizm ve Şamanizmi yasaklayarak Yuan kültürünün yayılmasını tersine çevirdi. 1315'te Özbek Han, dini politikasına ve tahtın halefiyetine karşı çıkan Cengizli prenslerini ve Budist lamaları öldürerek Orda'yı başarılı bir şekilde İslamileştirdi. Özbek Han, Memlükler ile Berke ve seleflerinin başlattığı ittifakı sürdürdü. Memlük Sultanı ve Kahire'deki gölge Halifesi ile dostane bir ilişki sürdürdü. Uzun bir gecikme ve uzun tartışmalardan sonra, Mısır Sultanı Al-Nasir Muhammed'in soyundan prenses ile evlendi. Özbek Han ve halefi Canibeg (1342-1357) döneminde Avrasya'daki bazı Türkler arasında Moğol öncesi dönemlere kadar uzanan derin kökleri olan İslam, taraftarları diğer inançlara karşı hoşgörülü kalsa da genel kabul gördü.
Moğollar, İslam'ı başarılı bir şekilde yaymak için bir cami ve Müslüman kültürünün önemli bir unsuru olan hamamı bulunduran "özenle hazırlanmış yerler" inşa ettiler. Saray, diğer ülkelerden gelen tüccarları cezbetti. Memlük Sultanlığı ile bağların güçlenmesi nedeniyle köle ticareti gelişti. Servetin artması ve ürünlere olan talebin artması tipik olarak nüfus artışına yol açtı ve Saray'da da durum aynıydı. Bölgedeki konut artışı, başkenti büyük bir Müslüman Sultanlığının merkezine dönüştürdü.
Çağatay Hanlığı'nda İslam'a döndü ve zamanla Çağatay seçkinleri tamamen İslamlaştı. Çağatay Hanlığı'nın yerini Türk-Moğol savaşçısı Timur'un kurduğu Orta Asya'daki Timur İmparatorluğu aldı. 'a göre Timur bozkır göçebesi değil, "İslamlaşmış ve İranlaşmış bir toplumun ürünü" idi. Timur, fetihlerini meşrulaştırmak için İslami sembollere, dile güvendi ve kendisinden "İslam'ın Kılıcı" olarak bahsetti; eğitim ve dini kurumları himayesi altına aldı. Hayatı boyunca neredeyse tüm Börçigin liderlerini İslam'a çevirdi. Timur, İzmir Kuşatması'nda Hristiyan Hospitaliler Şövalyelerini kararlı bir şekilde yendi ve kendisine bir gazi adını verdi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Beatrice Forbes Manz (1989). The Rise and Rule of Tamerlane. Cambridge University Press. ss. 6-9. ISBN .
- ^ Encyclopædia Britannica. 2007.
- ^ Beatrice F. Manz (2000). .
- ^ "The Cambridge History of Egypt", Volume 1, (1998) P. 250
- ^ Encyclopædia Britannica.
- ^ "Egypt – The Mamluks, 1250–1517". countrystudies.us. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2015.
- ^ Kenneth M. Setton (1969). The Later Crusades, 1189–1311. Wisconsin: Univ of Wisconsin Press. s. 757. ISBN .
- ^ Amalia Levanoni (1995). A Turning Point in Mamluk History: The Third Reign of Al-Nāṣir Muḥammad Ibn Qalāwūn (1310-1341) (İngilizce). BRILL. s. 17. ISBN . 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ Carole Hillenbrand (2007). Turkish Myth and Muslim Symbol: The Battle of Manzikert. Edimburgo: Edinburgh University Press. ss. 164-165. ISBN .
- ^ Canfield, Robert L. (1991). Turko-Persia in Historical Perspective. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. s. 1 ("Origins"). ISBN .
- ^ a b c Janhunen, Juha (2013). "Personal pronouns in Core Altaic". Shared Grammaticalization: With Special Focus on the Transeurasian Languages. s. 221. ISBN .
- ^ Nakashima, Y. (n.d.). 語彙借用に見るモンゴル語とチュルク語の言語接触: 特にカザフ語及びトゥヴァ語との比較を中心として(Rep.). Retrieved from https://ir.library.osaka-u.ac.jp/repo/ouka/all/51188/gk00068_論文.pdf 5 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Halperin, Charles J. (1987). Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History. Indiana University Press. s. 111. ISBN .
- ^ "Encyclopædia Britannica". 9 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ L.A. Grenoble (2006). Language Policy in the Soviet Union. Springer Science & Business Media. ss. 149-. ISBN .
- ^ Saunders, J. J. (2001). The History of the Mongol Conquests. University of Pennsylvania Press. ss. 173-. ISBN . 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ Marozzi, Justin (2004). Tamerlane: Sword of Islam, conqueror of the world. HarperCollins.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk Mogol veya Turk Mogol gelenegi 14 yuzyilda Asya da Altin Orda ve Cagatay Hanligi nin yonetici seckinleri arasinda ortaya cikan bir etnokulturel sentezdi Bu hanliklarin yoneticileri olan Mogol soylulari sonunda fethettikleri ve yonettikleri Turk halklarina asimile oldular ve boylece Turk Mogollar olarak bilinmeye basladilar Bu seckinler Mogol siyasi ve yasal kurumlarini korurken yavas yavas onceki dinleri olan Tengricilik den ayrilip Islam i ve Turk dillerini benimsediler 1335 te Asya Turk Mogollar Mogol Hanliklarinin yikilmasinin ardindan Altin Orda nin yerini alacak olan Kazak Hanligi Tatar Hanliklari Kirim Hanligi Astrahan Hanligi Kazan Hanligi gibi ve Orta Asya da Cagatay Hanligi nin yerini alan Timur Imparatorlugu gibi bircok Islami ardil devlet kurdu Bir Turk Mogol prensi ve Timur un buyuk buyuk buyuk torunu olan Babur 1483 1530 neredeyse tum Hint yarimadasini yoneten Babur Imparatorlugu nu kurdu Turkler ve Tatarlar da Memluk Sultanligi doneminde siyasi ve askeri otorite kullanarak Misir in bir bolumunu yonettiler Turk Mogol seckinleri o zamanlar Orta Asya Muslumanlari arasinda baskin kultur olan Turk Iran geleneginin hamisi oldular Sonraki yuzyillarda Turk Iran kulturu Turk Mogollarin komsu bolgeleri fethetmesiyle daha da ileriye tasindi ve sonunda Guney Asya da Hint Yarimadasi ozellikle Kuzey Hindistan da Babur Imparatorlugu Orta Asya ve Tarim Havzasi nda Kuzeybati Cin ve Bati Asya nin Orta Dogu buyuk bolumlerinde yonetici ve seckin siniflarin baskin kulturu haline geldi OnculCengiz Han dan once Turk halklari ve Mogollar kendi aralarinda kelime alisverisinde bulundular ve Turk dilleri Mogolcadan daha aktifti MO ad1 binyil civarinda Ana Mogol dilinde Ana Turkce den kapsamli sozcuksel alintilarin sayesinde cok daha eski bir Turk Mogol gelenegi varligi kanitlandi Turk ve Mogol dilleri bu cagdan oncesine ait gibi gorunen ve zaten MO 500 civarinda Turk halkinin dagilmasindan once var olan diger sozcuksel benzerliklerin yani sira sahis zamirlerinde odunc alinan kapsamli benzerlikleri paylasir Turk ve Mogol dilleri arasindaki uzun sureli dil temasinin daha da eski bir donemi daha fazla ve daha temel fonotaktik gramer ve tipolojik benzerliklerle belirtilir ornegin eszamanli sesli harf uyumu gramer cinsiyetinin olmamasi kapsamli bitisiklik oldukca benzer fonotaktik kurallar ve fonoloji Gecmiste bu benzerlikler genetik bir iliskiye atfedildi ve bir Altay dil ailesinin yaygin olarak kabul gormesine yol acti Daha yakin zamanlarda genetik iliskinin kesin bir gosteriminin olmamasi nedeniyle bu benzerlikler bilinen bu uc dil temasi donemine bolunmustur Benzerlikler bunun yerine Tunguzca Korece ve Japon dil ailelerini de iceren bir Kuzeydogu Asya dil birligi onerisine yol acti ancak Turk ve Mogol en kapsamli benzerlikleri gosteriyor Son derleme ve arastirmalara gore Mogolca ve Turkce alinti kelimelerin soz varliginda kokleri bakimindan ayni kabul edilen bulunmaktadir Ayrica diger dillerden tureyen Mogolca soz varliginda da Turkce en yaygin olanidir DilMogol fetihlerinin ardindan Mogol halefi devletlerin yonetici Mogol seckinleri yonettikleri Mogol olmayan halklarla bir asimilasyon sureci baslatti Altin Orda nin nufusu buyuk olcude daha sonra Islam i benimseyen Turkler ve Mogollar in yani sira daha az sayida Finnik halk Sarmato Iskit Slavlar ve digerleriyle birlikte Musluman olsun ya da olmasin Kafkasya halkinin bir karisimiydi Orda nufusunun cogu Turk kokenliydi Kipcaklar Kumanlar Volga Bulgarlari Harezmliler ve digerleri Batu nun asil Mogol savascilarinin torunlari ust sinifi olustururken Orda yavas yavas Turklesti ve Mogol kimligini kaybetti Genellikle Ruslar ve Avrupalilar tarafindan Tatarlar olarak adlandirildilar Ruslar bu grup icin bu ortak adi 20 yuzyila kadar korudu Bu grubun cogu uyesi kendilerini etnik veya asiret isimleriyle tanimlarken cogu da kendilerini Musluman olarak goruyordu Hem tarimsal hem de gocebe olan nufusun cogu Orda dagildiktan sonra Kipcak gruplarinin bolgesel dillerine donusen Kipcak dilini benimsedi Cagatay Hanligi nda Mogol seckinleri tarafindan benimsenen Turk dili Karluk Turkcesinin soyundan gelen Cagatay dili olarak bilinmeye baslandi Cagatay dili Cagatay Hanlarinin dususunden sonra Orta Asya da guc kazanan bir Turk Mogol hanedani olan Timurlu hanedaninin ana diliydi Cagatayca Ozbekce ve Uygurcayi iceren Turk dillerinin modern Karluk kolunun oncusudur DinErken Mogol fetihleri doneminde Mogol ve Cengiz Han in fetihleri buyuk olcude Tengrizm i takip etti Bununla birlikte Mogol Imparatorlugu nun halefi olan Ilhanlilar Altin Orda ve Cagatay Hanliklari Iran ve Orta Asya daki Musluman halkin buyuk bir kismini yonetti 1313 te Altin Orda da Ozbek Han tahta gecerek Islam i devlet dini olarak benimsedi Rusya daki Mogollar arasinda Budizm ve Samanizmi yasaklayarak Yuan kulturunun yayilmasini tersine cevirdi 1315 te Ozbek Han dini politikasina ve tahtin halefiyetine karsi cikan Cengizli prenslerini ve Budist lamalari oldurerek Orda yi basarili bir sekilde Islamilestirdi Ozbek Han Memlukler ile Berke ve seleflerinin baslattigi ittifaki surdurdu Memluk Sultani ve Kahire deki golge Halifesi ile dostane bir iliski surdurdu Uzun bir gecikme ve uzun tartismalardan sonra Misir Sultani Al Nasir Muhammed in soyundan prenses ile evlendi Ozbek Han ve halefi Canibeg 1342 1357 doneminde Avrasya daki bazi Turkler arasinda Mogol oncesi donemlere kadar uzanan derin kokleri olan Islam taraftarlari diger inanclara karsi hosgorulu kalsa da genel kabul gordu Mogollar Islam i basarili bir sekilde yaymak icin bir cami ve Musluman kulturunun onemli bir unsuru olan hamami bulunduran ozenle hazirlanmis yerler insa ettiler Saray diger ulkelerden gelen tuccarlari cezbetti Memluk Sultanligi ile baglarin guclenmesi nedeniyle kole ticareti gelisti Servetin artmasi ve urunlere olan talebin artmasi tipik olarak nufus artisina yol acti ve Saray da da durum ayniydi Bolgedeki konut artisi baskenti buyuk bir Musluman Sultanliginin merkezine donusturdu Cagatay Hanligi nda Islam a dondu ve zamanla Cagatay seckinleri tamamen Islamlasti Cagatay Hanligi nin yerini Turk Mogol savascisi Timur un kurdugu Orta Asya daki Timur Imparatorlugu aldi a gore Timur bozkir gocebesi degil Islamlasmis ve Iranlasmis bir toplumun urunu idi Timur fetihlerini mesrulastirmak icin Islami sembollere dile guvendi ve kendisinden Islam in Kilici olarak bahsetti egitim ve dini kurumlari himayesi altina aldi Hayati boyunca neredeyse tum Borcigin liderlerini Islam a cevirdi Timur Izmir Kusatmasi nda Hristiyan Hospitaliler Sovalyelerini kararli bir sekilde yendi ve kendisine bir gazi adini verdi Ayrica bakinizBarlas Altin Orda Cagatay Hanligi Tatar Konfederasyonu Tatarlar Hazarlar Timur Imparatorlugu Babur Imparatorlugu Turk Iran gelenegi Mogol istilasi Kirim Hanligi Astrahan Hanligi Kazan Hanligi Kazak HanligiKaynakca Beatrice Forbes Manz 1989 The Rise and Rule of Tamerlane Cambridge University Press ss 6 9 ISBN 978 0 521 34595 8 Encyclopaedia Britannica 2007 Beatrice F Manz 2000 The Cambridge History of Egypt Volume 1 1998 P 250 Encyclopaedia Britannica Egypt The Mamluks 1250 1517 countrystudies us 8 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2015 Kenneth M Setton 1969 The Later Crusades 1189 1311 Wisconsin Univ of Wisconsin Press s 757 ISBN 978 0 299 04844 0 Amalia Levanoni 1995 A Turning Point in Mamluk History The Third Reign of Al Naṣir Muḥammad Ibn Qalawun 1310 1341 Ingilizce BRILL s 17 ISBN 9004101829 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2023 Carole Hillenbrand 2007 Turkish Myth and Muslim Symbol The Battle of Manzikert Edimburgo Edinburgh University Press ss 164 165 ISBN 9780748625727 Canfield Robert L 1991 Turko Persia in Historical Perspective Cambridge United Kingdom Cambridge University Press s 1 Origins ISBN 0 521 52291 9 a b c Janhunen Juha 2013 Personal pronouns in Core Altaic Shared Grammaticalization With Special Focus on the Transeurasian Languages s 221 ISBN 9789027205995 Nakashima Y n d 語彙借用に見るモンゴル語とチュルク語の言語接触 特にカザフ語及びトゥヴァ語との比較を中心として Rep Retrieved from https ir library osaka u ac jp repo ouka all 51188 gk00068 論文 pdf 5 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halperin Charles J 1987 Russia and the Golden Horde The Mongol Impact on Medieval Russian History Indiana University Press s 111 ISBN 978 0 253 20445 5 Encyclopaedia Britannica 9 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2023 L A Grenoble 2006 Language Policy in the Soviet Union Springer Science amp Business Media ss 149 ISBN 978 0 306 48083 6 Saunders J J 2001 The History of the Mongol Conquests University of Pennsylvania Press ss 173 ISBN 978 0 8122 1766 7 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2023 Marozzi Justin 2004 Tamerlane Sword of Islam conqueror of the world HarperCollins ISBN eksik