Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye coğrafyası, Türkiye'nin konumu, coğrafi bölgeleri, yeryüzü şekillleri, iklim, nüfus, din, tarım, hayvancılık ve ekonomisinin yörelere ve bölgelere göre dağılımını içerir.
| Türkiye coğrafyası | |
|---|---|
 | |
| Kıta | Asya (%97) Avrupa (%3) |
| Bölge | Batı Asya Anadolu Doğu Trakya |
| Koordinatlar | 39°00′N 35°00′E |
| Yüzölçüm | dünyada 37. sırada 783.562 km² Kara : 98 % Su : 2 % |
| Kıyılar | 8.333 km |
| Sınırlar | 2.753 km |
| En yüksek nokta | Ağrı Dağı (5.166 m) |
| En alçak nokta | Akdeniz (0 m) |
| En uzun nehir | Kızılırmak (1.350 km) |
| En büyük göl | Van Gölü (3.755 km²) |
Türkiye; Anadolu Yakası, Güneydoğu Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlayan büyük, kabaca dikdörtgen bir yarımadadır. Toprakları 36–42° Kuzey enlemleri ve 26–45° Doğu boylamları arasında yer alır. Ülkenin doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık bir zaman farkı vardır. Genişliği 1.660 kilometredir. Göller ve adalar dahil kapladığı gerçek alan 814.578 km², izdüşüm alanı ise 783.562 km²'dir. Türkiye'ye ait bu iki yüzölçüm değeri arasındaki farkın büyüklüğü, arazinin dağlık ve engebeli olmasından kaynaklanır.
Türkiye'nin Avrupa kısmı (diğer adıyla Trakya), ülkenin %3'ünü, nüfusunun ise %10'unu oluşturmaktadır. Ülke toprakları yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır. Marmara Bölgesi %8.5, Ege Bölgesi %12, Akdeniz Bölgesi %16, İç Anadolu Bölgesi %18, Karadeniz Bölgesi %18, Doğu Anadolu Bölgesi %21 ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi %7.5 yer tutmaktadır. Türkiye'nin kara sınırlarının uzunluğu 2.753 kilometre, adalar dahil sahil uzunluğu 8.333 kilometredir. Kara parçalarının toplam alanı 783.356 km², su alanlarının toplam alanı ise 9.820 km²'dir.
Türkiye; kuzeybatıda Bulgaristan, batıda Yunanistan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, İran ve Azerbaycan, güneydoğuda ise Irak ve Suriye ile komşudur. Güneyini Kıbrıs Adası ve Akdeniz, batısını Ege Denizi ve kuzeyini Karadeniz çevreler. Marmara Denizi ise İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile birlikte Anadolu'yu Trakya'dan, yani Asya'yı Avrupa'dan ayırır. Türkiye'nin resmî dili, nüfusunun %85–90 kadarının ana dili olan Türkçedir. Ülkenin %70–80'ini Türkler, %20 kadarını Kürtler, geriye kalanını da diğer azınlık halklar ((Arnavutlar), Boşnaklar, Çerkesler, Gürcüler, Lazlar, Zazalar vs.) oluşturmaktadır. Nüfusunun büyük bölümü, Hanefî mezhebine bağlı Sünni Müslümandır. Günümüzde Türkiye, askerî kapasitesi ve diplomatik girişimleri nedeniyle bir bölgesel güç kabul edilirken;Avrupa ve Asya kıtalarının kavşak noktasında yer alması nedeniyle de önemli bir jeostratejik güce sahiptir.
Coğrafi bölgeler
Türkiye, 6–21 Haziran 1941 tarihlerinde yapılan Birinci Coğrafya Kongresi'nde 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmıştır. Kongre; coğrafya dersleri müfredatı, coğrafya ders kitaplarının hazırlanması, coğrafi terimlerin belirlenmesi, Türkiye coğrafyasının ana hatlarının adlandırılması konularında çalışmak üzere Ankara'da toplanmıştır. Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu oldukları denizin adı verilmiş, diğer üç bölge ise Anadolu içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır. Oluşturulan coğrafi bölgelerin herhangi bir siyasi özelliği yoktur ve il sınırlarıyla da çakışmazlar. Coğrafi bölgeler ve coğrafi bölgelerin sınırları belirlenirken şu etkenler dikkate alınmıştır: Doğal etkenler (konum, yeryüzü şekilleri, iklim, bitki örtüsü), beşeri etkenler (nüfus), ekonomik etkenler (tarım, hayvancılık, sanayi, madencilik, ticaret, turizm).
Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan, ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresi'nde Türkiye, 21 bölüme ayrılmıştır. Akdeniz Bölgesi'ndeki Çukurova, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Orta Fırat, İç Anadolu Bölgesi'ndeki Konya bölümleri bunlara örnek olarak verilebilir.
Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farkların oluşmasında fiziki faktörler (iklim, yer şekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yer altı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynamaktadır. Nüfusun en yoğun olduğu bölge Marmara Bölgesi iken, en seyrek olduğu bölge ise Doğu Anadolu Bölgesi'dir. Marmara'nın kalabalık bir nüfusa sahip olmasında İstanbul önemli bir rol oynar.
Yeryüzü şekilleri
Dağlar
Ülkenin yarısından fazlası, yükseltisi 1.000 metreyi aşan yüksek alanlardan oluşur. Türkiye'nin ortalama yüksekliği 1141 metredir. Yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlar, %10'u da alçak alanlarla kaplıdır. En yüksek ve dağlık alanlar doğu kesiminde yer alır. Kuzey kesimini Kuzey Anadolu Dağları; güney, doğu ve güneydoğu kesimlerini de Toroslar kaplar. Ülkenin en yüksek noktası, Ağrı Dağı'nın 5.137 metreye erişen doruğudur. Onu 4.170 metre rakımıyla Hakkari'deki Cilo Dağı ve 4.049 metre rakımıyla da Bitlis'teki Süphan Dağı takip eder.
Düzlükler
Başlıca geniş düzlükler Çukurova, Konya Ovası ve Şanlıurfa'daki Harran ovalarıdır.
Akarsular ve Göller
Kaynağı ve denize döküldüğü yer ülke sınırları içinde olan en uzun akarsu, 1.355 kilometre uzunluğundaki Kızılırmak'tır. En büyük doğal göl, 3.713 km² alan kaplayan Van Gölü'dür. 817 km²'lik alana yayılan Atatürk Baraj Gölü ise ülkenin en büyük yapay gölüdür. Türkiye'nin en büyük adası olan Gökçeada'nın yüzölçümü 279 km²'dir.
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünce yaptırılan ve temeli 26 Şubat 2013 tarihinde atılan Yusufeli Barajı; Karadeniz Bölgesi’nde, Artvin’in 70 kilometre güney batısındaki mesafede, Çoruh Nehri üzerinde inşa edilen olup, tamamlandığında 540 MW kurulu güç ile yılda ortalama 1,8 milyar kWh enerji üretecektir. Aynı zamanda tesis işletmeye alındığında, çift eğrilikli beton kemer kategorisinde dünyanın en yüksek 3. ve genel kategoride ise dünyanın en yüksek 7. barajı olacaktır.
Deprem kuşağı
Türkiye, dünyanın önemli deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya Kuşağı üzerindedir.Kuzey Anadolu fayı boyunca 1939 yılından bu yana pek çok büyük ve yıkıcı deprem yaşanmıştır.
1939 yılında Erzincan'da yaşanan 7.9 büyüklüğündeki deprem, Türkiye tarihinin gördüğü en büyük depremdir. Deprem sonucunda 30.000'den fazla kişi hayatını kaybetmiş ve 100.000'den fazla kişi yaralanmıştır. Ölü sayısı bakımından en ağır bilançoya sahip ikinci depremdir.
2023 yılında 6 Şubat saat 04.17'de, Kahramanmaraş merkezli, en çok da zarar veren 7.8 Mw. ve 9 saat sonra 7.6 Mw. büyüklüğünde 2 büyük deprem olmuştur. 10.000+ (en büyüğü 6.7) olmuştur. 2 hafta sonra 20 Şubat'ta 6.4 büyüklüğünde kısa süreli güçlü bir deprem daha olmuştur. Bu depremler sonucunda Türkiye ve Suriye'de toplam ortalama 50.000+ kişi hayatını kaybetti. 230.000+ insan da yaralandı. Türkiye 84 Milyar Dolar maddi zarara uğradı. Binlerce bina yıkıldı, yolların kullanımı zorlaştı ve OHAL ilan edildi. Bu depremler Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en çok zarar veren 1. deprem olarak kayıtlara geçti.
7.2 büyüklüğündeki 1999 Düzce Depremi'nde ise 845 kişi ölü ve 4.948 kişi yaralanmıştır.
İklim
Türkiye'de başlıca görülen üç iklim Karasal iklim, Akdeniz iklimi ve Karadeniz iklimidir.
Karasal iklimde yazlar sıcak ve kurak geçerken, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Türkiye'nin büyük bölümü (İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu) karasal iklimi yaşamaktadır. Akdeniz ikliminde de yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Akdeniz Bölgesi, Ege Bölgesi ve Marmara'nın bir bölümü bu iklimi yaşamaktadır. Karadeniz ikliminde ise çoğu mevsim yağışlı geçer. Karadeniz Bölgesi'nin tamamı bu iklime hakimdir.
Aşağıdaki tabloda Türkiye'nin sıcaklık ve yağış durumları verilmiştir.
| Sıcaklık ortalaması | Yüksek sıcaklık | Düşük sıcaklık | Nem Ortalaması | Yağış ortalaması | |||||
| Marmara Bölgesi | 13.5°C | 56.3°F | 44.6°C | 112.3°F | -27.8°C | -18.0°F | 71.2 % | 564.3 mm | 22.2 in |
| Ege Bölgesi | 15.4°C | 59.7°F | 48.5°C | 119.3°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 706.0 mm | 27.8 in |
| Akdeniz Bölgesi | 16.4°C | 61.5°F | 45.6°C | 114.1°F | -33.5°C | -28.3°F | 63.9 % | 706.0 mm | 27.8 in |
| Karadeniz Bölgesi | 12.3°C | 54.1°F | 44.2°C | 111.6°F | -32.8°C | -27.0°F | 70.9 % | 828.5 mm | 32.6 in |
| İç Anadolu | 10.6°C | 51.1°F | 41.8°C | 107.2°F | -36.2°C | -33.2°F | 62.6 % | 392.0 mm | 15.4 in |
| Doğu Anadolu | 9.7°C | 49.5°F | 44.4°C | 111.9°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 569.0 mm | 22.4 in |
| Güneydoğu Anadolu | 16.5°C | 61.7°F | 48.4°C | 119.1°F | -24.3°C | -11.7°F | 53.4 % | 584.5 mm | 23.0 in |
Sıcaklık rekorları
Türkiye toprakları üzerinde dört mevsim yaşandığı için hava sıcaklıkları da düşükten yükseğe doğru farklılıklar göstermektedir. Şu ana kadar Türkiye'de ölçülmüş en yüksek sıcaklık, 15 Ağustos 2023 tarihinde Eskişehir'in Sarıcakaya ilçesinde 49.5 °C olarak ölçüldü. Ölçülen en düşük sıcaklık ise, 9 Ocak 1990 tarihinde Van'ın Çaldıran ilçesinde -46.4 °C olarak ölçüldü.
Nüfus
3 - 4 2 - 3 1.5 - 2 1 - 1.5 |
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nin (ADNKS) 2020 yılı sonuçlarına göre, 31 Aralık 2019 tarihi itibarıyla Türkiye'nin nüfusu 83.154.997'dir. Bu sayının %50,2'si (41.715.537) erkeklerden, %49,8'si (41.439.462) kadınlardan oluşur. Türkiye nüfusunun en önemli özelliklerinden biri, genç ve dinamik bir yapıya sahip olmasıdır.
0-14 yaş grubu nüfus, toplam nüfusun %23,4'ünü oluşturur. Ancak bu oran 1965'ten beri sürekli azalmakta ve Türkiye toplumu giderek yaşlanmaktadır. 0-14 yaş grubu 1965'te nüfusun %41,9'unu oluştururken, 2018'de %23,4'üne karşılık gelmektedir.
Türkiye demografisinde görülen en önemli değişim ise kentleşme oranıdır. 1927 yılında nüfusun %75,8'i kırsal (10 binden az nüfuslu), %24,2'si ise kentsel alanlarda yaşarken, bugün bu oran tam tersine dönüşmüştür. 2011 yılı itibarıyla Türkiye nüfusunun %23,2'si (17.338.563) kırsal alanda (belde ve köyler) yaşarken, %76,8'i (57.385.706) kentsel (il ve ilçe merkezleri) alanlarda yaşamaktadır.
Bölgelere göre istatistikler
Yaklaşık 15,4 milyon nüfusuyla İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık şehridir. 120 ülkeden daha kalabalık olan İstanbul, dünyanın 14. ve Avrupa'nın da en kalabalık metropolüdür. İstanbul'u nüfus olarak sırasıyla başkent Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Adana takip etmektedir. 78.324 kişilik nüfusuyla Bayburt, en az nüfuslu ildir. Onu sırasıyla Tunceli, Ardahan ve Kilis takip etmektedir.
80 yaş üstü
80 yaş ve üstü nüfusun en yüksek olduğu bölge, 429.781 ile Marmara Bölgesi'dir. Marmara'yı, 267.637 kişi ile Ege, 264.426 kişi ile İç Anadolu, 244.535 kişi ile Karadeniz, 185.443 kişi ile Akdeniz, 97.588 kişi ile Doğu Anadolu bölgeleri izlemektedir. 80 yaş ve üstü nüfusun en düşük olduğu bölge ise 88.511 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'dir.
17 yaş altı
En yüksek genç nüfus, 6.076.943 ile Marmara'da yaşamaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 3.300.970, İç Anadolu Bölgesi'nde 3.194.725, Akdeniz Bölgesi'nde 2.921.000, Ege Bölgesi'nde 2.322.319, Doğu Anadolu Bölgesi'nde 2.169.800, Karadeniz'de ise 1.659.409 kişi 0-17 yaş aralığında bulunuyor.
Din
Türkiye'de din (Optimar anketi, 2019)
Türkiye'de din, çeşitli dini inançlardan oluşmaktadır. Ülkedeki en yaygın dinin İslam olduğu şüphesizdir. Ancak bu oranın ne kadar olduğu ve ülkedeki diğer inançların istatistikleri de değişkenlik gösterebilmektedir. ABD'li araştırma şirketi Pew'in 2012 yılında hazırladığı bir rapora göre Türkiye'deki Müslüman oranı %98'dir.Ipsos'un 2016 yılı anketi, bu oranın %82 olduğunu söyler. Son olarak, 'ın 2019 yılında yayımladığı ankete göre Müslüman oranı %89,5'tur.
Türkiye, demografik bilgiler doğrultusunda dünyadaki Müslüman ülkelerden biridir. 2010 yılı bilgilerine göre ülke nüfusunun yaklaşık %0,5'i gayrimüslimdir ve bunların %0,4'ü Hristiyandır. 2018 yılı verilerine göre ise ülkede 15.000 civarında Yahudi yaşamaktadır.
Ülkede 21 bin civarında da Bahai yaşamaktadır. Budizm, Hinduizm, Tengricilik, Şamanizm, Zerdüştlük ve Taoizm dinlerinden de azınlık mensuplar bulunmakta, ancak bunların sayısı kesin olarak bilinmemektedir. (Bkz. Türkiye'de din)
Tarım ve hayvancılık
Ekonomi
Turizm
Toprak kullanımı
| Eğim değeri (%) | Kapladığı alan (km²) | Ülke toprakları içindeki kullanımı | Açıklama | Kullanım Alanı |
|---|---|---|---|---|
| 0 - 5 | 65.846 | 8.5 | Düz ve hafif eğim | Ovalar, eski göl alanları, tarımsal faaliyetlerin yapıldığı yerler |
| 5 - 10 | 100.385 | 12.8 | Orta eğimli | Palato sahaları, iç kesim ovaları, tarımsal faaliyetler de yapılır, yerleşmeler ve sanayinin fazla olduğu yerler |
| 10 - 15 | 125.909 | 16.2 | Çok eğimli | Vadilik ve tepelik alanlardır, toprak incedir, erozyon buralarda şiddetlidir |
| 15'ten fazla | 487.864 | 62.5 | Sarp | Erozyon şiddetlidir, hayvancılık faaliyetleri yoğundur |
Kaynakça
- ^ Akçok, Baran (14 Şubat 2016). . Bilgiustam. 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ Karataş, İlke. . dogadakiler.com. 15 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ The Dorling Kindersley World Reference Atlas. New York: Dorling Kindersley, 2014.
- ^ a b . Türk Coğrafya Kurumu (İngilizce). 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ a b Karataş, İlke. . dogadakiler.com. 15 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ . İlim ve Medeniyet. 10 Mart 2019. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ . joshuaproject.net. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ . PolitikYol.com. 9 Temmuz 2022. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ a b . Türk Coğrafya Kurumu (İngilizce). 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ a b . www.cografya.gen.tr. 1 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ (PDF). ankara.edu.tr. 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ (PDF). web.archive.org. 31 Ocak 2012. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ . www.icisleri.gov.tr. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ Türkiye 2005. Ankara, Türk Haberler Ajansı, 2005 - - Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
- ^ . 23 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
- ^ . Milliyet. 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ . Hürriyet. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ "Karadeniz iklimi nedir, nerelerde görülür?". 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ . 9 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2023.
- ^ . www.mgm.gov.tr. 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ "Birth Statistics, 2021". data.tuik.gov.tr. 18 Mayıs 2021. 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ . www.icisleri.gov.tr. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ Özkök, Ertuğrul (21 Mayıs 2019). "Türkiye artık yüzde 99'u müslüman olan ülke değil". 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ . T24.com.tr. 15 Mayıs 2019. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ "Tengricilik de yükselişte". odatv.com. OdaTV. 9 Nisan 2018. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019.
- ^ . ResearchGate (İngilizce). 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ []
- ^ . web.archive.org. 29 Mart 2020. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye cografyasi Turkiye nin konumu cografi bolgeleri yeryuzu sekillleri iklim nufus din tarim hayvancilik ve ekonomisinin yorelere ve bolgelere gore dagilimini icerir Turkiye cografyasiKita Asya 97 Avrupa 3 Bolge Bati Asya Anadolu Dogu TrakyaKoordinatlar 39 00 N 35 00 EYuzolcum dunyada 37 sirada 783 562 km Kara 98 Su 2 Kiyilar 8 333 kmSinirlar 2 753 kmEn yuksek nokta Agri Dagi 5 166 m En alcak nokta Akdeniz 0 m En uzun nehir Kizilirmak 1 350 km En buyuk gol Van Golu 3 755 km Turkiye Anadolu Yakasi Guneydogu Avrupa ve Asya yi birbirine baglayan buyuk kabaca dikdortgen bir yarimadadir Topraklari 36 42 Kuzey enlemleri ve 26 45 Dogu boylamlari arasinda yer alir Ulkenin dogusu ile batisi arasinda 76 dakikalik bir zaman farki vardir Genisligi 1 660 kilometredir Goller ve adalar dahil kapladigi gercek alan 814 578 km izdusum alani ise 783 562 km dir Turkiye ye ait bu iki yuzolcum degeri arasindaki farkin buyuklugu arazinin daglik ve engebeli olmasindan kaynaklanir Turkiye nin Avrupa kismi diger adiyla Trakya ulkenin 3 unu nufusunun ise 10 unu olusturmaktadir Ulke topraklari yedi cografi bolgeye ayrilmistir Marmara Bolgesi 8 5 Ege Bolgesi 12 Akdeniz Bolgesi 16 Ic Anadolu Bolgesi 18 Karadeniz Bolgesi 18 Dogu Anadolu Bolgesi 21 ve Guneydogu Anadolu Bolgesi 7 5 yer tutmaktadir Turkiye nin kara sinirlarinin uzunlugu 2 753 kilometre adalar dahil sahil uzunlugu 8 333 kilometredir Kara parcalarinin toplam alani 783 356 km su alanlarinin toplam alani ise 9 820 km dir Turkiye kuzeybatida Bulgaristan batida Yunanistan kuzeydoguda Gurcistan doguda Ermenistan Iran ve Azerbaycan guneydoguda ise Irak ve Suriye ile komsudur Guneyini Kibris Adasi ve Akdeniz batisini Ege Denizi ve kuzeyini Karadeniz cevreler Marmara Denizi ise Istanbul Bogazi ve Canakkale Bogazi ile birlikte Anadolu yu Trakya dan yani Asya yi Avrupa dan ayirir Turkiye nin resmi dili nufusunun 85 90 kadarinin ana dili olan Turkcedir Ulkenin 70 80 ini Turkler 20 kadarini Kurtler geriye kalanini da diger azinlik halklar Arnavutlar Bosnaklar Cerkesler Gurculer Lazlar Zazalar vs olusturmaktadir Nufusunun buyuk bolumu Hanefi mezhebine bagli Sunni Muslumandir Gunumuzde Turkiye askeri kapasitesi ve diplomatik girisimleri nedeniyle bir bolgesel guc kabul edilirken Avrupa ve Asya kitalarinin kavsak noktasinda yer almasi nedeniyle de onemli bir jeostratejik guce sahiptir Cografi bolgeler Akdeniz Bolgesi Dogu Anadolu Bolgesi Ege Bolgesi Guneydogu Anadolu Bolgesi Ic Anadolu Bolgesi Karadeniz Bolgesi Marmara Bolgesi Turkiye 6 21 Haziran 1941 tarihlerinde yapilan Birinci Cografya Kongresi nde 7 ana cografi bolgeye ve 21 cografi bolume ayrilmistir Kongre cografya dersleri mufredati cografya ders kitaplarinin hazirlanmasi cografi terimlerin belirlenmesi Turkiye cografyasinin ana hatlarinin adlandirilmasi konularinda calismak uzere Ankara da toplanmistir Turkiye nin yedi cografi bolgesinden dordune komsu olduklari denizin adi verilmis diger uc bolge ise Anadolu icindeki konumlarina gore adlandirilmislardir Olusturulan cografi bolgelerin herhangi bir siyasi ozelligi yoktur ve il sinirlariyla da cakismazlar Cografi bolgeler ve cografi bolgelerin sinirlari belirlenirken su etkenler dikkate alinmistir Dogal etkenler konum yeryuzu sekilleri iklim bitki ortusu beseri etkenler nufus ekonomik etkenler tarim hayvancilik sanayi madencilik ticaret turizm Dogal beseri ve ekonomik ozellikler yonunden sinirlari icinde benzerlik gosteren genis alanlara bolge denir Sinirlari icinde benzerlikleri olan ancak bolgenin diger yerlerinden farkli olan kucuk alanlara ise bolum denir Birinci Cografya Kongresi nde Turkiye 21 bolume ayrilmistir Akdeniz Bolgesi ndeki Cukurova Guneydogu Anadolu Bolgesi ndeki Orta Firat Ic Anadolu Bolgesi ndeki Konya bolumleri bunlara ornek olarak verilebilir Turkiye deki cografi bolgeler arasinda nufus miktari ve yogunlugu yonunden onemli farklar bulunmaktadir Bu farklarin olusmasinda fiziki faktorler iklim yer sekilleri toprak ozellikleri ve beseri faktorler sanayilesme tarim yer alti kaynaklari turizm ulasim onemli rol oynamaktadir Nufusun en yogun oldugu bolge Marmara Bolgesi iken en seyrek oldugu bolge ise Dogu Anadolu Bolgesi dir Marmara nin kalabalik bir nufusa sahip olmasinda Istanbul onemli bir rol oynar Yeryuzu sekilleriDaglar Kucuk Agri solda ve Buyuk Agri sagda Ulkenin yarisindan fazlasi yukseltisi 1 000 metreyi asan yuksek alanlardan olusur Turkiye nin ortalama yuksekligi 1141 metredir Yaklasik ucte biri orta yukseklikteki ovalar yaylalar ve daglar 10 u da alcak alanlarla kaplidir En yuksek ve daglik alanlar dogu kesiminde yer alir Kuzey kesimini Kuzey Anadolu Daglari guney dogu ve guneydogu kesimlerini de Toroslar kaplar Ulkenin en yuksek noktasi Agri Dagi nin 5 137 metreye erisen dorugudur Onu 4 170 metre rakimiyla Hakkari deki Cilo Dagi ve 4 049 metre rakimiyla da Bitlis teki Suphan Dagi takip eder Duzlukler Baslica genis duzlukler Cukurova Konya Ovasi ve Sanliurfa daki Harran ovalaridir Akarsular ve Goller Kizilirmak Kaynagi ve denize dokuldugu yer ulke sinirlari icinde olan en uzun akarsu 1 355 kilometre uzunlugundaki Kizilirmak tir En buyuk dogal gol 3 713 km alan kaplayan Van Golu dur 817 km lik alana yayilan Ataturk Baraj Golu ise ulkenin en buyuk yapay goludur Turkiye nin en buyuk adasi olan Gokceada nin yuzolcumu 279 km dir Devlet Su Isleri DSI Genel Mudurlugunce yaptirilan ve temeli 26 Subat 2013 tarihinde atilan Yusufeli Baraji Karadeniz Bolgesi nde Artvin in 70 kilometre guney batisindaki mesafede Coruh Nehri uzerinde insa edilen olup tamamlandiginda 540 MW kurulu guc ile yilda ortalama 1 8 milyar kWh enerji uretecektir Ayni zamanda tesis isletmeye alindiginda cift egrilikli beton kemer kategorisinde dunyanin en yuksek 3 ve genel kategoride ise dunyanin en yuksek 7 baraji olacaktir Deprem kusagi 1939 Erzincan Depremi sonrasi bir gorunum Turkiye dunyanin onemli deprem kusaklarindan biri olan Alp Himalaya Kusagi uzerindedir Kuzey Anadolu fayi boyunca 1939 yilindan bu yana pek cok buyuk ve yikici deprem yasanmistir 1939 yilinda Erzincan da yasanan 7 9 buyuklugundeki deprem Turkiye tarihinin gordugu en buyuk depremdir Deprem sonucunda 30 000 den fazla kisi hayatini kaybetmis ve 100 000 den fazla kisi yaralanmistir Olu sayisi bakimindan en agir bilancoya sahip ikinci depremdir 2023 yilinda 6 Subat saat 04 17 de Kahramanmaras merkezli en cok da zarar veren 7 8 Mw ve 9 saat sonra 7 6 Mw buyuklugunde 2 buyuk deprem olmustur 10 000 en buyugu 6 7 olmustur 2 hafta sonra 20 Subat ta 6 4 buyuklugunde kisa sureli guclu bir deprem daha olmustur Bu depremler sonucunda Turkiye ve Suriye de toplam ortalama 50 000 kisi hayatini kaybetti 230 000 insan da yaralandi Turkiye 84 Milyar Dolar maddi zarara ugradi Binlerce bina yikildi yollarin kullanimi zorlasti ve OHAL ilan edildi Bu depremler Turkiye Cumhuriyeti tarihindeki en cok zarar veren 1 deprem olarak kayitlara gecti 7 2 buyuklugundeki 1999 Duzce Depremi nde ise 845 kisi olu ve 4 948 kisi yaralanmistir IklimTurkiye de baslica gorulen uc iklim Karasal iklim Akdeniz iklimi ve Karadeniz iklimidir Karasal iklimde yazlar sicak ve kurak gecerken kislar soguk ve kar yagisli gecer Turkiye nin buyuk bolumu Ic Anadolu Dogu Anadolu Guneydogu Anadolu karasal iklimi yasamaktadir Akdeniz ikliminde de yazlar sicak ve kurak kislar ilik ve yagisli gecer Akdeniz Bolgesi Ege Bolgesi ve Marmara nin bir bolumu bu iklimi yasamaktadir Karadeniz ikliminde ise cogu mevsim yagisli gecer Karadeniz Bolgesi nin tamami bu iklime hakimdir Asagidaki tabloda Turkiye nin sicaklik ve yagis durumlari verilmistir Sicaklik ortalamasi Yuksek sicaklik Dusuk sicaklik Nem Ortalamasi Yagis ortalamasiMarmara Bolgesi 13 5 C 56 3 F 44 6 C 112 3 F 27 8 C 18 0 F 71 2 564 3 mm 22 2 inEge Bolgesi 15 4 C 59 7 F 48 5 C 119 3 F 45 6 C 50 1 F 60 9 706 0 mm 27 8 inAkdeniz Bolgesi 16 4 C 61 5 F 45 6 C 114 1 F 33 5 C 28 3 F 63 9 706 0 mm 27 8 inKaradeniz Bolgesi 12 3 C 54 1 F 44 2 C 111 6 F 32 8 C 27 0 F 70 9 828 5 mm 32 6 inIc Anadolu 10 6 C 51 1 F 41 8 C 107 2 F 36 2 C 33 2 F 62 6 392 0 mm 15 4 inDogu Anadolu 9 7 C 49 5 F 44 4 C 111 9 F 45 6 C 50 1 F 60 9 569 0 mm 22 4 inGuneydogu Anadolu 16 5 C 61 7 F 48 4 C 119 1 F 24 3 C 11 7 F 53 4 584 5 mm 23 0 inSicaklik rekorlari Turkiye topraklari uzerinde dort mevsim yasandigi icin hava sicakliklari da dusukten yuksege dogru farkliliklar gostermektedir Su ana kadar Turkiye de olculmus en yuksek sicaklik 15 Agustos 2023 tarihinde Eskisehir in Saricakaya ilcesinde 49 5 C olarak olculdu Olculen en dusuk sicaklik ise 9 Ocak 1990 tarihinde Van in Caldiran ilcesinde 46 4 C olarak olculdu NufusIllere gore toplam dogurganlik hizi 2021 3 4 2 3 1 5 2 1 1 5 Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi nin ADNKS 2020 yili sonuclarina gore 31 Aralik 2019 tarihi itibariyla Turkiye nin nufusu 83 154 997 dir Bu sayinin 50 2 si 41 715 537 erkeklerden 49 8 si 41 439 462 kadinlardan olusur Turkiye nufusunun en onemli ozelliklerinden biri genc ve dinamik bir yapiya sahip olmasidir 0 14 yas grubu nufus toplam nufusun 23 4 unu olusturur Ancak bu oran 1965 ten beri surekli azalmakta ve Turkiye toplumu giderek yaslanmaktadir 0 14 yas grubu 1965 te nufusun 41 9 unu olustururken 2018 de 23 4 une karsilik gelmektedir Turkiye demografisinde gorulen en onemli degisim ise kentlesme oranidir 1927 yilinda nufusun 75 8 i kirsal 10 binden az nufuslu 24 2 si ise kentsel alanlarda yasarken bugun bu oran tam tersine donusmustur 2011 yili itibariyla Turkiye nufusunun 23 2 si 17 338 563 kirsal alanda belde ve koyler yasarken 76 8 i 57 385 706 kentsel il ve ilce merkezleri alanlarda yasamaktadir Bolgelere gore istatistikler Yaklasik 15 4 milyon nufusuyla Istanbul Turkiye nin en kalabalik sehridir 120 ulkeden daha kalabalik olan Istanbul dunyanin 14 ve Avrupa nin da en kalabalik metropoludur Istanbul u nufus olarak sirasiyla baskent Ankara Izmir Bursa Antalya ve Adana takip etmektedir 78 324 kisilik nufusuyla Bayburt en az nufuslu ildir Onu sirasiyla Tunceli Ardahan ve Kilis takip etmektedir 80 yas ustu 80 yas ve ustu nufusun en yuksek oldugu bolge 429 781 ile Marmara Bolgesi dir Marmara yi 267 637 kisi ile Ege 264 426 kisi ile Ic Anadolu 244 535 kisi ile Karadeniz 185 443 kisi ile Akdeniz 97 588 kisi ile Dogu Anadolu bolgeleri izlemektedir 80 yas ve ustu nufusun en dusuk oldugu bolge ise 88 511 ile Guneydogu Anadolu Bolgesi dir 17 yas alti En yuksek genc nufus 6 076 943 ile Marmara da yasamaktadir Guneydogu Anadolu Bolgesi nde 3 300 970 Ic Anadolu Bolgesi nde 3 194 725 Akdeniz Bolgesi nde 2 921 000 Ege Bolgesi nde 2 322 319 Dogu Anadolu Bolgesi nde 2 169 800 Karadeniz de ise 1 659 409 kisi 0 17 yas araliginda bulunuyor DinTurkiye de din Optimar anketi 2019 Islam 89 5 Diger dinler Bahailik Hristiyanlik Yahudilik Tengricilik Yezidilik vs 0 5 Dinsizlik Deizm 4 5 Dinsizlik Agnostisizm 2 7 Dinsizlik Ateizm 1 7 Cevapsiz 1 1 Turkiye de din cesitli dini inanclardan olusmaktadir Ulkedeki en yaygin dinin Islam oldugu suphesizdir Ancak bu oranin ne kadar oldugu ve ulkedeki diger inanclarin istatistikleri de degiskenlik gosterebilmektedir ABD li arastirma sirketi Pew in 2012 yilinda hazirladigi bir rapora gore Turkiye deki Musluman orani 98 dir Ipsos un 2016 yili anketi bu oranin 82 oldugunu soyler Son olarak in 2019 yilinda yayimladigi ankete gore Musluman orani 89 5 tur Turkiye demografik bilgiler dogrultusunda dunyadaki Musluman ulkelerden biridir 2010 yili bilgilerine gore ulke nufusunun yaklasik 0 5 i gayrimuslimdir ve bunlarin 0 4 u Hristiyandir 2018 yili verilerine gore ise ulkede 15 000 civarinda Yahudi yasamaktadir Ulkede 21 bin civarinda da Bahai yasamaktadir Budizm Hinduizm Tengricilik Samanizm Zerdustluk ve Taoizm dinlerinden de azinlik mensuplar bulunmakta ancak bunlarin sayisi kesin olarak bilinmemektedir Bkz Turkiye de din Suleymaniye Camii Istanbul Turkiye Tarim ve hayvancilikEkonomiTurizmToprak kullanimiEgim degeri Kapladigi alan km Ulke topraklari icindeki kullanimi Aciklama Kullanim Alani0 5 65 846 8 5 Duz ve hafif egim Ovalar eski gol alanlari tarimsal faaliyetlerin yapildigi yerler5 10 100 385 12 8 Orta egimli Palato sahalari ic kesim ovalari tarimsal faaliyetler de yapilir yerlesmeler ve sanayinin fazla oldugu yerler10 15 125 909 16 2 Cok egimli Vadilik ve tepelik alanlardir toprak incedir erozyon buralarda siddetlidir15 ten fazla 487 864 62 5 Sarp Erozyon siddetlidir hayvancilik faaliyetleri yogundurKaynakca Akcok Baran 14 Subat 2016 Bilgiustam 19 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 Karatas Ilke dogadakiler com 15 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 The Dorling Kindersley World Reference Atlas New York Dorling Kindersley 2014 a b Turk Cografya Kurumu Ingilizce 6 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 a b Karatas Ilke dogadakiler com 15 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 Ilim ve Medeniyet 10 Mart 2019 7 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 joshuaproject net 13 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 PolitikYol com 9 Temmuz 2022 26 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 a b Turk Cografya Kurumu Ingilizce 6 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 a b www cografya gen tr 1 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 PDF ankara edu tr 31 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 PDF web archive org 31 Ocak 2012 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 www icisleri gov tr 30 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2023 Turkiye 2005 Ankara Turk Haberler Ajansi 2005 ISBN 975193817X Basbakanlik Basin Yayin Enformasyon Genel Mudurlugu 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde 12 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Kasim 2008 23 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Kasim 2008 Milliyet 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Hurriyet 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Karadeniz iklimi nedir nerelerde gorulur 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2022 9 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2023 www mgm gov tr 25 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Birth Statistics 2021 data tuik gov tr 18 Mayis 2021 15 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 www icisleri gov tr 1 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Ozkok Ertugrul 21 Mayis 2019 Turkiye artik yuzde 99 u musluman olan ulke degil 11 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2022 T24 com tr 15 Mayis 2019 29 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2020 Arsivlenmis kopya PDF 27 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Tengricilik de yukseliste odatv com OdaTV 9 Nisan 2018 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2019 ResearchGate Ingilizce 28 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 yalin URL web archive org 29 Mart 2020 7 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2022 Ayrica bakinizTurkiye de cevre sorunlari Turkiye deki ormanlar