Birinci Bulgar İmparatorluğu, Ön Bulgarların 681'de bugünkü Balkan bölgesinde Asparuh komutasında kurdukları devlettir. Devlet bugünkü Bulgaristan, Arnavutluk, Bosna, Hırvatistan, Yunanistan, Macaristan, Kosova, Kuzey Makedonya, Moldova, Karadağ, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Türkiye ve Ukrayna topraklarını içine alan yaklaşık Türkiye kadar bir toprak büyüklüğü olan (750.000 km²) topraklarda kurulmuştur.
Birinci Bulgar İmparatorluğu
| |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
681-1018 | |||||||||||
Geç 9. Yüzyılda Güneydoğu Avrupa | |||||||||||
Başkent | Pliska (681-893) Veliki Preslav (893-968/972) Üsküp (972-992) Ohri (992-1015) Manastır (1015-1018) | ||||||||||
Resmî dil(ler) | Eski Kilise Slavcası | ||||||||||
Yaygın dil(ler) | İdil Bulgarcası Orta Çağ Yunancası | ||||||||||
Resmî din | Bulgar Ortodoks Kilisesi | ||||||||||
Demonim | Bulgar | ||||||||||
Hükûmet | Otokrasi, Mutlak monarşi | ||||||||||
Hükümdar | |||||||||||
| |||||||||||
Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||
850 | 400.000 km2 | ||||||||||
950 | 240.000 km2 | ||||||||||
|
Hazarların kuzeye doğru ittirdiği Bulgarlar, bugünkü Çuvaşistan'ın olduğu bölgede İdil Bulgar Devleti'ni kurmuş; batıya ittirdiği Bulgarlar ise Asparuh Han komutasında Tuna bölgesinde Birinci Bulgar İmparatorluğu'nu kurmuşlardır. Bu imparatorluk daha sonra kuzeyden gelen Slav kavimlerini de bünyesinde bulundurmuştur. Tengrizm dinine mensup Bulgarlar Balkanların en yüksek dağının ismini Türklerin göktanrısı Tengri olarak isimlendirmişlerdir. Bu dağ daha sonra Osmanlıların bölgeye hakim olmasıyla Musala (Maşallah'dan geldiği sanılmaktadır) olarak değiştirilmiştir.
Bulgarların bu devleti "Birinci" Bulgar İmparatorluğu diye adlandırmasının nedeni kurulan devletin Slav, Yunan ve Trakya halkını da içeren çok uluslu bir yapıya sahip olmasıdır. Ancak Birinci Bulgar İmparatorluğu kurulmadan önce Bulgarlar 2 tane daha devlet kurmuşlardı: Hazar bölgesindeki Bulgarya Hanlığı ve Volga Bulgarya Devleti.
Bugün Ortodoks Hristiyanlık dinine mensup, Çuvaşistan'da yaşayan ve Bulgarca'ya en yakın dil olarak nitelendirilen Çuvaşça dilini konuşan yaklaşık 2 milyon Çuvaş Türkü, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun tek varisleri sayılmaktadır. Bazı tarihçiler Moldova'ya bağlı özerk bir Türk Cumhuriyeti olan Gagavuzya'da yaşayan Ortodoks Gagavuzların da Bulgar kökeninden olabileceğini düşünmektedirler.
Birinci Bulgar İmparatorluğu, 9. yüzyılda Kağan I. Boris zamanında Hristiyanlığı benimsemiş, bu zamandan sonra da Kağanlık unvanını kaldırıp Knezlik unvanını almıştır. I. Boris'in dönemi Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun bir Türk devleti olma vasfını yavaş yavaş kaybetmeye başladığı zamandır. Bu dönemde çok yoğun bir Slav etkisi yaşanmıştır. Tengricilik lağvedilerek toplu halde Hristiyanlığa geçilmiş, devlet İstanbul Fener Rum Patrikhanesi'ne bağlanmış, Slav dili resmi dil kabul edilerek Kiril alfabesine geçilmiştir. Bulgarların Slav kültüründe eriyip Türklüklerini yitirmeye başladığı bu geçiş dönemi günümüz Slav Bulgaristan milletinin temelinin atıldığı dönemdir.
Türklerin kurduğu Bulgar İmparatorluğu'nun bir Türk devleti olma vasfını yitirmesine ve bugünkü modern Bulgaristan'ın bir Slav devleti olmasındaki en büyük neden; bir milleti millet yapan unsurların başında gelen dilin baskın kültür altında eriyerek asimile olması, yani 9. yüzyılda Türkçenin alt kolu olan Bulgarcanın yerine Slav dilinin ve harflerinin benimsenmesi olmuştur.
Her ne kadar bugünkü Bulgaristan bir Türk ülkesi olmasa da, Bulgar ülkesi anlamına gelen Bulgaristan kelimesi Bulgarlara Türk atalarından kalan tek mirastır.
Tarih
Ön Bulgarlar, Türk dilleri'nin Ogur grubu'na mensup bir dil konuşan tarihi Türk halkı Büyük Hunları oluşturan İtil nehri çevresinde yaşayan Türk kavimlerinden biriydi. Büyük Hunların yıkılmasından sonra, batıya göç eden Hun boyları sebebiyle Bulgarlar daha kuzeye çekildiler ve bu Hunlarla kültür alışverişinde bulundular. 5. yüzyılda doğudan gelen Sabir Türkleri ile karşılaştılar ve biraz daha kuzeye ve batıya çekildiler. Avrupa Hunlarının bir parçası oldular. Avrupa Hunları ile Ogur Türklerinin karışmasıyla “Bulgar” adıyla anılan Türk topluluğunu meydana geldi. G. Németh'e göre,Bulgar (Bulganmak/Bulanmak) “karışmak” anlamına gelmektedir. Hunlardan sonra Sabirlerin ve Göktürklerin hakimiyetine girdiler. Balkanlardaki Ogur kabileleri Avarların İstanbul'u kuşatmaları sırasında Avarlara yardım etmişlerdir. Bizans-Avar rekabetinde Balkan Ogurları tampon vazifesiyle bazen Bizanslıları bazen de Avarları tutmuşlardır.
7. yüzyılın ilk yarısında Kubrat Han Karadenizin kuzeyinde dağınık yaşayan Türki Kutrigur (dokuz ogurlar), Utrigur (otuz ogurlar), Sabirler ve Onogurlar gibi Ogur kavimlerini ve bundan başka 7 (yedi) slav kavimini, Bizans'ın rızası ile kurduğu ilk büyük bulgar devletinin sınırları içinde birleştirmiştir. 7. yüzyılın ikinci yarısında diğer bir Türk halkı olan Hazarlar bu devleti mağlup etmeyi başarmışlardır.
Kubrat'ın büyük oğlu Bayan Hazarların hükümdarlığı altında yaşamaya razı olmuş, ama diğer dört erkek kardeşleri halkın en önemli bölümlerini ayırıp göç etmişlerdir. Kuzeye göç eden bölüm İdilbulgarları devletini, Asparuh Han'ın emiri altında güneybatıya göç eden bölüm ise 678 yılında Tuna Bulgarları devletini kurmuşlardır. Hazarların egemenliği altında yaşamaya razı kalan Bulgarlara Kara Bulgarlar ve kuzeye göç eden İdil Bulgarlarına Ak Bulgarlar'da denilir. Diğer bir grup Avarlara katılarak daha da batıya orta Avrupa'ya doğru göç etmiştir.
Asparuh Han'ın devleti, Balkan'ın Bizans'a ait olan küçük bir kısmı dışında tüm Balkan yarımadasını içine almıştır.
Siyasi tarih
Kubrat Han'ın küçük oğlu Asparuh Han yönetiminde Tuna boylarına gelen Bulgarlar, 679 yılında Tuna Bulgar Hanlığını kurdular. Bizans İmparatorluğu ile Avarlar arasında kalan Bulgarlar, 681 yılında yapılan anlaşma ile Bizans İmparatorluğu tarafından resmen tanındı. Asparuh'tan sonra yerine oğlu Tervel Han geçti. Bizans İmparatorluğu ile dostluk antlaşması imzaladı.
Konstantinopolis (bugünkü İstanbul)'un Araplar tarafından kuşatılmasında Bizans İmparatorluğuna yardım ettiler. 718-756 yılları arasında hüküm sürmüş hükümdarlar döneminde Bizans ile Bulgar Devleti arasındaki ilişkiler nispeten sakindir. Ancak bu barış dönemi V. Konstantinos'un Bulgar sınırında kaleler inşa edip buralara Suriyeli ve Ermeni göçmenleri askeri sınıf olarak yerleştirmeye başlamasıyla son bulmuştur ve Bizans İmparatorluğu ile savaşlar yaşanmıştır. Kormisoş Han'la Dulo hanedan ailesi son bulmuş ve Bulgar tahtı için eski Bulgar sülaleleri olan ve , birbirlerine karşı üstünlük mücadelelerine girmişlerdir.
9. yüzyılda başa geçen Krum Han zamanında yeniden güçlendiler. Macaristan'ı ve Romanya'yı ele geçirdiler. 811 yılında Bizans İmparatorluğu'nu yenilgiye uğrattılar. 813 yılında bugünkü Edirne'yi alan Krum Han, 814 yılında Konstantinopolis'i kuşattı. Fakat kuşatma sırasında öldü. Yerine oğlu Omurtag Han geçti. Omurtag Han döneminde daha da güçlenen Birinci Bulgar İmparatorluğu, Tuna'ya göç eden Slavlar arasında benliklerini kaybetmeye başladılar. I. Boris 852-889 döneminde 864 yılında resmen Hristiyan olan Bulgarlar özelliklerini kaybettiler. 1018 yılında Birinci Bulgar İmparatorluğu yıkıldı. Daha sonraları Slav Hristiyan Bulgar devletleri kuruldu.
Dil
Tuna Bulgarcası hakkındaki bilgilerimiz de bize kadar gelen fakat çok sınırlı olan dil malzemesine dayanmaktadır. Bununla birlikte, bu dil malzemesi Tuna Bulgarcasının mahiyeti ve onun Kuban ve İdil (Volga) Bulgarcasına olan yakınlığı konusunda bizi yeterince aydınlatacak niteliktedir.
Tuna Bulgarlarının tarihe etkileri
- Konstantinopolis'i kuşatmışlardır.
- Hristiyanlığı benimseyerek Türklük özelliklerini kaybetmişlerdir.
- Bizans İmparatorluğu'nun Balkanlarda tutunmasına yardımcı olmuşlardır.
- Bozkır geleneğini terk edip feodal bir toplum yapısına geçmişlerdir.
Dulo (Tuğluk uruğu) Ailesi soyağacı
Avitohol Attila | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Efsanevî | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İrnek Ernah | Ermi ailesi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Babası - | Annesi - | Gostun (603-605) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kubrat (632-635) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Batbayan (665-668) | Kotrak İtil Bulgar | Asparuh (681-701) | Kuber Avar veziri | Altseko İtalya'ya | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kormesiy (718-724) | Tervel (701-718) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sever (724-739) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Krum Ailesi soyağacı
Dulo ailesi - | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Krum (803-814) | Dokum (814) | Ditseng (814) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Omurtag (815-831) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voin - | Zvinitzi - | Malamir (831-836) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Presyan (836-852) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Maria - | I. Boris (852-889) | Dukus - | Gavril - | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vladimir Rasate (889-893) | I. Simeon (893-927) | gavril - | Yakov - | Eupraksiya - | Anna - | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mihail - | I. Petr (927-969) | Maria | İvan | Benyamin - | kız - | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Boris (969-977) | Roman (977-997) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Vámbéry, Ármin (1882). Der Ursprung der Magyaren (Almanca). Leipzig.
- ^ Kafesoğlu, İbrahim (1999). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat. ss. 185-186. ISBN .
- ^ Rásónyi, László (2007). Tarihte Türklük. İstanbul: Örgün Yayınevi. s. 88. ISBN .
- ^ Németh, G. (1927). "La provenance du nom bulgar". 'Symbolae grammaticae in honorem Ioannis Rozwadowski (Fransızca). Cilt II. Kraków. ss. sf. 217-222.
- ^ Hermann Kinder, Werner Hilgemann (2007). "Erken Orta Çağ/Bozkır Kavimleri". Dünya Tarihi Atlası. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. ss. s. 113. .
- ^ Talât Tekin, Tuna Bulgarları ve Dilleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1987, s. 11.
- ^ I. Romanos'un torunu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Bulgar Imparatorlugu On Bulgarlarin 681 de bugunku Balkan bolgesinde Asparuh komutasinda kurduklari devlettir Devlet bugunku Bulgaristan Arnavutluk Bosna Hirvatistan Yunanistan Macaristan Kosova Kuzey Makedonya Moldova Karadag Romanya Sirbistan Slovakya Turkiye ve Ukrayna topraklarini icine alan yaklasik Turkiye kadar bir toprak buyuklugu olan 750 000 km topraklarda kurulmustur Birinci Bulgar ImparatorluguBlgarsko cѣsarstviѥblgarsko carstvo681 1018Gec 9 Yuzyilda Guneydogu AvrupaBaskentPliska 681 893 Veliki Preslav 893 968 972 Uskup 972 992 Ohri 992 1015 Manastir 1015 1018 Resmi dil ler Eski Kilise SlavcasiYaygin dil ler Idil Bulgarcasi Orta Cag YunancasiResmi dinBulgar Ortodoks KilisesiDemonimBulgarHukumetOtokrasi Mutlak monarsiHukumdar 681 700Asparuh ilk 1015 1018Ivan Vladislav son Tarihce Asparuh un gelisi681 Bulgaristan in Hristiyanlasmasi864 Bizans Imparatorluguna teslim1018Yuzolcumu850400 000 km2950240 000 km2Onculler ArdillarBuyuk Bulgar Hanligi Bulgaristan thema Ikinci Bulgar ImparatorluguHan Krum 803 814 doneminde buyume Hazarlarin kuzeye dogru ittirdigi Bulgarlar bugunku Cuvasistan in oldugu bolgede Idil Bulgar Devleti ni kurmus batiya ittirdigi Bulgarlar ise Asparuh Han komutasinda Tuna bolgesinde Birinci Bulgar Imparatorlugu nu kurmuslardir Bu imparatorluk daha sonra kuzeyden gelen Slav kavimlerini de bunyesinde bulundurmustur Tengrizm dinine mensup Bulgarlar Balkanlarin en yuksek daginin ismini Turklerin goktanrisi Tengri olarak isimlendirmislerdir Bu dag daha sonra Osmanlilarin bolgeye hakim olmasiyla Musala Masallah dan geldigi sanilmaktadir olarak degistirilmistir Bulgarlarin bu devleti Birinci Bulgar Imparatorlugu diye adlandirmasinin nedeni kurulan devletin Slav Yunan ve Trakya halkini da iceren cok uluslu bir yapiya sahip olmasidir Ancak Birinci Bulgar Imparatorlugu kurulmadan once Bulgarlar 2 tane daha devlet kurmuslardi Hazar bolgesindeki Bulgarya Hanligi ve Volga Bulgarya Devleti Bugun Ortodoks Hristiyanlik dinine mensup Cuvasistan da yasayan ve Bulgarca ya en yakin dil olarak nitelendirilen Cuvasca dilini konusan yaklasik 2 milyon Cuvas Turku Birinci Bulgar Imparatorlugu nun tek varisleri sayilmaktadir Bazi tarihciler Moldova ya bagli ozerk bir Turk Cumhuriyeti olan Gagavuzya da yasayan Ortodoks Gagavuzlarin da Bulgar kokeninden olabilecegini dusunmektedirler Birinci Bulgar Imparatorlugu 9 yuzyilda Kagan I Boris zamaninda Hristiyanligi benimsemis bu zamandan sonra da Kaganlik unvanini kaldirip Knezlik unvanini almistir I Boris in donemi Birinci Bulgar Imparatorlugu nun bir Turk devleti olma vasfini yavas yavas kaybetmeye basladigi zamandir Bu donemde cok yogun bir Slav etkisi yasanmistir Tengricilik lagvedilerek toplu halde Hristiyanliga gecilmis devlet Istanbul Fener Rum Patrikhanesi ne baglanmis Slav dili resmi dil kabul edilerek Kiril alfabesine gecilmistir Bulgarlarin Slav kulturunde eriyip Turkluklerini yitirmeye basladigi bu gecis donemi gunumuz Slav Bulgaristan milletinin temelinin atildigi donemdir Turklerin kurdugu Bulgar Imparatorlugu nun bir Turk devleti olma vasfini yitirmesine ve bugunku modern Bulgaristan in bir Slav devleti olmasindaki en buyuk neden bir milleti millet yapan unsurlarin basinda gelen dilin baskin kultur altinda eriyerek asimile olmasi yani 9 yuzyilda Turkcenin alt kolu olan Bulgarcanin yerine Slav dilinin ve harflerinin benimsenmesi olmustur Her ne kadar bugunku Bulgaristan bir Turk ulkesi olmasa da Bulgar ulkesi anlamina gelen Bulgaristan kelimesi Bulgarlara Turk atalarindan kalan tek mirastir TarihOn Bulgarlar Turk dilleri nin Ogur grubu na mensup bir dil konusan tarihi Turk halki Buyuk Hunlari olusturan Itil nehri cevresinde yasayan Turk kavimlerinden biriydi Buyuk Hunlarin yikilmasindan sonra batiya goc eden Hun boylari sebebiyle Bulgarlar daha kuzeye cekildiler ve bu Hunlarla kultur alisverisinde bulundular 5 yuzyilda dogudan gelen Sabir Turkleri ile karsilastilar ve biraz daha kuzeye ve batiya cekildiler Avrupa Hunlarinin bir parcasi oldular Avrupa Hunlari ile Ogur Turklerinin karismasiyla Bulgar adiyla anilan Turk toplulugunu meydana geldi G Nemeth e gore Bulgar Bulganmak Bulanmak karismak anlamina gelmektedir Hunlardan sonra Sabirlerin ve Gokturklerin hakimiyetine girdiler Balkanlardaki Ogur kabileleri Avarlarin Istanbul u kusatmalari sirasinda Avarlara yardim etmislerdir Bizans Avar rekabetinde Balkan Ogurlari tampon vazifesiyle bazen Bizanslilari bazen de Avarlari tutmuslardir 7 yuzyilin ilk yarisinda Kubrat Han Karadenizin kuzeyinde daginik yasayan Turki Kutrigur dokuz ogurlar Utrigur otuz ogurlar Sabirler ve Onogurlar gibi Ogur kavimlerini ve bundan baska 7 yedi slav kavimini Bizans in rizasi ile kurdugu ilk buyuk bulgar devletinin sinirlari icinde birlestirmistir 7 yuzyilin ikinci yarisinda diger bir Turk halki olan Hazarlar bu devleti maglup etmeyi basarmislardir Kubrat in buyuk oglu Bayan Hazarlarin hukumdarligi altinda yasamaya razi olmus ama diger dort erkek kardesleri halkin en onemli bolumlerini ayirip goc etmislerdir Kuzeye goc eden bolum Idilbulgarlari devletini Asparuh Han in emiri altinda guneybatiya goc eden bolum ise 678 yilinda Tuna Bulgarlari devletini kurmuslardir Hazarlarin egemenligi altinda yasamaya razi kalan Bulgarlara Kara Bulgarlar ve kuzeye goc eden Idil Bulgarlarina Ak Bulgarlar da denilir Diger bir grup Avarlara katilarak daha da batiya orta Avrupa ya dogru goc etmistir Asparuh Han in devleti Balkan in Bizans a ait olan kucuk bir kismi disinda tum Balkan yarimadasini icine almistir Siyasi tarih Kubrat Han in kucuk oglu Asparuh Han yonetiminde Tuna boylarina gelen Bulgarlar 679 yilinda Tuna Bulgar Hanligini kurdular Bizans Imparatorlugu ile Avarlar arasinda kalan Bulgarlar 681 yilinda yapilan anlasma ile Bizans Imparatorlugu tarafindan resmen tanindi Asparuh tan sonra yerine oglu Tervel Han gecti Bizans Imparatorlugu ile dostluk antlasmasi imzaladi Konstantinopolis bugunku Istanbul un Araplar tarafindan kusatilmasinda Bizans Imparatorluguna yardim ettiler 718 756 yillari arasinda hukum surmus hukumdarlar doneminde Bizans ile Bulgar Devleti arasindaki iliskiler nispeten sakindir Ancak bu baris donemi V Konstantinos un Bulgar sinirinda kaleler insa edip buralara Suriyeli ve Ermeni gocmenleri askeri sinif olarak yerlestirmeye baslamasiyla son bulmustur ve Bizans Imparatorlugu ile savaslar yasanmistir Kormisos Han la Dulo hanedan ailesi son bulmus ve Bulgar tahti icin eski Bulgar sulaleleri olan ve birbirlerine karsi ustunluk mucadelelerine girmislerdir 9 yuzyilda basa gecen Krum Han zamaninda yeniden guclendiler Macaristan i ve Romanya yi ele gecirdiler 811 yilinda Bizans Imparatorlugu nu yenilgiye ugrattilar 813 yilinda bugunku Edirne yi alan Krum Han 814 yilinda Konstantinopolis i kusatti Fakat kusatma sirasinda oldu Yerine oglu Omurtag Han gecti Omurtag Han doneminde daha da guclenen Birinci Bulgar Imparatorlugu Tuna ya goc eden Slavlar arasinda benliklerini kaybetmeye basladilar I Boris 852 889 doneminde 864 yilinda resmen Hristiyan olan Bulgarlar ozelliklerini kaybettiler 1018 yilinda Birinci Bulgar Imparatorlugu yikildi Daha sonralari Slav Hristiyan Bulgar devletleri kuruldu DilTuna Bulgarcasi hakkindaki bilgilerimiz de bize kadar gelen fakat cok sinirli olan dil malzemesine dayanmaktadir Bununla birlikte bu dil malzemesi Tuna Bulgarcasinin mahiyeti ve onun Kuban ve Idil Volga Bulgarcasina olan yakinligi konusunda bizi yeterince aydinlatacak niteliktedir Tuna Bulgarlarinin tarihe etkileriKonstantinopolis i kusatmislardir Hristiyanligi benimseyerek Turkluk ozelliklerini kaybetmislerdir Bizans Imparatorlugu nun Balkanlarda tutunmasina yardimci olmuslardir Bozkir gelenegini terk edip feodal bir toplum yapisina gecmislerdir Dulo Tugluk urugu Ailesi soyagaci Avitohol Attila Efsanevi Irnek Ernah Ermi ailesi Babasi Annesi Gostun 603 605 Kubrat 632 635 Batbayan 665 668 Kotrak Itil Bulgar Asparuh 681 701 Kuber Avar veziri Altseko Italya ya Kormesiy 718 724 Tervel 701 718 Sever 724 739 Krum Ailesi soyagaci Dulo ailesi Krum 803 814 Dokum 814 Ditseng 814 Omurtag 815 831 Voin Zvinitzi Malamir 831 836 I Presyan 836 852 Maria I Boris 852 889 Dukus Gavril Vladimir Rasate 889 893 I Simeon 893 927 gavril Yakov Eupraksiya Anna Mihail I Petr 927 969 Maria Ivan Benyamin kiz II Boris 969 977 Roman 977 997 Ayrica bakinizBulgar Hukumdarlarin Listesi Buyuk Bulgarya Hanligi Idil Bulgarlari On BulgarlarKaynakca Vambery Armin 1882 Der Ursprung der Magyaren Almanca Leipzig Kafesoglu Ibrahim 1999 Turk Milli Kulturu Istanbul Otuken Nesriyat ss 185 186 ISBN 9789754372366 Rasonyi Laszlo 2007 Tarihte Turkluk Istanbul Orgun Yayinevi s 88 ISBN 9789757651635 Nemeth G 1927 La provenance du nom bulgar Symbolae grammaticae in honorem Ioannis Rozwadowski Fransizca Cilt II Krakow ss sf 217 222 Hermann Kinder Werner Hilgemann 2007 Erken Orta Cag Bozkir Kavimleri Dunya Tarihi Atlasi Ankara ODTU Yayincilik ss s 113 ISBN 9944 344 00 1 Talat Tekin Tuna Bulgarlari ve Dilleri Turk Dil Kurumu Yayinlari Ankara 1987 s 11 I Romanos un torunu