Viktorya edebiyatı ya da Viktorya dönemi edebiyatı, Kraliçe Viktorya (1837-1901)'nın hükümdarlığı döneminde yazılan edebi metinlerin bütününü oluşturan İngiliz edebiyatıdır. Romantik dönem ile yirminci yüzyılın modernist edebiyatı arasında bir bağlantı, bir geçiş oluşturur. On dokuzuncu yüzyılda roman, İngilizce edebiyatın önemli bir türü haline geldi ve bu gelişim Viktorya devrinde gerçekleşti. Dönemin İngilizce eserleri bilimsel, ekonomik ve teknolojik ilerlemelerden sınıfsal yapılanmalardaki değişikliklere ve dinin toplum üzerindeki rollerine kadar birçok alanda İngiliz kültürünün büyük dönüşümlerini yansıtmaktadır. Dönemin ünlü romancıları arasında Charles Dickens, William Thackeray, Brontë kız kardeşler (Emily Brontë, Charlotte Brontë, Anne Brontë), George Eliot ve Thomas Hardy yer alır.
Romantizm dönemi süresince soyut ifade ve içe odaklanma baskındı. Viktorya devri'ndeki denemeci, şair ve romancılar fabrika işçiliğinin zor koşulları, alt sınıfın kötü durumu, kadın ve çocuklara yapılan kötü muamele gibi hayatın gerçekleri üzerine düşündüler. Önemli örnekler arasında şair Elizabeth Barrett Browning ve romancı Charles Dickens ve Thomas Hardy sayılabilir. Barrett'ın çocuk işçiler hakkındaki çalışmaları, kadın yazarların genellikle takma erkek adı kullanmak zorunda kaldığı erkek egemen bir dünyadaki başarısını pekiştirdi. Dickens, ekonomik eşitsizlik gibi sosyal sorunları ele alırken mizahî ve samimî bir dil kullandı. Hardy için roman ise, dini ve sosyal yapıları sorgulamak için araçtı.
Bu dönemde şiir ve tiyatro da üretildi. Robert Browning ve Alfred Tennyson, Viktorya devri İngiltere'sinin en ünlü şairleriydi. 19. yüzyılın son on yıllarına kadar tiyatro türünde kayda değer eserler üretilmemiştir. Dönemin önemli oyun yazarları arasında Gilbert ve Sullivan, George Bernard Shaw ve Oscar Wilde bulunmaktadır.
Kurgusal düzyazı
Bu dönemin kurucusu ve en ünlü romancısı sayılan Charles Dickens, edebiyatta kadın tasviri üzerinde büyük bir etki bıraktı ve kadın figürünü geniş bir alanda ve farklı karakterler etrafında ele aldı. Eserlerini üretirken güçlü karakterlere odaklanan Dickens, kendi zamanında muazzam bir ün kazandı ve hâlen dünyanın en bilinen ve okunan yazarlarından biri olmaya devam ediyor. Yirmi beş yaşındayken yazdığı ilk romanı Pickwick Belgeleri (The Pickwick Papers, 1836-37) bir gecede başarı kazandı ve bunu takip eden diğer eserlerinin satış başarısı da kayda değerdi. İlk romanı bir çeşit hicivdir ve komedi unsurları metnin içinde açıkça görülür. 19. yüzyılın başında çoğu roman üç cilt halinde yayınlanırken, Charles Dickens'ın Pickwick Belgeleri Nisan 1836 ile Kasım 1837 tarihleri arasında yirmi bölüm halinde yayınlandı ve bu aylık tefrikalar daha sonra birleştirilerek yeniden basıldı. Okurun ilgisini korumak için her bölüm için olay örgüsü ve karakter bağlamında yeni bir unsur eklenmesi talep ediliyordu. Dickens, halkın eğlence talebini karşılamaya gayretliydi, üretken bir biçimde çalıştı ve bunun yanında sosyal meseleler, yoksullar ve ezilenlerin acı yüzünü göstermeye çabaladı. En önemli eserleri arasında Oliver Twist (1837-39), Nicholas Nickleby (1838-39) , Bir Noel Şarkısı (A Christmas Carol, 1843), Dombey ve Oğlu (Dombey and Son, 1846-1848), David Copperfield (1849-50), Kasvetli Ev (Bleak House, 1852-53), Küçük Dorrit (Little Dorrit, 1855-1857), İki Şehrin hikâyesi (A Tale of Two Cities, 1859) ve Büyük Umutlar (Great Expectations, 1860-61) bulunur. Kurgularında 19. yüzyıl metinlerini de yansıtan daha karanlık temalara doğru kademeli bir eğilim görülür.
William Thackeray, Kraliçe Viktorya saltanatının ilk yarısında Dickens'ın en büyük rakibiydi. Benzer bir üslupla yazıyordu, ancak karakterlerine karşı daha mesafeliydi. Dickens'a kıyasla daha çok orta sınıfı iğneleyici ve dikenli bir hicivle tasvir etme eğilimindeydi. Thackeray'ın en bilinen eseri, Viktorya edebiyatında popülerlik kazanan bir formun da örneği olarak Kahramansız Bir Roman (A Novel without a Hero) alt başlığıyla yayınlanan Gösteriş Dünyası (Vanity Fair, 1848)'dır. Bu eser kendi döneminin yakın geçmişini tasvir eden bir tarihî romandır. İngiliz toplumunun panoramik bir portresini ele alan Barry Lyndon'ın Talihi (The Luck of Barry Lyndon, 1844) adlı eseri, Amerikalı ünlü yönetmen Stanley Kubrick tarafından 1975 yılında Barry Lyndon adıyla sinemaya da uyarlandı.
Anne, Charlotte ve Emily Brontë, Viktorya dönemi eleştirmenleri tarafından hemen takdir edilmese de, dönemin dikkate değer eserlerini ürettiler. Emily'nin tek eseri olan Uğultulu Tepeler (Wuthering Heights, 1847) Gotik Romantizm'in tipik bir örneğidir ve sınıf, mit ve cinsiyeti inceleyen bir kadın bakış açısıyla yazılmıştır. Kız kardeşi Charlotte'un yazdığı Jane Eyre (1847), gotik tema ile yazılan bir diğer 19. yüzyıl romanıdır. Anne'in romantik bir üsluptan ziyade gerçekçi bir üslupla kaleme aldığı ikinci romanı Wildfell Konağı Kiracısı (The Tenant of Wildfell Hall, 1848, eserin bazı Türkçe çevirileri Şatodaki Kadın adı ile de basıldı), esas itibarıyla ilk sürdürülebilir feminist roman olarak kabul edilir.
Bu dönemde daha sonra George Eliot (Mary Ann Evans), 1860'ta Kıyıdaki Değirmen (The Mill on the Floss) adlı romanı ve 1872'de en ünlü eseri Middlemarch'ı yayınladı. Eliot, İngiliz edebiyatının en hacimli romanlarından biri olan Middlemarch'da reform ve ilerlemeler, bilimsel düşünce ve bunun teoloji üzerindeki etkisi, toplumun değişen algıları, kendi döneminin refahı yükselmeye başlayan İngiltere'si gibi konuları entelektüel bir pencerede tartışır. Brontë'ler gibi o da, takma erkek adı kullandı.
Thomas Hardy, Viktorya devrinin sonlarında önemli bir romancıydı. En dikkate değer eserleri arasında Greenwood Ağacının Altında (Under the Greenwood Tree, 1872), Çılgın Kalabalıktan Uzak (Far from the Madding Crowd, 1874), Casterbridge Başkanı (The Major of Casterbridge, 1886), Tess (Tess of the d'Ubervilles, 1891) ve Adsız Sansız bir Jude (Jude the Obscure, 1895) sayılabilir. İngiliz kırsalındaki pastoral yaşantıyı alaycı fakat şiirsel bir anlatımla tasvir etmesiyle tanınan Hardy'nin çalışmaları, Viktorya çağını simgeleyen yaygın kentleşmeye karşı bir geri dönüşü de simgeler.
Viktorya devrinin diğer önemli romancıları arasında Elizabeth Gaskell (1810-1865), (1815-1882), (1828-1909) ve (1857-1903) de bulunur.
Şiir
(1812-1889) ve Alfred Tennyson (1809-1892), Viktorya dönemi İngiltere'sinin önemli şairleriydi. Thomas Hardy hayatı boyunca şiir yazdı, ancak 1898'e kadar herhangi bir derleme yayınlamadı.'in (1844-1889) şiirleri ölümünden sonra 1918'de yayınlandı. (1837-1909) da özellikle şiirleri ve eleştirel metinleriyle dönemin önemli bir edebî şahsiyeti olarak kabul edilir. William Butler Yeats'in erken dönem şiirleri de Viktorya'nın saltanatı sırasında yayınlandı. W. S. Gilbert ve Arthur Sullivan'ın 1870'lerdeki opera komedyaları, George Bernard Shaw'un (1856-1950) 1890'lardaki oyunları ve Oscar Wilde'ın (1854-1900) Ciddi Olmanın Önemi (The Importance of Being Earnest) ile başlayana dek, 19.yüzyılın son on yılına kadar önemli bir tiyatro eseri üretilmedi.
Elizabeth Barrett Browning ve aşklarını mısralara döktüler, dokunaklı ve tutkulu şiirler yazdılar. Hem Matthew Arnold hem de , romantizmin doğa karşısındaki coşkusu ile Kral V. George dönemi eserleri arasında bir yerde konumlandırılabilecek şiirler yazdı ve bu şiirler 1918'e kadar yayınlanmadı. Arnold, eserlerinde bu geç dönem şairlerinin kullandıkları bazı temaları onlardan önce sezinlerken, Hopkins ise Beowulf gibi Eski İngilizce şiir üslûplarından ilham aldı.
Geçmişte yitirilenlerin geri kazanılması, hem klasik edebiyatla hem de İngiltere'nin Orta Çağ edebiyatıyla ilgilenen Viktorya edebiyatının önem verip üzerinde durduğu bir konuydu. Bu hareket, özellikle Ozan (The Troubadour) ve Romans ve Şövalyelik Üzerine Öyküleriye Altın Menekşe (The Golden Violet with its Tales of Romance and Chivalry) gibi şiir koleksiyonlarına kadar görülebilir. Viktorya dönemi yazarları, kendilerinden önceki kahramanlık ve şövalyelik hikâyelerine ilgi duydular ve asil, kibar buldukları bu hikâyelerle eski alışkanlıkların bir kısmını yeniden kazanmayı, evlerdeki ve imparatorluktaki insanları etkilemeyi umdular. Bunun en iyi örneği Alfred Tennyson'ın Kral Arthur ve özellikle Thomas Malory'e dair hikâyelerini çağdaş kaygılar ve yeni fikirlerle harmanladığı Idylls of the King adlı eseridir. Pre-Raphaelite Kardeşliği de sanatlarında mit ve folklordan yararlandı; kız kardeşi Christina bilim adamları tarafından daha güçlü bir şair olarak anılmasına rağmen, bu oluşum içinde Dante Gabriel Rossetti baş şair olarak kabul gördü.
Dram (tiyatro)
Drama alanında müzikal taşlamalar (musical burlesque), taşlamalı güldürüler (farce), zengin dekor ve kostümlerin bulunduğu piyesler (extravaganza) ve opera komedyaları (comic opera); Shakespeare'in sahnelediği eserlerle ve , gibi yazarların ciddi dramalarıyla mücadele halindeydi. 1855'te adlı oluşum, Britanya'da Gilbert ve Sullivan'ın ünlü opera komedyaları dizisinde doruğa ulaşan müzikal tiyatronun (eskiden müstehcen olarak görülen) kalitesini yükseltme çabasına girişti ve bunu 1890'lardaki erken Kral VII. Edward dönemi müzikal komedileri izledi. Peşpeşe 500 performansa ulaşan ilk oyun, 1875'te açılan 'ın Londra komedisi Çocuklarımız (Our Boys) oldu. Yeni rekoru 1892 yılında 1.362 şaşırtıcı performansla , (Charley's Aunt) adlı eseriyle yakaladı.'ten sonra, Oscar Wilde geç Viktorya döneminin önde gelen şairi ve oyun yazarı oldu. Özellikle Wilde'ın oyunları, Viktorya zamanının artık unutulmuş birçok oyunundan farklıdır ve kariyeri 1890'larda başlayan George Bernard Shaw gibi Edward dönemi yazarlarının oyunlarıyla daha yakın bir ilişkiye sahiptir. Wilde'ın 1895 tarihli başyapıtı olan Ciddi Olmanın Önemi (The Importance of Being Earnest) adlı güldürüsü, aristokrasiye ironik bir ayna tutarken nükte ve paradoksal bilgelikte ustalık sergilediği oyunların en büyüğüydü ve popülerliğini uzunca bir süre korudu.
Çocuk edebiyatı
Viktorya dönemi edebiyatçıları, zorunlu eğitimin getirilmesi yoluyla "çocukluğu icat etme" ve çocuk işçiliğini önleme çabaları ile tanınırlar. Gençlere yönelik edebiyat, çocuklar okumaya başladıkça yalnızca çocuklar için eserler üreten yerleşik yazarlar (Dickens'in A Child's History of England adlı eseri gibi) ile değil, kendilerini çocuk edebiyatına adayan yeni bir yazarlar grubuyla birlikte büyüyen bir endüstri haline geldi. Lewis Carroll (Alice Harikalar Diyarında), Anna Sewell (Siyah İnci) ve RM Ballantyne (Mercan Adası) gibi yazarlar, yetişkinler tarafından okunabiliyor olsalar da, esas olarak çocuklar için yazdılar. Robert Louis Stevenson (Define Adası) ve (Zenda Mahkûmu) gibi diğer yazarlar ise esas olarak yetişkinler için yazdılar, ancak onların macera romanları günümüzde çocuk edebiyatı altında da incelenebiliyor. Diğer türler arasında absürt şiirler, çocuk ilgisine yönelik şiirler (örn. Lewis Carroll'un Jabberwocky) vardı. Bunun yanında okul hikâyeleri de gelişti: Thomas Hughes'un Tom Brown'ın Okul Günleri (Tom Brown's Schooldays) ve Kipling'in Stalky & Co'su klasikler arasında girdi.
Bu yayınlar nadiren bir çocuğun zevkini yakalamak için tasarlansalar da; illüstrasyon kullanımının artmasıyla çocukların ilgisini çekmeye başlamış ve onların ahlâkı daha eğlenceli bir yolla öğrenbilme imkânı sağladı. Keyif için okuma kabul görmeye başlayınca peri masalları ve halk masalları da popüler hale geldi. Halk masallarının birçok yazar tarafından derlenmesi, ilgilerini çeken pek çok konuda çocukların da edebiyat okumasına olanak sağladı. Kız ve erkek çocuklar için yazılmış farklı türde kitap ve dergiler bulunuyordu. Kızların hikâyeleri ev ve aile hayatına odaklanma eğilimindeyken, erkeklerin hikâyeleri ise daha çok macera odaklıydı.
Bilim, felsefe ve keşifler
Bilimin ilerlemesi bakımından Viktorya devri önemli zamanlardı, dönem insanı doğayı, dünyayı tanımlama ve sınıflandırma misyonu edindiler. Yazılan metinlerin çoğu edebiyat olarak kabul görme seviyesine yükselmediler, özellikle Charles Darwin'in Türlerin Kökeni Üzerine (On the Origin of Species, 1859) adlı eseri, şöhretini korumaya hâlen devam ediyor. Bu eserde yer alan evrim teorisi, Viktorya dönemi insanının kendisi ve dünyadaki yeri hakkında sahip olduğu fikirlerin çoğuna meydan okudu. Geniş çapta kabul görmesi uzun bir zaman alsa da, kendinden sonraki düşünce ve edebiyatı çarpıcı ölçüde değiştirecekti. Darwin'in teorilerini yaygınlaştırma çalışmalarının çoğu, bu konuda geniş çapta metinler yazan genç çağdaşı Thomas Henry Huxley tarafından yapıldı.
Dönemin diğer bazı kurgu dışı eserleri de kendi çağının edebiyatına damgasını vurdu. John Stuart Mill'in felsefe metinleri mantık (logic), ekonomi, özgürlük (liberty) ve bir ahlâk prensibi olarak faydacılığı (utilitarianism) kapsıyordu. Thomas Carlyle'ın geniş ve etkili tarih kitapları: (The French Revolution, A History) ve (On Heroes, Hero-Worship, and The Heroic in History) dönemin siyasî düşüncelerine nüfuz etti. 'ın İngiliz tarihi ile ilgili metinleri, tarih yazımına uzun yıllar egemen olan Whig anlatısının kodlanmasına yardımcı oldu. John Ruskin, sanat ve sanat tarihi üzerine çok sayıda etkili eser yazdı ve J. M. W. Turner ve Pre-Raphaelite Kardeşliği gibi çağdaş figürleri savundu. Dinî yazar 'ın Oxford Hareketi, İngiltere Kilisesi içinde hararetli tartışmalara yol açtı ve otobiyografisi 'da bahsettiği Katolikliğe geçişiyle daha da şiddetlendi.
Bu çağda son derece önemli kaynak kitaplar yayınlandı, özellikle de günümüzde İngiliz dilinin en önemli tarihî sözlüğü sayılacak olan Oxford English Dictionary bunlardan biriydi. Bunun dışında Viktorya devrinin sonlarına doğru Encyclopædia Britannica'nın dokuzuncu baskısı ve Dictionary of National Biography de yayınlandı.
Doğa üzerine yazılan eserler
Amerika Birleşik Devletleri'nde Henry David Thoreau'nun eserleri ve 'ın Rural Hours (1850) adlı eseri Viktorya dönemi doğa yazımı üzerinde kanonik etkiler yarattı. İngiltere'de ve , Viktorya devrinin başlarında en bilinen doğa yazarlarından ikisiydi. 1842'de kurulan , dünyanın ilk haftalık resimli gazetesiydi ve burada genellikle doğayla ilgili makaleler ve illüstrasyonlar yayınladı. On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında doğa üzerine kitaplar, makaleler ve illüstrasyonlar kentleşmeye doğru evrilmeye başlayan okur kitlesi arasında giderek yaygınlaştı ve popüler hale geldi.
Doğaüstü ve fantazya edebiyatı
19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan eski Gotik masallar/hikâyeler, fantastik kurgu türünün ilk örnekleridir. Bu hikâyeler genellikle dönemin ünlü dedektifi Sherlock Holmes, Sexton Blake, dönemin diğer kurgusal karakterleri Dracula, Edward Hyde, Görünmez Adam ve egzotik düşmanları tarafından bozguna uğratılan diğer birçok kurgusal karaktere odaklanır. 18. ve 19. yüzyıllara yayılan, gotik olarak bilinen belirli bir hikâye yazma türü vardı. Gotik edebiyat, okuyucuyu heyecanlandırmak ve korkularına hitap etmek maksadıyla romantizm ve korkuyu birleştirir. Gotik bir romanın muhtemel özellikleri yabancı canavarlar, hayaletler, lanetler, gizli odalar ve büyücülük gibi unsurlardır. Bu gotik hikâyeler genellikle kale, manastır ve mezarlıklar gibi yerlerde geçer, ancak gotik canavarlar bazen de gerçek dünyada örneğin Londra gibi şehirlerde ortaya çıkar.
Viktorya edebiyatının etkileri
Amerika Birleşik Devletleri ve birer İngiliz kolonisi olan Avustralya, Yeni Zelanda ve Kanada'daki yazarlar, Britanya edebiyatından etkilendiler ve kendi ayırt edici seslerini yavaş yavaş geliştirmelerine rağmen, genellikle Viktorya edebiyatının bir parçası olarak sınıflandırıldılar. Viktorya dönemi yazarları arasında , ve bulunuyordu. 'yı yazan şair ve vardır. ise ve gibi yazarlar vardı. Bu süre zarfında eserler üreten Amerikan edebiyatının önemli bazı yazarları da şunlardı: Emily Dickinson, Ralph Waldo Emerson, Nathaniel Hawthorne, Oliver Wendell Holmes, Sr., Henry James, Herman Melville, Harriet Beecher Stowe, Henry David Thoreau, Mark Twain ve Walt Whitman.
"Viktorya edebiyatı"nın sınıflandırılmasıyla ilgili mesele, dönemin ilk eserleri ile Edward dönemi yazarları arasında birçok ortak noktası buluan sonraki eserler arasındaki büyük farklardır ve birçok yazar bu ayrımın üzerinde tartışır. Arthur Conan Doyle, Rudyard Kipling, H.G. Wells, Bram Stoker, H. Rider Haggard, ve Joseph Conrad gibi yazarlar önemli eserlerinden bazılarını Viktorya'nın saltanatı döneminde yazdılar, ancak metinlerindeki duyarlılık sebebiyle genellikle Edward dönemi olarak kabul görüyor.
Dönemin Diğer Yazarları
|
|
Kaynakça
- ^ . www.tdk.gov.tr. 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
- ^ "Victorian Literature - New World Encyclopedia". www.newworldencyclopedia.org. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Images of the Victorian book: Publishing - Introduction". www.bl.uk. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
- ^ "Victorian Literature - Literature Periods & Movements". www.online-literature.com. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
- ^ . Poetry Foundation (İngilizce). 6 Kasım 2020. 6 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2020.
- ^ . The Charles Dickens Page (İngilizce). 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2020.
- ^ "Thomas Hardy - Biography and Works. Search Texts, Read Online. Discuss". www.online-literature.com. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
- ^ a b "Authors - Victorian and Romantic poets, novelists and playwrights". The British Library. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2020. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi: "victorianpoets" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b Stedman, Jane W. (1996). , A Classic Victorian & His Theatre, pp. 26–29. Oxford University Press.
- ^ İnce, Tuba ŞENEL (30 Haziran 2019). "Charles Dickens and Women Figures". International Journal of Media Culture and Literature (İngilizce). 5 (1): 1-12. ISSN 2149-5475. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
- ^ The Bloomsbury Guide to English Literature, ed. Marion Wynne-Davies. (New York: Prentice Hall, 1990), pp. 97–8.
- ^ Introduction and Notes for The Tenant of Wildfell Hall. Penguin Books. 1996. ISBN .
- ^ Demirbaş, Leman (20 Aralık 2017). "George Eliot'un Middlemarch'ı: Viktoryen Dönem Romanında Reform ve Kalkınma Tutkusu". dergipark.org.tr. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mart 2022.
- ^ "Hardy, Thomas (1840–1928), novelist and poet". Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
- ^ "Article on long-runs in the theatre before 1920". Stagebeauty.net. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2012.
- ^ a b . faqs.org. The Gale Group, Inc. 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
- ^ . enotes. Gale Cengage. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
- ^ . Children's Books in the Victorian Era. International Library of Children's Literature. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
- ^ Victorian High Noon: English Literature in 1850. Baltimore: Johns Hopkins U. Press. 1979.
- ^ . www.online-literature.com. 16 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018.
Konuyla ilgili yayınlar
- Felluga, Dino Franco, et al. The Encyclopedia of Viktoryan Literature (2015).
- Flint, Kate, ed. The Cambridge History of Viktoryan Literature (2014).
- Horman, Alan. The Viktoryan Novel (Oxford History of English Literature, 1991)
- Hroncek, Susan. Strange Compositions: Chemistry and its Occult History in Viktoryan Speculative Fiction 19 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (2016)
- O'Gorman, Francis, ed. The Cambridge companion to Viktoryan culture (2010)
- Roberts, Adam Charles, ed. Viktoryan culture and society: the essensial glossary (2003).
- Somervell, DC English thought in the nineteenth cetury (1929) online
Dış bağlantılar
- The Viktoryan Web 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Viktoryan Literature 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Discovering Literature: Romantics and Viktoryans at the British Library
- Viktoryan Women Writers Project 11 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Viktoryan Studies Bibliography 10 Mayıs 2011 tarihinde Library of Congress sitesinde arşivlendi
- Viktoryan Links 14 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Viktoryan Short Fiction Project 25 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- – Victroian literature from magazines such as The Stand.
- Viktoryan Realism 19 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., BBC Radio 4 discussion with Philip Davis, A.N. Wilson & Dinah Birch (In Our Time, Nov. 14, 2002)
- Viktoryan Pesimism 19 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., BBC Radio 4 discussion with Dinah Birch, Rosemary Ashton & Peter Mandler (In Our Time, May 10, 2007)
Önce gelen: Romantisizm | Victoria Dönemi 1837–1901 | Sonra gelen: Modernizm |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Viktorya edebiyati ya da Viktorya donemi edebiyati Kralice Viktorya 1837 1901 nin hukumdarligi doneminde yazilan edebi metinlerin butununu olusturan Ingiliz edebiyatidir Romantik donem ile yirminci yuzyilin modernist edebiyati arasinda bir baglanti bir gecis olusturur On dokuzuncu yuzyilda roman Ingilizce edebiyatin onemli bir turu haline geldi ve bu gelisim Viktorya devrinde gerceklesti Donemin Ingilizce eserleri bilimsel ekonomik ve teknolojik ilerlemelerden sinifsal yapilanmalardaki degisikliklere ve dinin toplum uzerindeki rollerine kadar bircok alanda Ingiliz kulturunun buyuk donusumlerini yansitmaktadir Donemin unlu romancilari arasinda Charles Dickens William Thackeray Bronte kiz kardesler Emily Bronte Charlotte Bronte Anne Bronte George Eliot ve Thomas Hardy yer alir George Eliot un Middlemarch eserine ait kapak gorseli Romantizm donemi suresince soyut ifade ve ice odaklanma baskindi Viktorya devri ndeki denemeci sair ve romancilar fabrika isciliginin zor kosullari alt sinifin kotu durumu kadin ve cocuklara yapilan kotu muamele gibi hayatin gercekleri uzerine dusunduler Onemli ornekler arasinda sair Elizabeth Barrett Browning ve romanci Charles Dickens ve Thomas Hardy sayilabilir Barrett in cocuk isciler hakkindaki calismalari kadin yazarlarin genellikle takma erkek adi kullanmak zorunda kaldigi erkek egemen bir dunyadaki basarisini pekistirdi Dickens ekonomik esitsizlik gibi sosyal sorunlari ele alirken mizahi ve samimi bir dil kullandi Hardy icin roman ise dini ve sosyal yapilari sorgulamak icin aracti Bu donemde siir ve tiyatro da uretildi Robert Browning ve Alfred Tennyson Viktorya devri Ingiltere sinin en unlu sairleriydi 19 yuzyilin son on yillarina kadar tiyatro turunde kayda deger eserler uretilmemistir Donemin onemli oyun yazarlari arasinda Gilbert ve Sullivan George Bernard Shaw ve Oscar Wilde bulunmaktadir Kurgusal duzyaziBu donemin kurucusu ve en unlu romancisi sayilan Charles Dickens edebiyatta kadin tasviri uzerinde buyuk bir etki birakti ve kadin figurunu genis bir alanda ve farkli karakterler etrafinda ele aldi Eserlerini uretirken guclu karakterlere odaklanan Dickens kendi zamaninda muazzam bir un kazandi ve halen dunyanin en bilinen ve okunan yazarlarindan biri olmaya devam ediyor Yirmi bes yasindayken yazdigi ilk romani Pickwick Belgeleri The Pickwick Papers 1836 37 bir gecede basari kazandi ve bunu takip eden diger eserlerinin satis basarisi da kayda degerdi Ilk romani bir cesit hicivdir ve komedi unsurlari metnin icinde acikca gorulur 19 yuzyilin basinda cogu roman uc cilt halinde yayinlanirken Charles Dickens in Pickwick Belgeleri Nisan 1836 ile Kasim 1837 tarihleri arasinda yirmi bolum halinde yayinlandi ve bu aylik tefrikalar daha sonra birlestirilerek yeniden basildi Okurun ilgisini korumak icin her bolum icin olay orgusu ve karakter baglaminda yeni bir unsur eklenmesi talep ediliyordu Dickens halkin eglence talebini karsilamaya gayretliydi uretken bir bicimde calisti ve bunun yaninda sosyal meseleler yoksullar ve ezilenlerin aci yuzunu gostermeye cabaladi En onemli eserleri arasinda Oliver Twist 1837 39 Nicholas Nickleby 1838 39 Bir Noel Sarkisi A Christmas Carol 1843 Dombey ve Oglu Dombey and Son 1846 1848 David Copperfield 1849 50 Kasvetli Ev Bleak House 1852 53 Kucuk Dorrit Little Dorrit 1855 1857 Iki Sehrin hikayesi A Tale of Two Cities 1859 ve Buyuk Umutlar Great Expectations 1860 61 bulunur Kurgularinda 19 yuzyil metinlerini de yansitan daha karanlik temalara dogru kademeli bir egilim gorulur William Thackeray Kralice Viktorya saltanatinin ilk yarisinda Dickens in en buyuk rakibiydi Benzer bir uslupla yaziyordu ancak karakterlerine karsi daha mesafeliydi Dickens a kiyasla daha cok orta sinifi igneleyici ve dikenli bir hicivle tasvir etme egilimindeydi Thackeray in en bilinen eseri Viktorya edebiyatinda populerlik kazanan bir formun da ornegi olarak Kahramansiz Bir Roman A Novel without a Hero alt basligiyla yayinlanan Gosteris Dunyasi Vanity Fair 1848 dir Bu eser kendi doneminin yakin gecmisini tasvir eden bir tarihi romandir Ingiliz toplumunun panoramik bir portresini ele alan Barry Lyndon in Talihi The Luck of Barry Lyndon 1844 adli eseri Amerikali unlu yonetmen Stanley Kubrick tarafindan 1975 yilinda Barry Lyndon adiyla sinemaya da uyarlandi Bronte kardesler eserlerini yasadiklari donemde pek yaygin olmayan bir kurgusal duzlemde urettiler Anne Charlotte ve Emily Bronte Viktorya donemi elestirmenleri tarafindan hemen takdir edilmese de donemin dikkate deger eserlerini urettiler Emily nin tek eseri olan Ugultulu Tepeler Wuthering Heights 1847 Gotik Romantizm in tipik bir ornegidir ve sinif mit ve cinsiyeti inceleyen bir kadin bakis acisiyla yazilmistir Kiz kardesi Charlotte un yazdigi Jane Eyre 1847 gotik tema ile yazilan bir diger 19 yuzyil romanidir Anne in romantik bir usluptan ziyade gercekci bir uslupla kaleme aldigi ikinci romani Wildfell Konagi Kiracisi The Tenant of Wildfell Hall 1848 eserin bazi Turkce cevirileri Satodaki Kadin adi ile de basildi esas itibariyla ilk surdurulebilir feminist roman olarak kabul edilir Bu donemde daha sonra George Eliot Mary Ann Evans 1860 ta Kiyidaki Degirmen The Mill on the Floss adli romani ve 1872 de en unlu eseri Middlemarch i yayinladi Eliot Ingiliz edebiyatinin en hacimli romanlarindan biri olan Middlemarch da reform ve ilerlemeler bilimsel dusunce ve bunun teoloji uzerindeki etkisi toplumun degisen algilari kendi doneminin refahi yukselmeye baslayan Ingiltere si gibi konulari entelektuel bir pencerede tartisir Bronte ler gibi o da takma erkek adi kullandi Thomas Hardy Viktorya devrinin sonlarinda onemli bir romanciydi En dikkate deger eserleri arasinda Greenwood Agacinin Altinda Under the Greenwood Tree 1872 Cilgin Kalabaliktan Uzak Far from the Madding Crowd 1874 Casterbridge Baskani The Major of Casterbridge 1886 Tess Tess of the d Ubervilles 1891 ve Adsiz Sansiz bir Jude Jude the Obscure 1895 sayilabilir Ingiliz kirsalindaki pastoral yasantiyi alayci fakat siirsel bir anlatimla tasvir etmesiyle taninan Hardy nin calismalari Viktorya cagini simgeleyen yaygin kentlesmeye karsi bir geri donusu de simgeler Viktorya devrinin diger onemli romancilari arasinda Elizabeth Gaskell 1810 1865 1815 1882 1828 1909 ve 1857 1903 de bulunur SiirDevlet Sairi Lord Tennyson Poet Laureate 1812 1889 ve Alfred Tennyson 1809 1892 Viktorya donemi Ingiltere sinin onemli sairleriydi Thomas Hardy hayati boyunca siir yazdi ancak 1898 e kadar herhangi bir derleme yayinlamadi in 1844 1889 siirleri olumunden sonra 1918 de yayinlandi 1837 1909 da ozellikle siirleri ve elestirel metinleriyle donemin onemli bir edebi sahsiyeti olarak kabul edilir William Butler Yeats in erken donem siirleri de Viktorya nin saltanati sirasinda yayinlandi W S Gilbert ve Arthur Sullivan in 1870 lerdeki opera komedyalari George Bernard Shaw un 1856 1950 1890 lardaki oyunlari ve Oscar Wilde in 1854 1900 Ciddi Olmanin Onemi The Importance of Being Earnest ile baslayana dek 19 yuzyilin son on yilina kadar onemli bir tiyatro eseri uretilmedi Elizabeth Barrett Browning ve asklarini misralara doktuler dokunakli ve tutkulu siirler yazdilar Hem Matthew Arnold hem de romantizmin doga karsisindaki coskusu ile Kral V George donemi eserleri arasinda bir yerde konumlandirilabilecek siirler yazdi ve bu siirler 1918 e kadar yayinlanmadi Arnold eserlerinde bu gec donem sairlerinin kullandiklari bazi temalari onlardan once sezinlerken Hopkins ise Beowulf gibi Eski Ingilizce siir usluplarindan ilham aldi Gecmiste yitirilenlerin geri kazanilmasi hem klasik edebiyatla hem de Ingiltere nin Orta Cag edebiyatiyla ilgilenen Viktorya edebiyatinin onem verip uzerinde durdugu bir konuydu Bu hareket ozellikle Ozan The Troubadour ve Romans ve Sovalyelik Uzerine Oykuleriye Altin Menekse The Golden Violet with its Tales of Romance and Chivalry gibi siir koleksiyonlarina kadar gorulebilir Viktorya donemi yazarlari kendilerinden onceki kahramanlik ve sovalyelik hikayelerine ilgi duydular ve asil kibar bulduklari bu hikayelerle eski aliskanliklarin bir kismini yeniden kazanmayi evlerdeki ve imparatorluktaki insanlari etkilemeyi umdular Bunun en iyi ornegi Alfred Tennyson in Kral Arthur ve ozellikle Thomas Malory e dair hikayelerini cagdas kaygilar ve yeni fikirlerle harmanladigi Idylls of the King adli eseridir Pre Raphaelite Kardesligi de sanatlarinda mit ve folklordan yararlandi kiz kardesi Christina bilim adamlari tarafindan daha guclu bir sair olarak anilmasina ragmen bu olusum icinde Dante Gabriel Rossetti bas sair olarak kabul gordu Dram tiyatro Drama alaninda muzikal taslamalar musical burlesque taslamali gulduruler farce zengin dekor ve kostumlerin bulundugu piyesler extravaganza ve opera komedyalari comic opera Shakespeare in sahneledigi eserlerle ve gibi yazarlarin ciddi dramalariyla mucadele halindeydi 1855 te adli olusum Britanya da Gilbert ve Sullivan in unlu opera komedyalari dizisinde doruga ulasan muzikal tiyatronun eskiden mustehcen olarak gorulen kalitesini yukseltme cabasina giristi ve bunu 1890 lardaki erken Kral VII Edward donemi muzikal komedileri izledi Pespese 500 performansa ulasan ilk oyun 1875 te acilan in Londra komedisi Cocuklarimiz Our Boys oldu Yeni rekoru 1892 yilinda 1 362 sasirtici performansla Charley s Aunt adli eseriyle yakaladi ten sonra Oscar Wilde gec Viktorya doneminin onde gelen sairi ve oyun yazari oldu Ozellikle Wilde in oyunlari Viktorya zamaninin artik unutulmus bircok oyunundan farklidir ve kariyeri 1890 larda baslayan George Bernard Shaw gibi Edward donemi yazarlarinin oyunlariyla daha yakin bir iliskiye sahiptir Wilde in 1895 tarihli basyapiti olan Ciddi Olmanin Onemi The Importance of Being Earnest adli guldurusu aristokrasiye ironik bir ayna tutarken nukte ve paradoksal bilgelikte ustalik sergiledigi oyunlarin en buyuguydu ve populerligini uzunca bir sure korudu Cocuk edebiyatiViktorya donemi edebiyatcilari zorunlu egitimin getirilmesi yoluyla cocuklugu icat etme ve cocuk isciligini onleme cabalari ile taninirlar Genclere yonelik edebiyat cocuklar okumaya basladikca yalnizca cocuklar icin eserler ureten yerlesik yazarlar Dickens in A Child s History of England adli eseri gibi ile degil kendilerini cocuk edebiyatina adayan yeni bir yazarlar grubuyla birlikte buyuyen bir endustri haline geldi Lewis Carroll Alice Harikalar Diyarinda Anna Sewell Siyah Inci ve RM Ballantyne Mercan Adasi gibi yazarlar yetiskinler tarafindan okunabiliyor olsalar da esas olarak cocuklar icin yazdilar Robert Louis Stevenson Define Adasi ve Zenda Mahkumu gibi diger yazarlar ise esas olarak yetiskinler icin yazdilar ancak onlarin macera romanlari gunumuzde cocuk edebiyati altinda da incelenebiliyor Diger turler arasinda absurt siirler cocuk ilgisine yonelik siirler orn Lewis Carroll un Jabberwocky vardi Bunun yaninda okul hikayeleri de gelisti Thomas Hughes un Tom Brown in Okul Gunleri Tom Brown s Schooldays ve Kipling in Stalky amp Co su klasikler arasinda girdi Bu yayinlar nadiren bir cocugun zevkini yakalamak icin tasarlansalar da illustrasyon kullaniminin artmasiyla cocuklarin ilgisini cekmeye baslamis ve onlarin ahlaki daha eglenceli bir yolla ogrenbilme imkani sagladi Keyif icin okuma kabul gormeye baslayinca peri masallari ve halk masallari da populer hale geldi Halk masallarinin bircok yazar tarafindan derlenmesi ilgilerini ceken pek cok konuda cocuklarin da edebiyat okumasina olanak sagladi Kiz ve erkek cocuklar icin yazilmis farkli turde kitap ve dergiler bulunuyordu Kizlarin hikayeleri ev ve aile hayatina odaklanma egilimindeyken erkeklerin hikayeleri ise daha cok macera odakliydi Bilim felsefe ve kesiflerCharles Darwin in Turlerin Kokeni Uzerine adli calismasi Viktorya devri toplumunu etkiledi ve halen etkilemeye devam ediyor Bilimin ilerlemesi bakimindan Viktorya devri onemli zamanlardi donem insani dogayi dunyayi tanimlama ve siniflandirma misyonu edindiler Yazilan metinlerin cogu edebiyat olarak kabul gorme seviyesine yukselmediler ozellikle Charles Darwin in Turlerin Kokeni Uzerine On the Origin of Species 1859 adli eseri sohretini korumaya halen devam ediyor Bu eserde yer alan evrim teorisi Viktorya donemi insaninin kendisi ve dunyadaki yeri hakkinda sahip oldugu fikirlerin coguna meydan okudu Genis capta kabul gormesi uzun bir zaman alsa da kendinden sonraki dusunce ve edebiyati carpici olcude degistirecekti Darwin in teorilerini yayginlastirma calismalarinin cogu bu konuda genis capta metinler yazan genc cagdasi Thomas Henry Huxley tarafindan yapildi Donemin diger bazi kurgu disi eserleri de kendi caginin edebiyatina damgasini vurdu John Stuart Mill in felsefe metinleri mantik logic ekonomi ozgurluk liberty ve bir ahlak prensibi olarak faydaciligi utilitarianism kapsiyordu Thomas Carlyle in genis ve etkili tarih kitaplari The French Revolution A History ve On Heroes Hero Worship and The Heroic in History donemin siyasi dusuncelerine nufuz etti in Ingiliz tarihi ile ilgili metinleri tarih yazimina uzun yillar egemen olan Whig anlatisinin kodlanmasina yardimci oldu John Ruskin sanat ve sanat tarihi uzerine cok sayida etkili eser yazdi ve J M W Turner ve Pre Raphaelite Kardesligi gibi cagdas figurleri savundu Dini yazar in Oxford Hareketi Ingiltere Kilisesi icinde hararetli tartismalara yol acti ve otobiyografisi da bahsettigi Katoliklige gecisiyle daha da siddetlendi Bu cagda son derece onemli kaynak kitaplar yayinlandi ozellikle de gunumuzde Ingiliz dilinin en onemli tarihi sozlugu sayilacak olan Oxford English Dictionary bunlardan biriydi Bunun disinda Viktorya devrinin sonlarina dogru Encyclopaedia Britannica nin dokuzuncu baskisi ve Dictionary of National Biography de yayinlandi Doga uzerine yazilan eserler Amerika Birlesik Devletleri nde Henry David Thoreau nun eserleri ve in Rural Hours 1850 adli eseri Viktorya donemi doga yazimi uzerinde kanonik etkiler yaratti Ingiltere de ve Viktorya devrinin baslarinda en bilinen doga yazarlarindan ikisiydi 1842 de kurulan dunyanin ilk haftalik resimli gazetesiydi ve burada genellikle dogayla ilgili makaleler ve illustrasyonlar yayinladi On dokuzuncu yuzyilin ikinci yarisinda doga uzerine kitaplar makaleler ve illustrasyonlar kentlesmeye dogru evrilmeye baslayan okur kitlesi arasinda giderek yayginlasti ve populer hale geldi Dogaustu ve fantazya edebiyati 19 yuzyilin sonlarinda ortaya cikan eski Gotik masallar hikayeler fantastik kurgu turunun ilk ornekleridir Bu hikayeler genellikle donemin unlu dedektifi Sherlock Holmes Sexton Blake donemin diger kurgusal karakterleri Dracula Edward Hyde Gorunmez Adam ve egzotik dusmanlari tarafindan bozguna ugratilan diger bircok kurgusal karaktere odaklanir 18 ve 19 yuzyillara yayilan gotik olarak bilinen belirli bir hikaye yazma turu vardi Gotik edebiyat okuyucuyu heyecanlandirmak ve korkularina hitap etmek maksadiyla romantizm ve korkuyu birlestirir Gotik bir romanin muhtemel ozellikleri yabanci canavarlar hayaletler lanetler gizli odalar ve buyuculuk gibi unsurlardir Bu gotik hikayeler genellikle kale manastir ve mezarliklar gibi yerlerde gecer ancak gotik canavarlar bazen de gercek dunyada ornegin Londra gibi sehirlerde ortaya cikar Harriet Beecher Stowe Viktorya donemi kurgularini Viktorya nufuz alanlarinin disinda yazdi Viktorya edebiyatinin etkileriAmerika Birlesik Devletleri ve birer Ingiliz kolonisi olan Avustralya Yeni Zelanda ve Kanada daki yazarlar Britanya edebiyatindan etkilendiler ve kendi ayirt edici seslerini yavas yavas gelistirmelerine ragmen genellikle Viktorya edebiyatinin bir parcasi olarak siniflandirildilar Viktorya donemi yazarlari arasinda ve bulunuyordu yi yazan sair ve vardir ise ve gibi yazarlar vardi Bu sure zarfinda eserler ureten Amerikan edebiyatinin onemli bazi yazarlari da sunlardi Emily Dickinson Ralph Waldo Emerson Nathaniel Hawthorne Oliver Wendell Holmes Sr Henry James Herman Melville Harriet Beecher Stowe Henry David Thoreau Mark Twain ve Walt Whitman Viktorya edebiyati nin siniflandirilmasiyla ilgili mesele donemin ilk eserleri ile Edward donemi yazarlari arasinda bircok ortak noktasi buluan sonraki eserler arasindaki buyuk farklardir ve bircok yazar bu ayrimin uzerinde tartisir Arthur Conan Doyle Rudyard Kipling H G Wells Bram Stoker H Rider Haggard ve Joseph Conrad gibi yazarlar onemli eserlerinden bazilarini Viktorya nin saltanati doneminde yazdilar ancak metinlerindeki duyarlilik sebebiyle genellikle Edward donemi olarak kabul goruyor Donemin Diger Yazarlari 1835 1902 1819 1861 1824 1889 1859 1936 1814 1880 1802 1838 1839 1921 1825 1900 1852 1933 1839 1894 1823 1896 John Ruskin 1819 1900 John Millington Synge 1871 1909 1823 1901 Arthur Conan Doyle 1859 1930 Kaynakca www tdk gov tr 20 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2022 Victorian Literature New World Encyclopedia www newworldencyclopedia org 7 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 Images of the Victorian book Publishing Introduction www bl uk 10 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2020 Victorian Literature Literature Periods amp Movements www online literature com 14 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2020 Poetry Foundation Ingilizce 6 Kasim 2020 6 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2020 The Charles Dickens Page Ingilizce 1 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2020 Thomas Hardy Biography and Works Search Texts Read Online Discuss www online literature com 5 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2020 a b Authors Victorian and Romantic poets novelists and playwrights The British Library 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi victorianpoets adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Stedman Jane W 1996 A Classic Victorian amp His Theatre pp 26 29 Oxford University Press 0 19 816174 3 Ince Tuba SENEL 30 Haziran 2019 Charles Dickens and Women Figures International Journal of Media Culture and Literature Ingilizce 5 1 1 12 ISSN 2149 5475 9 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2022 The Bloomsbury Guide to English Literature ed Marion Wynne Davies New York Prentice Hall 1990 pp 97 8 Introduction and Notes for The Tenant of Wildfell Hall Penguin Books 1996 ISBN 978 0 14 043474 3 Demirbas Leman 20 Aralik 2017 George Eliot un Middlemarch i Viktoryen Donem Romaninda Reform ve Kalkinma Tutkusu dergipark org tr 9 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mart 2022 Hardy Thomas 1840 1928 novelist and poet Oxford Ulusal Biyografi Sozlugu cevrimici bas Oxford University Press Birlesik Krallik Halk Kutuphanesi abonelik veya uyeligi gereklidir Article on long runs in the theatre before 1920 Stagebeauty net 13 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2012 a b faqs org The Gale Group Inc 1 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2014 enotes Gale Cengage 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2014 Children s Books in the Victorian Era International Library of Children s Literature 1 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2014 Victorian High Noon English Literature in 1850 Baltimore Johns Hopkins U Press 1979 www online literature com 16 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2018 Konuyla ilgili yayinlarFelluga Dino Franco et al The Encyclopedia of Viktoryan Literature 2015 Flint Kate ed The Cambridge History of Viktoryan Literature 2014 Horman Alan The Viktoryan Novel Oxford History of English Literature 1991 Hroncek Susan Strange Compositions Chemistry and its Occult History in Viktoryan Speculative Fiction 19 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2016 O Gorman Francis ed The Cambridge companion to Viktoryan culture 2010 Roberts Adam Charles ed Viktoryan culture and society the essensial glossary 2003 Somervell DC English thought in the nineteenth cetury 1929 onlineDis baglantilarThe Viktoryan Web 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Viktoryan Literature 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Discovering Literature Romantics and Viktoryans at the British Library Viktoryan Women Writers Project 11 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Viktoryan Studies Bibliography 10 Mayis 2011 tarihinde Library of Congress sitesinde arsivlendi Viktoryan Links 14 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Viktoryan Short Fiction Project 25 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Victroian literature from magazines such as The Stand Viktoryan Realism 19 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC Radio 4 discussion with Philip Davis A N Wilson amp Dinah Birch In Our Time Nov 14 2002 Viktoryan Pesimism 19 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC Radio 4 discussion with Dinah Birch Rosemary Ashton amp Peter Mandler In Our Time May 10 2007 Once gelen Romantisizm Victoria Donemi 1837 1901 Sonra gelen Modernizm