Viral gastroenterit

Gastroenterit veya mide-bağırsak iltihabı (gastroenteritis), mide ("gastro"-) ve ince bağırsak’ı ("entero"-) içeren ’nın iltihabı ("-itis") ile karakterize olan ve ishal, kusma, karın ağrısı ile krampa sebep olan bir tıbbi durumdur. Mide iltihabından gastro, mide mikrobu ve mide virüsü olarak da bahsedilmiştir. Grip ile ilgisi olmamasına rağmen mide gribi ve gastrik grip olarak da adlandırılmıştır.

Mide-bağırsak iltihabı
Gastroenteritis viruses: A = rotavirus, B = adenovirus, C = Norovirus and D = Astrovirus. The virus particles are shown at the same magnification to allow size comparison.
Uzmanlık	Gastroenteroloji

Küresel olarak, çocuklardaki çoğu vaka, ’ten kaynaklanır. Yetişkinlerde, ve kampilobakter daha yaygındır. Diğer bakteriler (ya da onların toksinleri) ve parazitler de daha az görülen sebepler arasındadır. Bulaşma, uygun olmayan bir şekilde hazırlanmış yiyecek ya da kirli su tüketimi veya bulaşıcı hastalık taşıyan bireylerle yakın temas nedeniyle gerçekleşebilir.

Hastalığı yönetmenin temeli, yeterli sıvı alımında yatmaktadır. Hafif ya da orta derecedeki vakalar için bu genellikle ile gerçekleştirilebilir. Daha ciddi vakalarda damar içinden sıvı verilmesi gerekebilir. Mide iltihabı öncelikle çocukları ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayanları etkilemektedir.

Semptomlar ve belirtiler

Mide iltihabında genellikle hem ishal hem kusma görülür, ya da daha az yaygın olarak sadece birisi kendini gösterir. Mide krampı da görülebilir. Belirtiler ve semptomlar, çoğunlukla bulaşıcı ajana yakalandıktan sonraki 12-72  saat içinde başlar. Eğer sebebi viral bir ajansa, durum çoğunlukla bir hafta içinde ortadan kalkar. Ayrıca bazı viral vakalar ateş, yorgunluk, baş ağrısı ve adale ağrısı ile ilişkilendirilebilir. Eğer dışkı kanlı ise, sebebinin bakteri olma ihtimali virüs olma ihtimalinden fazladır. Bazı bakteriyel enfeksiyonlar, şiddetli karın ağrısıyla ilişkili olabilir ve birkaç hafta sürebilir.

Rota virüs bulaşan çocukların tamamen iyileşmesi, genellikle üç ila sekiz gün sürer. Ancak, fakir ülkelerde, şiddetli enfeksiyonlar için tedavi erişilemez bir durumdadır ve inatçı ishal yaygındır., ishal‘in yaygın bir komplikasyonudur, ve önemli ölçüde sıvı kaybı olan çocukta uzun süreli , zayıf şekilde ve düzensiz nefes alma görülebilir. Tekrarlayan enfeksiyonlar, genellikle sıhhi temizliği zayıf olan bölgelerde görülür ve kötü beslenme, bodur büyüme ve uzun süreli bilişsel gecikmeye neden olabilir.

, Kampilobakter türleri ile enfekte olan kişilerin %1’inde görülür ve %0,1’inde Guillain-Barre sendromu meydana gelir.Hemolitik üremik sendrom (HUS), Escherichia coli ya da Şigella türleriyle enfekte olunması sonucu oluşabilir, bu da düşük trombosit sayısı, kötü böbrek fonksiyonu ve ile sonuçlanır. Çocuklar, hemolitik üreme sendromuna yakalanmaya yetişkinlerden daha yatkındır. Bazı viral enfeksiyonlar neden olabilir.

Sebep

Virüsler (özellikle ) ve Escherichia coli bakterisi ve Kampilobakter türleri mide iltihabının başlıca sebepleridir. Ancak, bu sendroma sebep olabilen başka birçok bulaşıcı ajan mevcuttur. Bulaşıcı olmayan sebepler zaman zaman görülür, fakat bunlar viral ya da bakteriyel kadar yaygın değildir etiyoloji. Enfeksiyon riski, eksikliği ve nispeten düşük hijyen nedeniyle dolayı çocuklarda daha yüksektir.

Viral

Mide-bağırsak iltihabına neden olan virüsler arasında , , ve bulunmaktadır. Rota virüs, çocuklarda görülen mide iltihabının en yaygın sebebidir ve hem gelişmiş’de hem de gelişmekte olan ülkeler’de benzer vaka oranlarına yol açar. Virüsler, çocuk yaş grubundaki bulaşıcı ishal olaylarının yaklaşık %70’inin sebebidir. Rota virüs, bağışıklık kazanmış olmaları nedeniyle yetişkinlerde daha az görülür. Noro virüs, Amerika’daki yetişkinlerde mide iltihabının en önemli sebebidir ve salgınların %90’ından fazlasından sorumludur. Bu yerelleşmiş salgınlar genellikle insan gruplarının, , hastaneler ya da restoranlarda olduğu gibi, birbirlerine fiziksel olarak yakın bulundukları yerlerde zaman geçirdikleri zaman vuku bulur. Kişilerin bulaşıcılığı, ishal bittikten sonra bile devam edebilir. Noro virüs, çocuklarda görülen vakaların %10’unun sebebidir.

Bakteriyel

Salmonella enterica serovar Typhimurium (ATCC 14028), Gram boyama ardından mikroskopla 1000 kat büyütülerek görülmektedir.

Gelişmiş ülkelerde, Campylobacter jejuni bakteriyel mide iltihabının başlıca sebebidir, bu vakaların yarısı kümes hayvanlarına maruz kalınması ile ilişkilidir]]. Çocuklarda vakaların yaklaşık %15’inin sebebi bakterilerdir, en yaygın tipleri Escherichia coli,Salmonella, ve Kampilobakter türleridir. Gıdaya bakteri bulaşır ve gıda birkaç saat oda sıcaklığında kalır ise bakteri çoğalır ve gıdayı tüketen kişilerde enfeksiyon riskini arttırır. Çiğ ya da az pişmiş et, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve yumurtalar; çiğ tomurcuklar; pastörize edilmemiş süt ve yumuşak peynir; meyve ve sebze suları gibi bazı yiyecekler, yaygın olarak hastalıkla ilişkilendirilir. Gelişmekte olan ülkelerde, özellikle Sahra Altı Afrika’da ve Asya’da, kolera mide iltihabının yaygın bir sebebidir. Bu enfeksiyon çoğunlukla kirlenmiş su ya da gıda ile bulaşır.

Toksijenik yaşlılarda daha sık görülen ishalin önemli bir nedenidir. Yeni doğmuş bebekler, bu bakterileri semptom geliştirmeden taşıyabilirler. Bu, yatan hastalarda görülen ishalin yaygın bir sebebidir ve genellikle antibiyotik kullanımıyla ilişkilendirilirStaphylococcus aureus bulaşıcı ishali, antibiyotik kullanan kişilerde de görülebilir "" genellikle bakteriyel mide iltihabının bir türüdür. Asit baskılayıcı ilacın, 'Clostridium difficile, Salmonella ve Kampilobakter türleri dahil birtakım organizmalara maruz kalındıktan sonra önemli enfeksiyon riskini artırdığı görülmektedir. Risk, alan kişilerde, H2 antagonisti kullananlara göre daha fazladır.

Parazitik

Birtakım birgözeli hayvanlar mide iltihabına sebep olabilir – en yaygını Giardia lambliadır – ancak Entamoeba histolytica ve türlerini de içine almaktadır. Grup olarak, bu ajanlar çocuklardaki vakaların yaklaşık %10’unu kapsar.Giardia gelişmekte olan ülkelerde daha fazla görülür, ancak bu etiyolojik ajan, bu tip bir hastalığa bir dereceye kadar neredeyse her yerde sebep olmaktadır. Yaygın olarak görülen yerlere seyahat eden kişilerde, kreşe giden çocuklarda, erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde ve ardından daha fazla görülür.ref name=Giar2010/>

Bulaşma

Kirlenmiş su tüketimi ya da bireylerin kişisel eşyalarının ortak kullanılması sonucu bulaşabilir. Yağmurlu ve kurak mevsimli yerlerde, su kalitesi genellikle kötüleşir ve bu durum salgınların baş gösterdiği zamanla ilişkilidir., enfeksiyonlar kış mevsiminde daha yaygındır. Bebeklerin uygun şekilde temizlenmemiş şişelerle , küresel ölçekte önemli bir sebeptir. Bulaşma oranları, özellikle kalabalık hanelerde yaşayan ve halihazırda kötü beslenme durumundaki çocuklar başta olmak üzere, kötü hijyenle de ilişkilendirilir. Tolerans geliştirdikten sonra, yetişkinler bazı organizmaları, belirti veya semptom göstermeden taşıyabilirler, bu sebeple bulaşıcı hastalığın gibi hareket edebilirler. Bazı ajanlar (Şigella gibi) sadece primatlarda görülürken, diğerleri geniş çeşitlilikteki hayvanlarda (Giardia gibi) görülebilir.

Bulaşıcı Olmayan

Mide bağırsak kanalının iltihaplanmasına sebep bulaşıcı olmayan birtakım sebepler mevcuttur. Daha yaygın olanlardan bazıları (Non steroidal antienflamatuar ilaçlar) gibi ilaçlar, laktoz gibi belirli gıdalar (laktoza duyarlı olanlarda) ve glutendir ( çölyak hastalığı olanlarda). Crohn hastalığı da mide iltihabının bulaşıcı olmayan (sık sık şiddetli) bir kaynağıdır.Toksine ikincil derecede olan hastalık da görülebilir. Mide bulantısı, kusma ve ishalle ilişkisi olan gıdayla ilgili bazı durumlar arasında şunlar yer alır: bozulmuş yırtıcı balık tüketimine bağlı , belirli tipteki bozulmuş balık tüketimine bağlı , diğerleri arasında kirpi balığı tüketimine bağlı (Tetrodoksin zehirlenmesi) ve genellikle uygun biçimde korunmamış gıdadan kaynaklananbotülizm

Fizyopatoloji

Mide-bağırsak iltihabı, küçük ya da kalın bağırsaktaki enfeksiyon sonucu oluşan kusma veya ishal olarak tanımlanır. İnce bağırsaktaki değişiklikler genellikle iltihaplı değilken kalın bağırsaktaki değişiklikler iltihaplıdır. Bir enfeksiyona neden olmak için gereken hastalık mikrobu sayısı birden ( kriptosporidyum için) 10⁸’a (Vibrio cholerae için) kadar değişkenlik gösterir.

Teşhis

Mide-bağırsak iltihabı, genellikle kişinin gösterdiği semptom ve belirtilere dayanarak klinik olarak teşhis edilir. Sebebini tam olarak belirlemeye, durumun kontrolünü değiştirmeyeceği için çoğunlukla ihtiyaç yoktur. Ancak, dışkısında kan olanlarda, gıda zehirlenmesine maruz kalanlarda ve son zamanlarda gelişmekte olan ülkeleri ziyaret edenlerde uygulanmalıdır. Ayrıca, takip için tanısal test yapılabilir.Hipoglisemi, yeni doğanların ve çocukların %10’unda görüldüğü için, bu nüfusta serum glikoz ölçümü önerilir. Şiddetli bir sıvı kaybı endişesi olduğunda, ve böbrek fonksiyonu da kontrol edilmelidir.

Sıvı kaybı

Kişide olup olmadığının belirlenmesi, durum tespitinin önemli bir parçasıdır, sıvı kaybı genellikle hafif (%3–5), orta (%6–9) ve ağır (≥%10) vakalar olarak ayrılır. Çocuklarda, orta ya da ağır derecede sıvı kaybının en doğru belirtileri sürekli , zayıf şekilde ve normal olmayan nefes almadır. Diğer faydalı bulgular (birlikte kullanıldığında) arasında çökmüş gözler, azalmış aktivite, gözyaşı eksikliği ve ağız kuruluğu yer alır. Normal idrar çıkışı ve ağızdan sıvı alımı rahatlatıcıdır. Laboratuvar testi, sıvı kaybının derecesini belirlemek açısından az bir klinik öneme sahiptir.

Ayırıcı tanı

Mide-bağırsak iltihabındaki belirti ve semptomları taklit eden, elenmesi gereken diğer potansiyel sebepler arasında apandisit, , iltihabi bağırsak hastalığı, idrar yolu enfeksiyonu ve şeker hastalığı yer almaktadır. Pankreas yetersizliği, , Whipple hastalığı, çölyak hastalığı ve yersiz laksatif kullanımı da göz önünde bulundurulmalıdır. Kişide eğer sadece kusma ya da ishal görülüyorsa (ikisinden ziyade), ayırıcı tanı koymak zor olabilir. Apandisit vakalarının %33’ünde, kusma, karın ağrısı ve az miktarda ishal görülebilir. Bu, mide iltihabındaki oldukça çok miktarda görülen ishale tezat teşkil eder. Çocuklarda görülen akciğer veya idrar yolun enfeksiyonları da kusmaya veya ishale sebep olabilir. Klasik diyabetik ketoasidoz (DKA)’da karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma görülebilir; fakat ishal görülmez. Yapılan bir çalışmada, diyabetik ketoasidozlu çocukların %17’sine ilk başta mide iltihabı teşhisi konulduğu ortaya çıkarılmıştır.

Önleme

Pozitif sonuçlanan rota virüs testlerinin yüzdesi, izleme haftası, Amerika Birleşik Devletleri, Temmuz 2000 – Haziran 2009.

Yaşam tarzı

Kolay erişilebilir temiz suyun ve iyi sıhhi uygulamaların sağlanması, enfeksiyon ve klinik olarak anlamlı mide iltihabı oranlarının azaltılmasında öneme sahiptir. Kişisel önlemlerin el yıkama gibi), hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerde, mide iltihabı insidansını ve yaygınlık oranlarını %30’a kadar azalttığı bulunmuştur. Alkol bazlı jeller de etkili olabilir.Anne sütüyle beslenme, özellikle kötü hijyene sahip yerlerde, hijyenin iyileştirilmesi kadar önemlidir. Anne sütü, hem enfeksiyon sıklığını hem de süresini azaltır. Bozulmuş gıda ve içecekten kaçınmak da etkili olabilir.

Aşılama

Etkili ve güvenli olması nedeniyle, 2009 yılında, Dünya Sağlık Örgütü ’nın dünyadaki tüm çocuklara uygulanmasını önermiştir. Halihazırda iki adet ticari rota virüs aşısı mevcuttur ve birkaç tanesi daha geliştirme aşamasındadır. Afrika ve Asya’da bu aşılar, yeni doğanlarda şiddetli hastalığı azaltmıştır ve ulusal bağışıklık programlarını devreye sokan ülkelerde hastalığın oranlarında ve şiddetinde azalma görülmüştür. Ayrıca bu aşı, dolaşımdaki enfeksiyonların sayısını azaltarak aşılanmayan çocuklarda da hastalığı önleyebilir. 2000 yılından beri, ABD’de rota virüs aşısı programının uygulanması sayesinde ishal vakalarının sayısı yüzde seksen kadar azaltmıştır. Aşının ilk dozu, 6 ila 15 haftalık yeni doğan bebeklere verilmelidir.oral kolera aşısı’nın 2  yıl boyunca %50-60 etkili olduğu bulunmuştur.

Yönetim

Mide-bağırsak iltihabı, genellikle ilaç gerektirmeyen akut ve kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Hafif ve orta dereceli tercih edilen tedavi (ORT)’dir.Metoklopramid ve/veya ondansetron da bazı çocuklarda işe yarayabilir, ve , karın ağrısı tedavisinde faydalıdır]].

Su kaybını giderme

Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde mide iltihabının en önemli tedavisi . Bu, tercihen oral rehidratasyon tedavisi ile gerçekleştirilir, eğer varsa ya da sıvı kaybı şiddetliyse, gerekebilir. Kompleks karbonhidratlar ile yapılan oral replasman tedavi ürünleri (örneğin buğday veya pirinçten yapılanlar), basit şeker bazlı olanlardan daha üstün olabilir. Özellikle basit şekeri yüksek olan içecekler, ve meyve suları gibi, ishali arttırabilecekleri için 5 yaşın altındaki çocuklara tavsiye edilmemektedir. Daha açık ve etkili oral rehidratasyon preparatları mevcut değilse ya da içilemiyorsa, sade içme suyu kullanılabilir. Genç çocuklarda sıvı vermek için, uygun görülmesi halinde, nazogastrik tüp kullanılabilir.

Beslenme

Anne sütü ile beslenen bebeklerin her zamanki şekilde beslenmeye devam etmeleri tavsiye edilir, mama ile beslenen bebeklerin ise, oral rehidratasyon tedavisi ile su kaybı giderildikten sonra mamaya devam etmeleri önerilir. Laktozsuz ya da laktozu azalmış mamalar genellikle zorunlu değildir. Çocuklar ishal sırasında, basit şekeri yüksek olan gıdalardan kaçınarak, olağan diyetlerine devam etmelidir. (muz, pirinç, elma püresi, kızarmış ekmek ve çay), yetersiz besinler içerdiği ve normal beslenme üzerinde hiçbir yararı olmadığı için, artık tavsiye edilmemektedir. hem hastalığın süresini hem de dışkıların sıklığını azaltmada yararlı olduğu görülmüştür. önlenmesi ve tedavisinde de faydalı olabilirler. Mayalanmış süt ürünleri (yoğurt gibi) de aynı şekilde yararlıdır.Çinko takviyesinin, gelişmekte olan ülkelerdeki çocuklarda ishalin hem tedavisinde hem de önlenmesinde etkili olduğu görülmektedir.

Mide Bulantısı İlaçları

Mide bulantısı ilaçları çocuklarda kusma tedavisinde faydalı olabilir. Ondansetron'un, tek doz olmasına bağlı olarak damar yolundan sıvı verilmesine daha az ihtiyaç duyulması, hastaneye yatışları azaltması ve kusmayı azaltması gibi bazı faydaları bulunmaktadır.Metoklopramid de faydalı olabilir. Bununla birlikte, ondansetron kullanımı, çocuklarda hastaneye dönüş oranda artış ile ilişkilendirilebilir. Damar yolundan vermek üzere hazırlanan ondansetron, klinik olarak uygun görüldüğü takdirde, ağızdan verilebilir.Dimenhidrinat kusmayı azaltır ancak önemli bir klinik faydası yok gibi görülmektedir.

Antibiyotikler

Özellikle belirtilerin şiddetli olması veya duyarlı bakteriden kaynaklanan bir nedenin ayrıştırılması veya bundan şüphe edilmesi durumunda, bazen tavsiye edilmekle birlikte antibiyotikler genellikle mide iltihabında kullanılmazlar. Antibiyotik kullanılacaksa, yüksek direnç oranına sahip olmasından dolayı yerine bir makrolid (örneğin azitromisin) tercih edilmektedir. Genellikle antibiyotik kullanımının yol açtığı Psödomembranöz kolit durumunda, bu hastalığa neden olan ilaç kesilir ve hasta metronidazol veya vankomisin ile tedavi edilir. Tedaviye yanıt verebilen bakteri ve protozoalar ShigellaSalmonella typhi, ve Giardia türleridir.Giardia türleri veya Entamoeba histolytica ile meydana gelen hastalık durumlarında, tedavisi tavsiye edilir ve metronidazol tedavisine göre üstün yönleri vardır.Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kanlı ishal ve ateş görülen genç çocuklarda antibiyotiklerin kullanılmasını tavsiye etmektedir.

Bağırsak hareketliliğini azaltan ajanlar

Bağırsak hareketliliğini azaltan ilaç tedavisinin teorik olarak komplikasyonlara yol açma riski vardır ve klinik deneyimlerle bu durumun olasılık dışı olduğunun gösterilmesine rağmen bu ilaçların kanlı ishal veya ateşle birlikte ishal görülen kişilerde kullanılması tavsiye edilmez. İshal belirtilerine yönelik tedavide yaygın olarak bir opioid analogu olan Loperamid kullanılır. Bununla birlikte, gelişmemiş kan-beyin bariyerini geçip zehirliliğe yol açabildiğinden loperamidin çocuklarda kullanılması tavsiye edilmez. Hafif ila orta derecede şiddetli vakalarda, üç değerli bizmut ile salisilatın oluşturduğu çözünmeyen bir bileşik olan kullanılabilir ancak teorik olarak görülme olasılığı vardır.

Epidemiyoloji

2004’te her 100.000 yerli kişide ishal oranı.

  no data

  ≤less 500

  500–1000

  1000–1500

  1500–2000

  2000–2500

  2500–3000

  3000–3500

  3500–4000

  4000–4500

  4500–5000

  5000–6000

  ≥6000

Her yıl dünya çapında üç ila beş milyar mide iltihabı vakasının meydana geldiği tahmin edilmektedir ve bu hastalık en çok çocukları ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanları etkilemektedir. 2008 itibarıyla beş yaş altı çocuklarda yaklaşık olarak 1.3 milyon ölüme yol açmıştır ve bu ölüm vakalarının çoğu dünyanın en fakir uluslarında meydana gelmiştir. Bu ölüm vakalarının 450.000'den çoğu 5 yaş altı çocuklarda görülen rota virüse bağlıdır.Kolera her yıl üç ila beş milyon hastalık vakasına yol açmakta ve yaklaşık olarak 100.000 kişinin ölümüne neden olmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde iki yaş altı çocuklar yılda altı veya daha fazla kez enfeksiyona yakalanmakta ve bu enfeksiyonlar klinik olarak anlamlı mide iltihabına neden olmaktadır. Kısmen, edinilmiş dolayısıyla bu durum yetişkinlerde daha az görülmektedir. 1980'de, tüm nedenlere bağlı mide iltihabı sebebiyle, çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere çocuklarda 4,6 milyon ölüm vakası meydana gelmiştir. Büyük ölçüde kullanılmaya başlanması ve yaygın biçimde kullanılmasına bağlı olarak 2000 yılı sonunda ölüm oranları önemli bir biçimde azalmıştır (yıllık yaklaşık 1,5 milyon ölüm vakasına gerilemiştir). ABD'de, mide iltihabına yol açan enfeksiyonlar en yaygın ikinci enfeksiyondur (soğuk algınlığından sonra) ve yılda 200 ila 375 milyon akut ishal vakasına ve yaklaşık on bin ölüm vakasına yol açarlar, bu ölüm vakalarının 150 ila 300 tanesi beş yaş altı çocuklarda meydana gelir.

Tarihçe

"Gastroenteritis" terimi ilk defa 1825 yılında kullanılmıştır. Bu zamandan önce, diğerlerinin yanı sıra daha yaygın biçimde karahumma veya "kolera morbus" olarak veya daha az yaygın biçimde "bağırsak gribi", "şişkinlik", "akıntı", "kolik", "bağırsak şikayeti" veya akut ishalin artık kullanılmayan diğer birkaç isminden herhangi biri olarak bilinmekteydi.

Toplum ve kültür

Mide-bağırsak iltihabı dünya çapında günlük konuşma dilinde birçok farklı şekilde adlandırılır; örneğin Meksika'da "", Hint yemeklerine bağlı olarak ABD'de "Delhi karnı" ve "arka kapıdan hızla kaçma", Fransa ve İspanya'da "turist", Türkiye'de "Turist hastalığı", vb. Birçok askeri kampanyada rol oynamıştır ve "başarı cesaret gerektirir" (orijinali "no guts no glory") sözünün kaynağı olduğuna inanılır. Mide iltihabı, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yıllık 3,7 milyon ve Fransa'daki yıllık 3 milyon hekim ziyaretinin ana sebebidir. Mide iltihabının, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir bütün olarak yılda 23 milyar USD masrafa neden olduğu düşünülmektedir ve bu masrafın tahminen 1 milyar USD’lik kısmı yalnızca rota virüsten kaynaklanmaktadır.

Araştırma

Mide-bağırsak iltihabına geliştirilme aşamasında olan birkaç aşı mevcuttur; örneğin, mide iltihabının dünya genelinde en önemli iki nedeni olan Şigella ve enterotoksijenik Escherichia coli (ETEC) için aşılar.

Diğer Hayvanlarda

İnsanlarda mide-bağırsak iltihabına neden olan ajanların birçoğu, kedi ve köpeklerde görülen mide iltihabına da neden olmaktadır. En yaygın görülen organizmalar: Kampilobakter, Clostridium difficile, Clostridium perfringens ve Salmonelladır. Çok sayıda zehirli bitki de belirtilere yol açabilir. Bazı ajanlar belirli türlere özgüdür. (TGEV) domuzlarda ortaya çıkar ve kusma, ishal ve su kaybına neden olur. Domuzlara yabani kuşlardan geçtiği düşünülmektedir ve mevcut özel bir tedavisi yoktur. İnsanlara bulaşmaz.

Kaynakça

1. ^ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z} Singh, Amandeep (Temmuz 2010). . Emergency Medicine Practice. 7 (7). 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
2. ^ Tate JE, Burton AH, Boschi-Pinto C, Steele AD, Duque J, Parashar UD (Şubat 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases. 12 (2). ss. 136-41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. (PMID) 22030330. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
3. ^ Marshall JA, Bruggink LD (Nisan 2011). "The dynamics of norovirus outbreak epidemics: recent insights". International Journal of Environmental Research and Public Health. 8 (4). ss. 1141-9. doi:10.3390/ijerph8041141. (PMC) 3118882 $2. (PMID) 21695033. 
4. ^ Man SM (Aralık 2011). "The clinical importance of emerging Campylobacter species". Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology. 8 (12). ss. 669-85. doi:10.1038/nrgastro.2011.191. (PMID) 22025030. 
5. ^ ^{a b c d e f g h i j k l} Eckardt AJ, Baumgart DC (Ocak 2011). "Viral gastroenteritis in adults". Recent Patents on Anti-infective Drug Discovery. 6 (1). ss. 54-63. (PMID) 21210762. 
6. ^ ^{a b c d e f g h i} Webber, Roger (2009). Communicable disease epidemiology and control : a global perspective (3. bas.). Wallingford, Oxfordshire: Cabi. s. 79. ISBN . 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
7. ^ ^{a b c d e} Galanis, E (11 Eylül 2007). "Campylobacter and bacterial gastroenteritis". CMAJ : Canadian Medical Association. 177 (6). ss. 570-1. doi:10.1503/cmaj.070660. (PMC) 1963361 $2. (PMID) 17846438. 
8. ^ ^{a b} Meloni, A (Ekim 2011). "Epidemiology and prevention of rotavirus infection: an underestimated issue?". The journal of maternal-fetal & neonatal medicine : the official journal of the European Association of Perinatal Medicine, the Federation of Asia and Oceania Perinatal Societies, the International Society of Perinatal Obstetricians. Cilt 24 Suppl 2. ss. 48-51. doi:10.3109/14767058.2011.601920. (PMID) 21749188. 
9. ^ . DefeatDD. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012. 
10. ^ ^{a b c d} . National Institute of Clinical Excellence. Nisan 2009. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
11. ^ ^{a b c d e f} Tintinalli, Judith E. (1996). Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli. |yayıncı=McGraw-Hill Companies |location=New York|year=2010 |pages=830–839 |isbn=0-07-148480-9 }}
12. ^ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t} Mandell 2010 Chp. 93
13. ^ ^{a b c d} Elliott, EJ (6 Ocak 2007). "Acute gastroenteritis in children". BMJ (Clinical research ed.). 334 (7583). ss. 35-40. doi:10.1136/bmj.39036.406169.80. (PMC) 1764079 $2. (PMID) 17204802. 
14. ^ ^{a b c d} Szajewska, H (Ocak 2010). "Gastrointestinal infections in the pediatric population". Current opinion in gastroenterology. 26 (1). ss. 36-44. doi:10.1097/MOG.0b013e328333d799. (PMID) 19887936. 
15. ^ Dennehy PH (Ocak 2011). "Viral gastroenteritis in children". The Pediatric Infectious Disease Journal. 30 (1). ss. 63-4. doi:10.1097/INF.0b013e3182059102. (PMID) 21173676. 
16. ^ ^{a b c d e f g} Webb, A (Nisan 2005). "Acute gastroenteritis in children". Australian family physician. 34 (4). ss. 227-31. (PMID) 15861741. 
17. ^ Desselberger U, Huppertz HI (Ocak 2011). "Immune responses to rotavirus infection and vaccination and associated correlates of protection". The Journal of Infectious Diseases. 203 (2). ss. 188-95. doi:10.1093/infdis/jiq031. (PMC) 3071058 $2. (PMID) 21288818. 
18. ^ Nyachuba, DG (Mayıs 2010). "Foodborne illness: is it on the rise?". Nutrition Reviews. 68 (5). ss. 257-69. doi:10.1111/j.1753-4887.2010.00286.x. (PMID) 20500787. 
19. ^ ^{a b} Charles, RC (Ekim 2011). "Cholera in the 21st century". Current opinion in infectious diseases. 24 (5). ss. 472-7. doi:10.1097/QCO.0b013e32834a88af. (PMID) 21799407. 
20. ^ Moudgal, V (Şubat 2012). "Clostridium difficile colitis: a review". Hospital practice (1995). 40 (1). ss. 139-48. doi:10.3810/hp.2012.02.954. (PMID) 22406889. 
21. ^ Lin, Z (Mayıs 2010). "Staphylococcal enterocolitis: forgotten but not gone?". Digestive diseases and sciences. 55 (5). ss. 1200-7. (PMID) 19609675. 
22. ^ ^{a b} Leonard, J (Eylül 2007). "Systematic review of the risk of enteric infection in patients taking acid suppression". The American journal of gastroenterology. 102 (9). ss. 2047-56; quiz 2057. doi:10.1111/j.1572-0241.2007.01275.x. (PMID) 17509031. 
23. ^ ^{a b c} Escobedo, AA (Ekim 2010). "Giardiasis: the ever-present threat of a neglected disease". Infectious disorders drug targets. 10 (5). ss. 329-48. (PMID) 20701575. 
24. ^ Grimwood, K (Aralık 2009). "Acute and persistent diarrhea". Pediatric clinics of North America. 56 (6). ss. 1343-61. doi:10.1016/j.pcl.2009.09.004. (PMID) 19962025. 
25. ^ Lawrence, DT (Mayıs 2007). "Food poisoning". Emergency medicine clinics of North America. 25 (2). ss. 357-73; abstract ix. doi:10.1016/j.emc.2007.02.014. (PMID) 17482025. 
26. ^ Steiner, MJ (9 Haziran 2004). "Is this child dehydrated?". JAMA : the Journal of the American Medical Association. 291 (22). ss. 2746-54. doi:10.1001/jama.291.22.2746. (PMID) 15187057. 
27. ^ ^{a b c} Warrell D.A., Cox T.M., Firth J.D., Benz E.J., (Ed.) (2003). (4. bas.). Oxford University Press. ISBN . 21 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Birden fazla ad: editör listesi ()
28. ^ . Center for Disease Control and Prevention. Şubat 2011. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2012. 
29. ^ ^{a b c} World Health Organization (Aralık 2009). "Rotavirus vaccines: an update" (PDF). Weekly epidemiological record. 51–52 (84). ss. 533-540. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012. 
30. ^ Giaquinto, C (Temmuz 2011). . Human Vaccines. 7. Cilt 7. ss. 734-748. doi:10.4161/hv.7.7.15511. (PMID) 21734466. 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012. 
31. ^ Jiang, V (Temmuz 2010). . Human Vaccines. 6 (7). ss. 532-542. (PMID) 20622508. 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012. 
32. ^ Patel, MM (Ocak 2011). "Real-world impact of rotavirus vaccination". The Pediatric Infectious Disease Journal. 30 (1 Suppl). ss. S1-5. doi:10.1097/INF.0b013e3181fefa1f. (PMID) 21183833. 
33. ^ US Center for Disease Control and Prevention (2008). "Delayed onset and diminished magnitude of rotavirus activity—United States, November 2007 – May 2008". Morbidity and Mortality Weekly Report. 57 (25). ss. 697-700. 8 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012. 
34. ^ "Reduction in rotavirus after vaccine introduction—United States, 2000–2009". MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 58 (41). Ekim 2009. ss. 1146-9. (PMID) 19847149. 31 Ekim 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
35. ^ Tate, JE (Ocak 2011). "Uptake, impact, and effectiveness of rotavirus vaccination in the United States: review of the first 3 years of postlicensure data". The Pediatric Infectious Disease Journal. 30 (1 Suppl). ss. S56-60. doi:10.1097/INF.0b013e3181fefdc0. (PMID) 21183842. 
36. ^ Sinclair, D (16 Mart 2011). "Oral vaccines for preventing cholera". Cochrane database of systematic reviews (Online), 3. ss. CD008603. doi:10.1002/14651858.CD008603.pub2. (PMID) 21412922. 
37. ^ Alhashimi D, Al-Hashimi H, Fedorowicz Z (2009). Alhashimi, Dunia (Ed.). "Antiemetics for reducing vomiting related to acute gastroenteritis in children and adolescents". Cochrane Database Syst Rev, 2. ss. CD005506. doi:10.1002/14651858.CD005506.pub4. (PMID) 19370620. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
38. ^ Tytgat GN (2007). "Hyoscine butylbromide: a review of its use in the treatment of abdominal cramping and pain". Drugs. 67 (9). ss. 1343-57. (PMID) 17547475. 
39. ^ "BestBets: Fluid Treatment of Gastroenteritis in Adults". 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
40. ^ Canavan A, Arant BS (Ekim 2009). "Diagnosis and management of dehydration in children". Am Fam Physician. 80 (7). ss. 692-6. (PMID) 19817339. 
41. ^ Gregorio GV, Gonzales ML, Dans LF, Martinez EG (2009). Gregorio, Germana V (Ed.). "Polymer-based oral rehydration solution for treating acute watery diarrhoea". Cochrane Database Syst Rev, 2. ss. CD006519. doi:10.1002/14651858.CD006519.pub2. (PMID) 19370638. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
42. ^ ^{a b c d} King CK, Glass R, Bresee JS, Duggan C (Kasım 2003). "Managing acute gastroenteritis among children: oral rehydration, maintenance, and nutritional therapy". MMWR Recomm Rep. 52 (RR-16). ss. 1-16. (PMID) 14627948. 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
43. ^ Allen SJ, Martinez EG, Gregorio GV, Dans LF (2010). Allen, Stephen J (Ed.). "Probiotics for treating acute infectious diarrhoea". Cochrane Database Syst Rev. 11 (11). ss. CD003048. doi:10.1002/14651858.CD003048.pub3. (PMID) 21069673. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
44. ^ Hempel, S (9 Mayıs 2012). "Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis". JAMA: the Journal of the American Medical Association. 307 (18). ss. 1959-69. (PMID) 22570464. 
45. ^ Mackway-Jones, Kevin (Haziran 2007). . BestBets. 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
46. ^ Telmesani, AM (Mayıs 2010). "Oral rehydration salts, zinc supplement and rota virus vaccine in the management of childhood acute diarrhea". Journal of family and community medicine. 17 (2). ss. 79-82. doi:10.4103/1319-1683.71988. (PMC) 3045093 $2. (PMID) 21359029. 
47. ^ DeCamp LR, Byerley JS, Doshi N, Steiner MJ (Eylül 2008). "Use of antiemetic agents in acute gastroenteritis: a systematic review and meta-analysis". Arch Pediatr Adolesc Med. 162 (9). ss. 858-65. doi:10.1001/archpedi.162.9.858. (PMID) 18762604. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
48. ^ Mehta S, Goldman RD (2006). . Can Fam Physician. 52 (11). ss. 1397-8. (PMC) 1783696 $2. (PMID) 17279195. 30 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
49. ^ ^{a b} Fedorowicz, Z (7 Eylül 2011). "Antiemetics for reducing vomiting related to acute gastroenteritis in children and adolescents". Cochrane database of systematic reviews (Online). 9 (9). ss. CD005506. doi:10.1002/14651858.CD005506.pub5. (PMID) 21901699. 
50. ^ Sturm JJ, Hirsh DA, Schweickert A, Massey R, Simon HK (Mayıs 2010). "Ondansetron use in the pediatric emergency department and effects on hospitalization and return rates: are we masking alternative diagnoses?". Ann Emerg Med. 55 (5). ss. 415-22. doi:10.1016/j.annemergmed.2009.11.011. (PMID) 20031265. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
51. ^ "Ondansetron". Lexi-Comp. Mayıs 2011. 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
52. ^ Traa BS, Walker CL, Munos M, Black RE (Nisan 2010). "Antibiotics for the treatment of dysentery in children". Int J Epidemiol. 39 (Suppl 1). ss. i70-4. doi:10.1093/ije/dyq024. (PMC) 2845863 $2. (PMID) 20348130. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
53. ^ Grimwood K, Forbes DA (Aralık 2009). "Acute and persistent diarrhea". Pediatr. Clin. North Am. 56 (6). ss. 1343-61. doi:10.1016/j.pcl.2009.09.004. (PMID) 19962025. 
54. ^ ^{a b} Mandell, Gerald L.; Bennett, John E.; Dolin, Raphael (2004). (6. bas.). Churchill Livingstone. ISBN . 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
55. ^ Christopher, PR (4 Ağustos 2010). "Antibiotic therapy for Shigella dysentery". Cochrane database of systematic reviews (Online), 8. ss. CD006784. doi:10.1002/14651858.CD006784.pub4. (PMID) 20687081. 
56. ^ Effa, EE (5 Ekim 2011). "Fluoroquinolones for treating typhoid and paratyphoid fever (enteric fever)". Cochrane database of systematic reviews (Online), 10. ss. CD004530. doi:10.1002/14651858.CD004530.pub4. (PMID) 21975746. 
57. ^ Gonzales, ML (15 Nisan 2009). "Antiamoebic drugs for treating amoebic colitis". Cochrane database of systematic reviews (Online), 2. ss. CD006085. doi:10.1002/14651858.CD006085.pub2. (PMID) 19370624. 
58. ^ (16. bas.). McGraw-Hill. ISBN . 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
59. ^ Feldman, Mark; Friedman, Lawrence S.; Sleisenger, Marvin H. (2002). (7. bas.). Saunders. ISBN . 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
60. ^ Black, RE (5 Haziran 2010). "Global, regional, and national causes of child mortality in 2008: a systematic analysis". Lancet. 375 (9730). ss. 1969-87. doi:10.1016/S0140-6736(10)60549-1. (PMID) 20466419. 
61. ^ Tate, JE (Şubat 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet infectious diseases. 12 (2). ss. 136-41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. (PMID) 22030330. 
62. ^ World Health Organization (Kasım 2008). "Global networks for surveillance of rotavirus gastroenteritis, 2001–2008" (PDF). Weekly Epidemiological Record. 47 (83). ss. 421-428. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012. 
63. ^ Victora CG, Bryce J, Fontaine O, Monasch R (2000). "Reducing deaths from diarrhoea through oral rehydration therapy". Bull. World Health Organ. 78 (10). ss. 1246-55. (PMC) 2560623 $2. (PMID) 11100619. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
64. ^ "Gastroenteritis". Oxford English Dictionary 2011. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2012. 
65. ^ . 9 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
66. ^ Flahault, A (Kasım 2010). "[Epidemiology of viral gastroenteritis in France and Europe]". Bulletin de l'Academie nationale de medecine. 194 (8). ss. 1415-24; discussion 1424-5. (PMID) 22046706. 
67. ^ Albert, edited by Neil S. Skolnik ; associate editor, Ross H. (2008). Essential infectious disease topics for primary care. Totowa, NJ: Humana Press. s. 66. ISBN . 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi ()
68. ^ World Health Organization. "Enterotoxigenic Escherichia coli (ETEC)". Diarrhoeal Diseases. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012. 
69. ^ World Health Organization. "Shigellosis". Diarrhoeal Diseases. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012. 
70. ^ Weese, JS (Mart 2011). "Bacterial enteritis in dogs and cats: diagnosis, therapy, and zoonotic potential". The Veterinary clinics of North America. Small animal practice. 41 (2). ss. 287-309. doi:10.1016/j.cvsm.2010.12.005. (PMID) 21486637. 
71. ^ Rousseaux, Wanda Haschek, Matthew Wallig, Colin (2009). Fundamentals of toxicologic pathology (2. ed. bas.). Londra: Academic. s. 182. ISBN . 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Fazladan yazı ()
72. ^ MacLachlan, edited by N. James (2009). Fenner's veterinary virology (4. ed. bas.). Amsterdam: Elsevier Academic Press. s. 399. ISBN . 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi () KB1 bakım: Fazladan yazı ()
73. ^ al.], edited by James G. Fox ... [et (2002). Laboratory animal medicine (2. ed. bas.). Amsterdam: Academic Press. s. 649. ISBN . 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi () KB1 bakım: Fazladan yazı ()
74. ^ al.], edited by Jeffrey J. Zimmerman ... [et. Diseases of swine (10. ed. bas.). Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. s. 504. ISBN . 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi () KB1 bakım: Fazladan yazı ()

Sınıflandırma	D ICD-10: A[1], A[2], A[3], J[4],J[5], K[6] ICD-9-CM: 008.8 009.0, 009.1, 558 MeSH: D005759 DiseasesDB: 30726
Dış kaynaklar	MedlinePlus: 000252 eMedicine: emerg/213