Meksika (İspanyolca: México, İspanyolca telaffuz: ), resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri (İspanyolca: Estados Unidos Mexicanos,
Birleşik Meksika Devletleri Estados Unidos Mexicanos (İspanyolca) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
(Bayrak) (Arma) | |||||||||||||
Başkent ve en büyük şehir | Meksiko 19°03′K 99°22′B / 19.050°K 99.367°B | ||||||||||||
Resmî dil(ler) | fiilen İspanyolca[b] | ||||||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | |||||||||||||
Demonim | Meksikalı | ||||||||||||
Hükûmet | Federal başkanlık anayasal cumhuriyet | ||||||||||||
| |||||||||||||
Yasama organı | Birlik Kongresi | ||||||||||||
Senato | |||||||||||||
Vekiller Meclisi | |||||||||||||
Bağımsızlık (İspanya'dan) | |||||||||||||
| |||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||
• Toplam | 1.972.550 km2 (15.) | ||||||||||||
• Su (%) | 2,5 | ||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||
• 2020 tahminî | 128.649.565 (10..) | ||||||||||||
• Yoğunluk | 61/km2 (142.) | ||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||||||
• Toplam | 2,614 trilyon $ (12.) | ||||||||||||
• Kişi başına | 20.266 $ (67..) | ||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||
• Toplam | 1,193 trilyon $ (15.) | ||||||||||||
• Kişi başına | 9.246 $ (68.) | ||||||||||||
Gini (2016) | ▲ 49.8 yüksek | ||||||||||||
İGE (2019) | 0.779 yüksek · 74. | ||||||||||||
Para birimi | Meksika pesosu (MXN) | ||||||||||||
Zaman dilimi | UTC-8 ile -6 arası (çeşitli) | ||||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC-7 ile -5 arası (çeşitli) | ||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||
Telefon kodu | +52 | ||||||||||||
İnternet alan adı | .mx | ||||||||||||
; Olmek, Toltek, Teotihuacan, Zapotek, Maya ve Aztek başta olmak üzere çeşitli gelişmiş Mezoamerikan uygarlıklara ev sahipliği yapmaktaydı. 1519'da İspanyol İmparatorluğu'nun, Yeni İspanya adıyla hüküm sürmeye başladığı Tenochtitlan'daki merkezinden başlayarak bölgeyi fethetme ve kolonileştirme faaliyetleri 1521'de tamamlandı. Üç yüz yıl kadar İspanyol kolonisi olan bölge, 1821'de koloninin zaferiyle sonuçlanan Meksika Bağımsızlık Savaşı sonrasında Meksika adıyla bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık sonrası dönem ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklarla geçti. 1846-48 yılları arasındaki Meksika-Amerika Savaşı sonrasında, ülke topraklarının üçte birine denk gelen kuzeydeki bölgelerden çekilmek ve buraları Amerika Birleşik Devletleri'ne bırakmak zorunda kaldı. Ülke, 19. yüzyıl boyunca Birinci Fransa-Meksika Savaşı, Meksika'ya Fransız müdahalesi, Reform Savaşı, iki farklı dönemde imparatorluk ve bir diktatörlük gördü. 1910'da gerçekleştirilen Meksika Devrimi ile diktatörlük rejimine son verildiği ve günümüzde de yürürlükte olan 1917 Anayasası oluşturularak ülke yönetimi günümüzdeki hâlini aldı.
Meksika, ülkelerin nominal gayri safi yurt içi hasıla sıralamasında 15., satın alma gücü paritesi sıralamasında ise 11. sırada yer alır. Ülke ekonomisi en çok, başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere, üyesi olduğu Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA)'nın diğer üyeleriyle ilişkilidir. 1994'te katıldığı Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)nün, Latin Amerika'dan ilk üyesi olan Meksika; aynı zamanda Birleşmiş Milletler, Dünya Ticaret Örgütü, , G20, Uzlaşma için Birlik üyesi olup, 2014'ten beri Frankofon'da gözlemci konumundadır. Dünya Bankası tarafından üst-orta seviyede gelire sahip olarak sınıflandırılmakta olup, çoğu analizciye göre yeni sanayileşen ülkeler arasında gösterilir. Ülke, bölgesel güç ve orta güç olarak kabul edilir.UNESCO'nun Dünya Mirası olarak tanımladığı bölgeler, ülkeyi Amerika kıtasında birinci, dünyada ise yedinci sıraya koymaktadır. 2015 verilerine göre yıllık 32,1 milyon turist ile dünyanın en çok ziyaret edilen dokuzuncu ülkesi olmuştur.
Tarihçe
İspanyol işgali öncesi dönem
Orta Meksika'da, Olmekler ve daha sonra gelişen Aztekler, özellikle Yucatan Yarımadasında ve Meksika´nın güney bölgesiyle Guatemala ve Belize de var olmuş Mayalar, Meksika'nın önemli İspanyol işgali öncesi uygarlıklarıdır.
İspanyol işgali
1519 yılında, Meksika'nın yerli uygarlıkları İspanya tarafından işgal edildi. İki sene sonra 1521'de Aztek başkenti olan Tenochtitlan işgal edildi. , 1517 senesinde kıyılarını araştırdı, onu 1518'de izledi.
Erken dönem Conquistador'larının en önemlisi, 1519 yılında yerli bir kıyı yerleşimi olan "Puerto de la Villa Rica de la Vera Cruz"dan ülkeye giren Hernán Cortés'di. Burası günümüzün Veracruz şehridir.
Yaygın kanının aksine İspanya, Cortes'in 1521 yılında Tenochtitlan şehrini ele geçirmesiyle Meksika'yı işgal etmiş olmadı.Tenochtitlan kuşatmasından sonra işgalin tamamlanması için diğer bir iki yüz senenin geçmesi gerekti. Bu süre zarfında yerli halk tarafından İspanya'ya karşı isyanlar, saldırılar ve savaşlar sürmeye devam etti.
Demografi
Meksika'da nüfusun %60'ı mestizo, %10'u beyaz, geri kalanlar ise yerli halktır.[] Resmî dil İspanyolcadır ayrıca bunun dışında Meksika'da hâlen 68 farklı yerli dili konuşulmaktadır ve Meksika dünya üzerinde anadili olarak İspanyolca konuşan insan sayısının en yüksek olduğu ülkedir.[] Ülkedeki inançlar; Katolikler %89, Protestan %6 ve diğer %5 şeklinde özetlenebilir. Toplam nüfus içinde okuma yazma oranı %92,2'dir.[]
Coğrafya
Meksika, 14° ve 33° kuzey enlemleri ile ve batı boylamları arasında, Kuzey Amerika'nın güneyinde yer alır. Ülke topraklarının neredeyse tamamı Kuzey Amerika levhasında bulunurken, Baja California Yarımadası'nda bulunan görece küçük kısımları Pasifik ve Cocos levhaları üzerindedir. Jeofiziksel olarak, bazı coğrafyacılar, 'nın doğusundaki, ülkenin toplam yüzölçümünün yaklaşık %12'sine gelen kısmı Orta Amerika'ya dahil kabul etmektedir.Jeopolitik olarak ise Meksika, tamamıyla Kuzey Amerika'da kabul edilmektedir.
Toplam 1.972.550 km²'lik yüzölçümüyle Meksika, toplam yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük 14. ülkesi konumundadır. Ülke topraklarında birbirine en uzak iki nokta arasındaki mesafe 3.219 km'den fazladır. Kuzeyde, Amerika Birleşik Devletleri ile 3.141 km uzunluğunda bulunur. Ciudad Juárez'den Meksika Körfezi'nin doğusuna olan kısımdaki sınırı Rio Grande belirler. Ciudad Juárez'in batısı ile Büyük Okyanus arasında kalan sınır ise çeşitli doğan ya da yapay işaretlerle belirlenmiştir. Meksika, güneyde ise Guatemala ile 871 km, Belize ile 251 km uzunluğunda sınır paylaşmaktadır.
Ülkenin kuzey-güney doğrultusunda, ve Sierra Madre Occidental olmak üzere iki ana sıradağ uzanır. Ülkenin merkez kısmında, doğudan batıya doğru uzanan yer alır. Ülkedeki dördüncü ana sıradağ ise, Michoacán-Oaxaca arasında yer alan 'dur. Ülkenin orta ve kuzey bölümlerinin çoğu yüksek takımlı olup, en yüksek noktalar Trans Meksika Yanardağ Kuşağı üzerinde yer alan (5.700 m), Popocatépetl (5.462 m), (5286 m) ve (4.577 m)'dır. Üç ana şehir yerleşmesi; Toluca, ve Puebla da bu dört yükselti arasında bulunan vadilerde yer almaktadır.
İklim
Ülkeden geçen Yengeç Dönencesi, ülkeyi iklim açısından sıcak ve tropik bölgeler olarak ikiye ayırır. 24. enlemin kuzeyinde kalan bölümler, kış aylarında diğer bölgelere oranla daha soğuk olur. 24. enlemin güneyindeki bölümlerdeki sıcaklık ise yıl içerisinde genel olarak sabitken yalnızca rakıma bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu bölümde yer alan ve 1.000 m'den az rakıma sahip bölgelerde (her iki kıyı bölgesinin güney kısımları ile Yucatán Yarımadası), yıl içerisindeki ortalama sıcaklık 24-28 °C (75,2-82,4 °F) arasında değişkenlik gösterir. Yıl içerisindeki yaz ile kış mevsimleri arasındaki ortalama sıcaklık farkı en fazla 5 °C (9 °F) kadar değişim göstermektedir. Ülkenin her iki kıyı şeridin de (Campeche Körfezi'nin güney kıyıları ile Baja'nın kuzeyi hariç), yaz ve sonbahar aylarında kasırgalar etkili olur. 24. enlemin kuzeyinde bulunan düşük rakımlı bölgeler, yaz aylarında görece daha sıcak ve nemli havaya sahip olup, kış aylarında yine güneydeki bölgelere göre daha soğuk olduğundan yıllık sıcaklık ortalaması 20-24 °C (68,0-75,2 °F) arasında değişkenlik göstermektedir. Meksika'daki en büyük şehirlerin çoğu Meksika Vadisi'nde veya çevresindeki vadilerde, 2.000 m (6.562 ft)'den düşük rakımda yer aldığından yıllık ortalama sıcaklıkları 16-18 °C (60,8-64,4 °F) arasında değişiklik gösterir ve yıl boyunca gece sıcaklıkları, gündüz vaktine göre oldukça düşüktür.Başta kuzey bölümleri olmak üzere Meksika'nın çoğu bölgesi kurak bir iklim yapısına sahiptir.
Ekonomi
Meksika ekonomisi, Uluslararası Para Fonu'na göre, nominal olarak dünyanın en büyük 15. ve satın alma gücü paritesine göre 11. büyük ekonomisidir. bu yana, idareler ülkenin makroekonomik temellerini iyileştirmiştir. Meksika, önemli ölçüde etkilenmemiş ve 2001'de kısa bir süre durgunluktan sonra, büyüme hızının düşük olmasına rağmen pozitifliğini korumuştur. Bununla birlikte, Meksika, 2008 durgunluğundan en çok etkilenen Latin Amerika ülkelerinden biriydi ve gayri safi yurt içi hasıla o yıl %6'dan fazla azalış göstermiştir.
Meksika ekonomisi görülmemiş bir makroekonomik istikrâra sahipti, bu da enflasyonu ve faiz oranlarını düşük seviyelere indirmiş ve kişi başına düşen geliri artırmıştı. Buna rağmen, kentsel ve kırsal nüfus ile kuzey ve güney eyaletlerinde zengin ve fakir arasında büyük boşluklar belirgindir. Çözülmemiş konulardan bazıları, altyapının iyileştirilmesi, vergi sisteminin çağdaşlaştırılması ve iş yasaları ve gelir eşitsizliğinin azaltılmasını içerir. 2013 yılında GSYİH'nın yüzde 19,6'sı olan tüm vergi gelirleri 34 OECD ülkesi arasında en düşük olanıydı.
Yönetim birimleri
Meksika 1 federal bölge ile 31 eyaletten oluşmaktadır.
Kültür
Tarihsel, etkin, toplumsal ve ekonomik etkenlerden kaynaklanan bölgesel farklılaşmalara karşın, yerel halk sanatlarının yanı sıra Avrupa kaynaklı klasik sanatlara dayanan özgün bir Meksika kültüründen bahsedilebilir. 1930'larda güçlenen akımı Yerli kültür mirasına ilgiyi canlandırmıştır.
Daha çok kırsal kesimde yaygın olan ve hem günlük kullanıma, hem de süslemeye dönük işlevler taşıyan geleneksel halk sanatları ülke çapında çok tutulur. En ilginç örnekler arasında Oaxaca Vadisine özgü kil çömleklerle Tomala köyünde üretilen kuş ve hayvan figürleri sayılabilir. Renkli süslemeler taşıyan pamuk giysilere, pamuk ya da yünden yapılan omuz atkılarına (rebozo) ve serape'lere, renkli sepetlere ve değişik desenli kilimlere ülkenin hemen her yanında rastlanır. Halk müziği Meksika tarihi boyunca en önemli sanat biçimlerinden biri olmuştur. Eski charro'lar (sığır çobanı) gibi giyinen şarkıcılar, günümüzde de şenliklerde ve özel günlerde gitar ve davul eşliğinde şarkı söyler.
Meksika Devrimi'ne ilişkin temalar uzun bir dönem Meksika edebiyatına damga vuran başlıca öğe olmuştur. Köylülerin sorunları ve acıları günümüzde de Juan Rulfo gibi yazarların yapıtlarına konu olmakla birlikte, Meksika edebiyatında evrensel temalara yöneliş belirgin bir ağırlık kazanmıştır. Bu yeni kuşak edebiyatçılar arasında uluslararası düzeyde ün kazanmış , Octavio Paz, Carlos Fuentes, ve gibi adlar öne çıkar. Oyun yazarı 'nin yapıtlarında da benzer bir yönelim görülür. Meksika tiyatrosuna katkıda bulunmuş öteki çağdaş yazarlar arasında ve sayılabilir. Müzikte evrenselleşme çığırına öncülük eden 'i başka bazı genç besteciler de izlemiştir.
Duvar resmi Meksika'nın dünya çapında adını duyurduğu sanat dallarının başında gelir. Diego Rivera, ve David Alfaro Siqueiros gibi ressamlar Meksika tarihi ve kültürünü kalabalık, canlı, figüratif kompozisyonlarla yansıtan yapıtlarıyla tanınmıştır.
Önde gelen kültür kurumlarından Ulusal Güzel Sanatlar Enstitüsü güzel sanatları yaymaya ve bu alandaki incelemeleri desteklemeye yönelik etkinlikler yürütür. ve çeşitli bale toplulukları da devletten önemli çapta destek görür. Yerli Enstitüsü geleneksel el sanatlarını korumak ve geliştirmekle görevlidir.
Boğa Güreşi Meksika'da bugün de çok sevilen bir eğlencedir.En yaygın spor olan futbolun yanı sıra beyzbol da büyük ilgi toplar. Meksika hafif sıklette birçok dünya şampiyonu boksör yetiştirmiştir.
Basın dünyasında özel sektör egemendir; ülkenin iki büyük televizyon kanalı olan Televisa ve TV Azteca ile Excélsior, ve El Universal gazeteleri en etkili medya organlarıdır.
Diğer bilgiler
ABD ve Kanada'yla beraber NAFTA'yı oluşturan ülke, hızlı nüfus artış oranı, yüksek işsizlik gibi tipik bir gelişmekte olan ülke görünümündedir. ABD'de yaklaşık on beş milyon Meksika asıllı insan yaşamaktadır.
Yılbaşlarını 12 üzüm yiyerek kutlarlar. Tam saat 12 olduğunda kilise çanı 12 kere çalar her çalışında bir üzüm yenir ve her üzüm yenildiğinde bir dilek tutulur. Eğer böyle yapılırsa dileklerin yerine geleceğine inanılır.
Resimler
- Paseo de la Reforma isimli bulvar, Başkent Meksika
- Popocatepetl, aktif bir volkan
- Meksika Turizminin Ayrılmaz Parçası Piramitler
- Cancun Şehri
-
- Sokak Dansçıları
- Sonora Çölü
- Ülkenin güneydeki lagünler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ (İspanyolca). Inali.gob.mx. 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ "Meksika Birleşik Devletleri Anayasası, 2. bölüm, 40. madde" (PDF) (İngilizce). SCJN. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ . www.cia.gov. 12 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020.
- ^ a b c d "Mexico". International Monetary Fund. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ "CONEVAL INFORMA LA EVOLUCIÓN DE LA POBREZA 2010-2016" (PDF). CONEVAL. 30 Ağustos 2017. 23 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2019.
- ^ . United Nations Development Programme. 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2019.
- ^ "Yerli Halkların Dil Haklarıyla İlgili Genel Kanun" (PDF) (İspanyolca). INALI. 13 Mart 2003. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ Romo, Rafael (23 Kasım 2012). "After nearly 200 years, Mexico may make the name official". CNN. 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ "About Mexico". Embajada de Mexico en Estados Unidos (Mexican Embassy in the United States). 3 Aralık 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Official name of the country". Presidency of Mexico. 31 Mart 2005. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
- ^ "Mexico (05/09)". US Department of State. 25 Haziran 2012. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "CRS Report for Congress" (PDF). Congressional Research Service. 4 Kasım 2008. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Country and Lending Groups". World Bank. 13 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2011.
Uppermiddle Income defined as a per capita income between $3,976 – $12,275
- ^ Paweł Bożyk (2006). "Newly Industrialized Countries". Globalization and the Transformation of Foreign Economic Policy. Ashgate Publishing. s. 164. ISBN .
- ^ (2003). "Multinationals, Ideology, and Organized Labor". The Limits of Convergence. Princeton University Press. s. 126 (table 5.1). ISBN .
- ^ David Waugh. "Manufacturing industries (chapter 19), World development (chapter 22)". Geography, An Integrated Approach (3.3yıl=2000 bas.). Nelson Thornes. ss. 563, 576-579, 633, and 640. ISBN .
- ^ N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (4.4yıl=2007 bas.). Mason, Ohio: Thomson/South-Western. ISBN .
- ^ James Scott; Matthias vom Hau; David Hulme. . The University of Manchester. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2012.
- ^ (PDF). British International Studies Association. 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2012.
- ^ "Ministry of Foreign Affairs of Japan" (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2012.
- ^ . Wayback.archive.org. 24 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre — World Heritage List". UNESCO. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
- ^ "Mexico's World Heritage Sites Photographic Exhibition at UN Headquarters". whc.unesco.org. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
- ^ Geo-Mexico. . 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ . The Yucatan Times. 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ "2010 Nüfus Sayımı". www.inegi.org.mx. Meksika İstatistik Kurumu. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ "Nord-Amèrica, in Gran Enciclopèdia Catalana". Grec.cat. 15 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ Parsons, Alan; Jonathan Schaffer (Mayıs 2004). Geopolitics of oil and natural gas. Economic Perspectives. U.S. Department of State.
- ^ a b "Mexico Topography". Nationsencyclopedia.com. 16 Ekim 2007. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
- ^ "World Economic Outlook Database" [Dünya Ekonomik Görünüm Veritabanı]. imf.org (İngilizce). uluslararası Para Fonu. 10 Nisan 2019. 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Mexico, World Bank's Country Brief" [Meksika, Dünya Bankası'nın Ülke Özeti] (İngilizce). 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2007.
- ^ OECD: Compare your country by tax rate 21 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim: 13 Aralık 2014
Dış bağlantılar
- Meksika Cumhurbaşkanlığı17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Meksika resmî sitesi 30 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meksika Ispanyolca Mexico Ispanyolca telaffuz ˈme xi ko resmi adiyla Birlesik Meksika Devletleri Ispanyolca Estados Unidos Mexicanos Kuzey Amerika nin guney yarisinda yer alan federal cumhuriyet Kuzeyde Amerika Birlesik Devletleri guney ve batida Buyuk Okyanusu guneydoguda Guatemala Belize ve Karayip Denizi doguda ise Meksika Korfezi ile komsudur 1 972 550 km yuzolcumu ile Amerika kitasindaki altinci dunyada ise 13 en buyuk bagimsiz ulke konumundadir Worldometer en son Birlesmis Milletler verilerinin detaylandirilmasina gore Ekim 2022 de 132 162 532 kisilik nufusa sahip olan Meksika nufus bakimindan dunyanin 10 buyuk ulkesidir Federal seviyede resmi bir dil olmasa da ulkede en cok konusulan dil ve hukumetin fiilen dili Ispanyolcadir Ulke 31 eyalet ile ayni zamanda ulkenin baskenti ve nufus bakimindan en buyuk sehri olan federal bolge statusundeki Meksiko ispanyolca Cuidad de Mexico olmak uzere 32 birinci seviye idari bolumden meydana gelir Guadalajara Monterrey Puebla Toluca Tijuana ve Leon ulkedeki diger metropoliten alanlardir Birlesik Meksika DevletleriEstados Unidos Mexicanos Ispanyolca Bayrak ArmaMilli mars Himno Nacional Mexicano Turkce Meksika Ulusal Marsi source source track track track track track track track track track Baskent ve en buyuk sehirMeksiko 19 03 K 99 22 B 19 050 K 99 367 B 19 050 99 367Resmi dil ler fiilen Ispanyolca b Taninan bolgesel dil ler Ispanyolca Meksika Ispanyolcasi 68DemonimMeksikaliHukumetFederal baskanlik anayasal cumhuriyet Devlet BaskaniAndres Manuel Lopez Obrador Senato Baskani Vekiller Meclisi BaskaniYasama organiBirlik Kongresi Ust meclisSenato Alt meclisVekiller MeclisiBagimsizlik Ispanya dan 16 Eylul 1810 27 Eylul 1821 Ilk anayasa4 Ekim 1824 Taninma28 Aralik 1836 Ikinci anayasa5 Subat 1857 Mevcut anayasa5 Subat 1917Yuzolcumu Toplam1 972 550 km2 15 Su 2 5Nufus 2020 tahmini128 649 565 10 Yogunluk61 km2 142 GSYIH SAGP 2021 tahmini Toplam2 614 trilyon 12 Kisi basina20 266 67 GSYIH nominal 2021 tahmini Toplam1 193 trilyon 15 Kisi basina9 246 68 Gini 2016 49 8 yuksekIGE 2019 0 779 yuksek 74 Para birimiMeksika pesosu MXN Zaman dilimiUTC 8 ile 6 arasi cesitli Yaz YSU UTC 7 ile 5 arasi cesitli Trafik akisisagTelefon kodu 52Internet alan adi mxYerli Halklarin Dil Haklariyla Ilgili Genel Kanun un 4 maddesi Ispanyolca Meksika federal hukumetinin fiilen resmi dilidir Olmek Toltek Teotihuacan Zapotek Maya ve Aztek basta olmak uzere cesitli gelismis Mezoamerikan uygarliklara ev sahipligi yapmaktaydi 1519 da Ispanyol Imparatorlugu nun Yeni Ispanya adiyla hukum surmeye basladigi Tenochtitlan daki merkezinden baslayarak bolgeyi fethetme ve kolonilestirme faaliyetleri 1521 de tamamlandi Uc yuz yil kadar Ispanyol kolonisi olan bolge 1821 de koloninin zaferiyle sonuclanan Meksika Bagimsizlik Savasi sonrasinda Meksika adiyla bagimsizligini ilan etti Bagimsizlik sonrasi donem ekonomik ve siyasi istikrarsizliklarla gecti 1846 48 yillari arasindaki Meksika Amerika Savasi sonrasinda ulke topraklarinin ucte birine denk gelen kuzeydeki bolgelerden cekilmek ve buralari Amerika Birlesik Devletleri ne birakmak zorunda kaldi Ulke 19 yuzyil boyunca Birinci Fransa Meksika Savasi Meksika ya Fransiz mudahalesi Reform Savasi iki farkli donemde imparatorluk ve bir diktatorluk gordu 1910 da gerceklestirilen Meksika Devrimi ile diktatorluk rejimine son verildigi ve gunumuzde de yururlukte olan 1917 Anayasasi olusturularak ulke yonetimi gunumuzdeki halini aldi Meksika ulkelerin nominal gayri safi yurt ici hasila siralamasinda 15 satin alma gucu paritesi siralamasinda ise 11 sirada yer alir Ulke ekonomisi en cok basta Amerika Birlesik Devletleri olmak uzere uyesi oldugu Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlasmasi NAFTA nin diger uyeleriyle iliskilidir 1994 te katildigi Ekonomik Isbirligi ve Kalkinma Orgutu OECD nun Latin Amerika dan ilk uyesi olan Meksika ayni zamanda Birlesmis Milletler Dunya Ticaret Orgutu G8 5 G20 Uzlasma icin Birlik uyesi olup 2014 ten beri Frankofon da gozlemci konumundadir Dunya Bankasi tarafindan ust orta seviyede gelire sahip olarak siniflandirilmakta olup cogu analizciye gore yeni sanayilesen ulkeler arasinda gosterilir Ulke bolgesel guc ve orta guc olarak kabul edilir UNESCO nun Dunya Mirasi olarak tanimladigi bolgeler ulkeyi Amerika kitasinda birinci dunyada ise yedinci siraya koymaktadir 2015 verilerine gore yillik 32 1 milyon turist ile dunyanin en cok ziyaret edilen dokuzuncu ulkesi olmustur TarihceTanri Quetzalcoatl adanmis bir piramitCortes in Tenochtitlan yi fethi sirasinda izledigi guzergahIspanyol isgali oncesi donem Orta Meksika da Olmekler ve daha sonra gelisen Aztekler ozellikle Yucatan Yarimadasinda ve Meksika nin guney bolgesiyle Guatemala ve Belize de var olmus Mayalar Meksika nin onemli Ispanyol isgali oncesi uygarliklaridir Ispanyol isgali 1519 yilinda Meksika nin yerli uygarliklari Ispanya tarafindan isgal edildi Iki sene sonra 1521 de Aztek baskenti olan Tenochtitlan isgal edildi 1517 senesinde kiyilarini arastirdi onu 1518 de izledi Erken donem Conquistador larinin en onemlisi 1519 yilinda yerli bir kiyi yerlesimi olan Puerto de la Villa Rica de la Vera Cruz dan ulkeye giren Hernan Cortes di Burasi gunumuzun Veracruz sehridir Yaygin kaninin aksine Ispanya Cortes in 1521 yilinda Tenochtitlan sehrini ele gecirmesiyle Meksika yi isgal etmis olmadi Tenochtitlan kusatmasindan sonra isgalin tamamlanmasi icin diger bir iki yuz senenin gecmesi gerekti Bu sure zarfinda yerli halk tarafindan Ispanya ya karsi isyanlar saldirilar ve savaslar surmeye devam etti DemografiMeksika da nufusun 60 i mestizo 10 u beyaz geri kalanlar ise yerli halktir kaynak belirtilmeli Resmi dil Ispanyolcadir ayrica bunun disinda Meksika da halen 68 farkli yerli dili konusulmaktadir ve Meksika dunya uzerinde anadili olarak Ispanyolca konusan insan sayisinin en yuksek oldugu ulkedir kaynak belirtilmeli Ulkedeki inanclar Katolikler 89 Protestan 6 ve diger 5 seklinde ozetlenebilir Toplam nufus icinde okuma yazma orani 92 2 dir kaynak belirtilmeli CografyaMeksika Korfezi Kaliforniya Korfezi Buyuk Okyanus Honduras Korfezi Guatemala Belize Amerika Birlesik Devletleri CDMX AG Baja California Baja California Sur Campeche Chiapas Chihuahua Coahuila Colima Durango Guanajuato Guerrero Hidalgo Jalisco ME Michoacan MO Nayarit Nuevo Leon Oaxaca Puebla QT Quintana Roo San Luis Potosi Sinaloa Sonora Tabasco Tamaulipas TL Veracruz Yucatan Zacatecas Meksika nin topografik haritasiKoppen iklim siniflandirmasina gore Meksika haritasi Meksika 14 ve 33 kuzey enlemleri ile ve bati boylamlari arasinda Kuzey Amerika nin guneyinde yer alir Ulke topraklarinin neredeyse tamami Kuzey Amerika levhasinda bulunurken Baja California Yarimadasi nda bulunan gorece kucuk kisimlari Pasifik ve Cocos levhalari uzerindedir Jeofiziksel olarak bazi cografyacilar nin dogusundaki ulkenin toplam yuzolcumunun yaklasik 12 sine gelen kismi Orta Amerika ya dahil kabul etmektedir Jeopolitik olarak ise Meksika tamamiyla Kuzey Amerika da kabul edilmektedir Toplam 1 972 550 km lik yuzolcumuyle Meksika toplam yuzolcumu bakimindan dunyanin en buyuk 14 ulkesi konumundadir Ulke topraklarinda birbirine en uzak iki nokta arasindaki mesafe 3 219 km den fazladir Kuzeyde Amerika Birlesik Devletleri ile 3 141 km uzunlugunda bulunur Ciudad Juarez den Meksika Korfezi nin dogusuna olan kisimdaki siniri Rio Grande belirler Ciudad Juarez in batisi ile Buyuk Okyanus arasinda kalan sinir ise cesitli dogan ya da yapay isaretlerle belirlenmistir Meksika guneyde ise Guatemala ile 871 km Belize ile 251 km uzunlugunda sinir paylasmaktadir Ulkenin kuzey guney dogrultusunda ve Sierra Madre Occidental olmak uzere iki ana siradag uzanir Ulkenin merkez kisminda dogudan batiya dogru uzanan yer alir Ulkedeki dorduncu ana siradag ise Michoacan Oaxaca arasinda yer alan dur Ulkenin orta ve kuzey bolumlerinin cogu yuksek takimli olup en yuksek noktalar Trans Meksika Yanardag Kusagi uzerinde yer alan 5 700 m Popocatepetl 5 462 m 5286 m ve 4 577 m dir Uc ana sehir yerlesmesi Toluca ve Puebla da bu dort yukselti arasinda bulunan vadilerde yer almaktadir Iklim Ulkeden gecen Yengec Donencesi ulkeyi iklim acisindan sicak ve tropik bolgeler olarak ikiye ayirir 24 enlemin kuzeyinde kalan bolumler kis aylarinda diger bolgelere oranla daha soguk olur 24 enlemin guneyindeki bolumlerdeki sicaklik ise yil icerisinde genel olarak sabitken yalnizca rakima bagli olarak degiskenlik gostermektedir Bu bolumde yer alan ve 1 000 m den az rakima sahip bolgelerde her iki kiyi bolgesinin guney kisimlari ile Yucatan Yarimadasi yil icerisindeki ortalama sicaklik 24 28 C 75 2 82 4 F arasinda degiskenlik gosterir Yil icerisindeki yaz ile kis mevsimleri arasindaki ortalama sicaklik farki en fazla 5 C 9 F kadar degisim gostermektedir Ulkenin her iki kiyi seridin de Campeche Korfezi nin guney kiyilari ile Baja nin kuzeyi haric yaz ve sonbahar aylarinda kasirgalar etkili olur 24 enlemin kuzeyinde bulunan dusuk rakimli bolgeler yaz aylarinda gorece daha sicak ve nemli havaya sahip olup kis aylarinda yine guneydeki bolgelere gore daha soguk oldugundan yillik sicaklik ortalamasi 20 24 C 68 0 75 2 F arasinda degiskenlik gostermektedir Meksika daki en buyuk sehirlerin cogu Meksika Vadisi nde veya cevresindeki vadilerde 2 000 m 6 562 ft den dusuk rakimda yer aldigindan yillik ortalama sicakliklari 16 18 C 60 8 64 4 F arasinda degisiklik gosterir ve yil boyunca gece sicakliklari gunduz vaktine gore oldukca dusuktur Basta kuzey bolumleri olmak uzere Meksika nin cogu bolgesi kurak bir iklim yapisina sahiptir Copper KanyonuEkonomiMeksika ekonomisi Uluslararasi Para Fonu na gore nominal olarak dunyanin en buyuk 15 ve satin alma gucu paritesine gore 11 buyuk ekonomisidir bu yana idareler ulkenin makroekonomik temellerini iyilestirmistir Meksika onemli olcude etkilenmemis ve 2001 de kisa bir sure durgunluktan sonra buyume hizinin dusuk olmasina ragmen pozitifligini korumustur Bununla birlikte Meksika 2008 durgunlugundan en cok etkilenen Latin Amerika ulkelerinden biriydi ve gayri safi yurt ici hasila o yil 6 dan fazla azalis gostermistir Meksika ekonomisi gorulmemis bir makroekonomik istikrara sahipti bu da enflasyonu ve faiz oranlarini dusuk seviyelere indirmis ve kisi basina dusen geliri artirmisti Buna ragmen kentsel ve kirsal nufus ile kuzey ve guney eyaletlerinde zengin ve fakir arasinda buyuk bosluklar belirgindir Cozulmemis konulardan bazilari altyapinin iyilestirilmesi vergi sisteminin cagdaslastirilmasi ve is yasalari ve gelir esitsizliginin azaltilmasini icerir 2013 yilinda GSYIH nin yuzde 19 6 si olan tum vergi gelirleri 34 OECD ulkesi arasinda en dusuk olaniydi Yonetim birimleriMeksika 1 federal bolge ile 31 eyaletten olusmaktadir Aguascalientes Baja California Baja California Sur Chihuahua Colima Campeche Coahuila Chiapas Durango Guerrero Guanajuato Hidalgo Jalisco Meksika Eyaleti Meksiko Michoacan Morelos Nayarit Nuevo Leon Oaxaca Puebla Quintana Roo Queretaro Sinaloa San Luis Potosi Sonora Tabasco Tlaxcala Tamaulipas Veracruz Yucatan ZacatecasUydudan MeksikaKulturakimini benimsemis danscilarPlaza de Toros boga guresleri icin yapilmis bir arena Tarihsel etkin toplumsal ve ekonomik etkenlerden kaynaklanan bolgesel farklilasmalara karsin yerel halk sanatlarinin yani sira Avrupa kaynakli klasik sanatlara dayanan ozgun bir Meksika kulturunden bahsedilebilir 1930 larda guclenen akimi Yerli kultur mirasina ilgiyi canlandirmistir Daha cok kirsal kesimde yaygin olan ve hem gunluk kullanima hem de suslemeye donuk islevler tasiyan geleneksel halk sanatlari ulke capinda cok tutulur En ilginc ornekler arasinda Oaxaca Vadisine ozgu kil comleklerle Tomala koyunde uretilen kus ve hayvan figurleri sayilabilir Renkli suslemeler tasiyan pamuk giysilere pamuk ya da yunden yapilan omuz atkilarina rebozo ve serape lere renkli sepetlere ve degisik desenli kilimlere ulkenin hemen her yaninda rastlanir Halk muzigi Meksika tarihi boyunca en onemli sanat bicimlerinden biri olmustur Eski charro lar sigir cobani gibi giyinen sarkicilar gunumuzde de senliklerde ve ozel gunlerde gitar ve davul esliginde sarki soyler Meksika Devrimi ne iliskin temalar uzun bir donem Meksika edebiyatina damga vuran baslica oge olmustur Koylulerin sorunlari ve acilari gunumuzde de Juan Rulfo gibi yazarlarin yapitlarina konu olmakla birlikte Meksika edebiyatinda evrensel temalara yonelis belirgin bir agirlik kazanmistir Bu yeni kusak edebiyatcilar arasinda uluslararasi duzeyde un kazanmis Octavio Paz Carlos Fuentes ve gibi adlar one cikar Oyun yazari nin yapitlarinda da benzer bir yonelim gorulur Meksika tiyatrosuna katkida bulunmus oteki cagdas yazarlar arasinda ve sayilabilir Muzikte evrensellesme cigirina onculuk eden i baska bazi genc besteciler de izlemistir Duvar resmi Meksika nin dunya capinda adini duyurdugu sanat dallarinin basinda gelir Diego Rivera ve David Alfaro Siqueiros gibi ressamlar Meksika tarihi ve kulturunu kalabalik canli figuratif kompozisyonlarla yansitan yapitlariyla taninmistir Onde gelen kultur kurumlarindan Ulusal Guzel Sanatlar Enstitusu guzel sanatlari yaymaya ve bu alandaki incelemeleri desteklemeye yonelik etkinlikler yurutur ve cesitli bale topluluklari da devletten onemli capta destek gorur Yerli Enstitusu geleneksel el sanatlarini korumak ve gelistirmekle gorevlidir Boga Guresi Meksika da bugun de cok sevilen bir eglencedir En yaygin spor olan futbolun yani sira beyzbol da buyuk ilgi toplar Meksika hafif siklette bircok dunya sampiyonu boksor yetistirmistir Basin dunyasinda ozel sektor egemendir ulkenin iki buyuk televizyon kanali olan Televisa ve TV Azteca ile Excelsior ve El Universal gazeteleri en etkili medya organlaridir Diger bilgilerABD ve Kanada yla beraber NAFTA yi olusturan ulke hizli nufus artis orani yuksek issizlik gibi tipik bir gelismekte olan ulke gorunumundedir ABD de yaklasik on bes milyon Meksika asilli insan yasamaktadir Yilbaslarini 12 uzum yiyerek kutlarlar Tam saat 12 oldugunda kilise cani 12 kere calar her calisinda bir uzum yenir ve her uzum yenildiginde bir dilek tutulur Eger boyle yapilirsa dileklerin yerine gelecegine inanilir ResimlerPaseo de la Reforma isimli bulvar Baskent Meksika Popocatepetl aktif bir volkan Meksika Turizminin Ayrilmaz Parcasi Piramitler Cancun Sehri Meksika Guzel Sanatlar Sarayi Muzesi Sokak Danscilari Sonora Colu Ulkenin guneydeki lagunlerAyrica bakinizMeksika ya Fransiz mudahalesi Meksika Kizilderili katliamlari Meksika da secimlerKaynakca Ispanyolca Inali gob mx 1 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2016 Meksika Birlesik Devletleri Anayasasi 2 bolum 40 madde PDF Ingilizce SCJN 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Aralik 2016 www cia gov 12 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Nisan 2020 a b c d Mexico International Monetary Fund 12 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2019 CONEVAL INFORMA LA EVOLUCIoN DE LA POBREZA 2010 2016 PDF CONEVAL 30 Agustos 2017 23 Subat 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Subat 2019 United Nations Development Programme 2019 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2019 Yerli Halklarin Dil Haklariyla Ilgili Genel Kanun PDF Ispanyolca INALI 13 Mart 2003 3 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Aralik 2016 Romo Rafael 23 Kasim 2012 After nearly 200 years Mexico may make the name official CNN 17 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2016 About Mexico Embajada de Mexico en Estados Unidos Mexican Embassy in the United States 3 Aralik 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Official name of the country Presidency of Mexico 31 Mart 2005 27 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2010 Mexico 05 09 US Department of State 25 Haziran 2012 20 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 CRS Report for Congress PDF Congressional Research Service 4 Kasim 2008 24 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Country and Lending Groups World Bank 13 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2011 Uppermiddle Income defined as a per capita income between 3 976 12 275 Pawel Bozyk 2006 Newly Industrialized Countries Globalization and the Transformation of Foreign Economic Policy Ashgate Publishing s 164 ISBN 0 7546 4638 6 2003 Multinationals Ideology and Organized Labor The Limits of Convergence Princeton University Press s 126 table 5 1 ISBN 0 691 11633 4 David Waugh Manufacturing industries chapter 19 World development chapter 22 Geography An Integrated Approach 3 3yil 2000 bas Nelson Thornes ss 563 576 579 633 and 640 ISBN 0 17 444706 X N Gregory Mankiw Principles of Economics 4 4yil 2007 bas Mason Ohio Thomson South Western ISBN 0 324 22472 9 James Scott Matthias vom Hau David Hulme The University of Manchester 6 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Nisan 2012 PDF British International Studies Association 30 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Nisan 2012 Ministry of Foreign Affairs of Japan PDF 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mayis 2012 Wayback archive org 24 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 UNESCO World Heritage Centre World Heritage List UNESCO 20 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2012 Mexico s World Heritage Sites Photographic Exhibition at UN Headquarters whc unesco org 5 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2010 Geo Mexico 7 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2016 The Yucatan Times 7 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2016 2010 Nufus Sayimi www inegi org mx Meksika Istatistik Kurumu 15 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Nord America in Gran Enciclopedia Catalana Grec cat 15 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Parsons Alan Jonathan Schaffer Mayis 2004 Geopolitics of oil and natural gas Economic Perspectives U S Department of State a b Mexico Topography Nationsencyclopedia com 16 Ekim 2007 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2010 World Economic Outlook Database Dunya Ekonomik Gorunum Veritabani imf org Ingilizce uluslararasi Para Fonu 10 Nisan 2019 14 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2020 Mexico World Bank s Country Brief Meksika Dunya Bankasi nin Ulke Ozeti Ingilizce 24 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2007 OECD Compare your country by tax rate 21 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 13 Aralik 2014Dis baglantilarMeksika Cumhurbaskanligi17 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Meksika resmi sitesi 30 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde