Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı; Osmanlı Devleti'nin 1774 yılında imzalamış olduğu Küçük Kaynarca Antlaşması'yla kaybettiği toprakları, özellikle de Kırım'ı Ruslardan geri almak amacıyla başlattığı bir savaştır.
| 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları Osmanlı-Avusturya Savaşları | |||||||
 Saat yönünde, sol üstten: Kinburn Muharebesi, Oçakov Kuşatması, Rymnik Muharebesi, İzmail Kuşatması | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu Karadağ Prensliği Sırp Özgürlük Ordusu | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 I. Abdülhamid Koca Yusuf Paşa Hasan Paşa  İmam Mansur | II. Katerina Grigoriy Potyomkin Aleksandr Suvorov Pyotr Rumyantsev Fyodor Ushakov | ||||||
Osmanlı-Rus Savaşı
Savaş, I. Abdülhamit'in saltanatı sırasında başlamıştır. İngiltere ve Fransa savaşa katılmamakla birlikte Rusya'nın Balkanlar'da güçlenmesini istemedikleri için bu savaşta Osmanlı Devleti'nin yanında yer almışlardır. Avusturya'nın savaşa dahil olması Osmanlı Devleti beklemediği bir şekilde kendisini Avusturya'nın da karşısında buldu. Sadrazam Koca Yusuf Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Avusturya ordusuna karşı Muhadiye ve Şebeş Muharebesi muharebelerini kazanarak Avusturya'nın Temeşvar eyaletinde geçici ilerlemeler yapılmışsa da Rus Cephesinde ardı ardına yenilgilere uğrayan Osmanlı Devleti, Avusturya cephesinde pek ilerleme sağlayamamıştır. Rus generali Potemkin, 1788 yılında Özi'yi karadan ve denizden kuşatmış, kuşatmayı denizden yarmaya çalışan Osmanlı donanması başarısız olmuştur. Osmanlı kara ordusu da kuşatmayı yarma konusunda bir başarı gösterememiştir. Bu durum altında altı ay boyunca kuşatmaya dayanan Özi Kalesi, aralık ayında teslim olmuştur. Kentin bütün sakinleri Ruslar tarafından katledilmiştir.
Tahta III. Selim'in geçmesinden sonra da kayıplar devam etmiştir. Avusturya kuvvetleri toparlanarak tekrar saldırıya geçti ve Ruslarla birleşip Osmanlıları Fokşan (Focşani) (1 Ağustos 1789) savaşında yenilgiye uğrattılar. Osmanlılar kaybedilen Fokşan Muharebesi'nin ardından Boze Muharebesi'nde de (22 Eylül 1789) büyük kayıplara uğradı, kuşatma altındaki Boğdan'daki kalelerin durumu iyice kötüleşti, Belgrad kalesinin durumu tehlikeye girdi. Sonrasında Boğdan'daki İzmail, Akkerman ve Anapa Kalesi Rusların eline geçti ve Besarabya Rusya tarafından işgal edildi. Buna ilaveten bir Avusturya Ordusu Boze Muharebesi sonrası artık iyice durumu kötüleşen Belgrad'ın üzerine yürüyüp 3 haftalık bir kuşatma sonrası şehri ele geçirmişlerdir. Osmanlı Devleti, kendine müttefik bulma amacıyla 11 Temmuz 1789 tarihinde İsveç ve 31 Ocak 1790 tarihinde de Prusya'yla barış antlaşmaları imzaladı. Ancak bu iki devletten de yardım alamadı. 1790'da Yaş şehrini de ele geçiren Rus ordusu generali Potemkin karargâhını burada kurdu, savaşın kalan 2 senelik kısmında da Rus ordusunu buradan yönetti.
Deniz Muharebelerinde ise parlak bir geçmişi olan Osmanlı amirali Cezayirli Hasan Paşa sonrasında ise yönetimindeki Osmanlı filosu, teknoloji ve gemi sayısı kalitesi yönünden hızlı bir gelişme gösteren Rus donanmasına karşı etkili bir varlık gösterememiştir. Kerç ve deniz muharebeleri Rusların üstünlüğü ile sona erdi. Savaşın sonlarına doğru Bulgaristan'a kadar inen Rus donanması ile yapılan sonuçsuz bir muharebe gibi gözükse de Osmanlı donanmasının Karadeniz'den iyice çekilmesine neden olmasıyla Rusların stratejik üstünlüğü ile sona erdi. Ruslar Karadeniz'de deniz üstünlüğünü tamamen ele geçirdiler.
Savaşın Sonuçları
Sonunda Fransız İhtilali neticesi Fransa'nın askeri baskısı altında kalarak bu ihtilalin kendi ülkesindeki çeşitli halkları ayaklandırmasından ve iki cepheli bir savaş tehlikesinden korkan ve savaşta Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya kadar başarılı olamayan Avusturya, Osmanlı Devleti'yle 4 Ağustos 1791'de Ziştovi Antlaşmasını imzalayarak savaştan çekildi ve işgal ettiği Belgrad'ı Osmanlılara geri verip bugün Romanya sınırlarında kalan Orşova şehri ve Hırvatistan sınırındaki iki küçük köyün olduğu bölgenin kendisine verilmesine razı olmak zorunda kaldı.
Avusturya'nın savaştan çekilmesinden birkaç ay sonra Rusya da barış antlaşması yapmaya razı oldu ve 9 Ocak 1792'de Yaş Antlaşması imzalandı. Osmanlı Devleti bu antlaşmayla Kırım'ın Rusya'nın egemenliği altına geçtiğini tekrar kabul etmek zorunda kaldı. Yedisan bölgesi (Özi ve Odesa kaleleri) Rusya'ya bırakıldı. Bug nehri sınır olmaktan çıkıp, Dinyester Nehri (Turla Nehri), Rusya ile Osmanlı Devleti arasında yeni sınır olarak kabul edildi. Karadeniz kıyısında bulunan Anapa kalesi ve bunun yanında Romanya'da işgal edilen Yaş, İsmail, Kili, Bender, Akkerman kaleleri Osmanlılara geri verildi. Savaş sonucunda Osmanlı Devletinin Kırım'la kara bağlantısı iyice kesildiği gibi, ele geçirilen Odesa büyük bir liman ve sanayi şehri haline gelip, Rus donanmasının Karadeniz'deki gücünün iyice artmasını sağladı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2012.
- Cezayirli Gazi Hasan Paşa, Ali Rıza İşipek, Dz.K.K.lığı Yayını, Mayıs 2009
- 1787-1791 yıllarında Moldova ve Besarabya da Rusya ve müttefiki Avusturya ordularının detaylı harekâtlarını gösteren harita1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz 1787 1792 Osmanli Rus Savasi Osmanli Devleti nin 1774 yilinda imzalamis oldugu Kucuk Kaynarca Antlasmasi yla kaybettigi topraklari ozellikle de Kirim i Ruslardan geri almak amaciyla baslattigi bir savastir 1787 1792 Osmanli Rus SavasiOsmanli Rus SavaslariOsmanli Avusturya SavaslariSaat yonunde sol ustten Kinburn Muharebesi Ocakov Kusatmasi Rymnik Muharebesi Izmail KusatmasiTarih19 Agustos 1787 9 Ocak 1792BolgeKarada bugunku Moldova Romanya ve Ukrayna denizde Kirim Ukrayna ve Bulgaristan aciklariSonucRus Zaferi Kirim uzerinde Rus egemenliginin Osmanli Imparatorlugu tarafindan kesin olarak kabulu Yas Antlasmasi ve Osmanli Devleti nin Dagilma Donemi ne girmesiTaraflarOsmanli Imparatorlugu Cerkesya Seyh Mansur HareketiRus Imparatorlugu Karadag Prensligi Sirp Ozgurluk OrdusuKomutanlar ve liderlerI Abdulhamid Koca Yusuf Pasa Hasan Pasa Imam MansurII Katerina Grigoriy Potyomkin Aleksandr Suvorov Pyotr Rumyantsev Fyodor UshakovOsmanli Rus SavasiSavas I Abdulhamit in saltanati sirasinda baslamistir Ingiltere ve Fransa savasa katilmamakla birlikte Rusya nin Balkanlar da guclenmesini istemedikleri icin bu savasta Osmanli Devleti nin yaninda yer almislardir Avusturya nin savasa dahil olmasi Osmanli Devleti beklemedigi bir sekilde kendisini Avusturya nin da karsisinda buldu Sadrazam Koca Yusuf Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Avusturya ordusuna karsi Muhadiye ve Sebes Muharebesi muharebelerini kazanarak Avusturya nin Temesvar eyaletinde gecici ilerlemeler yapilmissa da Rus Cephesinde ardi ardina yenilgilere ugrayan Osmanli Devleti Avusturya cephesinde pek ilerleme saglayamamistir Rus generali Potemkin 1788 yilinda Ozi yi karadan ve denizden kusatmis kusatmayi denizden yarmaya calisan Osmanli donanmasi basarisiz olmustur Osmanli kara ordusu da kusatmayi yarma konusunda bir basari gosterememistir Bu durum altinda alti ay boyunca kusatmaya dayanan Ozi Kalesi aralik ayinda teslim olmustur Kentin butun sakinleri Ruslar tarafindan katledilmistir Tahta III Selim in gecmesinden sonra da kayiplar devam etmistir Avusturya kuvvetleri toparlanarak tekrar saldiriya gecti ve Ruslarla birlesip Osmanlilari Foksan Focsani 1 Agustos 1789 savasinda yenilgiye ugrattilar Osmanlilar kaybedilen Foksan Muharebesi nin ardindan Boze Muharebesi nde de 22 Eylul 1789 buyuk kayiplara ugradi kusatma altindaki Bogdan daki kalelerin durumu iyice kotulesti Belgrad kalesinin durumu tehlikeye girdi Sonrasinda Bogdan daki Izmail Akkerman ve Anapa Kalesi Ruslarin eline gecti ve Besarabya Rusya tarafindan isgal edildi Buna ilaveten bir Avusturya Ordusu Boze Muharebesi sonrasi artik iyice durumu kotulesen Belgrad in uzerine yuruyup 3 haftalik bir kusatma sonrasi sehri ele gecirmislerdir Osmanli Devleti kendine muttefik bulma amaciyla 11 Temmuz 1789 tarihinde Isvec ve 31 Ocak 1790 tarihinde de Prusya yla baris antlasmalari imzaladi Ancak bu iki devletten de yardim alamadi 1790 da Yas sehrini de ele geciren Rus ordusu generali Potemkin karargahini burada kurdu savasin kalan 2 senelik kisminda da Rus ordusunu buradan yonetti Savas neticesi imzalanan Yas Antlasmasi ile Osmanli nin Ruslara birakmak zorunda kaldigi Bug ve Dinyester nehirleri arasindaki bolge haritada tarali olarak gosterilmistir Deniz Muharebelerinde ise parlak bir gecmisi olan Osmanli amirali Cezayirli Hasan Pasa sonrasinda ise yonetimindeki Osmanli filosu teknoloji ve gemi sayisi kalitesi yonunden hizli bir gelisme gosteren Rus donanmasina karsi etkili bir varlik gosterememistir Kerc ve deniz muharebeleri Ruslarin ustunlugu ile sona erdi Savasin sonlarina dogru Bulgaristan a kadar inen Rus donanmasi ile yapilan sonucsuz bir muharebe gibi gozukse de Osmanli donanmasinin Karadeniz den iyice cekilmesine neden olmasiyla Ruslarin stratejik ustunlugu ile sona erdi Ruslar Karadeniz de deniz ustunlugunu tamamen ele gecirdiler Savasin SonuclariSonunda Fransiz Ihtilali neticesi Fransa nin askeri baskisi altinda kalarak bu ihtilalin kendi ulkesindeki cesitli halklari ayaklandirmasindan ve iki cepheli bir savas tehlikesinden korkan ve savasta Osmanli Devleti ne karsi Rusya kadar basarili olamayan Avusturya Osmanli Devleti yle 4 Agustos 1791 de Zistovi Antlasmasini imzalayarak savastan cekildi ve isgal ettigi Belgrad i Osmanlilara geri verip bugun Romanya sinirlarinda kalan Orsova sehri ve Hirvatistan sinirindaki iki kucuk koyun oldugu bolgenin kendisine verilmesine razi olmak zorunda kaldi Avusturya nin savastan cekilmesinden birkac ay sonra Rusya da baris antlasmasi yapmaya razi oldu ve 9 Ocak 1792 de Yas Antlasmasi imzalandi Osmanli Devleti bu antlasmayla Kirim in Rusya nin egemenligi altina gectigini tekrar kabul etmek zorunda kaldi Yedisan bolgesi Ozi ve Odesa kaleleri Rusya ya birakildi Bug nehri sinir olmaktan cikip Dinyester Nehri Turla Nehri Rusya ile Osmanli Devleti arasinda yeni sinir olarak kabul edildi Karadeniz kiyisinda bulunan Anapa kalesi ve bunun yaninda Romanya da isgal edilen Yas Ismail Kili Bender Akkerman kaleleri Osmanlilara geri verildi Savas sonucunda Osmanli Devletinin Kirim la kara baglantisi iyice kesildigi gibi ele gecirilen Odesa buyuk bir liman ve sanayi sehri haline gelip Rus donanmasinin Karadeniz deki gucunun iyice artmasini sagladi Ayrica bakiniz1787 1791 Osmanli Avusturya SavasiKaynakca 24 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2012 Cezayirli Gazi Hasan Pasa Ali Riza Isipek Dz K K ligi Yayini Mayis 2009 ISBN 978 975 409 539 5 1787 1791 yillarindaMoldova ve Besarabya da Rusya ve muttefiki Avusturya ordularinin detayli harekatlarini gosteren harita1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde