Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Eriha Osm Riha ya da ibr Yeriho Filistin Ulusal Yönetimi nin Batı şeria bölümünde ürdün Nehri yanında yer alan

Jericho

Jericho
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Eriha (Osm. Riha ya da İbr. Yeriho) Filistin Ulusal Yönetimi'nin Batı Şeria bölümünde Ürdün Nehri yanında yer alan bir yerleşim yeridir. Eriha valiliği'nin merkezidir ve Fetih partisi tarafından yönetilir. 2007 yılı itibarıyla 18,346 nüfusa sahiptir. 1517-1918 yılları arasında Osmanlı hakimiyeti altında olan şehir, 1949'dan 1967'ye kadar Ürdün tarafından işgal edildi ve 1967'den itibaren altında tutuldu; 1994 yılında idari kontrol Filistin Yönetimi'ne verildi. Dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden biri olduğuna inanılmaktadır ve dünyanın bilinen en eski koruyucu duvarına sahip şehridir. Şehrin, dünyanın en eski taş kulesine sahip olduğu da düşünüldü, ancak , Suriye'deki kazılarda daha eski taş kuleler keşfedildi.

Eriha
أريحا
image
Takma ad:
Güzel Kokulu
İdare
 • Belediye BaşkanıHasan Salih
Nüfus
 (2006)
 • Toplam20,300

Arkeologlar Eriha'da 20'den fazla ardışık yerleşimin kalıntılarını ortaya çıkarmışlardır. Bunlardan ilki 11,000 yıl öncesine (MÖ 9000), neredeyse Dünya tarihinin Holosen döneminin başlangıcına dayanmaktadır.

Şehir ve çevresindeki verimli kaynaklar binlerce yıldır insanları şehre çekmektedir. Eriha, Tanah'ta "Palmiye Ağaçları'nın Şehri" olarak tanımlanmaktadır.

Etimoloji

Eriha'nın İbranice'deki ismi olan Yeriẖo kelimesinin genellikle Kenanca reaẖ ("kokulu") kelimesinden türetildiği düşünülmektedir. Ancak diğer teoriler Eriha'nın Kenanca "ay" anlamına gelen Yareaẖ kelimesinden ya da "Ay Tanrısı" olduğuna ve şehrin ona eski bir ibadet merkezi olarak adandığına inanılan kelimesinden geldiğini savunmaktadır.

Eriha'nın Arapça adı, ʼArīḥā, "kokulu" anlamına gelir.

Tarih ve arkeoloji

Kazıların tarihi

Yerleşim yerinin ilk kazıları 1868 yılında Charles Warren tarafından yapılmıştır. ve 1907 ve 1909 yılları arasında, John Garstang ise 1930-1936 yılları arasında Tel es-Sultan ve Tulul Ebu el-'Alayik'te kazılar yapmışlardır. Daha modern teknikler kullanılarak yapılan araştırmalar, 1952 ve 1958 yılları arasında Kathleen Kenyon tarafından yapılmıştır. ve 1997–2000 yıllarında kazılar gerçekleştirmiştir. 2009'dan beri yürütülen İtalya-Filistin ortak arkeolojik kazı ve restorasyon çalışması, 2015 yılından itibaren Lorenzo Nigro, Hamdan Taha ve Jehad Yasine yönetiminde Roma "La Sapienza" Üniversitesi ve Filistinli MOTA-DACH tarafından yeniden başlatılmıştır. İtalya-Filistin Ortak Kazı Çalışmaları 20 senede (1997-2017) 13 kez gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte; Orta Tunç Çağı'na bakan A1 Kulesi ile Erken Tunç III döneminden kalma güneydeki Aşağı Kasaba ve Bahar Tepesi'nin doğu tarafındaki G Sarayı gibi bazı önemli keşifler yapılmıştır.

Taş Devri: Tel es-Sultan ve kökeni

En eski yerleşim yeri günümüzdeki Tel es-Sultan (ya da Sultan Tepesi) şehrinden birkaç kilometre uzaklıkta bulunuyordu. Hem Arapça hem de İbranicede, Orta Doğu ve Anadolu'daki antik yerleşim yerlerinde olduğu gibi; tel, zaman içinde ardışık tabakalar üzerine inşa edilmiş "höyük" anlamına gelmektedir. Eriha, (en:Pre-Pottery Neolithic A, PPNA) ve (en:Pre-Pottery Neolithic B, PPNB) dönemlerini yansıtan bir .

Natuf avcı-toplayıcıları, y. MÖ 10.000

Sahadaki epipaleolitik yapı, jeolojik tarihte Holosen döneminin başlangıcı olan, MÖ 9000'den daha erken başlayan yapılarının inşasıyla; tarımın icadından daha erken bir tarihe denk gelmektedir.

Eriha yerleşim yerinin MÖ 10.000 yıllarına dayandığına dair kanıt bulunmaktadır. Genç Dryas'ın soğuk ve kurak dönemlerinde, herhangi bir yere kalıcı olarak yerleşmek imkânsızdı. Ancak, 'ın avcı-toplayıcı grupları için popüler bir kamp alanı olduğu zamanlarda, bu gruplar arkalarında hilal şeklinde mikrolit aletler bıraktılar. MÖ 9600 civarında, Genç Dryas stadialinin kuraklık ve soğukluğu sona ermişti; bu da, Natuf gruplarının kalış sürelerinin uzamasına ve sonunda da yıl boyu süren yerleşim ve kalıcı yerleşim yerine yol açtı. Ocaklar ise evlerin hem içinde hem de dışında yer alıyordu.

Çanak Çömleksiz Neolitik, y. MÖ 9500

image
Eriha Tel es-Sultan'da gün ışığına çıkarılan yerleşim yeri kalıntıları
Çanak Çömleksiz Neolitik A (PPNA)

Eriha sahasındaki ilk kalıcı yerleşim, MÖ 9.500 ila 9.000 yılları arasında Ein es-Sultan'ın yakınında şekillenmiştir. Dünya ısındıkça, arkeologların "" (en:Pre-Pottery Neolithic A, kısaltılmış hali PPNA) olarak adlandırdıkları tarım ve yerleşik ikamete dayalı yeni bir kültür ortaya çıktı. Kültürleri çömlekçilikten yoksun, ancak şu özelliklere sahipti:

  • küçük dairesel evler
  • ölülerin binanın altına gömülmesi
  • vahşi hayvanların avlanması
  • yabani veya evcil tahılların yetiştirilmesi

Eriha'da dairesel konutlar; çamur harcıyla birlikte sıvanmış, güneşte kurumaya bırakılmış kil ve saman tuğlalardan yapılmıştı. Her evin yaklaşık 5 metre çapında olduğu ölçülmüş ve üstleriyse çamurlu fırçalarla kapatılmıştı. Ocaklar ise hem evlerin içinde hem de dışında yer alıyordu.

MÖ 9400 yılına gelindiğinde kasabada 70'ten fazla orta büyüklükte yerleşim yeri bulunuyordu.[]

Bu alan, içinde bir taş kulesi olan 3,6 metre yüksekliğinde ve 1,8 metre genişliğinde geniş bir taş duvarla çevrili 40,000 metrekarelik bir yerleşim yeridir. Aynı zamanda höyüğün batı tarafının ortasına yerleştirilmiş, 8,5 metre yüksekliğinde ve 22 taş basamaklı bir iç merdiven içermektedir. Bu kule ve hatta Suriye 'deki kazılarda ortaya çıkarılan daha eski kuleler şimdiye kadar keşfedilen en eski kulelerdir. Kulenin tören amacıyla kullanıldığı, duvarın ise su taşkınına karşı savunma amaçlı kullanıldığı düşünülmektedir. Duvar ve kule, MÖ 8000 civarında Çanak Çömleksiz Neolitik A (PPNA) döneminde inşa edilmiştir. Kule için 1981 ve 1983'te yayımlanan karbon tarihleri, kulenin MÖ 8300 civarında inşa edildiğini ve MÖ 7800 yılına kadar kullanımda kaldığını göstermektedir. Duvar ve kulenin, yüz insanla yüzden fazla günde inşa edildiği düşünülmekte; bu da iyi bir sosyal organizasyona işaret etmektedir. Kasabada yuvarlak kerpiç evler olmakla birlikte, sokak planlamasının olmadığı bilinmektedir. PPNA dönemi boyunca Eriha'da yaşayanların kimliği ve sayısı halen tartışmalı olup, tahminler 2,000–3,000'e kadar çıkmakta ve 200-300'e kadar düşmektedir. Bu nüfusun , arpa ve evcilleştirdiği ve vahşi hayvanları avladığı bilinmektedir.

Çanak Çömleksiz Neolitik B (PPNB, yaklaşık 1,4 binyıllık bir dönem)

MÖ 7220 ve 5850 yılları arasındaki Çanak Çömleksiz Neolitik B döneminin (karbon-14 tarihleri az ve eski olsa da) kültürel özellikleri şunlardır:

  • Daha fazla evcilleştirilmiş bitki çeşitleri
  • Muhtemelen koyunların evcilleştirilmesi
  • Alçı kullanılarak yeniden yapılandırılan yüz özellikleri ve dışı kaplanan gözler gibi insan kafatasının korunması dahil bazı dini uygulamalar

Kurulumundan birkaç yüzyıl sonra ilk yerleşim yeri terkedilmiştir. PPNA yerleşim evresinden sonra birkaç yüzyıllık bir yerleşim boşluğu oluşmuş, daha sonra PPNB yerleşim yeri kalıntıların aşınmış yüzeyi üzerinde kurulmuştur. MÖ 6800 yılında kurulan bu ikinci yerleşim, belki de bölge yerlilerini kendi egemen kültürlerine çeken istilacı insanların çalışmalarını temsil etmektedir. Bu dönemden kalma eserler arasında, insanların yüz hatlarını yeniden oluşturacak şekilde boyanmış on tane bulunmaktadır. Cenazeler gömüldüğünde insanların bu kafataslarını evlerinde tuttukları düşünülmektedir.

Mimari tasarım, taş temeller üzerinde kerpiçten yapılmış doğrusal binaları içermektedir. Kerpiçlerin yapışmasını kolaylaştırmak için derin parmak izleriyle somun şekli verilmiştir. Bütünüyle bir bina kazılmamıştır. Genellikle, odalar merkezi bir avlu etrafında kümelenmiştir. Odalar kireçten yapılmış kırmızı veya pembemsi terrazzo zeminlere sahiptir. Kamış veya sazlardan yapılmış olan bazı hasırların baskıları korunmuştur. Avlular ise toprak bir zemine sahiptir.

Kathleen Kenyon bu yapıyı bir türbe olarak yorumlamıştır. Türbenin duvarında bir oyuk bulunmaktadır. Yakınlarda bulunan bir volkanik taştan yapılmış bir yontma sütunun bu oyuğa yerleştirilmiş olduğu düşünülmektedir.

Ölüler, zeminlerin altına veya terk edilmiş binaların moloz dolgularına gömülmüştür. Birçok toplu mezar bulunmaktadır. Bütün iskeletler tamamen gömülmemiştir, bu da gömülmeden önce bir bekletme süresi olabileceğine işaret etmektedir. Bir saklama alanı 7 kafatası içermektedir. Çeneler çıkarılmış, yüzler alçıyla kaplanmış ve gözlerin yerine kullanılmıştır. Toplam on kafatası bulunmuştur. Kalıplanmış kafatasları ve da bulunmuştur.

Diğer buluntular arasında ok başları (saplı veya yanları çentikli), ince dişli orak bıçakları, keskiler, raspalar, birkaç , obsidyen, bilinmeyen bir kaynaktan gelen yeşil obsidyen gibi taşlar yer almaktadır. Ayrıca , çakıltaşları ve yeşiltaştan yapılmış birkaç öğütülmüş taş baltası bulunmuştur. Keşfedilen diğer parçalar arasında yumuşak kireçtaşından yapılmış çanak ve kaseler, taştan yapılmış mil halkaları ve muhtemel tezgah tartıları, spatula ve matkaplar, stilize edilmiş insan biçiminde alçı şekilleri, neredeyse doğal ölçülerinde insan biçiminde ve heykelciklerin yanı sıra kabuk ve malahit boncuklar yer almaktadır.

Tunç Çağı

Bir dizi yerleşim MÖ 4500 yılından itibaren devam etmiştir.

Erken Tunç Çağı

Erken Bronz IIIA'da (c. MÖ 2700 – 2500/2450; SultanIIIC1), yerleşim en geniş alanına MÖ 2600'lerde ulaşmıştır.

Erken Bronz IIIB (c. MÖ 2500/2450–2350; SultanIIIC2) döneminde Bahar Tepesi üzerinde G Sarayı ve şehir duvarları bulunmaktadır.

Orta Tunç Çağı

Orta Tunç Çağı'nda sürekli olarak yaşanılan bir yer olan Eriha; Geç Tunç Çağı'nda yıkılmış, bundan sonra artık bir kent merkezi olarak hizmet etmemiştir. Kent, dikdörtgen kulelerle güçlendirilmiş, geniş savunma duvarları ile çevrilmiş ve dikey şaft mezarları ve yer altı mezar odalarına sahip geniş bir mezarlığa sahipti; bunlardan bazılarındaki ayrıntılı cenaze sunakları, bölgede yaşayan kralların mezarları olabilir.

Orta Tunç Çağı boyunca Eriha; MÖ 1700'den 1550'ye kadar olan dönemde Tunç Çağı'ndaki en büyük genişliğine ulaşmıştı ve Kenan bölgesinin önde gelen küçük bir şehriydi. O dönemde bölgede büyük şehirleşme görülmüştür ve bu şehirleşme, Mitanni devletinin kuzeye doğru genişlemesiyle bağlantısı olan ve savaş arabası kullanan bir aristokratlar sınıfı olan Maryannu'nun yükselişi ile bağlantılıdır. Kathleen Kenyon, o dönemle ilgili şunları söylemiştir: "Orta Bronz Çağı, tüm Kenan tarihinin belki de en müreffeh dönemiydi. ... O dönemdeki oldukça gelişmiş bir döneme ait savunma yapısı, karmaşık sistemin bir parçası olan büyük bir taş ." Tunç Çağı Eriha'sı 16. yüzyılda Orta Tunç Çağı'nın sonunda yıkılmıştır, Şehir-IV yıkım tabakasından kalan karbon ölçümü MÖ 1617-1530 tarihlerini işaret etmektedir. Özellikle y. MÖ 1573 yılını işaret eden bu karbon tarihi, Kenyon tarafından ortaya atılan katmanbilimsel y. 1550 tarihini doğruluyor.

Geç Tunç Çağı

Sahada Geç Tunç Çağı'nda (MÖ 1400'lerde) küçük bir yerleşim olduğuna dair kanıtlar vardır, ancak önceki kazılardan kaynaklanan erozyon ve yıkım bu katmanın önemli kısımlarını silmiştir.

Demir Çağı

Tel es-Sultan; MÖ 15. yüzyılın sonundan, kentin yeniden inşasının gerçekleştiği tarih olan MÖ 10. ve 9. yüzyıllara kadar boş kaldı. Bu yeni şehirden, doğu yamacındaki başka kalıntı kalmamıştır. 7. yüzyılda Eriha geniş bir kasaba haline gelmişti, ancak bu yerleşim 6. yüzyılın sonlarında Babil'in Yehuda'yı fethetmesiyle yıkılmıştır.

Fars ve Helenistik Dönemler

Yehuda kentinin 6. yüzyıl sonlarında Babilliler tarafından yıkılmasının ardından, Fars döneminde Babil sürgününden sonra bir parçası olarak yeniden inşa edilen yapılardan geriye çok az kalıntı kalmıştır. Kalıntıların yer aldığı höyük, bu dönemin ardından çok geçmeden bir yerleşim yeri olarak terk edilmiştir. Persler'den Helenistik dönemlere kadar, bölge genelinde yerleşim yeri kalıntısı olarak doğrulanan çok az şey vardır.

Eriha; altındaki ("Yehuda Eyaleti") idari merkezi olmasının ardından, bölgenin fethedilmesinden sonra MÖ 336-323 yılları arasında Büyük İskender'in özel mülkü olarak hizmet etmeye başlamıştır.[] MÖ 2. yüzyılın ortalarında Eriha, Suriyeli General , Makabiler'in isyanına karşı Eriha etrafındaki alanın savunmasını güçlendirmek için bir dizi kale inşa ettiği Seleukos İmparatorluğu'nun Helenistik yönetimi altındadır. girişinde inşa edilen bu kalelerden biri, daha sonra Büyük Hirodes tarafından tekrar elden geçirilmiş ve Hirodes, kaleyi annesinin adı olan Kypros olarak isimlendirmiştir.

Haşmonayim ve Herodian dönemleri

Tel es-Sultan bölgesinin terk edilmesinden sonra; Geç Helenistik ya da Haşmonayim ve Erken Roma ya da Herodian dönemlerinin yeni Eriha'sı, bölgedeki kaynakların yoğun kullanımı sayesinde Tulul Ebu el-'Alayik'teki kraliyet arazisinin yakınında bir bahçe kenti olarak kurulmuş ve genişlemiştir. Yeni yerleşim yeri, iki yakasında da bulunan bir grup alçak höyükten oluşmaktadır. Haşmonayimliler, Makkabi İsyanı'nın başarısının ardından Herod'u Haşmonayim tahtına getiren bölgedeki Roma etkisine kadar Yahudiye'yi yöneten Leviler'deki rahip bir grubun (kohanim) soyundan gelen bir hanedandı.

Herodian ve Haşmonayim dönemine ait bir mezarlığın kaya lahitleri, Eriha'daki Nuseyb el-Aveyşireh ve arasındaki uçurumların en altında yer almaktadır ve M.Ö. 100 ve 68 yılları arasında kullanılmıştır.

Herodian dönemi

image
Hirodes'in sarayından kalıntılar

Hirodes, Marcus Antonius'un Eriha'daki kraliyet mülkünü kendisine hediye olarak vermesinden sonra, bu mülkü Kleopatra'dan kiralamak zorunda kalmıştı. MÖ 30 yılında Marcus Antonius ve Kleopatra'nın ortak intiharlarından sonra Octavianus, Roma İmparatorluğu’nun kontrolünü devralmış ve yeni mülkünün bir parçası olarak, Eriha Hirodes'un mutlak bir hakimiyeti altına girmişti. Hirodes yönetimi altında, misafirlerin eğlenmesini sağlamak için bir hipodrom amfisi (Tel es-Samrat) ve kayalıkların altındaki bölgenin sulanması ve Tulul Ebu el-Alayik bölgesindeki kışlık saraylara ulaşılması amacıyla yeni inşa edilmiştir. 2008'de , Herod'un üçüncü Eriha sarayının resimli bir cildini yayınlamıştır.

III. Aristobulus'un dramatik şekilde katledilmesi; Romalı Yahudi tarihçi Josephus'un açıkladığı şekliyle, Eriha yakınlarındaki kışlık saraylardaki bir yüzme havuzunda, Hirodes'in Haşmonayim kayınvalidesi tarafından düzenlenen bir ziyafet sırasında gerçekleşmiştir. Sarayların inşasından sonra şehir sadece tarım merkezi ve kavşak noktası olarak değil, aynı zamanda Kudüs aristokrasisi için bir kış merkezi olarak da işlev görmüştü.

'de, Hirodes'in yerine tahta oğlu Herod Archelaus geçmişti. Herod Archelaus; hurma fidanlığında çalışan işçilere ev sahipliği yapması için, kuzeye çok da uzak olmayan, (günümüzdeki ismi Hirbet el-Beyiudat) isminde bir köy inşa etmiştir.[]

Birinci yüzyıl Eriha'sı, Strabon'un Coğrafya'sında şu şekilde tarif edilmiştir:

Eriha, ona bir amfi gibi eğilen bir tür dağlık ülke ile çevrili bir ovadır. İşte, çoğunlukla palmiye ağaçlarından oluşsa da, ayrıca her çeşit ekili ve verimli ağacı da içeren Phoenicon. 100 stadyum uzunluğundadır ve her yer akarsularla sulanır. İşte ayrıca Saray ve Balsam Parkı.

Yeni Ahit'te Eriha

image
Eriha'da Mesih bir Körü İyileştiriyor, El Greco

Hristiyan İncilleri'nde, Nasıralı İsa'nın Eriha'dan geçerken kör dilencileri iyileştirdiği (Matta 20:29 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .) ve dürüst olmayan uygulamalarından ötürü tövbe etmesi için adlı yerel bir vergi tahsildarına ilham verdiği belirtilmektedir (Luka 19:1–10 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .). Kudüs ve Eriha arasındaki yol, 'nın geçtiği yerdir.

John Wesley, kendisinin yazdığı Yeni Ahit Notları'nda, Luka İncili'nin bu bölümü hakkında "tapınağın hizmetine katılan yaklaşık on iki bin rahip ve Levit'in tamamının o bölgede yaşadığını" iddia etmiştir.

Smith'in, İncil İsimleri Sözlüğü'nde, İsa'nın ve çevresindekilerin Eriha'ya gelişi ile ilgili şunlar söylenmektedir: "Rabbimiz ziyaret ettiğinde Eriha bir kez daha 'avuç içleri şehri'ydi. Burada görme engellileri sağlığına kavuşturdu (Matta 20:30; Markos 10:46; Luka 18:35). Burada 'ın torunu, vergi tahsildarı Zakkay'ın misafirperverliğini küçümsemedi. Sözün kısası, Kudüs ile Eriha arasında, merhametli Samiriyeli hikayesi böyle gerçekleşmişti."

Roma vilayeti

MS 70 yılındaki Büyük Yahudiye İsyanı'nda Kudüs’ün Vespasianus'un ordularına yenik düşmesinden sonra, Eriha hızla zayıflamış ve MS 100 yılı itibarıyla sadece küçük bir Roma garnizon kasabası haline gelmişti. 130 yılında buraya bir kale inşa edilmiş ve bu kale 133 yılında gerçekleşen Bar Kohba İsyanı'nın bastırılmasında rol oynamıştır.

Bizans dönemi

image
Şalom Al Yisrael Sinagogu Mozaiği'nin kopyası, MS 6.-7. yüzyıl

Hristiyan bir Eriha ile ilgili kayıtları 333 yılına dayanmaktadır. Bundan kısa süre sonra kentin yerleşim alanı terkedilmiş ve günümüzdeki kentin 1600 metre doğusuna bir Bizans Eriha'sı, Ericha, kurulmuştur. Bizans döneminde yoğun nüfuslu olan bölgede Hristiyanlık kökleşmiştir. 340 (MS) yılında inşa edilen ve Aziz Elyesa'ya adanan kubbeli bir kilise de dahil olmak üzere birçok manastır ve kilise inşa edilmiştir. MS 6. yüzyılda en az 2 sinagog daha inşa edilmiştir. Manastırlar 614 yılındaki Pers işgalinden sonra terkedilmiştir.

Eriha Kraliyet Makkabi kışlık sarayındaki MÖ 70-50 yıllarına dayanmaktadır.

1936'da Eriha'da MS 6. yüzyılın sonlarına veya 7. yüzyılın başlarına tarihlenen bir sinagog keşfedilmiş ve mozaik tabanındaki merkezi İbranice slogana dayanarak ya da "İsrail'e barış", olarak adlandırılmıştır. Sinagog Altı Gün Savaşı'ndan sonra İsrail tarafından kontrol ediliyordu, ancak Oslo Anlaşmaları sonucu kontrolü Filistin Yönetimi'ne verilince bir çatışma kaynağı olmuştur. 12 Ekim 2000 gününün gecesinde, sinagog kutsal kitapları ve kalıntıları yakıp mozaiğe zarar veren Filistinliler tarafından tahrip edilmiştir.

Bir başka Bizans dönemi yapısı olan sinagogu, 1918'de Eriha'nın kuzey eteklerinde keşfedilmiştir. Şalom Al Yisrael'den daha az bilinmesine rağmen, daha büyük bir mozaiğe sahiptir ve benzer durumdadır.

Erken Müslüman dönemi

image
Eriha'daki bir Arap Emevi mozaiği

Arapça varyasyonunda "Ariha" olarak adlandırılan Eriha, büyük Bilad el-Şam'ın parçası olan ("Filistin Askeri Bölgesi") bir parçası haline gelmiştir. Arap Müslüman tarihçi Musa b. 'Ukba (758 yılında öldü), halife Ömer bin Hattab'ın Hayber Yahudileri'ni ve Hristiyanları'nı Eriha'ya (ve Tayma'ya) sürgün ettiğini kaydetmiştir.

659 yılına gelindiğinde, bu bölge Emevi hanedanının kurucusu Mu'aviyye'nin kontrolü altına girmişti. O yıl gerçekleşen bir deprem Eriha'yı yok etmiştir. On yıl sonra, hacı Eriha'yı ziyaret etmiş ve kenti harabeler içinde bulmuştur. Kentin tüm "sefil Kenanlı" yerlileri ise Ölü Deniz kıyısı çevresindeki gecekondulara dağılmışlardır.

Tel es-Sultan'ın yaklaşık 1,5 kilometre kuzeyindeki Hırbetü'l Mefcer'de, onuncu Emevi halifesi Hişâm bin Abdülmelik'e (h. 724–743) atfedilen ve olarak bilinen bir saray kompleksi bulunmaktadır. Bu "çöl kalesi" ya da kasrı büyük olasılıkla, inşaatı tamamlanmadan önce suikaste uğrayan Halife Velid bin Yezid (h. 743-744) tarafından inşa ettirilmiştir. İki cami, bir avlu, mozaikler ve diğer eşyaların kalıntıları günümüzde hala yerinde görülebilir. Tamamlanmamış yapı 747 yılındaki depremde büyük oranda yıkılmıştır.

Emevi hükümdarlığı 750 yılında sona ermiş ve onu Arap Abbasi ve Fatımî hanedanlarının hilafetleri izlemiştir. Sulu tarım İslami yönetim altında tekrar gelişmiş ve Eriha'nın verimli "Palmiyeler Şehri" şöhretini geri kazandırmıştır. Arap coğrafyacı El-Makdisi 985 yılında "Eriha'nın suyunun tüm İslam coğrafyasının en iyisi olduğunu ve muzların bol, hurmaların ve çiçeklerin de güzel kokulu" olduğunu yazmıştır. El-Makdisi ayrıca Eriha'yı Cund Filastin'in başlıca şehirlerinden biri olarak da adlandırmıştır.

Şehir 1071 yılındaki Selçuklular'ın işgaline ve ardından gelen Haçlı ayaklanmalarına kadar büyümüştür.[]

Haçlılar dönemi

Haçlılar, 1179 yılında Koziba St. George Manastırı'nı şehir merkezine 10 km uzaklıkta olan eski yerine tekrar inşa ettiler. Ayrıca, Vaftizci Yahya'ya adanmış iki kilise ve bir manastır daha inşa ettiler ve şehre şeker kamışı üretimini tanıttılar. Tavahin es-Sukkar ("şeker değirmenleri") bölgesi bir Haçlı şeker üretim tesisinin kalıntılarını barındırmaktadır. 1187 yılında ise, Haçlılar Hıttin Muharebesi'nin ardından Selahaddin Eyyubi güçleri tarafından şehirden çıkartılmış ve şehir yavaş yavaş düşüşe geçmiştir.

Eyyûbîler ve Memlûk dönemleri

image
Farhi İncili'ndeki Eriha'nın 14. yy. haritası

1226 yılında Arap coğrafyacı Yâkût el-Hamavî Eriha'da "birçok palmiye ağacı ve çok miktarda şeker kamışı ile muz bulunduğundan, ayrıca Ghaur bölgesindeki en iyi şekerin Eriha'da üretildiğinden" bahsetmiştir. 14. yy.'da ise Ebü'l-Fidâ, Eriha'daki kükürt madenlerinin "Filistin'de bulunan tek kükürt madeni olduğunu" yazmıştır.

Osmanlı dönemi

image
Eriha'yı 19. yüzyılın sonlarında ya da 20. yüzyılın başlarında tasvir eden kartpostal görüntüsü

16. yüzyıl

Eriha 1517'de Filistin'in tamamı ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarına dahil olmuştur, ayrıca 1545 yılında ise Kudüs için 19,000 Akçe kadar bir para vakfedildiği kayıtlara geçmiştir. Köylüler gelir kaynağı olarak, Kudüs'teki Osmanlı yetkilileri tarafından özellikle bu amaç için kullanılmak üzere ödünç verilen kazan ile çivit mavisi işlemişlerdir. Bu yüzyıldan sonra ise Eriha'nın gelirleri Haseki Sultan İmareti'ne gitmemiştir.

1596 yılında Eriha, defterlerde Riha isminde yer almıştır ve Kudüs livasındaki Kudüs nahiyesinde bulunmaktadır. Tamamı Müslüman olmak üzere 51 hanelik bir nüfusa sahiptir. Toplamı 40.000 Akçe olmak üzere; bazı gelirlerin yanı sıra buğday, arpa, yaz mahsulleri, üzüm bağları ve meyve ağaçları; keçiler ve arı kovanları ile mandalar da dahil tarım ürünlerine %33,3 sabit vergi ödemişlerdir. Gelirlerin tamamı ise halen bir Vakf'a gönderiliyordu.

17. yüzyıl

Fransız gezgin 1659 yılında şehri şöyle tanımlamıştır: "Şimdi ıssız ve kötü durumda olan sadece 50 fakir hane var... Etraftaki ova son derece verimli; toprak orta derecede verimli, ancak Ürdün'e akan birkaç dere tarafından sulanıyor. Bu avantajlara rağmen sadece şehre bitişik olan bahçeler işleniyor."

19. yüzyıl

image
1871-77 Eriha çevresindeki su kemerleri

19. yüzyılda Avrupalı akademisyenler, arkeologlar ve misyonerler Eriha'yı sık sık ziyaret etmiştir. Eriha o zamanlar ova ve çöllerdeki diğer bölgeler gibi yoksul durumdaki bir vahaydı.Edward Robinson (1838) yaklaşık 200 kişiden oluşan 50 aile, (1854) ise toplamda 3611 Kuruş vergi ödeyen 30 yoksul kulübe raporlamıştır. Ayrıca (1858-1943) de 1899-1900 yılları arasında bölgeye ziyaretlerinin ardından yaklaşık 30 yoksul kulübe ve 300 vatandaş bulunduğunu raporlamıştır. O vakitlerde Eriha, bölgenin Türk valisinin ikametgâhıydı. Köyün ana su kaynakları Arapça "Sultan'ın Kaynağı" anlamına gelen Ein al-Sultan ve İbranice "Elyesa Kaynağı" anlamına gelen Ein Elisha adlı bir kaynak ile kaynaklardı.

(1786-1855) 1822 yılında yazdığı kitabında er-Riha'nın köylülerinin, sözde yerleşik olmalarına rağmen, nasıl Bedevi tarzı yaptıklarını şöyle anlatmıştır: "Erkekler zamanlarının çoğunluğunu en kârlı ve ana aktiviteleri olan "hırsızlık ve yağma" ile ova sürerek geçirirken, kadınlar ve çocuklar ise ufak arazi ekimi yapıyorlardı."

1870 yılı civarında bir Osmanlı köyü listesi Riha'da, Eriha'da, sadece erkekler dahil olmak üzere 36 hane ve 105 kişilik bir nüfusun olduğunu göstermektedir.

Tel es-Sultan'daki ilk kazı çalışması 1867 yılında gerçekleştirilmiştir.

1900–1918

Yunan Ortodoks manastırları olan ve sırasıyla 1901 ve 1904 yıllarında yeniden kurulmuş ve tamamlanmıştır.

image
1931 yılında Eriha'nın havadan görüntüsü

İngiliz Mandası dönemi

II. Dünya Savaşı sırasında İngilizler Yahudi şirketi yardımıyla Eriha'da kaleler inşa etmişler ve Alman müttefik kuvvetlerinin olası bir istilasına hazırlık olarak köprüleri patlayıcılarla donatmışlardır.I. Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Eriha, Filistin Mandası yönetimi altına girmiştir.

göre Eriha 931'i Müslüman, 6'sı Yahudi ve 92'si de Hristiyan olmak üzere 1.029 nüfusa sahipti; Hristiyanlar'ın ise 45'i Ortodoks, 12'si Roma Katolik'i, 13'ü Rum Katolik'i (Melkani), 6'sı Süryani Katolik'i, 11'i Ermeni, 4'ü Kıpti ve 1 tanesi ise İngiliz Kilisesi'ndendi.

1927'de bir ve Eriha ile diğer şehirleri etkilemiştir. Yaklaşık 300 kişi ölmüş, ancak göre nüfus 347 hanede 1.693'e çıkmıştır.

göre Eriha, 2.570'i Müslüman, 170'i Yahudi, 260'ı Hristiyan ve 10'u da "diğerleri" olarak sınıflandırılmak üzere 3.010 nüfusa sahipti; ayrıca 37.481 dönüm üzerinde yetki alanı bulunmaktaydı. Bu alanın 948 dönümü narenciye ve muz için, 5.873 dönümü plantasyon ve sulanabilir arazi için, 9.141 dönümü tahıl için, 38 dönümü ise kentsel yerleşim alanı için kullanılmıştır.

Ürdün dönemi

Eriha, 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra Ürdün kontrolüne girdi. 1948 yılında Kral Abdullah tarafından düzenlenen ve 2.000'den fazla Filistinli delegenin katıldığı "Majesteleri tüm Filistin'in Kralı olarak" ilan edilmiş ve "tam Arap birliğine doğru bir adım olarak Filistin ve Transürdün'ün birleştiği" duyurulmuştur. 1950'nin ortalarında Ürdün, Ürdün vatandaşı olan diğer Batı Şeria semtlerinin sakinleri gibi Batı Şeria ve Eriha'da yaşayan yerlileri de resmi olarak ilhak etmiştir.

1961 yılında Eriha'nın nüfusu 935'i Hristiyan ve geri kalanı da Müslüman olmak üzere 10.166'ydı.

1967 sonrası

image
yerleşimlerini gösteren, bölgenin 2018 Birleşmiş Milletler haritası.

Eriha, 1967 Altı Gün Savaşı'nda Batı Şeria'nın geri kalan kısmı ile birlikte İsrail tarafından . Eriha Oslo Anlaşması'na uygun olarak Filistin Yönetimi'ne teslim edilen ilk şehirdi. 4 Mayıs 1994 tarihli Gazze–Eriha Anlaşması'nda Eriha'nın sınırlı Filistin özerk yönetimi kabul edilmiştir. 29 Nisan 1994'te anlaşmanın bir diğer parçası olan "Ekonomik İlişkiler Protokolü" imzalanmıştır. Şehir, Batı Şeria'nın Ürdün Vadisi'nin bir yerleşim bölgesinde yer alırken, çevresi tam İsrail askerî kontrolü altında C Bölgesi olarak belirlenmiştir. Dört barikat yerleşim bölgesini kuşatmakta ve Eriha'nın Filistin nüfusunun Batı Şeria'ya hareketini kısıtlamaktadır.

2001 yılında İkinci İntifada ve intihar bombalarına yanıt olarak Eriha, İsrail birlikleri tarafından yeniden işgal edildi. Eriha'ya giden ve gelen Filistin trafiğini kontrol etmek için şehrin büyük bir kısmının çevresine 2 metrelik derin bir hendek inşa edildi.

14 Mart 2006 tarihinde, İsrail Savunma Kuvvetleri başlattı ve haklarında 2001 yılında İsrailli turizm bakanı suikast suçlaması bulunan FHKC genel sekreteri ile diğer beş tutukluyu baskın yaparak yakaladı.

Hamas'ın, nüfusunun çoğunluğunu Fetih destekli oluşturduğu bir mahalleye saldırısının ardından, 6 Hamas üyesinin öldüğü bu saldırıya yanıt olarak Hilles aşireti 4 Ağustos 2008 tarihinde Eriha'ya konuşlandı.

2009 yılında Filistin Yönetimi Başbakanı Selam Feyyad ve ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Narkotik ve Hukuki Yaptırım İşleri'nden sorumlu Yardımcısı David Johnson, ABD fonuyla Filistin Yönetimi güvenlik güçleri için Eriha'da inşa edilen 9,1 milyon dolar'lık Başkanlık Muhafız Eğitim Merkezi'nin açılışını yaptılar.

Şehrin şimdiki belediye başkanı eski bir avukat olan Hassan Saleh'tir.

Coğrafya ve iklim

image
Eriha teleferiği

Eriha, Ürdün Vadisi'nde bulunan bir vahada deniz seviyesinin 258 metre aşağısında yer almaktadır ve bu da Eriha'yı yapmaktadır. Şehrin yakınlarındaki Ayn es-Sultan kaynağı dakikada 3.8 m3 su üreterek, birden fazla kanal aracılığıyla 10 kilometrekarelik bir alanı sular ve 10 kilometre uzaklıktaki Ürdün Nehri'ni besler. Yıllık yağış miktarı çoğunlukla kış aylarında ve ilkbaharın başlarında olmak üzere 204 mm'dir. Ortalama sıcaklık Ocak ayında 11 °C ve Temmuz ayında 31 °C'dir.

Köppen iklim sınıflandırmasına göre Eriha sıcak çöl iklimine (BWh) sahiptir. Zengin alüvyonlu toprağı ve bol kaynak suyu Eriha'yı yerleşim için çekici bir yer haline getirmiştir.


image Eriha iklimi image
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 19,0 20,6 24,4 29,5 34,4 37,0 38,6 37,9 35,8 32,7 28,1 21,4 30,0
Ortalama sıcaklık (°C) 10,7 12,6 16,3 22,4 26,6 30,4 30,9 30,4 28,6 25,8 22,8 16,9 22,9
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 4,4 5,9 9,6 13,6 18,2 20,2 21,9 21,1 20,5 17,6 16,6 11,6 15,1
Ortalama yağış (mm) 59 44 20 4 1 0 0 1 2 3 5 65 204
Kaynak: Arab Meteorology Book


Demografi

image
Eriha Belediyesi, 1967

1997 yılında Filistin Merkezi İstatistik Bürosu (FMİB) tarafından gerçekleştirilen ilk nüfus sayımında Eriha'nın nüfusu 14.674 olarak belirtilmişti. nüfusun %43,6'sını yani 6.393 kişilik kısmını oluşturuyordu. Kentin cinsiyet dağılımı %51 erkek ve %49 kadın şeklindeydi. Eriha'nın genç bir nüfusu vardır ve nüfusun yaklaşık yarısı (%49,2) 20 yaşın altındadır. 20 ve 44 yaş arasındaki insanlar nüfusun %36,2'sini oluştururken, 45 ve 64 yaş arası %10,7'sini ve 64 yaş üzerindekiler ise %3,6'sını oluşturmaktadır. 2007 yılında FMİB tarafından yapılan nüfus sayımında, Eriha'nın nüfusu 18.346 olarak belirtilmiştir.

Demografi son üç bin yıl içinde bölgedeki baskın etnik gruba ve yönetime bağlı olarak büyük farklılıklar göstermiştir. 1945 yılında tarafından yapılan bir arazi ve nüfus incelemesinde, Eriha'daki 3.010 vatandaşın %94'ü (2840) Arap ve %6'sı (170) ise Yahudi olarak belirtilmiştir. Bugün nüfusun ezici çoğunluğu Müslüman'dır. topluluk nüfusun yaklaşık %1'ini oluşturmaktadır. Eriha'da büyük bir siyahi Filistinli topluluk bulunmaktadır.

Ekonomi

image
Eriha pazarı, 1967

1994 yılında İsrail ve Filistinliler, Eriha'daki Filistinlilerin bankalar açmasını, vergi toplamasını ve böylelikle kendi kendilerini yönetemeye hazırlık amacıyla ihracat ve ithalat yapmasını sağlayan bir ekonomik anlaşma imzaladılar.

Turizm

2010 yılında Eriha, Ölüdeniz'e olan yakınlığından ötürü Filistinli turistler arasında en popüler yer olarak ilan edildi.

1998 yılında, Yaser Arafat'ın desteğiyle Eriha'da 150 milyon dolarlık bir kumarhane oteli inşa edildi. Kumarhane şu anda kapalıdır ancak tesisteki otel konuklara açıktır.

Ahit ve Hristiyan Turizmi

Hristiyan turizmi Eriha'nın başlıca gelir kaynaklarından birisidir. Eriha ve çevresinde birçok önemli Hristiyan hac mekânı bulunmaktadır.

  • Bölgenin panoramik manzarasına sahip Rum Ortodoks tepesinde yer alan . Manastıra kadar giden bir teleferik vardır.
  • Yahudiler ve Hristiyanlar tarafından kaynağı olarak bilinen Elyesa Kaynağı
  • çınar ağacı (İnciller'de bahsedilen esas ağaçla ilgili olduğu için, farklı yerlerde bulunan bu türden iki ağaca hürmet gösterilir)
  • Ürdün Nehri üzerindeki /El-Mağtas'ta bulunan İsa'nın vaftizinin gerçekleştiği yerin yanındaki geleneksel alan
  • olarak bilinen Manastırı; Eriha'nın yakınındaki Ürdün Vadisi'nde
  • Eriha'nın yukarısındaki bulunan .

Arkeoloji Turizmi

Eriha içerisinde ve yakınında bulunan arkeolojik alanların turistleri çekme potansiyeli bulunmaktadır. Bunlar, Tarih ve arkeoloji paragrafında ayrıntılı olarak ele alınmaktadır:

  • Tel es-Sultan'da bulunan Taş, Tunç ve Demir Çağı kentleri
  • Tulul Ebu el-'Alayık'ta bulunan
  • Eriha () ve bulunan Bizans dönemi sinagogları
  • Hırbet el-Mefcer'de bulunan, olarak da bilinen Emevi sarayı
  • Tavahin es-Sukkar'da ("şeker değirmenleri") bulunan Haçlı döneminden kalma şeker üretim tesisi
  • , "Peygamber Musa"ya adanan Memlûk ve Osmanlı türbesi

Tarım

Kenti çevreleyen muz bahçeleriyle birlikte, tarım bir başka gelir kaynağıdır.

Eriha Tarım-Sınai Parkı, Eriha bölgesinde geliştirilmekte olan bir kamu-özel işletmesidir. Eriha'nın ekonomisini geliştirmek amacıyla, tarımsal işleme şirketlerine, parktaki arazileri kiralamak için finansal imtiyazlar sunulmaktadır.

Okullar ve dini kurumlar

1925'te Hristiyan rahipler, 100 öğrenci için Terra Santa Okulu'nu açtı. Şehirde 22 devlet okulu ve birkaç tane de özel okul bulunmaktadır.

Sağlık hizmetleri

Nisan 2010'da, Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Gelişim Ajansı (USAID) Eriha Devlet Hastanesi'nin yenilenmesi için temel atma töreni düzenledi. USAID, bu proje için 2,5 milyon dolar değerinde finansman sağlamaktadır.

Spor

Futbol takımı Batı Şeria Birinci Ligi'nde mücadele etmektedir. Ev sahibi oldukları maçları 15.000 seyirci kapasiteli oynamaktadırlar.

image
Eriha'nın panoraması

Kardeş şehirler

Eriha'nın kardeş şehirleri:

  • image Alessandria, İtalya (2004)
  • image Campinas, Brezilya (2001)
  • image Eger, Macaristan (2013)
  • image , Şili (2007)
  • image Fes, Fas (2014)
  • image Foz do Iguaçu, Brezilya (2012)
  • image Yaş, Romanya (2003)
  • image İlion, Yunanistan (1999)
  • image Kragujevac, Sırbistan (2011)
  • image , Norveç (1998)
  • image La Paz, Bolivya
  • image Pisa, İtalya (2000)
  • image San Giovanni Valdarno, İtalya (2004)
  • image , Brezilya (1998)
  • image , Ürdün (2016)

Önemli sakinleri

    Popüler kültür

    Eriha, adlı Amerikan televizyon programının ilk olarak 1967'de yayınlanan "The Walls Of Jericho" adlı 20. bölümünde yer almıştır.

    Kaynakça

    1. ^ Jericho-city.org. 5 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
    2. ^ Kershner, Isabel. "Abbas hosts meeting with Olmert in West Bank city of Jericho". New York Times (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri. 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2016. 
    3. ^ a b 10 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Filistin Merkezi İstatistik Bürosu (PCBS).
    4. ^ a b c "The lost Jewish presence in Jericho" 21 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
    5. ^ Palestinian farmers ordered to leave lands 30 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Al Jazeera. 29 Ağustos 2012
    6. ^ Gates, Charles (2003). "Near Eastern, Egyptian, and Aegean Cities", Ancient Cities : The Archaeology of Urban Life in the Ancient Near East and Egypt, Greece and Rome (İngilizce) (Birinci bas.). Routledge. s. 18. ISBN . Jericho, in the Jordan River Valley in the West Bank, inhabited from ca. 9000 BC to the present day, offers important evidence for the earliest permanent settlements in the Near East. 
    7. ^ a b Murphy-O'Connor, 1998, p. 288.
    8. ^ a b c Freedman et al., 2000, p. 689–671.
    9. ^ Michal Strutin, Discovering Natural Israel (2001), p. 4.
    10. ^ a b Anna Ślązak (21 Haziran 2007). "Yet another sensational discovery by Polish archaelogists in Syria" 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Science in Poland Service, . Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
    11. ^ a b R. F. Mazurowski (2007). "Pre- and Protohistory in the Near East: Tell Qaramel (Syria)" 1 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Newsletter 2006. Polish Centre of Mediterranean Archaeology, Varşova Üniversitesi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
    12. ^ Akhilesh Pillalamarri (18 Nisan 2015). "Exploring the Indus Valley's Secrets" 20 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The diplomat. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
    13. ^ a b "Jericho - Facts & History" 26 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
    14. ^ "What is the oldest city in the world?" 30 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
    15. ^ "The world's 20 oldest cities" 9 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
    16. ^ Bromiley, 1995, p. 715
    17. ^ "Deuteronomy 34:3". 28 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2018. 
    18. ^ Schreiber, 2003, p. 141.
    19. ^ a b c d e f g h i j k Ring et al., 1994, p. 367–370 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
    20. ^ Bromiley, 1995, p. 1136.
    21. ^ "The Creation Account in Genesis 1:1-3" 18 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF). Bibliotheca Sacra 132: 327–42. 1975.
    22. ^ "Tell es-Sultan/Jericho" 1 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. lasapienzatojericho.it. Erişim Tarihi: 6 Kasım 2018.
    23. ^ Mithen, Steven (2006). After the ice : a global human history, 20,000-5000 BC (Birinci Harvard University Press pbk. ed. bas.). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 57. ISBN . KB1 bakım: Fazladan yazı ()
    24. ^ . Museum of Ancient and Modern Art. 2010. 3 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2013. 
    25. ^ "Ancient Jericho: Tell es-Sultan" (İngilizce). UNESCO World Heritage Centre. 2012. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2013. 
    26. ^ Mithen, Steven (2006). After the ice : a global human history, 20,000-5000 BC (Birinci Harvard University Press pbk. ed. bas.). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 54. ISBN . KB1 bakım: Fazladan yazı ()
    27. ^ a b Ran Barkai and Roy Liran. "Midsummer Sunset at Neolithic Jericho". In Time and Mind: The Journal of Archaeology, Consciousness and Culture, Volume 1—Issue 3, November 2008, p. 279. DOI 10.2752/175169708X329345
    28. ^ Mithen, Steven (2006). After the ice : a global human history, 20,000-5000 BC (Birinci Harvard University Press pbk. ed. bas.). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 59. ISBN . KB1 bakım: Fazladan yazı ()
    29. ^ a b c Akkermans, Peter M. M.; Schwartz, Glenn M. (2004). The archaeology of Syria : from complex hunter-gatherers to early urban societies (c. 16,000-300 BC). Cambridge University Press. s. 57. ISBN . 
    30. ^ O'Sullivan, Arieh (14 Şubat 2011). "World's first skyscraper sought to intimidate masses". Jerusalem Post. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2018. 
    31. ^ Kathleen M. Kenyon; Thomas A. Holland (1981). Excavations at Jericho: The architecture and stratigraphy of the Tell: plates, p. 6. British School of Archaeology. ISBN . 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2011. 
    32. ^ . Web.archive.org. 20 Şubat 2008. 20 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2011. 
    33. ^ Janson and Janson, 2003.
    34. ^ Kuijt 2012 (İngilizce). s. 167. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019. 
    35. ^ Kenyon, Kathleen Mary (1957). Digging Up Jericho (İngilizce). Londra: . ss. 213-218. ISBN . 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2018. 
    36. ^ Davis, Miriam C. (2016). Dame Kathleen Kenyon: Digging Up the Holy Land (İngilizce). Routledge. ss. 121, 126, 129. ISBN . 
    37. ^ a b Jr, Robert L. Hubbard (30 Ağustos 2009). Joshua (İngilizce). Zondervan Academic. s. 203. ISBN . 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2019. The current scholarly consensus follows the conclusion of Kenyon: Except for a small, short-lived settlement (ca. 1400 B.C.), Jericho was completely uninhabited c. 1550 – 1100 B.C. 
    38. ^ a b c d e Jacobs 2000 (İngilizce). s. 691. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019. 
    39. ^ Dever, William G. (1990) [1989]. "2. The Israelite Settlement in Canaan. New Archeological Models". Recent Archeological Discoveries and Biblical Research. ABD: University of Washington Press. s. 47. ISBN . Erişim tarihi: 7 Ocak 2013. (Of course, for some, that only made the Biblical story more miraculous than ever—Joshua destroyed a city that wasn't even there!) 
    40. ^ a b c d Avraham Negev ve Shimon Gibson (2001). Jericho. Archaeological Encyclopedia of the Holy Land. New York ve Londra: Continuum. s. 259. ISBN . 
    41. ^ 1 Maccabees 9:50
    42. ^ a b c d e Murphy-O'Connor, 1998, pp. 289–291.
    43. ^ Magnusson, Magnus (1977). Archaeology of the Bible. New York: Simon and Schuster. s. 219. ISBN . 
    44. ^ Silvia Rozenberg; Ehud Netzer (2008). Hasmonean and Herodian palaces at Jericho: final reports of the 1973–1987 excavations. 4, "The decoration of Herod's third palace at Jericho". Kudüs: İsrail Keşif Toplumu: Arkeoloji Enstitüsü, Kudüs İbrani Üniversitesi. . WorldCat website 2 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    45. ^ a b . Kudüs: Studium Biblicum Franciscum. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019. 
    46. ^ "The Parable of the Good Samaritan Luke 10:25". Biblegateway.com. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2011. 
    47. ^ Wesley, J. "Notes on The Gospel According to St Luke". 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2019. 
    48. ^ "Smith's Bible Names Dictionary: Jericho". 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017. 
    49. ^ a b Losch, 2005, p. 117–118
    50. ^ "The Palestinian Authority and the Jewish Holy Sites". JCPA. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2010. 
    51. ^ a b . Jewishjericho.org.il. 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
    52. ^ Birçok hadis derlemesi: ör. Muḥammed Muḥsin Hân tarafından çevirilen Buhari, Sahih, The Translation of the Meanings of Sahih al-Bukhari (Hindistan: Kitab Bhavan, 1987) 3.39.531 ve 4.53.380 ve Müslim Sahih çev. Abdul Hamid Sıddıki (Lahor: Kazi Publications, 1976) 10.3763.
    53. ^ Mu'aviyye'nin halifeliği sırasında yazılan Maruni Vakayinamesi. Propaganda sebepli olarak depremin tarihi yanlış verilmiştir: Andrew Palmer, The Seventh Century in the West-Syrian Chronicles (Liverpool: Liverpool University Press, 1993), 30, 31, 32.
    54. ^ De Locis Sanctis (1895). "I.11". The Pilgrimage of Arculf in the Holy Land. MacPherson, Rev. James Rose tarafından çevrildi. W. London: BD. 24, Hanover Square. 
    55. ^ Jerome Murphy-O’Connor, The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700, Oxford University Press 2008, pp. 342–344.
    56. ^ Shahin, 2005, s. 285.
    57. ^ Shahin, 2005, s. 283.
    58. ^ Guy Le Strange (1890). Palestine under the Moslems (İngilizce). s. 39. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
    59. ^ Hull, 1855.
    60. ^ Guy Le Strange (1890). Palestine under the Moslems (İngilizce). s. 397. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
    61. ^ Singer, 2002, ss. 50 10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 52 9 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    62. ^ Singer, 2002, s. 120 9 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    63. ^ Singer, 2002, s. 126 10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    64. ^ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, s. 114
    65. ^ Graham, 1836, s. 122
    66. ^ a b Ben-Arieh, Yehoshua (1985). "The Sanjak of Jerusalem in 1870s" (PDF). Cathedra, 36. Kudüs: Yad Yitzhak Ben Zvi. ss. 80-82. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). 
    67. ^ Robinson and Smith, 1841, 2, s. 280
    68. ^ , Topographie von Jerusalem und seinen Umgebungen, Berlin, 1853–1854, s. 642
    69. ^ Fred Skolnik (baş editör), (Ed.) (2007). Herschberg, Abraham Samuel (1858–1943) (PDF). Encyclopaedia Judaica. 2. 9. Keter, Thomson Gale. ss. 42-43. ISBN . 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Mayıs 2019. KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan ()
    70. ^ A. S. Herschberg, In the Land of the East, Vilnius, 1899, s. 469
    71. ^ Steen, Eveline van der (2014). "Raiding and robbing". Near Eastern Tribal Societies During the Nineteenth Century: Economy, Society and Politics Between Tent and Town (İngilizce). Routledge. ISBN . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2019. 
    72. ^ Socin, 1879, s. 159
    73. ^ Hartmann, 1883, s. 124, 34 hane not edilmiştir
    74. ^ Friling and Cummings, 2005, p. 65.
    75. ^ Barron, 1923, Table VII, Sub-district of Jericho, s. 19
    76. ^ Barron, 1923, Table XIV, s. 45
    77. ^ "Israel hit by fifth minor quake in a week". . 22 Ekim 2013. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2013. 
    78. ^ Mills, 1932, s. 45
    79. ^ Department of Statistics, 1945, s. 24 20 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    80. ^ Filistin Hükûmeti, İstatistik Departmanı. Köy İstatistikleri, Nisan, 1945. Hadawi'den alıntı, 1970, s. 57 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    81. ^ Filistin Hükûmeti, İstatistik Departmanı. Köy İstatistikleri, Nisan, 1945. Hadawi'den alıntı, 1970, s. 102 30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    82. ^ Filistin Hükûmeti, İstatistik Departmanı. Köy İstatistikleri, Nisan, 1945. Hadawi'den alıntı, 1970, s. 153 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    83. ^ Benvenisti, 1998, ss. 27–28.
    84. ^ Ürdün Hükûmeti, 1964, s. 13 6 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    85. ^ Ürdün Hükûmeti, İstatistik Departmanı, 1964, ss. 115–116 18 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    86. ^ a b Prusher, Ilene R. (14 Eylül 2004). "At 10th anniversary, a far poorer Palestinian Authority". Christian Science Monitor. 14 Eylül 2004 tarihinde kaynağından . 
    87. ^ Simons, Marlise (30 Nisan 1994). "Gaza-Jericho Economic Accord Signed by Israel and Palestinians". New York Times. Eriha (Batı Şeria); Orta Doğu; Gazze Şeridi. Erişim tarihi: 31 Mart 2011. 
    88. ^ Ġānim, Asʻad (2010), Palestinian Politics After Arafat: A Failed National Movement, Indiana University Press, s. 35,
    89. ^ . ARIJ & LRC. 20 Mart 2001. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    90. ^ Israel holds militant after siege 2 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 14 Mart 2006 BBC News
    91. ^ Katz, Yaacov; Abu Toameh, Khaled (4 Ağustos 2008). . 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    92. ^ . 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    93. ^ a b c Holman (15 Eylül 2006). The Holman Illustrated Study Bible-HCSB. . s. 1391. ISBN . 
    94. ^ a b (PDF). Springer. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2015. 
    95. ^ "Palestinian Population by Locality and Refugee Status". Filistin Merkezi İstatistik Bürosu (FMİB). 18 Kasım 2008 tarihinde kaynağından . 
    96. ^ . (FMİB). 14 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    97. ^ Hadawi, 1970, s. 57 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    98. ^ a b Fisher, Dan (2 Şubat 1987). "World's Oldest City Retains Lure : Biblical Jericho: Winter Oasis for the West Bank". Los Angeles Times. 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . 
    99. ^ a b . 4 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
    100. ^ Simons, Marlise (30 Nisan 1994). "Gaza-Jericho Economic Accord Signed by Israel and Palestinians". NYTimes.com. 12 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . 
    101. ^ AFP, Gavin Rabinowitz tarafından, Bethlehem için. "Palestinians aim to push tourism beyond Bethlehem". 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . 
    102. ^ LoLordo, Ann. "Walls going up in Jericho -- construction of casino-hotel Palestinians, Israelis have role in project". baltimoresun.com (İngilizce). 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020. 
    103. ^ Ford, Liz (18 Haziran 2012). "Jericho business park aims to inch Palestine towards sustainability". the Guardian (İngilizce). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2020. 
    104. ^ . 18 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    105. ^ "World Stadiums - Stadiums in Palestine". www.worldstadiums.com. 30 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2020. 
    106. ^ "العلاقات الدولية". www.jericho-city.ps. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 


    Dış bağlantılar

    Wikimedia Commons'ta Eriha ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
    • Jericho (Ariha) - History 10 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Studium Biblicum Franciscum - Jerusalem.
    • Telepherique & Sultan Turist Merkezi16 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    • Resources on Biblical Archaeology21 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    • Jericho: Tel es-Sultan 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
    • The walls of Jericho fell in 1550 BCE 23 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

    wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

    Eriha Osm Riha ya da Ibr Yeriho Filistin Ulusal Yonetimi nin Bati Seria bolumunde Urdun Nehri yaninda yer alan bir yerlesim yeridir Eriha valiligi nin merkezidir ve Fetih partisi tarafindan yonetilir 2007 yili itibariyla 18 346 nufusa sahiptir 1517 1918 yillari arasinda Osmanli hakimiyeti altinda olan sehir 1949 dan 1967 ye kadar Urdun tarafindan isgal edildi ve 1967 den itibaren altinda tutuldu 1994 yilinda idari kontrol Filistin Yonetimi ne verildi Dunyanin en eski yerlesim bolgelerinden biri olduguna inanilmaktadir ve dunyanin bilinen en eski koruyucu duvarina sahip sehridir Sehrin dunyanin en eski tas kulesine sahip oldugu da dusunuldu ancak Suriye deki kazilarda daha eski tas kuleler kesfedildi ErihaأريحاTakma ad Guzel KokuluIdare Belediye BaskaniHasan SalihNufus 2006 Toplam20 300 Arkeologlar Eriha da 20 den fazla ardisik yerlesimin kalintilarini ortaya cikarmislardir Bunlardan ilki 11 000 yil oncesine MO 9000 neredeyse Dunya tarihinin Holosen doneminin baslangicina dayanmaktadir Sehir ve cevresindeki verimli kaynaklar binlerce yildir insanlari sehre cekmektedir Eriha Tanah ta Palmiye Agaclari nin Sehri olarak tanimlanmaktadir EtimolojiEriha nin Ibranice deki ismi olan Yeriẖo kelimesinin genellikle Kenanca reaẖ kokulu kelimesinden turetildigi dusunulmektedir Ancak diger teoriler Eriha nin Kenanca ay anlamina gelen Yareaẖ kelimesinden ya da Ay Tanrisi olduguna ve sehrin ona eski bir ibadet merkezi olarak adandigina inanilan kelimesinden geldigini savunmaktadir Eriha nin Arapca adi ʼAriḥa kokulu anlamina gelir Tarih ve arkeolojiKazilarin tarihi Yerlesim yerinin ilk kazilari 1868 yilinda Charles Warren tarafindan yapilmistir ve 1907 ve 1909 yillari arasinda John Garstang ise 1930 1936 yillari arasinda Tel es Sultan ve Tulul Ebu el Alayik te kazilar yapmislardir Daha modern teknikler kullanilarak yapilan arastirmalar 1952 ve 1958 yillari arasinda Kathleen Kenyon tarafindan yapilmistir ve 1997 2000 yillarinda kazilar gerceklestirmistir 2009 dan beri yurutulen Italya Filistin ortak arkeolojik kazi ve restorasyon calismasi 2015 yilindan itibaren Lorenzo Nigro Hamdan Taha ve Jehad Yasine yonetiminde Roma La Sapienza Universitesi ve Filistinli MOTA DACH tarafindan yeniden baslatilmistir Italya Filistin Ortak Kazi Calismalari 20 senede 1997 2017 13 kez gerceklestirilmistir Bu surecte Orta Tunc Cagi na bakan A1 Kulesi ile Erken Tunc III doneminden kalma guneydeki Asagi Kasaba ve Bahar Tepesi nin dogu tarafindaki G Sarayi gibi bazi onemli kesifler yapilmistir Tas Devri Tel es Sultan ve kokeni En eski yerlesim yeri gunumuzdeki Tel es Sultan ya da Sultan Tepesi sehrinden birkac kilometre uzaklikta bulunuyordu Hem Arapca hem de Ibranicede Orta Dogu ve Anadolu daki antik yerlesim yerlerinde oldugu gibi tel zaman icinde ardisik tabakalar uzerine insa edilmis hoyuk anlamina gelmektedir Eriha en Pre Pottery Neolithic A PPNA ve en Pre Pottery Neolithic B PPNB donemlerini yansitan bir Natuf avci toplayicilari y MO 10 000 Sahadaki epipaleolitik yapi jeolojik tarihte Holosen doneminin baslangici olan MO 9000 den daha erken baslayan yapilarinin insasiyla tarimin icadindan daha erken bir tarihe denk gelmektedir Eriha yerlesim yerinin MO 10 000 yillarina dayandigina dair kanit bulunmaktadir Genc Dryas in soguk ve kurak donemlerinde herhangi bir yere kalici olarak yerlesmek imkansizdi Ancak in avci toplayici gruplari icin populer bir kamp alani oldugu zamanlarda bu gruplar arkalarinda hilal seklinde mikrolit aletler biraktilar MO 9600 civarinda Genc Dryas stadialinin kuraklik ve soguklugu sona ermisti bu da Natuf gruplarinin kalis surelerinin uzamasina ve sonunda da yil boyu suren yerlesim ve kalici yerlesim yerine yol acti Ocaklar ise evlerin hem icinde hem de disinda yer aliyordu Canak Comleksiz Neolitik y MO 9500 Eriha Tel es Sultan da gun isigina cikarilan yerlesim yeri kalintilariCanak Comleksiz Neolitik A PPNA Eriha sahasindaki ilk kalici yerlesim MO 9 500 ila 9 000 yillari arasinda Ein es Sultan in yakininda sekillenmistir Dunya isindikca arkeologlarin en Pre Pottery Neolithic A kisaltilmis hali PPNA olarak adlandirdiklari tarim ve yerlesik ikamete dayali yeni bir kultur ortaya cikti Kulturleri comlekcilikten yoksun ancak su ozelliklere sahipti kucuk dairesel evler olulerin binanin altina gomulmesi vahsi hayvanlarin avlanmasi yabani veya evcil tahillarin yetistirilmesi Eriha da dairesel konutlar camur harciyla birlikte sivanmis guneste kurumaya birakilmis kil ve saman tuglalardan yapilmisti Her evin yaklasik 5 metre capinda oldugu olculmus ve ustleriyse camurlu fircalarla kapatilmisti Ocaklar ise hem evlerin icinde hem de disinda yer aliyordu MO 9400 yilina gelindiginde kasabada 70 ten fazla orta buyuklukte yerlesim yeri bulunuyordu kaynak belirtilmeli Bu alan icinde bir tas kulesi olan 3 6 metre yuksekliginde ve 1 8 metre genisliginde genis bir tas duvarla cevrili 40 000 metrekarelik bir yerlesim yeridir Ayni zamanda hoyugun bati tarafinin ortasina yerlestirilmis 8 5 metre yuksekliginde ve 22 tas basamakli bir ic merdiven icermektedir Bu kule ve hatta Suriye deki kazilarda ortaya cikarilan daha eski kuleler simdiye kadar kesfedilen en eski kulelerdir Kulenin toren amaciyla kullanildigi duvarin ise su taskinina karsi savunma amacli kullanildigi dusunulmektedir Duvar ve kule MO 8000 civarinda Canak Comleksiz Neolitik A PPNA doneminde insa edilmistir Kule icin 1981 ve 1983 te yayimlanan karbon tarihleri kulenin MO 8300 civarinda insa edildigini ve MO 7800 yilina kadar kullanimda kaldigini gostermektedir Duvar ve kulenin yuz insanla yuzden fazla gunde insa edildigi dusunulmekte bu da iyi bir sosyal organizasyona isaret etmektedir Kasabada yuvarlak kerpic evler olmakla birlikte sokak planlamasinin olmadigi bilinmektedir PPNA donemi boyunca Eriha da yasayanlarin kimligi ve sayisi halen tartismali olup tahminler 2 000 3 000 e kadar cikmakta ve 200 300 e kadar dusmektedir Bu nufusun arpa ve evcillestirdigi ve vahsi hayvanlari avladigi bilinmektedir Canak Comleksiz Neolitik B PPNB yaklasik 1 4 binyillik bir donem MO 7220 ve 5850 yillari arasindaki Canak Comleksiz Neolitik B doneminin karbon 14 tarihleri az ve eski olsa da kulturel ozellikleri sunlardir Daha fazla evcillestirilmis bitki cesitleri Muhtemelen koyunlarin evcillestirilmesi Alci kullanilarak yeniden yapilandirilan yuz ozellikleri ve disi kaplanan gozler gibi insan kafatasinin korunmasi dahil bazi dini uygulamalar Kurulumundan birkac yuzyil sonra ilk yerlesim yeri terkedilmistir PPNA yerlesim evresinden sonra birkac yuzyillik bir yerlesim boslugu olusmus daha sonra PPNB yerlesim yeri kalintilarin asinmis yuzeyi uzerinde kurulmustur MO 6800 yilinda kurulan bu ikinci yerlesim belki de bolge yerlilerini kendi egemen kulturlerine ceken istilaci insanlarin calismalarini temsil etmektedir Bu donemden kalma eserler arasinda insanlarin yuz hatlarini yeniden olusturacak sekilde boyanmis on tane bulunmaktadir Cenazeler gomuldugunde insanlarin bu kafataslarini evlerinde tuttuklari dusunulmektedir Mimari tasarim tas temeller uzerinde kerpicten yapilmis dogrusal binalari icermektedir Kerpiclerin yapismasini kolaylastirmak icin derin parmak izleriyle somun sekli verilmistir Butunuyle bir bina kazilmamistir Genellikle odalar merkezi bir avlu etrafinda kumelenmistir Odalar kirecten yapilmis kirmizi veya pembemsi terrazzo zeminlere sahiptir Kamis veya sazlardan yapilmis olan bazi hasirlarin baskilari korunmustur Avlular ise toprak bir zemine sahiptir Kathleen Kenyon bu yapiyi bir turbe olarak yorumlamistir Turbenin duvarinda bir oyuk bulunmaktadir Yakinlarda bulunan bir volkanik tastan yapilmis bir yontma sutunun bu oyuga yerlestirilmis oldugu dusunulmektedir Oluler zeminlerin altina veya terk edilmis binalarin moloz dolgularina gomulmustur Bircok toplu mezar bulunmaktadir Butun iskeletler tamamen gomulmemistir bu da gomulmeden once bir bekletme suresi olabilecegine isaret etmektedir Bir saklama alani 7 kafatasi icermektedir Ceneler cikarilmis yuzler alciyla kaplanmis ve gozlerin yerine kullanilmistir Toplam on kafatasi bulunmustur Kaliplanmis kafataslari ve da bulunmustur Diger buluntular arasinda ok baslari sapli veya yanlari centikli ince disli orak bicaklari keskiler raspalar birkac obsidyen bilinmeyen bir kaynaktan gelen yesil obsidyen gibi taslar yer almaktadir Ayrica cakiltaslari ve yesiltastan yapilmis birkac ogutulmus tas baltasi bulunmustur Kesfedilen diger parcalar arasinda yumusak kirectasindan yapilmis canak ve kaseler tastan yapilmis mil halkalari ve muhtemel tezgah tartilari spatula ve matkaplar stilize edilmis insan biciminde alci sekilleri neredeyse dogal olculerinde insan biciminde ve heykelciklerin yani sira kabuk ve malahit boncuklar yer almaktadir Tunc Cagi Bir dizi yerlesim MO 4500 yilindan itibaren devam etmistir Erken Tunc Cagi Erken Bronz IIIA da c MO 2700 2500 2450 SultanIIIC1 yerlesim en genis alanina MO 2600 lerde ulasmistir Erken Bronz IIIB c MO 2500 2450 2350 SultanIIIC2 doneminde Bahar Tepesi uzerinde G Sarayi ve sehir duvarlari bulunmaktadir Orta Tunc Cagi Orta Tunc Cagi nda surekli olarak yasanilan bir yer olan Eriha Gec Tunc Cagi nda yikilmis bundan sonra artik bir kent merkezi olarak hizmet etmemistir Kent dikdortgen kulelerle guclendirilmis genis savunma duvarlari ile cevrilmis ve dikey saft mezarlari ve yer alti mezar odalarina sahip genis bir mezarliga sahipti bunlardan bazilarindaki ayrintili cenaze sunaklari bolgede yasayan krallarin mezarlari olabilir Orta Tunc Cagi boyunca Eriha MO 1700 den 1550 ye kadar olan donemde Tunc Cagi ndaki en buyuk genisligine ulasmisti ve Kenan bolgesinin onde gelen kucuk bir sehriydi O donemde bolgede buyuk sehirlesme gorulmustur ve bu sehirlesme Mitanni devletinin kuzeye dogru genislemesiyle baglantisi olan ve savas arabasi kullanan bir aristokratlar sinifi olan Maryannu nun yukselisi ile baglantilidir Kathleen Kenyon o donemle ilgili sunlari soylemistir Orta Bronz Cagi tum Kenan tarihinin belki de en mureffeh donemiydi O donemdeki oldukca gelismis bir doneme ait savunma yapisi karmasik sistemin bir parcasi olan buyuk bir tas Tunc Cagi Eriha si 16 yuzyilda Orta Tunc Cagi nin sonunda yikilmistir Sehir IV yikim tabakasindan kalan karbon olcumu MO 1617 1530 tarihlerini isaret etmektedir Ozellikle y MO 1573 yilini isaret eden bu karbon tarihi Kenyon tarafindan ortaya atilan katmanbilimsel y 1550 tarihini dogruluyor Gec Tunc Cagi Sahada Gec Tunc Cagi nda MO 1400 lerde kucuk bir yerlesim olduguna dair kanitlar vardir ancak onceki kazilardan kaynaklanan erozyon ve yikim bu katmanin onemli kisimlarini silmistir Demir Cagi Tel es Sultan MO 15 yuzyilin sonundan kentin yeniden insasinin gerceklestigi tarih olan MO 10 ve 9 yuzyillara kadar bos kaldi Bu yeni sehirden dogu yamacindaki baska kalinti kalmamistir 7 yuzyilda Eriha genis bir kasaba haline gelmisti ancak bu yerlesim 6 yuzyilin sonlarinda Babil in Yehuda yi fethetmesiyle yikilmistir Fars ve Helenistik Donemler Yehuda kentinin 6 yuzyil sonlarinda Babilliler tarafindan yikilmasinin ardindan Fars doneminde Babil surgununden sonra bir parcasi olarak yeniden insa edilen yapilardan geriye cok az kalinti kalmistir Kalintilarin yer aldigi hoyuk bu donemin ardindan cok gecmeden bir yerlesim yeri olarak terk edilmistir Persler den Helenistik donemlere kadar bolge genelinde yerlesim yeri kalintisi olarak dogrulanan cok az sey vardir Eriha altindaki Yehuda Eyaleti idari merkezi olmasinin ardindan bolgenin fethedilmesinden sonra MO 336 323 yillari arasinda Buyuk Iskender in ozel mulku olarak hizmet etmeye baslamistir kaynak belirtilmeli MO 2 yuzyilin ortalarinda Eriha Suriyeli General Makabiler in isyanina karsi Eriha etrafindaki alanin savunmasini guclendirmek icin bir dizi kale insa ettigi Seleukos Imparatorlugu nun Helenistik yonetimi altindadir girisinde insa edilen bu kalelerden biri daha sonra Buyuk Hirodes tarafindan tekrar elden gecirilmis ve Hirodes kaleyi annesinin adi olan Kypros olarak isimlendirmistir Hasmonayim ve Herodian donemleri Tel es Sultan bolgesinin terk edilmesinden sonra Gec Helenistik ya da Hasmonayim ve Erken Roma ya da Herodian donemlerinin yeni Eriha si bolgedeki kaynaklarin yogun kullanimi sayesinde Tulul Ebu el Alayik teki kraliyet arazisinin yakininda bir bahce kenti olarak kurulmus ve genislemistir Yeni yerlesim yeri iki yakasinda da bulunan bir grup alcak hoyukten olusmaktadir Hasmonayimliler Makkabi Isyani nin basarisinin ardindan Herod u Hasmonayim tahtina getiren bolgedeki Roma etkisine kadar Yahudiye yi yoneten Leviler deki rahip bir grubun kohanim soyundan gelen bir hanedandi Herodian ve Hasmonayim donemine ait bir mezarligin kaya lahitleri Eriha daki Nuseyb el Aveysireh ve arasindaki ucurumlarin en altinda yer almaktadir ve M O 100 ve 68 yillari arasinda kullanilmistir Herodian donemi Hirodes in sarayindan kalintilar Hirodes Marcus Antonius un Eriha daki kraliyet mulkunu kendisine hediye olarak vermesinden sonra bu mulku Kleopatra dan kiralamak zorunda kalmisti MO 30 yilinda Marcus Antonius ve Kleopatra nin ortak intiharlarindan sonra Octavianus Roma Imparatorlugu nun kontrolunu devralmis ve yeni mulkunun bir parcasi olarak Eriha Hirodes un mutlak bir hakimiyeti altina girmisti Hirodes yonetimi altinda misafirlerin eglenmesini saglamak icin bir hipodrom amfisi Tel es Samrat ve kayaliklarin altindaki bolgenin sulanmasi ve Tulul Ebu el Alayik bolgesindeki kislik saraylara ulasilmasi amaciyla yeni insa edilmistir 2008 de Herod un ucuncu Eriha sarayinin resimli bir cildini yayinlamistir III Aristobulus un dramatik sekilde katledilmesi Romali Yahudi tarihci Josephus un acikladigi sekliyle Eriha yakinlarindaki kislik saraylardaki bir yuzme havuzunda Hirodes in Hasmonayim kayinvalidesi tarafindan duzenlenen bir ziyafet sirasinda gerceklesmistir Saraylarin insasindan sonra sehir sadece tarim merkezi ve kavsak noktasi olarak degil ayni zamanda Kudus aristokrasisi icin bir kis merkezi olarak da islev gormustu de Hirodes in yerine tahta oglu Herod Archelaus gecmisti Herod Archelaus hurma fidanliginda calisan iscilere ev sahipligi yapmasi icin kuzeye cok da uzak olmayan gunumuzdeki ismi Hirbet el Beyiudat isminde bir koy insa etmistir kaynak belirtilmeli Birinci yuzyil Eriha si Strabon un Cografya sinda su sekilde tarif edilmistir Eriha ona bir amfi gibi egilen bir tur daglik ulke ile cevrili bir ovadir Iste cogunlukla palmiye agaclarindan olussa da ayrica her cesit ekili ve verimli agaci da iceren Phoenicon 100 stadyum uzunlugundadir ve her yer akarsularla sulanir Iste ayrica Saray ve Balsam Parki Yeni Ahit te Eriha Eriha da Mesih bir Koru Iyilestiriyor El Greco Hristiyan Incilleri nde Nasirali Isa nin Eriha dan gecerken kor dilencileri iyilestirdigi Matta 20 29 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ve durust olmayan uygulamalarindan oturu tovbe etmesi icin adli yerel bir vergi tahsildarina ilham verdigi belirtilmektedir Luka 19 1 10 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kudus ve Eriha arasindaki yol nin gectigi yerdir John Wesley kendisinin yazdigi Yeni Ahit Notlari nda Luka Incili nin bu bolumu hakkinda tapinagin hizmetine katilan yaklasik on iki bin rahip ve Levit in tamaminin o bolgede yasadigini iddia etmistir Smith in Incil Isimleri Sozlugu nde Isa nin ve cevresindekilerin Eriha ya gelisi ile ilgili sunlar soylenmektedir Rabbimiz ziyaret ettiginde Eriha bir kez daha avuc icleri sehri ydi Burada gorme engellileri sagligina kavusturdu Matta 20 30 Markos 10 46 Luka 18 35 Burada in torunu vergi tahsildari Zakkay in misafirperverligini kucumsemedi Sozun kisasi Kudus ile Eriha arasinda merhametli Samiriyeli hikayesi boyle gerceklesmisti Roma vilayeti MS 70 yilindaki Buyuk Yahudiye Isyani nda Kudus un Vespasianus un ordularina yenik dusmesinden sonra Eriha hizla zayiflamis ve MS 100 yili itibariyla sadece kucuk bir Roma garnizon kasabasi haline gelmisti 130 yilinda buraya bir kale insa edilmis ve bu kale 133 yilinda gerceklesen Bar Kohba Isyani nin bastirilmasinda rol oynamistir Bizans donemi Salom Al Yisrael Sinagogu Mozaigi nin kopyasi MS 6 7 yuzyil Hristiyan bir Eriha ile ilgili kayitlari 333 yilina dayanmaktadir Bundan kisa sure sonra kentin yerlesim alani terkedilmis ve gunumuzdeki kentin 1600 metre dogusuna bir Bizans Eriha si Ericha kurulmustur Bizans doneminde yogun nufuslu olan bolgede Hristiyanlik koklesmistir 340 MS yilinda insa edilen ve Aziz Elyesa ya adanan kubbeli bir kilise de dahil olmak uzere bircok manastir ve kilise insa edilmistir MS 6 yuzyilda en az 2 sinagog daha insa edilmistir Manastirlar 614 yilindaki Pers isgalinden sonra terkedilmistir Eriha Kraliyet Makkabi kislik sarayindaki MO 70 50 yillarina dayanmaktadir 1936 da Eriha da MS 6 yuzyilin sonlarina veya 7 yuzyilin baslarina tarihlenen bir sinagog kesfedilmis ve mozaik tabanindaki merkezi Ibranice slogana dayanarak ya da Israil e baris olarak adlandirilmistir Sinagog Alti Gun Savasi ndan sonra Israil tarafindan kontrol ediliyordu ancak Oslo Anlasmalari sonucu kontrolu Filistin Yonetimi ne verilince bir catisma kaynagi olmustur 12 Ekim 2000 gununun gecesinde sinagog kutsal kitaplari ve kalintilari yakip mozaige zarar veren Filistinliler tarafindan tahrip edilmistir Bir baska Bizans donemi yapisi olan sinagogu 1918 de Eriha nin kuzey eteklerinde kesfedilmistir Salom Al Yisrael den daha az bilinmesine ragmen daha buyuk bir mozaige sahiptir ve benzer durumdadir Erken Musluman donemi Eriha daki bir Arap Emevi mozaigi Arapca varyasyonunda Ariha olarak adlandirilan Eriha buyuk Bilad el Sam in parcasi olan Filistin Askeri Bolgesi bir parcasi haline gelmistir Arap Musluman tarihci Musa b Ukba 758 yilinda oldu halife Omer bin Hattab in Hayber Yahudileri ni ve Hristiyanlari ni Eriha ya ve Tayma ya surgun ettigini kaydetmistir 659 yilina gelindiginde bu bolge Emevi hanedaninin kurucusu Mu aviyye nin kontrolu altina girmisti O yil gerceklesen bir deprem Eriha yi yok etmistir On yil sonra haci Eriha yi ziyaret etmis ve kenti harabeler icinde bulmustur Kentin tum sefil Kenanli yerlileri ise Olu Deniz kiyisi cevresindeki gecekondulara dagilmislardir Tel es Sultan in yaklasik 1 5 kilometre kuzeyindeki Hirbetu l Mefcer de onuncu Emevi halifesi Hisam bin Abdulmelik e h 724 743 atfedilen ve olarak bilinen bir saray kompleksi bulunmaktadir Bu col kalesi ya da kasri buyuk olasilikla insaati tamamlanmadan once suikaste ugrayan Halife Velid bin Yezid h 743 744 tarafindan insa ettirilmistir Iki cami bir avlu mozaikler ve diger esyalarin kalintilari gunumuzde hala yerinde gorulebilir Tamamlanmamis yapi 747 yilindaki depremde buyuk oranda yikilmistir Emevi hukumdarligi 750 yilinda sona ermis ve onu Arap Abbasi ve Fatimi hanedanlarinin hilafetleri izlemistir Sulu tarim Islami yonetim altinda tekrar gelismis ve Eriha nin verimli Palmiyeler Sehri sohretini geri kazandirmistir Arap cografyaci El Makdisi 985 yilinda Eriha nin suyunun tum Islam cografyasinin en iyisi oldugunu ve muzlarin bol hurmalarin ve ciceklerin de guzel kokulu oldugunu yazmistir El Makdisi ayrica Eriha yi Cund Filastin in baslica sehirlerinden biri olarak da adlandirmistir Sehir 1071 yilindaki Selcuklular in isgaline ve ardindan gelen Hacli ayaklanmalarina kadar buyumustur kaynak belirtilmeli Haclilar donemi Haclilar 1179 yilinda Koziba St George Manastiri ni sehir merkezine 10 km uzaklikta olan eski yerine tekrar insa ettiler Ayrica Vaftizci Yahya ya adanmis iki kilise ve bir manastir daha insa ettiler ve sehre seker kamisi uretimini tanittilar Tavahin es Sukkar seker degirmenleri bolgesi bir Hacli seker uretim tesisinin kalintilarini barindirmaktadir 1187 yilinda ise Haclilar Hittin Muharebesi nin ardindan Selahaddin Eyyubi gucleri tarafindan sehirden cikartilmis ve sehir yavas yavas dususe gecmistir Eyyubiler ve Memluk donemleri Farhi Incili ndeki Eriha nin 14 yy haritasi 1226 yilinda Arap cografyaci Yakut el Hamavi Eriha da bircok palmiye agaci ve cok miktarda seker kamisi ile muz bulundugundan ayrica Ghaur bolgesindeki en iyi sekerin Eriha da uretildiginden bahsetmistir 14 yy da ise Ebu l Fida Eriha daki kukurt madenlerinin Filistin de bulunan tek kukurt madeni oldugunu yazmistir Osmanli donemi Eriha yi 19 yuzyilin sonlarinda ya da 20 yuzyilin baslarinda tasvir eden kartpostal goruntusu16 yuzyil Eriha 1517 de Filistin in tamami ile birlikte Osmanli Imparatorlugu nun topraklarina dahil olmustur ayrica 1545 yilinda ise Kudus icin 19 000 Akce kadar bir para vakfedildigi kayitlara gecmistir Koyluler gelir kaynagi olarak Kudus teki Osmanli yetkilileri tarafindan ozellikle bu amac icin kullanilmak uzere odunc verilen kazan ile civit mavisi islemislerdir Bu yuzyildan sonra ise Eriha nin gelirleri Haseki Sultan Imareti ne gitmemistir 1596 yilinda Eriha defterlerde Riha isminde yer almistir ve Kudus livasindaki Kudus nahiyesinde bulunmaktadir Tamami Musluman olmak uzere 51 hanelik bir nufusa sahiptir Toplami 40 000 Akce olmak uzere bazi gelirlerin yani sira bugday arpa yaz mahsulleri uzum baglari ve meyve agaclari keciler ve ari kovanlari ile mandalar da dahil tarim urunlerine 33 3 sabit vergi odemislerdir Gelirlerin tamami ise halen bir Vakf a gonderiliyordu 17 yuzyil Fransiz gezgin 1659 yilinda sehri soyle tanimlamistir Simdi issiz ve kotu durumda olan sadece 50 fakir hane var Etraftaki ova son derece verimli toprak orta derecede verimli ancak Urdun e akan birkac dere tarafindan sulaniyor Bu avantajlara ragmen sadece sehre bitisik olan bahceler isleniyor 19 yuzyil 1871 77 Eriha cevresindeki su kemerleri 19 yuzyilda Avrupali akademisyenler arkeologlar ve misyonerler Eriha yi sik sik ziyaret etmistir Eriha o zamanlar ova ve collerdeki diger bolgeler gibi yoksul durumdaki bir vahaydi Edward Robinson 1838 yaklasik 200 kisiden olusan 50 aile 1854 ise toplamda 3611 Kurus vergi odeyen 30 yoksul kulube raporlamistir Ayrica 1858 1943 de 1899 1900 yillari arasinda bolgeye ziyaretlerinin ardindan yaklasik 30 yoksul kulube ve 300 vatandas bulundugunu raporlamistir O vakitlerde Eriha bolgenin Turk valisinin ikametgahiydi Koyun ana su kaynaklari Arapca Sultan in Kaynagi anlamina gelen Ein al Sultan ve Ibranice Elyesa Kaynagi anlamina gelen Ein Elisha adli bir kaynak ile kaynaklardi 1786 1855 1822 yilinda yazdigi kitabinda er Riha nin koylulerinin sozde yerlesik olmalarina ragmen nasil Bedevi tarzi yaptiklarini soyle anlatmistir Erkekler zamanlarinin cogunlugunu en karli ve ana aktiviteleri olan hirsizlik ve yagma ile ova surerek gecirirken kadinlar ve cocuklar ise ufak arazi ekimi yapiyorlardi 1870 yili civarinda bir Osmanli koyu listesi Riha da Eriha da sadece erkekler dahil olmak uzere 36 hane ve 105 kisilik bir nufusun oldugunu gostermektedir Tel es Sultan daki ilk kazi calismasi 1867 yilinda gerceklestirilmistir 1900 1918 Yunan Ortodoks manastirlari olan ve sirasiyla 1901 ve 1904 yillarinda yeniden kurulmus ve tamamlanmistir 1931 yilinda Eriha nin havadan goruntusuIngiliz Mandasi donemi II Dunya Savasi sirasinda Ingilizler Yahudi sirketi yardimiyla Eriha da kaleler insa etmisler ve Alman muttefik kuvvetlerinin olasi bir istilasina hazirlik olarak kopruleri patlayicilarla donatmislardir I Dunya Savasi nin sonunda Osmanli Imparatorlugu nun yikilmasindan sonra Eriha Filistin Mandasi yonetimi altina girmistir gore Eriha 931 i Musluman 6 si Yahudi ve 92 si de Hristiyan olmak uzere 1 029 nufusa sahipti Hristiyanlar in ise 45 i Ortodoks 12 si Roma Katolik i 13 u Rum Katolik i Melkani 6 si Suryani Katolik i 11 i Ermeni 4 u Kipti ve 1 tanesi ise Ingiliz Kilisesi ndendi 1927 de bir ve Eriha ile diger sehirleri etkilemistir Yaklasik 300 kisi olmus ancak gore nufus 347 hanede 1 693 e cikmistir gore Eriha 2 570 i Musluman 170 i Yahudi 260 i Hristiyan ve 10 u da digerleri olarak siniflandirilmak uzere 3 010 nufusa sahipti ayrica 37 481 donum uzerinde yetki alani bulunmaktaydi Bu alanin 948 donumu narenciye ve muz icin 5 873 donumu plantasyon ve sulanabilir arazi icin 9 141 donumu tahil icin 38 donumu ise kentsel yerlesim alani icin kullanilmistir Urdun donemi Eriha 1948 Arap Israil Savasi ndan sonra Urdun kontrolune girdi 1948 yilinda Kral Abdullah tarafindan duzenlenen ve 2 000 den fazla Filistinli delegenin katildigi Majesteleri tum Filistin in Krali olarak ilan edilmis ve tam Arap birligine dogru bir adim olarak Filistin ve Transurdun un birlestigi duyurulmustur 1950 nin ortalarinda Urdun Urdun vatandasi olan diger Bati Seria semtlerinin sakinleri gibi Bati Seria ve Eriha da yasayan yerlileri de resmi olarak ilhak etmistir 1961 yilinda Eriha nin nufusu 935 i Hristiyan ve geri kalani da Musluman olmak uzere 10 166 ydi 1967 sonrasi yerlesimlerini gosteren bolgenin 2018 Birlesmis Milletler haritasi Eriha 1967 Alti Gun Savasi nda Bati Seria nin geri kalan kismi ile birlikte Israil tarafindan Eriha Oslo Anlasmasi na uygun olarak Filistin Yonetimi ne teslim edilen ilk sehirdi 4 Mayis 1994 tarihli Gazze Eriha Anlasmasi nda Eriha nin sinirli Filistin ozerk yonetimi kabul edilmistir 29 Nisan 1994 te anlasmanin bir diger parcasi olan Ekonomik Iliskiler Protokolu imzalanmistir Sehir Bati Seria nin Urdun Vadisi nin bir yerlesim bolgesinde yer alirken cevresi tam Israil askeri kontrolu altinda C Bolgesi olarak belirlenmistir Dort barikat yerlesim bolgesini kusatmakta ve Eriha nin Filistin nufusunun Bati Seria ya hareketini kisitlamaktadir 2001 yilinda Ikinci Intifada ve intihar bombalarina yanit olarak Eriha Israil birlikleri tarafindan yeniden isgal edildi Eriha ya giden ve gelen Filistin trafigini kontrol etmek icin sehrin buyuk bir kisminin cevresine 2 metrelik derin bir hendek insa edildi 14 Mart 2006 tarihinde Israil Savunma Kuvvetleri baslatti ve haklarinda 2001 yilinda Israilli turizm bakani suikast suclamasi bulunan FHKC genel sekreteri ile diger bes tutukluyu baskin yaparak yakaladi Hamas in nufusunun cogunlugunu Fetih destekli olusturdugu bir mahalleye saldirisinin ardindan 6 Hamas uyesinin oldugu bu saldiriya yanit olarak Hilles asireti 4 Agustos 2008 tarihinde Eriha ya konuslandi 2009 yilinda Filistin Yonetimi Basbakani Selam Feyyad ve ABD Disisleri Bakanligi Uluslararasi Narkotik ve Hukuki Yaptirim Isleri nden sorumlu Yardimcisi David Johnson ABD fonuyla Filistin Yonetimi guvenlik gucleri icin Eriha da insa edilen 9 1 milyon dolar lik Baskanlik Muhafiz Egitim Merkezi nin acilisini yaptilar Sehrin simdiki belediye baskani eski bir avukat olan Hassan Saleh tir Cografya ve iklimEriha teleferigi Eriha Urdun Vadisi nde bulunan bir vahada deniz seviyesinin 258 metre asagisinda yer almaktadir ve bu da Eriha yi yapmaktadir Sehrin yakinlarindaki Ayn es Sultan kaynagi dakikada 3 8 m3 su ureterek birden fazla kanal araciligiyla 10 kilometrekarelik bir alani sular ve 10 kilometre uzakliktaki Urdun Nehri ni besler Yillik yagis miktari cogunlukla kis aylarinda ve ilkbaharin baslarinda olmak uzere 204 mm dir Ortalama sicaklik Ocak ayinda 11 C ve Temmuz ayinda 31 C dir Koppen iklim siniflandirmasina gore Eriha sicak col iklimine BWh sahiptir Zengin aluvyonlu topragi ve bol kaynak suyu Eriha yi yerlesim icin cekici bir yer haline getirmistir Eriha iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilOrtalama en yuksek sicaklik C 19 0 20 6 24 4 29 5 34 4 37 0 38 6 37 9 35 8 32 7 28 1 21 4 30 0Ortalama sicaklik C 10 7 12 6 16 3 22 4 26 6 30 4 30 9 30 4 28 6 25 8 22 8 16 9 22 9Ortalama en dusuk sicaklik C 4 4 5 9 9 6 13 6 18 2 20 2 21 9 21 1 20 5 17 6 16 6 11 6 15 1Ortalama yagis mm 59 44 20 4 1 0 0 1 2 3 5 65 204Kaynak Arab Meteorology BookDemografiEriha Belediyesi 1967 1997 yilinda Filistin Merkezi Istatistik Burosu FMIB tarafindan gerceklestirilen ilk nufus sayiminda Eriha nin nufusu 14 674 olarak belirtilmisti nufusun 43 6 sini yani 6 393 kisilik kismini olusturuyordu Kentin cinsiyet dagilimi 51 erkek ve 49 kadin seklindeydi Eriha nin genc bir nufusu vardir ve nufusun yaklasik yarisi 49 2 20 yasin altindadir 20 ve 44 yas arasindaki insanlar nufusun 36 2 sini olustururken 45 ve 64 yas arasi 10 7 sini ve 64 yas uzerindekiler ise 3 6 sini olusturmaktadir 2007 yilinda FMIB tarafindan yapilan nufus sayiminda Eriha nin nufusu 18 346 olarak belirtilmistir Demografi son uc bin yil icinde bolgedeki baskin etnik gruba ve yonetime bagli olarak buyuk farkliliklar gostermistir 1945 yilinda tarafindan yapilan bir arazi ve nufus incelemesinde Eriha daki 3 010 vatandasin 94 u 2840 Arap ve 6 si 170 ise Yahudi olarak belirtilmistir Bugun nufusun ezici cogunlugu Musluman dir topluluk nufusun yaklasik 1 ini olusturmaktadir Eriha da buyuk bir siyahi Filistinli topluluk bulunmaktadir EkonomiEriha pazari 1967 1994 yilinda Israil ve Filistinliler Eriha daki Filistinlilerin bankalar acmasini vergi toplamasini ve boylelikle kendi kendilerini yonetemeye hazirlik amaciyla ihracat ve ithalat yapmasini saglayan bir ekonomik anlasma imzaladilar Turizm 2010 yilinda Eriha Oludeniz e olan yakinligindan oturu Filistinli turistler arasinda en populer yer olarak ilan edildi 1998 yilinda Yaser Arafat in destegiyle Eriha da 150 milyon dolarlik bir kumarhane oteli insa edildi Kumarhane su anda kapalidir ancak tesisteki otel konuklara aciktir Ahit ve Hristiyan Turizmi Hristiyan turizmi Eriha nin baslica gelir kaynaklarindan birisidir Eriha ve cevresinde bircok onemli Hristiyan hac mekani bulunmaktadir Bolgenin panoramik manzarasina sahip Rum Ortodoks tepesinde yer alan Manastira kadar giden bir teleferik vardir Yahudiler ve Hristiyanlar tarafindan kaynagi olarak bilinen Elyesa Kaynagi cinar agaci Inciller de bahsedilen esas agacla ilgili oldugu icin farkli yerlerde bulunan bu turden iki agaca hurmet gosterilir Urdun Nehri uzerindeki El Magtas ta bulunan Isa nin vaftizinin gerceklestigi yerin yanindaki geleneksel alan olarak bilinen Manastiri Eriha nin yakinindaki Urdun Vadisi nde Eriha nin yukarisindaki bulunan Arkeoloji Turizmi Eriha icerisinde ve yakininda bulunan arkeolojik alanlarin turistleri cekme potansiyeli bulunmaktadir Bunlar Tarih ve arkeoloji paragrafinda ayrintili olarak ele alinmaktadir Tel es Sultan da bulunan Tas Tunc ve Demir Cagi kentleri Tulul Ebu el Alayik ta bulunan Eriha ve bulunan Bizans donemi sinagoglari Hirbet el Mefcer de bulunan olarak da bilinen Emevi sarayi Tavahin es Sukkar da seker degirmenleri bulunan Hacli doneminden kalma seker uretim tesisi Peygamber Musa ya adanan Memluk ve Osmanli turbesiTarim Kenti cevreleyen muz bahceleriyle birlikte tarim bir baska gelir kaynagidir Eriha Tarim Sinai Parki Eriha bolgesinde gelistirilmekte olan bir kamu ozel isletmesidir Eriha nin ekonomisini gelistirmek amaciyla tarimsal isleme sirketlerine parktaki arazileri kiralamak icin finansal imtiyazlar sunulmaktadir Okullar ve dini kurumlar1925 te Hristiyan rahipler 100 ogrenci icin Terra Santa Okulu nu acti Sehirde 22 devlet okulu ve birkac tane de ozel okul bulunmaktadir Saglik hizmetleriNisan 2010 da Amerika Birlesik Devletleri Uluslararasi Gelisim Ajansi USAID Eriha Devlet Hastanesi nin yenilenmesi icin temel atma toreni duzenledi USAID bu proje icin 2 5 milyon dolar degerinde finansman saglamaktadir SporFutbol takimi Bati Seria Birinci Ligi nde mucadele etmektedir Ev sahibi olduklari maclari 15 000 seyirci kapasiteli oynamaktadirlar Eriha nin panoramasiKardes sehirlerEriha nin kardes sehirleri Alessandria Italya 2004 Campinas Brezilya 2001 Eger Macaristan 2013 Sili 2007 Fes Fas 2014 Foz do Iguacu Brezilya 2012 Yas Romanya 2003 Ilion Yunanistan 1999 Kragujevac Sirbistan 2011 Norvec 1998 La Paz Bolivya Pisa Italya 2000 San Giovanni Valdarno Italya 2004 Brezilya 1998 Urdun 2016 Onemli sakinleriPopuler kulturEriha adli Amerikan televizyon programinin ilk olarak 1967 de yayinlanan The Walls Of Jericho adli 20 bolumunde yer almistir Kaynakca Jericho city org 5 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2008 Kershner Isabel Abbas hosts meeting with Olmert in West Bank city of Jericho New York Times Ingilizce Amerika Birlesik Devletleri 20 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2016 a b 10 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Filistin Merkezi Istatistik Burosu PCBS a b c The lost Jewish presence in Jericho 21 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Palestinian farmers ordered to leave lands 30 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Al Jazeera 29 Agustos 2012 Gates Charles 2003 Near Eastern Egyptian and Aegean Cities Ancient Cities The Archaeology of Urban Life in the Ancient Near East and Egypt Greece and Rome Ingilizce Birinci bas Routledge s 18 ISBN 0 415 01895 1 Jericho in the Jordan River Valley in the West Bank inhabited from ca 9000 BC to the present day offers important evidence for the earliest permanent settlements in the Near East a b Murphy O Connor 1998 p 288 a b c Freedman et al 2000 p 689 671 Michal Strutin Discovering Natural Israel 2001 p 4 a b Anna Slazak 21 Haziran 2007 Yet another sensational discovery by Polish archaelogists in Syria 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Science in Poland Service Erisim tarihi 23 Subat 2016 a b R F Mazurowski 2007 Pre and Protohistory in the Near East Tell Qaramel Syria 1 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Newsletter 2006 Polish Centre of Mediterranean Archaeology Varsova Universitesi Erisim tarihi 23 Subat 2016 Akhilesh Pillalamarri 18 Nisan 2015 Exploring the Indus Valley s Secrets 20 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde The diplomat Erisim tarihi 18 Nisan 2015 a b Jericho Facts amp History 26 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde What is the oldest city in the world 30 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde The world s 20 oldest cities 9 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bromiley 1995 p 715 Deuteronomy 34 3 28 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2018 Schreiber 2003 p 141 a b c d e f g h i j k Ring et al 1994 p 367 370 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bromiley 1995 p 1136 The Creation Account in Genesis 1 1 3 18 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Bibliotheca Sacra 132 327 42 1975 Tell es Sultan Jericho 1 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde lasapienzatojericho it Erisim Tarihi 6 Kasim 2018 Mithen Steven 2006 After the ice a global human history 20 000 5000 BC Birinci Harvard University Press pbk ed bas Cambridge Massachusetts Harvard University Press s 57 ISBN 0 674 01999 7 KB1 bakim Fazladan yazi link Museum of Ancient and Modern Art 2010 3 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2013 Ancient Jericho Tell es Sultan Ingilizce UNESCO World Heritage Centre 2012 16 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2013 Mithen Steven 2006 After the ice a global human history 20 000 5000 BC Birinci Harvard University Press pbk ed bas Cambridge Massachusetts Harvard University Press s 54 ISBN 0 674 01999 7 KB1 bakim Fazladan yazi link a b Ran Barkai and Roy Liran Midsummer Sunset at Neolithic Jericho In Time and Mind The Journal of Archaeology Consciousness and Culture Volume 1 Issue 3 November 2008 p 279 DOI 10 2752 175169708X329345 Mithen Steven 2006 After the ice a global human history 20 000 5000 BC Birinci Harvard University Press pbk ed bas Cambridge Massachusetts Harvard University Press s 59 ISBN 0 674 01999 7 KB1 bakim Fazladan yazi link a b c Akkermans Peter M M Schwartz Glenn M 2004 The archaeology of Syria from complex hunter gatherers to early urban societies c 16 000 300 BC Cambridge University Press s 57 ISBN 978 0521796668 O Sullivan Arieh 14 Subat 2011 World s first skyscraper sought to intimidate masses Jerusalem Post 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2018 Kathleen M Kenyon Thomas A Holland 1981 Excavations at Jericho The architecture and stratigraphy of the Tell plates p 6 British School of Archaeology ISBN 978 0 9500542 3 0 12 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2011 Web archive org 20 Subat 2008 20 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2011 Janson and Janson 2003 Kuijt 2012 Ingilizce s 167 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2019 Kenyon Kathleen Mary 1957 Digging Up Jericho Ingilizce Londra ss 213 218 ISBN 978 0510033118 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2018 Davis Miriam C 2016 Dame Kathleen Kenyon Digging Up the Holy Land Ingilizce Routledge ss 121 126 129 ISBN 9781315430676 a b Jr Robert L Hubbard 30 Agustos 2009 Joshua Ingilizce Zondervan Academic s 203 ISBN 9780310590620 8 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2019 The current scholarly consensus follows the conclusion of Kenyon Except for a small short lived settlement ca 1400 B C Jericho was completely uninhabited c 1550 1100 B C a b c d e Jacobs 2000 Ingilizce s 691 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2019 Dever William G 1990 1989 2 The Israelite Settlement in Canaan New Archeological Models Recent Archeological Discoveries and Biblical Research ABD University of Washington Press s 47 ISBN 0 295 97261 0 Erisim tarihi 7 Ocak 2013 Of course for some that only made the Biblical story more miraculous than ever Joshua destroyed a city that wasn t even there a b c d Avraham Negev ve Shimon Gibson 2001 Jericho Archaeological Encyclopedia of the Holy Land New York ve Londra Continuum s 259 ISBN 0 8264 1316 1 1 Maccabees 9 50 a b c d e Murphy O Connor 1998 pp 289 291 Magnusson Magnus 1977 Archaeology of the Bible New York Simon and Schuster s 219 ISBN 9780671240103 Silvia Rozenberg Ehud Netzer 2008 Hasmonean and Herodian palaces at Jericho final reports of the 1973 1987 excavations 4 The decoration of Herod s third palace at Jericho Kudus Israil Kesif Toplumu Arkeoloji Enstitusu Kudus Ibrani Universitesi 9789652210715 WorldCat website 2 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Kudus Studium Biblicum Franciscum 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2019 The Parable of the Good Samaritan Luke 10 25 Biblegateway com 11 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2011 Wesley J Notes on The Gospel According to St Luke 24 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2019 Smith s Bible Names Dictionary Jericho 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 a b Losch 2005 p 117 118 The Palestinian Authority and the Jewish Holy Sites JCPA 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2010 a b Jewishjericho org il 14 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 Bircok hadis derlemesi or Muḥammed Muḥsin Han tarafindan cevirilen Buhari Sahih The Translation of the Meanings of Sahih al Bukhari Hindistan Kitab Bhavan 1987 3 39 531 ve 4 53 380 ve Muslim Sahih cev Abdul Hamid Siddiki Lahor Kazi Publications 1976 10 3763 Mu aviyye nin halifeligi sirasinda yazilan Maruni Vakayinamesi Propaganda sebepli olarak depremin tarihi yanlis verilmistir Andrew Palmer The Seventh Century in the West Syrian Chronicles Liverpool Liverpool University Press 1993 30 31 32 De Locis Sanctis 1895 I 11 The Pilgrimage of Arculf in the Holy Land MacPherson Rev James Rose tarafindan cevrildi W London BD 24 Hanover Square Jerome Murphy O Connor The Holy Land An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700 Oxford University Press 2008 pp 342 344 Shahin 2005 s 285 Shahin 2005 s 283 Guy Le Strange 1890 Palestine under the Moslems Ingilizce s 39 Erisim tarihi 21 Nisan 2016 Hull 1855 Guy Le Strange 1890 Palestine under the Moslems Ingilizce s 397 Erisim tarihi 21 Nisan 2016 Singer 2002 ss 50 10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 52 9 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Singer 2002 s 120 9 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Singer 2002 s 126 10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hutteroth and Abdulfattah 1977 s 114 Graham 1836 s 122 a b Ben Arieh Yehoshua 1985 The Sanjak of Jerusalem in 1870s PDF Cathedra 36 Kudus Yad Yitzhak Ben Zvi ss 80 82 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Robinson and Smith 1841 2 s 280 Topographie von Jerusalem und seinen Umgebungen Berlin 1853 1854 s 642 Fred Skolnik bas editor Ed 2007 Herschberg Abraham Samuel 1858 1943 PDF Encyclopaedia Judaica 2 9 Keter Thomson Gale ss 42 43 ISBN 978 0 02 865930 5 28 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Mayis 2019 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link A S Herschberg In the Land of the East Vilnius 1899 s 469 Steen Eveline van der 2014 Raiding and robbing Near Eastern Tribal Societies During the Nineteenth Century Economy Society and Politics Between Tent and Town Ingilizce Routledge ISBN 978 1 317 54347 3 Erisim tarihi 23 Mayis 2019 Socin 1879 s 159 Hartmann 1883 s 124 34 hane not edilmistir Friling and Cummings 2005 p 65 Barron 1923 Table VII Sub district of Jericho s 19 Barron 1923 Table XIV s 45 Israel hit by fifth minor quake in a week 22 Ekim 2013 22 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2013 Mills 1932 s 45 Department of Statistics 1945 s 24 20 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Filistin Hukumeti Istatistik Departmani Koy Istatistikleri Nisan 1945 Hadawi den alinti 1970 s 57 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Filistin Hukumeti Istatistik Departmani Koy Istatistikleri Nisan 1945 Hadawi den alinti 1970 s 102 30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Filistin Hukumeti Istatistik Departmani Koy Istatistikleri Nisan 1945 Hadawi den alinti 1970 s 153 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Benvenisti 1998 ss 27 28 Urdun Hukumeti 1964 s 13 6 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Urdun Hukumeti Istatistik Departmani 1964 ss 115 116 18 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Prusher Ilene R 14 Eylul 2004 At 10th anniversary a far poorer Palestinian Authority Christian Science Monitor 14 Eylul 2004 tarihinde kaynagindan Simons Marlise 30 Nisan 1994 Gaza Jericho Economic Accord Signed by Israel and Palestinians New York Times Eriha Bati Seria Orta Dogu Gazze Seridi Erisim tarihi 31 Mart 2011 Ġanim Asʻad 2010 Palestinian Politics After Arafat A Failed National Movement Indiana University Press s 35 ISBN 9780253354273 ARIJ amp LRC 20 Mart 2001 13 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Israel holds militant after siege 2 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 14 Mart 2006 BBC News Katz Yaacov Abu Toameh Khaled 4 Agustos 2008 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi 17 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Holman 15 Eylul 2006 The Holman Illustrated Study Bible HCSB s 1391 ISBN 1586402765 a b PDF Springer 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2015 Palestinian Population by Locality and Refugee Status Filistin Merkezi Istatistik Burosu FMIB 18 Kasim 2008 tarihinde kaynagindan FMIB 14 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Hadawi 1970 s 57 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Fisher Dan 2 Subat 1987 World s Oldest City Retains Lure Biblical Jericho Winter Oasis for the West Bank Los Angeles Times 3 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan a b 4 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Simons Marlise 30 Nisan 1994 Gaza Jericho Economic Accord Signed by Israel and Palestinians NYTimes com 12 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan AFP Gavin Rabinowitz tarafindan Bethlehem icin Palestinians aim to push tourism beyond Bethlehem 14 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan LoLordo Ann Walls going up in Jericho construction of casino hotel Palestinians Israelis have role in project baltimoresun com Ingilizce 2 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Agustos 2020 Ford Liz 18 Haziran 2012 Jericho business park aims to inch Palestine towards sustainability the Guardian Ingilizce 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2020 18 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi World Stadiums Stadiums in Palestine www worldstadiums com 30 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2020 العلاقات الدولية www jericho city ps 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Eriha ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Jericho Ariha History 10 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Studium Biblicum Franciscum Jerusalem Telepherique amp Sultan Turist Merkezi16 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resources on Biblical Archaeology21 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jericho Tel es Sultan 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The walls of Jericho fell in 1550 BCE 23 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde

    Yayın tarihi: Haziran 30, 2024, 03:27 am
    En çok okunan
    • Kasım 09, 2024

      Saruhan (eyalet)

    • Kasım 06, 2024

      Sarpıncık Feneri

    • Kasım 12, 2024

      Sarnesfield

    • Kasım 10, 2024

      Santa Eulària des Riu

    • Kasım 11, 2024

      Santa Caterina dello Ionio

    Günlük

    • Türkçe

    • Hande Yener

    • 38. Altın Kelebek Ödülleri

    • Teşekkürler (şarkı)

    • 1947

    • 1989

    • Birleşmiş Milletler

    • Mazda

    • 25-27 Ocak 2011 Kuzey Amerika kar fırtınası

    • Dünyanın Yeni Yedi Harikası

    NiNa.Az - Stüdyo

    • Vikipedi

    Bültene üye ol

    Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
    Temasta ol
    Bize Ulaşın
    DMCA Sitemap Feeds
    © 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
    Telif hakkı: Dadaş Mammedov
    Üst