Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
John Locke (29 Ağustos 1632 – 28 Ekim 1704), İngiliz klasik liberalizm düşüncesinin öncüsü İngiliz filozof. Meşruti demokrasinin temel fikirlerini tutarlı bir şekilde toparlayabilen ilk yazardır.
| John Locke | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | 29 Ağustos 1632 Wrington, Somerset, İngiltere |
| Ölümü | 28 Ekim 1704 (72 yaşında) Essex, İngiltere |
| Çağı | 17. yüzyıl felsefesi (modern felsefe) |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Deneycilik, toplum sözleşmesi, doğal hukuk |
| İlgi alanları | Metafizik, epistemoloji, politik felsefe, zihin felsefesi, eğitim |
| Önemli fikirleri | Tabula rasa, doğa durumu, mülkiyet hakkı |
Etkilendikleri
| |
| İmzası |  |
17. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. Düşünce özgürlüğünü, insan eylemlerini akla göre düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde yayan ilk düşünür olduğu için Avrupa'daki aydınlanma ve 'nın gerçek kurucusu olarak kabul edilir. John Locke'a göre insan zihni doğuştan boş bir levhadır (tabula rasa). Daha sonra bu zihin deneyimle (tecrübe) birlikte dolar.
Hayatı
John Locke, Bristol yakınlarında, Wrington'da doğdu. Kumaş ticareti ile uğraşan bir aileden gelmektedir. Babası ticaretle uğraşmak yerine noterliği tercih etmiştir, ibadetle sadelik isteyen Püriten mezhebinin koyu bir taraftarıydı. Locke'un daha sonra öne sürdüğü öğrenim kuramlarında babasının büyük etkisi sezilir. Locke yükseköğrenimini Oxford Üniversitesi'nde yaptı, en çok tabiat bilimleriyle tıp okudu. Hayata atıldıktan sonra hem yazar hem de siyaset adamı olarak çalıştı. Önce 'nda İngiliz elçiliği katibi olarak bulundu, daha sonra İngiltere'ye dönünce 8 yıl boyunca Shaftsbury adında bir İngiliz aristokratının yanında özel hekimlik yaptı. 1683'te Shaftsbury'nin Hollanda'ya kaçmak zorunda kalması üzerine Locke da İngiltere'den ayrıldı. Ancak 1689'da İkinci İngiliz Devrimi başarı kazanınca İngiltere'ye dönebildi. Ancak daha sonra tekrar Fransa'ya iltica etmek zorunda kaldı.
Kabullenmeye dayalı hükûmet
Locke, bütün eserlerinde gelenek ve otoritenin her çeşidinden kurtulmak gerektiğini, insan hayatına ancak aklın kılavuzluk edebileceğini ileri sürer. Bu düşünceleriyle Liberalizm'in, tabii bir din anlayışının, 'nin öncüsü olmuştur. Mutlakiyet yönetimlerini ilk sarsan kişi olarak tarihe geçmiştir, mutlakiyet yönetimine açtığı sarsıntılar sonucunda zamanla derin yarıklar oluşmuştur ve üç büyük devrimin temelleri oluşmuştur. İngiliz, Amerikan ve Fransız devrimlerinin temelini oluşturan filozof olarak akıllara yer etmiştir. Doğal hukuk doktrinini savunanlardan biridir (Diğerleri: Jean Jacques Rousseau ve Thomas Hobbes).
Locke için dünya ile ilişiği kesmek ve deneyim sayesinde kişi bir şeyler öğrenebilir. İnsan sezgisel herhangi bir bilgiye sahip değildir. Dünyevi, deneye dayanan ve sistemli bir düşünce biçimini benimsemiştir. Dini dogmaların bu düşünce sisteminde yeri yoktur. İnsanın bu noktada görevi onun içinde yaşadığı dünya ile sınırlıdır. Sadece insanda bulunan kendini sevme duygusu ve aklın işleyişi ahlakın doğuşunu beraberinde getirmiştir. kabul etme bu felsefi temellerle vardır. Bir yönetici, otoritesini yönettiği insanların rızasına borçludur. Hükûmetler niçin vardır? Bu sorunun cevabı Locke'a göre doğa durumu ile açıklanabilir. Doğa durumu, yeryüzünde hiçbir siyasi topluluğun olmadığı bir duruma karşılık gelmektedir. Üstünlüklerin ve karışıklıkların artması yaşamı olumsuz etkiler ve insanlar bir araya gelerek siyasi toplulukları oluştururlar. Hükümdarlara ve güçlü siyasi yöneticilere bu durumda itibar edilir. İtimat bu noktada önemlidir. Yöneticinin otoritesi mutlak değildir ve karşılıklı itimat ile toplumsal sözleşme oluşturulmuştur. İktidar, kaynağını buna ve bu sürece borçludur. İnsanın hürriyeti ulusun kabullenişi ile kurulmuştur. Yasalarla, bu güven kayıt altına alınır. Bu benimseme aynı zamanda bu güvene ihanet eden yöneticiyi görevden uzaklaştırma hakkını da içerir.
İnsan hakları Locke'a göre yaşam, hürriyet ve mülkiyet olarak özetlenebilir. Bu hakların uygulanması, korunması hem yasalarla hem de kurumlarla sağlanır. Bağımsız bir yargı sistemi de bunların tümünü kapsar.
Hürriyet ile ilgili olarak ise, bir insanın özgürlüğü, başka bir insanın özgürlüğüne zarar gelebilecek noktada sona erer. Siyasi bir toplumsa özgürlük yasaların hükmüne bağlıdır. Mutlak değil, sınırları çizilmiş bir özgürlüktür.
İlk kitaplarını siyasi nedenlerden ötürü isimsiz yayınlamış ve hiçbir zaman bu eserlerin kendisine ait olduğunu kabul etmemiştir. Descartes'tan etkilenmesine rağmen ona hiçbir zaman benzememiş; zihnin özünün düşünme ve maddenin özünün yer kaplama olduğu biçimindeki iki temel ilkesine karşı çıkmıştır.
Gassendi'nin görüşleri ile Deneme'nin birçok bölümü arasındaki benzerlikler salt rastlantı olamayacak kadar büyüktür, öyle ki Leibniz, Locke için Gassendici demiştir. İnsan zihninin başlangıçta bir Tabula Rasa oluşu, Locke'taki "bütün niteliklerden yoksun ak kâğıt" ya da "boş oda" önermelerinin aynıdır.
John Locke'un Yönetim Sistemi anlayışı
Yargılama ve cezalandırma hakkını kendi iradesiyle yargıçlara yani yargı erkine bırakan toplum üyeleri, uygulanacak olan yasaların hazırlanması ve yürürlüğe konması görevini de bir başka güce; parlamentoya vermiştir. Ancak bu da yeterli değildir, bir de yürütme erkine ihtiyaç vardır; yasamanın koyduğu pozitif yasaları uygulayacak, ayrıca anlaşmaları yapacak, savaşa, barışa karar verecektir.
Locke'un toplumsal sözleşme hakkındaki görüşleri birçok konuda Thomas Hobbes'unkilere benziyor olsa da aslında farklılıkları çoktur. Locke'un var saydığı toplum sözleşmesi, Hobbes'unkinden çok farklıdır. Locke'a göre doğa durumunda mülkiyet hakkı yeterince korunmuyordur. Bunun üzerine toplumsal sözleşmeyle devlet kurulacaktır.
Locke, insanların doğa durumundan gelen hakları olduğunu ve hiçbir imparatorun bu hakları kaldırmaması gerektiğini savunur. Doğa durumunda insanlar tam bir özgürlük içinde yaşamaktadırlar. Aynı zamanda da eşitlik hakimdir. Çünkü doğa durumunda kimse bir diğerinin iktidarı halinde bulunmaz. Locke'un benimsediği mülkiyet kuramı bugün de varlığını sürdürmektedir. Locke'un amacı "Mülkiyet eşitsizliğini nasıl açıklayabilirim?" olmuştur. Bunu kısaca şu şekilde yapmaktadır; "Mülkiyet sahibi Tanrıdır. Bir şeyin mülkiyetini kazanabilmek için emek vermek gerekmektedir. Emek vermediğim bir şeyin mülkiyeti bende olamaz." Bunun için bir takım kurallar olduğunu söyler. Biriktirme yasağı ve herkesin ihtiyacını bırakma zorunluluğu bu bahsi geçen kurallardır. Bu kurallar paranın icadına kadar geçerli olmuştur. Sonra ise emek, satın alınmaya başlanmıştır.
Locke'a göre mülkiyetin kaynağı her zaman "emek" olmuştur. Locke, devlet iktidarını sınırlandırmanın bir yolu olarak kuvvetler ayrılığını görmektedir. Locke, devlet içerisinde yasama, yürütme ve konfederatif güç ismini verdiği üç ana gücün varlığından söz eder. Yasama gücünün kanunları yaptığını, yürütme gücünün bu kanunları uyguladığını, konfederatif gücün ise diğer devletlerle olan ilişkileri sağladığını söyler. Üstün olanın yasama gücü olduğunu, diğer iki gücün de ona tabi olduğunu vurgular.
Eserleri
- 'Essay on the Law of Nature' (Tabiat Kanunu Üzerine Denemeler)
- 'An Essay Concerning Human Understanding' (İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme)
- 'Some Thoughts Concerning Education' (Eğitim Üzerine Bazı Düşünceler)
- 'A Letter Concerning Toleration' (Hoşgörü Üzerine Bir Mektup)
- 'Two Treatises of Government' (Yönetim Üzerine İki İnceleme)
- 'Hükûmet Üzerine İki Deneme'
- 'Devlet'
- 'A Letter Concerning Toleration' (Tolerans Üzerine Bir Mektup)
- On The Reasonableness Of Christianity (Hristiyanlığın Akla Uygunluğu Üstüne)
Türkçede John Locke konulu kitaplar
- DIDER Jean (2009) John Locke (Çeviren: Atakan Altınörs), İstanbul, Paradigma yay.
Ayrıca bakınız
- M.Cranson, John Locke (Lockmans 1657) ve J.R
Kaynakça
- ^ Laslett 1988, s. 68, Locke and Hobbes.
- ^ Locke, John. A Letter Concerning Toleration Routledge, New York, 1991. p. 5 (Introduction)
- ^ Delaney, Tim. The march of unreason: science, democracy, and the new fundamentalism Oxford University Press, New York, 2005. p. 18
- ^ Godwin, Kenneth et al. School choice tradeoffs: liberty, equity, and diversity University of Texas Press, Austin, 2002. p. 12
- ^ . 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.
- ^ a b c Thomson, David, "Siyasi Düşünce Tarihi", Şule Yayınları, İstanbul 1997, s. 79-95.
- ^ Modern Devlet Anlayışının Felsefi Temelleri 21 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2011, 15 (2): 1-20
- ^ a b Cevizci,Ahmet,17.Yüzyıl Felsefesi, Say Yayınları,İstanbul 2013, s.448
| Vikisöz'de John Locke ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
John Locke 29 Agustos 1632 1632 08 29 28 Ekim 1704 Ingiliz klasik liberalizm dusuncesinin oncusu Ingiliz filozof Mesruti demokrasinin temel fikirlerini tutarli bir sekilde toparlayabilen ilk yazardir John LockeDogumu29 Agustos 1632 1632 08 29 Wrington Somerset IngiltereOlumu28 Ekim 1704 72 yasinda Essex IngiltereCagi17 yuzyil felsefesi modern felsefe BolgesiBati felsefesiOkuluDeneycilik toplum sozlesmesi dogal hukukIlgi alanlariMetafizik epistemoloji politik felsefe zihin felsefesi egitimOnemli fikirleriTabula rasa doga durumu mulkiyet hakkiEtkilendikleri Cicero Platon Aristoteles Aquinas Grotius Descartes Robert Filmer Hobbes Etkiledikleri Hume Kant Schopenhauer Berkeley Burke Paine Smith Voltaire Condillac Rousseau La Mettrie Toland Hutcheson Astell ve diger bircok siyasi filozofImzasi 17 yuzyilin en onemli dusunurlerinden biridir Dusunce ozgurlugunu insan eylemlerini akla gore duzenlemek anlayisini en genis olcude yayan ilk dusunur oldugu icin Avrupa daki aydinlanma ve nin gercek kurucusu olarak kabul edilir John Locke a gore insan zihni dogustan bos bir levhadir tabula rasa Daha sonra bu zihin deneyimle tecrube birlikte dolar HayatiJohn Locke Bristol yakinlarinda Wrington da dogdu Kumas ticareti ile ugrasan bir aileden gelmektedir Babasi ticaretle ugrasmak yerine noterligi tercih etmistir ibadetle sadelik isteyen Puriten mezhebinin koyu bir taraftariydi Locke un daha sonra one surdugu ogrenim kuramlarinda babasinin buyuk etkisi sezilir Locke yuksekogrenimini Oxford Universitesi nde yapti en cok tabiat bilimleriyle tip okudu Hayata atildiktan sonra hem yazar hem de siyaset adami olarak calisti Once nda Ingiliz elciligi katibi olarak bulundu daha sonra Ingiltere ye donunce 8 yil boyunca Shaftsbury adinda bir Ingiliz aristokratinin yaninda ozel hekimlik yapti 1683 te Shaftsbury nin Hollanda ya kacmak zorunda kalmasi uzerine Locke da Ingiltere den ayrildi Ancak 1689 da Ikinci Ingiliz Devrimi basari kazaninca Ingiltere ye donebildi Ancak daha sonra tekrar Fransa ya iltica etmek zorunda kaldi Kabullenmeye dayali hukumetLocke butun eserlerinde gelenek ve otoritenin her cesidinden kurtulmak gerektigini insan hayatina ancak aklin kilavuzluk edebilecegini ileri surer Bu dusunceleriyle Liberalizm in tabii bir din anlayisinin nin oncusu olmustur Mutlakiyet yonetimlerini ilk sarsan kisi olarak tarihe gecmistir mutlakiyet yonetimine actigi sarsintilar sonucunda zamanla derin yariklar olusmustur ve uc buyuk devrimin temelleri olusmustur Ingiliz Amerikan ve Fransiz devrimlerinin temelini olusturan filozof olarak akillara yer etmistir Dogal hukuk doktrinini savunanlardan biridir Digerleri Jean Jacques Rousseau ve Thomas Hobbes Locke icin dunya ile ilisigi kesmek ve deneyim sayesinde kisi bir seyler ogrenebilir Insan sezgisel herhangi bir bilgiye sahip degildir Dunyevi deneye dayanan ve sistemli bir dusunce bicimini benimsemistir Dini dogmalarin bu dusunce sisteminde yeri yoktur Insanin bu noktada gorevi onun icinde yasadigi dunya ile sinirlidir Sadece insanda bulunan kendini sevme duygusu ve aklin isleyisi ahlakin dogusunu beraberinde getirmistir kabul etme bu felsefi temellerle vardir Bir yonetici otoritesini yonettigi insanlarin rizasina borcludur Hukumetler nicin vardir Bu sorunun cevabi Locke a gore doga durumu ile aciklanabilir Doga durumu yeryuzunde hicbir siyasi toplulugun olmadigi bir duruma karsilik gelmektedir Ustunluklerin ve karisikliklarin artmasi yasami olumsuz etkiler ve insanlar bir araya gelerek siyasi topluluklari olustururlar Hukumdarlara ve guclu siyasi yoneticilere bu durumda itibar edilir Itimat bu noktada onemlidir Yoneticinin otoritesi mutlak degildir ve karsilikli itimat ile toplumsal sozlesme olusturulmustur Iktidar kaynagini buna ve bu surece borcludur Insanin hurriyeti ulusun kabullenisi ile kurulmustur Yasalarla bu guven kayit altina alinir Bu benimseme ayni zamanda bu guvene ihanet eden yoneticiyi gorevden uzaklastirma hakkini da icerir Insan haklari Locke a gore yasam hurriyet ve mulkiyet olarak ozetlenebilir Bu haklarin uygulanmasi korunmasi hem yasalarla hem de kurumlarla saglanir Bagimsiz bir yargi sistemi de bunlarin tumunu kapsar Hurriyet ile ilgili olarak ise bir insanin ozgurlugu baska bir insanin ozgurlugune zarar gelebilecek noktada sona erer Siyasi bir toplumsa ozgurluk yasalarin hukmune baglidir Mutlak degil sinirlari cizilmis bir ozgurluktur Ilk kitaplarini siyasi nedenlerden oturu isimsiz yayinlamis ve hicbir zaman bu eserlerin kendisine ait oldugunu kabul etmemistir Descartes tan etkilenmesine ragmen ona hicbir zaman benzememis zihnin ozunun dusunme ve maddenin ozunun yer kaplama oldugu bicimindeki iki temel ilkesine karsi cikmistir Gassendi nin gorusleri ile Deneme nin bircok bolumu arasindaki benzerlikler salt rastlanti olamayacak kadar buyuktur oyle ki Leibniz Locke icin Gassendici demistir Insan zihninin baslangicta bir Tabula Rasa olusu Locke taki butun niteliklerden yoksun ak kagit ya da bos oda onermelerinin aynidir John Locke un Yonetim Sistemi anlayisiYargilama ve cezalandirma hakkini kendi iradesiyle yargiclara yani yargi erkine birakan toplum uyeleri uygulanacak olan yasalarin hazirlanmasi ve yururluge konmasi gorevini de bir baska guce parlamentoya vermistir Ancak bu da yeterli degildir bir de yurutme erkine ihtiyac vardir yasamanin koydugu pozitif yasalari uygulayacak ayrica anlasmalari yapacak savasa barisa karar verecektir Locke un toplumsal sozlesme hakkindaki gorusleri bircok konuda Thomas Hobbes unkilere benziyor olsa da aslinda farkliliklari coktur Locke un var saydigi toplum sozlesmesi Hobbes unkinden cok farklidir Locke a gore doga durumunda mulkiyet hakki yeterince korunmuyordur Bunun uzerine toplumsal sozlesmeyle devlet kurulacaktir Locke insanlarin doga durumundan gelen haklari oldugunu ve hicbir imparatorun bu haklari kaldirmamasi gerektigini savunur Doga durumunda insanlar tam bir ozgurluk icinde yasamaktadirlar Ayni zamanda da esitlik hakimdir Cunku doga durumunda kimse bir digerinin iktidari halinde bulunmaz Locke un benimsedigi mulkiyet kurami bugun de varligini surdurmektedir Locke un amaci Mulkiyet esitsizligini nasil aciklayabilirim olmustur Bunu kisaca su sekilde yapmaktadir Mulkiyet sahibi Tanridir Bir seyin mulkiyetini kazanabilmek icin emek vermek gerekmektedir Emek vermedigim bir seyin mulkiyeti bende olamaz Bunun icin bir takim kurallar oldugunu soyler Biriktirme yasagi ve herkesin ihtiyacini birakma zorunlulugu bu bahsi gecen kurallardir Bu kurallar paranin icadina kadar gecerli olmustur Sonra ise emek satin alinmaya baslanmistir Locke a gore mulkiyetin kaynagi her zaman emek olmustur Locke devlet iktidarini sinirlandirmanin bir yolu olarak kuvvetler ayriligini gormektedir Locke devlet icerisinde yasama yurutme ve konfederatif guc ismini verdigi uc ana gucun varligindan soz eder Yasama gucunun kanunlari yaptigini yurutme gucunun bu kanunlari uyguladigini konfederatif gucun ise diger devletlerle olan iliskileri sagladigini soyler Ustun olanin yasama gucu oldugunu diger iki gucun de ona tabi oldugunu vurgular Eserleri Essay on the Law of Nature Tabiat Kanunu Uzerine Denemeler An Essay Concerning Human Understanding Insanin Anlama Yetisi Uzerine Bir Deneme Some Thoughts Concerning Education Egitim Uzerine Bazi Dusunceler A Letter Concerning Toleration Hosgoru Uzerine Bir Mektup Two Treatises of Government Yonetim Uzerine Iki Inceleme Hukumet Uzerine Iki Deneme Devlet A Letter Concerning Toleration Tolerans Uzerine Bir Mektup On The Reasonableness Of Christianity Hristiyanligin Akla Uygunlugu Ustune Turkcede John Locke konulu kitaplarDIDER Jean 2009 John Locke Ceviren Atakan Altinors Istanbul Paradigma yay Ayrica bakinizM Cranson John Locke Lockmans 1657 ve J RKaynakca Laslett 1988 s 68 Locke and Hobbes Locke John A Letter Concerning Toleration Routledge New York 1991 p 5 Introduction Delaney Tim The march of unreason science democracy and the new fundamentalism Oxford University Press New York 2005 p 18 Godwin Kenneth et al School choice tradeoffs liberty equity and diversity University of Texas Press Austin 2002 p 12 29 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2013 a b c Thomson David Siyasi Dusunce Tarihi Sule Yayinlari Istanbul 1997 s 79 95 Modern Devlet Anlayisinin Felsefi Temelleri 21 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 2011 15 2 1 20 a b Cevizci Ahmet 17 Yuzyil Felsefesi Say Yayinlari Istanbul 2013 s 448 Vikisoz de John Locke ile ilgili sozleri bulabilirsiniz