Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan'ın hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'deki kesintisiz Osmanlı zaferleri üzerine 1545'teki ateşkesin ardından 1547 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.
| 1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Alman Savaşları | |||||||||||
 Kanuni Sultan Süleyman | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Fransa |
 Malta Ceneviz Papalık Floransa | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
 Kanuni Sultan Süleyman Divane Hüsrev Paşa Sokullu Mehmed Paşa Yahyapaşazade Mehmet Paşa Barbaros Hayrettin Paşa Barbaroszade Hasan Reis Ulama Paşa |  V. Karl Ferdinand (ölü) Andrea Doria III. Charles | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| Azamî 60.000 asker / 110 parça gemi | Azamî 80.000 asker / 514 parça gemi | ||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| Nispeten çok az | En az 55.000 asker, 290 gemi | ||||||||||
Savaşın öncesi ve başlangıcı
Osmanlı İmparatorluğu 1526 yılında Macaristan Krallığı'na karşı kazandığı Mohaç zaferiyle bu ülkeyi kendine bağımlı hale getirmiş; Macar Kralı II. Layoş'un muharebe sırasında ölümü üzerine İstolni Belgrad'da toplanan Macar Dieti (soylular meclisi) 10 Kasım 1526'da Erdel Voyvodası Yanoş Zapolya'yı krallığa seçmişti. Kararı kabul etmeyen soyluların oluşturduğu bir diğer Diet ise 17 Aralık 1526'da Presburg'da toplanarak Avusturya Arşidükü Ferdinand'a (ölen Macar Kralı II. Layoş'un kayınbiraderiydi) krallığı tevcih etmişti.
Avusturya Arşidükü Ferdinand'ın bu hak iddiası çerçevesinde Macaristan'a girmesi ve Yanoş Zapolya'yı iki muharebede mağlup ederek Budin dahil Macaristan'ın önemli bölümünü işgal etmesi üzerine, Zapolya metbuu olduğu Osmanlı İmparatorluğu'ndan yardım istemiş, Osmanlıların üstünlüğüyle biten sonucunda imzalanan İstanbul Antlaşması'yla Macaristan üçe bölünürken, merkezî Macaristan ile Erdel Prensliği üzerindeki Osmanlı hâkimiyeti tanınmış, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu da elinde tuttuğu kuzey Macaristan toprakları için Osmanlılara yıllık vergi vermeyi kabul etmişti.
Bununla birlikte, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Macaristan üzerindeki iddiasından vazgeçmemişti. Çocuğu olmayan Macar Kralı Zapolya 24 Şubat 1538'de Avusturya Arşidükü Ferdinand'la, ölümü halinde Macar krallık tacını kendisine bırakmayı taahhüt ettiği gizli bir anlaşma imzaladı (). Ancak, Macar Kralı bu gizli antlaşmadan yaklaşık bir yıl sonra (1539 başlarında) Polonyalı Jagiellon Hanedanına mensup Izabela Jagiellonka'yla evlendi ve 15 Temmuz 1540'ta Yanoş Sigismund adlı oğlu dünyaya geldi. Bir hafta sonra ise Macar Kralı Zapolya öldü.
Kanuni Sultan Süleyman Kral Zapolya'nın ölümünden 15 gün önce, Kraliçe İzabela'dan gerçekten çocuğu olup olmadığını araştırmak için Budin'e bir elçi göndermiş, Kraliçe de Osmanlı elçisinin huzurunda Yanoş Sigismund'a süt vermek suretiyle anneliğine ikna etmiş, bu suretle de yeni kral için Kanuni Sultan Süleyman'ın himayesini talep etmişti. Osmanlı elçisi de (aldığı yetki doğrultusunda) bu himaye talebinin kabul edildiğini bildirmişti.
Ağustos ayında Ferdinand'ın elçileri Budin'e gelerek Nagyvarad Antlaşması uyarınca Kral Zapolya'nın hakim olduğu tüm toprakları Macarlardan talep ettiler. Kuzey ve Doğu Macaristan'daki bazı Macar komutanlar Ferdinand'a sığındılar.
Kralın hazinedârı György Martinuzzi süratle Budin'e gelerek duruma el koydu ve onun önerisi üzerine 13 Eylül 1540'ta Macar Dieti Yanoş Sigismund'u kral olarak seçti, ayrıca Martinuzzi, kralın annesi İzabela, Temeşvar Muhafızı ve Csesznek Lordu kral naipleri olarak belirlendiler.
Kral Ferdinand ise 9 Eylül'de General Leonard Freiherr von Vels'e Buda'nın işgalini emretmişti. General Vels komutasındaki yaklaşık 10.000 kişilik Alman birliği, Vişegrad, Vaç, Tata ve İstolni Belgrad'ı işgal ettikten sonra 21 Ekim'de Kral II. Yanoş ve annesi İzabela'nın sığındığı Budin kalesi önüne gelerek kuşatmayı başlattı. Bu harekât ve işgaller Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile Macaristan'ın hâkimi Osmanlı İmparatorluğu arasında savaşın fiilen başladığı anlamına geliyordu. 1530 yılındaki kuşatma sonrasında İtalyan tarzına göre tahkim edilen Budin kalesi ise kuşatmacılara dayanmayı başardı. Kayıplara uğrayan Alman birliği Budin'in karşısındaki Peşte'de bir garnizon bırakarak 1 Kasım'da Viyana'ya çekildi.
Bu çarpışmalar başlar başlamaz 1540 Ekim'inde Macar elçileri İstvan Verboczy ve Yanoş Eszeki Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıkarak ölen Kral Zapolya'nın vasiyetinin yerine getirilmesini istifsar ettiler. Kanuni Sultan Süleyman da, 1528 tarihli ittifak ve tâbiyet anlaşmasını teyidle, yıllık 25.000 altın flori karşılığında bebek Yanoş Sigismund'u babasının tahtının vârisi olarak tanıdı ve kendisine Kral Zapolya'nın arazisini bağışladı.
Aynı dönemde Ferdinand'ın elçisi Jerom Laçki 8 Ekim 1540'ta İstanbul'a vasıl olarak 7 Kasım'da Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıktı ve Nagyvarad Antlaşması hakkında bilgi vererek tüm Macaristan'ın Ferdinand'a terkine rıza gösterilmesini talep etti. Kanuni ise, Alman birliğinin işgallerini ve Budin'i kuşatmasını kınayarak ve Yanoş Sigismund'un krallığını tanıdığını vurgulamak suretiyle, elçi Laski'nin öne sürdüğü talepleri reddetti.
Budin'i askerî yöntemlerle elde etmeyi başaramayan Kral Ferdinand ise General Vels'ten Kral naibi ve Yanoş Sigismund'un himayedarı Martinuzzi ile Buda halkının rüşvetle kendi tarafına çekilmesini istediyse de, bunda da başarılı olamadı.
Savaş
Osmanlıların savaş hazırlığı
Avusturya Arşidükü Ferdinand'ın Macaristan topraklarının bir bölümünü işgali ile başkent Budin'i kuşatması savaşı fiilen başlatmıştı. Kral Ferdinand'ın elçisi Laski'nin taleplerinin dikkate alınmaksızın reddi de savaşın hukuken ilanı anlamına geldi. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman bir taraftan müteakip sefer mevsiminde (1541) Macaristan üzerine yürümeyi planlarken, diğer taraftan da Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun diplomatik anlamda yalıtılmasını sağlayacak adımlar attı.
Bu adımlardan birincisi Venedik Cumhuriyeti'yle 1537'den beri süren savaş halinin sona erdirilmesiydi. 1540 yılının ilk çeyreğinde İstanbul'da yürütülen müzakereler sonucunda Venedik'in Mora, Ege ve Dalmaçya'da ağır toprak kayıplarına uğradığı bir Anlaşma imzalandığı (2 Ekim 1540) gibi, iki ülke arasındaki ticarî ilişkiler de yeniden başladı.
İkinci adım ise Fransa'yla 1535 yılından beri süren ittifakın teyidini temin etmek oldu. Kanuni Sultan Süleyman bu amaçla, İstanbul'daki Fransız elçisi Rincon'u Fransız Kralına yolladı. Kral François'nın 11 Mayıs 1541'de Kanuni'ye ulaşan mektubu Fransa'nın dostluğunu ve müttefikliğini bir kez daha teyid ediyordu.
Üçüncü adım, Lehistan Krallığı'na (Polonya) 1540 Ekim ayında gönderilen mesaj ve 12 Aralık 1540 tarihli mektupla Kral II. Sigismund'dan (gerekmesi halinde) Macar Kralı Yanoş Sigismund'un hayatının korunmasının istenmesiydi. Osmanlılarla 1500 yılından beri sürekli barış halindeki Lehistan'ın 1533 yılında Kanuni'yle ömür boyu barış akdetmiş olan Kralı II. Sigismund bu talebi kabul etti.
Dördüncü adım, Kanuni'nin 1538 yılındaki Boğdan Seferi sonucunda tahttan indirdiği ve İstanbul'da gözetim altında tutulan eski voyvoda Petru Rareș'e 1541 Ocak ayında yeni bir ahidname tevdi ederek yeniden Boğdan Prensliği tahtına oturmasıydı. Yeni Voyvoda buna karşılık Osmanlıların müttefiklerine doğudan askerî destek sağlamayı taahhüt etti. Bu dört adımla, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu batı, doğu ve güneyden diplomatik anlamda çevrelenmişti.
Geriye, cephe gerisinin güvence altına alınması kaldı. İran sınırındaki askerî tehdidi dikkate alarak (bir taraftan tahtında gözünün olduğunu düşündüğü) oğlu Mustafa'yı Manisa'dan Amasya sancakbeyliğine tayin etti ve yeni Sadrazam Hadım Süleyman Paşa'nın emrindeki bir birlikle birlikte doğu sınırlarını korumakla görevlendirdi (Süleyman Paşa da 23 Mayıs 1541'de İstanbul'dan ayrılarak doğu sınırına yöneldi).
Kanuni Sultan Süleyman 1 Aralık 1540'tan 1541 Nisan'ına kadar Edirne'de kaldı. Sefer hazırlıklarına nezaret ettikten sonra İstanbul'a döndü ve 23 Haziran 1541'de Macaristan üzerine sefere çıktı (ordusunun başındaki 9. seferiydi). Filibe'ye geldiğinde ise Barbaros Hayrettin'i (1519'dan beri Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu tacı altında bulunan) İspanya tehdidine karşı 80 kadırgalık bir donanmayla Cezayir'e gönderdi.
Budin Kuşatması, İstabur Muharebesi ve Budin'in ilhakı (1541)
Bu süreçte Kral Ferdinand Macaristan'ı diplomasi ya da rüşvet yoluyla ele geçiremeyeceğini görünce 1541 ilkbaharında yeniden askerî seçeneğe yöneldi. komutasında Alman, Avusturya, Bohemya ve Moravya (Çek) birliklerinden kurulu 50.000 kişilik bir ordu Budin üzerine hareket etti. 3 Mayıs 1541 tarihinde şehrin önlerine gelen ordu, 4 Mayıs günü kaleyi kuşattı. Rumeli Beylerbeyi Divane Hüsrev Paşa ve III. Vezir Sokullu Mehmed Paşa komutasındaki öncü Türk birlikleri 10 Temmuz 1541 günü Budin önlerine geldi. Arkadan ana ordunun geldiğini öğrenen Alman ordusu 21 Ağustos'ta kuşatmayı kaldırarak düzensiz bir şekilde geri çekilmeye başladı. Türk birlikleri bu düzensiz çekilişi fark edince Alman ordusuna hücum etti. Alman ordusu 16 ilâ 20.000 kayıp verirken, esasen kuşatma sırasında ağır bir biçimde yaralanmış olan komutan Wilhelm von Roggendorf da muharebeden birkaç gün sonra Komarno'da öldü. Tuna boyunca Budin önlerine gelen Kasım Reis komutasındaki İnce Donanma da Alman ordusunun tahliye ettiği Peşte'yi ele geçirdi.
Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Türk ordusu ise 29 Ağustos günü Budin'e girdi. Kraliçe İzabela ve bir yaşındaki oğlu II. Yanoş'un Almanların yeni bir taarruzuna karşı Budin'i koruyamayacaklarına kanaat getirildiğinden Budin eyalet haline getirilerek doğrudan Osmanlı yönetimine bağlandı. Kalede garnizon bırakan Kanuni 12 Eylül'de şehirden ayrıldı ve ordusunun başında 27 Kasım'da İstanbul'a ulaştı.
Budin Eyaletinin kurulmasıyla birlikte Osmanlılar egemenlikleri altındaki Macaristan topraklarını yeniden tanzim ettiler. Buna göre, çocuk Kral Yanoş Sigismund'a Tisa'nın doğusundaki Doğu Macar Krallığı (Erdel Prensliği) (yıllık 10.000 florin vergi karşılığında) verilirken, annesi İzabela ve Martinuzzi naip olarak tayin edildiler. Temeşvar ise önceden olduğu gibi 'in idaresine verildi.
V. Karl'ın Cezayir seferi ve hezimeti (1541)
Kutsal Roma Cermen İmparatoru V. Karl ise Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Türk ordusunun Macaristan üzerine seferde olduğu dönemde, (1535 yılındaki Tunus kuşatmasından sonra) bu defa da Osmanlı egemenliğindeki Cezayir'in geri alınmasını (Barbaros Hayrettin Paşa tarafından 1529'da İspanyollardan nihaî olarak fethedilmişti) hedefledi ve büyük bir donanma hazırlattı. Bununla birlikte, bu sefer Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu tarihindeki en büyük askerî hezimetlerden birine dönüştü.
İmparator V. Karl'ın bizzat komuta ettiği ve Cenevizli amiral Andrea Dorya'nın idaresindeki 514 gemiden oluşan dev gibi bir donanmaya yaklaşık 50.000 kişilik bir muharip güç bindirilmişti. Fransa ve Felemenk sınırlarındaki gerginlik nedeniyle, Akdeniz'de sefere açılmak için çok geç bir tarih olan 28 Eylül 1541'de yelken açan donanma 19 Ekim'de Cezayir açıklarına ulaştı. Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Türk donanması da mevsimin geçliği nedeniyle merkez üslerine çekilmişti. 23 Ekim'de başlayan kuşatmada İmparatorluk ordusu Cezayir kalesindeki Barbaroszade Hasan Reis komutasındaki birlikler karşısında iki büyük yenilgiye uğradı. 24 Ekim'de başlayan fırtına sonucunda ise donanma tam bir felakete uğradı. İmparator V. Karl tamamen donanmasız kalıp ordunun da Cezayir'de mahsur kalması tehlikesine karşı paniğe kapılarak 31 Ekim'de kalan gemilere binilmesini emretti. Bu bozgun halindeki geri çekiliş karşısında Cezayir kalesindeki birlikler karşı saldırıya geçince İmparatorluk ordusu büyük bir hezimet yaşadı ve 17.000 ilâ 20.000 askeri boğuldu, kılıçtan geçirildi ya da esir düştü. İmparator V. Karl ise esir olmaktan Malta şövalyelerinin direnişi sayesinde kurtuldu. 290'a yakın gemi kaybetmiş donanma önce hâlâ İspanyolların elindeki Becaye'de toplandı, ardından 2 Kasım'da denize açılarak 3 Aralık'ta Cartagena'ya ulaştı.
Bu devasa yenilgi, Osmanlıların Akdeniz'de Preveze zaferiyle (1538) kazandıkları üstünlüğü pekiştirdiği gibi, İmparator V. Karl'ın askerî gücü ve prestijine de büyük bir darbe vurdu. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nda Lutherciler ile Katolikler arasında 1555 yılında Augsburg Barışı'yla (bir süreliğine) yatışacak mücadele hız kazandı. Bu çerçevede V. Karl, 1541 yılında Regensburg'da taraflar arasında bir Zirve düzenlemeye mecbur kaldı.
İmparator V. Karl'ın Cezayir seferi, Osmanlı Sarayında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na karşı Fransa Krallığı'yla birlikte doğrudan harekete geçme düşüncesinin hayata geçirilmesini de hızlandırdı. 11 Mayıs 1541 tarihinde Kral I. François'dan Fransa Krallığı'nın 1535 tarihli ittifaka bağlılığının teminatını alan Kanuni Sultan Süleyman, Ağustos 1541'de Osmanlı Devleti'ne gönderilen yeni Fransız elçisi Antoine Escalin des Eymars'ı 8 Mart 1542'de Fransa'ya İmparator V. Karl'a karşı mücadelesinde yardım edileceği vaadiyle gönderdi. 12 Temmuz 1542'de ise Fransa Krallığı Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na harp ilan ederek 1546'ya kadar sürecek 'nı başlattı.
Peşte Kuşatması (1542)
Alman ordusunun 21 Ağustos 1541'de Budin önünde uğradığı büyük yenilginin ardından kente vasıl olan Kanuni Sultan Süleyman'ın burayı doğrudan Osmanlı topraklarına dahil ederek Budin Eyaleti'ni kurması üzerine, Kral Ferdinand bir kez daha diplomasiye başvurmaya karar verdi. 7 Eylül 1541'de Ferdinand'ın elçileri Budin'e gelerek Kanuni'nin huzuruna çıktılar ve Macaristan'ın tamamı üzerindeki Alman/Avusturya hakimiyetinin tanınması karşılığında 100.000 flori ya da Kral Ferdinand'ın işgali altındaki veya hakimiyetini kabul etmiş bölgelerdeki hukukunun kabulü karşılığında 40.000 flori haraç teklif ettiler. Kanuni teklife doğrundan reddetti. 9 Eylül'de elçilerle görüşen Vezir Rüstem Paşa ise Kral Ferdinand'ın işgal ettiği yerlerin (Vişegrad, Vaç, Tata ve İstolni Belgrad) iadesi ile Ferdinand'ın hakimiyetini kabul etmiş bölgeler için ise haraç ödenmesini içeren bir karşı teklifte bulundu. Bu hususları müzakere etmeye yetkili olmayan elçilerle birlikte Kanuni Sultan Süleyman'ın aynı koşulları içeren mektubu Viyana'ya gönderildi (18 Eylül).
Kanuni Sultan Süleyman'ın ordusunun başında İstanbul'a dönmesinin ardın iki Osmanlı birliği Moravya'ya ve Erdel Prensliği'ni isyana kışkırtan Amerik Balassa ve Maliat'ın merkezleri 'a yönelik başarılı akınlarda bulundu (Nisan 1542). Aynı dönemde Erdel Prensliği'nin Osmanlı İmparatorluğu'na bağlılık koşullarını düzenleyen bir ferman düzenlendi.
Kral Ferdinand Macaristan'ı savaşmadan alma çabaları çerçevesindeki yeni diplomatik kanalı Doğu Macar Krallığı naibesi İzabela'yla açtı. Alman işgalindeki Macar topraklarında kurulu Orta Macar Krallığı ile Osmanlı Devleti'ne bağlı Doğu Macar Krallığı topraklarının (Buda'yı ele geçirmesi halinde) Kral Ferdinand'ın hükümranlığında birleştirilmesini öngören 29 Aralık 1541'de imzalandıysa da, (Almanların başarısız Peşta Kuşatmasının ardından) 20 Aralık 1542'de Macar Dieti tarafından geçersiz addedildi.
Öte yandan, 1542 ilkbaharında Kral Ferdinand'ın ikinci elçi heyeti Osmanlı sarayına ulaştı. Trankilus Andronikus adlı elçi uyarınca Kral Ferdinand'ın Macaristan üzerindeki hukukunun kabulü karşılığında yıllık 100.000 flori haraç teklifini sunduysa da, teklif fetih hakkı gerekçesi öne sürülerek reddedildiği gibi, içerik olarak 1541 Eylül'dekinden pek farklı olmaması nedeniyle elçilik heyeti Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıkarılmadı.
Bu girişiminden de sonuç alamayan Kral Ferdinand 60-80.000 askerden (Alman, Çek ve İtalyan) mürettep bir orduyu komutasında Peşte'yi kuşatmaya gönderdi. 27 Eylül 1542'de komutasındaki garnizonun savunduğu Peşte kalesini kuşatan İmparatorluk ordusu Ekim başında yoğunlaştırdığı taarruzlarında ağır kayıplara uğradığı gibi, 8 Ekim'de geri çekilirken de kaledeki garnizonun karşı taarruzu karşısında büyük zayiat verdi. Bu suretle, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun Osmanlı ordusunun ya da donanmasının sahada olmadığı dönemlerde icra ettiği dördüncü taarruz da (1540'ta Budin, 1541'de Budin ile Cezayir ve 1542'de Peşte) İmparatorluk ordularına büyük çaplı kayıplara neden olacak şekilde püskürtülmüş oldu. Bunun sonucunda 1543 yılından itibaren gerek karada gerek denizde saldırı inisiyatifi tamamen Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçti.
Kanunî Sultan Süleyman'ın Macaristan Seferi (1543)
1543 yılı Osmanlıların 1541'de ilhak ettikleri Budin'in hinterlandını fethetmeye başladıkları yıl oldu. Bu harekâtın ilk hedefini ise (Tuna yatağı doğrultusundaki Belgrad-Budin hattının doğusunda çok yakın bir mesafede yeralan) Segedin oldu. Buranın Macar ileri gelenleri Kral Ferdinand'ın hâkimiyetini benimseyip ve silahlı savunma yapmak için hazırlanınca Budin Beylerbeyi Küçük Bali Paşa 1543 Şubat'ında şehrin yöneticilerini yanına çağırdı ve ihanet ettikleri gerekçesiyle başlarını vurdurdu. Daha sonra birlik göndererek Segedin’i zaptetti ve Segedin Sancağı'nı kurdu.
İlkbaharda ise Kanuni Sultan Süleyman gerek Kral Ferdinand'ın bir taraftan barış girişiminde bulunurken diğer taraftan Peşte'yi kuşatmasını cezalandırmak gerek 1541'de Osmanlı eyaletine dönüştürülen Budin'in hinterlandını fethederek kentin güvenliğini sağlamak amacıyla ordusunun başında 10. seferine çıktı. 23 Nisan 1543'te Edirne'den ayrılan Türk ordusu Budin yönünde ilerlerken, Bosna Valisi Ulama Paşa Slavonya'da fetihlerde bulundu ve Valpo kalesini kuşatarak 22 Haziran 1543'te fethetti. Ayrıca, Peçuy ve Sikloş civarında bir Alman-Macar birliğini mağlup etti. Bölgeye gelmiş bulunan Kanuni Sultan Süleyman'ın nezaretinde 27 Haziran'da kuşatılan Sikloş kalesi 8 Temmuz'da fethedilirken, birkaç gün sonra da Peçuy kalesi Rumeli Beylerbeti Ahmed Paşa'ya teslim oldu. 29 Temmuz'da kuşatılan Estergon Kalesi 10 Ağustos'ta fethedilirken, 20 Ağustos'ta da Tata teslim oldu. Aynı gün kuşatılan İstolni Belgrad Kalesi 4 Eylül'de fethedilirken, Kasım Bey de Tuna'nın batısındaki Aynvar kalesini zaptetti. Balaton Gölü'ne yakın bölgede Osmanlı birliklerine aldırmaya çalışan François Akapuna komutasındaki 700 süvarilik Alman-Macar birliği de imha edildi. Seferin ardından Fransa, Venedik ve Ragusa'ya gönderen Kanunî, İstolni Belgrad'dayken de Lehistan Kralı'nın elçisinin getirdiği tebrikleri kabul etti ve Peşte üzerinden 21 Eylül'de Belgrad'a gelerek başkentinin yolunu tuttu. Kanuni Sultan Süleyman'ın fethettiği son iki şehir/kaleden Estergon Macar Krallığının 1000-1256 yılları arasındaki başkenti, İstolni Belgrad ise 1000-1543 arasında Macar krallarının defnedildiği ve 'nin toplandığı kentti.
Türk donanmasının Batı Akdeniz'deki harekâtı (1543-1544)
Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na karşı Macaristan'dan sonra taarruza geçtiği ikinci cephe Fransa'yla ittifakı çerçevesinde İtalya oldu. 28 Mayıs 1543'te İstanbul'dan ayrılan Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki 110 parçalık Türk donanması Napoli Krallığı'nın Messina ve Reggio kalelerini zaptettikten sonra kuzeye doğru limanları vurarak 29 Haziran'da Papalık Devleti'nin başkenti Roma'nın limanı önüne demirledi, 21 Temmuz'da ise Marsilya'da törenle karşılandı. Fransız donanmasıyla birleşerek Savoy Dükalığı'na bağlı Nice'i 6 Ağustos'ta kuşatan Türk donanması 22 Ağustos'ta şehri alarak yağmaladı ve kışlamak için Toulon'a çekildi.
Toulon'u sekiz ay üs olarak kullanan donanma, İspanya Krallığı'na bağlı Barselona ve Ceneviz Cumhuriyeti'ne bağlı Ligurya kıyılarını bombaladı ve Cenova limanını ablukaya alarak 4 yıldır Andrea Dorya'nın elinde esir olan Türk denizcisi Turgut Reis'i, ardından ise Piombino'yu ablukaya alarak Sinan Reis'in oğlunu kurtardı. 23 Mayıs 1544'te Toulon'dan ayrılan donanma İstanbul'a dönüş yolunda Floransa Cumhuriyeti ve Napoli Krallığı'nın kıyılarını topa tuttu. Bu seferle Türk donanması Batı Akdeniz'de Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu hakimiyetindeki ya da müttefik tüm devletleri sindirmeyi başardı.
Budin ve Bosna Beylerbeylerinin harekâtı (1544)
1541 ve 1543 yıllarında Macar Krallığının taht şehirleri olan Buda, Estergon ve İstolni Belgrad'ı fetheden Osmanlı İmparatorluğu hem bahsekonu Krallık üzerindeki egemenlik hakkının meşruiyetini pekiştirirken hem de asker anlamda bu üç önemli kentin oluşturduğu üçgenle Büyük Macar Ovasının merkezine sağlam bir şekilde yerleşti. Bu üçgen, 140 yıl boyunca Osmanlıların Macaristan'daki ağırlık merkezini teşkil etti. 1544 yılındaki harekât ise Budin ve Bosna Beylerbeyleri tarafından icra edildi. Bu çerçevede ilk hedef Macar Krallığının 1323-1408 arasındaki başkenti Vişegrad oldu. Budin Beylerbeyi Yahyapaşazade Mehmet Paşa komutasındaki Türk birliği yüksek tepe üzerine kurulu kaleyi 10 günlük bir kuşatmadan sonra ele geçirdikten sonra, sırasıyla Nograd, Vaç ve Hatvan kalelerini zaptetti. Daha sonra Tuna'nın batı yakasına yönelen Mehmet Paşa Dombovar, , Şimontorna ve kalelerini ele geçirdi. Şimontorna'da Bosna Valisi Ulama Paşa'nın birlikleriyle birleşen Budin Eyalet askerleri Slavonya'dan Hırvatistan içlerine ilerledi ve 'da Kont Nikola Zrinyi komutasındaki Hırvat ve Kont Bilderstein komutasındaki İstirya-Karintiya ordusunu sonra Banyaluka'ya döndü.
Mütareke ve barış (1545-1547)
1541-1544 arasındaki harekâtlarla, Budin Eyaletinin çevresindeki geniş topraklar doğrudan Osmanlı egemenliğine girerken Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu da barışa meyletmeye başladı. İmparator V. Karl üç cephede (Macaristan, İtalya ve Akdeniz) verdiği savaşlar sonucunda girdiği büyük malî darboğaz ve içeride giderek artan din temelli huzursuzluklar nedeniyle önce Fransa Krallığı'yla imzaladı (18 Eylül 1544) ve 'ndan çekildi.
Keza 1544'ün sonlarına doğru Kral Ferdinand bağlamında Osmanlı Devleti'ne ateşkes/barış teklif etmek üzere İstanbul'a giden Portekiz elçisi Eduardo Katanao'yu Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu adına da mütareke teklif etmekle yetkilendirdi. Bu elçinin, Hint Okyanusu'nda Osmanlı gemilerine seyrüsefer serbestisi tanınması karşılığında Portekiz Krallığı'na vergi vermesi teklifi kesin suretle reddedildiği için, Osmanlı-Alman mütarekesini teklif edebilecek bir imkanı kalmadı.
Kral Ferdinand ayrıca, Eğri hakimi Jerom Adorno'yu da Osmanlı sarayına gönderdiği gibi, elçinin temasları boyunca mütareke yapılması hususunda Budin Beylerbeyi Yahyapaşazade Mehmet Paşa'yla anlaştı. 28 Şubat 1545'te Sadrazam Rüstem Paşa'nın huzuruna çıkan elçi Adorno, Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıkacağı 15 Mart'tan bir gece önce öldü. Bunun üzerine, Worms'ta bulunan Kral Ferdinand Nikola Sikko'yu elçi olarak tayin etti. Elçi Sikko da vasıl olduğu Edirne'de Osmanlı temsilcisiyle 10 Kasım 1545'te 18 ay geçerli bir mütarekename imzaladı. Barış görüşmeleri için ise tam yetkili bir elçi gönderilecekti.
1546 yazında Regensburg'dan gönderilen elçi Veltvik, sonbaharda İstanbul'a ulaştıktan sonra 14 Aralık 1546'da Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıktı. 13 Haziran 1547'de müzakereler sonuçlandı ve 19 Haziran'da Ahidname imzalandı. Antlaşmaya göre Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Osmanlıların savaş süresinceki tüm fetihlerini tanırken, Macaristan'ın elinde kalan bölümü için 30.000 düka altını haracı ödemeyi sürdürmeye razı oldu. Ülkesine dönen elçinin getirdiği Ahidname nüshasını İmparator V. Karl 1 Ağustos'ta Augsburg'da imzaladı. Ardından Kral Ferdinand'ında imzaladığı nüsha Eylül sonlarında elçi Justi Argento tarafından İstanbul'a ulaştırıldı ve 10 Ekim'de Kanuni Sultan Süleyman'a sunuldu ve padişah tarafından tuğra ile akdedildi. Bu suretle, iki İmparatorluk arasında 1540 yılından beri süren savaş hali 1545'ten beri süren müzakereler sonunda barışa ulaştı.
Savaş sonrası
1547 Ekim'inde batıdaki hasmıyla barış yapan Kanuni Sultan Süleyman bu suretle doğudaki hasımı olan Safevi Devleti'ne yönelme olanağı buldu ve 29 Mart 1548'de bir yıl sürecek olan ve Tebriz (geçici olarak) ile Van'ın alınmasıyla sonuçlanacak ikinci İran seferi'ne çıktı.
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu da iç sorunlarına döndü. V. Karl 1547 yılında Wittenberg ve Bohemya'daki Protestan direnişlerini ezmeyi başardı.
Bununla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında 1547'de sağlanan barış hali de çok uzun sürmedi. İspanya Krallığı'nın 1550 Haziran'ında bir donanma göndererek Tunus'taki Osmanlı kalesi Mehdiye'yi ele geçirmesi ve Kral Ferdinand'ın György Martinuzzi aracılığıyla Macaristan ve Erdel'i yeniden ele geçirmeye çabaları 1562 yılına kadar sürecek yeni bir savaşın başlamasına neden oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.5, s.239-279, 282-290
- "Kanuni Sultan Süleyman'ın Estergon Seferi", Mehmet İpcioğlu, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya (1989).
- İslam Ansiklopedisi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1995) 6 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "16. Yüzyıl Osmanlı kale kuşatmaları (Strateji, taktik, kuşatma aşamaları ve teknolojisi)", Veysel Göger, İstanbul (2014).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1540 1545 Osmanli Alman Savasi Osmanli Imparatorlugu ve Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu arasinda Macaristan in hakimiyeti konusundaki cekisme nedeniyle baslayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz deki kesintisiz Osmanli zaferleri uzerine 1545 teki ateskesin ardindan 1547 yilinda Istanbul Antlasmasi yla sonuclanan savastir 1540 1545 Osmanli Alman SavasiOsmanli Alman SavaslariKanuni Sultan SuleymanTarih1540 1545BolgeMacaristan AkdenizSebepOsmanli Devleti ne tabi Macar Krali Yanos Zapolya nin olumunden sonra Avusturya Krali Ferdinand in Macaristan uzerinde hak iddia etmesiSonucKesin Osmanli zaferi Istanbul AntlasmasiCografi DegisikliklerBudin de dogrudan Osmanli egemenligi kuruldu Alman isgaline giren Macar Kralligi topraklari Osmanlilarin eline gecti TaraflarOsmanli Imparatorlugu FransaKutsal Roma Cermen Imparatorlugu ve muttefikleri Avusturya Ispanya Bohemya Hirvatistan Napoli Sicilya Savoy Malta Ceneviz Papalik FloransaKomutanlar ve liderlerKanuni Sultan Suleyman Divane Husrev Pasa Sokullu Mehmed Pasa Yahyapasazade Mehmet Pasa Barbaros Hayrettin Pasa Barbaroszade Hasan Reis Ulama PasaV Karl Ferdinand olu Andrea Doria III CharlesGuclerAzami 60 000 asker 110 parca gemiAzami 80 000 asker 514 parca gemiKayiplarNispeten cok azEn az 55 000 asker 290 gemiSavasin oncesi ve baslangiciKanuni Sultan Suleyman in Yanos Zapolya ya Macar tacini taktirmasi Osmanli Imparatorlugu 1526 yilinda Macaristan Kralligi na karsi kazandigi Mohac zaferiyle bu ulkeyi kendine bagimli hale getirmis Macar Krali II Layos un muharebe sirasinda olumu uzerine Istolni Belgrad da toplanan Macar Dieti soylular meclisi 10 Kasim 1526 da Erdel Voyvodasi Yanos Zapolya yi kralliga secmisti Karari kabul etmeyen soylularin olusturdugu bir diger Diet ise 17 Aralik 1526 da Presburg da toplanarak Avusturya Arsiduku Ferdinand a olen Macar Krali II Layos un kayinbiraderiydi kralligi tevcih etmisti Avusturya Arsiduku Ferdinand in bu hak iddiasi cercevesinde Macaristan a girmesi ve Yanos Zapolya yi iki muharebede maglup ederek Budin dahil Macaristan in onemli bolumunu isgal etmesi uzerine Zapolya metbuu oldugu Osmanli Imparatorlugu ndan yardim istemis Osmanlilarin ustunluguyle biten sonucunda imzalanan Istanbul Antlasmasi yla Macaristan uce bolunurken merkezi Macaristan ile Erdel Prensligi uzerindeki Osmanli hakimiyeti taninmis Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu da elinde tuttugu kuzey Macaristan topraklari icin Osmanlilara yillik vergi vermeyi kabul etmisti Bununla birlikte Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Macaristan uzerindeki iddiasindan vazgecmemisti Cocugu olmayan Macar Krali Zapolya 24 Subat 1538 de Avusturya Arsiduku Ferdinand la olumu halinde Macar krallik tacini kendisine birakmayi taahhut ettigi gizli bir anlasma imzaladi Ancak Macar Krali bu gizli antlasmadan yaklasik bir yil sonra 1539 baslarinda Polonyali Jagiellon Hanedanina mensup Izabela Jagiellonka yla evlendi ve 15 Temmuz 1540 ta Yanos Sigismund adli oglu dunyaya geldi Bir hafta sonra ise Macar Krali Zapolya oldu Kanuni Sultan Suleyman Kral Zapolya nin olumunden 15 gun once Kralice Izabela dan gercekten cocugu olup olmadigini arastirmak icin Budin e bir elci gondermis Kralice de Osmanli elcisinin huzurunda Yanos Sigismund a sut vermek suretiyle anneligine ikna etmis bu suretle de yeni kral icin Kanuni Sultan Suleyman in himayesini talep etmisti Osmanli elcisi de aldigi yetki dogrultusunda bu himaye talebinin kabul edildigini bildirmisti Agustos ayinda Ferdinand in elcileri Budin e gelerek Nagyvarad Antlasmasi uyarinca Kral Zapolya nin hakim oldugu tum topraklari Macarlardan talep ettiler Kuzey ve Dogu Macaristan daki bazi Macar komutanlar Ferdinand a sigindilar Kralin hazinedari Gyorgy Martinuzzi suratle Budin e gelerek duruma el koydu ve onun onerisi uzerine 13 Eylul 1540 ta Macar Dieti Yanos Sigismund u kral olarak secti ayrica Martinuzzi kralin annesi Izabela Temesvar Muhafizi ve Csesznek Lordu kral naipleri olarak belirlendiler Kral Ferdinand ise 9 Eylul de General Leonard Freiherr von Vels e Buda nin isgalini emretmisti General Vels komutasindaki yaklasik 10 000 kisilik Alman birligi Visegrad Vac Tata ve Istolni Belgrad i isgal ettikten sonra 21 Ekim de Kral II Yanos ve annesi Izabela nin sigindigi Budin kalesi onune gelerek kusatmayi baslatti Bu harekat ve isgaller Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu ile Macaristan in hakimi Osmanli Imparatorlugu arasinda savasin fiilen basladigi anlamina geliyordu 1530 yilindaki kusatma sonrasinda Italyan tarzina gore tahkim edilen Budin kalesi ise kusatmacilara dayanmayi basardi Kayiplara ugrayan Alman birligi Budin in karsisindaki Peste de bir garnizon birakarak 1 Kasim da Viyana ya cekildi Bu carpismalar baslar baslamaz 1540 Ekim inde Macar elcileri Istvan Verboczy ve Yanos Eszeki Kanuni Sultan Suleyman in huzuruna cikarak olen Kral Zapolya nin vasiyetinin yerine getirilmesini istifsar ettiler Kanuni Sultan Suleyman da 1528 tarihli ittifak ve tabiyet anlasmasini teyidle yillik 25 000 altin flori karsiliginda bebek Yanos Sigismund u babasinin tahtinin varisi olarak tanidi ve kendisine Kral Zapolya nin arazisini bagisladi Ayni donemde Ferdinand in elcisi Jerom Lacki 8 Ekim 1540 ta Istanbul a vasil olarak 7 Kasim da Kanuni Sultan Suleyman in huzuruna cikti ve Nagyvarad Antlasmasi hakkinda bilgi vererek tum Macaristan in Ferdinand a terkine riza gosterilmesini talep etti Kanuni ise Alman birliginin isgallerini ve Budin i kusatmasini kinayarak ve Yanos Sigismund un kralligini tanidigini vurgulamak suretiyle elci Laski nin one surdugu talepleri reddetti Budin i askeri yontemlerle elde etmeyi basaramayan Kral Ferdinand ise General Vels ten Kral naibi ve Yanos Sigismund un himayedari Martinuzzi ile Buda halkinin rusvetle kendi tarafina cekilmesini istediyse de bunda da basarili olamadi SavasOsmanlilarin savas hazirligi Kanuni Sultan Suleyman in Kralice Izabela ve oglu Yanos Sigismund u kabulu 1541 Avusturya Arsiduku Ferdinand in Macaristan topraklarinin bir bolumunu isgali ile baskent Budin i kusatmasi savasi fiilen baslatmisti Kral Ferdinand in elcisi Laski nin taleplerinin dikkate alinmaksizin reddi de savasin hukuken ilani anlamina geldi Bunun uzerine Kanuni Sultan Suleyman bir taraftan muteakip sefer mevsiminde 1541 Macaristan uzerine yurumeyi planlarken diger taraftan da Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun diplomatik anlamda yalitilmasini saglayacak adimlar atti Bu adimlardan birincisi Venedik Cumhuriyeti yle 1537 den beri suren savas halinin sona erdirilmesiydi 1540 yilinin ilk ceyreginde Istanbul da yurutulen muzakereler sonucunda Venedik in Mora Ege ve Dalmacya da agir toprak kayiplarina ugradigi bir Anlasma imzalandigi 2 Ekim 1540 gibi iki ulke arasindaki ticari iliskiler de yeniden basladi Ikinci adim ise Fransa yla 1535 yilindan beri suren ittifakin teyidini temin etmek oldu Kanuni Sultan Suleyman bu amacla Istanbul daki Fransiz elcisi Rincon u Fransiz Kralina yolladi Kral Francois nin 11 Mayis 1541 de Kanuni ye ulasan mektubu Fransa nin dostlugunu ve muttefikligini bir kez daha teyid ediyordu Ucuncu adim Lehistan Kralligi na Polonya 1540 Ekim ayinda gonderilen mesaj ve 12 Aralik 1540 tarihli mektupla Kral II Sigismund dan gerekmesi halinde Macar Krali Yanos Sigismund un hayatinin korunmasinin istenmesiydi Osmanlilarla 1500 yilindan beri surekli baris halindeki Lehistan in 1533 yilinda Kanuni yle omur boyu baris akdetmis olan Krali II Sigismund bu talebi kabul etti Dorduncu adim Kanuni nin 1538 yilindaki Bogdan Seferi sonucunda tahttan indirdigi ve Istanbul da gozetim altinda tutulan eski voyvoda Petru Rareș e 1541 Ocak ayinda yeni bir ahidname tevdi ederek yeniden Bogdan Prensligi tahtina oturmasiydi Yeni Voyvoda buna karsilik Osmanlilarin muttefiklerine dogudan askeri destek saglamayi taahhut etti Bu dort adimla Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu bati dogu ve guneyden diplomatik anlamda cevrelenmisti Geriye cephe gerisinin guvence altina alinmasi kaldi Iran sinirindaki askeri tehdidi dikkate alarak bir taraftan tahtinda gozunun oldugunu dusundugu oglu Mustafa yi Manisa dan Amasya sancakbeyligine tayin etti ve yeni Sadrazam Hadim Suleyman Pasa nin emrindeki bir birlikle birlikte dogu sinirlarini korumakla gorevlendirdi Suleyman Pasa da 23 Mayis 1541 de Istanbul dan ayrilarak dogu sinirina yoneldi Kanuni Sultan Suleyman 1 Aralik 1540 tan 1541 Nisan ina kadar Edirne de kaldi Sefer hazirliklarina nezaret ettikten sonra Istanbul a dondu ve 23 Haziran 1541 de Macaristan uzerine sefere cikti ordusunun basindaki 9 seferiydi Filibe ye geldiginde ise Barbaros Hayrettin i 1519 dan beri Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu taci altinda bulunan Ispanya tehdidine karsi 80 kadirgalik bir donanmayla Cezayir e gonderdi Budin Kusatmasi Istabur Muharebesi ve Budin in ilhaki 1541 Budin kusatmasi 1541 Bu surecte Kral Ferdinand Macaristan i diplomasi ya da rusvet yoluyla ele geciremeyecegini gorunce 1541 ilkbaharinda yeniden askeri secenege yoneldi komutasinda Alman Avusturya Bohemya ve Moravya Cek birliklerinden kurulu 50 000 kisilik bir ordu Budin uzerine hareket etti 3 Mayis 1541 tarihinde sehrin onlerine gelen ordu 4 Mayis gunu kaleyi kusatti Rumeli Beylerbeyi Divane Husrev Pasa ve III Vezir Sokullu Mehmed Pasa komutasindaki oncu Turk birlikleri 10 Temmuz 1541 gunu Budin onlerine geldi Arkadan ana ordunun geldigini ogrenen Alman ordusu 21 Agustos ta kusatmayi kaldirarak duzensiz bir sekilde geri cekilmeye basladi Turk birlikleri bu duzensiz cekilisi fark edince Alman ordusuna hucum etti Alman ordusu 16 ila 20 000 kayip verirken esasen kusatma sirasinda agir bir bicimde yaralanmis olan komutan Wilhelm von Roggendorf da muharebeden birkac gun sonra Komarno da oldu Tuna boyunca Budin onlerine gelen Kasim Reis komutasindaki Ince Donanma da Alman ordusunun tahliye ettigi Peste yi ele gecirdi Kanuni Sultan Suleyman komutasindaki Turk ordusu ise 29 Agustos gunu Budin e girdi Kralice Izabela ve bir yasindaki oglu II Yanos un Almanlarin yeni bir taarruzuna karsi Budin i koruyamayacaklarina kanaat getirildiginden Budin eyalet haline getirilerek dogrudan Osmanli yonetimine baglandi Kalede garnizon birakan Kanuni 12 Eylul de sehirden ayrildi ve ordusunun basinda 27 Kasim da Istanbul a ulasti Budin Eyaletinin kurulmasiyla birlikte Osmanlilar egemenlikleri altindaki Macaristan topraklarini yeniden tanzim ettiler Buna gore cocuk Kral Yanos Sigismund a Tisa nin dogusundaki Dogu Macar Kralligi Erdel Prensligi yillik 10 000 florin vergi karsiliginda verilirken annesi Izabela ve Martinuzzi naip olarak tayin edildiler Temesvar ise onceden oldugu gibi in idaresine verildi V Karl in Cezayir seferi ve hezimeti 1541 V Karl in Cezayir kusatmasiTitian in cizimiyle V Karl 1550 lerde Kutsal Roma Cermen Imparatoru V Karl ise Kanuni Sultan Suleyman komutasindaki Turk ordusunun Macaristan uzerine seferde oldugu donemde 1535 yilindaki Tunus kusatmasindan sonra bu defa da Osmanli egemenligindeki Cezayir in geri alinmasini Barbaros Hayrettin Pasa tarafindan 1529 da Ispanyollardan nihai olarak fethedilmisti hedefledi ve buyuk bir donanma hazirlatti Bununla birlikte bu sefer Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu tarihindeki en buyuk askeri hezimetlerden birine donustu Imparator V Karl in bizzat komuta ettigi ve Cenevizli amiral Andrea Dorya nin idaresindeki 514 gemiden olusan dev gibi bir donanmaya yaklasik 50 000 kisilik bir muharip guc bindirilmisti Fransa ve Felemenk sinirlarindaki gerginlik nedeniyle Akdeniz de sefere acilmak icin cok gec bir tarih olan 28 Eylul 1541 de yelken acan donanma 19 Ekim de Cezayir aciklarina ulasti Barbaros Hayrettin Pasa komutasindaki Turk donanmasi da mevsimin gecligi nedeniyle merkez uslerine cekilmisti 23 Ekim de baslayan kusatmada Imparatorluk ordusu Cezayir kalesindeki Barbaroszade Hasan Reis komutasindaki birlikler karsisinda iki buyuk yenilgiye ugradi 24 Ekim de baslayan firtina sonucunda ise donanma tam bir felakete ugradi Imparator V Karl tamamen donanmasiz kalip ordunun da Cezayir de mahsur kalmasi tehlikesine karsi panige kapilarak 31 Ekim de kalan gemilere binilmesini emretti Bu bozgun halindeki geri cekilis karsisinda Cezayir kalesindeki birlikler karsi saldiriya gecince Imparatorluk ordusu buyuk bir hezimet yasadi ve 17 000 ila 20 000 askeri boguldu kilictan gecirildi ya da esir dustu Imparator V Karl ise esir olmaktan Malta sovalyelerinin direnisi sayesinde kurtuldu 290 a yakin gemi kaybetmis donanma once hala Ispanyollarin elindeki Becaye de toplandi ardindan 2 Kasim da denize acilarak 3 Aralik ta Cartagena ya ulasti Bu devasa yenilgi Osmanlilarin Akdeniz de Preveze zaferiyle 1538 kazandiklari ustunlugu pekistirdigi gibi Imparator V Karl in askeri gucu ve prestijine de buyuk bir darbe vurdu Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nda Lutherciler ile Katolikler arasinda 1555 yilinda Augsburg Barisi yla bir sureligine yatisacak mucadele hiz kazandi Bu cercevede V Karl 1541 yilinda Regensburg da taraflar arasinda bir Zirve duzenlemeye mecbur kaldi Imparator V Karl in Cezayir seferi Osmanli Sarayinda Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu na karsi Fransa Kralligi yla birlikte dogrudan harekete gecme dusuncesinin hayata gecirilmesini de hizlandirdi 11 Mayis 1541 tarihinde Kral I Francois dan Fransa Kralligi nin 1535 tarihli ittifaka bagliliginin teminatini alan Kanuni Sultan Suleyman Agustos 1541 de Osmanli Devleti ne gonderilen yeni Fransiz elcisi Antoine Escalin des Eymars i 8 Mart 1542 de Fransa ya Imparator V Karl a karsi mucadelesinde yardim edilecegi vaadiyle gonderdi 12 Temmuz 1542 de ise Fransa Kralligi Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu na harp ilan ederek 1546 ya kadar surecek ni baslatti Peste Kusatmasi 1542 nun cizimiyle Peste KusatmasiKral Ferdinand Alman ordusunun 21 Agustos 1541 de Budin onunde ugradigi buyuk yenilginin ardindan kente vasil olan Kanuni Sultan Suleyman in burayi dogrudan Osmanli topraklarina dahil ederek Budin Eyaleti ni kurmasi uzerine Kral Ferdinand bir kez daha diplomasiye basvurmaya karar verdi 7 Eylul 1541 de Ferdinand in elcileri Budin e gelerek Kanuni nin huzuruna ciktilar ve Macaristan in tamami uzerindeki Alman Avusturya hakimiyetinin taninmasi karsiliginda 100 000 flori ya da Kral Ferdinand in isgali altindaki veya hakimiyetini kabul etmis bolgelerdeki hukukunun kabulu karsiliginda 40 000 flori harac teklif ettiler Kanuni teklife dogrundan reddetti 9 Eylul de elcilerle gorusen Vezir Rustem Pasa ise Kral Ferdinand in isgal ettigi yerlerin Visegrad Vac Tata ve Istolni Belgrad iadesi ile Ferdinand in hakimiyetini kabul etmis bolgeler icin ise harac odenmesini iceren bir karsi teklifte bulundu Bu hususlari muzakere etmeye yetkili olmayan elcilerle birlikte Kanuni Sultan Suleyman in ayni kosullari iceren mektubu Viyana ya gonderildi 18 Eylul Kanuni Sultan Suleyman in ordusunun basinda Istanbul a donmesinin ardin iki Osmanli birligi Moravya ya ve Erdel Prensligi ni isyana kiskirtan Amerik Balassa ve Maliat in merkezleri a yonelik basarili akinlarda bulundu Nisan 1542 Ayni donemde Erdel Prensligi nin Osmanli Imparatorlugu na baglilik kosullarini duzenleyen bir ferman duzenlendi Kral Ferdinand Macaristan i savasmadan alma cabalari cercevesindeki yeni diplomatik kanali Dogu Macar Kralligi naibesi Izabela yla acti Alman isgalindeki Macar topraklarinda kurulu Orta Macar Kralligi ile Osmanli Devleti ne bagli Dogu Macar Kralligi topraklarinin Buda yi ele gecirmesi halinde Kral Ferdinand in hukumranliginda birlestirilmesini ongoren 29 Aralik 1541 de imzalandiysa da Almanlarin basarisiz Pesta Kusatmasinin ardindan 20 Aralik 1542 de Macar Dieti tarafindan gecersiz addedildi Ote yandan 1542 ilkbaharinda Kral Ferdinand in ikinci elci heyeti Osmanli sarayina ulasti Trankilus Andronikus adli elci uyarinca Kral Ferdinand in Macaristan uzerindeki hukukunun kabulu karsiliginda yillik 100 000 flori harac teklifini sunduysa da teklif fetih hakki gerekcesi one surulerek reddedildigi gibi icerik olarak 1541 Eylul dekinden pek farkli olmamasi nedeniyle elcilik heyeti Kanuni Sultan Suleyman in huzuruna cikarilmadi Bu girisiminden de sonuc alamayan Kral Ferdinand 60 80 000 askerden Alman Cek ve Italyan murettep bir orduyu komutasinda Peste yi kusatmaya gonderdi 27 Eylul 1542 de komutasindaki garnizonun savundugu Peste kalesini kusatan Imparatorluk ordusu Ekim basinda yogunlastirdigi taarruzlarinda agir kayiplara ugradigi gibi 8 Ekim de geri cekilirken de kaledeki garnizonun karsi taarruzu karsisinda buyuk zayiat verdi Bu suretle Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun Osmanli ordusunun ya da donanmasinin sahada olmadigi donemlerde icra ettigi dorduncu taarruz da 1540 ta Budin 1541 de Budin ile Cezayir ve 1542 de Peste Imparatorluk ordularina buyuk capli kayiplara neden olacak sekilde puskurtulmus oldu Bunun sonucunda 1543 yilindan itibaren gerek karada gerek denizde saldiri inisiyatifi tamamen Osmanli Imparatorlugu nun eline gecti Kanuni Sultan Suleyman in Macaristan Seferi 1543 Kanuni Sultan Suleyman in Macaristan seferi 1543 Sebastiaen Vrancx tarafindan yapilan ve Estergon Kusatmasi ni gosteren tabloOsmanli minyaturunde Estergon ve cevresi 1543 yili Osmanlilarin 1541 de ilhak ettikleri Budin in hinterlandini fethetmeye basladiklari yil oldu Bu harekatin ilk hedefini ise Tuna yatagi dogrultusundaki Belgrad Budin hattinin dogusunda cok yakin bir mesafede yeralan Segedin oldu Buranin Macar ileri gelenleri Kral Ferdinand in hakimiyetini benimseyip ve silahli savunma yapmak icin hazirlaninca Budin Beylerbeyi Kucuk Bali Pasa 1543 Subat inda sehrin yoneticilerini yanina cagirdi ve ihanet ettikleri gerekcesiyle baslarini vurdurdu Daha sonra birlik gondererek Segedin i zaptetti ve Segedin Sancagi ni kurdu Ilkbaharda ise Kanuni Sultan Suleyman gerek Kral Ferdinand in bir taraftan baris girisiminde bulunurken diger taraftan Peste yi kusatmasini cezalandirmak gerek 1541 de Osmanli eyaletine donusturulen Budin in hinterlandini fethederek kentin guvenligini saglamak amaciyla ordusunun basinda 10 seferine cikti 23 Nisan 1543 te Edirne den ayrilan Turk ordusu Budin yonunde ilerlerken Bosna Valisi Ulama Pasa Slavonya da fetihlerde bulundu ve Valpo kalesini kusatarak 22 Haziran 1543 te fethetti Ayrica Pecuy ve Siklos civarinda bir Alman Macar birligini maglup etti Bolgeye gelmis bulunan Kanuni Sultan Suleyman in nezaretinde 27 Haziran da kusatilan Siklos kalesi 8 Temmuz da fethedilirken birkac gun sonra da Pecuy kalesi Rumeli Beylerbeti Ahmed Pasa ya teslim oldu 29 Temmuz da kusatilan Estergon Kalesi 10 Agustos ta fethedilirken 20 Agustos ta da Tata teslim oldu Ayni gun kusatilan Istolni Belgrad Kalesi 4 Eylul de fethedilirken Kasim Bey de Tuna nin batisindaki Aynvar kalesini zaptetti Balaton Golu ne yakin bolgede Osmanli birliklerine aldirmaya calisan Francois Akapuna komutasindaki 700 suvarilik Alman Macar birligi de imha edildi Seferin ardindan Fransa Venedik ve Ragusa ya gonderen Kanuni Istolni Belgrad dayken de Lehistan Krali nin elcisinin getirdigi tebrikleri kabul etti ve Peste uzerinden 21 Eylul de Belgrad a gelerek baskentinin yolunu tuttu Kanuni Sultan Suleyman in fethettigi son iki sehir kaleden Estergon Macar Kralliginin 1000 1256 yillari arasindaki baskenti Istolni Belgrad ise 1000 1543 arasinda Macar krallarinin defnedildigi ve nin toplandigi kentti Turk donanmasinin Bati Akdeniz deki harekati 1543 1544 Turk donanmasinin Nice kusatmasiTurk donanmasinin Toulon da kislamasi Osmanli Imparatorlugu nun Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu na karsi Macaristan dan sonra taarruza gectigi ikinci cephe Fransa yla ittifaki cercevesinde Italya oldu 28 Mayis 1543 te Istanbul dan ayrilan Barbaros Hayrettin Pasa komutasindaki 110 parcalik Turk donanmasi Napoli Kralligi nin Messina ve Reggio kalelerini zaptettikten sonra kuzeye dogru limanlari vurarak 29 Haziran da Papalik Devleti nin baskenti Roma nin limani onune demirledi 21 Temmuz da ise Marsilya da torenle karsilandi Fransiz donanmasiyla birleserek Savoy Dukaligi na bagli Nice i 6 Agustos ta kusatan Turk donanmasi 22 Agustos ta sehri alarak yagmaladi ve kislamak icin Toulon a cekildi Toulon u sekiz ay us olarak kullanan donanma Ispanya Kralligi na bagli Barselona ve Ceneviz Cumhuriyeti ne bagli Ligurya kiyilarini bombaladi ve Cenova limanini ablukaya alarak 4 yildir Andrea Dorya nin elinde esir olan Turk denizcisi Turgut Reis i ardindan ise Piombino yu ablukaya alarak Sinan Reis in oglunu kurtardi 23 Mayis 1544 te Toulon dan ayrilan donanma Istanbul a donus yolunda Floransa Cumhuriyeti ve Napoli Kralligi nin kiyilarini topa tuttu Bu seferle Turk donanmasi Bati Akdeniz de Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu hakimiyetindeki ya da muttefik tum devletleri sindirmeyi basardi Budin ve Bosna Beylerbeylerinin harekati 1544 Visegrad kalesi 1541 ve 1543 yillarinda Macar Kralliginin taht sehirleri olan Buda Estergon ve Istolni Belgrad i fetheden Osmanli Imparatorlugu hem bahsekonu Krallik uzerindeki egemenlik hakkinin mesruiyetini pekistirirken hem de asker anlamda bu uc onemli kentin olusturdugu ucgenle Buyuk Macar Ovasinin merkezine saglam bir sekilde yerlesti Bu ucgen 140 yil boyunca Osmanlilarin Macaristan daki agirlik merkezini teskil etti 1544 yilindaki harekat ise Budin ve Bosna Beylerbeyleri tarafindan icra edildi Bu cercevede ilk hedef Macar Kralliginin 1323 1408 arasindaki baskenti Visegrad oldu Budin Beylerbeyi Yahyapasazade Mehmet Pasa komutasindaki Turk birligi yuksek tepe uzerine kurulu kaleyi 10 gunluk bir kusatmadan sonra ele gecirdikten sonra sirasiyla Nograd Vac ve Hatvan kalelerini zaptetti Daha sonra Tuna nin bati yakasina yonelen Mehmet Pasa Dombovar Simontorna ve kalelerini ele gecirdi Simontorna da Bosna Valisi Ulama Pasa nin birlikleriyle birlesen Budin Eyalet askerleri Slavonya dan Hirvatistan iclerine ilerledi ve da Kont Nikola Zrinyi komutasindaki Hirvat ve Kont Bilderstein komutasindaki Istirya Karintiya ordusunu sonra Banyaluka ya dondu Mutareke ve baris 1545 1547 1541 1544 arasindaki harekatlarla Budin Eyaletinin cevresindeki genis topraklar dogrudan Osmanli egemenligine girerken Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu da barisa meyletmeye basladi Imparator V Karl uc cephede Macaristan Italya ve Akdeniz verdigi savaslar sonucunda girdigi buyuk mali darbogaz ve iceride giderek artan din temelli huzursuzluklar nedeniyle once Fransa Kralligi yla imzaladi 18 Eylul 1544 ve ndan cekildi Keza 1544 un sonlarina dogru Kral Ferdinand baglaminda Osmanli Devleti ne ateskes baris teklif etmek uzere Istanbul a giden Portekiz elcisi Eduardo Katanao yu Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu adina da mutareke teklif etmekle yetkilendirdi Bu elcinin Hint Okyanusu nda Osmanli gemilerine seyrusefer serbestisi taninmasi karsiliginda Portekiz Kralligi na vergi vermesi teklifi kesin suretle reddedildigi icin Osmanli Alman mutarekesini teklif edebilecek bir imkani kalmadi Kral Ferdinand ayrica Egri hakimi Jerom Adorno yu da Osmanli sarayina gonderdigi gibi elcinin temaslari boyunca mutareke yapilmasi hususunda Budin Beylerbeyi Yahyapasazade Mehmet Pasa yla anlasti 28 Subat 1545 te Sadrazam Rustem Pasa nin huzuruna cikan elci Adorno Kanuni Sultan Suleyman in huzuruna cikacagi 15 Mart tan bir gece once oldu Bunun uzerine Worms ta bulunan Kral Ferdinand Nikola Sikko yu elci olarak tayin etti Elci Sikko da vasil oldugu Edirne de Osmanli temsilcisiyle 10 Kasim 1545 te 18 ay gecerli bir mutarekename imzaladi Baris gorusmeleri icin ise tam yetkili bir elci gonderilecekti 1546 yazinda Regensburg dan gonderilen elci Veltvik sonbaharda Istanbul a ulastiktan sonra 14 Aralik 1546 da Kanuni Sultan Suleyman in huzuruna cikti 13 Haziran 1547 de muzakereler sonuclandi ve 19 Haziran da Ahidname imzalandi Antlasmaya gore Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Osmanlilarin savas suresinceki tum fetihlerini tanirken Macaristan in elinde kalan bolumu icin 30 000 duka altini haraci odemeyi surdurmeye razi oldu Ulkesine donen elcinin getirdigi Ahidname nushasini Imparator V Karl 1 Agustos ta Augsburg da imzaladi Ardindan Kral Ferdinand inda imzaladigi nusha Eylul sonlarinda elci Justi Argento tarafindan Istanbul a ulastirildi ve 10 Ekim de Kanuni Sultan Suleyman a sunuldu ve padisah tarafindan tugra ile akdedildi Bu suretle iki Imparatorluk arasinda 1540 yilindan beri suren savas hali 1545 ten beri suren muzakereler sonunda barisa ulasti Savas sonrasiAlti konumun anahtari 1547 Ekim inde batidaki hasmiyla baris yapan Kanuni Sultan Suleyman bu suretle dogudaki hasimi olan Safevi Devleti ne yonelme olanagi buldu ve 29 Mart 1548 de bir yil surecek olan ve Tebriz gecici olarak ile Van in alinmasiyla sonuclanacak ikinci Iran seferi ne cikti Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu da ic sorunlarina dondu V Karl 1547 yilinda Wittenberg ve Bohemya daki Protestan direnislerini ezmeyi basardi Bununla birlikte Osmanli Imparatorlugu ile Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu arasinda 1547 de saglanan baris hali de cok uzun surmedi Ispanya Kralligi nin 1550 Haziran inda bir donanma gondererek Tunus taki Osmanli kalesi Mehdiye yi ele gecirmesi ve Kral Ferdinand in Gyorgy Martinuzzi araciligiyla Macaristan ve Erdel i yeniden ele gecirmeye cabalari 1562 yilina kadar surecek yeni bir savasin baslamasina neden oldu Ayrica bakiniz1550 1562 Osmanli Alman SavasiKaynakca Medieval Buda in Context Laszlo Veszpremy Brill Boston 2016 s 508 1494 1559 Italyan Savaslari ve Osmanli Devleti nin Bu Savaslara Katilmasi Sertug Galip Inan History Studies International Journal of History ISSN 1309 4173 c 4 sayi 2 Temmuz 2012 s 191Dis baglantilar Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 5 s 239 279 282 290 Kanuni Sultan Suleyman in Estergon Seferi Mehmet Ipcioglu Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Konya 1989 Islam Ansiklopedisi Turk Diyanet Vakfi Istanbul 1995 6 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 16 Yuzyil Osmanli kale kusatmalari Strateji taktik kusatma asamalari ve teknolojisi Veysel Goger Istanbul 2014