Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
MiG-25 (Rusça: Микоян и Гуревич МиГ-25) (NATO rapor ismi: " Foxbat") Rus Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu (OKB) tarafından geliştirilip üretilmiş üçüncü nesil bir avcı/ önleyici ve yüksek hızlı keşif uçağıdır. Prototip olarak ilk uçuşunu 1964 yılında gerçekleştiren Foxbat, sesten üç kat hızlı seyredebilme yeteneği, güçlü radar sistemi ve uzun menzilli havadan havaya füze donanımıyla zamanının Batılı gözlemcilerini oldukça endişelendirmiş, bu endişeler orta vadede ABD tarafından F-15 Eagle savaş uçağının geliştirilmesine giden zemini oluşturmuştur.
| MiG-25 Foxbat | |
|---|---|
 MiG-25PU. | |
| Türü | Avcı ve yüksek hızlı keşif uçağı |
| Ulusal köken |  Sovyetler Birliği |
| Üretici | Mikoyan Gurevich OKB |
| Tasarımcı | Mikoyan Gurevich OKB |
| İlk uçuş | 6 Mart 1964 |
| Hizmete giriş | 1972 |
| Durumu | Sınırlı sayıda hizmette |
| Ana kullanıcı | Sovyetler Birliği (1972-1991) Rusya (1991-2013) |
| Diğer kullanıcılar | Cezayir Suriye Azerbaycan Ermenistan |
| Üretim sayısı | 1.186 |
| Değişimleri | Mikoyan MiG-31 |
1972 yılında Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nde (PVO Strany) hizmete giren MiG-25'in yetenekleri, programın gizliliği sebebiyle gerçek anlamda 1976 senesine dek anlaşılamamıştır. O yıl isimli bir Rus MiG-25 pilotunun uçağıyla birlikte Japonya'ya iltica etmesi sonrasında bu yeni ve gizemli Sovyet uçağını yakından inceleme şansına sahip olan Batılı gözlemciler, iki adet büyük turbojet motoru, vakumlu tüplerden (lambalı devre) oluşan elektronik altyapısı ve hafif ve ucuz materyallerin kullanıldığı üstyapısıyla uçağın yıllarca abartıldığının aksine aslında son derece basit ancak işlevsel bir tasarıma sahip olduğu görüşüne varmışlardır.
Bugüne dek 1.182 adet üretilen MiG-25, Cezayir ve Suriye hava kuvvetleri envanterinde sınırlı sayıda hizmet vermektedir.
Tasarım ve Geliştirme
1950'lerde ABD'nin sesten üç kat hızlı seyreden (örn. XB-70 Valkyrie) ve avcı (örn. , XF-108 Rapier) uçağı geliştirme çalışmalarına karşılık olarak tasarlanan MiG-25, başta cruise füzesi platformu, yüksek hızlı keşif uçağı, hatta 5-7 yolcu kapasiteli ufak bir yolcu uçağı gibi çeşitli türevlere sahip, çok amaçlı bir platform olarak düşünülmüş olsa da, zamanla sadece avcı ve yüksek hızlı keşif görevlerine odaklanılmıştır.
Yeni uçağın geliştirilmesi görevini 10 Mart 1961 tarihinde üstlenen Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu, ilk prototipi Ye-155 ismiyle tasarlamıştır. Aynı dönemde ABD'nin sesten hızlı bombardıman ve avcı uçağı programları birer birer iptal olmasına karşın, Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri (PVO), uçağın Lockheed SR-71 Blackbird gibi hızlı stratejik keşif uçaklarına karşı etkili bir güç oluşturacağı kanısıyla tasarım sürecinin devamına karar vermiştir.
Ses hızının iki katını (Mach 2) aşan hızlarda yaşanan ısınma problemleri sebebiyle MiG-25 gibi yüksek hızlı tasarımlarda, uçak imalatında yaygın olarak kullanılan alüminyum alaşımlarından yararlanılamamaktadır. Amerikan firmaları bu sorunu titanyum veya gözenekli çelik gibi üretimi oldukça zahmetli ve pahalı materyallerle çözme yolunu tercih ederken, Mikoyan Gurevich, MiG-25'in üstyapısını çoğunlukla Inconel adı verilen bir çelik-nikel alaşımından imal etmiştir. Yine ucuzluk ve kolaylık gayesiyle ve el kaynağı gibi uçak imalatı için uygunluğu ve sağlamlığı tartışılan yöntemlerle üretilen MiG-25, öngörülenin aksine hizmette olduğu süre zarfında hiçbir sağlamlık sorunu yaşamamıştır. Yine de uçağın kritik noktalarında titanyum ve alüminyum alaşımları gibi daha geleneksel materyallere de yer verilmiştir.
Ye-155-R1 adı verilen ve keşif uçağı olarak tasarlanan ilk prototip, ilk uçuşunu 6 Mart 1964 tarihinde gerçekleştirmiştir. Ye-155-P1 adı verilen ilk avcı uçağı prototipi de bundan yaklaşık altı ay sonra, 9 Eylül 1964 tarihinde ilk kez havalanmıştır. İlgili her alanda Sovyet havacılığı için bir ilki oluşturan MiG-25'in tasarım ve geliştirme çalışmaları 6 yıl sürmüş, bu süre zarfında Ye-266 adıyla anılan bir dizi prototip 1965, 1966 ve 1967 yıllarında çeşitli uçuş hız ve irtifa rekorlarına imza atmıştır. Nihayet 1969 yılında MiG-25P Foxbat-A (avcı uçağı) ve MiG-25R Foxbat-B (keşif uçağı) olarak iki türev halinde seri üretimine geçilen uçak, üç yıl sonra Sovyet Hava Kuvvetleri'nde (MiG-25R) ve Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nde (PVO) (MiG-25P) hizmete girmiştir. Her iki türev için de iki kişilik birer eğitim uçağı da ayrıca geliştirilmiş, bunlar MiG-25PU Foxbat-C (avcı uçağı) ve MiG-25RU Foxbat-D (keşif uçağı) olarak tanımlanmıştır.
Üretilen diğer türevler şu şekildedir:
- MiG-25RBS ve MiG-25RBSh: Yana doğru tarama yapabilen (side-looking) radar sistemleriyle donatılmıştır.
- MiG-25RBK ve MiG-25RBF (Foxbat-D): Elektronik istihbarat görevlerinde kullanılmak üzere özel donanıma sahiptir.
- MiG-25BM (Foxbat-F): Düşman uçaksavarlarına karşı saldırı görevlerinde kullanılmak üzere özel donanıma sahiptir. anti-radar füzelerini taşıyabilir.
Genel Bilgiler
- Uçağın parçalarının çoğu elle ve oldukça kaba bir şekilde kaynaklanmıştır. Yine ucuz ve kolay üretim kaygısı ile Amerikan tasarımlarının aksine perçin başları uçağın aerodinamik yapısını etkilemeyeceği düşünülen yerlerde gövdeye gömülmemiştir.
- Uçağın elektronik sistemlerinin büyük çoğunluğu vakum tüpü (lambalı devre) teknolojisine sahiptir. Bu tercihin üç önemli avantajı mevcuttur:
- Vakum tüplü sistemler yüksek hızlı seyir sonucu oluşan aşırı ısıya daha iyi dayanmakta, transistör temelli modern sistemlerin aksine ayrıca iklimlendirme tertibatı gerektirmemektedir.
- Vakum tüplerinin üretimi oldukça kolay ve ucuz olduğu için elektronik sistemlerin bakım ve onarımı ileri üs ve konuşlandırma bölgelerinde hızlı ve ekonomik bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir.
- Vakum tüplü sistemler nükleer patlamalar sonucu oluşan yıkıcı elektromanyetik dalgalardan etkilenmemektedir.
- Yine vakum tüplü sistemlerin kullanılması sayesinde uçağın Smerch-A (NATO: Foxfire) radarı 600 kilowatt gibi korkunç bir güce ulaşabilmektedir. Yaygın olarak dillendirilen bir şehir efsanesine göre MiG-25'lerin konuşlu olduğu hava üslerinin çevresinde güçlü Smerch-A radarının yaydığı mikrodalga ışınları yüzünden yanarak ölmüş yüzlerce tavşan bulunmuş, bu sebepten ötürü radarın uçak belli bir irtifaya ulaşmadan radar sistemi kullanılması yasaklanmıştır.
- Etkileyici hızına karşın MiG-25'in görev menzili yalnızca 1.200 km'dir. Öyle ki, 1976 yılında Japonya'ya iltica eden 'nun kullandığı MiG-25'in yakıtı inişten hemen sonra tükenmiştir.
'nun ilticasıyla belki de en sıkı korunan endüstriyel sırrının ifşa olmasının şokunu yaşayan Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu, MiG-25'in caydırıcılığını korumak amacıyla temel tasarım üzerine daha güçlü (ve verimli) motorlar ile gelişmiş radar ve elektronik sistemlerin entegre edildiği MiG-25PD Foxbat-E türevini geliştirmiştir. Daha önceden hizmete giren 370 MiG-25P de kademeli olarak bu standarda yükseltilmiştir.
Üretimi 1984 yılına dek devam eden MiG-25, tüm türevleriyle toplam 1.186 adet üretilmiş, bunlardan bir kısmı Cezayir, Bulgaristan, Hindistan, Suriye, Irak ve Libya'ya ihraç edilmiştir. Sovyetler Birliği'nin yıkılmasını takiben Rusya ve Azerbaycan tarafından kullanılmaya devam eden MiG-25, hâlen bu iki ülkenin envanterinde sınırlı sayıda da olsa hizmet vermektedir.
Görev Tarihçesi
İlginçtir ki MiG-25, ilk görev tecrübesini henüz Sovyetler Birliği envanterinde hizmete girmemişken, 1970 yılından 1972 yılına kadar iki sene Mısır'da test edilmiştir. Sovyetler Birliği tarafından geçici olarak Mısır'da test edilen 4 MİG-25 Foxbat, Mısır bayrak ve amblemleriyle ancak Sovyet pilotları tarafından iki yıl bu ülkede görev yapmıştır. Bu süre zarfında ikili gruplar halinde toplam 20 kez İsrail hava sahasını taciz eden uçaklar, uçuşların zamanı ve süresi İsrail istihbaratı tarafından bilinmesine karşın herhangi bir engellemeye uğramamıştır. Ardından 1972 [1] 24 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . yılında MİG-25 Sovyet Hava Kuvvetleri Ve Sovyet Hava Savunma Kuvvetlerinde hizmete girmiştir. 1973 yılında bu uçaklardan biri Mach 3.2 hızına ulaşarak bu türünün hız rekorunu kırmış, ancak uçağın motorları bu zorlamayı kaldıramayarak yanmıştır. Uçaklar aynı yıl Yom Kippur Savaşı öncesinde Sovyetler Birliği'ne geri dönmüş, ancak savaşı takiben tekrar Mısır'da görev yapmaya başlamıştır.
1974 yıllarında Sibirya bölgesinden Sovyet hava sahasını işgal eden bir SR-71 Blackbird keşif görevi sırasında MiG-25 tarafından fark edilmiş ve SR-71 Blackbird uçağına radar kilidi atmamıştır. MiG-25 tarafından füze ile saldırılan SR-71-Blackbird’ün pilotu son anda yaptığı bir manevra ile kurtulmuştur. Bu olaydan sonra Amerika Birleşik Devletleri Sovyet hava sahasına bir daha bir SR-71 Blackbird sokmadı ve bu tarihten itibaren bu uçakların bir kısmı NASA’ya verilirken diğer uçaklar yüksek işletme maliyetleri ve başta yakıt kaçırma gibi problemlerinden ötürü emekli edip Amerika Birleşik Devletleri’ndeki müzelere dağıtıldı. Bu uçakların bazıları gösteri uçuşlarında da kullanıldı.
İran-Irak Savaşı sırasında Irak tarafından kullanılan MiG-25'lerin savaştaki etkinliği konusunda bir bilgi bulunmamaktadır.
Körfez Savaşı
I. Körfez Savaşı'nın ilk gününün gecesinde Teğmen Scott Spiecher tarafından uçurulan ABD Deniz Kuvvetleri'ne bağlı bir (F/A-18 Hornet) savaş uçağı, Irak Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir MiG-25PD tarafından vurulup düşürülmüştür. Bu, savaş boyunca Irak Hava Kuvvetleri'nin doğrulanan 4 hava zaferinden biridir.
Savaş sırasında iki MiG-25 Amerikan güçlerince düşürülmüş, savaştan bir yıl sonra da Irak 'daki uçuşa yasak bölgeyi ihlal eden bir MiG-25, İncirlik Hava Üssü'nden kalkan Amerikan F-16 uçaklarınca düşürülmüştür.
Yine I. Körfez Savaşı sırasında Irak Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir MiG-25, tam sekiz Amerikan F-15 Eagle uçağının arasından sıyrılarak korumakta oldukları elektronik harp ve uçağına saldırı gerçekleştirmiştir. Saldırı sonucu EF-111 hasar görmemiş, ancak bölgeden uzaklaşmak zorunda kalmıştır. Radar karıştırıcı desteğinden yoksun kalan F-15'lerden biri de Irak uçaksavar füzeleri tarafından düşürülmüştür. Yine aynı savaş sırasında iki MiG-25, dört F-15 Eagle uçağını taciz etmiş, karşılığında Amerikan uçaklarının ateşlediği toplam 10 adet füzenin tamamından da yüksek hızları sayesinde kaçmayı başarmıştır.
Hindistan
1997 yılında Hindistan Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir MiG-25, Pakistan üzerinde 65.000 ft irtifada sesten yaklaşık üç kat hızlı seyrederken Pakistan radarlarınca tespit edilmiştir. Pakistan Hava Kuvvetleri'nin bu uçaklara karşı o dönemde kullanabileceği silahları olmadığı için bu uçuşun taciz/gösteri amaçlı olduğu kanısına varılmıştır.
23 Aralık 2002 tarihinde Irak Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir MiG-25, bu ülkenin hava sahasında keşif görevi yürüten bir Amerikan MQ-1 Predator insansız hava aracını vurup düşürmüştür. Tarihte insanlı ve insansız hava araçları arasında gerçekleşen bu ilk it dalaşı sırasında Predator tarafından ateşlenen füzeleri MiG-25'e isabet etmemiştir.
2003'te başlayan Irak Savaşı boyunca hiçbir varlık gösteremeyen Irak Hava Kuvvetleri'ne bağlı diğer tüm uçaklar gibi MiG-25'lerin de çoğu yerde veya yeraltı sığınaklarında yok edilmiştir. Aynı yıl Amerikan güçleri tarafından bir hava üssünün yakınlarında çöle gömülü vaziyette iki MiG-25 ele geçirilmiş, bu uçaklar inceleme için ABD'ye gönderilmiştir. İncelemesi tamamlanan uçaklardan biri şu an Ohio eyaletinin Dayton kentindeki ABD Hava Kuvvetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
Kullanıcılar
Aktif Kullanıcılar
![image]()
Cezayir- Cezayir Hava Kuvvetleri'nde 11 adet MiG-25 hâlen aktif hizmettedir.
![image]()
Suriye- 11 adedi hâlen hizmettedir. Bunlardan beşi keşif, biri de eğitim türevidir.
Eski Kullanıcılar
![image]()
Ermenistan- Hizmet dışı
![image]()
Azerbaycan- 2013 yılında hizmetten çekildi.
![image]()
Bulgaristan- 1982 yılında üç keşif ve bir de eğitim türevi olarak hizmete girmiştir. 1984 yılında keşif uçaklarından biri düşmüş, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin yıkılmasını takiben kalan tüm MiG-25'ler Rusya'ya geri gönderilip MiG-23 avcı-bombardıman uçakları ile değiştirilmiştir.
![image]()
Hindistan- 2006 yılında hizmetten ayrılmıştır.
![image]()
Irak- Toplam yedi adedi hizmet vermiştir. Çoğu I. Körfez Savaşı ve Irak Savaşı'nda yok edilmiştir. Birinci körfez savaşı zamanında Türk asıllı Alpleon kod adlı bir rus pilot Mig-25 ile Amerikalı binbaşının kullandığı F-18 hava muharebesinde F-18 düşmüştür, bunun üzerine Amerikan deniz kuvvetleri 30 savaş uçağını birden havalandırmış büyük bir skandal oluşmuştu. 2003 yılında iki adedi çölde gömülü olarak ele geçirilmiştir.
![image]()
Gürcistan![image]()
Kazakistan![image]()
Libya![image]()
Rusya- 2013 yılında hizmet dışı bırakıldı.
![image]()
Sovyetler Birliği
![image]()
Türkmenistan![image]()
Ukrayna- Hizmetten ayrılmıştır.
Genel Özellikler (MiG-25P)
- Mürettebat: 1
- Uzunluk: 19.75 m (64 ft 10 in)
- Yükseklik: 6.10 m (20 ft 0.25 in)
- Kanat açıklığı: 14.01 m (45 ft 11.5 in)
- Kanat Alanı: 61.40 m² (660.93 ft²)
- Boş ağırlığı: 20,000 kg (44,080 lb)
- Yüklü ağırlığı: 36,720 kg (80,952 lb)
- Azami Kalkış Ağırlığı: 31,800 kg
- Motor: 2 × Tumansky R-15B-300 Artyakıcı turbofan
- Kuru itme gücü: 73.5 kN (16,524 lbf) (tek motor için)
- Artyakıcı ile itme gücü: 100.1 kN (22,494 lbf) (tek motor için)
Performans
Ayrıca bakınız
Benzer tasarım ve gelişimdeki uçaklar
Benzer rolde, dönemde ve yetenekte olan uçaklar
- CF-105 Arrow
- F-14 Tomcat
- XF-108 Rapier
- Saab 35 Draken
- Convair F-106
- North American A-5 Vigilante
Kaynakça
MiG-25 Foxbat hakkında bilgi (İngilizce)13 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
MiG-25 Foxbat, Greg Goebel (İngilizce)24 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
MiG 25 Rusca Mikoyan i Gurevich MiG 25 NATO rapor ismi Foxbat Rus Mikoyan Gurevich Tasarim Burosu OKB tarafindan gelistirilip uretilmis ucuncu nesil bir avci onleyici ve yuksek hizli kesif ucagidir Prototip olarak ilk ucusunu 1964 yilinda gerceklestiren Foxbat sesten uc kat hizli seyredebilme yetenegi guclu radar sistemi ve uzun menzilli havadan havaya fuze donanimiyla zamaninin Batili gozlemcilerini oldukca endiselendirmis bu endiseler orta vadede ABD tarafindan F 15 Eagle savas ucaginin gelistirilmesine giden zemini olusturmustur MiG 25 FoxbatMiG 25PU TuruAvci ve yuksek hizli kesif ucagiUlusal koken Sovyetler BirligiUreticiMikoyan Gurevich OKBTasarimciMikoyan Gurevich OKBIlk ucus6 Mart 1964Hizmete giris1972DurumuSinirli sayida hizmetteAna kullaniciSovyetler Birligi 1972 1991 Rusya 1991 2013 Diger kullanicilarCezayir Suriye Azerbaycan ErmenistanUretim sayisi1 186DegisimleriMikoyan MiG 31 1972 yilinda Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri nde PVO Strany hizmete giren MiG 25 in yetenekleri programin gizliligi sebebiyle gercek anlamda 1976 senesine dek anlasilamamistir O yil isimli bir Rus MiG 25 pilotunun ucagiyla birlikte Japonya ya iltica etmesi sonrasinda bu yeni ve gizemli Sovyet ucagini yakindan inceleme sansina sahip olan Batili gozlemciler iki adet buyuk turbojet motoru vakumlu tuplerden lambali devre olusan elektronik altyapisi ve hafif ve ucuz materyallerin kullanildigi ustyapisiyla ucagin yillarca abartildiginin aksine aslinda son derece basit ancak islevsel bir tasarima sahip oldugu gorusune varmislardir Bugune dek 1 182 adet uretilen MiG 25 Cezayir ve Suriye hava kuvvetleri envanterinde sinirli sayida hizmet vermektedir Tasarim ve Gelistirme1950 lerde ABD nin sesten uc kat hizli seyreden orn XB 70 Valkyrie ve avci orn XF 108 Rapier ucagi gelistirme calismalarina karsilik olarak tasarlanan MiG 25 basta cruise fuzesi platformu yuksek hizli kesif ucagi hatta 5 7 yolcu kapasiteli ufak bir yolcu ucagi gibi cesitli turevlere sahip cok amacli bir platform olarak dusunulmus olsa da zamanla sadece avci ve yuksek hizli kesif gorevlerine odaklanilmistir Yeni ucagin gelistirilmesi gorevini 10 Mart 1961 tarihinde ustlenen Mikoyan Gurevich Tasarim Burosu ilk prototipi Ye 155 ismiyle tasarlamistir Ayni donemde ABD nin sesten hizli bombardiman ve avci ucagi programlari birer birer iptal olmasina karsin Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri PVO ucagin Lockheed SR 71 Blackbird gibi hizli stratejik kesif ucaklarina karsi etkili bir guc olusturacagi kanisiyla tasarim surecinin devamina karar vermistir Ses hizinin iki katini Mach 2 asan hizlarda yasanan isinma problemleri sebebiyle MiG 25 gibi yuksek hizli tasarimlarda ucak imalatinda yaygin olarak kullanilan aluminyum alasimlarindan yararlanilamamaktadir Amerikan firmalari bu sorunu titanyum veya gozenekli celik gibi uretimi oldukca zahmetli ve pahali materyallerle cozme yolunu tercih ederken Mikoyan Gurevich MiG 25 in ustyapisini cogunlukla Inconel adi verilen bir celik nikel alasimindan imal etmistir Yine ucuzluk ve kolaylik gayesiyle ve el kaynagi gibi ucak imalati icin uygunlugu ve saglamligi tartisilan yontemlerle uretilen MiG 25 ongorulenin aksine hizmette oldugu sure zarfinda hicbir saglamlik sorunu yasamamistir Yine de ucagin kritik noktalarinda titanyum ve aluminyum alasimlari gibi daha geleneksel materyallere de yer verilmistir MiG 25RB uzerindeki kameralar Ye 155 R1 adi verilen ve kesif ucagi olarak tasarlanan ilk prototip ilk ucusunu 6 Mart 1964 tarihinde gerceklestirmistir Ye 155 P1 adi verilen ilk avci ucagi prototipi de bundan yaklasik alti ay sonra 9 Eylul 1964 tarihinde ilk kez havalanmistir Ilgili her alanda Sovyet havaciligi icin bir ilki olusturan MiG 25 in tasarim ve gelistirme calismalari 6 yil surmus bu sure zarfinda Ye 266 adiyla anilan bir dizi prototip 1965 1966 ve 1967 yillarinda cesitli ucus hiz ve irtifa rekorlarina imza atmistir Nihayet 1969 yilinda MiG 25P Foxbat A avci ucagi ve MiG 25R Foxbat B kesif ucagi olarak iki turev halinde seri uretimine gecilen ucak uc yil sonra Sovyet Hava Kuvvetleri nde MiG 25R ve Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri nde PVO MiG 25P hizmete girmistir Her iki turev icin de iki kisilik birer egitim ucagi da ayrica gelistirilmis bunlar MiG 25PU Foxbat C avci ucagi ve MiG 25RU Foxbat D kesif ucagi olarak tanimlanmistir Uretilen diger turevler su sekildedir MiG 25RBS ve MiG 25RBSh Yana dogru tarama yapabilen side looking radar sistemleriyle donatilmistir MiG 25RBK ve MiG 25RBF Foxbat D Elektronik istihbarat gorevlerinde kullanilmak uzere ozel donanima sahiptir MiG 25BM Foxbat F Dusman ucaksavarlarina karsi saldiri gorevlerinde kullanilmak uzere ozel donanima sahiptir anti radar fuzelerini tasiyabilir Genel BilgilerRus Hava Kuvvetlerine ait bir MiG 25RBSMiG 25PU egitim ucagiUcagin parcalarinin cogu elle ve oldukca kaba bir sekilde kaynaklanmistir Yine ucuz ve kolay uretim kaygisi ile Amerikan tasarimlarinin aksine percin baslari ucagin aerodinamik yapisini etkilemeyecegi dusunulen yerlerde govdeye gomulmemistir Ucagin elektronik sistemlerinin buyuk cogunlugu vakum tupu lambali devre teknolojisine sahiptir Bu tercihin uc onemli avantaji mevcuttur Vakum tuplu sistemler yuksek hizli seyir sonucu olusan asiri isiya daha iyi dayanmakta transistor temelli modern sistemlerin aksine ayrica iklimlendirme tertibati gerektirmemektedir Vakum tuplerinin uretimi oldukca kolay ve ucuz oldugu icin elektronik sistemlerin bakim ve onarimi ileri us ve konuslandirma bolgelerinde hizli ve ekonomik bir sekilde gerceklestirilebilmektedir Vakum tuplu sistemler nukleer patlamalar sonucu olusan yikici elektromanyetik dalgalardan etkilenmemektedir Yine vakum tuplu sistemlerin kullanilmasi sayesinde ucagin Smerch A NATO Foxfire radari 600 kilowatt gibi korkunc bir guce ulasabilmektedir Yaygin olarak dillendirilen bir sehir efsanesine gore MiG 25 lerin konuslu oldugu hava uslerinin cevresinde guclu Smerch A radarinin yaydigi mikrodalga isinlari yuzunden yanarak olmus yuzlerce tavsan bulunmus bu sebepten oturu radarin ucak belli bir irtifaya ulasmadan radar sistemi kullanilmasi yasaklanmistir Etkileyici hizina karsin MiG 25 in gorev menzili yalnizca 1 200 km dir Oyle ki 1976 yilinda Japonya ya iltica eden nun kullandigi MiG 25 in yakiti inisten hemen sonra tukenmistir nun ilticasiyla belki de en siki korunan endustriyel sirrinin ifsa olmasinin sokunu yasayan Mikoyan Gurevich Tasarim Burosu MiG 25 in caydiriciligini korumak amaciyla temel tasarim uzerine daha guclu ve verimli motorlar ile gelismis radar ve elektronik sistemlerin entegre edildigi MiG 25PD Foxbat E turevini gelistirmistir Daha onceden hizmete giren 370 MiG 25P de kademeli olarak bu standarda yukseltilmistir Uretimi 1984 yilina dek devam eden MiG 25 tum turevleriyle toplam 1 186 adet uretilmis bunlardan bir kismi Cezayir Bulgaristan Hindistan Suriye Irak ve Libya ya ihrac edilmistir Sovyetler Birligi nin yikilmasini takiben Rusya ve Azerbaycan tarafindan kullanilmaya devam eden MiG 25 halen bu iki ulkenin envanterinde sinirli sayida da olsa hizmet vermektedir Gorev TarihcesiIlginctir ki MiG 25 ilk gorev tecrubesini henuz Sovyetler Birligi envanterinde hizmete girmemisken 1970 yilindan 1972 yilina kadar iki sene Misir da test edilmistir Sovyetler Birligi tarafindan gecici olarak Misir da test edilen 4 MIG 25 Foxbat Misir bayrak ve amblemleriyle ancak Sovyet pilotlari tarafindan iki yil bu ulkede gorev yapmistir Bu sure zarfinda ikili gruplar halinde toplam 20 kez Israil hava sahasini taciz eden ucaklar ucuslarin zamani ve suresi Israil istihbarati tarafindan bilinmesine karsin herhangi bir engellemeye ugramamistir Ardindan 1972 1 24 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde yilinda MIG 25 Sovyet Hava Kuvvetleri Ve Sovyet Hava Savunma Kuvvetlerinde hizmete girmistir 1973 yilinda bu ucaklardan biri Mach 3 2 hizina ulasarak bu turunun hiz rekorunu kirmis ancak ucagin motorlari bu zorlamayi kaldiramayarak yanmistir Ucaklar ayni yil Yom Kippur Savasi oncesinde Sovyetler Birligi ne geri donmus ancak savasi takiben tekrar Misir da gorev yapmaya baslamistir 1974 yillarinda Sibirya bolgesinden Sovyet hava sahasini isgal eden bir SR 71 Blackbird kesif gorevi sirasinda MiG 25 tarafindan fark edilmis ve SR 71 Blackbird ucagina radar kilidi atmamistir MiG 25 tarafindan fuze ile saldirilan SR 71 Blackbird un pilotu son anda yaptigi bir manevra ile kurtulmustur Bu olaydan sonra Amerika Birlesik Devletleri Sovyet hava sahasina bir daha bir SR 71 Blackbird sokmadi ve bu tarihten itibaren bu ucaklarin bir kismi NASA ya verilirken diger ucaklar yuksek isletme maliyetleri ve basta yakit kacirma gibi problemlerinden oturu emekli edip Amerika Birlesik Devletleri ndeki muzelere dagitildi Bu ucaklarin bazilari gosteri ucuslarinda da kullanildi Iran Irak Savasi sirasinda Irak tarafindan kullanilan MiG 25 lerin savastaki etkinligi konusunda bir bilgi bulunmamaktadir Korfez Savasi Irak taki Col Firtinasi operasyonunda bir lazer gudumlu bomba ile saldiriya ugradiktan sonraki bir MIG 25 Foxbat kalintilari I Korfez Savasi nin ilk gununun gecesinde Tegmen Scott Spiecher tarafindan ucurulan ABD Deniz Kuvvetleri ne bagli bir F A 18 Hornet savas ucagi Irak Hava Kuvvetleri ne bagli bir MiG 25PD tarafindan vurulup dusurulmustur Bu savas boyunca Irak Hava Kuvvetleri nin dogrulanan 4 hava zaferinden biridir Savas sirasinda iki MiG 25 Amerikan guclerince dusurulmus savastan bir yil sonra da Irak daki ucusa yasak bolgeyi ihlal eden bir MiG 25 Incirlik Hava Ussu nden kalkan Amerikan F 16 ucaklarinca dusurulmustur Yine I Korfez Savasi sirasinda Irak Hava Kuvvetleri ne bagli bir MiG 25 tam sekiz Amerikan F 15 Eagle ucaginin arasindan siyrilarak korumakta olduklari elektronik harp ve ucagina saldiri gerceklestirmistir Saldiri sonucu EF 111 hasar gormemis ancak bolgeden uzaklasmak zorunda kalmistir Radar karistirici desteginden yoksun kalan F 15 lerden biri de Irak ucaksavar fuzeleri tarafindan dusurulmustur Yine ayni savas sirasinda iki MiG 25 dort F 15 Eagle ucagini taciz etmis karsiliginda Amerikan ucaklarinin atesledigi toplam 10 adet fuzenin tamamindan da yuksek hizlari sayesinde kacmayi basarmistir Hindistan 1997 yilinda Hindistan Hava Kuvvetleri ne bagli bir MiG 25 Pakistan uzerinde 65 000 ft irtifada sesten yaklasik uc kat hizli seyrederken Pakistan radarlarinca tespit edilmistir Pakistan Hava Kuvvetleri nin bu ucaklara karsi o donemde kullanabilecegi silahlari olmadigi icin bu ucusun taciz gosteri amacli oldugu kanisina varilmistir 23 Aralik 2002 tarihinde Irak Hava Kuvvetleri ne bagli bir MiG 25 bu ulkenin hava sahasinda kesif gorevi yuruten bir Amerikan MQ 1 Predator insansiz hava aracini vurup dusurmustur Tarihte insanli ve insansiz hava araclari arasinda gerceklesen bu ilk it dalasi sirasinda Predator tarafindan ateslenen fuzeleri MiG 25 e isabet etmemistir 2003 te baslayan Irak Savasi boyunca hicbir varlik gosteremeyen Irak Hava Kuvvetleri ne bagli diger tum ucaklar gibi MiG 25 lerin de cogu yerde veya yeralti siginaklarinda yok edilmistir Ayni yil Amerikan gucleri tarafindan bir hava ussunun yakinlarinda cole gomulu vaziyette iki MiG 25 ele gecirilmis bu ucaklar inceleme icin ABD ye gonderilmistir Incelemesi tamamlanan ucaklardan biri su an Ohio eyaletinin Dayton kentindeki ABD Hava Kuvvetleri Muzesi nde sergilenmektedir KullanicilarKullanicilar Aktif kullanicilar Onceki kullanicilarAktif Kullanicilar Cezayir Cezayir Hava Kuvvetleri nde 11 adet MiG 25 halen aktif hizmettedir Suriye 11 adedi halen hizmettedir Bunlardan besi kesif biri de egitim turevidir Eski Kullanicilar Ermenistan Hizmet disi Azerbaycan 2013 yilinda hizmetten cekildi Bulgaristan 1982 yilinda uc kesif ve bir de egitim turevi olarak hizmete girmistir 1984 yilinda kesif ucaklarindan biri dusmus 1991 yilinda Sovyetler Birligi nin yikilmasini takiben kalan tum MiG 25 ler Rusya ya geri gonderilip MiG 23 avci bombardiman ucaklari ile degistirilmistir Hindistan 2006 yilinda hizmetten ayrilmistir Irak Toplam yedi adedi hizmet vermistir Cogu I Korfez Savasi ve Irak Savasi nda yok edilmistir Birinci korfez savasi zamaninda Turk asilli Alpleon kod adli bir rus pilot Mig 25 ile Amerikali binbasinin kullandigi F 18 hava muharebesinde F 18 dusmustur bunun uzerine Amerikan deniz kuvvetleri 30 savas ucagini birden havalandirmis buyuk bir skandal olusmustu 2003 yilinda iki adedi colde gomulu olarak ele gecirilmistir Gurcistan Kazakistan Libya Rusya 2013 yilinda hizmet disi birakildi Sovyetler BirligiSovyet Hava Kuvvetleri Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri Turkmenistan Ukrayna Hizmetten ayrilmistir Genel Ozellikler MiG 25P Murettebat 1 Uzunluk 19 75 m 64 ft 10 in Yukseklik 6 10 m 20 ft 0 25 in Kanat acikligi 14 01 m 45 ft 11 5 in Kanat Alani 61 40 m 660 93 ft Bos agirligi 20 000 kg 44 080 lb Yuklu agirligi 36 720 kg 80 952 lb Azami Kalkis Agirligi 31 800 kg Motor 2 Tumansky R 15B 300 Artyakici turbofan Kuru itme gucu 73 5 kN 16 524 lbf tek motor icin Artyakici ile itme gucu 100 1 kN 22 494 lbf tek motor icin Performans Azami hiz Yuksek irtifa 3 2 Mach 3 470 km s 2 170 mph 2 83 Mach 3 200 km h 1 920 mph motor limiti ile Dusuk irtifa 1 200 km s 648 knots 746 mph Menzil 1 730 km 935 nmi 1 075 mi Dahili yakit ile birlikte Azami irtifa Servis Tavani 20 700 m 67 915 ft 4 fuze ile beraber 24 400 m 80 000 ft RB modellerinde Tirmanis degeri 208 m s 40 950 ft min Kanat yuklemesi 598 kg m 122 5 lb ft Itici Guc Agirlik orani 0 41Ayrica bakinizBenzer tasarim ve gelisimdeki ucaklar Mikoyan MiG 31 Benzer rolde donemde ve yetenekte olan ucaklar CF 105 Arrow F 14 Tomcat XF 108 Rapier Saab 35 Draken Convair F 106 North American A 5 VigilanteKaynakca a b c Aerospaceweb org 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2019 Ingilizce Aerospaceweb org 6 Nisan 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2010 MiG 25 Foxbat hakkinda bilgi Ingilizce 13 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde MiG 25 Foxbat Greg Goebel Ingilizce 24 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde