Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İstanbul'un İşgali, Osmanlı İmparatorluğu ve İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Bırakışması ile Birinci Dünya Savaşı'nın bu ülkeler arasında sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gerçekleşmiştir. Osmanlı başkenti İstanbul, önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edildi. İlk işgalde, İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı; ikinci işgal ile idareye el konuldu. Eylül 1922'ye gelindiğinde, İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra, Mustafa Kemal Paşa İstanbul'u kurtarmak için Türk birliklerine İngiliz ve Fransız işgalindeki Çanakkale'ye hareket etmeleri emrini verdi. Bu emir üzerine Çanakkale Krizi patlak verdi. Türkler Kurtuluş Savaşı verdiği sırada İrlanda sorunuyla uğraşan Birleşik Krallık, Ankara Hükûmeti ile savaşın eşiğine geldi. Liberal Başbakan David Lloyd George Mustafa Kemal'in birliklerine karşı taarruza geçilmesini istediyse de müttefiklerinin desteğini alamadı ve ülkesindeki savaş karşıtı muhalefet ile (Newfoundland ve Yeni Zelanda dışında) dominyonların güçlü direnişiyle karşılaştı. Lloyd George'u gereksiz bir savaş başlatmaya çabalamakla itham eden Muhafazakâr Parti'nin 19 Ekim 1922'de Carlton Club deklarasyonu (Carlton Club meeting) ile koalisyondan ayrılması sonucu Lloyd George hükûmeti düştü. İlerleyen süreçte diplomatik olaylar Türklerin lehine gelişti. İşgal, son İtilaf birliklerinin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinden sonra, Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu birliklerinin 6 Ekim 1923'te tören eşliğinde şehre girmesiyle sona erdi.
| İstanbul'un İşgali | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı | ||||||||
 İstiklal Caddesi'nde İtilaf Devletleri askerlerinin geçit töreni. | ||||||||
| ||||||||
| Taraflar | ||||||||
 Birleşik Krallık Fransa  İtalya Yunanistan ABD Japonya |  Osmanlı İmparatorluğu |  Anadolu Hareketi | ||||||
| Komutanlar ve liderler | ||||||||
| Somerset Gough-Calthorpe George Milne Louis Franchet d'Espérey Carlo Sforza | Ali Sait Paşa (6 Ekim 1919 – 16 Mart 1920) | Selahattin Adil Paşa (10 Aralık 1922 – 29 Eylül 1923) | ||||||
| Güçler | ||||||||
| 5 Kasım 1919 itibarıyla: Donanma (15 Kasım 1918'de): : 67 harp gemisi: 22 harp gemisi: 10 harp gemisi: 1 harp gemisive diğer yardımcı sınıf gemiler Toplam: 167 gemi | ||||||||
İşgal öncesi gelişmeler
İstanbul, I. Dünya Savaşı yıllarında İtilaf Devletleri'nin bir askeri hedefi olmuştu. Türk ordularının Suriye cephesinden çekildiği sırada başkenti vurup psikolojik baskı uygulamak isteyen İtilaf Devletleri İstanbul'a hava saldırıları gerçekleştirdi. Bu saldırılar, Osmanlı Devleti'ni bir an evvel barış masasına oturmaya zorlamak amacını taşıyordu. Ateşkes görüşmeleri Mondros'ta gerçekleştirildi ve İstanbul'un işgaline giden süreç, 30 Ekim 1918'de ateşkesin imzalanması ile başladı.
Ateşkesi takip eden günlerde İttihat ve Terakki kendini lağvetti. Enver, Talat, Cemal Paşalar yurt dışına kaçtı. 6 Kasım'da Boğazlar silahsızlandırıldı.
İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a gelişi
İtilaf Devletleri Donanması, 7 Kasım'da mayınları temizlemek bahanesiyle Çanakkale Boğazı'ndan geçti ve İstanbul'a ulaştı. Önce İtilaf Devletleri'nin 61 harp gemisinden oluşan donanması 13 Kasım 1918 günü İstanbul önlerine demir attı. 11 harp gemisi ile bir Yunan zırhlısının da katılmasıyla, İstanbul önlerinde demirleyen gemi sayısı 73'e çıktı.
O gün İtilaf Filosu'ndan çoğu İngiliz 3626 asker karaya çıktı. İstanbul'da çeşitli resmî ve gayri-resmî binalara yerleştirildiler. Beyoğlu ve Rumeli yakası İngilizler, İstanbul yakası Fransızlar ve Anadolu yakası İtalyanlar'ın kontrolüne bırakılmıştı. İşgal komutanı Maitland Wilson, Beyoğlu'ndaki İngiliz Kız Lisesi'nde, törenle Karargâh kurdu. İstanbul önlerinde demirleyen gemi sayısı 15 Kasım'a kadar 167'ye çıktı.
Mustafa Kemal'in İstanbul'a gelişi
Filistin-Suriye-Irak cephesini savunan Yıldırım Ordular Grubu'nun Komutanı Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Ordular Grubu lağvedilince İstanbul'a hareket etti. 13 Kasım 1918'de, İtilaf Donanması'nın İstanbul önlerine demirlediği sırada Haydarpaşa Garı'na ulaştı. Boğaz'a demirli düşman savaş gemilerini gördüğünde, ünlü "Geldikleri gibi giderler" sözünü söyledi. İstanbul'da yaklaşık beş buçuk ay kaldı ve yakın arkadaşlarıyla görüşerek ülkenin kurtuluşuna yönelik faaliyetlerde bulundu.
İşgale karşı tepkiler
İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a asker çıkarmaları Osmanlı Mebusan Meclisi'nde ateşli ve sert tartışmalara sebep oldu. Bu tartışmalar Meclis'in sonunu getirdi ve Padişahın emri ile 21 Aralık 1918'de Osmanlı Mebusan Meclisi feshedildi.
İşgalden sonra İstanbul basını, kamplara ayrılmış olarak yayın yapmaya başladı: İngiliz yanlısı yayın yapanlar ile Kuvâ-yi Milliye hareketini destekleyenler. Süleyman Nazif'in 9 Şubat 1919'da Hadisat gazetesinde yayımlanan ve Fransız Generali'nin İstanbul'a gelişinin şehirdeki azınlıklar tarafından sevinç gösterileri ile karşılanmasını kınayan "Kara Bir Gün" başlıklı yazısı, İstanbul'un işgaline dair o günlerde yazılmış yazıların en ünlülerindendir.
Millî Mücadele ile birlikte ülkedeki düşman işgallerine karşı mücadele ve yeni bir rejim arayışlarına başlanmıştır. İtilaf Devletleri Türk halkının tepkisini çekmemek ve işgalin haklılığını kanıtlamak için aşağıdaki bildiriyi yayınladılar:
- İşgal geçicidir.
- Padişahlığı ve halifeliği korumak ve güçlendirmek için işgaller gerçekleştirilmiştir.
- Azınlıklara yönelik bir katliam başlarsa İstanbul Türklerden alınacaktır.
- Herkes padişahlık makamının İstanbul'dan vereceği kararlara uyacaktır.
Paris Barış Konferansı
Barış antlaşmasını hazırlamak amacıyla İtilaf Devletleri arasında Paris Barış Konferansı yapıldı. ABD Başkanı Wilson'un amacı, Milletler Cemiyeti'nin kurulmasını sağlamaktı. İngiltere ve Fransa ise Osmanlının iyi şekilde paylaşımını gerçekleştirecek yolu arama çabası içindeydiler. Barış konferansında ayrı ayrı ortaya çıkacak Ermeni, Kürt, Arap, Mezopotamya, Suriye ve Hicaz Devletleri problemi vardı. Barış Konferansı; bir taraftan Türkiye'yi, Fransa, İngiltere, Rusya ve İtalya arasında bölen gizli anlaşmalar, diğer taraftan da İngilizlerin Araplara verdiği taahhütler karşısında kaldı. İttihatçıların yargılanması için antlaşmaya hükümler yerleştirmek istediler.
İttihatçıların yargılanması
Bu arada İttihatçılar yargılandı, Mondros ve Malta'ya sürgüne gönderildi. Ordu, anlaşma hükümlerince terhis ediliyordu. Resmi ve sivil birçok yöneticiyi, askeri, aydını savaş suçlusu ilan ederek tutukladılar, sürgüne gönderdiler.
İstanbul'da millî kurtuluş hareketi başladı. 15 Mayıs 1919'da İzmir'in İşgali üzerine işgali kınamak ve direnişi yaymak üzere İstanbul'da birçok miting düzenlendi. Halide Edip Adıvar'ın da konuşma yaptığı Sultanahmet Mitingi büyük yankı uyandırdı. İstanbul'daki bu gelişmeler sırasında Anadolu ve Trakya'da işgalcilere karşı Müdafaa-i Hukuk örgütleri kuruldu. Mustafa Kemal Paşa, meclisin dağıtılacağını, geçici işgalin tamamen hakimiyete dönüşeceğini anlayarak, Anadolu'daki kurtuluş hareketini örgütlemeye girişti.
Osmanlı Meclisi'nin toplanması
Damat Ferit Paşa'nın istifası üzerine, 3 Ekim 1919'da kurulan Ali Rıza Paşa Kabinesinin göreve gelmesi, Müttefikler'i hiç memnun etmemişti. Bu kabinenin bazı üyelerinin milliyetçi eğilimleri, İstanbul'daki Müttefik temsilcilerinin bilmedikleri bir husus değildi. Bu üyelerin başında Harbiye Bakanı Cemal Paşa gelmekteydi. Cemal Paşa, Müttefikler'in, Mondros Mütarekesi gereğince, Anadolu'daki askerî kontrolleri konusunda çatışma durumuna girmekte gecikmedi.
Ali Rıza Paşa kabinesi, kurulur kurulmaz, 9 Ekim 1919'da yayınladığı bir kararname ile, Meclis-i Mebusan seçimlerinin yapılacağını açıklamıştı. Seçimler sonucunda, Meclis-i Mebusan 12 Ocak 1920'de ilk toplantısını yaptı. Bilindiği gibi, özellikle Atatürk'ün talimat ve telkinleri ile, yeni Meclis'te kuvvetli bir milliyetçi hava ortaya çıktığı gibi, Misak-ı Millî'yi de 28 Ocak'ta bu Meclis yayınlayacaktır. Başka bir deyişle, Millî Hareket, Müttefikler'in gözleri önünde kendilerine meydan okumaktaydı ve daha da önemlisi, Müttefikler'in barış şartlarını hazırlamakta olduğu bir sırada, Türkler, kendilerinin kabul edebileceği barış şartlarını kendileri tespit ediyorlardı. Dahası, İstanbul Hükûmeti, bütün bu olup bitenlere egemen olmaktan çok uzak bulunuyordu.
Misak-ı Millî'nin açıklanması
12 Ocak 1920'de toplanan Meclis-i Mebusan, 28 Ocak 1920 tarihindeki gizli oturumunda "Ahd-i Millî" olarak Mîsâk-ı Millî kararlarını aldı ve kararlar bütün mebuslar tarafından imzalandı. 17 Şubat 1920 tarihli oturumunda da bu kararın basında yayınlanması ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesi kararlaştırıldı.
Üç Müttefik Yüksek Komiseri adına Fransız Yüksek Komiserliğince Sadrazam Ali Rıza Paşa'ya 20 Ocak 1920'de verilen bir nota ile, sadece Harbiye Bakanı Cemal Paşa'nın değil, Genelkurmay Başkanı Cevdet Paşa'nın da istifası istendi. Ertesi günü Paşaların istifası Yüksek Komiserlere bildirildi.
İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u ablukaya alması
15 Mart'ta gelişmelerin istedikleri gibi gitmemesi üzerine Yüksek Komiserler ve işgal polisi şehri ablukaya aldı. İtilaf Devletleri İstanbul'u işgal edince bütün devlet binalarını ve karakolları denetim altına aldılar.
16 Mart 1920 sabah 05.45 sularında İngiliz askerleri araca bindirilmiş iki birlik halinde Beyazıt Direklerarasında bulunan Şehzadebaşı 10. Kafkas Tümenine bağlı karargâh birliği karakoluna geldiler. Bir araç asker dış güvenliği aldı, diğerleri koğuşu bastı. Askerlerin uyuduğu koğuşa giren İngiliz askerleri mızıka ve karargâh bölüğü erlerinden beşini ateş açarak öldürdü, onunu yaraladı.
Meclisi basarak milletvekillerinin bir kısmını tutuklayıp, bir kısmını sürgüne gönderdiler. Bir kısmı da kaçarak Anadolu'ya geçip, bağımsızlık mücadelesine katıldılar. Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın evi basıldı. Harbiye Nezâreti ablukaya alındı ve İngiliz General Shuttleworth Harbiye Nezâreti'nin kontrolünü eline aldı.
Meclis-i Mebusan basıldı mebuslardan Albay Kara Vasıf Bey ve Rauf Bey İngiliz askerleri tarafından tutuklandı.
Telgrafçı Hamdi Bey kendisini tehlikeye atarak İngilizlerin telgrafhaneyi bastığı ana kadar Ankara'ya Mustafa Kemal Paşa dikkatine telgraflarla gelişmeleri bildirdi.
Sevr Antlaşması'na giden yol
18 Ocak 1919'da Paris Barış Konferansı'nda Müttefikler Ermenistan, Suriye, Irak, Filistin, Arabistan'ın Osmanlı'dan ayrılmasını kararlaştırdılar. Yunanistan ise, Bandırma civarından Akdeniz bölgesi Kalkan'a çizilecek bir çizginin batısında kalan toprakları istiyordu.
10 Ağustos 1920'deki antlaşma Sevr'de yapıldı. Sevr Antlaşması, Karahisar mebusu tarafından şöyle yorumlandı: "Boşuna yorulmuşlar. Türkiye'yi yok diye idiler, daha iyi ederlerdi." Antlaşmayı Sadrazam Damat Ferit ile birlikte 4 kişi imzaladı.
Çanakkale Krizi, Lozan Antlaşması ve İstanbul'un Kurtuluşu
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Ayrıca bakınız
- İngiliz Kemal
- Muharrem Alkor
![image]()
Wikimedia Commons'ta İstanbul'un İşgali ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- Mümin Yıldıztaş, Yaralı Payitaht/İstanbul'un İşgali, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2010
- ^ a b . encyclopedia.1914-1918-online.net. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (İtalyanca). Arma dei Carabinieri. 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2018.
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Basımevi, 1972, s. 51.
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 118.
- ^ a b Zekeriya Türkmen, İstanbul’un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (13 Kasım 1918-16 Mart 1920) 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 53, Cilt: XVIII, Temmuz 2002
- ^ a b Farajova, Turan (16 Mart 1920). "İstanbul'un İşgali (18 Kasım 1918-16 Mart 1920)". İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. 16 Ocak 2019 tarihinde kaynağından .
- ^ Özdemir, Mehmet. . Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 46, Yıl 2000. 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ (1979). "The Downfall of the Coalition: Foreign Policy". Consensus and Disunity: The Lloyd George Coalition Government 1918–1922. Oxford: Clarendon Press. ss. 302-330. ISBN .
- ^ . Sözcü. 6 Ekim 2017. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2019.
- ^ a b c d e Türkmen, Zekeriya. (PDF). Atatürk Araştırma Merkezi dergisi, Cilt 18, Temmuz 2002. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Yılmaz, Mehmet. "Ümtle Ümitsizlik Arasında Bir Feryat: Süleyman Naizf'in Birinci Dünya Savaşı'ndaki Tavrı". Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 37, Yıl 2015. 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Meclis Celse Zabıtlarında Sevr Muahedesine Karşı Tepki ve Yorumlar 20 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Yaşar Özüçetin, Nermin Ataş)
 |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Istanbul un Isgali Osmanli Imparatorlugu ve Itilaf Devletleri arasinda imzalanan Mondros Birakismasi ile Birinci Dunya Savasi nin bu ulkeler arasinda sona erdiginin ilan edilmesinin ardindan gerceklesmistir Osmanli baskenti Istanbul once 13 Kasim 1918 sonra 16 Mart 1920 de olmak uzere iki kez isgal edildi Ilk isgalde Istanbul un onemli ve stratejik noktalari kontrol altina alindi ancak idareye el konulmadi ikinci isgal ile idareye el konuldu Eylul 1922 ye gelindiginde Izmir in Kurtulusu ndan sonra Mustafa Kemal Pasa Istanbul u kurtarmak icin Turk birliklerine Ingiliz ve Fransiz isgalindeki Canakkale ye hareket etmeleri emrini verdi Bu emir uzerine Canakkale Krizi patlak verdi Turkler Kurtulus Savasi verdigi sirada Irlanda sorunuyla ugrasan Birlesik Krallik Ankara Hukumeti ile savasin esigine geldi Liberal Basbakan David Lloyd George Mustafa Kemal in birliklerine karsi taarruza gecilmesini istediyse de muttefiklerinin destegini alamadi ve ulkesindeki savas karsiti muhalefet ile Newfoundland ve Yeni Zelanda disinda dominyonlarin guclu direnisiyle karsilasti Lloyd George u gereksiz bir savas baslatmaya cabalamakla itham eden Muhafazakar Parti nin 19 Ekim 1922 de Carlton Club deklarasyonu Carlton Club meeting ile koalisyondan ayrilmasi sonucu Lloyd George hukumeti dustu Ilerleyen surecte diplomatik olaylar Turklerin lehine gelisti Isgal son Itilaf birliklerinin 4 Ekim 1923 te sehri terk etmesinden sonra Sukru Naili Pasa komutasindaki 3 Kolordu birliklerinin 6 Ekim 1923 te toren esliginde sehre girmesiyle sona erdi Istanbul un IsgaliI Dunya Savasi ve Turk Kurtulus SavasiIstiklal Caddesi nde Itilaf Devletleri askerlerinin gecit toreni Tarih13 Kasim 1918 4 Ekim 1923BolgeIstanbulSonucCanakkale Krizi Istanbul un KurtulusuTaraflarBirlesik Krallik Fransa Italya Yunanistan ABD JaponyaOsmanli ImparatorluguAnadolu HareketiKomutanlar ve liderlerSomerset Gough Calthorpe George Milne Louis Franchet d Esperey Carlo SforzaAli Sait Pasa 6 Ekim 1919 16 Mart 1920 Selahattin Adil Pasa 10 Aralik 1922 29 Eylul 1923 Gucler5 Kasim 1919 itibariyla 894 subay ve 26 525 asker 27 batarya 160 Makineli tufek 572 subay ve 18 497 asker 30 top 91 Makineli tufek 210 subay ve 3 782 asker 83 subay ve 712 asker 160 Makineli tufek Toplam 1 759 subay ve 49 516 asker 57 top 411 makineli tufek Donanma 15 Kasim 1918 de 67 harp gemisi 22 harp gemisi 10 harp gemisi 1 harp gemisi ve diger yardimci sinif gemiler Toplam 167 gemiIsgal altindaki Istanbul da Itilaf Devletleri askerleri Taksim Stadi nda Istanbul un isgalinde Ingiliz askerinin Sehzadebasi Karakolu baskininda oldurulen Turk askeri Kadir oglu Omer Osman Istanbul un isgalinde Ingiliz askerinin Sehzadebasi Karakolu baskininda oldurulen Turk askeri Ibis oglu Abdullah Istanbul un isgalinde Ingiliz askerinin Sehzadebasi Karakolu baskininda oldurulen Turk askeri Ahmet oglu Nasuh Isgal oncesi gelismelerIstanbul I Dunya Savasi yillarinda Itilaf Devletleri nin bir askeri hedefi olmustu Turk ordularinin Suriye cephesinden cekildigi sirada baskenti vurup psikolojik baski uygulamak isteyen Itilaf Devletleri Istanbul a hava saldirilari gerceklestirdi Bu saldirilar Osmanli Devleti ni bir an evvel baris masasina oturmaya zorlamak amacini tasiyordu Ateskes gorusmeleri Mondros ta gerceklestirildi ve Istanbul un isgaline giden surec 30 Ekim 1918 de ateskesin imzalanmasi ile basladi Ateskesi takip eden gunlerde Ittihat ve Terakki kendini lagvetti Enver Talat Cemal Pasalar yurt disina kacti 6 Kasim da Bogazlar silahsizlandirildi Itilaf Devletleri nin Istanbul a gelisiItilaf Devletleri Donanmasi 7 Kasim da mayinlari temizlemek bahanesiyle Canakkale Bogazi ndan gecti ve Istanbul a ulasti Once Itilaf Devletleri nin 61 harp gemisinden olusan donanmasi 13 Kasim 1918 gunu Istanbul onlerine demir atti 11 harp gemisi ile bir Yunan zirhlisinin da katilmasiyla Istanbul onlerinde demirleyen gemi sayisi 73 e cikti Ingiliz birlikleri Beyoglu nda Yunan zirhlisi Kilkis yanindaki muhrip Psara O gun Itilaf Filosu ndan cogu Ingiliz 3626 asker karaya cikti Istanbul da cesitli resmi ve gayri resmi binalara yerlestirildiler Beyoglu ve Rumeli yakasi Ingilizler Istanbul yakasi Fransizlar ve Anadolu yakasi Italyanlar in kontrolune birakilmisti Isgal komutani Maitland Wilson Beyoglu ndaki Ingiliz Kiz Lisesi nde torenle Karargah kurdu Istanbul onlerinde demirleyen gemi sayisi 15 Kasim a kadar 167 ye cikti Mustafa Kemal in Istanbul a gelisiFilistin Suriye Irak cephesini savunan Yildirim Ordular Grubu nun Komutani Mustafa Kemal Pasa Yildirim Ordular Grubu lagvedilince Istanbul a hareket etti 13 Kasim 1918 de Itilaf Donanmasi nin Istanbul onlerine demirledigi sirada Haydarpasa Gari na ulasti Bogaz a demirli dusman savas gemilerini gordugunde unlu Geldikleri gibi giderler sozunu soyledi Istanbul da yaklasik bes bucuk ay kaldi ve yakin arkadaslariyla goruserek ulkenin kurtulusuna yonelik faaliyetlerde bulundu Isgale karsi tepkilerItilaf Devletleri nin Istanbul a asker cikarmalari Osmanli Mebusan Meclisi nde atesli ve sert tartismalara sebep oldu Bu tartismalar Meclis in sonunu getirdi ve Padisahin emri ile 21 Aralik 1918 de Osmanli Mebusan Meclisi feshedildi Isgalden sonra Istanbul basini kamplara ayrilmis olarak yayin yapmaya basladi Ingiliz yanlisi yayin yapanlar ile Kuva yi Milliye hareketini destekleyenler Suleyman Nazif in 9 Subat 1919 da Hadisat gazetesinde yayimlanan ve Fransiz Generali nin Istanbul a gelisinin sehirdeki azinliklar tarafindan sevinc gosterileri ile karsilanmasini kinayan Kara Bir Gun baslikli yazisi Istanbul un isgaline dair o gunlerde yazilmis yazilarin en unlulerindendir Milli Mucadele ile birlikte ulkedeki dusman isgallerine karsi mucadele ve yeni bir rejim arayislarina baslanmistir Itilaf Devletleri Turk halkinin tepkisini cekmemek ve isgalin hakliligini kanitlamak icin asagidaki bildiriyi yayinladilar Isgal gecicidir Padisahligi ve halifeligi korumak ve guclendirmek icin isgaller gerceklestirilmistir Azinliklara yonelik bir katliam baslarsa Istanbul Turklerden alinacaktir Herkes padisahlik makaminin Istanbul dan verecegi kararlara uyacaktir Paris Baris Konferansi Baris antlasmasini hazirlamak amaciyla Itilaf Devletleri arasinda Paris Baris Konferansi yapildi ABD Baskani Wilson un amaci Milletler Cemiyeti nin kurulmasini saglamakti Ingiltere ve Fransa ise Osmanlinin iyi sekilde paylasimini gerceklestirecek yolu arama cabasi icindeydiler Baris konferansinda ayri ayri ortaya cikacak Ermeni Kurt Arap Mezopotamya Suriye ve Hicaz Devletleri problemi vardi Baris Konferansi bir taraftan Turkiye yi Fransa Ingiltere Rusya ve Italya arasinda bolen gizli anlasmalar diger taraftan da Ingilizlerin Araplara verdigi taahhutler karsisinda kaldi Ittihatcilarin yargilanmasi icin antlasmaya hukumler yerlestirmek istediler Ittihatcilarin yargilanmasi Bu arada Ittihatcilar yargilandi Mondros ve Malta ya surgune gonderildi Ordu anlasma hukumlerince terhis ediliyordu Resmi ve sivil bircok yoneticiyi askeri aydini savas suclusu ilan ederek tutukladilar surgune gonderdiler Istanbul da milli kurtulus hareketi basladi 15 Mayis 1919 da Izmir in Isgali uzerine isgali kinamak ve direnisi yaymak uzere Istanbul da bircok miting duzenlendi Halide Edip Adivar in da konusma yaptigi Sultanahmet Mitingi buyuk yanki uyandirdi Istanbul daki bu gelismeler sirasinda Anadolu ve Trakya da isgalcilere karsi Mudafaa i Hukuk orgutleri kuruldu Mustafa Kemal Pasa meclisin dagitilacagini gecici isgalin tamamen hakimiyete donusecegini anlayarak Anadolu daki kurtulus hareketini orgutlemeye giristi Osmanli Meclisi nin toplanmasi Damat Ferit Pasa nin istifasi uzerine 3 Ekim 1919 da kurulan Ali Riza Pasa Kabinesinin goreve gelmesi Muttefikler i hic memnun etmemisti Bu kabinenin bazi uyelerinin milliyetci egilimleri Istanbul daki Muttefik temsilcilerinin bilmedikleri bir husus degildi Bu uyelerin basinda Harbiye Bakani Cemal Pasa gelmekteydi Cemal Pasa Muttefikler in Mondros Mutarekesi geregince Anadolu daki askeri kontrolleri konusunda catisma durumuna girmekte gecikmedi Ali Riza Pasa kabinesi kurulur kurulmaz 9 Ekim 1919 da yayinladigi bir kararname ile Meclis i Mebusan secimlerinin yapilacagini aciklamisti Secimler sonucunda Meclis i Mebusan 12 Ocak 1920 de ilk toplantisini yapti Bilindigi gibi ozellikle Ataturk un talimat ve telkinleri ile yeni Meclis te kuvvetli bir milliyetci hava ortaya ciktigi gibi Misak i Milli yi de 28 Ocak ta bu Meclis yayinlayacaktir Baska bir deyisle Milli Hareket Muttefikler in gozleri onunde kendilerine meydan okumaktaydi ve daha da onemlisi Muttefikler in baris sartlarini hazirlamakta oldugu bir sirada Turkler kendilerinin kabul edebilecegi baris sartlarini kendileri tespit ediyorlardi Dahasi Istanbul Hukumeti butun bu olup bitenlere egemen olmaktan cok uzak bulunuyordu Misak i Milli nin aciklanmasi 12 Ocak 1920 de toplanan Meclis i Mebusan 28 Ocak 1920 tarihindeki gizli oturumunda Ahd i Milli olarak Misak i Milli kararlarini aldi ve kararlar butun mebuslar tarafindan imzalandi 17 Subat 1920 tarihli oturumunda da bu kararin basinda yayinlanmasi ve butun yabanci parlamentolara bildirilmesi kararlastirildi Uc Muttefik Yuksek Komiseri adina Fransiz Yuksek Komiserligince Sadrazam Ali Riza Pasa ya 20 Ocak 1920 de verilen bir nota ile sadece Harbiye Bakani Cemal Pasa nin degil Genelkurmay Baskani Cevdet Pasa nin da istifasi istendi Ertesi gunu Pasalarin istifasi Yuksek Komiserlere bildirildi Itilaf Devletleri nin Istanbul u ablukaya almasi15 Mart ta gelismelerin istedikleri gibi gitmemesi uzerine Yuksek Komiserler ve isgal polisi sehri ablukaya aldi Itilaf Devletleri Istanbul u isgal edince butun devlet binalarini ve karakollari denetim altina aldilar 16 Mart 1920 sabah 05 45 sularinda Ingiliz askerleri araca bindirilmis iki birlik halinde Beyazit Direklerarasinda bulunan Sehzadebasi 10 Kafkas Tumenine bagli karargah birligi karakoluna geldiler Bir arac asker dis guvenligi aldi digerleri kogusu basti Askerlerin uyudugu kogusa giren Ingiliz askerleri mizika ve karargah bolugu erlerinden besini ates acarak oldurdu onunu yaraladi Meclisi basarak milletvekillerinin bir kismini tutuklayip bir kismini surgune gonderdiler Bir kismi da kacarak Anadolu ya gecip bagimsizlik mucadelesine katildilar Harbiye Naziri Cemal Pasa nin evi basildi Harbiye Nezareti ablukaya alindi ve Ingiliz General Shuttleworth Harbiye Nezareti nin kontrolunu eline aldi Meclis i Mebusan basildi mebuslardan Albay Kara Vasif Bey ve Rauf Bey Ingiliz askerleri tarafindan tutuklandi Telgrafci Hamdi Bey kendisini tehlikeye atarak Ingilizlerin telgrafhaneyi bastigi ana kadar Ankara ya Mustafa Kemal Pasa dikkatine telgraflarla gelismeleri bildirdi Sevr Antlasmasi na giden yol18 Ocak 1919 da Paris Baris Konferansi nda Muttefikler Ermenistan Suriye Irak Filistin Arabistan in Osmanli dan ayrilmasini kararlastirdilar Yunanistan ise Bandirma civarindan Akdeniz bolgesi Kalkan a cizilecek bir cizginin batisinda kalan topraklari istiyordu 10 Agustos 1920 deki antlasma Sevr de yapildi Sevr Antlasmasi Karahisar mebusu tarafindan soyle yorumlandi Bosuna yorulmuslar Turkiye yi yok diye idiler daha iyi ederlerdi Antlasmayi Sadrazam Damat Ferit ile birlikte 4 kisi imzaladi Canakkale Krizi Lozan Antlasmasi ve Istanbul un KurtulusuBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Ayrica bakinizIngiliz Kemal Muharrem Alkor Wikimedia Commons ta Istanbul un Isgali ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurKaynakcaMumin Yildiztas Yarali Payitaht Istanbul un Isgali Yeditepe Yayinlari Istanbul 2010 a b encyclopedia 1914 1918 online net 4 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Italyanca Arma dei Carabinieri 6 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2018 T C Genelkurmay Harp Tarihi Baskanligi Yayinlari Turk Istiklal Harbine Katilan Tumen ve Daha Ust Kademelerdeki Komutanlarin Biyografileri Genelkurmay Basimevi 1972 s 51 T C Genelkurmay Harp Tarihi Baskanligi Yayinlari Turk Istiklal Harbine Katilan Tumen ve Daha Ust Kademelerdeki Komutanlarin Biyografileri Genelkurmay Baskanligi Basimevi Ankara 1972 s 118 a b Zekeriya Turkmen Istanbul un Isgali ve Isgal Donemindeki Uygulamalar 13 Kasim 1918 16 Mart 1920 10 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi Sayi 53 Cilt XVIII Temmuz 2002 a b Farajova Turan 16 Mart 1920 Istanbul un Isgali 18 Kasim 1918 16 Mart 1920 Istanbul Universitesi Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Enstitusu 16 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Ozdemir Mehmet Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi Sayi 46 Yil 2000 25 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2018 1979 The Downfall of the Coalition Foreign Policy Consensus and Disunity The Lloyd George Coalition Government 1918 1922 Oxford Clarendon Press ss 302 330 ISBN 0198224974 Sozcu 6 Ekim 2017 4 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2019 a b c d e Turkmen Zekeriya PDF Ataturk Arastirma Merkezi dergisi Cilt 18 Temmuz 2002 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2018 Yilmaz Mehmet Umtle Umitsizlik Arasinda Bir Feryat Suleyman Naizf in Birinci Dunya Savasi ndaki Tavri Turkiyat Arastirmalari Dergisi Sayi 37 Yil 2015 12 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2018 Meclis Celse Zabitlarinda Sevr Muahedesine Karsi Tepki ve Yorumlar 20 Kasim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yasar Ozucetin Nermin Atas