Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
MPLA (Portekizce: Movimento Popular de Libertação de Angola - Partido do Trabalho; Angola'nın Bağımsızlığı için Halk Hareketi - İşçi Partisi), Angola'yı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi partidir. 1961-1975 yılları arasında bağımsızlık için Portekiz ile savaşmış, 1975-2002 yılları arasında ise çıkan iç savaşta UNITA ve FNLA ile savaşmış ve zafer kazanmıştır.
Angola'nın Bağımsızlığı için Halk Hareketi - İşçi Partisi Movimento Popular de Libertação de Angola - Partido do Trabalho | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | MPLA |
| Genel başkan | |
| (Genel sekreter) | |
| Slogan(lar) | Barış, İş ve Özgürlük |
| Kuruluş tarihi | 1 Aralık 1956 |
| Merkez | Luanda, Angola |
| Gençlik kolu | MPLA Gençliği |
| Kadın kolu | Angolalı Kadınlar Örgütü |
| İşçi kolu | Angola İşçileri Ulusal Birliği |
| Üyelik | 6,000,000 |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi Tarihsel: Marksizm-Leninizm Sol milliyetçilik |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol Tarihsel: Sol ve aşırı sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
124 / 220 | |
| İnternet sitesi | |
http://www.mpla.org/ | |
| Parti bayrağı | |
 | |
| Angola | |
Tarihçe
Aralık 1956'da Angola Komünist Partisi (PCA) Angola'daki Afrikalıların Birleşik Mücadele Partisi (PLUA) ile birleşerek MPLA’yı oluşturur. PCA’nın Başkanı Viriato de Cruz yeni partinin genel sekreteri olur. Yeni partiyle diğer bazı örgütler de birleşecektir. Angola’nın Ulusal Bağımsızlığı Hareketi (MINA) ve Angola’nın Bağımsızlığı için Demokratik Cephe (FDLA) bunlardan bazılarıdır. MPLA’nın esas destek aldığı yerler etnik Mbundu’ların bulunduğu bölge ile başkent Luanda’daki aydınlar olarak sayılabilir. MPLA Avrupa ve Varşova Paktı komünist partileriyle sıkı ilişki içindeydi. MPLA’nın silahlı kanadı Angola’nın Bağımsızlığı için Silahlı Kuvvetlerdir (FAPLA). FAPLA örgütü bağımsızlıktan sonra ülkenin ordusunu oluşturacaktır. MPLA, 1960 yılında Gine-Bissau’daki kardeş parti PAIGC ile Portekiz emperyalizmine karşı ortak mücadele kararı alır. İzleyen yıllarda Portekiz sömürgeciliğine karşı oluşturulan koalisyona Mozambik’ten Marksist-Leninist FRELIMO partisi, Sao Tome ve Principe Adasından ise CLSTP katılır. Portekiz’in başkenti Lizbon’da 1974 yılında gerçekleşen Karanfil Devrimi sonucunda yeni yönetim Angola’daki Portekiz askeri varlığını geri çekeceğini ve yönetimi ise üç bağımsızlık yanlısı Angola siyasi partisinin koalisyonuna bırakacağını açıklar. Üç partinin koalisyonu Portekiz’in adadaki silahlı varlığı sona erince çökecek ve ülke iç savaşa sürüklenecektir. Savaşın taraflarından muhafazakâr FNLA ve UNITA örgütleri, ırkçı Güney Afrika, Mobutu Sese Seko diktatörlüğüyle yönetilen Zaire, ABD ve en büyük tehlike olarak Sovyet yayılmacılığını gören Çin tarafından mali ve askeri olarak desteklenmekteydi. MPLA ise Sovyetler Birliği'nden sadece lojistik destek alırken, askeri yardımı sosyalist Küba’dan alacaktır. Binlerce askerini enternasyonalist görev için Angola’ya gönderen Fidel Castro yönetimi Güney Afrika Ordusunu yenerek özellikle beyazların Afrika’da yenilmez olduğuna dair efsaneyi yıkacak ve siyahların kendilerine olan güvenlerinin yerine gelmesini sağlayacaktır. Durumun MPLA lehine değişmesinden ötürü ABD, UNITA’ya verdiği yardımı keserek yeni bir Vietnam Savaşının yaratılmasına engel olmak istemiştir. MPLA ise Portekizlerin Luanda’dan ayrıldıkları gün olan 11 Kasım 1975 tarihinde Angola’nın bağımsızlığını ilan edecek ve gerilla-şair Agostinho Neto ülkenin ilk cumhurbaşkanı olacaktır. 1979 yılında yeni cumhurbaşkanı José Eduardo dos Santos olacaktır. Bağımsızlıktan sonra Küba birlikleri ülkede kalmış ve UNITA’ya karşı savaşta destek sağlamıştır. İç savaş değişen yoğunluklarda 2002 yılına kadar sürmüştür. 2002’de UNITA lideri Jonas Savimbi öldürülecektir. İki parti ateşkese ikna olmuş ve UNITA’nın silah bırakarak siyasi bir parti olarak faaliyet göstermesine karar verilmiştir. 1992 yılındaki seçimlerde MPLA %53.74 oy almış ve parlamentodaki 227 koltuktan 129’unu kazanmıştır. Sonraki seçim iç savaş yüzünden 2008 yılında yapılabilmiş ve MPLA %81.64 oy alarak parlamentodaki 220 koltuktan 191’ini kazanmıştır.
İdeoloji
MPLA, kurulduğu dönemlerde PCA (Türkçe: Angola Komünist Partisi) politikalarının belirlenimi ardında kalması ve Doğu Bloku ülkelerinden destek alma ihtiyacı duyması nedeniyle, Marksizm-Leninizm'i benimsemiştir. Angola Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte sosyalist ekonomi modeli uygulanmış, Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkeleriyle iş birliği yoluna gidilmiştir.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, önemli ideolojik değişimler yaşanmıştır. MPLA gerçekleştirdiği kongre sonucunda Marksizm-Leninizm’i terk ettiğini ve bundan sonra sosyal demokrat politikalar sürdüreceğini açıklamıştır. FRELIMO ve PAIGC gibi organizasyonlardan daha sert bir ideolojik değişim geçiren MPLA’nın bu tutumunun temelinde, Nito Alves’in liderliğindeki aşırı solcuların yok edilmesi ve Agostinho Neto’nun liderliği tek başına ele geçirmesi yatmaktadır.
MPLA, Sosyalist Enternasyonal'in bir üyesi olmakla birlikte, FLMSA (Türkçe: Güney Afrika'nın Eski Kurtuluş Hareketleri) içerisinde yer alan siyasi partilerle de birlikte hareket etmektedir.
Seçim tarihi
1992 seçimlerinde MPLA oyların %53,74 ünü ve parlamentodaki 229 sandalyeden 127’sini elde etti; ancak sekiz muhalefet partisi hile yapıldığını öne sürerek sonuçları boykot etti. İç savaştan dolayı 2008’e kadar ertelenen bir sonraki seçimlerde MPLA oyların %81,64 ünü ve 220 sandalyenin 191’ini kazandı. 2012 seçimlerinde oyların %71,84’ünü kazanarak 220 sandalyenin 175’ini elde etti. 2010 anayasasına göre bu durumda MPLA aday listesinin başı olan José Eduardo dos Santos Devlet Başkanı sıfatını kazanmış oldu. Seçimin dikkate değer bir özelliği 2008 deki %12,4’ten %37,2’ye yükselen oy vermeyenler oranıydı. Geçersiz ve boş oylar toplama dahil edilirse kayıtlı seçmenlerden herhangi bir partiye oy verenlerin oranı %60, MPLA’ya oy verenlerin oranı %40 olmaktadır.
İnsan hakları sicili
Angoladaki MPLA hükûmeti Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü nün de dahil olduğu uluslararası kuruluşlarca keyfi tutuklamalar, gözaltılar ve işkence yapmakla suçlanmıştır. Bu iddialara karşı Angola’nın küresel imajını iyileştirmeye yardımcı olması için hükûmet Samuels International Associates Inc. Şirketiyle anlaşmıştır.
Parti örgütleri
Günümüzde MPLA-PT’nin ana kitle örgütleri arasında Angolalı Kadınlar Örgütü, Angola İşçileri Ulusal Birliği, Agostinho Neto Öncü Örgütü ve MPLA Gençliği bulunmaktadır.
Dış destek
MPLA, bağımsızlık savaşı ve iç savaş süresince başta Küba olmak üzere birçok ülkeden yardım almıştır: Cezayir, Bulgaristan, Yeşil Burun Adaları, Çekoslovakya, Kongo, Gine-Bissau, Fas, Mozambik, Nijerya, Kuzey Kore, Romanya, São Tomé ve Príncipe, Sovyetler Birliği, Sudan, Tanzanya, Vietnam ve Yugoslavya. Çin ise sosyalist bir ülke olmasına rağmen Sovyetler Birliğini asıl düşman gördüğü için, ABD ve Güney Afrika yönetimi tarafından desteklenen UNITA ve anti-komünist FNLA’ya destek vermiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
MPLA Portekizce Movimento Popular de Libertacao de Angola Partido do Trabalho Angola nin Bagimsizligi icin Halk Hareketi Isci Partisi Angola yi 1975 yilindaki bagimsizligindan sonra yoneten siyasi partidir 1961 1975 yillari arasinda bagimsizlik icin Portekiz ile savasmis 1975 2002 yillari arasinda ise cikan ic savasta UNITA ve FNLA ile savasmis ve zafer kazanmistir Angola nin Bagimsizligi icin Halk Hareketi Isci Partisi Movimento Popular de Libertacao de Angola Partido do TrabalhoKisaltmaMPLAGenel baskanGenel sekreterSlogan lar Baris Is ve OzgurlukKurulus tarihi1 Aralik 1956MerkezLuanda AngolaGenclik koluMPLA GencligiKadin koluAngolali Kadinlar OrgutuIsci koluAngola Iscileri Ulusal BirligiUyelik6 000 000IdeolojiSosyal demokrasi Tarihsel Marksizm Leninizm Sol milliyetcilikSiyasi pozisyonMerkez sol Tarihsel Sol ve asiri solUluslararasi uyelikSosyalist Enternasyonal124 220Internet sitesihttp www mpla org Parti bayragiAngolaTarihceAralik 1956 da Angola Komunist Partisi PCA Angola daki Afrikalilarin Birlesik Mucadele Partisi PLUA ile birleserek MPLA yi olusturur PCA nin Baskani Viriato de Cruz yeni partinin genel sekreteri olur Yeni partiyle diger bazi orgutler de birlesecektir Angola nin Ulusal Bagimsizligi Hareketi MINA ve Angola nin Bagimsizligi icin Demokratik Cephe FDLA bunlardan bazilaridir MPLA nin esas destek aldigi yerler etnik Mbundu larin bulundugu bolge ile baskent Luanda daki aydinlar olarak sayilabilir MPLA Avrupa ve Varsova Pakti komunist partileriyle siki iliski icindeydi MPLA nin silahli kanadi Angola nin Bagimsizligi icin Silahli Kuvvetlerdir FAPLA FAPLA orgutu bagimsizliktan sonra ulkenin ordusunu olusturacaktir MPLA 1960 yilinda Gine Bissau daki kardes parti PAIGC ile Portekiz emperyalizmine karsi ortak mucadele karari alir Izleyen yillarda Portekiz somurgeciligine karsi olusturulan koalisyona Mozambik ten Marksist Leninist FRELIMO partisi Sao Tome ve Principe Adasindan ise CLSTP katilir Portekiz in baskenti Lizbon da 1974 yilinda gerceklesen Karanfil Devrimi sonucunda yeni yonetim Angola daki Portekiz askeri varligini geri cekecegini ve yonetimi ise uc bagimsizlik yanlisi Angola siyasi partisinin koalisyonuna birakacagini aciklar Uc partinin koalisyonu Portekiz in adadaki silahli varligi sona erince cokecek ve ulke ic savasa suruklenecektir Savasin taraflarindan muhafazakar FNLA ve UNITA orgutleri irkci Guney Afrika Mobutu Sese Seko diktatorluguyle yonetilen Zaire ABD ve en buyuk tehlike olarak Sovyet yayilmaciligini goren Cin tarafindan mali ve askeri olarak desteklenmekteydi MPLA ise Sovyetler Birligi nden sadece lojistik destek alirken askeri yardimi sosyalist Kuba dan alacaktir Binlerce askerini enternasyonalist gorev icin Angola ya gonderen Fidel Castro yonetimi Guney Afrika Ordusunu yenerek ozellikle beyazlarin Afrika da yenilmez olduguna dair efsaneyi yikacak ve siyahlarin kendilerine olan guvenlerinin yerine gelmesini saglayacaktir Durumun MPLA lehine degismesinden oturu ABD UNITA ya verdigi yardimi keserek yeni bir Vietnam Savasinin yaratilmasina engel olmak istemistir MPLA ise Portekizlerin Luanda dan ayrildiklari gun olan 11 Kasim 1975 tarihinde Angola nin bagimsizligini ilan edecek ve gerilla sair Agostinho Neto ulkenin ilk cumhurbaskani olacaktir 1979 yilinda yeni cumhurbaskani Jose Eduardo dos Santos olacaktir Bagimsizliktan sonra Kuba birlikleri ulkede kalmis ve UNITA ya karsi savasta destek saglamistir Ic savas degisen yogunluklarda 2002 yilina kadar surmustur 2002 de UNITA lideri Jonas Savimbi oldurulecektir Iki parti ateskese ikna olmus ve UNITA nin silah birakarak siyasi bir parti olarak faaliyet gostermesine karar verilmistir 1992 yilindaki secimlerde MPLA 53 74 oy almis ve parlamentodaki 227 koltuktan 129 unu kazanmistir Sonraki secim ic savas yuzunden 2008 yilinda yapilabilmis ve MPLA 81 64 oy alarak parlamentodaki 220 koltuktan 191 ini kazanmistir IdeolojiMPLA kuruldugu donemlerde PCA Turkce Angola Komunist Partisi politikalarinin belirlenimi ardinda kalmasi ve Dogu Bloku ulkelerinden destek alma ihtiyaci duymasi nedeniyle Marksizm Leninizm i benimsemistir Angola Halk Cumhuriyeti nin kurulmasiyla birlikte sosyalist ekonomi modeli uygulanmis Sovyetler Birligi ve Varsova Pakti ulkeleriyle is birligi yoluna gidilmistir Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan onemli ideolojik degisimler yasanmistir MPLA gerceklestirdigi kongre sonucunda Marksizm Leninizm i terk ettigini ve bundan sonra sosyal demokrat politikalar surdurecegini aciklamistir FRELIMO ve PAIGC gibi organizasyonlardan daha sert bir ideolojik degisim geciren MPLA nin bu tutumunun temelinde Nito Alves in liderligindeki asiri solcularin yok edilmesi ve Agostinho Neto nun liderligi tek basina ele gecirmesi yatmaktadir MPLA Sosyalist Enternasyonal in bir uyesi olmakla birlikte FLMSA Turkce Guney Afrika nin Eski Kurtulus Hareketleri icerisinde yer alan siyasi partilerle de birlikte hareket etmektedir Secim tarihi1992 secimlerinde MPLA oylarin 53 74 unu ve parlamentodaki 229 sandalyeden 127 sini elde etti ancak sekiz muhalefet partisi hile yapildigini one surerek sonuclari boykot etti Ic savastan dolayi 2008 e kadar ertelenen bir sonraki secimlerde MPLA oylarin 81 64 unu ve 220 sandalyenin 191 ini kazandi 2012 secimlerinde oylarin 71 84 unu kazanarak 220 sandalyenin 175 ini elde etti 2010 anayasasina gore bu durumda MPLA aday listesinin basi olan Jose Eduardo dos Santos Devlet Baskani sifatini kazanmis oldu Secimin dikkate deger bir ozelligi 2008 deki 12 4 ten 37 2 ye yukselen oy vermeyenler oraniydi Gecersiz ve bos oylar toplama dahil edilirse kayitli secmenlerden herhangi bir partiye oy verenlerin orani 60 MPLA ya oy verenlerin orani 40 olmaktadir Insan haklari siciliAngoladaki MPLA hukumeti Af Orgutu ve Insan Haklari Izleme Orgutu nun de dahil oldugu uluslararasi kuruluslarca keyfi tutuklamalar gozaltilar ve iskence yapmakla suclanmistir Bu iddialara karsi Angola nin kuresel imajini iyilestirmeye yardimci olmasi icin hukumet Samuels International Associates Inc Sirketiyle anlasmistir Parti orgutleriGunumuzde MPLA PT nin ana kitle orgutleri arasinda Angolali Kadinlar Orgutu Angola Iscileri Ulusal Birligi Agostinho Neto Oncu Orgutu ve MPLA Gencligi bulunmaktadir Dis destekMPLA bagimsizlik savasi ve ic savas suresince basta Kuba olmak uzere bircok ulkeden yardim almistir Cezayir Bulgaristan Yesil Burun Adalari Cekoslovakya Kongo Gine Bissau Fas Mozambik Nijerya Kuzey Kore Romanya Sao Tome ve Principe Sovyetler Birligi Sudan Tanzanya Vietnam ve Yugoslavya Cin ise sosyalist bir ulke olmasina ragmen Sovyetler Birligini asil dusman gordugu icin ABD ve Guney Afrika yonetimi tarafindan desteklenen UNITA ve anti komunist FNLA ya destek vermistir Ayrica bakinizAngola Angola Bagimsizlik Savasi Angola Ic Savasi Portekiz Somurge SavaslariKaynakca