Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Ermenice Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն Lerrnayin Gharab

Artsakh Cumhuriyeti

Artsakh Cumhuriyeti
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti (Ermenice: Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, Lerrnayin Gharabaghi Hanrapetut’yun) veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti (Ermenice: Արցախի Հանրապետություն, Arts’akhi Hanrapetut’yun),Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti
Արցախի Հանրապետություն (Ermenice)
Artsahi Hanrapetutyun
Artsah Cumhuriyeti
1991-2023
image
Bayrak
image
Arma
Millî marş
Ազատ ու Անկախ Արցախ (Ermenice)
Azat u Ankah Artsah  (transliterasyon)
Özgür ve bağımsız Artsah
image
Tür(Tanınmayan devlet)
Başkent
ve en büyük şehir
Hankendi
Resmî dil(ler)Ermenice, Rusça
DemonimErmeni
HükûmetÜniter başkanlık cumhuriyeti
• Devlet Başkanı
Artur Mkrtçyan (ilk) (Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Yüksek Konseyi Başkanı olarak)
Samvel Şahramanyan (son)
• Devlet Bakanı
Oleg Yesayan (ilk)
Artur Harutyunyan (son)
Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık
• Kuruluşu
1991
• Birinci Dağlık Karabağ Savaşı
20 Şubat 1988 – 12 Mayıs 1994
• Özerklik
2 Eylül 1991
• Bağımsızlık ilanı
10 Aralık 1991
• İkinci Dağlık Karabağ Savaşı
27 Eylül – 10 Kasım 2020
• 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları
19 Eylül – 20 Eylül 2023
• Teslim olma
28 Eylül 2023
• Dağılışı
2023
Yüzölçümü
• Toplam
3.170 km2[b]
Nüfus
• 2021 sayımı
120.000
GSYİH (SAGP)2010 tahminî
• Toplam
$1,6 milyar
• Kişi başına
$2.581 (2011)
Para birimiErmeni dramı (kullanılan)
Karabağ dramı (sembolik) (AMD)
Zaman dilimiUTC+4 (DAS)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+374 47 (cep telefonları için +374 97)
İnternet alan adı.nkr.am[c]
Öncüller		 Ardıllar
image Azerbaycan SSC
image Dağlık Karabağ Özerk Oblastı
Azerbaycan image
  1. ^ Anayasaya göre "Diğer dillerin halk arasında konuşulması hakkında herhangi bir sınırlama yoktur" denilmektedir.
  2. ^ DKC'nin fiili yönetim alanını kapsayan alandı.
  3. .^ .am, Ermenistan'ın internet ülke alan kodudur.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, varolduğu dönemde hukuken Azerbaycan'a ait Dağlık Karabağ ve çevresindeki yedi Azerbaycan ilini kapsayan topraklar üzerinde yer alan devletin toprakları, uluslararası toplum tarafından Ermenistan işgali altında olarak niteleniyordu.

Şubat 2017'de gerçekleştirilen referandum ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti olan ülke ismi Artsah Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Çoğunlukla Ermenilerin yaşadığı bölgede, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra yükselen etnik gerilim, Ermenistan'ın desteklediği Ermeni militanlarla Azerbaycan arasında çatışmaların çıkmasına neden oldu. Ermeni güçlerinin bölgeye girişiyle birlikte Azerbaycanlılara yönelik başlattıkları katliamlar halkı göçe zorladı ve Karabağ bölgesi tamamen işgal edildi. 10 Aralık 1991'de Azerbaycanlıların boykot ettiği ve yalnız Ermenilerin katıldığı referandum sonucuna göre bağımsızlık kararı alındı ve 6 Ocak 1992'de de bağımsızlık resmen ilan edildi. Ermenistan dahil hiçbir ülke veya uluslararası kuruluş, devletin bağımsızlığını tanımadı.

2020 Dağlık Karabağ Savaşı olarak adlandırılan çatışmaların sonunda varılan ateşkes ile Ermenistan, yenilgilerini resmi olarak kabul edip Karabağ'da geriye kalan işgal edilmiş topraklardan da Ermeni ordusunu çekmiştir ve bu çekilmeye paralel olarak da bölgeye Rus Barış Güçleri yerleştirilmiştir. 10 Kasım 2020 tarihinde imzalanan ateşkes bildirisi ile bölgenin güneyi Azerbaycan Cumhuriyeti'ne teslim edilmiştir. Bölgeye Rus Barış Güçleri ile beraber Türk Barış Güçlerinin de gelmesi hala hem Türk hem de Rus taraflarınca tartışılmakta olup resmi bir sonucu henüz açıklanmamıştır.

2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonucunda Dağlık Karabağ Cumhuriyeti yetkilileri, Rus barışı koruma güçlerinin 20 Eylül saat 13.00'ten itibaren ateşkes sağlanması yönündeki teklifini kabul etti. Anlaşma şartlarına göre de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti hükûmeti silahsızlanmayı ve Azerbaycan hükûmetiyle bölgenin yeniden entegrasyonu konusunda görüşmelere başlamayı kabul etti.

Dağlık Karabağ Devlet Başkanı Samvel Şahramanyan tarafından 28 Eylül 2023 tarihinde yayınlanan bir kararnameye göre, ayrılıkçı devletin 1 Ocak 2024 itibarıyla sona ereceği açıklandı. Fakat 4 Ekim 2023'te Azerbaycan güçlerinin Hankendi'ye girmesiyle birlikte bölge üzerindeki egemenliği ele almasıyla Ermeniler bölge üzerindeki kontrolü kaybetti, DKC yetkilileri tutuklandı ve DKC'nin varlığı resmen sona erdi. 15 Ekim 2023'te Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından cumhurbaşkanlığının 20. yıldönümünde bina önüne Hankendi'deki DKC başkanlık binasına Azerbaycan armasının yerleştirilmesi ve Azerbaycan bayrağının göndere çekilmesiyle Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü sağladığı cumhurbaşkanı tarafından kamuoyuna yapılan konuşmasında resmen duyuruldu.

Etimoloji

Ermeni ve Batılı uzmanlara göre Urartu dönemine dayanan yazıtlarda bölgeden "Ardah", "Urdehe" ve "Atahuni" gibi çeşitli isimlerle bahsediyor. Ayrıca klasik tarihçi Strabon bölgeden "Orchistene" adıyla bahsetmiştir.

David M. Lang tarafından ortaya atılan başka bir hipoteze göre "Artsah" ismi Artaksiad Hanedanı'nın kurucusu ve Ermenistan Krallığı'nın kralı 'tan (MÖ 190–159) gelmiştir.

Halk etimolojisine göre isim "Ar" (Aran) ve "tsah" (odun, bahçe) (Aran Sisakean bahçeleri, Kuzeydoğu Ermenistan'ın ilk ) kombinasyonundan türemiştir.

Tarihçe

image
Dağlık Karabağ'ı ve çevresindeki bölgeleri gösteren harita. Kırmızı çizgilerle sınırlanan alan, 1994'ten 2020'ye kadar Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından fiilen kontrol edilen bölgeye karşılık gelir. Sarı bölgeler Sovyet dönemindeki Dağlık Karabağ Özerk Oblastı tarafından kontrol edilen bölgelere, sarı-yeşil çizgili alanlar ise Azerbaycan tarafından kontrol edilen ama Dağlık Karabağ'ın hak iddia ettiği eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı bölgeleridir. Yeşil çizgili bölgeler, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sonuna kadar Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen lakin eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı dışındaki alanlara karşılık gelmektedir.
image
Şuşa katliamı sonrasında Şuşa kenti. Ermeni mahalleleri ve Kutsal Kurtarıcı Ermeni Katedrali, 1920'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından tahrip edilmiş ve yıkılmıştır. 500'den fazla Ermeni sivilin öldürüldüğü tahmin edilmektedir.

Dağlık Karabağ sorunu

Arka plan

Dağlık Karabağ ile ilgili günümüzdeki sorunların kökleri, Josef Stalin ve Kafkasya Bürosu tarafından verilmiş kararlara dayanır. 1917 Rus Devrimi'nden sonra Karabağ, Transkafkasya Demokratik Federasyon Cumhuriyeti'nin bir parçası olmuş, ancak bu Cumhuriyet kısa bir süre sonra ayrı Ermeni, Azerbaycan ve Gürcistan devletlerine dönüştürülmüştür. Takip eden iki yıl boyunca (1918–1920), Ermenistan ve Azerbaycan arasında Karabağ da dahil olmak üzere birçok bölgede bir dizi kısa savaş yaşanmıştır.

1918 Temmuz'unda, Dağlık Karabağ Birinci Ermeni Meclisi bölge yönetimini ilan etti ve bir ulusal konsey ve hükûmet oluşturdu. Daha sonra Osmanlı askerleri Karabağ'ı ele geçirdi.

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisinden sonra İngiliz kontrolüne geçmiş bölgeye geçici olarak Khosrov bey Sultanov'u (Azerbaycan hükûmeti desteğiyle) genel vali olarak atadı.

Şubat 1920’de, Karabağ Ulusal Konseyi, Azerbaycan’ın yargı yetkisini kabul etmesine rağmen, Karabağ’daki Ermeniler gerilla savaşına devam ederek anlaşmayı kabul etmediler. Anlaşma daha sonra Ermenistan'la birlik ilan eden Dokuzuncu Karabağ Meclisi tarafından iptal edildi.

Azerbaycan ordusu Karabağ'da savaşırken, Azerbaycan Bolşevikler tarafından işgal edildi. 1921'de Ermenistan ve Gürcistan, halkın desteğini almak için, Karabağ'ı Nahçıvan ve Zangezur ile birlikte Ermenistan'a tahsis edeceklerine söz veren Bolşevikler tarafından ele geçirildi. Bununla birlikte, Sovyetler Birliği'nin, Türkiye'de de komünizmin gelişeceğini uman geniş kapsamlı planları vardı.[] Bu yüzden Sovyetler Birliği, 3 bölgede de Ermeni çoğunluk olmasına rağmen, Zengezur’un Ermenistan’ın kontrolü altına gireceği, Karabağ ve Nahçıvan’ın da Azerbaycan’ın kontrolü altında olacağı bir bölünmeye karar verdi.

Sonuç olarak, 7 Temmuz 1923'te Azerbaycan SSC'de kurulmuş Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'ndaki Sovyetler Birliği'nin sıkı kontrolü sayesinde, bölge üzerindeki çatışma on yıllar boyunca durmuştur.

Savaş

1988 yılının başında Ermeniler ve Azeriler arasında bir dizi saldırı ve misilleme başlamıştır. Perestroyka ortamında Karabağ'daki Ermenilerin Azerbaycan rejimine karşı protestolar başlamıştır. Fakat bu muhalif hareket hızla siyasi örgütlenmeye dönüşmüş, demokrasi ve ulusal egemenliğini kazanmayı amaçlayan anti-komünist geniş bir ittifak olan Karabağ Komitesini oluşturulmuştur. 20 Şubat 1988'de Dağlık Karabağ Özerk Oblastı Ulusal Konseyinin Ermeni temsilcileri bölgenin Ermenistan ile birleşmesi için oy kullanmışlardır. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti resmî olarak buna yanıt vermemiştir. Fakat ulusal konseyin hareketi Sumgayıt'ta 26[] ile 100'den fazla Ermeni'nin öldüğü pogroma yol açtı. Ermenistan'ın Spitak şehrinde ise Azerilere saldırıldı. Pogromlar başlayınca çok sayıda Ermeni ve Azeri göç etmek zorunda kalmıştır.

7 Aralık 1988'de Spitak civarında meydana gelen ve Ermenistan'ın kuzey kesimini tahrip eden depremin ardından gelen karışık ortamda Sovyet yetkilileri Karabağ Komitesinin önderlerini tutuklayarak karşı hareketin büyümesini engellemeye çalışmıştır.

Ancak Ermeni milliyetçilerinin desteği olmadan Ermenistan'ı yönetmek için Ermenistan Komünist Partisi'nin giriştiği uygulamalar siyasi krizi derinleştirmiştir. Mart 1989'da seçmenlerin çoğu, Sovyetler Birliği'nin genel seçimini boykot etmiştir. Karabağ Komitesi üyelerinin serbest bırakılması için gösteriler düzenlenmiş ve Mayıs ayında yapılan Ermenistan Yüksek Sovyeti seçiminde Ermeni seçmenler Karabağ davasını destekleyen temsilcileri seçmişlerdir. Seçimden sonra Karabağ Komitesi üyeleri tahliye edilmişlerdir.

Mihail Gorbaçov Karabağ sorunu çözmek için Özel Yönetim Komitesi'ni kurmuş ve Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın özerklik haklarının artırılmasını önermiştir.

Haziran 1989'da Levon Ter-Petrosyan önderliğinde çok sayıda gayriresmî milliyetçi örgütler birleştirilerek (Հայոց Համազգային Շարժում Hayots Hamazgain Sharzhum) kurulmuş ve Ermenistan hükûmeti de resmen onaylamıştır. Hem Bütün Ermeni Hareketi hem de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde kurulan Azerbaycan Halk Cephesi, Özel Yönetim Komitesi'nin kaldırılmasını istemiştir. Ermeniler bölgenin Ermenistan'ın bir parçası olması gerektiğini, Azeriler ise Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın özerkliğinin kaldırılmasını savunmuştur.

Ağustos 1989'da Karabağ'daki Ermeniler kendi Ulusal Konseyi'ni seçmiş ve Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nden ayrılması ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'yle birleştiğini açıklamıştır.

Eylül 1989'da Azerbaycan, o zamana kadar Ermenistan'ın diğer Sovyet cumhuriyetlerinden yaptığı ithalatın %90'ını karşılamakta olan hayati yakıt ve besleme hatlarına karşı ekonomik abluka uygulamaya başlamıştır.

Kasım 1989'da Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nin özerkliğini kaldırılıp doğrudan Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasına dair karar almıştır. Fakat Sovyetlerin politikası ters etki yaratmış ve Aralık 1989'da Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti ile Karabağ Ulusal Konseyi'nin ortak oturumu, Moskova'nın kararını geçersiz sayarak Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan ile birleştiğini açıklamıştır.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından kısa bir süre sonra patlak veren Birinci Dağlık Karabağ Savaşıyla o dönem Azerbaycan'daki siyasi karışıklıkları ve Azerbaycan ordusundaki zayıflığı fırsat bilen Dağlık Karabağ Ermenileri bağımsızlıklarını ilan ederek Ermenistan desteğiyle Karabağ bölgesi ve daha sonra çevredeki yedi rayonu işgal edip buralarda yaşayan Azerbaycan Türkleri'ni zorla sürerek ülke topraklarının %20'sini ele geçirip Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni kurmışlardır. Ancak Ermenistan dahil hiçbir BM üyesi ülke bu devleti tanımamış ve bölge de jure olarak Azerbaycan'ın bir parçası sayılmıştır. İşgal sonrası bölgede Azerbaycan'a ait birçok kültürel, dini ve tarihi yapı zarar görmüş ve birçok yerleşimin adı Azerbaycan türkçesinden Ermenice'ye değiştirilmiştir.

Şubat 2017'de gerçekleştirilen 2017 Dağlık Karabağ Cumhuriyeti anayasa değişikliği referandumu ile seçmenin %90'ının onayı ile ülke ismi değiştirilmiş ve yarı başkanlık yönetim sisteminden tam başkanlık yönetim sistemine geçilmiştir.

27 Eylül 2020 itibarıyla başlayan 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 2. Dağlık Karabağ savaşı, 10 Kasım 2020 günü Rusya arabuluculuğu ile imzalanan ateşkes anlaşması çerçevesinde sonlandırıldı. Azerbaycan'ın savaş sırasında Ermeni işgalinden kurtardığı yerlere ek olarak üç rayon daha (Ağdam, Kelbecer ve Laçın) Azerbaycan'ın kontrolüne geçti. Ancak geçmişte Ermenilerin işgali altında bulunan Laçin bölgesinde 5 kilometre derinliğe sahip Laçın Koridoru ile Karabağ veya Ermenilerin adlandırması ile Artsah'a bağlantı sağlanmıştır. 26 Ağustos 2022'de koridorun güzergahı değiştirilerek eski güzergah üzerindeki Laçın şehri ve iki köy Azerbaycan kontrolüne devredilmiştir. 19 Eylül 2023 tarihine kadar Hankendi gibi nüfusun önemli bir kısmı Ermenilerden oluşan şehirler Ermenistan'ın, Şuşa gibi geçmişte nüfusun önemli bir kısmını Türklerin oluşturduğu şehirler ise Azerbaycan'ın kontrolünde kalmıştır.

2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonrası Rus barış gücü denetiminde Ermenilerde kalan bölge Azerbaycan'a devredilmiş ve DKC'nin silahlı gücü Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu resmen lağvedilmiştir. 23 saat 48 dakika süren çatışmaların Azerbaycan zaferiyle sonuçlanması neticesinde bölgede yaşayan birçok Ermeni büyük bir göç hareketiyle bölgeyi terk ederek Ermenistan'a dönmüştür. Bölgede kalan az sayıdaki Ermeni için ise Azerbaycan vatandaşlığına geçirilerek entegrasyon süreçleri başlatılmıştır. Akabinde Azerbaycan Ordusu'nun bölgedeki şehir ve kasabalarda teker teker kontrolü devralırken 28 Eylül 2023 tarihinde, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin son lideri Samvel Şahmaranyan, cumhuriyetin varlığının 1 Ocak 2024'ten itibaren sona ermesini öngören kararnameyi imzaladı. Ancak Azerbaycan güçleri 4 Ekim 2023'te Hankendi'ye girmiş, başta Bako Sahakyan ve Arayik Harutyunyan olmak üzere rejimin üst düzey isimlerini tutuklamış ve Azerbaycan arazi bütünlüğünün sağlanmasıyla Ermeniler bölgedeki hakimiyeti kaybetmişlerdir.

İdari birimler

image
2020 savaşından önceki Dağlık Karabağ Cumhuriyeti bölgeleri:Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin illeri: 1. Şaumyan; 2. Mardakert; 3. Askeran; 4. Martuni; 5. Hadrut; 6. Şuşi; 7. Kaşatag.Haritada Stepanakert gösterilmemektedir.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti 7 il ve 1 başkentten oluşmaktaydı. Ancak bu illerden bazıları tamamen bazıları da kısmen Azerbaycan kontrolünde olan topraklardan oluşuyordu. Şaumyan Bölgesi, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir parçası değilken, Şaumyan temsilcileri oblast ile birlikte bağımsızlıklarını ilan ettiler ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin ilanıyla Şaumyan bölgesi de Ermeniler tarafından tanınmayan cumhuriyetin bir toprağı olarak kabul edildi.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanının ardından Azerbaycan hükûmeti oblastın özerkliğini kaldırdı ve yerine Azerbaycan bölgelerini kurdu. Sonuç olarak tek taraflı bağımsızlığını ilan etmiş Dağlık Karabağ'daki bazı şehirler Azerbaycan yönetimindeki şehirlerle kesişirken diğer birimler farklı sınırlara sahipti. Aşağıda o dönem ki Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin illeri ile Azerbaycan rayonlarının karşılaştırmalı bir tablosu bulunmaktadır:

# Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ili Nüfus (2005) Merkez Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir parçası mıydı? De jure olarak
1 Şaumyan 2.560 Karvaçar Hayır Goranboy Rayonu'nun güneyi ve Kelbecer Rayonu'nun batısı
2 Martakert 18.963 Martakert Kısmen Kelbecer'in doğusu,
Terter'in batısı ve
Ağdam Rayonu'nun bir parçası
3 Askeran 16.979 Askeran Kısmen Hocalı,
Agdam'ın bir parçası
4 Martuni 23.157 Martuni Kısmen Hocavend Rayonu'nun kuzeyi, Ağdam'ın bir parçası
5 Hadrut 12.005 Hadrut Kısmen Hocavend'in güneyi,
Cebrayıl Rayonu, Füzuli
6 Şuşi 4.324 Shushi Evet Şuşa Rayonu
7 Kaşatag 9.763 Berdzor Hayır Laçın, Kubadlı, Zengilan
8 Stepanakert (başkent) 49.986 Stepanakert Evet Hankendi

Siyaset

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, başkanlık sistemiyle yönetilen demokratik (2017 referandumundan sonra başkanlık sisteminde değişikliğe gidildi) bir de jure devletti. Başbakanlık makamı kaldırılarak, yürütme gücü hem devlet başkanı hem de hükûmet başkanı olan cumhurbaşkanının eline geçmişti. Başkan, en fazla iki ardışık beş yıllık dönem için doğrudan seçilmekteydi.

image
Hankendi'deki Ulusal Meclis

Ulusal Meclis, tek kamaralı bir yasama organıydı. 5 yıllık dönem için seçilen 33 üyesi vardı. Seçimler çok partili bir sistem içinde gerçekleşmekteydi. 2009 yılında Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, Amerikan STK'sı Freedom House'ın medeni ve siyasi haklar açısından özgürlükler sıralamasında Ermenistan ve Azerbaycan'dan daha üst sıralara yerleşmiştir. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nde yapılan seçimlerin hiçbiri diğer ülkeler ve Avrupa Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı gibi kuruluşlar tarafından tanınmamakta ve bazı ülkeler tarafından "sorunun kaynağı" olarak gösterilmekteydi.

Uluslararası alanda tanınmayan de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti büyük ölçüde Ermenistan'a bağımlı olmakta, buna karşın Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanınmamaktaydı.

Anayasa

image
Başkanlık Sarayı
image
Hükûmet binası

3 Kasım 2006'da dönemin Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Arkadi Gukasyan, Dağlık Karabağ anayasasının taslağı üzerine referandum yapılması için bir kararname imzaladı. Referandum aynı yılın 10 Aralık tarihinde gerçekleşti ve katılımcıların %98.6'sı anayasanın değişmesi yönünde oy kullandı. Belgenin ilk maddesi, alternatif olarak Artsah Cumhuriyeti olarak adlandırılan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni "sosyal adalet ve hukukun üstünlüğüne dayalı egemen, demokratik bir devlet" olarak tanımlıyordu. 100'den fazla sivil toplum kuruluşu, uluslararası gözlemci ve gazeteciler referandumun yüksek bir uluslararası standarda sahip olduğunu belirterek referandumu olumlu yönde değerlendirdi.

Ancak referandum, meşru olmadığı gerekçesiyle oylamayı reddeden Avrupa Birliği, AGİT ve GUAM gibi hükûmetler arası kuruluşlar tarafından sert bir şekilde eleştirildi. AB, bir "anayasa referandumunun" gerçekleştiğinin farkında olduğunu ancak sorunun sadece Azerbaycan ile Ermeniler arasında yapılacak bir müzakere ile kalıcı bir çözüme ulaşabileceğini vurguladı.Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Davis ise referandumun tanınmayacağını, dolayısıyla bir önemi olmadığını söyledi.

Referandum, Azerbaycan'ı destekleyen ve Ermenistan ile tarihsel olarak sorunlar yaşayan Türkiye tarafından da eleştirildi.

20 Şubat 2017'de, katılım oranının %76 olduğu başka bir referandum düzenlendi ve yeni anayasa için %87.6 oranında evet oyu çıktı.

Diğer değişikliklerin yanı sıra bu yeni anayasa, hükûmeti yarı başkanlıktan tam başkanlık modeline çevirdi. "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Anayasası"nın ismi "Artsah Cumhuriyeti Anayasası" olarak değiştirildi, ancak her ikisi isim de ülkenin resmî isimleri olarak kaldı. Referandum 2016 Dağlık Karabağ çatışmalarına bir yanıt olarak görülmüştür.

Dış ilişkileri ve Tanınma Süreci

image
Watertown, Massachusetts'teki Artsakh Sokağı

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Hankendi bölgesinde bulunmaktaydı. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin farklı ülkelerde 5 dış temsilciliği bulunuyordu. Bu temsilcilikler çeşitli konularda bilgi sunup barış sürecinin yürütülmesine yardımcı olma görevlerini yerine ɡetirmekteydi. Ülkenin daimi temsilcilikleri şu şekildedir:

  • image Ermenistan Daimi Temsilciliği (Erivan): Karlen Avetissyan
  • image Rusya Daimi Temsilciliği (Moskova): Albert Andriyan
  • image Amerika Birleşik Devletleri Daimi temsilciliği (Washington): Vardan Barseğiyan
  • image Fransa Daimi Temsilciliği (Paris): Hovhaness Gevorkyan
  • image Avustralya Daimi Temsilciliği (Sidney): Varoujan İskenteryan
  • Orta Doğu ülkeleri Daimi Temsilcisi (image Lübnan/Beyrut): Karapet Kababcan
  • image Almanya Daimi Temsilciliği (Berlin): Gayane Apinyan

Tanınmayan bazı ülkeler tarafından tanınsa da hiçbir BM üyesi Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanımamaktadır. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nin çeşitli alt idare birimleri Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının tanınması için hükûmete çağrı yapmıştır:

  • Mayıs 2012'de Amerika Birleşik Devletleri'nde Rhode Island Temsilciler Meclisi Başkan Barack Obama ve ABD Kongresi'ni Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanımaya çağıran bir kararı kabul etti. Eyalet Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilen karar, Dağlık Karabağ'ın "özgür ve bağımsız bir ulus olarak gelişme çabalarını" teşvik etmekteydi.
  • Ağustos 2012'de Massachusetts Temsilciler Meclisi, Başkan Barack Obama ve ABD Kongresi'ni Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanımaya çağıran kararı kabul etti.
  • 24 Ekim 2012 tarihinde, Avustralya'daki Yeni Güney Galler Yasama Konseyi, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni ve Ermeni halkının kendi kaderini tayin hakkını tanıyan bir kararı kabul etti. Önerge, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının 20. yıldönümünü kabul ederek halkın kendi kaderini tayin hakkını desteklemiş ve Avustralya hükûmetini Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını resmen tanımaya ve ilişkileri güçlendirmeye çağırmıştır.
  • Nisan 2013'te, Amerika Birleşik Devletleri Maine Temsilciler Meclisi, Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını kabul eden ve Başkan Barack Obama'yı da Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını kabul etmeye çağıran bir kararı onayladı.
  • Nisan 2013'te Kaliforniya'daki Fresno İlçesi Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını tanıdı.
  • Mayıs 2013'te, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki , Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını kabul eden bir kararı onayladı ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin özgür ve bağımsız bir ulus olarak gelişme çabalarına destek verdi.
  • Kasım 2013'te, Highland, Kaliforniya, Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını tanıdı ve Laçın ile kardeş şehir oldu.
  • Ocak 2014'te Los Angeles, Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını tanıdı.
  • Mayıs 2014'te, , 70-1 oyla Dağlık Karabağ'ın bağımsızlığını tanıyan bir önergeyi kabul etti. Önerge ayrıca Başkan Barack Obama ve ABD Kongresinin Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanımasını da istiyor.
  • Mayıs 2014'te, Louisiana Eyalet Senatosu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını destekleyen ve ABD Başkanı ve Kongresini "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kendi kararını ve demokratik bağımsızlığını desteklemeye" çağıran bir kararı kabul etti.
  • 27 Ağustos 2014'te, California Eyalet Senatosu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni egemen bir devlet olarak tanıyan Meclis Ortak Kararı 32'yi oybirliğiyle (23-0) kabul etti. Karar, Dağlık Karabağ'ın özgür ve bağımsız bir ulus olarak gelişme çabalarını teşvik ediyor ve resmî olarak Amerika Birleşik Devletleri Başkanı ve Kongresini Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kendi kaderini tayinini ve demokratik bağımsızlığını desteklemeye çağırıyor.
  • 3 Mart 2016'da Georgia, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan altıncı ABD eyaleti oldu.
  • 30 Mart 2016'da Hawaii, Dağlık Karabağ'ı tanıyan yedinci ABD eyaleti oldu. Hawaii Temsilciler Meclisi, Azerbaycanlı diplomatlar ve Washington D.C.'nin baskısına rağmen H.R. 167'yi yürürlüğe koydu.
  • 30 Mart 2016'da ABD'nin Azerbaycan Büyükelçiliği, ABD dış devlet politikasının federal hükûmet düzeyinde belirlendiğine ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanımadığına dair bir deklarasyon yayınladı. Bu açıklama, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in ikili görüşmeler için Washington D.C.'ye gelmesinden kısa bir süre sonra yapıldı.
  • 5 Mayıs 2016'da Ermenistan Hükûmeti, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının tanınmasına ilişkin tasarıyı onayladı. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının tanınmasının "Ermenistan ve Dağlık Karabağ arasındaki tartışmaların bir sonucu ve dış faktörler de dahil olmak üzere ilerideki gelişmelerin de dikkate alındığı" açıklandı.
  • 28 Eylül 2017'de Michigan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni tanıyan sekizinci ABD eyaleti oldu.

Askeriye

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti günümüzde düzenli bir askerî birliğe sahip değildi.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti kurulduğu ilk aylarında herhangi düzenli bir askerî yapıya sahip değildi. Silahlı güç olarak düzensiz militanlar görev yapmaktaydı. 9 Mayıs 1992 tarihinde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu kuruldu. Ordunun İkinci Dağlık Karabağ Savaşı öncesine kadar 15.000-20.000 civarında subay ve erlerden oluştuğu tahmin edilmekteydi. Personelleri, çoğunlukla Karabağ ve Azerbaycan'ın muhtelif yerlerinden gelen Ermeniler ile oluşturulmaktaydı. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, genel olarak Sovyet Ordusu'nun bıraktığı silahlardan Kalaşnikof tüfeği, tank, ağır top gibi donanımlara sahipti. Kayda değer miktarda Ermenistan'ın silah ve malzeme desteğini almaktaydı. 2023 yılına gelindiğinde Dağlık Karabağ'da yaşanan çatışmalar sonrası Azerbaycan'ın talebi gereği ordunun tamamı lağvedildi.

Demografi

2001 yılında Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin raporlarına göre ülke nüfusunun 95% Ermeni, diğer büyük etnik gruplar ise Süryaniler, Rumlar ve Kürtlerdi. Mart 2007 tarihinde yerel hükûmet nüfusun 138.000 olduğunu belirtti. Ülkede yıllık doğum oranının 2200-2300 aralarında olduğu, 1999 senesine göre yaklaşık 1500 kişilik bir artış olduğu söylendi.

2000'e kadar, ülke sınırları içinde net göç olumsuz yönde oldu. 2007'nin ilk yarısında, 1,010 doğum ve 659 ölüm olduğu, 27 kişinin göç ettiği bildirildi.

Yaş gruplarına göre: 15.700 (0-6), 25.200 (7-17) 75.800 (18-59) ve 21.000 (60+)

Şehir ve İllere (Tekil: Marz, Çoğul: Marzer) göre:

İl (Marz/Marzer) Yönetim merkezi Nüfus (2005) Nüfus (2006) Yüzölçümü (km²) Yoğunluğu (kişi/km²)
Hankendi 49.986 50.400 25.66 1.948.01
Askeran Askeran 16.979 17.000 1.221.92 13.90
Hadrut 12.005 12.400 1.876.80 6.40
Martakert 18.963 18.900 1.795.10 10.56
Martuni 23.157 23.100 952.20 24.35
Şaumyan 2.560 2.800 1.829.80 1.40
Şuşa Şuşa 7.324 4.500 381.30 11.34
Kaşatag Laçın 9.763 8.600 3.376.60 2.89

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti nüfusu :

Yıl Nüfus (000s) Kentsel Kırsal Doğum oranı Ölüm oranı NGR Net Göç
2000 134.4 68.4 66.0 16.6 8.8 7.7 16.1
2001 135.7 68.7 67.0 17.0 7.9 9.1 11.5
2002 136.6 69.3 67.3 16.0 9.1 6.9 4.9
2003 137.0 69.1 67.9 15.0 9.0 6.0 1.3
2004 137.2 69.8 67.4 15.3 9.5 5.8 -2.6
2005 137.7 70.5 67.2 14.6 9.2 5.4 1.7
2006 137.7 70.8 66.9 15.3 9.0 6.3 -3.2

Ulaşım

image
Hocalı Havalimanı

Dağlık Karabağ'ın ulaşım sistemi savaş sürecinde ağır hasarlar görmüş olsa da Kuzey-Güney Karabağ karayolu, ulaşım sisteminin geliştirilmesini büyük ölçüde kolaylaştırmıştı.

169-kilometre (105 mi) uzunluğundaki Hadrut-Hankendi-Askeran-Martakert karayolu, yerel halka göre, Dağlık Karabağ'ın cankurtaran halatıydı ve Yolun yapımı için Hayastan Tüm Ermeniler Vakfı tarafından 25 milyon dolar tahsis edilmişti.

Başkentin yaklaşık 8 kilometre (5 mil) doğusunda yer alan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin tek sivil havaalanı olan Hocalı Havalimanı, 1990'da savaşın başlamasından bu yana kapatıldı. 2011 başından itibaren havalimanını yeniden açılması planlandı ve ismi belirtilmeyen "hayır kurumlarından" havalimanın yeniden inşası için yaklaşık 1 milyar dram (2.8 milyon $) toplandı. 2009 yılının sonlarında yeni bir havaalanı terminali inşa edilmeye ve pist onarılmaya başlandı. Havalimanının kesin olmayan durumu, IATA sözleşmeleriyle beraber diğer ülkelerle doğrudan hava iletişimini neredeyse imkansız hâle getirmekteydi. Başlangıçta ilk ticari uçuşların 9 Mayıs 2011'de başlatılması planlansa da Dağlık Karabağ yetkilileri 2011 boyunca açılış tarihini sürekli ertelediler. Mayıs 2012'de, Dağlık Karabağ Sivil Havacılık İdaresi Başkanı Tigran Gabrielyan, havalimanının 2012'nin ortasında faaliyete geçeceğini duyursa da Azerbaycan, havalimanını kullanan uçakları düşürmekle tehdit ettiği için, güvenlik nedeniyle, havaalanı kapalı durumdaydı.

Eğitim

Dağlık Karabağ'ın eğitim sistemi siyasi sorunlar ve gerçekleşen çatışmalar yüzünden kötü durumdaydı. Fakat Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne Ermenistan ve Ermeni diasporasından gelen ciddi yardımlar ile çoğu okul yeniden inşa edildi. Cumhuriyet'te 200 yakın bölgede yaklaşık 250'ye yakın okul vardı. Öğrenci nüfusu tahminlere göre yaklaşık 20.000 kişiydi ve yarısından fazlası başkent Stepanakert şehrinde bulunmaktaydı.

, Ermenistan ve Dağlık Karabağ hükûmetinin ortak çabaları ile merkezi kampüsü Stepanakert kentinde olmak üzere açılış töreni 10 Mayıs 1992 tarihinde gerçekleşti ve hizmete girdi.

Erivan Üniversitesi ayrıca Hankendi'nde bir kampüs açmıştı.

Kültür

image
"Biz Dağlarımızız" anıtı, tanınmayan cumhuriyetin en bilinen sembollerinden biridir.

'ın eserlerinden "Biz Dağlarımızız" (Մենք ենք մեր սարերը Menk yenk mer sareri) Hankendi'nde bulunmaktadır. Bu anıt Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin semboli olarak geniş ölçüde kabul edilmektedir. kayasından yapılan yaşlı erkek ve kadın, Karabağ'ın dağ halkını temsil etmektedir. Doğu Ermenicesi'nde "Nine ve Dede" (Տատիկ և Պապիկ Tatik yev Papik) olarak da bilinen heykel, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti armasında belirgin bir şekilde kullanılmaktaydı.

Yayıncılık

, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin resmî gazetesidir.

image
Şuşa şehrinde Karabağ hanlarının sarayı
image
Gandzasar Katedrali
image
Ğazançetots Katedrali
image
Dadivank Manastırı
image
Amaras Manastırı
image
Azeri kafesi

Spor

Spor alanında faaliyetler Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nde Dağlık Karabağ Kültür ve Gençlik Bakanlığı tarafından gerçekleştiriliyordu.

Futbol, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nde en popüler spordu. Hankendi'nde inşa edilmiş bir futbol stadyumu vardı. 1990'larda başlayarak, bazı Karabağ takımları Ermenistan Cumhuriyeti'ndeki Ermeni Ligi'ne katılmaya başladı. Ayrıca basketbol ve voleybol olmak üzere diğer sporlar ile de ilgilenilmekteydi. Martakert'te yelkencilik alanında etkinlikler yapılırdı.

Dağlık Karabağlı sporcular, Erivan'da düzenlenen Panermeni Oyunları'na katılıyordu.

Notlar

  1. ^ BM üyesi olmayan 3 ülke tarafından tanınıyordu: Abhazya, Güney Osetya ve Transdinyester.
  2. ^ 2021-2023 yılları arası

Kaynakça

  1. ^ "Вице-спикер парламента Абхазии: Выборы в НКР соответствуют всем международным стандартам". Ararat-online.ru - Армянский информационный интернет портал. 11 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022. 
  2. ^ [Parliament of Karabakh recognized Russian as the official language of the republic] (Rusça). Арменпресс [Armenpress]. 25 Mart 2021. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021 – vasıtasıyla. 
  3. ^ Zürcher, Christoph (2007). The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus ([Online-Ausg.]. bas.). New York: New York University Press. s. 168. ISBN . 
  4. ^ {{ "Nikol Pashinyan, Arayik Harutyunyan chair meeting on ongoing and upcoming programs to be implemented in Artsakh". primeminister.am. The Office to the Prime Minister of the Republic of Armenia. 25 March 2021. Archived from the original on 13 May 2021. ...today most of the population - about 120,000 citizens - live in Artsakh...}}
  5. ^ Kolarz, Stefania (2019). "Representation of an Unrecognised State under International Law - Example of the Republic of Artsakh". Polish Review of International and European Law. 8. s. 45. 14 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 
  6. ^ Lindeboom, J. (2018). "The Quality of Nationalities of Countries That Don't Exist: Measuring the Value of Unrecognized Nationalities". Geography (İngilizce). 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  7. ^ . Ministry of Foreign Affairs - Republic of Artsakh. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. The names 'Republic of Artsakh' and 'Republic of Nagorno-Karabakh' are identical. 
  8. ^ King, Charles (2008). The ghost of freedom (İngilizce). Oxford University Press. s. 6. ISBN . 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2009. Those of the unrecognized regimes - Nagorno-Karabakh, Abkhazia, and South Ossetia - were viewed by outsiders as desperate attempts to rationalize the whims of separatists 
  9. ^ "Обнародован текст заявления Алиева, Пашиняна и Путина о прекращении войны в Карабах". www.kommersant.ru. 10 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2020. 
  10. ^ "Dağlık Karabağ'ı bundan sonra ne bekliyor?". tr.euronews.com. 16 Kasım 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2020. 
  11. ^ Ghazanchyan, Siranush (20 Eylül 2023). "Artsakh authorities agree to Russia-brokered ceasefire". Public Radio of Armenia (İngilizce). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  13. ^ . Коммерсантъ (Rusça). 28 Eylül 2023. 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023. 
  14. ^ "Half of Nagorno-Karabakh's population flees as the separatist government says it will dissolve". AP News (İngilizce). 28 Eylül 2023. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2023. 
  15. ^ "Deserted Nagorno-Karabakh reveals aftermath of lightning-fast Armenian defeat". 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  16. ^ Habertürk. "Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Hankendi ve Hocalı'da Azerbaycan bayrağını göndere çekti". Habertürk. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2023. 
  17. ^ Chorbajian, Levon; Donabedian Patrick; Mutafian, Claude. The Caucasian Knot: The History and Geo-Politics of Nagorno-Karabagh. NJ: Zed Books, 1994, p. 52
  18. ^ (Ermenice) . «Արցախ» (Arts'akh). . vol. ii. Erivan: , 1976, ss. 150–151.
  19. ^ Christopher Walker. The Armenian presence in Mountainous Karabakh, in John F. R. Wright et al.: Transcaucasian Boundaries (SOAS/GRC Geopolitics). 1995, s. 91
  20. ^ Strabo. , 11.14 12 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi.
  21. ^ .The Armenians: a People in Exile. Londra: Unwin Hyman, 1988, s. ISBN .
  22. ^ Mkrtchyan, Shahen. Treasures of Artsakh. Erivan: Tigran Mets Publishing, 2000, s. 10.
  23. ^ Richard G. Hovannisian. The Republic of Armenia, Vol. III: From London to Sèvres, February–August 1920
  24. ^ Thomas de Waal. Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War.
  25. ^ a b c (PDF). 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019. , New England Center for International Law & Policy
  26. ^ . 7 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019. 
  27. ^ Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia, and South Ossetia: A Legal Appraisal by Tim Potier.
  28. ^ . Stalin: A Biography. Cambridge: Harvard University Press, 2006 p. 204
  29. ^ a b c d e f g h i Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, , pp. 19-21.
  30. ^ "Dağlık Karabağ'da referandum". 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2023. 
  32. ^ . 3 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  33. ^ "Azerb.com – Regions". Travel-images.com. 24 March 2007. 9 June 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 January 2021. 
  34. ^ (PDF). 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. 
  35. ^ "Constitution of the Republic of Artsakh". www.nkr.am. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. 
  36. ^ "The Parliament of the Nagorno Karabakh Republic". Nkrusa.org. 3 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  37. ^ freedomhouse.org: Map of Freedom in the World 21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Freedom House, 2009
  38. ^ freedomhouse.org: Map of Freedom in the World 21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Freedom House, 2009
  39. ^ freedomhouse.org: Map of Freedom in the World 1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Freedom House, 2009
  40. ^ . News.Az. 1 Mayıs 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  41. ^ Mustafa Pazarlı. . Videonews.us. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  42. ^ Muşvig Mehdiyev. "OIC condemns "elections" in Nagorno-Karabakh as illegal". AzerNews.az. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  43. ^ (2011). Azerbaijan Since Independence. New York: M.E. Sharpe. s. 135. ISBN . Following the war, the territories that fell under Armenian control, in particular Mountainous Karabakh itself, were slowly integrated into Armenia. Officially, Karabakh and Armenia remain separate political entities, but for most practical matters the two entities are unified. 
  44. ^ . REGNUM. 3 Kasım 2006. 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  45. ^ "Karabakh Approves Pro-Independence Constitution". Radio Free Europe. 11 Aralık 2006. 17 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  46. ^ . 17 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  47. ^ . Nagorno Karabakh Republic Ministry of Foreign Affairs. 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2016. 
  48. ^ a b c . IWPR Institute for War & Peace. 11 Ocak 2007. 26 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  49. ^ "Nagorno-Karabakh gains constitution". ISN.ETHZ.ch. 13 Aralık 2006. 10 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  50. ^ . International Herald Tribune. 11 Aralık 2006. 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  51. ^ "Турция осудила референдум в Нагорном Карабахе". kavkaz-uzel.ru. 11 Aralık 2006. 14 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . 
  52. ^ "Azerbaijan's Breakaway Nagorno-Karabakh Holds 'Illegal' Referendum". Radio Free Europe. 21 Şubat 2017. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  53. ^ "Artsakh Votes for New Constitution, Officially Renames the Republic". Armenian Weekly. 21 Şubat 2017. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  54. ^ Andrew Rettman (20 Şubat 2017). "Referendum to create 'Republic of Artsakh' on Europe's fringe". euobserver. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  55. ^ (İngilizce). Dağlık Karabağ Cumhuriyeti. 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  56. ^ "Rhode Island Legislature Calls For Nagorno-Karabakh Recognition". Rferl.org. 18 Mayıs 2012. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  57. ^ "Massachusetts State Legislature Calls For Recognition of Nagorno-Karabakh". Rferl.org. 7 Ağustos 2012. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  58. ^ "Australia's New South Wales Recognizes Karabakh Independence". Asbarez. 25 October 2012. 8 January 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  59. ^ "JOINT RESOLUTION MEMORIALIZING THE PRESIDENT OF THE UNITED STATES AND THE UNITED STATES CONGRESS TO SUPPORT THE INDEPENDENCE OF THE NAGORNOKARABAKH REPUBLIC" (PDF). Mainelegislature.org. 30 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  60. ^ a b . RIA Novosti. 6 Aralık 2013. 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014. 
  61. ^ (PDF). 2.co.fresno.ca.us. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  62. ^ "OFFICIAL JOURNAL OF THE SENATE OF THE STATE OF LOUISIANA" (PDF). Senate.la.gov. 29 April 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  63. ^ "The US City of Highland Recognizes Nagorno-Karabakh – Armenian News". Tert.am. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  64. ^ "Los Angeles city council recognizes the independence of Nagorno-Karabakh Republic". ARKA News Agency. 29 January 2014. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2014. 
  65. ^ Mason, Melanie (5 Mayıs 2014). "Calif. lawmakers to weigh in on dispute between Armenia, Azerbaijan". LA Times. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . 
  66. ^ . 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  67. ^ "California Senate Recognizes Artsakh's Independence - Armenian Weekly". 2 Eylül 2014. 2 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . 
  68. ^ . 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  69. ^ "Georgia House Recognizes Independence of Nagorno-Karabakh Republic". Asbarez.com. 3 March 2016. 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  70. ^ "Hawaii Recognizes Nagorno Karabakh Republic's Independence". Asbarez.com. 30 March 2016. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  71. ^ . News.Az. 31 March 2016. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  72. ^ "Armenia government approves bill on recognition of Karabakh independence". News.am. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2016. 
  73. ^ Hairenik (28 Eylül 2017). "Breaking: Michigan Recognizes Artsakh Independence". The Armenian Weekly (İngilizce). 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  74. ^ Levon Chorbajian, Patrick Donabedian, Claude Mutafian, The Caucasian Knot: The History and Geopolitics of Nagorno-Karabagh, Zed Books, London, 1994, , ss. 13-18.
  75. ^ Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, , s. 74.
  76. ^ . 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
  77. ^ Regnum News Agency. Nagorno Karabakh prime minister: We need to have at least 300,000 population 5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Regnum. 9 Mart 2007. 9 Mart 2007 tarihinde erişildi.
  78. ^ "Евразийская панорама". 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
  79. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 2005 nüfus isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  80. ^ (PDF). 11 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
  81. ^ a b . Armenia Fund USA. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  82. ^ "Karabakh hopes for recognition – from investors". Russia Journal. 7 Ekim 2000. 1 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  83. ^ "Nagorno-Karabakh Airport Preparing For First Flights in Decades". Özgür Avrupa Radyosu. 27 January 2011. 21 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014. 
  84. ^ "Nagorno-Karabakh Flights on Hold Despite Airport Reconstruction". RFE/RL. 16 Mayıs 2011. 18 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2011. 
  85. ^ (Ermenice) "«Հայկական ժամանակ».Ստեփանակերտի օդանավակայանը վերջապես շահագործման կհանձնվի 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." (Haykakan Zhamanak: Stepanakert Airport will Finally Become Operational). Yelaket Lratvakan. 30 Mayıs 2012.
  86. ^ Hrair Khatcherian, Artsakh: A Photographic Journey, , p. 49.

Dış bağlantılar


Dağlık Karabağ Cumhuriyeti
hakkında daha fazla bilgi edinin
image Commons'ta dosyalar
  • Wikimedia Atlas'da Nagorno-Karabakh

Resmî web siteleri:

  • Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı 17 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  • DKC Ulusal İstatistik Servisi 6 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  • Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Devlet Başkanlığı 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

Medya:

    Diğer

      wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

      Daglik Karabag Cumhuriyeti Ermenice Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն Lerrnayin Gharabaghi Hanrapetut yun veya 2017 2023 yillari arasindaki resmi ismiyle Artsah Cumhuriyeti Ermenice Արցախի Հանրապետություն Arts akhi Hanrapetut yun Guney Kafkasya da Azerbaycan in uluslararasi taninmis sinirlari icinde de facto devletti Azerbaycan Devleti nin 2023 yilinda egemenligini tesis etmesinin ardindan lagvedilmistir Daglik Karabag CumhuriyetiԱրցախի Հանրապետություն Ermenice Artsahi Hanrapetutyun Artsah Cumhuriyeti1991 2023Bayrak ArmaMilli mars Ազատ ու Անկախ Արցախ Ermenice Azat u Ankah Artsah transliterasyon Ozgur ve bagimsiz ArtsahTurTaninmayan devletBaskent ve en buyuk sehirHankendiResmi dil ler Ermenice RuscaDemonimErmeniHukumetUniter baskanlik cumhuriyeti Devlet BaskaniArtur Mkrtcyan ilk Daglik Karabag Cumhuriyeti Yuksek Konseyi Baskani olarak Samvel Sahramanyan son Devlet BakaniOleg Yesayan ilk Artur Harutyunyan son Sovyetler Birligi nden bagimsizlik Kurulusu1991 Birinci Daglik Karabag Savasi20 Subat 1988 12 Mayis 1994 Ozerklik2 Eylul 1991 Bagimsizlik ilani10 Aralik 1991 Ikinci Daglik Karabag Savasi27 Eylul 10 Kasim 2020 2023 Daglik Karabag catismalari19 Eylul 20 Eylul 2023 Teslim olma28 Eylul 2023 Dagilisi2023Yuzolcumu Toplam3 170 km2 b Nufus 2021 sayimi120 000GSYIH SAGP 2010 tahmini Toplam 1 6 milyar Kisi basina 2 581 2011 Para birimiErmeni drami kullanilan Karabag drami sembolik AMD Zaman dilimiUTC 4 DAS Trafik akisisagTelefon kodu 374 47 cep telefonlari icin 374 97 Internet alan adi nkr am c Onculler ArdillarAzerbaycan SSCDaglik Karabag Ozerk Oblasti Azerbaycan Anayasaya gore Diger dillerin halk arasinda konusulmasi hakkinda herhangi bir sinirlama yoktur denilmektedir DKC nin fiili yonetim alanini kapsayan alandi am Ermenistan in internet ulke alan kodudur Daglik Karabag Cumhuriyeti varoldugu donemde hukuken Azerbaycan a ait Daglik Karabag ve cevresindeki yedi Azerbaycan ilini kapsayan topraklar uzerinde yer alan devletin topraklari uluslararasi toplum tarafindan Ermenistan isgali altinda olarak niteleniyordu Subat 2017 de gerceklestirilen referandum ile Daglik Karabag Cumhuriyeti olan ulke ismi Artsah Cumhuriyeti olarak degistirilmistir Cogunlukla Ermenilerin yasadigi bolgede Sovyetler Birligi nin dagilmasindan sonra yukselen etnik gerilim Ermenistan in destekledigi Ermeni militanlarla Azerbaycan arasinda catismalarin cikmasina neden oldu Ermeni guclerinin bolgeye girisiyle birlikte Azerbaycanlilara yonelik baslattiklari katliamlar halki goce zorladi ve Karabag bolgesi tamamen isgal edildi 10 Aralik 1991 de Azerbaycanlilarin boykot ettigi ve yalniz Ermenilerin katildigi referandum sonucuna gore bagimsizlik karari alindi ve 6 Ocak 1992 de de bagimsizlik resmen ilan edildi Ermenistan dahil hicbir ulke veya uluslararasi kurulus devletin bagimsizligini tanimadi 2020 Daglik Karabag Savasi olarak adlandirilan catismalarin sonunda varilan ateskes ile Ermenistan yenilgilerini resmi olarak kabul edip Karabag da geriye kalan isgal edilmis topraklardan da Ermeni ordusunu cekmistir ve bu cekilmeye paralel olarak da bolgeye Rus Baris Gucleri yerlestirilmistir 10 Kasim 2020 tarihinde imzalanan ateskes bildirisi ile bolgenin guneyi Azerbaycan Cumhuriyeti ne teslim edilmistir Bolgeye Rus Baris Gucleri ile beraber Turk Baris Guclerinin de gelmesi hala hem Turk hem de Rus taraflarinca tartisilmakta olup resmi bir sonucu henuz aciklanmamistir 2023 Daglik Karabag catismalari sonucunda Daglik Karabag Cumhuriyeti yetkilileri Rus barisi koruma guclerinin 20 Eylul saat 13 00 ten itibaren ateskes saglanmasi yonundeki teklifini kabul etti Anlasma sartlarina gore de facto Daglik Karabag Cumhuriyeti hukumeti silahsizlanmayi ve Azerbaycan hukumetiyle bolgenin yeniden entegrasyonu konusunda gorusmelere baslamayi kabul etti Daglik Karabag Devlet Baskani Samvel Sahramanyan tarafindan 28 Eylul 2023 tarihinde yayinlanan bir kararnameye gore ayrilikci devletin 1 Ocak 2024 itibariyla sona erecegi aciklandi Fakat 4 Ekim 2023 te Azerbaycan guclerinin Hankendi ye girmesiyle birlikte bolge uzerindeki egemenligi ele almasiyla Ermeniler bolge uzerindeki kontrolu kaybetti DKC yetkilileri tutuklandi ve DKC nin varligi resmen sona erdi 15 Ekim 2023 te Azerbaycan cumhurbaskani Ilham Aliyev tarafindan cumhurbaskanliginin 20 yildonumunde bina onune Hankendi deki DKC baskanlik binasina Azerbaycan armasinin yerlestirilmesi ve Azerbaycan bayraginin gondere cekilmesiyle Azerbaycan in toprak butunlugunu sagladigi cumhurbaskani tarafindan kamuoyuna yapilan konusmasinda resmen duyuruldu EtimolojiErmeni ve Batili uzmanlara gore Urartu donemine dayanan yazitlarda bolgeden Ardah Urdehe ve Atahuni gibi cesitli isimlerle bahsediyor Ayrica klasik tarihci Strabon bolgeden Orchistene adiyla bahsetmistir David M Lang tarafindan ortaya atilan baska bir hipoteze gore Artsah ismi Artaksiad Hanedani nin kurucusu ve Ermenistan Kralligi nin krali tan MO 190 159 gelmistir Halk etimolojisine gore isim Ar Aran ve tsah odun bahce Aran Sisakean bahceleri Kuzeydogu Ermenistan in ilk kombinasyonundan turemistir TarihceDaglik Karabag i ve cevresindeki bolgeleri gosteren harita Kirmizi cizgilerle sinirlanan alan 1994 ten 2020 ye kadar Daglik Karabag Cumhuriyeti tarafindan fiilen kontrol edilen bolgeye karsilik gelir Sari bolgeler Sovyet donemindeki Daglik Karabag Ozerk Oblasti tarafindan kontrol edilen bolgelere sari yesil cizgili alanlar ise Azerbaycan tarafindan kontrol edilen ama Daglik Karabag in hak iddia ettigi eski Daglik Karabag Ozerk Oblasti bolgeleridir Yesil cizgili bolgeler 2020 Daglik Karabag Savasi sonuna kadar Daglik Karabag Cumhuriyeti tarafindan kontrol edilen lakin eski Daglik Karabag Ozerk Oblasti disindaki alanlara karsilik gelmektedir Susa katliami sonrasinda Susa kenti Ermeni mahalleleri ve Kutsal Kurtarici Ermeni Katedrali 1920 de Azerbaycan Silahli Kuvvetleri tarafindan tahrip edilmis ve yikilmistir 500 den fazla Ermeni sivilin olduruldugu tahmin edilmektedir Daglik Karabag sorunu Arka plan Daglik Karabag ile ilgili gunumuzdeki sorunlarin kokleri Josef Stalin ve Kafkasya Burosu tarafindan verilmis kararlara dayanir 1917 Rus Devrimi nden sonra Karabag Transkafkasya Demokratik Federasyon Cumhuriyeti nin bir parcasi olmus ancak bu Cumhuriyet kisa bir sure sonra ayri Ermeni Azerbaycan ve Gurcistan devletlerine donusturulmustur Takip eden iki yil boyunca 1918 1920 Ermenistan ve Azerbaycan arasinda Karabag da dahil olmak uzere bircok bolgede bir dizi kisa savas yasanmistir 1918 Temmuz unda Daglik Karabag Birinci Ermeni Meclisi bolge yonetimini ilan etti ve bir ulusal konsey ve hukumet olusturdu Daha sonra Osmanli askerleri Karabag i ele gecirdi I Dunya Savasi nda Osmanli Imparatorlugu nun yenilgisinden sonra Ingiliz kontrolune gecmis bolgeye gecici olarak Khosrov bey Sultanov u Azerbaycan hukumeti destegiyle genel vali olarak atadi Subat 1920 de Karabag Ulusal Konseyi Azerbaycan in yargi yetkisini kabul etmesine ragmen Karabag daki Ermeniler gerilla savasina devam ederek anlasmayi kabul etmediler Anlasma daha sonra Ermenistan la birlik ilan eden Dokuzuncu Karabag Meclisi tarafindan iptal edildi Azerbaycan ordusu Karabag da savasirken Azerbaycan Bolsevikler tarafindan isgal edildi 1921 de Ermenistan ve Gurcistan halkin destegini almak icin Karabag i Nahcivan ve Zangezur ile birlikte Ermenistan a tahsis edeceklerine soz veren Bolsevikler tarafindan ele gecirildi Bununla birlikte Sovyetler Birligi nin Turkiye de de komunizmin gelisecegini uman genis kapsamli planlari vardi kaynak belirtilmeli Bu yuzden Sovyetler Birligi 3 bolgede de Ermeni cogunluk olmasina ragmen Zengezur un Ermenistan in kontrolu altina girecegi Karabag ve Nahcivan in da Azerbaycan in kontrolu altinda olacagi bir bolunmeye karar verdi Sonuc olarak 7 Temmuz 1923 te Azerbaycan SSC de kurulmus Daglik Karabag Ozerk Oblasti ndaki Sovyetler Birligi nin siki kontrolu sayesinde bolge uzerindeki catisma on yillar boyunca durmustur Savas 1988 yilinin basinda Ermeniler ve Azeriler arasinda bir dizi saldiri ve misilleme baslamistir Perestroyka ortaminda Karabag daki Ermenilerin Azerbaycan rejimine karsi protestolar baslamistir Fakat bu muhalif hareket hizla siyasi orgutlenmeye donusmus demokrasi ve ulusal egemenligini kazanmayi amaclayan anti komunist genis bir ittifak olan Karabag Komitesini olusturulmustur 20 Subat 1988 de Daglik Karabag Ozerk Oblasti Ulusal Konseyinin Ermeni temsilcileri bolgenin Ermenistan ile birlesmesi icin oy kullanmislardir Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti resmi olarak buna yanit vermemistir Fakat ulusal konseyin hareketi Sumgayit ta 26 kaynak belirtilmeli ile 100 den fazla Ermeni nin oldugu pogroma yol acti Ermenistan in Spitak sehrinde ise Azerilere saldirildi Pogromlar baslayinca cok sayida Ermeni ve Azeri goc etmek zorunda kalmistir 7 Aralik 1988 de Spitak civarinda meydana gelen ve Ermenistan in kuzey kesimini tahrip eden depremin ardindan gelen karisik ortamda Sovyet yetkilileri Karabag Komitesinin onderlerini tutuklayarak karsi hareketin buyumesini engellemeye calismistir Ancak Ermeni milliyetcilerinin destegi olmadan Ermenistan i yonetmek icin Ermenistan Komunist Partisi nin giristigi uygulamalar siyasi krizi derinlestirmistir Mart 1989 da secmenlerin cogu Sovyetler Birligi nin genel secimini boykot etmistir Karabag Komitesi uyelerinin serbest birakilmasi icin gosteriler duzenlenmis ve Mayis ayinda yapilan Ermenistan Yuksek Sovyeti seciminde Ermeni secmenler Karabag davasini destekleyen temsilcileri secmislerdir Secimden sonra Karabag Komitesi uyeleri tahliye edilmislerdir Mihail Gorbacov Karabag sorunu cozmek icin Ozel Yonetim Komitesi ni kurmus ve Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin ozerklik haklarinin artirilmasini onermistir Haziran 1989 da Levon Ter Petrosyan onderliginde cok sayida gayriresmi milliyetci orgutler birlestirilerek Հայոց Համազգային Շարժում Hayots Hamazgain Sharzhum kurulmus ve Ermenistan hukumeti de resmen onaylamistir Hem Butun Ermeni Hareketi hem de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nde kurulan Azerbaycan Halk Cephesi Ozel Yonetim Komitesi nin kaldirilmasini istemistir Ermeniler bolgenin Ermenistan in bir parcasi olmasi gerektigini Azeriler ise Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin ozerkliginin kaldirilmasini savunmustur Agustos 1989 da Karabag daki Ermeniler kendi Ulusal Konseyi ni secmis ve Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nden ayrilmasi ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yle birlestigini aciklamistir Eylul 1989 da Azerbaycan o zamana kadar Ermenistan in diger Sovyet cumhuriyetlerinden yaptigi ithalatin 90 ini karsilamakta olan hayati yakit ve besleme hatlarina karsi ekonomik abluka uygulamaya baslamistir Kasim 1989 da Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin ozerkligini kaldirilip dogrudan Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne baglanmasina dair karar almistir Fakat Sovyetlerin politikasi ters etki yaratmis ve Aralik 1989 da Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yuksek Sovyeti ile Karabag Ulusal Konseyi nin ortak oturumu Moskova nin kararini gecersiz sayarak Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin Ermenistan ile birlestigini aciklamistir Sovyetler Birligi nin dagilmasindan kisa bir sure sonra patlak veren Birinci Daglik Karabag Savasiyla o donem Azerbaycan daki siyasi karisikliklari ve Azerbaycan ordusundaki zayifligi firsat bilen Daglik Karabag Ermenileri bagimsizliklarini ilan ederek Ermenistan destegiyle Karabag bolgesi ve daha sonra cevredeki yedi rayonu isgal edip buralarda yasayan Azerbaycan Turkleri ni zorla surerek ulke topraklarinin 20 sini ele gecirip Daglik Karabag Cumhuriyeti ni kurmislardir Ancak Ermenistan dahil hicbir BM uyesi ulke bu devleti tanimamis ve bolge de jure olarak Azerbaycan in bir parcasi sayilmistir Isgal sonrasi bolgede Azerbaycan a ait bircok kulturel dini ve tarihi yapi zarar gormus ve bircok yerlesimin adi Azerbaycan turkcesinden Ermenice ye degistirilmistir Subat 2017 de gerceklestirilen 2017 Daglik Karabag Cumhuriyeti anayasa degisikligi referandumu ile secmenin 90 inin onayi ile ulke ismi degistirilmis ve yari baskanlik yonetim sisteminden tam baskanlik yonetim sistemine gecilmistir 27 Eylul 2020 itibariyla baslayan 2020 Daglik Karabag Savasi veya 2 Daglik Karabag savasi 10 Kasim 2020 gunu Rusya arabuluculugu ile imzalanan ateskes anlasmasi cercevesinde sonlandirildi Azerbaycan in savas sirasinda Ermeni isgalinden kurtardigi yerlere ek olarak uc rayon daha Agdam Kelbecer ve Lacin Azerbaycan in kontrolune gecti Ancak gecmiste Ermenilerin isgali altinda bulunan Lacin bolgesinde 5 kilometre derinlige sahip Lacin Koridoru ile Karabag veya Ermenilerin adlandirmasi ile Artsah a baglanti saglanmistir 26 Agustos 2022 de koridorun guzergahi degistirilerek eski guzergah uzerindeki Lacin sehri ve iki koy Azerbaycan kontrolune devredilmistir 19 Eylul 2023 tarihine kadar Hankendi gibi nufusun onemli bir kismi Ermenilerden olusan sehirler Ermenistan in Susa gibi gecmiste nufusun onemli bir kismini Turklerin olusturdugu sehirler ise Azerbaycan in kontrolunde kalmistir 2023 Daglik Karabag catismalari sonrasi Rus baris gucu denetiminde Ermenilerde kalan bolge Azerbaycan a devredilmis ve DKC nin silahli gucu Daglik Karabag Cumhuriyeti Savunma Ordusu resmen lagvedilmistir 23 saat 48 dakika suren catismalarin Azerbaycan zaferiyle sonuclanmasi neticesinde bolgede yasayan bircok Ermeni buyuk bir goc hareketiyle bolgeyi terk ederek Ermenistan a donmustur Bolgede kalan az sayidaki Ermeni icin ise Azerbaycan vatandasligina gecirilerek entegrasyon surecleri baslatilmistir Akabinde Azerbaycan Ordusu nun bolgedeki sehir ve kasabalarda teker teker kontrolu devralirken 28 Eylul 2023 tarihinde Daglik Karabag Cumhuriyeti nin son lideri Samvel Sahmaranyan cumhuriyetin varliginin 1 Ocak 2024 ten itibaren sona ermesini ongoren kararnameyi imzaladi Ancak Azerbaycan gucleri 4 Ekim 2023 te Hankendi ye girmis basta Bako Sahakyan ve Arayik Harutyunyan olmak uzere rejimin ust duzey isimlerini tutuklamis ve Azerbaycan arazi butunlugunun saglanmasiyla Ermeniler bolgedeki hakimiyeti kaybetmislerdir Idari birimler2020 savasindan onceki Daglik Karabag Cumhuriyeti bolgeleri Daglik Karabag Cumhuriyeti nin illeri 1 Saumyan 2 Mardakert 3 Askeran 4 Martuni 5 Hadrut 6 Susi 7 Kasatag Haritada Stepanakert gosterilmemektedir Daglik Karabag Cumhuriyeti 7 il ve 1 baskentten olusmaktaydi Ancak bu illerden bazilari tamamen bazilari da kismen Azerbaycan kontrolunde olan topraklardan olusuyordu Saumyan Bolgesi Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin bir parcasi degilken Saumyan temsilcileri oblast ile birlikte bagimsizliklarini ilan ettiler ve Daglik Karabag Cumhuriyeti nin ilaniyla Saumyan bolgesi de Ermeniler tarafindan taninmayan cumhuriyetin bir topragi olarak kabul edildi Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizlik ilaninin ardindan Azerbaycan hukumeti oblastin ozerkligini kaldirdi ve yerine Azerbaycan bolgelerini kurdu Sonuc olarak tek tarafli bagimsizligini ilan etmis Daglik Karabag daki bazi sehirler Azerbaycan yonetimindeki sehirlerle kesisirken diger birimler farkli sinirlara sahipti Asagida o donem ki Daglik Karabag Cumhuriyeti nin illeri ile Azerbaycan rayonlarinin karsilastirmali bir tablosu bulunmaktadir Daglik Karabag Cumhuriyeti ili Nufus 2005 Merkez Daglik Karabag Ozerk Oblasti nin bir parcasi miydi De jure olarak1 Saumyan 2 560 Karvacar Hayir Goranboy Rayonu nun guneyi ve Kelbecer Rayonu nun batisi2 Martakert 18 963 Martakert Kismen Kelbecer in dogusu Terter in batisi ve Agdam Rayonu nun bir parcasi3 Askeran 16 979 Askeran Kismen Hocali Agdam in bir parcasi4 Martuni 23 157 Martuni Kismen Hocavend Rayonu nun kuzeyi Agdam in bir parcasi5 Hadrut 12 005 Hadrut Kismen Hocavend in guneyi Cebrayil Rayonu Fuzuli6 Susi 4 324 Shushi Evet Susa Rayonu7 Kasatag 9 763 Berdzor Hayir Lacin Kubadli Zengilan8 Stepanakert baskent 49 986 Stepanakert Evet HankendiSiyasetDaglik Karabag Cumhuriyeti baskanlik sistemiyle yonetilen demokratik 2017 referandumundan sonra baskanlik sisteminde degisiklige gidildi bir de jure devletti Basbakanlik makami kaldirilarak yurutme gucu hem devlet baskani hem de hukumet baskani olan cumhurbaskaninin eline gecmisti Baskan en fazla iki ardisik bes yillik donem icin dogrudan secilmekteydi Hankendi deki Ulusal Meclis Ulusal Meclis tek kamarali bir yasama organiydi 5 yillik donem icin secilen 33 uyesi vardi Secimler cok partili bir sistem icinde gerceklesmekteydi 2009 yilinda Daglik Karabag Cumhuriyeti Amerikan STK si Freedom House in medeni ve siyasi haklar acisindan ozgurlukler siralamasinda Ermenistan ve Azerbaycan dan daha ust siralara yerlesmistir Daglik Karabag Cumhuriyeti nde yapilan secimlerin hicbiri diger ulkeler ve Avrupa Birligi Islam Isbirligi Teskilati gibi kuruluslar tarafindan taninmamakta ve bazi ulkeler tarafindan sorunun kaynagi olarak gosterilmekteydi Uluslararasi alanda taninmayan de facto Daglik Karabag Cumhuriyeti buyuk olcude Ermenistan a bagimli olmakta buna karsin Ermenistan Daglik Karabag Cumhuriyeti ni taninmamaktaydi Anayasa Baskanlik SarayiHukumet binasi 3 Kasim 2006 da donemin Daglik Karabag Cumhuriyeti Cumhurbaskani Arkadi Gukasyan Daglik Karabag anayasasinin taslagi uzerine referandum yapilmasi icin bir kararname imzaladi Referandum ayni yilin 10 Aralik tarihinde gerceklesti ve katilimcilarin 98 6 si anayasanin degismesi yonunde oy kullandi Belgenin ilk maddesi alternatif olarak Artsah Cumhuriyeti olarak adlandirilan Daglik Karabag Cumhuriyeti ni sosyal adalet ve hukukun ustunlugune dayali egemen demokratik bir devlet olarak tanimliyordu 100 den fazla sivil toplum kurulusu uluslararasi gozlemci ve gazeteciler referandumun yuksek bir uluslararasi standarda sahip oldugunu belirterek referandumu olumlu yonde degerlendirdi Ancak referandum mesru olmadigi gerekcesiyle oylamayi reddeden Avrupa Birligi AGIT ve GUAM gibi hukumetler arasi kuruluslar tarafindan sert bir sekilde elestirildi AB bir anayasa referandumunun gerceklestiginin farkinda oldugunu ancak sorunun sadece Azerbaycan ile Ermeniler arasinda yapilacak bir muzakere ile kalici bir cozume ulasabilecegini vurguladi Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Davis ise referandumun taninmayacagini dolayisiyla bir onemi olmadigini soyledi Referandum Azerbaycan i destekleyen ve Ermenistan ile tarihsel olarak sorunlar yasayan Turkiye tarafindan da elestirildi 20 Subat 2017 de katilim oraninin 76 oldugu baska bir referandum duzenlendi ve yeni anayasa icin 87 6 oraninda evet oyu cikti Diger degisikliklerin yani sira bu yeni anayasa hukumeti yari baskanliktan tam baskanlik modeline cevirdi Daglik Karabag Cumhuriyeti Anayasasi nin ismi Artsah Cumhuriyeti Anayasasi olarak degistirildi ancak her ikisi isim de ulkenin resmi isimleri olarak kaldi Referandum 2016 Daglik Karabag catismalarina bir yanit olarak gorulmustur Dis iliskileri ve Taninma Sureci Watertown Massachusetts teki Artsakh Sokagi Daglik Karabag Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi Hankendi bolgesinde bulunmaktaydi Daglik Karabag Cumhuriyeti nin farkli ulkelerde 5 dis temsilciligi bulunuyordu Bu temsilcilikler cesitli konularda bilgi sunup baris surecinin yurutulmesine yardimci olma gorevlerini yerine ɡetirmekteydi Ulkenin daimi temsilcilikleri su sekildedir Ermenistan Daimi Temsilciligi Erivan Karlen Avetissyan Rusya Daimi Temsilciligi Moskova Albert Andriyan Amerika Birlesik Devletleri Daimi temsilciligi Washington Vardan Barsegiyan Fransa Daimi Temsilciligi Paris Hovhaness Gevorkyan Avustralya Daimi Temsilciligi Sidney Varoujan Iskenteryan Orta Dogu ulkeleri Daimi Temsilcisi Lubnan Beyrut Karapet Kababcan Almanya Daimi Temsilciligi Berlin Gayane Apinyan Taninmayan bazi ulkeler tarafindan taninsa da hicbir BM uyesi Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizligini tanimamaktadir Ayrica Amerika Birlesik Devletleri nin cesitli alt idare birimleri Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizliginin taninmasi icin hukumete cagri yapmistir Mayis 2012 de Amerika Birlesik Devletleri nde Rhode Island Temsilciler Meclisi Baskan Barack Obama ve ABD Kongresi ni Daglik Karabag Cumhuriyeti ni tanimaya cagiran bir karari kabul etti Eyalet Temsilciler Meclisi tarafindan kabul edilen karar Daglik Karabag in ozgur ve bagimsiz bir ulus olarak gelisme cabalarini tesvik etmekteydi Agustos 2012 de Massachusetts Temsilciler Meclisi Baskan Barack Obama ve ABD Kongresi ni Daglik Karabag Cumhuriyeti ni tanimaya cagiran karari kabul etti 24 Ekim 2012 tarihinde Avustralya daki Yeni Guney Galler Yasama Konseyi Daglik Karabag Cumhuriyeti ni ve Ermeni halkinin kendi kaderini tayin hakkini taniyan bir karari kabul etti Onerge Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizliginin 20 yildonumunu kabul ederek halkin kendi kaderini tayin hakkini desteklemis ve Avustralya hukumetini Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizligini resmen tanimaya ve iliskileri guclendirmeye cagirmistir Nisan 2013 te Amerika Birlesik Devletleri Maine Temsilciler Meclisi Daglik Karabag in bagimsizligini kabul eden ve Baskan Barack Obama yi da Daglik Karabag in bagimsizligini kabul etmeye cagiran bir karari onayladi Nisan 2013 te Kaliforniya daki Fresno Ilcesi Daglik Karabag in bagimsizligini tanidi Mayis 2013 te Amerika Birlesik Devletleri ndeki Daglik Karabag in bagimsizligini kabul eden bir karari onayladi ve Daglik Karabag Cumhuriyeti nin ozgur ve bagimsiz bir ulus olarak gelisme cabalarina destek verdi Kasim 2013 te Highland Kaliforniya Daglik Karabag in bagimsizligini tanidi ve Lacin ile kardes sehir oldu Ocak 2014 te Los Angeles Daglik Karabag in bagimsizligini tanidi Mayis 2014 te 70 1 oyla Daglik Karabag in bagimsizligini taniyan bir onergeyi kabul etti Onerge ayrica Baskan Barack Obama ve ABD Kongresinin Daglik Karabag Cumhuriyeti ni tanimasini da istiyor Mayis 2014 te Louisiana Eyalet Senatosu Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizligini destekleyen ve ABD Baskani ve Kongresini Daglik Karabag Cumhuriyeti nin kendi kararini ve demokratik bagimsizligini desteklemeye cagiran bir karari kabul etti 27 Agustos 2014 te California Eyalet Senatosu Daglik Karabag Cumhuriyeti ni egemen bir devlet olarak taniyan Meclis Ortak Karari 32 yi oybirligiyle 23 0 kabul etti Karar Daglik Karabag in ozgur ve bagimsiz bir ulus olarak gelisme cabalarini tesvik ediyor ve resmi olarak Amerika Birlesik Devletleri Baskani ve Kongresini Daglik Karabag Cumhuriyeti nin kendi kaderini tayinini ve demokratik bagimsizligini desteklemeye cagiriyor 3 Mart 2016 da Georgia Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizligini taniyan altinci ABD eyaleti oldu 30 Mart 2016 da Hawaii Daglik Karabag i taniyan yedinci ABD eyaleti oldu Hawaii Temsilciler Meclisi Azerbaycanli diplomatlar ve Washington D C nin baskisina ragmen H R 167 yi yururluge koydu 30 Mart 2016 da ABD nin Azerbaycan Buyukelciligi ABD dis devlet politikasinin federal hukumet duzeyinde belirlendigine ve Amerika Birlesik Devletleri nin Daglik Karabag Cumhuriyeti ni tanimadigina dair bir deklarasyon yayinladi Bu aciklama Azerbaycan Cumhurbaskani Ilham Aliyev in ikili gorusmeler icin Washington D C ye gelmesinden kisa bir sure sonra yapildi 5 Mayis 2016 da Ermenistan Hukumeti Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizliginin taninmasina iliskin tasariyi onayladi Daglik Karabag Cumhuriyeti nin bagimsizliginin taninmasinin Ermenistan ve Daglik Karabag arasindaki tartismalarin bir sonucu ve dis faktorler de dahil olmak uzere ilerideki gelismelerin de dikkate alindigi aciklandi 28 Eylul 2017 de Michigan Daglik Karabag Cumhuriyeti ni taniyan sekizinci ABD eyaleti oldu AskeriyeDaglik Karabag Cumhuriyeti gunumuzde duzenli bir askeri birlige sahip degildi Daglik Karabag Cumhuriyeti kuruldugu ilk aylarinda herhangi duzenli bir askeri yapiya sahip degildi Silahli guc olarak duzensiz militanlar gorev yapmaktaydi 9 Mayis 1992 tarihinde Daglik Karabag Cumhuriyeti Savunma Ordusu kuruldu Ordunun Ikinci Daglik Karabag Savasi oncesine kadar 15 000 20 000 civarinda subay ve erlerden olustugu tahmin edilmekteydi Personelleri cogunlukla Karabag ve Azerbaycan in muhtelif yerlerinden gelen Ermeniler ile olusturulmaktaydi Daglik Karabag Cumhuriyeti Savunma Ordusu genel olarak Sovyet Ordusu nun biraktigi silahlardan Kalasnikof tufegi tank agir top gibi donanimlara sahipti Kayda deger miktarda Ermenistan in silah ve malzeme destegini almaktaydi 2023 yilina gelindiginde Daglik Karabag da yasanan catismalar sonrasi Azerbaycan in talebi geregi ordunun tamami lagvedildi Demografi2001 yilinda Daglik Karabag Cumhuriyeti nin raporlarina gore ulke nufusunun 95 Ermeni diger buyuk etnik gruplar ise Suryaniler Rumlar ve Kurtlerdi Mart 2007 tarihinde yerel hukumet nufusun 138 000 oldugunu belirtti Ulkede yillik dogum oraninin 2200 2300 aralarinda oldugu 1999 senesine gore yaklasik 1500 kisilik bir artis oldugu soylendi 2000 e kadar ulke sinirlari icinde net goc olumsuz yonde oldu 2007 nin ilk yarisinda 1 010 dogum ve 659 olum oldugu 27 kisinin goc ettigi bildirildi Yas gruplarina gore 15 700 0 6 25 200 7 17 75 800 18 59 ve 21 000 60 Sehir ve Illere Tekil Marz Cogul Marzer gore Il Marz Marzer Yonetim merkezi Nufus 2005 Nufus 2006 Yuzolcumu km Yogunlugu kisi km Hankendi 49 986 50 400 25 66 1 948 01Askeran Askeran 16 979 17 000 1 221 92 13 90Hadrut 12 005 12 400 1 876 80 6 40Martakert 18 963 18 900 1 795 10 10 56Martuni 23 157 23 100 952 20 24 35Saumyan 2 560 2 800 1 829 80 1 40Susa Susa 7 324 4 500 381 30 11 34Kasatag Lacin 9 763 8 600 3 376 60 2 89 Daglik Karabag Cumhuriyeti nufusu Yil Nufus 000s Kentsel Kirsal Dogum orani Olum orani NGR Net Goc2000 134 4 68 4 66 0 16 6 8 8 7 7 16 12001 135 7 68 7 67 0 17 0 7 9 9 1 11 52002 136 6 69 3 67 3 16 0 9 1 6 9 4 92003 137 0 69 1 67 9 15 0 9 0 6 0 1 32004 137 2 69 8 67 4 15 3 9 5 5 8 2 62005 137 7 70 5 67 2 14 6 9 2 5 4 1 72006 137 7 70 8 66 9 15 3 9 0 6 3 3 2UlasimHocali Havalimani Daglik Karabag in ulasim sistemi savas surecinde agir hasarlar gormus olsa da Kuzey Guney Karabag karayolu ulasim sisteminin gelistirilmesini buyuk olcude kolaylastirmisti 169 kilometre 105 mi uzunlugundaki Hadrut Hankendi Askeran Martakert karayolu yerel halka gore Daglik Karabag in cankurtaran halatiydi ve Yolun yapimi icin Hayastan Tum Ermeniler Vakfi tarafindan 25 milyon dolar tahsis edilmisti Baskentin yaklasik 8 kilometre 5 mil dogusunda yer alan Daglik Karabag Cumhuriyeti nin tek sivil havaalani olan Hocali Havalimani 1990 da savasin baslamasindan bu yana kapatildi 2011 basindan itibaren havalimanini yeniden acilmasi planlandi ve ismi belirtilmeyen hayir kurumlarindan havalimanin yeniden insasi icin yaklasik 1 milyar dram 2 8 milyon toplandi 2009 yilinin sonlarinda yeni bir havaalani terminali insa edilmeye ve pist onarilmaya baslandi Havalimaninin kesin olmayan durumu IATA sozlesmeleriyle beraber diger ulkelerle dogrudan hava iletisimini neredeyse imkansiz hale getirmekteydi Baslangicta ilk ticari ucuslarin 9 Mayis 2011 de baslatilmasi planlansa da Daglik Karabag yetkilileri 2011 boyunca acilis tarihini surekli ertelediler Mayis 2012 de Daglik Karabag Sivil Havacilik Idaresi Baskani Tigran Gabrielyan havalimaninin 2012 nin ortasinda faaliyete gececegini duyursa da Azerbaycan havalimanini kullanan ucaklari dusurmekle tehdit ettigi icin guvenlik nedeniyle havaalani kapali durumdaydi EgitimDaglik Karabag in egitim sistemi siyasi sorunlar ve gerceklesen catismalar yuzunden kotu durumdaydi Fakat Daglik Karabag Cumhuriyeti ne Ermenistan ve Ermeni diasporasindan gelen ciddi yardimlar ile cogu okul yeniden insa edildi Cumhuriyet te 200 yakin bolgede yaklasik 250 ye yakin okul vardi Ogrenci nufusu tahminlere gore yaklasik 20 000 kisiydi ve yarisindan fazlasi baskent Stepanakert sehrinde bulunmaktaydi Ermenistan ve Daglik Karabag hukumetinin ortak cabalari ile merkezi kampusu Stepanakert kentinde olmak uzere acilis toreni 10 Mayis 1992 tarihinde gerceklesti ve hizmete girdi Erivan Universitesi ayrica Hankendi nde bir kampus acmisti Kultur Biz Daglarimiziz aniti taninmayan cumhuriyetin en bilinen sembollerinden biridir in eserlerinden Biz Daglarimiziz Մենք ենք մեր սարերը Menk yenk mer sareri Hankendi nde bulunmaktadir Bu anit Daglik Karabag Cumhuriyeti nin semboli olarak genis olcude kabul edilmektedir kayasindan yapilan yasli erkek ve kadin Karabag in dag halkini temsil etmektedir Dogu Ermenicesi nde Nine ve Dede Տատիկ և Պապիկ Tatik yev Papik olarak da bilinen heykel Daglik Karabag Cumhuriyeti armasinda belirgin bir sekilde kullanilmaktaydi Yayincilik Daglik Karabag Cumhuriyeti nin resmi gazetesidir Susa sehrinde Karabag hanlarinin sarayiGandzasar KatedraliGazancetots KatedraliDadivank ManastiriAmaras ManastiriAzeri kafesiSpor Spor alaninda faaliyetler Daglik Karabag Cumhuriyeti nde Daglik Karabag Kultur ve Genclik Bakanligi tarafindan gerceklestiriliyordu Futbol Daglik Karabag Cumhuriyeti nde en populer spordu Hankendi nde insa edilmis bir futbol stadyumu vardi 1990 larda baslayarak bazi Karabag takimlari Ermenistan Cumhuriyeti ndeki Ermeni Ligi ne katilmaya basladi Ayrica basketbol ve voleybol olmak uzere diger sporlar ile de ilgilenilmekteydi Martakert te yelkencilik alaninda etkinlikler yapilirdi Daglik Karabagli sporcular Erivan da duzenlenen Panermeni Oyunlari na katiliyordu Notlar BM uyesi olmayan 3 ulke tarafindan taniniyordu Abhazya Guney Osetya ve Transdinyester 2021 2023 yillari arasiKaynakca Vice spiker parlamenta Abhazii Vybory v NKR sootvetstvuyut vsem mezhdunarodnym standartam Ararat online ru Armyanskij informacionnyj internet portal 11 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Temmuz 2022 Parliament of Karabakh recognized Russian as the official language of the republic Rusca Armenpress Armenpress 25 Mart 2021 26 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2021 vasitasiyla Zurcher Christoph 2007 The Post Soviet Wars Rebellion Ethnic Conflict and Nationhood in the Caucasus Online Ausg bas New York New York University Press s 168 ISBN 9780814797099 Nikol Pashinyan Arayik Harutyunyan chair meeting on ongoing and upcoming programs to be implemented in Artsakh primeminister am The Office to the Prime Minister of the Republic of Armenia 25 March 2021 Archived from the original on 13 May 2021 today most of the population about 120 000 citizens live in Artsakh Kolarz Stefania 2019 Representation of an Unrecognised State under International Law Example of the Republic of Artsakh Polish Review of International and European Law 8 s 45 14 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 Lindeboom J 2018 The Quality of Nationalities of Countries That Don t Exist Measuring the Value of Unrecognized Nationalities Geography Ingilizce 6 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2020 Ministry of Foreign Affairs Republic of Artsakh 30 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2020 The names Republic of Artsakh and Republic of Nagorno Karabakh are identical King Charles 2008 The ghost of freedom Ingilizce Oxford University Press s 6 ISBN 0 19 517775 4 3 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2009 Those of the unrecognized regimes Nagorno Karabakh Abkhazia and South Ossetia were viewed by outsiders as desperate attempts to rationalize the whims of separatists Obnarodovan tekst zayavleniya Alieva Pashinyana i Putina o prekrashenii vojny v Karabah www kommersant ru 10 Kasim 2020 9 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2020 Daglik Karabag i bundan sonra ne bekliyor tr euronews com 16 Kasim 2020 16 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2020 Ghazanchyan Siranush 20 Eylul 2023 Artsakh authorities agree to Russia brokered ceasefire Public Radio of Armenia Ingilizce 20 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2023 Arsivlenmis kopya 20 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2023 Kommersant Rusca 28 Eylul 2023 9 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2023 Half of Nagorno Karabakh s population flees as the separatist government says it will dissolve AP News Ingilizce 28 Eylul 2023 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2023 Deserted Nagorno Karabakh reveals aftermath of lightning fast Armenian defeat 5 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2023 Haberturk Azerbaycan Cumhurbaskani Aliyev Hankendi ve Hocali da Azerbaycan bayragini gondere cekti Haberturk 20 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2023 Chorbajian Levon Donabedian Patrick Mutafian Claude The Caucasian Knot The History and Geo Politics of Nagorno Karabagh NJ Zed Books 1994 p 52 Ermenice Արցախ Arts akh vol ii Erivan 1976 ss 150 151 Christopher Walker The Armenian presence in Mountainous Karabakh in John F R Wright et al Transcaucasian Boundaries SOAS GRC Geopolitics 1995 s 91 Strabo 11 14 12 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi The Armenians a People in Exile Londra Unwin Hyman 1988 s ISBN 978 0 04 956010 9 Mkrtchyan Shahen Treasures of Artsakh Erivan Tigran Mets Publishing 2000 s 10 Richard G Hovannisian The Republic of Armenia Vol III From London to Sevres February August 1920 Thomas de Waal Black Garden Armenia and Azerbaijan through Peace and War ISBN 0 8147 1944 9 a b c PDF 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2019 New England Center for International Law amp Policy 7 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2019 Conflict in Nagorno Karabakh Abkhazia and South Ossetia A Legal Appraisal by Tim Potier 90 411 1477 7 Stalin A Biography Cambridge Harvard University Press 2006 p 204 0 674 02258 0 a b c d e f g h i Armenia Azerbaijan and Georia Country Studies Area Handbook Series Federal Reserch Division Library of Congress 1994 ISBN 0 8444 0848 4 pp 19 21 Daglik Karabag da referandum 17 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2017 Arsivlenmis kopya 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2023 3 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Azerb com Regions Travel images com 24 March 2007 9 June 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 January 2021 PDF 6 Mart 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Constitution of the Republic of Artsakh www nkr am 30 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 The Parliament of the Nagorno Karabakh Republic Nkrusa org 3 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 freedomhouse org Map of Freedom in the World 21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Freedom House 2009 freedomhouse org Map of Freedom in the World 21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Freedom House 2009 freedomhouse org Map of Freedom in the World 1 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Freedom House 2009 News Az 1 Mayis 2015 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Mustafa Pazarli Videonews us 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Musvig Mehdiyev OIC condemns elections in Nagorno Karabakh as illegal AzerNews az 2 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 2011 Azerbaijan Since Independence New York M E Sharpe s 135 ISBN 978 0 7656 3004 9 Following the war the territories that fell under Armenian control in particular Mountainous Karabakh itself were slowly integrated into Armenia Officially Karabakh and Armenia remain separate political entities but for most practical matters the two entities are unified REGNUM 3 Kasim 2006 11 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Karabakh Approves Pro Independence Constitution Radio Free Europe 11 Aralik 2006 17 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 17 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Nagorno Karabakh Republic Ministry of Foreign Affairs 23 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Temmuz 2016 a b c IWPR Institute for War amp Peace 11 Ocak 2007 26 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Nagorno Karabakh gains constitution ISN ETHZ ch 13 Aralik 2006 10 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 International Herald Tribune 11 Aralik 2006 26 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Turciya osudila referendum v Nagornom Karabahe kavkaz uzel ru 11 Aralik 2006 14 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Azerbaijan s Breakaway Nagorno Karabakh Holds Illegal Referendum Radio Free Europe 21 Subat 2017 23 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Artsakh Votes for New Constitution Officially Renames the Republic Armenian Weekly 21 Subat 2017 22 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Andrew Rettman 20 Subat 2017 Referendum to create Republic of Artsakh on Europe s fringe euobserver 23 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Ingilizce Daglik Karabag Cumhuriyeti 15 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Rhode Island Legislature Calls For Nagorno Karabakh Recognition Rferl org 18 Mayis 2012 21 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Massachusetts State Legislature Calls For Recognition of Nagorno Karabakh Rferl org 7 Agustos 2012 21 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Australia s New South Wales Recognizes Karabakh Independence Asbarez 25 October 2012 8 January 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2020 JOINT RESOLUTION MEMORIALIZING THE PRESIDENT OF THE UNITED STATES AND THE UNITED STATES CONGRESS TO SUPPORT THE INDEPENDENCE OF THE NAGORNOKARABAKH REPUBLIC PDF Mainelegislature org 30 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 a b RIA Novosti 6 Aralik 2013 11 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2014 PDF 2 co fresno ca us 27 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Aralik 2016 OFFICIAL JOURNAL OF THE SENATE OF THE STATE OF LOUISIANA PDF Senate la gov 29 April 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Aralik 2016 The US City of Highland Recognizes Nagorno Karabakh Armenian News Tert am 22 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Los Angeles city council recognizes the independence of Nagorno Karabakh Republic ARKA News Agency 29 January 2014 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2014 Mason Melanie 5 Mayis 2014 Calif lawmakers to weigh in on dispute between Armenia Azerbaijan LA Times 13 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan 31 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2020 California Senate Recognizes Artsakh s Independence Armenian Weekly 2 Eylul 2014 2 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan 1 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2020 Georgia House Recognizes Independence of Nagorno Karabakh Republic Asbarez com 3 March 2016 23 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Hawaii Recognizes Nagorno Karabakh Republic s Independence Asbarez com 30 March 2016 27 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 News Az 31 March 2016 27 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Armenia government approves bill on recognition of Karabakh independence News am 27 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2016 Hairenik 28 Eylul 2017 Breaking Michigan Recognizes Artsakh Independence The Armenian Weekly Ingilizce 28 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2020 Levon Chorbajian Patrick Donabedian Claude Mutafian The Caucasian Knot The History and Geopolitics of Nagorno Karabagh Zed Books London 1994 ISBN 1 85649 288 5 ss 13 18 Armenia Azerbaijan and Georia Country Studies Area Handbook Series Federal Reserch Division Library of Congress 1994 ISBN 0 8444 0848 4 s 74 25 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 Regnum News Agency Nagorno Karabakh prime minister We need to have at least 300 000 population 5 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Regnum 9 Mart 2007 9 Mart 2007 tarihinde erisildi Evrazijskaya panorama 14 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2009 a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 2005 nufus isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme PDF 11 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 a b Armenia Fund USA 17 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2020 Karabakh hopes for recognition from investors Russia Journal 7 Ekim 2000 1 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2020 Nagorno Karabakh Airport Preparing For First Flights in Decades Ozgur Avrupa Radyosu 27 January 2011 21 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mayis 2014 Nagorno Karabakh Flights on Hold Despite Airport Reconstruction RFE RL 16 Mayis 2011 18 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2011 Ermenice Հայկական ժամանակ Ստեփանակերտի օդանավակայանը վերջապես շահագործման կհանձնվի 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haykakan Zhamanak Stepanakert Airport will Finally Become Operational Yelaket Lratvakan 30 Mayis 2012 Hrair Khatcherian Artsakh A Photographic Journey ISBN 0 9697620 0 7 p 49 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Daglik Karabag Cumhuriyeti hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarWikimedia Atlas da Nagorno Karabakh Resmi web siteleri Daglik Karabag Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi 17 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde DKC Ulusal Istatistik Servisi 6 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Daglik Karabag Cumhuriyeti Devlet Baskanligi 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Medya Diger

      Yayın tarihi: Temmuz 14, 2024, 13:29 pm
      En çok okunan
      • Kasım 25, 2024

        Harpalion (anlam ayrımı)

      • Kasım 24, 2024

        Hanna Batatu

      • Kasım 23, 2024

        Hanlı Tren İstasyonu

      • Kasım 23, 2024

        Hanlı-Bostankaya şube demiryolu

      • Kasım 24, 2024

        Hamis el-Cihinavi

      Günlük

      • Vikipedi

      • Türkçe

      • Born This Way: The Collection

      • 2009

      • Suudi Arabistan

      • 24 Kasım

      • Hayvan

      • Nicéphore Niepce

      • Suat Derviş

      • 2015 Malezya Grand Prix

      NiNa.Az - Stüdyo

      • Vikipedi

      Bültene üye ol

      Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
      Temasta ol
      Bize Ulaşın
      DMCA Sitemap Feeds
      © 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
      Telif hakkı: Dadaş Mammedov
      Üst