Saraybosna (Boşnakça ve Hırvatça: Sarajevo, Sırpça: Сарајево), Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.
Saraybosna Sarajevo - Сарајево Sarayova - Bosnasaray | |
---|---|
Şehir | |
Saraybosna şehri | |
Bayrak Arma | |
Takma adlar: Avrupa'nın Kudüsü, Balkanlar'ın Kudüsü, Rajvosa () | |
Saraybosna şehrinin sınırları | |
Saraybosna Saraybosna'nın Bosna-Hersek'teki konumu | |
Ülke | Bosna-Hersek |
Entite | Bosna-Hersek Federasyonu |
Kanton | Saraybosna |
İdare | |
• Belediye başkanı | (SDP BiH) |
Yüzölçümü | |
• Kent | 1.041,5 km² (4.021 mil²) |
Rakım | 518 m |
Nüfus (2009) | |
• Şehir | 751.046 |
• Yoğunluk | 2157.2/km² |
• Kent | 405.242 |
• Metropol | 623.645 |
Zaman dilimi | (OAS) |
• Yaz (YSU) | (OAYS) |
Alan kodu | +387 (33) |
Resmî site www.sarajevo.ba |
Bu bölgedeki ilk yerleşim kalıntıları tarih öncesi döneme kadar uzanmasına rağmen modern şehrin ortaya çıkışı 15. yüzyılda Osmanlıların bu bölgedeki hakimiyetiyle birlikte başlar. Osmanlıların 1463'te bölgeyi ele geçirmesiyle şehirde büyük bayındırlık faaliyetleri başlar ve bunun sonucunda Saraybosna, Türklerin Avrupa'da kurduğu en büyük kent olur ve bu durum bugün de geçerlidir. Saraybosna, tarihi boyunca uluslararası önemi olan birçok olay yaşamıştır: 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlamasına neden olarak gösterilen Arşidük Franz Ferdinand'ın Gavrilo Princip tarafından suikastı bu kentte gerçekleşti. Bundan 70 yıl sonra 1984 Kış Olimpiyat oyunları bu kentte yapıldı. Şehir, Bosna Savaşı sırasında dünya modern savaş tarihindeki en uzun kuşatmaya mâruz kalmıştır. Bugün şehir, Bosna-Hersek'in en büyük kültürel ve ekonomik merkezi olarak savaş sonrasında kendini yenilemeye ve toparlamaya çalışmaktadır.
Köken bilimi
Saraybosna'nın adı, Osmanlı Devleti tarafından alınmadan önce Vrhbosna' idi.Osmanlı Devleti'nde Bosna-Saray denmesinin yanı sıra Saray Ovası olarak da adlandırdı. Bu yüzden günümüzde pek çok dilde bu ifadenin kısa hali olarak Sarajevo adı kullanılmaktadır. Kendi halkı da şehirlerine Sarajevo derler ki vadiye dik bakan saraydan görülen ova manzarasından esinlenerek Saray-Ova dendiği rivayet edilir.
Tarihçe
Antik çağ
Şehrin bulunduğu bölgedeki yerleşim, Neolitik Çağ'a dek geri gider. Bu bölgede 19. yüzyılın sonlarında 'ne ait benzer desenli seramik eşya ve çanaklar bulunmuştur.
Saraybosna bölgesi, Roma egemenliğinden önce İliryalıların egemenliğinde kalmış ve Romalılar, ancak M.S. 9 yılında uzun süren bir direnişin ardından ele geçmiştir. Romalılar döneminde Dalmaçya eyaletine bağlanan bölgede bugünkü İliđža banliyösünün bulunduğu yerde Aquae Sulphurae (Türkçesi: Kükürtlü termal su) kentini kurmuşlardır.
Roma İmparatorluğu, M.S. 395'te ikiye bölününce Batı Roma İmparatorluğu'nun parçası olan ve 420'lerde Avrupa Hunları'nın ele geçirdiği bölge, 455 yılında Ostrogotların eline geçti. 6. yüzyılın ilk yarısının sonlarına doğru Doğu Roma İmparatorluğu'nun eline geçen bölgeye 7. yüzyılın başlarında Avrupa egemenliğindeki Slavlar gelmeye başladı ve bölge, Avarların eline geçti.
Orta çağ
Avarlar devletinin 805'te Franklar tarafından yıkılmasının ardından Frankların süzerenliğini tanıdı ve Doğu Romalı misyonerler tarafından bölge, tamamen Hristiyanlaştırıldı. Önce Sırp 'nın, 863'te 'nün (sonradan krallık) eline geçti. 870'lerde Sırpların geri aldığı bölge, 9. yüzyılın sonlarına doğru 1. Bulgar İmparatorluğu'nun eline geçti. 927'de Bulgarlardan bağımsızlığını îlân eden Sırp Kralı 'in eline geçti. Çaslav'ın 950 yılında Macarlara karşı savaşırken ölmesi üzerine Bosna'daki derebeyler, Sırbistan'dan bağımsızlıklarını ilan ettiler ve Doğu Roma'nın hükümranlığını tanıdılar. Ancak bölge 998'de 1. Bulgaristan İmparatorluğu Çarı 1. Samuel'in eline geçti. Ancak Doğu Roma İmparatoru , 1018'de bölgeyi geri aldı. Bölgenin güneyi, 1060'larda Doğu Roma'ya bağlı hüküm süren Hırvat Kralı 'ın eline geçti. Ancak bölge, 1082-1085 arasında Sırpların kurduğu Duklja Krallığı'nca fethedildi. 1103 yılından itibaren Bosna Sırplardan koptu ve Macaristan Krallığı'nın egemenliğini tanıyan eline geçti. Ayrıca Macaristan Kralı , 1137'de oldu. Bölge, 1163-1183 yılları arasında yeniden Doğu Roma İmparatorluğu'nun parçası oldu. Daha sonra yeniden Macaristan Krallığı'na bağlı Banlar tarafından yönetildi. 1230'lardan itibaren bölge halkının çoğu, Manicilik'ten etkilenen dualist Hristiyan tarikatı olan Bogomillik'e geçti. Bosna, 1377'ye kadar Macaristan'a bağlı banlar tarafından yönetildi. Bu târihte (sonradan I. Tvrtko), kendini Bosna, Sırbistan ve Dalmaçya kralı ilan etti. Krallığı'nın sınırları bugünkü Karadağ'ın batısından bugünkü Hırvatistan'ın kentinin batısına kadar uzanıyor ve bazı Dalmaçya adalarını da kapsıyordu.
1463 yılında Osmanlı Sultanı II. Mehmed, bütün Bosna'yı fethetti. Ancak Macaristan Kralı , Saraybosna'nın bulunduğu bölgeyi geri aldı. Ancak Osmanlılar, 1492'de bölgeyi yeniden ele geçirdiler.
Osmanlı dönemi
Bugünkü Saraybosna'nın yerinde 14. yüzyılın başlarında Boşnak soylularının şatoları vardı. 1492 yılında burayı alan Osmanlılar, şehrin ilk çekirdeğini kurmuşlardır. Saraybosna, önemli ulaşım yolları kavşağı olması nedeniyle kısa sürede ticari ve idari merkez olmuştur.
Bölge, Osmanlılarca öncelikle Saraybosna'nın merkez olduğu Bosna Sancağı olarak Rumeli Eyaleti'ne bağlanmış, 1585 yılında 1483'te fethedilen Hersek bölgesiyle birlikte Bosna Eyaleti'ne bağlanmıştır. 1583-1686 arasında Banyaluka'nın, 1686-1851 arası Travnik'in merkez olduğu dönemler hariç hep eyaletin merkezi Saraybosna olmuştur. 1697'deki kısa süreli Venedik işgalinden zarar gören şehir, derhal onarıldı.
Avusturya-Macaristan
1878 yılına kadar Osmanlılar'a bağlı kalan şehir, bu yıl imzalanan Berlin Anlaşması'yla Avusturya-Macaristan yönetimine bırakıldı. Ancak buranın yönetimi konusunda yönetim ortakları arasında anlaşmazlık çıkınca doğrudan doğruya Viyana'dan yönetilen Bosna-Hersek'in merkezi oldu.
Yugoslavya
1918'de sonradan Yugoslavya Krallığı'na dönüşecek olan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı'na geçti ve Sırbistan'a bağlandı. 1929 yılında ülke, idari olarak banlıklara bölündüğünde, 'nın merkezi oldu.
II. Dünyâ Savaşı'nda 1941-1945 arasında Nazi Almanyası'na bağlı bir kukla devlet olan Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin işgalinde kaldı. Savaş sırasında Yugoslavya Krallığı yetersiz savunma yapıyordu. Alman uçaklarının bombalaması sonrasında, Saraybosna, 16. Piyade Tümeni tarafından 15 Nisan 1941 tarihinde ele geçirildi. Şehir, 1943'ten 1944'e kadar Müttefikler tarafından bombalandı. Şehirde Yugoslav Partizan hareketi temsil edildi. Direniş, "Walter" Periç adında bir NLA Partizanı tarafından yürütüldü. Periç, 6 Nisan 1945'te şehrin kurtuluşuna liderlik ederken öldü.
1984 Kış Olimpiyatları, Saraybosna'da düzenlenmiştir.
Bosna Savaşı
1992-1995 yıllarında Bosna Savaşı sırasında Saraybosna kuşatması büyük ölçekli yıkım ve dramatik nüfus değişimi ile sonuçlandı. Binlerce Saraybosnalı, kuşatma sırasında yapılan bombardıman altında ve çatışmalarda öldü. Saraybosna kuşatması, modern savaş tarihinin en uzun kuşatması oldu. 5 Nisan 1992 ile 29 Şubat 1996 yaşanan Bosna Savaşı sırasında Yugoslav Halk Ordusu ile Sırp Cumhuriyeti'ne bağlı güçler Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'yı kuşattı.
Kuşatma sırasında, 1.500'den fazlası çocuk olmak üzere 11.541 kişi öldü. 15.000'i çocuk olmak üzere yaklaşık 56.000 kişi yaralandı. 1991 sayımına göre kuşatması öncesinde kent ve çevresinin nüfus 525.980'di.
Günümüz
Günümüzde Saraybosna, bölgenin en hızlı gelişen şehirlerinden birisidir. , ve Balkanların en yüksek gökdeleni olan Avaz Twist Tower gibi çok sayıda çeşitli yeni modern binalar inşa edilmiştir.
Coğrafya
Saraybosna, tarihî Bosna bölgesinin içinde, Avrupa'nın güneydoğusunda bulunan üçgen biçimli Bosna-Hersek topraklarının hemen hemen merkezinde kurulmuştur. Koordinatları 43°52′0″K 18°25′0″D / 43.86667°K 18.41667°D şeklinde olan kent Dinar Alplerinin ortasındaki Saraybosna Vadisi boyunca uzanır. Opcina adı verilen dört belediyeden oluşur. Centar (Merkez), Novi Grad (Yeni Şehir), Novo Sarajevo (Yeni Saraybosna) ve Stari Grad (Eski Şehir). Saraybosna'nın komşu belediyeleri İlidza [İlica] ve 'dır [Vogoşça]. Kuzeyde "Ozren Planina" (1.452 m), güneyde "Romanija Planina" (1.649 m) ve Jahorina (1.913 m) dağları arasında kalan Miljacka [Milyaçka] vadisinde kurulmuştur. Bu dağlar Dinar Alpleri'nin bir parçasıdır.
İklim
Saraybosna iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
En yüksek sıcaklık (°C) | 18,2 | 21,4 | 26,6 | 30,2 | 33,2 | 35,9 | 38,2 | 40,0 | 37,7 | 32,2 | 24,7 | 18,0 | 40,0 |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3,7 | 6,0 | 10,9 | 15,6 | 21,4 | 24,5 | 27,0 | 27,2 | 22,0 | 17,0 | 9,7 | 4,2 | 15,8 |
Ortalama sıcaklık (°C) | 0,2 | 1,8 | 6,0 | 10,2 | 15,2 | 18,2 | 20,3 | 20,4 | 16,0 | 11,7 | 5,8 | 1,2 | 10,6 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −3,3 | −2,5 | 1,1 | 4,8 | 9,0 | 11,9 | 13,7 | 13,7 | 10,0 | 6,4 | 1,9 | −1,8 | 5,4 |
En düşük sıcaklık (°C) | −26,8 | −23,4 | −26,4 | −13,2 | −9 | −3,2 | −2,7 | −1 | −4 | −10,9 | −19,3 | −22,4 | −26,8 |
Ortalama yağış (mm) | 68 | 64 | 70 | 77 | 72 | 90 | 72 | 66 | 91 | 86 | 85 | 86 | 928 |
Kaynak: Погода и климат |
Saraybosna'da nemli karasal iklime (Köppen iklim sınıflandırması: Dfb) sınır oluşturan Okyanusal iklim (Köppen iklim sınıflandırması: Cfb) vardır. Saraybosna'nın iklimi dört mevsimi gösterir ve yağışlar eşit şekilde dağılır. Adriyatik Denizi'nin yakınlığı Saraybosna'nın iklimini biraz yumuşatır, ancak şehrin güneyindeki dağlar bu deniz etkisini büyük ölçüde azaltır.
Yıllık ortalama sıcaklık 10 °C (50 °F)'dir (50 °F), Ocak (ortalama (-0,5 °C (31,1 °F)) yılın en soğuk ve Temmuz (ortalama 19,7 °C (67,5 °F)) en sıcak ayıdır.
Kaydedilen en yüksek sıcaklık 19 Ağustos 1946 ve 23 Ağustos 2008'de 40,7 °C (105 °F) iken, kaydedilen en düşük sıcaklık 25 Ocak 1942'de -26,2 °C (-15,2 °F) idi.
Ortalama olarak Saraybosna'da sıcaklığın 32 °C (89,6 °F)'yi aştığı yedi gün ve sıcaklığın -15 °C (5 °F)'nin altına düştüğü dört gün vardır. Şehirde genellikle hafif bulutlu bir gökyüzü görülür ve yıllık ortalama bulut örtüsü %45'tir.
Yönetim ve siyaset
Şehir yasama yapısı "Saraybosna Kanton Meclisi" tarafından gerçekleştirilmekte olup, idari yapıları şu birimlerden oluşmaktadır;
- Saraybosna Kanton Başkanı,
- Saraybosna Kanton Hükûmeti,
- Başbakan ve
- 12 bakandan oluşan Bakanlar Kurulu.
Ekonomi
Saraybosna'nın büyük imalat, idari ve turizm sektörleri, onu Bosna-Hersek'in en güçlü ekonomik bölgesi haline getiriyor. Aslında Saraybosna Kantonu ülkenin GSYH'sinin neredeyse %25'ini üretir. Yıllar süren savaşın ardından Saraybosna ekonomisi yeniden inşa ve rehabilitasyon programlarına tanık oldu.Bosna-Hersek Merkez Bankası 1997 yılında Saraybosna'da açıldı ve Saraybosna Borsası 2002 yılında işlem görmeye başladı.
Saraybosna komünist döneminde büyük bir sanayi tabanına sahip olmasına rağmen, önceden var olan sadece birkaç işletme piyasa ekonomisine başarılı bir şekilde uyum sağlayabilmiştir. Saraybosna endüstrileri artık tütün ürünlerini, mobilyaları, çorapları, otomobilleri ve iletişim ekipmanlarını içermektedir. Saraybosna merkezli şirketler arasında BH Telekom, Bosnalijek, Energopetrol, Saraybosna Tütün Fabrikası ve Saraybosna pivara (Saraybosna Bira Fabrikası) bulunmaktadır.
Bosna-Hersek'in Gayri Safi Millî Hasılası (GSMH) 3.356.220.000 (1999) dolar olup, Saraybosna'ya düşen pay 1.264.412.000 dolardır.[]Saraybosna'da kişi başına düşen GSMH ise 2.470 dolardır. Trafik ve iletişim (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %53'ü) toplam işçi sayısının %18'ini istihdam etme olanağı verir. Endüstri (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %14.8'i) toplam işçi sayısının %18,5'ini, ticaret ise (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %17,9'u) toplam işçi sayısının %19,5'ini istihdam eder.
Turizm ve rekreasyon
Saraybosna, turist sayısındaki güçlü yıllık büyüme sayesinde geniş bir turizm endüstrisine ve hızla büyüyen bir hizmet sektörüne sahiptir. Saraybosna, turizminin yıl boyunca devamlılığıyla hem yaz hem de kış hedefi olmanın avantajını da yaşar. Seyahat rehberi serisi Lonely Planet, Saraybosna'yı dünyanın en iyi 43. şehri olarak adlandırdı ve Aralık 2009'da Saraybosna'yı 2010 yılında ziyaret edilecek ilk on şehirden biri olarak listelemişti.
2019 yılında Saraybosna'yı 733.259 turist ziyaret etti ve 1.667.545 konaklama yapıldı. Bu rakam 2018 yılına göre %20 daha fazlaydı. Sporla ilgili turizmde, 1984 Kış Olimpiyatları'nın eski tesisleri, özellikle de yakınlardaki Bjelašnica, Igman, Jahorina, Trebević ve Treskavica dağlarındaki kayak tesisleri kullanılmaktadır.
Saraybosna'nın hem Batı hem de Doğu imparatorluklarından etkilenen 600 yıllık tarihi, burayı muhteşem çeşitliliklerle turistik bir cazibe merkezi yapar. Kent, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları döneminde önemli bir ticaret merkezi olması ve Doğu ile Batı arasındaki birçok güzergahın doğal durağı olması nedeniyle yüzyıllar boyunca gezginleri kendine çekti.
Saraybosna'daki popüler destinasyonlara örnek olarak Vrelo Bosne parkı, Saraybosna katedrali ve Gazi Hüsrev Bey Camii sayılabilir. Saraybosna'da turizm esas olarak tarihi, dini ve kültürel mekanlara ve kış sporlarına odaklanır.
Şehir genelinde ve kenar mahallelerde çok sayıda park vardır. Yerel halk arasında popüler bir etkinlik, genellikle Trg Oslobođenja - Alija Izetbegović'te oynanan sokak satrancıdır.
Veliki Park Saraybosna'nın merkezindeki en büyük yeşil alandır. Titova, Koševo, Džidžikovac, Tina Ujevića ve Trampina Sokakları arasında yer alır ve alt kısmında Saraybosna Çocuklarına adanmış bir anıt vardır.
Hastahana, Avusturya-Macaristan'ın Marijin Dvor mahallesinde dinlenmek için popüler bir yerdir.
Miljacka Kanyonu'ndaki yerel olarak Kozija Ćuprija olarak bilinen adıyla Keçi Köprüsü, aynı zamanda Dariva yürüyüş yolu ve Miljacka nehri boyunca uzanan popüler bir park yeridir. 24 Aralık 2012 tarihinde, yaslı iki anneyi andıran iki pirinç heykelin bulunduğu park, Saraybosna ile Azerbaycan'ın başkenti Bakü arasındaki 45 yılı aşkın dostluğun anısına Dostluk Parkı olarak açıldı.
Saraybosna aynı zamanda şehir manzaralarıyla da ünlüdür; Avaz Twist Tower'daki gözlem güvertesi, Park Prinčeva restoranı, Vidikovac gözetleme noktası (Trebević Dağı), Zmajevac gözetleme noktası ve Sarı/Beyaz kale gözetleme noktaları (Vratnik'te) ile şehir genelinde çok sayıda diğer gözlem çatıları (örn. Alta Alışveriş Merkezi, ARIA) dahil Centar, Otel Hecco Deluxe) vardır. Saraybosna'nın simgesi olan Trebević teleferiği 2018 yılında yeniden inşa edildi ve ziyaretçileri şehir merkezinden Trebević Dağı'na götüren şehrin en popüler turistik mekanlarından biridir.
Ayrıca, UNESCO'nun geçici anıtı olan Eski Yahudi Mezarlığı da vardır. Bu mezarlık Avrupa'nın en büyük ikinci Yahudi mezar kompleksi olan ve Prag'daki en büyüğü olan yaklaşık 500 yıllık bir alandır. Aynı zamanda dünyanın en önemli anıt komplekslerindendir. İki veya daha fazla farklı mezheplerin farklı yönetim ve kurallar altında bir arada yaşamasının, karşılıklı saygı ve hoşgörünün ebedi delilini temsil eder.
Demografi
1991 nüfus sayımlarına göre nüfusun %50'si Boşnaktır. Boşnakların, Sırpların ve Hırvatların mahalleleri ayrıdır. Aktif olarak Sırplar ve Boşnaklar savaşmış olmasına rağmen şehrin en pahalı yerlerinde Hırvatlar oturur ve şehrin üst tabakasını oluştururlar.[]
Nüfus | |||
Yıl | 1921. | 1991. | 2013. |
Boşnaklar | 29,649 (%37,9) | 182.503 (%50.45) | 222.457 (%80.47) |
Sırplar | 18.630 (%23.8) | 92.271 (%25.50) | 10.422 (%3.78) |
Hırvatlar | 21,373 (%27.3) | 24.241 (%6.70) | 13.604 (%4.94) |
Yugoslavlar | - | 47.083 (%13.01) | - |
Diğer | 8.552 (%11.0) | 15.637 (%4.32) | 29.041 (%10.54) |
Toplam | 78,173 | 361.735 | 275.524 |
Ulaşım
Yollar ve otoyollar
Saraybosna'nın dağların arasındaki vadideki konumu onu küçük bir şehir yapmıştır. Dar şehir sokakları ve park alanlarının eksikliği otomobil trafiğini kısıtlar ancak yaya ve bisikletlilerin hareket kabiliyetini artırır. Mareşal Tito Caddesi ve doğu-batı Zmaj od Bosne (Bosna Ejderhası) karayolu (E761) olmak üzere iki ana yolu vardır. Ülkenin kabaca merkezindeki Saraybosna, Bosna'nın ana kavşak noktasıdır. Şehir, Zenica, Banja Luka, Tuzla, Mostar, Gorajde ve Foča gibi diğer tüm büyük şehirlere karayolu veya ulusal karayolu ile bağlıdır.
Orta Avrupa ve başka yerlerden gelen ve Dalmaçya'yı ziyaret eden turistler, Budapeşte üzerinden Saraybosna üzerinden geçerek Saraybosna ve çevresindeki trafik sıkışıklığını artırır. Trans-Avrupa otoyolu, Koridor Vc Saraybosna'dan geçerek onu kuzeyde Budapeşte'ye ve güneyde Adriyatik Denizi'ndeki Ploče'ye bağlar. Otoyol Bosna Hersek hükûmeti tarafından inşa edilmektedir ve 3,5 milyara Euro mal olacaktır. Mart 2012'ye kadar Bosna-Hersek Federasyonu A1'e yaklaşık 600 milyon Euro yatırım yaptı. 2014 yılında Saraybosna Çevre Yolu çevre yolu da dahil olmak üzere Saraybosna-Zenica ve Saraybosna-Tarčin bölümleri tamamlandı.
Havaalanı
Saraybosna Uluslararası Havalimanı (IATA: SJJ) şehrin sadece birkaç kilometre güneybatısındadır ve 2005 yılında Münih'te düzenlenen 15. yıllık ACI-Avrupa'da 1.000.000'den az yolcu sayısıyla Avrupa'nın en iyi havaalanı seçilmiştir.
Bosna Hersek'teki toplam havalimanı trafiğinin %61,4'ünü oluşturan havalimanından 2017 yılında 957.971 yolcu seyahat etti.
Taksi yolunun ve apronun iyileştirilmesi ve genişletilmesiyle birlikte yolcu terminalinin genişletilmesine yönelik planlar 2012 sonbaharında başladı. Mevcut terminal yaklaşık 7.000 metrekare (75.347 fitkare) kadar genişletildi. İyileştirilen havaalanı, ticari perakende merkezi Saraybosna Havaalanı Merkezi'ne doğrudan bağlanarak turistlerin ve gezginlerin uçağa binmeden önce zamanlarını alışveriş yaparak ve sunulan birçok olanaktan yararlanarak geçirmelerini kolaylaştırdı. 2015 ile 2018 yılları arasında havalimanı 25 milyon avronun üzerinde bir bedelle iyileştirildi.
Eğitim
Yükseköğretim Saraybosna'da uzun ve zengin bir geleneğe sahiptir. Ülkenin en önde gelen yükseköğrenim kurumları Saraybosna'dadır.
Kültür
Saraybosna, birçok açıdan Türkiye'ye benzer. Türk kahvesi, börek, tarih, mimari, sosyal yapı gibi yönlerden Türkiye'ye yakınlığı belli olan bir şehirdir. 1984 Kış Olimpiyatları Saraybosna'da yapılmıştır. , ve bulunduğu Saraybosna, aynı zamanda tıp, ticaret, müzik ve kültür kurumlarının merkezidir. Şehir, tarihsel yapıtları bakımından zengindir. 'nde zengin arkeoloji ve etnografya koleksiyonları vardır. Kaleleri ve camileriyle ünlü olan şehrin bu tarihsel yapıları, Bosna-Hersek'in diğer yerleşim birimlerinde de olduğu gibi savaş sırasında bilhassa tahrip edilmiş ve büyük zarar görmüşlerdir.
Saraybosna'da kültürel kurumlar büyük önem arz etmektedir. Kentte; 1 opera, 6 tiyatro, 4 müze, 7 sinema, 33 kütüphane, 287 spor tesisi ve 25 fakülteli bir üniversite vardır.
Mimari
Bosna Savaşı sonrası her ülke katılımda bulunarak şehri yeniden kurma çalışması yürütmüştür. Türkiye de inşa ettiği toplu konutlarla bu çalışmalara katılmıştır.
Müzik
Saraybosna tarihsel bölgenin en önemli müzikal bölgelerinden biri olmuştur. 1961 ve 1991 yılları arasında şehirde geliştirdi.
Festivaller
Saraybosna uluslararası festivallerin eklektik ve farklı seçimi ile ünlüdür. Saraybosna Film Festivali Bosna Savaşı sırasında 1995 yılında kurulmuş ve Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa'nın önde gelen ve en büyük film festivali haline gelmiştir.
Spor
Şehir 1984 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır. Yugoslavya tarafından erkekler dev slalom kategorisinde bir gümüş madalya kazandı.
Ulusal ve dini bayram, festival ve tatil günleri
Kurtuluş Günü (1 Mart), Devlet Günü (25 Kasım), Saraybosna Kış Festivali, Orchestar Festivali, Belediyede Kültür Günleri, Vovi Grad Uluslararası Halk Dansları Festivali, Başçarşı Geceleri, İki yılda bir düzenlenen Akdeniz Genç Artistler, Yaz tiyatroları "Karnemi 55" Saraybosna Film Festivali, Saraybosna Şiir Günleri, Tiyatro Festivali, MESS Uluslararası Tiyatro Festivali, Saraybosna JAZZ Festivali, SIMF - Uluslararası Müzik Festivali, Çocuk Şarkıları Festivali
İlgili film ve diziler
- Ulis'in Bakışı (1995)
- Ölüm Çiçekleri-Saraybosna (2008)
- Mavi Kelebekler (2011-2012)
- (Venuto al mondo) 2012
Kardeş şehirler
Bosna-Hersek'in 10 şehirle kardeş şehir anlaşması, 32 şehirle de "kardeşlik" anlaşması bulunmaktadır.
- Barselona, İspanya (2000'den beri)
- Dubrovnik, Hırvatistan (2006'dan beri)
- İzmir, Türkiye (2022'den beri)
- Kahire, Mısır (2006'dan beri)
- Konya, Türkiye (2007'den beri)
- Ljubljana, Slovenya (2002'den beri)
- Lillehammer, Norveç (2006'dan beri)
- Salt Lake City, Amerika Birleşik Devletleri (2002'den beri)
- Üsküp, Kuzey Makedonya (2006'dan beri)
- Zagreb, Hırvatistan (2001'den beri); Kardeşlik şehirleri
Resimler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Stilinovic, Josip (3 January 2002). "In Europe's Jerusalem" 29 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Catholic World News. The city’s principal mosques are the Gazi Husrev-Bey’s Mosque, or Begova Džamija (1530), and the Mosque of Ali Pasha (1560–61). Retrieved on 5 August 2006.
- ^ Benbassa, Esther; Attias, Jean-Christophe (2004). The Jews and their Future: A Conversation on Judaism and Jewish Identities. Londra: Zed Books. s. 27. ISBN .
- ^ a b . Visit Sarajevo. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012.
- ^ "Saraybosna'nın yeni belediye başkanı belli oldu". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Bosna-Hersek Federasyonu, Federal İstatistik Ofisi. Yaş, cinsiyet, kanton ve belediyelere göre mevcut nüfus. 30 Haziran 2007. 10 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yıllık istatistiki bilgi. (Görebilmek için PDF gereklidir). (İngilizce).
- ^ Malcolm, Noel (1994). Bosnia: A Short History. New York University Press. . (İngilizce).
- ^ Valerijan, Žujo; Imamović, Mustafa; Ćurovac, Muhamed. Sarajevo. (Boşnakça).
- ^ Kelley, Steve. Ayağa kalkan Saraybosna tekrar ümit ediyor 16 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The Seattle Times. 19 Ağustos 2006'da güncellenmiştir. (İngilizce).
- ^ Connelly, Charlie (8 Ekim 2005). "The new siege of Sarajevo". The Times. Birleşik Krallık. 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2014.
- ^ Bassiouni, Cherif (27 Mayıs 1994). . United Nations. 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2010.
- ^ (Rusça). Have Durumu ve İklim (Погода и климат). 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2016.
- ^ Lacan, Igor; McBride, Joe R. (2009). "War and trees: The destruction and replanting of the urban and peri-urban forest of Sarajevo, Bosnia and Herzegovina". Urban Forestry & Urban Greening. 8 (3). ss. 133-148 [134]. doi:10.1016/j.ufug.2009.04.001.
- ^ "Weatherbase: Historical Weather for Sarajevo, Bosnia and Herzegovina". Weatherbase. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2013.
- ^ "Sarajevo's economic standpoint in Bosnia and Herzegovina" (PDF). Canton of Sarajevo. 12 Şubat 2016. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Şubat 2016.
- ^ European Commission & World Bank. . Archived from the original on 6 Kasım 2007. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2006. The EC reconstruction program for Bosnia and Herzegovina detailed by sector. Retrieved on 5 August 2006.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Brit
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Lonely Planet 2006
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;News.com.au
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;fsz canton 2020
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Number of Tourist Arrivals and Nights" (PDF). Republika Srpska Institute of Statistics. Aralık 2019. 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "Hastahana – Skate & relax". spottedbylocals.com. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2015.
- ^ "Dariva". sarajevo.travel/ba. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2015.
- ^ "Kozija ćuprija". sarajevo.travel/ba. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2015.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Jewish Cemetery in Sarajevo". UNESCO World Heritage Centre. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020.
- ^ Corridor 5C. 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim tarihi: 5 Ağustos 2006.
- ^ (PDF). 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018.
- ^ "Home page". 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018.
- ^ "EX-YU aviation news: Sarajevo expansion to begin in 2012". Exyuaviation.blogspot.com. 17 Eylül 2011. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- ^ . Airportcentersarajevo.com. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- ^ IOC (2006). Jure Franko 24 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Althete: Profiles. Retrieved on 5 August 2006.
- ^ Venuto al mondo 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . IMDb resmi internet sitesi
- ^ a b c d e f g h i daenet d.o.o. "Sarajevo Official Web Site : Sister cities". Sarajevo.ba. 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2014.
- ^ "Fraternity cities on Sarajevo Official Web Site". City of Sarajevo 2001–2008. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2014.
- ^ "Saraybosna İzmir'in 25'inci kardeş şehri oldu". Cumhuriyet. 13 Temmuz 2022. 13 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2022.
- ^ . 2006–2009 City of Skopje. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2014.
|yayımcı=
dış bağlantı () - ^ "Milliyet gazetesi". 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2012.
- ^ Ankara′nın Kardeş şehirleri 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ankara-bel.gov.tr 29 Haziran 2012 tarihinde erişildi.
Dış bağlantılar
Saraybosna hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Commons'ta dosyalar |
- (Boşnakça) / (İngilizce)
- Encyclopædia Britannica'da Saraybosna14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Saraybosna Bosnakca ve Hirvatca Sarajevo Sirpca Saraјevo Bosna Hersek in baskenti ve 2007 yili sayimlarina gore 619 030 kisilik nufusuyla en buyuk kentidir Saraybosna ayrica Bosna Hersek Federasyonu nun ve fiili baskenti Banyaluka olan Sirp Cumhuriyeti nin de hukuki baskentidir Saraybosna Kantonu nun da merkezidir Saraybosna Bosna bolgesinin Dinar Alpleri yle cevrili Saraybosna Vadisi icerisinde Miljacka Nehri nin cevresinde kurulmustur Sehir barindirdigi dini cesitliligiyle bilinir Muslumanlik Katoliklik Ortodoksluk ve Musevilik burada yuzyillar boyunca baris icinde bir arada var olagelmislerdir Iste bu yuzden Saraybosna Avrupa nin Kudus u olarak kabul edilir Saraybosna Balkanlar daki kulturel sehirlerin en onemlilerinden biri olarak kabul gorur Saraybosna Sarajevo Saraјevo Sarayova BosnasaraySehirSaraybosna sehriBayrakArmaTakma adlar Avrupa nin Kudusu Balkanlar in Kudusu Rajvosa Saraybosna sehrinin sinirlariSaraybosnaSaraybosna nin Bosna Hersek teki konumuUlkeBosna HersekEntiteBosna Hersek FederasyonuKantonSaraybosnaIdare Belediye baskani SDP BiH Yuzolcumu Kent1 041 5 km 4 021 mil Rakim518 mNufus 2009 Sehir751 046 Yogunluk2157 2 km Kent405 242 Metropol623 645Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Alan kodu 387 33 Resmi site www sarajevo ba Bu bolgedeki ilk yerlesim kalintilari tarih oncesi doneme kadar uzanmasina ragmen modern sehrin ortaya cikisi 15 yuzyilda Osmanlilarin bu bolgedeki hakimiyetiyle birlikte baslar Osmanlilarin 1463 te bolgeyi ele gecirmesiyle sehirde buyuk bayindirlik faaliyetleri baslar ve bunun sonucunda Saraybosna Turklerin Avrupa da kurdugu en buyuk kent olur ve bu durum bugun de gecerlidir Saraybosna tarihi boyunca uluslararasi onemi olan bircok olay yasamistir 1914 yilinda I Dunya Savasi nin baslamasina neden olarak gosterilen Arsiduk Franz Ferdinand in Gavrilo Princip tarafindan suikasti bu kentte gerceklesti Bundan 70 yil sonra 1984 Kis Olimpiyat oyunlari bu kentte yapildi Sehir Bosna Savasi sirasinda dunya modern savas tarihindeki en uzun kusatmaya maruz kalmistir Bugun sehir Bosna Hersek in en buyuk kulturel ve ekonomik merkezi olarak savas sonrasinda kendini yenilemeye ve toparlamaya calismaktadir Koken bilimiSaraybosna geceleyin Saraybosna nin adi Osmanli Devleti tarafindan alinmadan once Vrhbosna idi Osmanli Devleti nde Bosna Saray denmesinin yani sira Saray Ovasi olarak da adlandirdi Bu yuzden gunumuzde pek cok dilde bu ifadenin kisa hali olarak Sarajevo adi kullanilmaktadir Kendi halki da sehirlerine Sarajevo derler ki vadiye dik bakan saraydan gorulen ova manzarasindan esinlenerek Saray Ova dendigi rivayet edilir TarihceAntik cag Sehrin bulundugu bolgedeki yerlesim Neolitik Cag a dek geri gider Bu bolgede 19 yuzyilin sonlarinda ne ait benzer desenli seramik esya ve canaklar bulunmustur Saraybosna bolgesi Roma egemenliginden once Iliryalilarin egemenliginde kalmis ve Romalilar ancak M S 9 yilinda uzun suren bir direnisin ardindan ele gecmistir Romalilar doneminde Dalmacya eyaletine baglanan bolgede bugunku Iliđza banliyosunun bulundugu yerde Aquae Sulphurae Turkcesi Kukurtlu termal su kentini kurmuslardir Roma Imparatorlugu M S 395 te ikiye bolununce Bati Roma Imparatorlugu nun parcasi olan ve 420 lerde Avrupa Hunlari nin ele gecirdigi bolge 455 yilinda Ostrogotlarin eline gecti 6 yuzyilin ilk yarisinin sonlarina dogru Dogu Roma Imparatorlugu nun eline gecen bolgeye 7 yuzyilin baslarinda Avrupa egemenligindeki Slavlar gelmeye basladi ve bolge Avarlarin eline gecti Orta cag Ilidza da 1530 yilinda insa edilen eski bir Roma yerlesiminin kalintilarindan insa edilen Roma koprusu Avarlar devletinin 805 te Franklar tarafindan yikilmasinin ardindan Franklarin suzerenligini tanidi ve Dogu Romali misyonerler tarafindan bolge tamamen Hristiyanlastirildi Once Sirp nin 863 te nun sonradan krallik eline gecti 870 lerde Sirplarin geri aldigi bolge 9 yuzyilin sonlarina dogru 1 Bulgar Imparatorlugu nun eline gecti 927 de Bulgarlardan bagimsizligini ilan eden Sirp Krali in eline gecti Caslav in 950 yilinda Macarlara karsi savasirken olmesi uzerine Bosna daki derebeyler Sirbistan dan bagimsizliklarini ilan ettiler ve Dogu Roma nin hukumranligini tanidilar Ancak bolge 998 de 1 Bulgaristan Imparatorlugu Cari 1 Samuel in eline gecti Ancak Dogu Roma Imparatoru 1018 de bolgeyi geri aldi Bolgenin guneyi 1060 larda Dogu Roma ya bagli hukum suren Hirvat Krali in eline gecti Ancak bolge 1082 1085 arasinda Sirplarin kurdugu Duklja Kralligi nca fethedildi 1103 yilindan itibaren Bosna Sirplardan koptu ve Macaristan Kralligi nin egemenligini taniyan eline gecti Ayrica Macaristan Krali 1137 de oldu Bolge 1163 1183 yillari arasinda yeniden Dogu Roma Imparatorlugu nun parcasi oldu Daha sonra yeniden Macaristan Kralligi na bagli Banlar tarafindan yonetildi 1230 lardan itibaren bolge halkinin cogu Manicilik ten etkilenen dualist Hristiyan tarikati olan Bogomillik e gecti Bosna 1377 ye kadar Macaristan a bagli banlar tarafindan yonetildi Bu tarihte sonradan I Tvrtko kendini Bosna Sirbistan ve Dalmacya krali ilan etti Kralligi nin sinirlari bugunku Karadag in batisindan bugunku Hirvatistan in kentinin batisina kadar uzaniyor ve bazi Dalmacya adalarini da kapsiyordu 1463 yilinda Osmanli Sultani II Mehmed butun Bosna yi fethetti Ancak Macaristan Krali Saraybosna nin bulundugu bolgeyi geri aldi Ancak Osmanlilar 1492 de bolgeyi yeniden ele gecirdiler Osmanli donemi Bugunku Saraybosna nin yerinde 14 yuzyilin baslarinda Bosnak soylularinin satolari vardi 1492 yilinda burayi alan Osmanlilar sehrin ilk cekirdegini kurmuslardir Saraybosna onemli ulasim yollari kavsagi olmasi nedeniyle kisa surede ticari ve idari merkez olmustur Bolge Osmanlilarca oncelikle Saraybosna nin merkez oldugu Bosna Sancagi olarak Rumeli Eyaleti ne baglanmis 1585 yilinda 1483 te fethedilen Hersek bolgesiyle birlikte Bosna Eyaleti ne baglanmistir 1583 1686 arasinda Banyaluka nin 1686 1851 arasi Travnik in merkez oldugu donemler haric hep eyaletin merkezi Saraybosna olmustur 1697 deki kisa sureli Venedik isgalinden zarar goren sehir derhal onarildi Avusturya Macaristan Latin Koprusu Franz Ferdinand a suikastin yapildigi yerdir 1878 yilina kadar Osmanlilar a bagli kalan sehir bu yil imzalanan Berlin Anlasmasi yla Avusturya Macaristan yonetimine birakildi Ancak buranin yonetimi konusunda yonetim ortaklari arasinda anlasmazlik cikinca dogrudan dogruya Viyana dan yonetilen Bosna Hersek in merkezi oldu Yugoslavya 1918 de sonradan Yugoslavya Kralligi na donusecek olan Sirp Hirvat Sloven Kralligi na gecti ve Sirbistan a baglandi 1929 yilinda ulke idari olarak banliklara bolundugunde nin merkezi oldu II Dunya Savasi nda 1941 1945 arasinda Nazi Almanyasi na bagli bir kukla devlet olan Bagimsiz Hirvatistan Devleti nin isgalinde kaldi Savas sirasinda Yugoslavya Kralligi yetersiz savunma yapiyordu Alman ucaklarinin bombalamasi sonrasinda Saraybosna 16 Piyade Tumeni tarafindan 15 Nisan 1941 tarihinde ele gecirildi Sehir 1943 ten 1944 e kadar Muttefikler tarafindan bombalandi Sehirde Yugoslav Partizan hareketi temsil edildi Direnis Walter Peric adinda bir NLA Partizani tarafindan yurutuldu Peric 6 Nisan 1945 te sehrin kurtulusuna liderlik ederken oldu 1984 Kis Olimpiyatlari Saraybosna da duzenlenmistir Bosna Savasi Kusatmadan sonra Saraybosna Grbavica sehir merkezi 19 Mart 1996 1992 1995 yillarinda Bosna Savasi sirasinda Saraybosna kusatmasi buyuk olcekli yikim ve dramatik nufus degisimi ile sonuclandi Binlerce Saraybosnali kusatma sirasinda yapilan bombardiman altinda ve catismalarda oldu Saraybosna kusatmasi modern savas tarihinin en uzun kusatmasi oldu 5 Nisan 1992 ile 29 Subat 1996 yasanan Bosna Savasi sirasinda Yugoslav Halk Ordusu ile Sirp Cumhuriyeti ne bagli gucler Bosna Hersek in baskenti Saraybosna yi kusatti Kusatma sirasinda 1 500 den fazlasi cocuk olmak uzere 11 541 kisi oldu 15 000 i cocuk olmak uzere yaklasik 56 000 kisi yaralandi 1991 sayimina gore kusatmasi oncesinde kent ve cevresinin nufus 525 980 di Gunumuz Gunumuzde Saraybosna bolgenin en hizli gelisen sehirlerinden birisidir ve Balkanlarin en yuksek gokdeleni olan Avaz Twist Tower gibi cok sayida cesitli yeni modern binalar insa edilmistir CografyaSaraybosna tarihi Bosna bolgesinin icinde Avrupa nin guneydogusunda bulunan ucgen bicimli Bosna Hersek topraklarinin hemen hemen merkezinde kurulmustur Koordinatlari 43 52 0 K 18 25 0 D 43 86667 K 18 41667 D 43 86667 18 41667 seklinde olan kent Dinar Alplerinin ortasindaki Saraybosna Vadisi boyunca uzanir Opcina adi verilen dort belediyeden olusur Centar Merkez Novi Grad Yeni Sehir Novo Sarajevo Yeni Saraybosna ve Stari Grad Eski Sehir Saraybosna nin komsu belediyeleri Ilidza Ilica ve dir Vogosca Kuzeyde Ozren Planina 1 452 m guneyde Romanija Planina 1 649 m ve Jahorina 1 913 m daglari arasinda kalan Miljacka Milyacka vadisinde kurulmustur Bu daglar Dinar Alpleri nin bir parcasidir Iklim Saraybosna iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 18 2 21 4 26 6 30 2 33 2 35 9 38 2 40 0 37 7 32 2 24 7 18 0 40 0Ortalama en yuksek sicaklik C 3 7 6 0 10 9 15 6 21 4 24 5 27 0 27 2 22 0 17 0 9 7 4 2 15 8Ortalama sicaklik C 0 2 1 8 6 0 10 2 15 2 18 2 20 3 20 4 16 0 11 7 5 8 1 2 10 6Ortalama en dusuk sicaklik C 3 3 2 5 1 1 4 8 9 0 11 9 13 7 13 7 10 0 6 4 1 9 1 8 5 4En dusuk sicaklik C 26 8 23 4 26 4 13 2 9 3 2 2 7 1 4 10 9 19 3 22 4 26 8Ortalama yagis mm 68 64 70 77 72 90 72 66 91 86 85 86 928Kaynak Pogoda i klimat Saraybosna da Sonbahar Veliki Parki Saraybosna da nemli karasal iklime Koppen iklim siniflandirmasi Dfb sinir olusturan Okyanusal iklim Koppen iklim siniflandirmasi Cfb vardir Saraybosna nin iklimi dort mevsimi gosterir ve yagislar esit sekilde dagilir Adriyatik Denizi nin yakinligi Saraybosna nin iklimini biraz yumusatir ancak sehrin guneyindeki daglar bu deniz etkisini buyuk olcude azaltir Yillik ortalama sicaklik 10 C 50 F dir 50 F Ocak ortalama 0 5 C 31 1 F yilin en soguk ve Temmuz ortalama 19 7 C 67 5 F en sicak ayidir Kaydedilen en yuksek sicaklik 19 Agustos 1946 ve 23 Agustos 2008 de 40 7 C 105 F iken kaydedilen en dusuk sicaklik 25 Ocak 1942 de 26 2 C 15 2 F idi Ortalama olarak Saraybosna da sicakligin 32 C 89 6 F yi astigi yedi gun ve sicakligin 15 C 5 F nin altina dustugu dort gun vardir Sehirde genellikle hafif bulutlu bir gokyuzu gorulur ve yillik ortalama bulut ortusu 45 tir Yonetim ve siyasetSaraybosna nin dort belediyesi Stari Grad Centar Novo Saraybosna ve Novi Grad Sehir yasama yapisi Saraybosna Kanton Meclisi tarafindan gerceklestirilmekte olup idari yapilari su birimlerden olusmaktadir Saraybosna Kanton Baskani Saraybosna Kanton Hukumeti Basbakan ve 12 bakandan olusan Bakanlar Kurulu EkonomiBosna Hersek Merkez Bankasi Saraybosna nin buyuk imalat idari ve turizm sektorleri onu Bosna Hersek in en guclu ekonomik bolgesi haline getiriyor Aslinda Saraybosna Kantonu ulkenin GSYH sinin neredeyse 25 ini uretir Yillar suren savasin ardindan Saraybosna ekonomisi yeniden insa ve rehabilitasyon programlarina tanik oldu Bosna Hersek Merkez Bankasi 1997 yilinda Saraybosna da acildi ve Saraybosna Borsasi 2002 yilinda islem gormeye basladi Saraybosna komunist doneminde buyuk bir sanayi tabanina sahip olmasina ragmen onceden var olan sadece birkac isletme piyasa ekonomisine basarili bir sekilde uyum saglayabilmistir Saraybosna endustrileri artik tutun urunlerini mobilyalari coraplari otomobilleri ve iletisim ekipmanlarini icermektedir Saraybosna merkezli sirketler arasinda BH Telekom Bosnalijek Energopetrol Saraybosna Tutun Fabrikasi ve Saraybosna pivara Saraybosna Bira Fabrikasi bulunmaktadir Bosna Hersek in Gayri Safi Milli Hasilasi GSMH 3 356 220 000 1999 dolar olup Saraybosna ya dusen pay 1 264 412 000 dolardir kaynak belirtilmeli Saraybosna da kisi basina dusen GSMH ise 2 470 dolardir Trafik ve iletisim Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin 53 u toplam isci sayisinin 18 ini istihdam etme olanagi verir Endustri Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin 14 8 i toplam isci sayisinin 18 5 ini ticaret ise Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin 17 9 u toplam isci sayisinin 19 5 ini istihdam eder Turizm ve rekreasyonSaraybosna teleferigi ziyaretcileri sehir merkezinden Trebevic Dagi na goturur Saraybosna turist sayisindaki guclu yillik buyume sayesinde genis bir turizm endustrisine ve hizla buyuyen bir hizmet sektorune sahiptir Saraybosna turizminin yil boyunca devamliligiyla hem yaz hem de kis hedefi olmanin avantajini da yasar Seyahat rehberi serisi Lonely Planet Saraybosna yi dunyanin en iyi 43 sehri olarak adlandirdi ve Aralik 2009 da Saraybosna yi 2010 yilinda ziyaret edilecek ilk on sehirden biri olarak listelemisti Miljacka boyunca Vilsonovo Setaliste Wilson Gezinti Yolu 2019 yilinda Saraybosna yi 733 259 turist ziyaret etti ve 1 667 545 konaklama yapildi Bu rakam 2018 yilina gore 20 daha fazlaydi Sporla ilgili turizmde 1984 Kis Olimpiyatlari nin eski tesisleri ozellikle de yakinlardaki Bjelasnica Igman Jahorina Trebevic ve Treskavica daglarindaki kayak tesisleri kullanilmaktadir Saraybosna nin hem Bati hem de Dogu imparatorluklarindan etkilenen 600 yillik tarihi burayi muhtesem cesitliliklerle turistik bir cazibe merkezi yapar Kent Osmanli ve Avusturya Macaristan imparatorluklari doneminde onemli bir ticaret merkezi olmasi ve Dogu ile Bati arasindaki bircok guzergahin dogal duragi olmasi nedeniyle yuzyillar boyunca gezginleri kendine cekti Saraybosna daki populer destinasyonlara ornek olarak Vrelo Bosne parki Saraybosna katedrali ve Gazi Husrev Bey Camii sayilabilir Saraybosna da turizm esas olarak tarihi dini ve kulturel mekanlara ve kis sporlarina odaklanir Bosna nehri nin pinari Saraybosna nin ana banliyosu olan Ilidza dadir Sehir genelinde ve kenar mahallelerde cok sayida park vardir Yerel halk arasinda populer bir etkinlik genellikle Trg Oslobođenja Alija Izetbegovic te oynanan sokak satrancidir Veliki Park Saraybosna nin merkezindeki en buyuk yesil alandir Titova Kosevo Dzidzikovac Tina Ujevica ve Trampina Sokaklari arasinda yer alir ve alt kisminda Saraybosna Cocuklarina adanmis bir anit vardir Hastahana Avusturya Macaristan in Marijin Dvor mahallesinde dinlenmek icin populer bir yerdir Miljacka Kanyonu ndaki yerel olarak Kozija Cuprija olarak bilinen adiyla Keci Koprusu ayni zamanda Dariva yuruyus yolu ve Miljacka nehri boyunca uzanan populer bir park yeridir 24 Aralik 2012 tarihinde yasli iki anneyi andiran iki pirinc heykelin bulundugu park Saraybosna ile Azerbaycan in baskenti Baku arasindaki 45 yili askin dostlugun anisina Dostluk Parki olarak acildi Saraybosna ayni zamanda sehir manzaralariyla da unludur Avaz Twist Tower daki gozlem guvertesi Park Princeva restorani Vidikovac gozetleme noktasi Trebevic Dagi Zmajevac gozetleme noktasi ve Sari Beyaz kale gozetleme noktalari Vratnik te ile sehir genelinde cok sayida diger gozlem catilari orn Alta Alisveris Merkezi ARIA dahil Centar Otel Hecco Deluxe vardir Saraybosna nin simgesi olan Trebevic teleferigi 2018 yilinda yeniden insa edildi ve ziyaretcileri sehir merkezinden Trebevic Dagi na goturen sehrin en populer turistik mekanlarindan biridir Ayrica UNESCO nun gecici aniti olan Eski Yahudi Mezarligi da vardir Bu mezarlik Avrupa nin en buyuk ikinci Yahudi mezar kompleksi olan ve Prag daki en buyugu olan yaklasik 500 yillik bir alandir Ayni zamanda dunyanin en onemli anit komplekslerindendir Iki veya daha fazla farkli mezheplerin farkli yonetim ve kurallar altinda bir arada yasamasinin karsilikli saygi ve hosgorunun ebedi delilini temsil eder Demografi1991 nufus sayimlarina gore nufusun 50 si Bosnaktir Bosnaklarin Sirplarin ve Hirvatlarin mahalleleri ayridir Aktif olarak Sirplar ve Bosnaklar savasmis olmasina ragmen sehrin en pahali yerlerinde Hirvatlar oturur ve sehrin ust tabakasini olustururlar kaynak belirtilmeli NufusYil 1921 1991 2013 Bosnaklar 29 649 37 9 182 503 50 45 222 457 80 47 Sirplar 18 630 23 8 92 271 25 50 10 422 3 78 Hirvatlar 21 373 27 3 24 241 6 70 13 604 4 94 Yugoslavlar 47 083 13 01 Diger 8 552 11 0 15 637 4 32 29 041 10 54 Toplam 78 173 361 735 275 524UlasimYollar ve otoyollar Saraybosna nin daglarin arasindaki vadideki konumu onu kucuk bir sehir yapmistir Dar sehir sokaklari ve park alanlarinin eksikligi otomobil trafigini kisitlar ancak yaya ve bisikletlilerin hareket kabiliyetini artirir Maresal Tito Caddesi ve dogu bati Zmaj od Bosne Bosna Ejderhasi karayolu E761 olmak uzere iki ana yolu vardir Ulkenin kabaca merkezindeki Saraybosna Bosna nin ana kavsak noktasidir Sehir Zenica Banja Luka Tuzla Mostar Gorajde ve Foca gibi diger tum buyuk sehirlere karayolu veya ulusal karayolu ile baglidir Orta Avrupa ve baska yerlerden gelen ve Dalmacya yi ziyaret eden turistler Budapeste uzerinden Saraybosna uzerinden gecerek Saraybosna ve cevresindeki trafik sikisikligini artirir Trans Avrupa otoyolu Koridor Vc Saraybosna dan gecerek onu kuzeyde Budapeste ye ve guneyde Adriyatik Denizi ndeki Ploce ye baglar Otoyol Bosna Hersek hukumeti tarafindan insa edilmektedir ve 3 5 milyara Euro mal olacaktir Mart 2012 ye kadar Bosna Hersek Federasyonu A1 e yaklasik 600 milyon Euro yatirim yapti 2014 yilinda Saraybosna Cevre Yolu cevre yolu da dahil olmak uzere Saraybosna Zenica ve Saraybosna Tarcin bolumleri tamamlandi Havaalani Saraybosna Uluslararasi Havalimani Saraybosna Uluslararasi Havalimani IATA SJJ sehrin sadece birkac kilometre guneybatisindadir ve 2005 yilinda Munih te duzenlenen 15 yillik ACI Avrupa da 1 000 000 den az yolcu sayisiyla Avrupa nin en iyi havaalani secilmistir Bosna Hersek teki toplam havalimani trafiginin 61 4 unu olusturan havalimanindan 2017 yilinda 957 971 yolcu seyahat etti Taksi yolunun ve apronun iyilestirilmesi ve genisletilmesiyle birlikte yolcu terminalinin genisletilmesine yonelik planlar 2012 sonbaharinda basladi Mevcut terminal yaklasik 7 000 metrekare 75 347 fitkare kadar genisletildi Iyilestirilen havaalani ticari perakende merkezi Saraybosna Havaalani Merkezi ne dogrudan baglanarak turistlerin ve gezginlerin ucaga binmeden once zamanlarini alisveris yaparak ve sunulan bircok olanaktan yararlanarak gecirmelerini kolaylastirdi 2015 ile 2018 yillari arasinda havalimani 25 milyon avronun uzerinde bir bedelle iyilestirildi EgitimSaraybosna Universitesi Rektorlugu ve Hukuk FakultesiBosna Hersek Ulusal ve Universite Kutuphanesi Yuksekogretim Saraybosna da uzun ve zengin bir gelenege sahiptir Ulkenin en onde gelen yuksekogrenim kurumlari Saraybosna dadir KulturFerhad Pasa Ferhadija Camii Saraybosna bircok acidan Turkiye ye benzer Turk kahvesi borek tarih mimari sosyal yapi gibi yonlerden Turkiye ye yakinligi belli olan bir sehirdir 1984 Kis Olimpiyatlari Saraybosna da yapilmistir ve bulundugu Saraybosna ayni zamanda tip ticaret muzik ve kultur kurumlarinin merkezidir Sehir tarihsel yapitlari bakimindan zengindir nde zengin arkeoloji ve etnografya koleksiyonlari vardir Kaleleri ve camileriyle unlu olan sehrin bu tarihsel yapilari Bosna Hersek in diger yerlesim birimlerinde de oldugu gibi savas sirasinda bilhassa tahrip edilmis ve buyuk zarar gormuslerdir Saraybosna da kulturel kurumlar buyuk onem arz etmektedir Kentte 1 opera 6 tiyatro 4 muze 7 sinema 33 kutuphane 287 spor tesisi ve 25 fakulteli bir universite vardir Mimari Bosna Savasi sonrasi her ulke katilimda bulunarak sehri yeniden kurma calismasi yurutmustur Turkiye de insa ettigi toplu konutlarla bu calismalara katilmistir Muzik Saraybosna tarihsel bolgenin en onemli muzikal bolgelerinden biri olmustur 1961 ve 1991 yillari arasinda sehirde gelistirdi Festivaller Saraybosna uluslararasi festivallerin eklektik ve farkli secimi ile unludur Saraybosna Film Festivali Bosna Savasi sirasinda 1995 yilinda kurulmus ve Balkanlar ve Guneydogu Avrupa nin onde gelen ve en buyuk film festivali haline gelmistir Spor Sehir 1984 Kis Olimpiyatlari na ev sahipligi yapmistir Yugoslavya tarafindan erkekler dev slalom kategorisinde bir gumus madalya kazandi Ulusal ve dini bayram festival ve tatil gunleri Kurtulus Gunu 1 Mart Devlet Gunu 25 Kasim Saraybosna Kis Festivali Orchestar Festivali Belediyede Kultur Gunleri Vovi Grad Uluslararasi Halk Danslari Festivali Bascarsi Geceleri Iki yilda bir duzenlenen Akdeniz Genc Artistler Yaz tiyatrolari Karnemi 55 Saraybosna Film Festivali Saraybosna Siir Gunleri Tiyatro Festivali MESS Uluslararasi Tiyatro Festivali Saraybosna JAZZ Festivali SIMF Uluslararasi Muzik Festivali Cocuk Sarkilari Festivali Ilgili film ve diziler Ulis in Bakisi 1995 Olum Cicekleri Saraybosna 2008 Mavi Kelebekler 2011 2012 Venuto al mondo 2012Kardes sehirlerBosna Hersek in 10 sehirle kardes sehir anlasmasi 32 sehirle de kardeslik anlasmasi bulunmaktadir Barselona Ispanya 2000 den beri Dubrovnik Hirvatistan 2006 dan beri Izmir Turkiye 2022 den beri Kahire Misir 2006 dan beri Konya Turkiye 2007 den beri Ljubljana Slovenya 2002 den beri Lillehammer Norvec 2006 dan beri Salt Lake City Amerika Birlesik Devletleri 2002 den beri Uskup Kuzey Makedonya 2006 dan beri Zagreb Hirvatistan 2001 den beri Kardeslik sehirleriAntalya Turkiye Denizli Turkiye Manisa Turkiye Ankara Turkiye Sakarya Turkiye Bursa Turkiye Istanbul Turkiye Venedik Italya Ferrara Italya Napoli Italya Prato Italya Friedrichshafen Almanya Magdeburg Almanya Wolfsburg Almanya Baku Azerbaycan Budapeste Macaristan Calgary Kanada Coventry Birlesik Krallik Dayton Ohio Amerika Birlesik Devletleri Innsbruck Avusturya Fransa Kuveyt Kuveyt Stokholm Isvec Tianjin Cin Cezayir Trablus LibyaResimlerSaraybosna Goruntusu 1885 te Avrupa nin ilk tramvayi Ferhadija Caddesi Saraybosna Tiyatrosu Miljacka Nehri Saint Anthony Fransiz Kilisesi Bascarsi Camii Saraybosna Sirp Ortodoks Katedrali Kral Fahd Camii Vijecnica Kutuphanesi Sinagog Bascarsi ve tarihi sebil Sebil Saraybosna Latin Koprusu Ciglane de bulunan meshur merdivenler Ayrica bakinizBosna Hersek Bosna Hersek Federasyonu Sirp Cumhuriyeti Miljacka Gazi Husrev Bey CamiiKaynakca Stilinovic Josip 3 January 2002 In Europe s Jerusalem 29 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Catholic World News The city s principal mosques are the Gazi Husrev Bey s Mosque or Begova Dzamija 1530 and the Mosque of Ali Pasha 1560 61 Retrieved on 5 August 2006 Benbassa Esther Attias Jean Christophe 2004 The Jews and their Future A Conversation on Judaism and Jewish Identities Londra Zed Books s 27 ISBN 1 84277 391 7 a b Visit Sarajevo 6 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2012 Saraybosna nin yeni belediye baskani belli oldu 17 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2021 Bosna Hersek Federasyonu Federal Istatistik Ofisi Yas cinsiyet kanton ve belediyelere gore mevcut nufus 30 Haziran 2007 10 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yillik istatistiki bilgi Gorebilmek icin PDF gereklidir Ingilizce Malcolm Noel 1994 Bosnia A Short History New York University Press ISBN 0 8147 5561 5 Ingilizce Valerijan Zujo Imamovic Mustafa Curovac Muhamed Sarajevo Bosnakca Kelley Steve Ayaga kalkan Saraybosna tekrar umit ediyor 16 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Seattle Times 19 Agustos 2006 da guncellenmistir Ingilizce Connelly Charlie 8 Ekim 2005 The new siege of Sarajevo The Times Birlesik Krallik 5 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2014 Bassiouni Cherif 27 Mayis 1994 United Nations 2 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mayis 2010 Rusca Have Durumu ve Iklim Pogoda i klimat 16 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Agustos 2016 Lacan Igor McBride Joe R 2009 War and trees The destruction and replanting of the urban and peri urban forest of Sarajevo Bosnia and Herzegovina Urban Forestry amp Urban Greening 8 3 ss 133 148 134 doi 10 1016 j ufug 2009 04 001 Weatherbase Historical Weather for Sarajevo Bosnia and Herzegovina Weatherbase 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2013 Sarajevo s economic standpoint in Bosnia and Herzegovina PDF Canton of Sarajevo 12 Subat 2016 16 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Subat 2016 European Commission amp World Bank Archived from the original on 6 Kasim 2007 Erisim tarihi 26 Temmuz 2006 KB1 bakim BOT esas url durumu bilinmeyen link The EC reconstruction program for Bosnia and Herzegovina detailed by sector Retrieved on 5 August 2006 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Brit isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Lonely Planet 2006 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi News com au isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi fsz canton 2020 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Number of Tourist Arrivals and Nights PDF Republika Srpska Institute of Statistics Aralik 2019 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2021 Hastahana Skate amp relax spottedbylocals com 1 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2015 Dariva sarajevo travel ba 1 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2015 Kozija cuprija sarajevo travel ba 1 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2015 Centre UNESCO World Heritage Jewish Cemetery in Sarajevo UNESCO World Heritage Centre 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Temmuz 2020 Corridor 5C 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 5 Agustos 2006 PDF 20 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2018 Home page 27 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2018 EX YU aviation news Sarajevo expansion to begin in 2012 Exyuaviation blogspot com 17 Eylul 2011 22 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2012 Airportcentersarajevo com 5 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Nisan 2012 IOC 2006 Jure Franko 24 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Althete Profiles Retrieved on 5 August 2006 Venuto al mondo 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde IMDb resmi internet sitesi a b c d e f g h i daenet d o o Sarajevo Official Web Site Sister cities Sarajevo ba 14 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2014 Fraternity cities on Sarajevo Official Web Site City of Sarajevo 2001 2008 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2014 Saraybosna Izmir in 25 inci kardes sehri oldu Cumhuriyet 13 Temmuz 2022 13 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2022 2006 2009 City of Skopje 30 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Eylul 2014 yayimci dis baglanti yardim Milliyet gazetesi 17 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Subat 2012 Ankara nin Kardes sehirleri 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ankara bel gov tr 29 Haziran 2012 tarihinde erisildi Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Saraybosna hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalar Bosnakca Ingilizce Encyclopaedia Britannica da Saraybosna14 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde