Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erdal İnönü (6 Haziran 1926, Ankara - 31 Ekim 2007, Houston), Türk fizikçi, akademisyen ve siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün küçük oğludur.
| Erdal İnönü | |
|---|---|
| 1941'de Erdal İnönü | |
| Türkiye Başbakan Vekili | |
| Görev süresi 16 Mayıs 1993 - 25 Haziran 1993 | |
| Cumhurbaşkanı | Süleyman Demirel |
| Yerine geldiği | Süleyman Demirel |
| Yerine gelen | Tansu Çiller |
| 27. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı | |
| Görev süresi 20 Kasım 1991 - 19 Eylül 1993 | |
| Başbakan | Süleyman Demirel (1991-1993) Tansu Çiller (1993) |
| Yerine geldiği | Ekrem Pakdemirli |
| Yerine gelen | Murat Karayalçın |
| Türkiye Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 27 Mart 1995 - 6 Ekim 1995 | |
| Başbakan | Tansu Çiller |
| Yerine geldiği | Murat Karayalçın |
| Yerine gelen | Coşkun Kırca |
| Sosyaldemokrat Halkçı Parti Genel Başkanı | |
| Görev süresi 30 Mayıs 1986 - 11 Eylül 1993 | |
| Yerine geldiği | Aydın Güven Gürkan |
| Yerine gelen | Murat Karayalçın |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 17, 18 ve 19. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 28 Eylül 1986 - 24 Aralık 1995 | |
| Seçim bölgesi | 1986 - İzmir 1987 - İzmir 1991 - İzmir |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 6 Haziran 1926 Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 31 Ekim 2007 (81 yaşında) Houston, Teksas, Amerika Birleşik Devletleri |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Sosyal Demokrasi Partisi (1983-1985) Sosyaldemokrat Halkçı Parti (1985-1995) Cumhuriyet Halk Partisi (1995-2001) |
| Evlilik(ler) | Sevinç İnönü (e. 1957; ö. 2007) |
| Bitirdiği okul | Fen Fakültesi, Ankara California Teknoloji Enstitüsü, Los Angeles |
| Mesleği | Akademisyen, siyasetçi |
16 Mayıs ile 25 Haziran 1993 tarihleri arasında yaklaşık 1,5 ay süreyle başbakanlık görevine vekâlet etti. 1991-1993 yılları arasında başbakan yardımcılığı yaptı. 1983-1985 yılları arasında Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) ve 1986'dan 1993'e kadar Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) genel başkanlığı görevini sürdürdü.
İnönü, 1983 yılında 12 Eylül Darbesi'nin ardından siyasi faaliyet yeniden serbest bırakıldıktan sonra bütün öğretim ve yöneticilik görevlerinden ayrıldı ve aynı yıl haziran ayında SODEP'in kurucu üyeleri arasında yer alarak partinin ilk genel başkanı oldu. Kurucu üyeliğinin Millî Güvenlik Konseyi tarafından veto edilmesine karşın Aralık 1983'te yeniden SODEP genel başkanlığına seçildi. 1984 yerel seçimlerinde partisi %23,4 oy alarak ikinci sırada yer aldı. 1985 yılında SODEP'in Halkçı Parti ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adı altında birleşmesinin ardından 1986 yılında partinin genel başkanı oldu. Partisi, 1986 Türkiye milletvekili ara seçimlerinde %22,6 oy alarak 3. sıraya düşerken İnönü İzmir milletvekili olarak Meclis'e girmiştir.
1991 Türkiye genel seçimlerinin ardından SHP, Süleyman Demirel'in genel başkanlığını yaptığı Doğru Yol Partisi (DYP) ile bir koalisyon hükûmeti kurmuş ve İnönü de başbakan yardımcısı olmuştur. 1993 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde Demirel cumhurbaşkanı seçilince başbakanlık görevine vekâleten başlamıştır. Tansu Çiller DYP'nin genel başkanı seçilince ve hükûmet kurunca İnönü, başbakan yardımcılığı görevini üstlenmiştir. 11-12 Eylül 1993'te yapılan SHP 4. Olağan Kurultayı'nda genel başkanlığa aday olmamış, genel başkanlığa Murat Karayalçın seçilmiştir. Şubat 1995'te SHP ve CHP birleştikten sonra dışişleri bakanı olmuştur. Aktif siyasetten ayrıldığı Ekim 1995'e kadar dışişleri bakanlığı görevini sürdürmüştür. Nisan 2001'de CHP'den de istifa eden İnönü, 31 Ekim 2007 günü ölmüştür.
Hayatı
İsmet ve Mevhibe İnönü'nün üç çocuğunun (diğerleri Ömer ve Özden) ortancası olarak 6 Haziran 1926 tarihinde Ankara'da dünyaya geldi. O zamana kadar olmayan "Erdal" ismini o devirde başbakan olan babası yarattı, bu adın verildiği ilk kişi oldu.
İlk, orta ve lise öğrenimini Ankara'da tamamladı. 1943'te Ankara Gazi Lisesi, 1947'de Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi fizik-matematik bölümünü bitirdikten sonra ABD'ye gitti. California Teknoloji Enstitüsünde (Caltech) fizik dalında yüksek lisans (1948) ve doktora (1951) dereceleri aldı. Bir süre Princeton Üniversitesinde araştırma yaptıktan sonra 1952'de Türkiye'ye döndü.
Asistan olarak girdiği Ankara Üniversitesi Fen Fakültesinde 1955'te doçent oldu. 1957'de Sevinç Sohtorik ile evlendi. 1958-60 arasında Princeton Üniversitesinde ve Oak Ridge Princeton National Laboratoryde konuk araştırmacı olarak bulundu. Ardından kuramsal fizik profesörü olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesine (ODTÜ) girdi.
ODTÜ'de teorik fizik bölüm başkanlığı (1960-64), Fen ve Edebiyat Fakültesi Dekanlığı (1965-68) yaptı. 1968'de ABD'ye giderek Princeton ve Columbia üniversitelerinde bir yıl süreyle konuk profesör olarak ders verdi. 1969'da yurda dönerek ODTÜ rektör vekilliğine, 1970'te de rektörlüğüne seçildi. Mart 1971'de rektörlükten ayrılarak yalnızca öğretim ve araştırma görevlerini sürdürdü. 1974'te fizik dalında TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü kazandı. Aynı yıl altı ay kadar Princeton Üniversitesinde konuk araştırmacı olarak çalıştı. 1975'te Boğaziçi Üniversitesine geçti. Bir yıl sonra aynı üniversitenin Temel Bilimler Fakültesi Dekanlığına getirildi. Altı yıl süren bu görevden sonra 1982'de, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) İstanbul'da kurulan Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü (Feza Gürsey Enstitüsü) Müdürlüğüne atandı.
Siyasi hayatı
Mayıs 1983'te, 12 Eylül Darbesi'nin ardından siyasi faaliyetler serbest bırakılınca bütün öğretim ve yöneticilik görevlerinden ayrıldı ve 6 Haziran 1983'te Sosyal Demokrasi Partisinin (SODEP) kurucu üyesi ve ilk genel başkanı olarak siyasal yaşama atıldı. Kurucu üyeliğinin Haziran 1983'te Millî Güvenlik Konseyince veto edilmesine karşın Aralık 1983'te yeniden SODEP genel başkanlığına seçildi.
SODEP ile Halkçı Partinin (HP) birleşmesinde yapıcı bir rol oynadı. SODEP'in 2-3 Kasım 1985'te Halkçı Parti ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adı altında birleşmesinden sonra SHP genel başkanlığını partinin ilk genel kuruluna kadar Halkçı Parti Genel Başkanı Aydın Güven Gürkan'a bıraktı. Haziran 1986'daki kurultayda genel başkanlığa getirildi. 28 Eylül 1986'da yapılan ara seçimlerde İzmir'den Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) seçildi. Haziran 1987'deki SHP kurultayında yeniden SHP genel başkanlığına, 30 Kasım 1987'deki erken genel seçimlerde de ikinci kez İzmir milletvekili seçildi.
İnönü liderliğindeki SHP, iktidardaki Anavatan Partisinin (ANAP) ağır bir hezimete uğradığı 1989 yerel seçimlerinde oyların yüzde 28,7'sini alarak birinci parti konumuna yükseldi. SHP; başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 67 il merkezindeki belediye başkanlıklarının 39'unu elde etti.
İnönü; parti içinde Deniz Baykal, İsmail Cem ve Ertuğrul Günay'ın başını çektiği muhalefet grubuna karşı kurultayları (Haziran 1988'de İsmail Cem'e; Aralık 1989, Eylül 1990 ve Ocak 1992'de de Baykal'a karşı) kazanarak genel başkanlık görevini sürdürdü.
Kasım 1991'deki erken genel seçimlerde oyların yüzde 20'sini toplayabilen SHP üçüncü parti olunca parti içi muhalefet, yitirilen oyların sorumluluğunu İnönü yönetimine yükledi. Ama seçimlerden birinci parti olarak çıkan Doğru Yol Partisinin SHP ile koalisyon hükûmeti kurması, hükûmette başbakan yardımcılığını üstlenen İnönü'nün parti içindeki durumunu güçlendirdi.
Aynı seçimlerde SHP listelerinden seçime katılan Halkın Emek Partisi (HEP) adaylarından 18 kişi milletvekili seçildi. HEP kökenli Leyla Zana ile Hatip Dicle'nin neden oldukları TBMM'deki yemin krizinden sonra Erdal İnönü, iki milletvekilinin partiden istifasını istemek zorunda kaldı. Bunun üzerine SHP’den ayrılan HEP kökenli milletvekilleri Demokrasi Partisini (DEP) kurdular.
25-26 Ocak 1992'deki 7. Olağanüstü Kurultay'da İnönü'ye karşı bir kez daha yenilen ve parti yönetimini ele geçirme umutlarını kaybeden Deniz Baykal ve muhalefet grubu "Yeni Sol", SHP'den ayrılarak Cumhuriyet Halk Partisini (CHP) yeniden kurdu (Eylül 1992).
Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın ani ölümü ve ardından Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra yaklaşık 1,5 ay süreyle başbakanlık görevine vekâlet etti. 12-13 Haziran 1993 tarihlerinde gerçekleştirilen DYP kongresinden önce, 6 Haziran tarihinde sürpriz bir kararla SHP'nin de DYP gibi lider değişikliğine gitmesi gerektiğini açıklayarak partisinin yapılacak ilk kurultayında aday olmayacağını açıkladı.
2 Temmuz 1993 günü Sivas'ta yaşanan Sivas Katliamı, ülkeyi sarstı. 35 kişinin yanarak veya yangın dumanından boğularak hayatını kaybettiği katliam sırasında Süleyman Demirel cumhurbaşkanı, Tansu Çiller başbakan, Erdal İnönü de başbakan yardımcısıydı. Saldırganların Madımak Oteli'ni henüz yakmadıkları, oteli taşladıkları ve rejim aleyhine slogan attıkları saatlerde Aziz Nesin, Ankara'daki Erdal İnönü'yü arayıp "Bizi kurtarın." dedi. Erdal İnönü buna, "Hiç merak etmeyin. Gerekli tedbiri aldık." cevabını verdi. Fakat biraz sonra otel, saldırganlar tarafından yakıldı. Oteldekiler kurtarılamadı.
11-12 Eylül 1993'te yapılan SHP 4. Olağan Kurultayı'nda genel başkanlığa Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Karayalçın seçildi.
18-19 Şubat 1995'te SHP ile CHP'nin birleştiği kurultayda CHP'nin "Onursal Genel Başkanı" seçildi. Kurultaydan hemen sonra yapılan atamayla DYP-CHP koalisyon hükûmetinde CHP kanadından Dışişleri Bakanı oldu. 1995 yılının ekim ayında hem koalisyondaki görevinden hem de aktif siyasetten ayrıldı. Nisan 2001'de dönemin CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın bazı uygulamalarına tepki göstererek CHP'den de istifa etti. Son yıllarında sosyal demokrat çevrelerden yapılan tüm ısrarlara rağmen aktif siyasete dönmedi.
Üç kez milletvekili seçilen İnönü; 17 (ara seçim), 18 ve 19. dönemlerde İzmir milletvekilliği yaptı. Sosyalist Enternasyonal başkan yardımcılığı görevinde bulundu (1992-2001).
Bilimsel çalışmaları
TÜBİTAK Bilim Kurulu, Atom Enerjisi Komisyonu, UNESCO Yürütme Konseyi üyeliği ve Türk Fizik Derneği başkanlığında bulunan Erdal İnönü'nün fizik alanında önemli çalışmaları vardır. Uluslararası bilim dergilerinde de yer alan araştırmalarının en önemlisi, 1951'de Macar asıllı Amerikalı atom fizikçisi Eugene Wigner ile Princeton Üniversitesinde ortak yaptığı çalışmadır. "Grupların İndirgenmesi ve Gösterimi Üstüne" başlıklı bu çalışma, gruplar kuramında genel bir yöntem niteliği kazanarak matematiksel fiziğin temel yöntemleri arasına girmiştir. "İnönü-Wigner Grup İndirgenmesi" adıyla bilinen çalışması (1951), çağdaş matematiksel fiziğin temel kavramlarından biri kabul edilir.
Erdal İnönü, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) kuruluşuna katkıda bulundu ve TÜBİTAK Temel Araştırmalar Enstitüsünde kurucu müdürlük görevini yürüttü. 2004 yılında, fizik alanında Nobel’den sonraki en önemli ödül olan Wigner Madalyası’nı alan İnönü, bu ödülü Feza Gürsey’den sonra alan ikinci Türk oldu. İnönü ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki bilimsel çalışmaları ile bilinir.
2002'den tedavisi başlayana kadar Sabancı Üniversitesi ve TÜBİTAK Feza Gürsey Enstitüsünde görev yaptı.
Kişisel özellikleri
Esprili, alçakgönüllü kişiliği ile tanınan İnönü, günlük yaşantısında halkın arasına karışmaktan çekinmezdi. Omuzlara alınmaktan, gösterişten hoşlanmaz; omuzlara alınmak istendiğinde "İnönü yatışı" adı verilen hareketle boylu boyunca sırtüstü yere uzanarak buna engel olurdu.Sigaradan hiç hoşlanmazdı. Zaman zaman TBMM'ye yürüyerek ve korumasız gelirdi.
Ölümü
Nisan 2006'da kan kanseri teşhisi konan Erdal İnönü, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir süre tedavi gördü. Başarılı geçen ilk tedavinin ardından Türkiye’ye dönen İnönü, kanser hastalığına bağlı zatürre teşhisi ile 20 Ağustos 2007 tarihinde yeniden hastaneye kaldırıldı. Tetkikler sonucunda, ilk tedavi döneminde kontrol altına alınan lösemi hastalığının tekrar ortaya çıktığı belirlendi ve yine ABD’ye götürüldü.
31 Ekim 2007 günü kan kanseri tedavisi gördüğü hastanede, 81 yaşında yaşamını yitirdi. Cenazesi, 2 Kasım Cuma günü akşam saatlerinde Türk Hava Yollarının tarifeli uçağıyla Ankara’ya getirildi. 3 Kasım 2007 günü saat 11.00’de TBMM’de bir cenaze merasimi yapıldı. Cenaze, geceyi Gülhane Askerî Tıp Akademisinde (GATA) bekledi. İnönü’nün naaşı devlet töreninin ardından doğduğu Pembe Köşk’ün bahçesine getirildi ve burada da bir tören gerçekleştirildi. Daha sonra eşi ’nün isteği doğrultusunda İstanbul’a götürülen İnönü’nün cenazesi, 4 Kasım Pazar günü Teşvikiye Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki aile kabristanında toprağa verildi.
Yapıtları
Erdal İnönü'nün başlıca bilimsel yapıtları:
- 1971: 1923-1966 Döneminde Fizik Dalındaki Araştırmalara Türkiye'nin Katkısını Gösteren Bir Bibliyografya ve Bazı Gözlemler
- 1973: 1923-1966 Dönemi Matematik Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler
- 1983: Group Theoretical Methods in Physics (Meral Serdaroğlu'yla birlikte)
Erdal İnönü'nün diğer yapıtları:
- 1997: Mehmet Nadir Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü
- 1996: Anılar ve Düşünceler 1. Cilt
- 1998: Anılar ve Düşünceler 2. Cilt
- 2001: Anılar ve Düşünceler 3. Cilt
- 1998: Kurultay Konuşmaları
- 1999: Fikirler ve Eylemler Tarih, Bilim ve Siyaset Üzerine Konuşmalar
- 2001: Bilim Konuşmaları
- 2002: Üçyüz Yıllık Gecikme Tarih, Kültür, Bilim ve Siyaset Üzerine Konuşmalar
- 2003: Bilimsel Devrim ve Stratejik Anlamı
Kaynakça
- ^ Duranoğlu, Hacı Mehmet (1993). . 32. Gün Programı. 3 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2011.
- ^ "CHP'de kurultaylar tarihi". 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ . 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CHP'den istifa etti". 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Prof. İnönü, bu ödülü Prof. Feza Gürsey’den sonra alan ikinci Türk oldu.
- ^ Türk siyasetinin ve bilim dünyasının renkli yüzü
Dış bağlantılar
| Vikisöz'de Erdal İnönü ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- ODTÜ'deki kişisel sayfası 28 Ağustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Cumhuriyet Gazetesi2 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 12 Eylül 2004 Pazar sayısı sayfa 12
- Dışişleri Bakanlığı - Erdal İnönü23 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bilime Son Hizmeti 2 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Anıları 1 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bir Yıldız Kaydı.Resim galerisi 2 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Murat Karayalçın | Türkiye Dışişleri Bakanı 27 Mart 1995 - 6 Ekim 1995 | Sonra gelen: Coşkun Kırca |
| Önce gelen: Süleyman Demirel | Türkiye Başbakan Vekili 16 Mayıs 1993 - 25 Haziran 1993 | Sonra gelen: Tansu Çiller |
| Önce gelen: Ekrem Pakdemirli | Türkiye Başbakan Yardımcısı 20 Kasım 1991 - 19 Eylül 1993 | Sonra gelen: Murat Karayalçın |
| Önce gelen: Aydın Güven Gürkan | TBMM Ana Muhalefet Partisi Lideri 30 Mayıs 1986 - 20 Kasım 1991 | Sonra gelen: Mesut Yılmaz |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Aydın Güven Gürkan | Sosyaldemokrat Halkçı Parti Genel Başkanı 30 Mayıs 1986 - 11 Eylül 1993 | Sonra gelen: Murat Karayalçın |
| Akademik görevi | ||
| Önce gelen: Kemal Kurdaş | Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörü 11 Eylül 1970 - 9 Mart 1971 | Sonra gelen: Şefik Erensü |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erdal Inonu 6 Haziran 1926 Ankara 31 Ekim 2007 Houston Turk fizikci akademisyen ve siyasetci Turkiye Cumhuriyeti nin ikinci Cumhurbaskani Ismet Inonu nun kucuk ogludur Erdal Inonu1941 de Erdal InonuTurkiye Basbakan VekiliGorev suresi 16 Mayis 1993 25 Haziran 1993Cumhurbaskani Suleyman DemirelYerine geldigi Suleyman DemirelYerine gelen Tansu Ciller27 Turkiye Cumhuriyeti Basbakan YardimcisiGorev suresi 20 Kasim 1991 19 Eylul 1993Basbakan Suleyman Demirel 1991 1993 Tansu Ciller 1993 Yerine geldigi Ekrem PakdemirliYerine gelen Murat KarayalcinTurkiye Disisleri BakaniGorev suresi 27 Mart 1995 6 Ekim 1995Basbakan Tansu CillerYerine geldigi Murat KarayalcinYerine gelen Coskun KircaSosyaldemokrat Halkci Parti Genel BaskaniGorev suresi 30 Mayis 1986 11 Eylul 1993Yerine geldigi Aydin Guven GurkanYerine gelen Murat KarayalcinTurkiye Buyuk Millet Meclisi 17 18 ve 19 Donem MilletvekiliGorev suresi 28 Eylul 1986 24 Aralik 1995Secim bolgesi 1986 Izmir 1987 Izmir 1991 IzmirKisisel bilgilerDogum 6 Haziran 1926 1926 06 06 Ankara TurkiyeOlum 31 Ekim 2007 81 yasinda Houston Teksas Amerika Birlesik DevletleriDefin yeri Zincirlikuyu Mezarligi IstanbulPartisi Sosyal Demokrasi Partisi 1983 1985 Sosyaldemokrat Halkci Parti 1985 1995 Cumhuriyet Halk Partisi 1995 2001 Evlilik ler Sevinc Inonu e 1957 o 2007 Bitirdigi okul Fen Fakultesi Ankara California Teknoloji Enstitusu Los AngelesMeslegi Akademisyen siyasetci 16 Mayis ile 25 Haziran 1993 tarihleri arasinda yaklasik 1 5 ay sureyle basbakanlik gorevine vekalet etti 1991 1993 yillari arasinda basbakan yardimciligi yapti 1983 1985 yillari arasinda Sosyal Demokrasi Partisi SODEP ve 1986 dan 1993 e kadar Sosyaldemokrat Halkci Parti SHP genel baskanligi gorevini surdurdu Inonu 1983 yilinda 12 Eylul Darbesi nin ardindan siyasi faaliyet yeniden serbest birakildiktan sonra butun ogretim ve yoneticilik gorevlerinden ayrildi ve ayni yil haziran ayinda SODEP in kurucu uyeleri arasinda yer alarak partinin ilk genel baskani oldu Kurucu uyeliginin Milli Guvenlik Konseyi tarafindan veto edilmesine karsin Aralik 1983 te yeniden SODEP genel baskanligina secildi 1984 yerel secimlerinde partisi 23 4 oy alarak ikinci sirada yer aldi 1985 yilinda SODEP in Halkci Parti ile Sosyaldemokrat Halkci Parti SHP adi altinda birlesmesinin ardindan 1986 yilinda partinin genel baskani oldu Partisi 1986 Turkiye milletvekili ara secimlerinde 22 6 oy alarak 3 siraya duserken Inonu Izmir milletvekili olarak Meclis e girmistir 1991 Turkiye genel secimlerinin ardindan SHP Suleyman Demirel in genel baskanligini yaptigi Dogru Yol Partisi DYP ile bir koalisyon hukumeti kurmus ve Inonu de basbakan yardimcisi olmustur 1993 Turkiye cumhurbaskanligi seciminde Demirel cumhurbaskani secilince basbakanlik gorevine vekaleten baslamistir Tansu Ciller DYP nin genel baskani secilince ve hukumet kurunca Inonu basbakan yardimciligi gorevini ustlenmistir 11 12 Eylul 1993 te yapilan SHP 4 Olagan Kurultayi nda genel baskanliga aday olmamis genel baskanliga Murat Karayalcin secilmistir Subat 1995 te SHP ve CHP birlestikten sonra disisleri bakani olmustur Aktif siyasetten ayrildigi Ekim 1995 e kadar disisleri bakanligi gorevini surdurmustur Nisan 2001 de CHP den de istifa eden Inonu 31 Ekim 2007 gunu olmustur HayatiErdal Inonu ailesiyle sag ustte Ismet ve Mevhibe Inonu nun uc cocugunun digerleri Omer ve Ozden ortancasi olarak 6 Haziran 1926 tarihinde Ankara da dunyaya geldi O zamana kadar olmayan Erdal ismini o devirde basbakan olan babasi yaratti bu adin verildigi ilk kisi oldu Ilk orta ve lise ogrenimini Ankara da tamamladi 1943 te Ankara Gazi Lisesi 1947 de Ankara Universitesi Fen Fakultesi fizik matematik bolumunu bitirdikten sonra ABD ye gitti California Teknoloji Enstitusunde Caltech fizik dalinda yuksek lisans 1948 ve doktora 1951 dereceleri aldi Bir sure Princeton Universitesinde arastirma yaptiktan sonra 1952 de Turkiye ye dondu Asistan olarak girdigi Ankara Universitesi Fen Fakultesinde 1955 te docent oldu 1957 de Sevinc Sohtorik ile evlendi 1958 60 arasinda Princeton Universitesinde ve Oak Ridge Princeton National Laboratoryde konuk arastirmaci olarak bulundu Ardindan kuramsal fizik profesoru olarak Orta Dogu Teknik Universitesine ODTU girdi Soldan saga dogru Galip Demirag Nuri Demirag in oglu Omer Inonu Ismet Inonu nun oglu Nuri Demirag Erdal Inonu Ismet Inonu nun oglu bilinmiyor Mehmet Kum ODTU de teorik fizik bolum baskanligi 1960 64 Fen ve Edebiyat Fakultesi Dekanligi 1965 68 yapti 1968 de ABD ye giderek Princeton ve Columbia universitelerinde bir yil sureyle konuk profesor olarak ders verdi 1969 da yurda donerek ODTU rektor vekilligine 1970 te de rektorlugune secildi Mart 1971 de rektorlukten ayrilarak yalnizca ogretim ve arastirma gorevlerini surdurdu 1974 te fizik dalinda TUBITAK Bilim Odulu nu kazandi Ayni yil alti ay kadar Princeton Universitesinde konuk arastirmaci olarak calisti 1975 te Bogazici Universitesine gecti Bir yil sonra ayni universitenin Temel Bilimler Fakultesi Dekanligina getirildi Alti yil suren bu gorevden sonra 1982 de Turkiye Bilimsel ve Teknolojik Arastirma Kurumunun TUBITAK Istanbul da kurulan Temel Bilimler Arastirma Enstitusu Feza Gursey Enstitusu Mudurlugune atandi Siyasi hayatiMayis 1983 te 12 Eylul Darbesi nin ardindan siyasi faaliyetler serbest birakilinca butun ogretim ve yoneticilik gorevlerinden ayrildi ve 6 Haziran 1983 te Sosyal Demokrasi Partisinin SODEP kurucu uyesi ve ilk genel baskani olarak siyasal yasama atildi Kurucu uyeliginin Haziran 1983 te Milli Guvenlik Konseyince veto edilmesine karsin Aralik 1983 te yeniden SODEP genel baskanligina secildi SODEP ile Halkci Partinin HP birlesmesinde yapici bir rol oynadi SODEP in 2 3 Kasim 1985 te Halkci Parti ile Sosyaldemokrat Halkci Parti SHP adi altinda birlesmesinden sonra SHP genel baskanligini partinin ilk genel kuruluna kadar Halkci Parti Genel Baskani Aydin Guven Gurkan a birakti Haziran 1986 daki kurultayda genel baskanliga getirildi 28 Eylul 1986 da yapilan ara secimlerde Izmir den Turkiye Buyuk Millet Meclisine TBMM secildi Haziran 1987 deki SHP kurultayinda yeniden SHP genel baskanligina 30 Kasim 1987 deki erken genel secimlerde de ikinci kez Izmir milletvekili secildi Inonu liderligindeki SHP iktidardaki Anavatan Partisinin ANAP agir bir hezimete ugradigi 1989 yerel secimlerinde oylarin yuzde 28 7 sini alarak birinci parti konumuna yukseldi SHP basta Istanbul Ankara ve Izmir olmak uzere 67 il merkezindeki belediye baskanliklarinin 39 unu elde etti Inonu parti icinde Deniz Baykal Ismail Cem ve Ertugrul Gunay in basini cektigi muhalefet grubuna karsi kurultaylari Haziran 1988 de Ismail Cem e Aralik 1989 Eylul 1990 ve Ocak 1992 de de Baykal a karsi kazanarak genel baskanlik gorevini surdurdu Kasim 1991 deki erken genel secimlerde oylarin yuzde 20 sini toplayabilen SHP ucuncu parti olunca parti ici muhalefet yitirilen oylarin sorumlulugunu Inonu yonetimine yukledi Ama secimlerden birinci parti olarak cikan Dogru Yol Partisinin SHP ile koalisyon hukumeti kurmasi hukumette basbakan yardimciligini ustlenen Inonu nun parti icindeki durumunu guclendirdi Ayni secimlerde SHP listelerinden secime katilan Halkin Emek Partisi HEP adaylarindan 18 kisi milletvekili secildi HEP kokenli Leyla Zana ile Hatip Dicle nin neden olduklari TBMM deki yemin krizinden sonra Erdal Inonu iki milletvekilinin partiden istifasini istemek zorunda kaldi Bunun uzerine SHP den ayrilan HEP kokenli milletvekilleri Demokrasi Partisini DEP kurdular 25 26 Ocak 1992 deki 7 Olaganustu Kurultay da Inonu ye karsi bir kez daha yenilen ve parti yonetimini ele gecirme umutlarini kaybeden Deniz Baykal ve muhalefet grubu Yeni Sol SHP den ayrilarak Cumhuriyet Halk Partisini CHP yeniden kurdu Eylul 1992 Cumhurbaskani Turgut Ozal in ani olumu ve ardindan Suleyman Demirel in cumhurbaskanligina secilmesinden sonra yaklasik 1 5 ay sureyle basbakanlik gorevine vekalet etti 12 13 Haziran 1993 tarihlerinde gerceklestirilen DYP kongresinden once 6 Haziran tarihinde surpriz bir kararla SHP nin de DYP gibi lider degisikligine gitmesi gerektigini aciklayarak partisinin yapilacak ilk kurultayinda aday olmayacagini acikladi 2 Temmuz 1993 gunu Sivas ta yasanan Sivas Katliami ulkeyi sarsti 35 kisinin yanarak veya yangin dumanindan bogularak hayatini kaybettigi katliam sirasinda Suleyman Demirel cumhurbaskani Tansu Ciller basbakan Erdal Inonu de basbakan yardimcisiydi Saldirganlarin Madimak Oteli ni henuz yakmadiklari oteli tasladiklari ve rejim aleyhine slogan attiklari saatlerde Aziz Nesin Ankara daki Erdal Inonu yu arayip Bizi kurtarin dedi Erdal Inonu buna Hic merak etmeyin Gerekli tedbiri aldik cevabini verdi Fakat biraz sonra otel saldirganlar tarafindan yakildi Oteldekiler kurtarilamadi 11 12 Eylul 1993 te yapilan SHP 4 Olagan Kurultayi nda genel baskanliga Ankara Buyuksehir Belediye Baskani Murat Karayalcin secildi 18 19 Subat 1995 te SHP ile CHP nin birlestigi kurultayda CHP nin Onursal Genel Baskani secildi Kurultaydan hemen sonra yapilan atamayla DYP CHP koalisyon hukumetinde CHP kanadindan Disisleri Bakani oldu 1995 yilinin ekim ayinda hem koalisyondaki gorevinden hem de aktif siyasetten ayrildi Nisan 2001 de donemin CHP Genel Baskani Deniz Baykal in bazi uygulamalarina tepki gostererek CHP den de istifa etti Son yillarinda sosyal demokrat cevrelerden yapilan tum israrlara ragmen aktif siyasete donmedi Uc kez milletvekili secilen Inonu 17 ara secim 18 ve 19 donemlerde Izmir milletvekilligi yapti Sosyalist Enternasyonal baskan yardimciligi gorevinde bulundu 1992 2001 Bilimsel calismalariTUBITAK Bilim Kurulu Atom Enerjisi Komisyonu UNESCO Yurutme Konseyi uyeligi ve Turk Fizik Dernegi baskanliginda bulunan Erdal Inonu nun fizik alaninda onemli calismalari vardir Uluslararasi bilim dergilerinde de yer alan arastirmalarinin en onemlisi 1951 de Macar asilli Amerikali atom fizikcisi Eugene Wigner ile Princeton Universitesinde ortak yaptigi calismadir Gruplarin Indirgenmesi ve Gosterimi Ustune baslikli bu calisma gruplar kuraminda genel bir yontem niteligi kazanarak matematiksel fizigin temel yontemleri arasina girmistir Inonu Wigner Grup Indirgenmesi adiyla bilinen calismasi 1951 cagdas matematiksel fizigin temel kavramlarindan biri kabul edilir Erdal Inonu Turkiye Bilimsel ve Teknik Arastirma Kurumunun TUBITAK kurulusuna katkida bulundu ve TUBITAK Temel Arastirmalar Enstitusunde kurucu mudurluk gorevini yuruttu 2004 yilinda fizik alaninda Nobel den sonraki en onemli odul olan Wigner Madalyasi ni alan Inonu bu odulu Feza Gursey den sonra alan ikinci Turk oldu Inonu ayrica Turkiye Cumhuriyeti ve Osmanli Imparatorlugu uzerindeki bilimsel calismalari ile bilinir 2002 den tedavisi baslayana kadar Sabanci Universitesi ve TUBITAK Feza Gursey Enstitusunde gorev yapti Kisisel ozellikleriEsprili alcakgonullu kisiligi ile taninan Inonu gunluk yasantisinda halkin arasina karismaktan cekinmezdi Omuzlara alinmaktan gosteristen hoslanmaz omuzlara alinmak istendiginde Inonu yatisi adi verilen hareketle boylu boyunca sirtustu yere uzanarak buna engel olurdu Sigaradan hic hoslanmazdi Zaman zaman TBMM ye yuruyerek ve korumasiz gelirdi OlumuNisan 2006 da kan kanseri teshisi konan Erdal Inonu Amerika Birlesik Devletleri nde bir sure tedavi gordu Basarili gecen ilk tedavinin ardindan Turkiye ye donen Inonu kanser hastaligina bagli zaturre teshisi ile 20 Agustos 2007 tarihinde yeniden hastaneye kaldirildi Tetkikler sonucunda ilk tedavi doneminde kontrol altina alinan losemi hastaliginin tekrar ortaya ciktigi belirlendi ve yine ABD ye goturuldu 31 Ekim 2007 gunu kan kanseri tedavisi gordugu hastanede 81 yasinda yasamini yitirdi Cenazesi 2 Kasim Cuma gunu aksam saatlerinde Turk Hava Yollarinin tarifeli ucagiyla Ankara ya getirildi 3 Kasim 2007 gunu saat 11 00 de TBMM de bir cenaze merasimi yapildi Cenaze geceyi Gulhane Askeri Tip Akademisinde GATA bekledi Inonu nun naasi devlet toreninin ardindan dogdugu Pembe Kosk un bahcesine getirildi ve burada da bir toren gerceklestirildi Daha sonra esi nun istegi dogrultusunda Istanbul a goturulen Inonu nun cenazesi 4 Kasim Pazar gunu Tesvikiye Camii nde kilinan cenaze namazinin ardindan Zincirlikuyu Mezarligi ndaki aile kabristaninda topraga verildi YapitlariErdal Inonu nun baslica bilimsel yapitlari 1971 1923 1966 Doneminde Fizik Dalindaki Arastirmalara Turkiye nin Katkisini Gosteren Bir Bibliyografya ve Bazi Gozlemler 1973 1923 1966 Donemi Matematik Arastirmalari Bibliyografyasi ve Bazi Gozlemler 1983 Group Theoretical Methods in Physics Meral Serdaroglu yla birlikte Erdal Inonu nun diger yapitlari 1997 Mehmet Nadir Bir Egitim ve Bilim Oncusu 1996 Anilar ve Dusunceler 1 Cilt 1998 Anilar ve Dusunceler 2 Cilt 2001 Anilar ve Dusunceler 3 Cilt 1998 Kurultay Konusmalari 1999 Fikirler ve Eylemler Tarih Bilim ve Siyaset Uzerine Konusmalar 2001 Bilim Konusmalari 2002 Ucyuz Yillik Gecikme Tarih Kultur Bilim ve Siyaset Uzerine Konusmalar 2003 Bilimsel Devrim ve Stratejik AnlamiKaynakca Duranoglu Haci Mehmet 1993 32 Gun Programi 3 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi 4 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2011 CHP de kurultaylar tarihi 15 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2011 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi CHP den istifa etti 13 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2011 Prof Inonu bu odulu Prof Feza Gursey den sonra alan ikinci Turk oldu Turk siyasetinin ve bilim dunyasinin renkli yuzuDis baglantilarVikisoz de Erdal Inonu ile ilgili sozleri bulabilirsiniz ODTU deki kisisel sayfasi 28 Agustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cumhuriyet Gazetesi2 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 12 Eylul 2004 Pazar sayisi sayfa 12 Disisleri Bakanligi Erdal Inonu23 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bilime Son Hizmeti 2 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anilari 1 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bir Yildiz Kaydi Resim galerisi 2 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Murat Karayalcin Turkiye Disisleri Bakani 27 Mart 1995 6 Ekim 1995 Sonra gelen Coskun KircaOnce gelen Suleyman Demirel Turkiye Basbakan Vekili 16 Mayis 1993 25 Haziran 1993 Sonra gelen Tansu CillerOnce gelen Ekrem Pakdemirli Turkiye Basbakan Yardimcisi 20 Kasim 1991 19 Eylul 1993 Sonra gelen Murat KarayalcinOnce gelen Aydin Guven Gurkan TBMM Ana Muhalefet Partisi Lideri 30 Mayis 1986 20 Kasim 1991 Sonra gelen Mesut YilmazParti siyasi goreviOnce gelen Aydin Guven Gurkan Sosyaldemokrat Halkci Parti Genel Baskani 30 Mayis 1986 11 Eylul 1993 Sonra gelen Murat KarayalcinAkademik goreviOnce gelen Kemal Kurdas Orta Dogu Teknik Universitesi Rektoru 11 Eylul 1970 9 Mart 1971 Sonra gelen Sefik Erensu