Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Irak Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية العراقية, romanize: al-Jumhūrīyah al-'Irāqīyah), halk arasında Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen, 1958'de Cumhurbaşkanı Muhammed Necib er-Rubai ve Başbakan Abdülkerim Kasım'ın yönetimi altında kurulan bir devletti. Rubai ve Kasım ilk olarak Irak Krallığı'nın Haşimi monarşisinin devrildiği 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi. Sonuç olarak, Krallık ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu. Dönem, 1968'de Baasçıların iktidara gelmesiyle sona erdi.
Irak | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1958-1968 | |||||||||||
Millî marş "" (1958–1965) (Türkçe: "Benim Ülkem") "Valla Zaman Ya Silahi" (1965-1968) (Türkçe: "Uzun Zaman Oldu, Ey Sevgili Silahım") | |||||||||||
 | |||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Bağdat | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Arapça ve Kürtçe | ||||||||||
| Hükûmet | Askerî cunta altında tek parti rejimi | ||||||||||
| Cumhurbaşkanı | |||||||||||
| |||||||||||
| Başbakan | |||||||||||
| |||||||||||
| Yasama organı | Devrimci Komuta Konseyi | ||||||||||
| Tarihî dönem | Soğuk Savaş | ||||||||||
| |||||||||||
| Para birimi | Irak dinarı (IQD) | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Irak | ||||||||||
Toprak değişikliği
Irak, eski Irak Krallığı topraklarının kontrolüne geri döndü ve Ürdün yeniden bağımsız bir ülke haline geldi.
Bölgesel amaçlar
Kasım, rejimin popüler sloganı "kuzeyde Zaho'dan güneyde Kuveyt'e" şeklinde tanımlanan ülkenin kuzeydeki en yüksek noktasından ve güneydeki en düşük noktasına kuzey-güney toprak sınırlarını özellikle konumlandırdı. Zaho, Irak ile Türkiye arasındaki o zaman ve şimdiki sınıra atıfta bulunur. Irak'taki Kasım hükûmeti ve destekçileri, Irak'ın İran Kürdistanı'nın Irak Kürdistanı'na birleşmesini desteklediğini ima ederek, "İran'a bağlı Kürdistan" dedikleri şeye yönelik Kürt irredantizmini desteklediler. Kasım hükûmeti, Huzistan üzerinde irredantist bir iddiada bulundu. 1961'deki bağımsızlığına kadar Britanya tarafından kontrol edilen Kuveyt üzerinde irredantist iddialarda bulundu.
Kültür
Abdülkerim Kasım, Araplar, Süryaniler, Kürtler ve Yezidiler gibi tüm etnik grupları Irak devletinde eşit ortaklar olarak tanıyan sivil bir destekledi. Arap alfabesinin Kürtçe versiyonu Irak devleti tarafından kullanılmak üzere kabul edildi ve Kürt dili, hem Kürt topraklarında hem de Irak'ın geri kalanında tüm eğitim kurumlarında eğitim dili haline geldi. Kasım döneminde, Arap-Kürt kardeşliğine dayalı Irak kültürel kimliği etnik kimlik yerine vurgulandı, Kasım hükûmeti Kürt milliyetçiliğini Irak milliyetçiliği ve Irak kültürüyle birleştirmeye çalıştı ve şunları söyledi: "Irak sadece bir Arap devleti değil, aynı zamanda bir Arap-Kürt devletidir...Araplar tarafından Kürt milliyetçiliğinin tanınması, ülkede bağlantılı olduğumuzu, önce Iraklı, sonra Arap ve Kürt olduğumuzu açıkça kanıtlıyor." Kasım hükûmeti ve destekçileri, "İran'a bağlı Kürdistan" olarak adlandırdıkları şeye yönelik Kürt irredantizmini desteklediler. Kasım hükûmetinin "Irak birliği içinde Kürt ulusal hakları" vadeden bir açıklaması ve Irak'ın İranlı Kürtleri Irak'la birleşmeye yönelik açık girişimleri de dahil olmak üzere Kürt yanlısı politikaları, İran'ın Irak ve Suriye'de yaşayan tüm Kürtlerin İran'da birleşmesi için desteğini ilan ederek yanıt vermesiyle sonuçlandı. Kasım'ın Kürtlere yönelik ilk politikaları, Kasım'ı "Arapların ve Kürtlerin lideri" olarak adlandırdığı politikalarını destekleyen Ortadoğu'daki Kürtler arasında çok popülerdi.
Kürt lider Mustafa Barzani, Kasım'la ittifakı sırasında ve Kasım'ın kendisine eski monarşinin dayattığı sürgünden Irak'a dönme hakkını vermesi üzerine, 1958'de Kürt halkının Irak vatandaşı olduğu için desteklediğini ilan ederek "Bütün Kürt halkım adına uzun süredir mücadele eden kardeşlerim, emperyalizme, gerici ve yozlaşmış monarşist çeteye son veren şanlı devrim için sizi (Kasım) ve Irak halkını, Kürtleri ve Arapları bir kez daha kutluyorum." dedi. Barzani, Kürt mülteci diasporasının Irak'a dönmesine izin verdiği için Kasım'ı övdü ve Irak'a bağlılığını ilan ederek, "Ekselansları, halkın lideri: Bu vesileyle, sevgili vatanımıza dönmemize ve büyük davamız olan halk, cumhuriyet ve vatanı savunma davasına katılma onuruna izin verdikleri için sosyalist ülkelerdeki Kürt mülteci kardeşlerime ve en içten takdirimi sunuyorum" dedi.
Ekonomi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kasım rejimi altında, Irak hükûmeti ekonomiyle ilgili eylem ve belgelerinde dokuz ekonomik ilkeyi destekledi: (1) tüm ekonomi üzerinde ekonomik planlama; (2) tekelleri dağıtmak ve orta sınıfı güçlendirmek; (3) ekonomiyi emperyalizmden kurtarmak; (4) arazi mülkiyeti sisteminin kaldırılması; (5) tüm ülkelerle ticaret yapmak; (6) Arap ülkeleriyle daha yakın ekonomik bağlar; (7) kamu sektörünün genişletilmesi; (8) özel sektörün teşvik edilmesi ve (9) daha yüksek bir ekonomik büyüme oranı yaratmak.
Tarih (1958-1968)
Cumhuriyet devriminin habercisi
Politik problemler
İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Birleşik Krallık, 1941 Irak Darbesi nedeniyle dört milliyetçi Iraklı generalin, Alman istihbaratı ve askeri desteğiyle, Kral Naibi Abdülillah ve Başbakan Nuri es-Said'i devirip Reşid Ali Geylani'nin Irak Başbakanı olması nedeniyle Irak'ı yeniden işgal etti. Ali sonunda İngilizler tarafından devrildi ve Abdüllilah ve es-Said yeniden iktidara geldi. 1947'de Iraklılar, İngilizlerin geri çekilmesini müzakere etmeye başladılar ve nihayet 15 Ocak 1948'de Portsmouth'ta, Irak'ın askeri planlamasını ve Irak dışişlerinin İngiliz kontrolünü denetleyen bir İngiliz ve Irak ortak savunma kurulunun kurulmasını öngören anlaşmayı müzakere ettiler.
Bölgesel rekabetler
Bölgesel rekabetler 14 Temmuz Devrimi'nde büyük rol oynadı. Pan-Arabizm ve Arap milliyetçiliği Orta Doğu'da yayıldı ve anti-emperyalist bir devrimci olan Mısırlı Cemal Abdünnasır bu ideolojilerin öncüsü oldu. II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Irak Haşimi Krallığı, bir dizi Arap milliyetçisi sempatizanına ev sahipliği yaptı. Arap milliyetçileri, Haşimi Monarşisi'ni İngiliz ve Batı çıkarlarına fazla bağlı olarak gördüler. Bu Haşimi karşıtı duygu, Irak'taki politikleşmiş bir eğitim sisteminden ve giderek daha iddialı ve eğitimli bir burjuvaziden doğdu. Irak Başbakanı Nuri es-Said, Bereketli Hilal Arap Devletleri Federasyonu fikrini sürdürme konusundaki ilgisini dile getirdi ve Irak ile Ürdün Arap Federasyonu'nun kurulmasına yardımcı oldu, ancak Nasır'ın desteklediği bir pan-Arap devleti konusundaki coşkusunu sakladı. Es-Said, 1944'te Irak adına Arap Birliği'ne katıldı ve onu Arap devletlerini bir araya getirmek için bir forum olarak gördü ve gelecekteki olası bir federasyon için kapıyı açık bıraktı. Birliğin tüzüğü, her Arap devleti için özerklik ilkesini kutsallaştırdı ve pan-Arabizme yalnızca retorik olarak atıfta bulundu.
Ekonomik meseleler
Irak, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle, muazzam bir enflasyondan ve ardından yaşam koşullarındaki düşüşten muzdarip harabeye terk edildi. Başbakan Nuri es-Said ve Arap milliyetçisi Naip Adüllilah, sürekli olarak ekonomik politika konusunda çatıştı. Irak halkının yaşam kalitesini iyileştirmek ve enflasyonu düşürmek için işbirliği yapmak yerine, başbakan ve naip uyumlu bir ekonomi politikası üzerinde anlaşamadılar.
Sosyal huzursuzluk
Irak'taki eğitimli seçkinler, Nasır'ın pan-Arabizm hareketi tarafından benimsenen idealleri benimsemeye başladılar. Irak ordusunun subay kadrosunda pan-Arap milliyetçiliği kök salmaya başladı. Es-Said'in politikaları Irak ordusu içindeki bazı kişiler tarafından beğenilmedi ve 1952'de Mısır monarşisini deviren Mısır Hür Subaylar Hareketi'ni örnek alan muhalefet grupları oluşmaya başladı.
14 Temmuz Devrimi
14 Temmuz 1958'de, General Abdülkerim Kasım liderliğindeki gizli bir askerî grup olan "Hür Subaylar" olarak tanımlanan bir grup, monarşiyi devirdi. Bu grup, Irak Milliyetçisi olan ve daha sonra meslektaşlarıyla ilişkilerine zarar verecek olan Abdülkerim Kasım hariç, belirgin bir şekilde Pan-Arap karakterliydi. Kral II. Faysal, Naip ve Veliaht Prens Abdülillah ve Nuri es-Said öldürüldü.
İç reformlar
Devrim, Muhammed Necib er-Rubai ve Abdülkerim Kasım'ı iktidara getirdi. Kasım rejimi Irak toplumuna bir dizi iç değişiklik uyguladı.
Musul Ayaklanması
Ordu içindeki Arap milliyetçisi güçlerin Kasım'a muhalefeti, Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin desteğiyle başlatılan bir darbe girişimi olan 1959 Musul Ayaklanması'nda doruğa ulaştı. Yerel Arap aşiretlerinin desteğine rağmen, darbenin Musul merkezli liderliği, Irak Komünist Partisi ve yerel Kürt aşiretleri tarafından desteklenen Irak Ordusu içindeki sadık güçler tarafından birkaç gün içinde yenilgiye uğratıldı. Darbenin yenilgisinin ardından Musul, darbe sonrası kaosu bir sis perdesi olarak kullanan ve binlerce ölümle sonuçlanan tüm grupların hesaplaşmaya giriştiği birkaç gün benzeri görülmemiş şiddete sahne oldu.
Kasım'ın isyanı bastırmak için Irak Komünist Partisi'ni kullanması ve onların Irak'ta artan gücü, Irak'taki Baas Partisi'ni komünistlerin yayılmasını durdurmanın tek yolunun Kasım'ı devirmek olduğuna ikna etti.
Ramazan Devrimi
8 Şubat 1963'te Kasım, Irak Arap Sosyalist Baas Partisi ve Irak Silahlı Kuvvetleri'ndeki sempatik Arap milliyetçi grupların liderliğindeki bir darbeyle devrildi. Kasım, Baas Partisi'nde ve Arap milliyetçileri arasında, Arap milliyetçiliğine karşıt olarak Irak milliyetçiliğine odaklanması ve ayrıca her iki grubun da derin bir bakışla şüpheli gördüğü Irak Komünist Partisi'ne çok yakın görülmesi nedeniyle popüler değildi. Kasım ile Irak Silahlı Kuvvetlerinin bazı subayları arasındaki çatışma, onların darbe fikrine sempati duymalarına neden oldu.
Kasım'ın devrilmesi ve infazının ardından Baas Partisi üyeleri ev ev komünistler için avlanmaya başladı. Komünist tasfiye ve darbeden kaynaklanan toplam ölümler 5.000 civarındaydı.
Er-Raşid İsyanı
Irak Komünist Partisi, Ramazan Devrimi'nin ardından sol karşıtı tasfiyeler tarafından büyük ölçüde zayıflatılmış olsa da özellikle en militan parti hücrelerinden bazılarına ev sahipliği yapan Bağdat'ta partiye destek veren cepler hala mevcuttu. Sonunda bir plan yapıldı ve 3 Temmuz 1963'te uygulamaya konuldu. Planda 2.000 parti üyesi ve isyancı askerin, serbest bırakılan eski subayların liderlik sağlayabileceği ve diğer orduyu cesaretlendirebileceği inancıyla, 1.000 Kasım destekçisi ve komünistin tutulduğu Bağdat'taki Er-Raşid Ordu Üssü'nün kontrolünü Irak genelindeki isyancı birliklere katmak için ele geçirmesi gerekiyordu. Darbe, üsteki gardiyanlardan beklenmeyen düzeyde bir muhalefetle karşılaştı. Gardiyanlar, subayların serbest bırakmalarını ve isyanı yaymalarını engelledi. Üs, Baas Partisi Ulusal Muhafız Milis Kuvvetleri tarafından kuşatıldı ve darbe bastırıldı.
Nasırcı Darbe
Nasır yanlısı ve karşıtı Baas liderlerinin yanı sıra sağ ve sol pan-Arap milliyetçileri arasındaki bölünmeler kısa sürede yeni bir siyasi istikrarsızlık yarattı. Kasım 1963'te hükûmet içindeki Nasırcı unsurlar ve Irak Silahlı Kuvvetleri bir darbeyle Baas hükûmetini devirdi. Baas Partisi, Irak'taki diğer tüm siyasi partilerle birlikte yasaklandı ve Irak'ın Nasırcı Arap Sosyalist Birliği, Irak Cumhuriyeti'ndeki tek yasal parti ilan edildi.
Darbenin ardından, Cumhurbaşkanı Abdüsselam Arif, çoğunluğu teknokratlardan ve Nasırcı ordu subaylarından oluşan yeni bir kabine kurdu. Tüm bankalar ve otuzdan fazla büyük Irak işletmesi kamulaştırıldı. Arif, Irak'ı Mısır'la daha da yakınlaştırmak amacıyla bu önlemleri alarak birliğin güçlenmesine yardımcı oldu ve 20 Aralık'ta birlik planları açıklandı. Buna rağmen, Temmuz 1965'te Nasırcı bakanlar Irak kabinesinden istifa ettiler.
İkinci Baasçı Darbe
Abdüsselam Arif 13 Nisan 1966'da bir uçak kazasında öldü ve yerine küçük kardeşi Abdürrahman Arif geçti. Ilımlı Rahman Arif, liderliğinde Irak rejimini merkeze alan, millileştirmeleri durduran ve Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkileri geliştiren yeni bir kabine kurdu. Bu pozisyonlar orduyu ve yapılanları devrimin ilkelerine ihanet olarak gören radikal Arap milliyetçilerini rahatsız etti.
17 Temmuz 1968'de Baas Partisi, Silahlı Kuvvetlerin de desteğiyle Rahman Arif'i bir darbeyle devirerek Türkiye'ye sürgün etti. Baasçı lider Ahmed Hasan el-Bekir, Irak'ın yeni cumhurbaşkanı ilan edildi. El-Bekir, Arap Sosyalist Birliği'ni yasakladı, Irak'ta Baas egemenliğini başlattı ve Arap Sosyalist Baas Partisi'ni ülkenin tek yasal partisi ilan etti.
Galeri
-
![image]()
Bayrak (1958-1959) -
![image]()
Bayrak (1959-1963) -
![image]()
Bayrak (1963-1968)
-
![image]()
Arma (1959-1965) -
![image]()
Arma (1965-1968)
Notlar
Bu madde Kongre Kütüphanesi kamu malı materyali içermektedir.
- ^ Yitzhak Oron, Ed. Middle East Record Volume 2, 1961. Pp. 281.
- ^ a b c Wadie Jwaideh. The Kurdish national movement: its origins and development. Syracuse, New York, USA: Syracuse University Press, 2006. Pp. 289.
- ^ Helen Chapin Metz. Iraq A Country Study. Kessinger Publishing, 2004 Pp. 65.
- ^ Raymond A. Hinnebusch. The international politics of the Middle East. Manchester, England, UK: Manchester University Press, 2003 Pp. 209.
- ^ By Kerim Yildiz, Georgina Fryer, Kurdish Human Rights Project. The Kurds: culture and language rights. Kurdish Human Rights Project, 2004. Pp. 58
- ^ Denise Natali. The Kurds and the state: evolving national identity in Iraq, Turkey, and Iran. Syracuse, New York, USA: Syracuse University Press, 2005. Pp. 49.
- ^ Roby Carol Barrett. "The greater Middle East and the Cold War: US foreign policy under Eisenhower and Kennedy", Library of international relations, Volume 30. I.B.Tauris, 2007. Pp. 90-91.
- ^ a b Masʻūd Bārzānī, Ahmed Ferhadi. Mustafa Barzani and the Kurdish liberation movement (1931-1961). New York, New York, USA; Hampshire, England, UK: Palgrave Macmillan, 2003. Pp. 180-181.
- ^ Abbas Alnasrawi. "The economy of Iraq: oil, wars, destruction of development and prospects, 1950-2010", Issue 154 of Contributions in economics and economic history. ABC-CLIO, 2004. Pp. 37.
- ^ Eppel, Michael. "The Elite, the Effendiyya, and the Growth of Nationalism and Pan-Arabism in Hashemite Iraq, 1921-1958". International Journal of Middle East Studies, 30.2 (1998). page 74.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irak Cumhuriyeti Arapca الجمهورية العراقية romanize al Jumhuriyah al Iraqiyah halk arasinda Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen 1958 de Cumhurbaskani Muhammed Necib er Rubai ve Basbakan Abdulkerim Kasim in yonetimi altinda kurulan bir devletti Rubai ve Kasim ilk olarak Irak Kralligi nin Hasimi monarsisinin devrildigi 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi Sonuc olarak Krallik ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu Donem 1968 de Baascilarin iktidara gelmesiyle sona erdi IrakArapca الجمهورية العراقية al Jumhuriyah al Iraqiyah Soranice كۆماری عێراق Komar i Eraq Irak Cumhuriyeti1958 1968Ustteki Bayrak 1959 1963 Alttaki Bayrak 1965 1968 Ustteki Arma 1959 1965 Alttaki Arma 1965 1968 Milli mars 1958 1965 Turkce Benim Ulkem source source Valla Zaman Ya Silahi 1965 1968 Turkce Uzun Zaman Oldu Ey Sevgili Silahim Baskent ve en buyuk sehirBagdatYaygin dil ler Arapca ve KurtceHukumetAskeri cunta altinda tek parti rejimiCumhurbaskani 1958 1963Muhammed Necib 1963 1966Abdusselam Arif 1966 1968Abdurrahman ArifBasbakan 1958 1963 ilk Abdulkerim Kasim 1967 1968 son Tahir YahyaYasama organiDevrimci Komuta KonseyiTarihi donemSoguk Savas 14 Temmuz Devrimi14 Temmuz 1958 Ramazan Devrimi8 Subat 1963 Karsi darbe10 11 Kasim 1963 17 Temmuz Devrimi17 Temmuz 1968Para birimiIrak dinari IQD Onculler ArdillarArap FederasyonuIrak Kralligi Baas doneminde IrakGunumuzdeki durumuIrakToprak degisikligiIrak eski Irak Kralligi topraklarinin kontrolune geri dondu ve Urdun yeniden bagimsiz bir ulke haline geldi Bolgesel amaclar Kasim rejimin populer slogani kuzeyde Zaho dan guneyde Kuveyt e seklinde tanimlanan ulkenin kuzeydeki en yuksek noktasindan ve guneydeki en dusuk noktasina kuzey guney toprak sinirlarini ozellikle konumlandirdi Zaho Irak ile Turkiye arasindaki o zaman ve simdiki sinira atifta bulunur Irak taki Kasim hukumeti ve destekcileri Irak in Iran Kurdistani nin Irak Kurdistani na birlesmesini destekledigini ima ederek Iran a bagli Kurdistan dedikleri seye yonelik Kurt irredantizmini desteklediler Kasim hukumeti Huzistan uzerinde irredantist bir iddiada bulundu 1961 deki bagimsizligina kadar Britanya tarafindan kontrol edilen Kuveyt uzerinde irredantist iddialarda bulundu KulturAbdulkerim Kasim Araplar Suryaniler Kurtler ve Yezidiler gibi tum etnik gruplari Irak devletinde esit ortaklar olarak taniyan sivil bir destekledi Arap alfabesinin Kurtce versiyonu Irak devleti tarafindan kullanilmak uzere kabul edildi ve Kurt dili hem Kurt topraklarinda hem de Irak in geri kalaninda tum egitim kurumlarinda egitim dili haline geldi Kasim doneminde Arap Kurt kardesligine dayali Irak kulturel kimligi etnik kimlik yerine vurgulandi Kasim hukumeti Kurt milliyetciligini Irak milliyetciligi ve Irak kulturuyle birlestirmeye calisti ve sunlari soyledi Irak sadece bir Arap devleti degil ayni zamanda bir Arap Kurt devletidir Araplar tarafindan Kurt milliyetciliginin taninmasi ulkede baglantili oldugumuzu once Irakli sonra Arap ve Kurt oldugumuzu acikca kanitliyor Kasim hukumeti ve destekcileri Iran a bagli Kurdistan olarak adlandirdiklari seye yonelik Kurt irredantizmini desteklediler Kasim hukumetinin Irak birligi icinde Kurt ulusal haklari vadeden bir aciklamasi ve Irak in Iranli Kurtleri Irak la birlesmeye yonelik acik girisimleri de dahil olmak uzere Kurt yanlisi politikalari Iran in Irak ve Suriye de yasayan tum Kurtlerin Iran da birlesmesi icin destegini ilan ederek yanit vermesiyle sonuclandi Kasim in Kurtlere yonelik ilk politikalari Kasim i Araplarin ve Kurtlerin lideri olarak adlandirdigi politikalarini destekleyen Ortadogu daki Kurtler arasinda cok populerdi Kurt lider Mustafa Barzani Kasim la ittifaki sirasinda ve Kasim in kendisine eski monarsinin dayattigi surgunden Irak a donme hakkini vermesi uzerine 1958 de Kurt halkinin Irak vatandasi oldugu icin destekledigini ilan ederek Butun Kurt halkim adina uzun suredir mucadele eden kardeslerim emperyalizme gerici ve yozlasmis monarsist ceteye son veren sanli devrim icin sizi Kasim ve Irak halkini Kurtleri ve Araplari bir kez daha kutluyorum dedi Barzani Kurt multeci diasporasinin Irak a donmesine izin verdigi icin Kasim i ovdu ve Irak a bagliligini ilan ederek Ekselanslari halkin lideri Bu vesileyle sevgili vatanimiza donmemize ve buyuk davamiz olan halk cumhuriyet ve vatani savunma davasina katilma onuruna izin verdikleri icin sosyalist ulkelerdeki Kurt multeci kardeslerime ve en icten takdirimi sunuyorum dedi EkonomiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kasim rejimi altinda Irak hukumeti ekonomiyle ilgili eylem ve belgelerinde dokuz ekonomik ilkeyi destekledi 1 tum ekonomi uzerinde ekonomik planlama 2 tekelleri dagitmak ve orta sinifi guclendirmek 3 ekonomiyi emperyalizmden kurtarmak 4 arazi mulkiyeti sisteminin kaldirilmasi 5 tum ulkelerle ticaret yapmak 6 Arap ulkeleriyle daha yakin ekonomik baglar 7 kamu sektorunun genisletilmesi 8 ozel sektorun tesvik edilmesi ve 9 daha yuksek bir ekonomik buyume orani yaratmak Tarih 1958 1968 Cumhuriyet devriminin habercisi Politik problemler Ikinci Dunya Savasi sirasinda ve sonrasinda Birlesik Krallik 1941 Irak Darbesi nedeniyle dort milliyetci Irakli generalin Alman istihbarati ve askeri destegiyle Kral Naibi Abdulillah ve Basbakan Nuri es Said i devirip Resid Ali Geylani nin Irak Basbakani olmasi nedeniyle Irak i yeniden isgal etti Ali sonunda Ingilizler tarafindan devrildi ve Abdullilah ve es Said yeniden iktidara geldi 1947 de Iraklilar Ingilizlerin geri cekilmesini muzakere etmeye basladilar ve nihayet 15 Ocak 1948 de Portsmouth ta Irak in askeri planlamasini ve Irak disislerinin Ingiliz kontrolunu denetleyen bir Ingiliz ve Irak ortak savunma kurulunun kurulmasini ongoren anlasmayi muzakere ettiler Bolgesel rekabetler Bolgesel rekabetler 14 Temmuz Devrimi nde buyuk rol oynadi Pan Arabizm ve Arap milliyetciligi Orta Dogu da yayildi ve anti emperyalist bir devrimci olan Misirli Cemal Abdunnasir bu ideolojilerin oncusu oldu II Dunya Savasi sirasinda ve sonrasinda Irak Hasimi Kralligi bir dizi Arap milliyetcisi sempatizanina ev sahipligi yapti Arap milliyetcileri Hasimi Monarsisi ni Ingiliz ve Bati cikarlarina fazla bagli olarak gorduler Bu Hasimi karsiti duygu Irak taki politiklesmis bir egitim sisteminden ve giderek daha iddiali ve egitimli bir burjuvaziden dogdu Irak Basbakani Nuri es Said Bereketli Hilal Arap Devletleri Federasyonu fikrini surdurme konusundaki ilgisini dile getirdi ve Irak ile Urdun Arap Federasyonu nun kurulmasina yardimci oldu ancak Nasir in destekledigi bir pan Arap devleti konusundaki coskusunu sakladi Es Said 1944 te Irak adina Arap Birligi ne katildi ve onu Arap devletlerini bir araya getirmek icin bir forum olarak gordu ve gelecekteki olasi bir federasyon icin kapiyi acik birakti Birligin tuzugu her Arap devleti icin ozerklik ilkesini kutsallastirdi ve pan Arabizme yalnizca retorik olarak atifta bulundu Ekonomik meseleler Irak II Dunya Savasi nin sona ermesiyle muazzam bir enflasyondan ve ardindan yasam kosullarindaki dususten muzdarip harabeye terk edildi Basbakan Nuri es Said ve Arap milliyetcisi Naip Adullilah surekli olarak ekonomik politika konusunda catisti Irak halkinin yasam kalitesini iyilestirmek ve enflasyonu dusurmek icin isbirligi yapmak yerine basbakan ve naip uyumlu bir ekonomi politikasi uzerinde anlasamadilar Sosyal huzursuzluk Irak taki egitimli seckinler Nasir in pan Arabizm hareketi tarafindan benimsenen idealleri benimsemeye basladilar Irak ordusunun subay kadrosunda pan Arap milliyetciligi kok salmaya basladi Es Said in politikalari Irak ordusu icindeki bazi kisiler tarafindan begenilmedi ve 1952 de Misir monarsisini deviren Misir Hur Subaylar Hareketi ni ornek alan muhalefet gruplari olusmaya basladi 14 Temmuz Devrimi 14 Temmuz 1958 de General Abdulkerim Kasim liderligindeki gizli bir askeri grup olan Hur Subaylar olarak tanimlanan bir grup monarsiyi devirdi Bu grup Irak Milliyetcisi olan ve daha sonra meslektaslariyla iliskilerine zarar verecek olan Abdulkerim Kasim haric belirgin bir sekilde Pan Arap karakterliydi Kral II Faysal Naip ve Veliaht Prens Abdulillah ve Nuri es Said olduruldu Ic reformlar Devrim Muhammed Necib er Rubai ve Abdulkerim Kasim i iktidara getirdi Kasim rejimi Irak toplumuna bir dizi ic degisiklik uyguladi Musul Ayaklanmasi Ordu icindeki Arap milliyetcisi guclerin Kasim a muhalefeti Birlesik Arap Cumhuriyeti nin destegiyle baslatilan bir darbe girisimi olan 1959 Musul Ayaklanmasi nda doruga ulasti Yerel Arap asiretlerinin destegine ragmen darbenin Musul merkezli liderligi Irak Komunist Partisi ve yerel Kurt asiretleri tarafindan desteklenen Irak Ordusu icindeki sadik gucler tarafindan birkac gun icinde yenilgiye ugratildi Darbenin yenilgisinin ardindan Musul darbe sonrasi kaosu bir sis perdesi olarak kullanan ve binlerce olumle sonuclanan tum gruplarin hesaplasmaya giristigi birkac gun benzeri gorulmemis siddete sahne oldu Kasim in isyani bastirmak icin Irak Komunist Partisi ni kullanmasi ve onlarin Irak ta artan gucu Irak taki Baas Partisi ni komunistlerin yayilmasini durdurmanin tek yolunun Kasim i devirmek olduguna ikna etti Ramazan Devrimi 8 Subat 1963 te Kasim Irak Arap Sosyalist Baas Partisi ve Irak Silahli Kuvvetleri ndeki sempatik Arap milliyetci gruplarin liderligindeki bir darbeyle devrildi Kasim Baas Partisi nde ve Arap milliyetcileri arasinda Arap milliyetciligine karsit olarak Irak milliyetciligine odaklanmasi ve ayrica her iki grubun da derin bir bakisla supheli gordugu Irak Komunist Partisi ne cok yakin gorulmesi nedeniyle populer degildi Kasim ile Irak Silahli Kuvvetlerinin bazi subaylari arasindaki catisma onlarin darbe fikrine sempati duymalarina neden oldu Kasim in devrilmesi ve infazinin ardindan Baas Partisi uyeleri ev ev komunistler icin avlanmaya basladi Komunist tasfiye ve darbeden kaynaklanan toplam olumler 5 000 civarindaydi Er Rasid Isyani Irak Komunist Partisi Ramazan Devrimi nin ardindan sol karsiti tasfiyeler tarafindan buyuk olcude zayiflatilmis olsa da ozellikle en militan parti hucrelerinden bazilarina ev sahipligi yapan Bagdat ta partiye destek veren cepler hala mevcuttu Sonunda bir plan yapildi ve 3 Temmuz 1963 te uygulamaya konuldu Planda 2 000 parti uyesi ve isyanci askerin serbest birakilan eski subaylarin liderlik saglayabilecegi ve diger orduyu cesaretlendirebilecegi inanciyla 1 000 Kasim destekcisi ve komunistin tutuldugu Bagdat taki Er Rasid Ordu Ussu nun kontrolunu Irak genelindeki isyanci birliklere katmak icin ele gecirmesi gerekiyordu Darbe usteki gardiyanlardan beklenmeyen duzeyde bir muhalefetle karsilasti Gardiyanlar subaylarin serbest birakmalarini ve isyani yaymalarini engelledi Us Baas Partisi Ulusal Muhafiz Milis Kuvvetleri tarafindan kusatildi ve darbe bastirildi Nasirci Darbe Nasir yanlisi ve karsiti Baas liderlerinin yani sira sag ve sol pan Arap milliyetcileri arasindaki bolunmeler kisa surede yeni bir siyasi istikrarsizlik yaratti Kasim 1963 te hukumet icindeki Nasirci unsurlar ve Irak Silahli Kuvvetleri bir darbeyle Baas hukumetini devirdi Baas Partisi Irak taki diger tum siyasi partilerle birlikte yasaklandi ve Irak in Nasirci Arap Sosyalist Birligi Irak Cumhuriyeti ndeki tek yasal parti ilan edildi Darbenin ardindan Cumhurbaskani Abdusselam Arif cogunlugu teknokratlardan ve Nasirci ordu subaylarindan olusan yeni bir kabine kurdu Tum bankalar ve otuzdan fazla buyuk Irak isletmesi kamulastirildi Arif Irak i Misir la daha da yakinlastirmak amaciyla bu onlemleri alarak birligin guclenmesine yardimci oldu ve 20 Aralik ta birlik planlari aciklandi Buna ragmen Temmuz 1965 te Nasirci bakanlar Irak kabinesinden istifa ettiler Ikinci Baasci Darbe Abdusselam Arif 13 Nisan 1966 da bir ucak kazasinda oldu ve yerine kucuk kardesi Abdurrahman Arif gecti Ilimli Rahman Arif liderliginde Irak rejimini merkeze alan millilestirmeleri durduran ve Amerika Birlesik Devletleri ile iliskileri gelistiren yeni bir kabine kurdu Bu pozisyonlar orduyu ve yapilanlari devrimin ilkelerine ihanet olarak goren radikal Arap milliyetcilerini rahatsiz etti 17 Temmuz 1968 de Baas Partisi Silahli Kuvvetlerin de destegiyle Rahman Arif i bir darbeyle devirerek Turkiye ye surgun etti Baasci lider Ahmed Hasan el Bekir Irak in yeni cumhurbaskani ilan edildi El Bekir Arap Sosyalist Birligi ni yasakladi Irak ta Baas egemenligini baslatti ve Arap Sosyalist Baas Partisi ni ulkenin tek yasal partisi ilan etti GaleriBayrak 1958 1959 Bayrak 1959 1963 Bayrak 1963 1968 Arma 1959 1965 Arma 1965 1968 Notlar Bu madde Kongre Kutuphanesi kamu mali materyali icermektedir Yitzhak Oron Ed Middle East Record Volume 2 1961 Pp 281 a b c Wadie Jwaideh The Kurdish national movement its origins and development Syracuse New York USA Syracuse University Press 2006 Pp 289 Helen Chapin Metz Iraq A Country Study Kessinger Publishing 2004 Pp 65 Raymond A Hinnebusch The international politics of the Middle East Manchester England UK Manchester University Press 2003 Pp 209 By Kerim Yildiz Georgina Fryer Kurdish Human Rights Project The Kurds culture and language rights Kurdish Human Rights Project 2004 Pp 58 Denise Natali The Kurds and the state evolving national identity in Iraq Turkey and Iran Syracuse New York USA Syracuse University Press 2005 Pp 49 Roby Carol Barrett The greater Middle East and the Cold War US foreign policy under Eisenhower and Kennedy Library of international relations Volume 30 I B Tauris 2007 Pp 90 91 a b Masʻud Barzani Ahmed Ferhadi Mustafa Barzani and the Kurdish liberation movement 1931 1961 New York New York USA Hampshire England UK Palgrave Macmillan 2003 Pp 180 181 Abbas Alnasrawi The economy of Iraq oil wars destruction of development and prospects 1950 2010 Issue 154 of Contributions in economics and economic history ABC CLIO 2004 Pp 37 Eppel Michael The Elite the Effendiyya and the Growth of Nationalism and Pan Arabism in Hashemite Iraq 1921 1958 International Journal of Middle East Studies 30 2 1998 page 74