1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.
14 Temmuz Devrimi | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Arap Soğuk Savaşı | |||||||
Abdüsselam Arif ve Abdülkerim Kasım, devrimin liderleri | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Destek: Ürdün Krallığı |
Sovyetler Birliği | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Kral II. Faysal (ölü) Abdülilah Nuri es-Said | Abdülkerim Kasım Abdüsselam Arif Muhammed Necib er-Rubai Surat el-Hac Sri Nazım Tabaklı | ||||||
Güçler | |||||||
15.000 asker | |||||||
Kayıplar | |||||||
3 ABD vatandaşı öldürüldü |
Irak Krallığı, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Arap milliyetçiliğinin yuvası olmuştu. Ekonomik kötü gidişat ve Batı etkisinin yaygın bir şekilde onaylanmaması huzursuzluğu arttırdı. 1955'te Bağdat Paktı'nın kurulması ve Faysal'ın Süveyş Krizi sırasında Mısır'ın İngilizler tarafından işgalini desteklemesi bu huzursuzluğu daha da arttırdı. Başbakan Nuri es-Said'in politikaları, özellikle de ordu içinde popüler değildi. Muhalif gruplar, 1952'de Mısır monarşisini deviren Mısır Hür Subaylar Hareketini örnek alarak gizlice örgütlenmeye başladılar. Irak'taki pan Arap duygular, Şubat 1958'de antiemperyalist davaların sadık bir savunucusu olan Cemal Abdünnasır liderliğinde Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla daha da güçlendi.
Temmuz 1958'de Irak Kraliyet Ordusu birlikleri Kral Hüseyin'i desteklemek üzere Ürdün'e gönderildi. Tuğgeneral Abdülkerim Kasım ve Albay Abdüsselam Arif liderliğindeki bir grup Iraklı Hür Subay bu fırsattan istifade ederek Bağdat'a yürüdüler. Devrimci güçler 14 Temmuz'da başkentin kontrolünü ele geçirdi ve bir Devrim Konseyi tarafından yönetilen yeni bir cumhuriyet ilan etti. Kral Faysal ve Veliaht Prens Abdülilah kraliyet sarayında idam edildi ve Irak'taki Haşimi hanedanının sonu geldi. Başbakan es-Said kaçmaya çalıştı ancak bir gün sonra yakalanarak kurşuna dizildi. Darbeden sonra Kasım başbakan ve savunma bakanı olurken, Arif de başbakan yardımcısı ve içişleri bakanı oldu. Temmuz ayı sonlarında geçici bir anayasa kabul edildi. Mart 1959'a gelindiğinde yeni Irak hükûmeti Bağdat Paktı'ndan çekilmiş ve Sovyetler Birliği'nin yanında yer almıştı.
Darbe öncesi şikayetler
Bölgesel rahatsızlıklar
İkinci Dünya Savaşı sırasında Irak, giderek artan sayıda Arap milliyetçisine ev sahipliği yapıyordu. Milliyetçiler, kısmen de olsa Irak'taki İngiliz emperyal etkisini ortadan kaldırmayı amaçladılar. Bu duygu, Irak'taki politize bir eğitim sisteminden ve giderek daha iddialı ve eğitimli bir orta sınıftan doğdu. Okullar, pan Arap milliyetçi kimliğini içselleştirmenin bir aracı olarak hizmet etti. 1920'lerde ve 1930'larda Irak eğitim sisteminin liderleri ve tasarımcıları, bu ideolojinin Irak'ta ve Arap dünyasının geri kalanında yayılmasına önemli katkılarda bulunan pan Arap milliyetçileriydi. Irak'taki eğitim sisteminin iki yöneticisi Sami Şevket ve Fadıl el-Cemal, Filistin ve Suriye'den siyasi mülteci olan öğretmenleri istihdam etti. Bu sürgünler, İngiliz karşıtı ve Fransız karşıtı protestolardaki rolleri nedeniyle Irak'a kaçtılar ve daha sonra Iraklı öğrencilerinde Arap milliyetçi bilincini beslediler. Arap kimliğine dair artan genel farkındalık, antiemperyalizme yol açtı.
Benzer şekilde, pan Arap duyarlılığı Arap dünyasında büyüdü ve yükselen bir politikacı ve emperyalizmin sadık muhalifi olan Mısır'ın Cemal Abdünnasır'ı tarafından desteklendi. Haşimi Irak da bu duygularla yüzleşti. 1930'ların, 1940'ların ve 1950'lerin çoğunda Irak Başbakanı olan Nuri es-Said, Bereketli Hilal Arap Devletleri Federasyonu fikrini sürdürmekle ilgileniyordu, ancak bir pan-Arap devleti konusunda daha az hevesliydi. Said, Irak'ı 1944'te Arap Birliği'ne dahil etti ve onu Arap devletlerini bir araya getiren ve gelecekteki olası bir federasyon için kapıyı açık bırakan bir forum olarak gördü. Birliğin tüzüğü, her Arap devleti için özerklik ilkesini kutsallaştırdı ve pan Arabizme yalnızca retorik olarak atıfta bulundu.
Ekonomik iklim
Irak ekonomisi, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından bir resesyona ve ardından bir bunalıma girdi; enflasyon kontrolsüzdü ve Irak'ın yaşam standardı düştü. Said ve Arap milliyetçi veliaht Abdülilah; tutarlı bir ekonomik politika, altyapı iyileştirmeleri veya diğer iç reformlar üzerinde anlaşmaya varamayarak sürekli olarak birbirlerine karşı çıkıyorlardı.
1950'de Said, Irak Petrol Şirketini Irak hükûmetine ödenen telif ücretlerini artırmaya ikna etti. Said, kalkınmayı finanse etmek ve ilerletmek için Irak Haşimi Krallığı'nın artan petrol gelirlerine baktı. Irak'ın petrolden elde ettiği gelirin yüzde 70'inin, üçü yabancı danışmandan oluşan toplam altı üyeli bir Kalkınma Kurulu tarafından altyapı geliştirmesi için ayrılacağını belirledi. Bu yabancı varlığı, Said'in politikasının halk tarafından onaylanmamasına neden oldu. Petrol ve kalkınmaya yönelik Batı karşıtı duygulara rağmen Said, İngiliz ekonomist ve eski bir politikacı olan 'ı Irak'taki gelişme beklentilerini araştırmak için tuttu, çünkü Said'in petrol gelirlerinin yeniden tahsisi etkisiz görünüyordu. Lord Salter, Irak'ın onun varlığından büyük ölçüde hoşlanmamasına rağmen, kalkınma projelerinin nasıl uygulanacağı konusunda önerilerde bulunmaya devam etti.
Siyasi şikayetler
İkinci Dünya Savaşı sırasında İngilizler Irak'ı yeniden işgal etti ve 1947'de 15 Ocak'ta imzalanan (Portsmouth Antlaşması olarak da bilinir) aracılığıyla İngilizlerin Irak'tan çekilmesini müzakere etti. Bu anlaşma, Irak'ın askeri planlamasını denetlemek için bir İngiliz ve Irak ortak savunma kurulunu içeriyordu ve İngilizler, Irak'ın dış işlerini kontrol etmeye devam etti. Irak, askeri malzeme ve eğitim için hâlâ Büyük Britanya'ya bağlıydı. Bu antlaşma, Irak Haşimi Krallığı'ndaki Arap milliyetçilerinin kabul edemediği 25 yıllık bir dönemdi ve 1973'e kadar sürecekti. 1948 Anglo-Irak Antlaşması'na güçlü bir tepki olarak, Arap milliyetçileri bir yıl sonra İngilizlerin Irak'taki varlığını protesto etmek için öncülük ettiler. Said, isyancı Irak ve Arap milliyetçilerini yatıştırmak için Portsmouth Antlaşması'nı reddetti.
1955'te Irak, İran, Pakistan ve Türkiye ile Bağdat Paktı'na girdi. Pakt, dört ülke arasında bir savunma anlaşmasıydı ve Birleşik Krallık ve ABD tarafından komünizm karşıtı bir Soğuk Savaş stratejisi olarak onaylandı, ancak genel olarak Iraklılar tarafından büyük ölçüde nefretle bakıldı.Mısır, Bağdat Paktı'nı bir provokasyon ve bölgesel egemenliğine bir meydan okuma olarak gördü. 1956'da Mısır, Süveyş Kanalı'nı millileştirdiğinde, Irak-Mısır ilişkileri daha da gerginleşti. , Irak bir İngiliz müttefiki olarak işgali desteklemek zorunda kaldı. Emperyal bağların Irak'ı Arap topraklarının bu işgalini desteklemeye sürüklediği gerçeği, büyük ölçüde Mısır'a sempati duyan ve pan-Arap ideolojisine yanıt veren Irak halkı arasında geniş bir onaylamamaya yol açtı. Mısır'ın işgalinin bölgedeki Batı saldırganlığının ve egemenliğinin bir başka işareti olduğunu hissettiler.
Benzer şekilde, Mısır ve Suriye, 1958'de pan-Arabizm bayrağı altında Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni (BAC) oluşturmak için birleştiğinde, Iraklı politikacılar kendilerini savunmasız bir konumda buldular. Irak liderlerinin Mısır ile birleşme konusunda hiçbir çıkarları yoktu ve bunun yerine Mayıs 1958'de Haşimi Ürdün ile kendi pan-Arap birliğini önerdi ve onayladı.Büyük Britanya ve Amerika Birleşik Devletleri bu birliği açıkça desteklediler, ancak birçok Iraklı birliğin amacından şüphelendi ve Haşimi Arap Federasyonu'nu "Batılı efendilerinin bir başka aracı" olarak gördü.
Öncüler
Darbenin birincil amacı, Irak'ı İngiliz ve ABD ile olan emperyal bağlarından kurtarmaktı. Batılı güçler Irak yönetiminin tüm sektörlerine hükmediyordu: ulusal siyaset ve reform, Arap ve Arap olmayan komşularıyla bölgesel siyaset ve ekonomik politikalar. Genel bir kural olarak birçok Iraklı bölgedeki Batılı güçlerin, özellikle de İngilizlerin varlığından rahatsızdı. Ayrıca Haşimi monarşik yönetimi, monarşinin arkasındaki emperyal efendilerin imajından ayrılamazdı. Monarşi, 1948'deki ve 1952'deki sırasında iktidarı korumak için mücadele etmişti.[]
Uyuşmazlıklar
Irak Haşimi Krallığı'ndaki artan sayıda eğitimli elit, Nasır'ın pan-Arap hareketi tarafından benimsenen ideallere aşık oluyordu. Qawmiyah (milliyetçilik) fikirleri, özellikle Irak ordusunun subay sınıfları içinde pek çok istekli taraftar buldu. Said'in politikaları, Irak silahlı kuvvetleri içindeki bazı kişiler tarafından aforoz olarak kabul edildi ve 1952'de Mısır monarşisini deviren Mısır Hür Subaylar Hareketini model alan muhalefet grupları oluşmaya başladı.
Es-Said'in ordu saflarında artan huzursuzluğu bastırma çabalarına rağmen (subay sınıfına fayda sağlamak için tasarlanan ekonomik programlar ve Irak ordusuna tedarik için ABD ile yapılan anlaşmalar gibi),Süveyş Krizi olaylarıyla konumu önemli ölçüde zayıfladı. Es-Said, İngiltere ile olan ilişkisinden dolayı sıkıntı çekti; İngiltere'nin Kriz'deki rolü, onun vataniye politikalarını lanetleyen bir itham gibi görünüyordu. Es-Said'in kendisini krizden uzak tutma çabalarına rağmen, pozisyonu zarar gördü. Irak, Ocak 1957'de "Arap Dayanışması Antlaşması"ndan dışlanmasının da vurguladığı gibi, Arap dünyası içinde yalnızlaştı. Süveyş Krizi, Nasır'ın pan-Arap davasına fayda sağlarken aynı zamanda Batı yanlısı politika izleyen Arap liderlerin de altını oydu. Es-Said'in politikaları ikinci kampa sıkı sıkıya bağlıydı ve Süveyş'in ardından hükûmetine karşı gizli muhalefet giderek arttı.
Bir kriz inşa etmek
1 Şubat 1958'de Mısır ve Suriye, Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) olarak birleştiklerini açıklayarak pan Arap hareketini ölçülemez bir şekilde desteklediler. Hareket, Irak'ta devrimle sonuçlanan bir dizi olayın katalizörüydü. Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin ve Nasır'ın birleşik bir Arap dünyası çağrısı yapan yüksek retoriğinin oluşumu, hem Irak Haşimi Krallığı hem de Ürdün Haşimi Krallığı'nda pan Arabizmi harekete geçirdi. Hükûmetleri, 14 Şubat'taHaşimi Arap Federasyonu'nun – iki devletin birliği – kurulmasıyla bir tepki vermeye çalıştı, ancak çok azı BAC'ye verilen bu ani tepkiden etkilendi.
Yemen Mutavekkili Krallığı (Kuzey Yemen), oluşumundan kısa bir süre sonra BAC'ye katıldı. Daha sonra dikkatler, Suriye'nin Batı yanlısı hükûmetine karşı yürüttüğü iç savaş kampanyasında Arap milliyetçi hareketini desteklediği Lübnan'a kaydı. Said, Şamun'un yenilgisinin Irak ve Ürdün'ü izole bırakacağını kabul etti. Mayıs ve Haziran 1958 boyunca Şamun hükûmetini yardımlarla destekledi. Daha da önemlisi, Ürdün'ü Irak Kraliyet Ordusundan birlikler ile desteklemeye çalıştı, bu da darbenin doğrudan katalizörü olan bir hareketti.
14 Temmuz Devrimi
14 Temmuz 1958'de, Tuğgeneral Abdülkerim Kasım liderliğindeki gizli bir askerî grup olan Hür Subaylar, monarşiyi devirdi. Bu grup belirgin bir şekilde pan Arap karakterliydi. Kral II. Faysal, Prens Abdülilah ve Nuri es-Said öldürüldü.
Hür Subaylar, 1952'de Mısır Monarşisini deviren Mısır Hür Subaylarından esinlenmiş ve modellenmiştir. Tüm partileri temsil ettiler ve siyasi hizipleri böldüler. Kasım, Mısır'da devrimi başlatan neslin bir üyesiydi ve liseler ile askeri akademiler de dahil olmak üzere okullarda radikalizmin ve pan Arabizmin dolaştığı bir çağda büyümüştü. Bir grup olarak Hür Subayların çoğu, modern bir orta sınıftan gelen Sünni Araplardı. Hür Subaylar, 1952'den önceki on yıl içinde Orta Doğu'daki bir dizi olaydan ilham aldılar. İsrail'e karşı verilen 1948 Savaşı, Mısırlı Hür Subayların görev duygusunu yoğunlaştıran bir deneyimdi. Görevlerini, birleşik bir Arap ulusunu zayıflatan ve ülkelerini sıkıntıya sokan yozlaşmış rejimleri devirmek olarak belirlediler. Hür Subayların 1952'de Mısır monarşisini devirme ve iktidarı ele geçirmedeki başarısı Nasır'ı da bir ilham kaynağı yaptı.
Irak Hür Subay grubu bir yeraltı örgütüydü ve planlama ve zamanlamanın çoğu Kasım ve yardımcısı Albay Abdüsselam Arif'in elindeydi. Hür Subaylar, isyanı uygulamak için Nasır'ın desteğini ve BAC'nin yardımını sağlamaya çalıştılar çünkü Bağdat Paktı üyelerinin darbeye tepki olarak Hür Subayları daha sonra devireceklerinden korktular. Nasır, yalnızca maddi önemi belirsiz kalan manevi destek sundu, bu nedenle Mısır'ın Irak devriminde pratik bir rolü yoktu.
Irak ordusu birliklerinin Ürdün'e gönderilmesi, Irak Hür Subaylar hareketinin iki kilit üyesinin işine yaradı: Arif ve hareketin lideri Kasım. 19. ve 20. Tugayları (birincisi Kasım'ın komutası altında, ikincisine Arif'in taburu dahil), Bağdat'tan geçen bir rota üzerinden Ürdün'e yürüyüşe gönderildi. Darbe fırsatı böylece komploculara sunuldu ve onlar tarafından ele geçirildi.
Arif, 20. Tugay ile Bağdat'a yürüdü ve başkentin kontrolünü ele geçirdi (Albay Abdullatif el-Darraci'nin yardımıyla), Kasım ise Celavla'da 19. Tugay ile yedekte kaldı.
14 Temmuz'un erken saatlerinde Arif, yakında darbenin karargahı olacak olan Bağdat yayın istasyonunun kontrolünü ele geçirdi ve devrimin ilk duyurusunu yayınladı. Arif, "emperyalizmi ve görevdeki kliği kınadı; yeni bir cumhuriyet ve eski rejimin sonunu ilan etti... cumhurbaşkanlığı görevlerini üstlenmek üzere üç üyeden oluşan geçici bir egemenlik konseyini ilan etti ve gelecekte yeni bir cumhurbaşkanı seçimini vadetti".
Arif daha sonra, biri Kral Faysal ve Veliaht Abdülilah ile ilgilenmek üzere er-Rahab Sarayı'na, diğeri ise Nuri es-Said'in ikametgâhı olmak üzere kendi alayından iki müfreze gönderdi. Saraydaki Kraliyet Muhafızlarının varlığına rağmen, Veliaht Prens'in emriyle hiçbir direniş gösterilmedi. Saray müfrezesine hangi emirlerin verildiği ve hangi kuvvetin detaylandırıldığı belirsizdir.
Yaklaşık olarak sabah 8:00'de Kral, Veliaht Prens, (Abdülilah'ın karısı), Prenses Nafeesa (Abdülilah'ın annesi), (Faysal'ın halası), Irak Kraliyet Ailesi'nin diğer üyeleri ve birkaç hizmetçi saraydan çıkarken öldürüldü veya yaralandı. Nasıl ve neden yaptığı belirsiz olsa da sadece Prenses Hiyam hayatta kaldı. Onların ölümüyle, Irak Haşimi hanedanı sona erdi. Bu arada, Said, silah sesiyle uyarıldıktan sonra Dicle'yi geçerek kaçmaya çalıştı.
Öğleye doğru Kasım, kuvvetleriyle Bağdat'a geldi ve Savunma Bakanlığı binasında karargah kurdu. Komplocuların dikkati şimdi, kaçıp darbenin erken başarısını baltalamasın diye Said'i bulmaya kaydı. Yakalanması için başına 10.000 Irak dinarı ödül kondu ve geniş çaplı bir arama başlatıldı. 15 Temmuz'da Bağdat'ın el-Battavin semtinde bir sokakta bir kadın abayesiyle kaçmaya çalışırken görüldü. Said ve suç ortağı ile birlikte vuruldu ve cesedi o akşam daha sonra mezarlığa gömüldü.
Kalabalık şiddeti, Said'in ölümünün ardından bile devam etti. Arif'in hainleri tasfiye etmeye teşvik ettiği kontrol edilemeyen çeteler Bağdat sokaklarına döküldü. Abdülilah'ın cesedi saraydan alındı, sakat bırakıldı, sokaklarda sürüklendi ve sonunda Savunma Bakanlığının dışına asıldı. Bağdat Otel'de kalan birkaç yabancı uyruklu (Ürdün ve Amerikan vatandaşları dahil) mafya tarafından öldürüldü. Kitlesel mafya şiddeti Kasım bir sokağa çıkma yasağı uygulayana kadar azalmadı. Ancak bu yasak, Said'in cenazesinin gömüldükten sonraki gün sokaklarda teşhir edilmesini, parçalanmasını ve geçit törenini engellemedi.
Sonrası
Anında etkiler
Abdülkerim Kasım'ın ani darbesi ABD hükûmetini şaşırttı. Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü Allen Dulles, Başkan Dwight D. Eisenhower'a bu işin arkasında Nasır'ın olduğuna inandığını söyledi. Dulles ayrıca Ortadoğu'da zincirleme bir reaksiyonun ortaya çıkmasından ve Irak, Ürdün, Suudi Arabistan, Türkiye ve İran hükûmetlerinin sonunun geleceğinden korkuyordu. Haşimi monarşisi, Sovyet ilerlemelerini engellemede Batı dünyasının güvenilir bir müttefikiydi, bu yüzden darbe Washington'ın Ortadoğu'daki konumunu tehlikeye attı. Gerçekten de Amerikalılar bunu epidemiyolojik terimlerle gördüler.
Kasım, Başbakan ve Savunma Bakanı olarak atanarak en büyük ödülü aldı. Arif, Başbakan Yardımcısı, İçişleri Bakanı ve Başkomutan yardımcısı oldu.
Devrimden on üç gün sonra, serbest bir referandumdan sonra ilan edilecek kalıcı bir organik yasa bekleyene kadar geçici bir anayasa ilan edildi. Belgeye göre Irak bir cumhuriyetti ve Arap ulusunun bir parçasıydı ve resmi devlet dini İslam olarak listelenmişti. Hem hem de Temsilciler Meclisi lağvedildi. Yasama ve yürütme yetkisi, Egemenlik Konseyinin onayı ile Bakanlar Kuruluna verildi.
1959 istikrarsızlığı
9 Mart 1959'da The New York Times, Irak'taki durumu başlangıçta "rakip grupların kontrol için rekabet ettiği karışık ve istikrarsız bir durum" olarak bildirdi. "Komünizm, Arap ve Irak milliyetçiliği, Batı karşıtlığı ve Birleşik Arap Cumhuriyeti Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır'ın 'pozitif tarafsızlığı' gibi çapraz akımlar ülkeyi etkiliyor." diye ekledi.
Yeni Irak Cumhuriyeti'ne bir Devrim Konseyi başkanlık ediyordu. Konseyin başında, Irak'ın üç ana toplumsal/etnik grubunun üyelerinden oluşan üç kişilik bir egemenlik konseyi vardı. , Şii nüfusu; Halid el-Nakşebendi, Kürtleri; ve Muhammed Necib er-Rubai ise Sünni nüfusu temsil ediyordu. Bu üçlü Konsey, cumhurbaşkanlığının rolünü üstlendi. İki Ulusal Demokrat Parti temsilcisi, bir el-İstiklal üyesi, bir Baas temsilcisi ve bir Marksist dahil olmak üzere geniş bir Irak siyasi hareket yelpazesinden oluşan bir kabine oluşturuldu.
Mart 1959'da Irak, Bağdat Paktı'ndan çekildi ve Sovyetler Birliği de dahil olmak üzere sol eğilimli ülkeler ve komünist ülkelerle ittifaklar kurdu. SSCB ile yaptıkları anlaşma nedeniyle, Kasım hükûmeti bir Irak Komünist Partisinin kurulmasına izin verdi.
İnsan hakları ihlalleri ve toplu göç
, Irak monarşisi, Kasım hükûmeti ve Baasçı Irak yönetimindeki siyasi muhaliflerin davalarını karşılaştırarak şu sonuca varıyor: "Her bir yönetimin kalitesinde aşamalı bir bozulma belirgindir."
Haşimi monarşisini deviren 1958 askeri darbesi, "Irak seçkinleri arasında bulunan kozmopolit düşünceden yoksun kırsal grupların" üyelerini iktidara getirdi. Irak'ın yeni liderleri "aşiret çatışması ve rekabeti üreten ve bu da iç baskıya neden olan [dışlayıcı] bir zihniyete sahipti [...]"
Kuveyt Üniversitesinde siyaset bilimi profesörü ve 2001'de Washington DC'deki Kuveyt Enformasyon Ofisi müdürü Shafeeq N. Ghabra'ya göre:
- 1958 devriminden sonra, Irak'ın egemen yapısı, siyasi uzlaşmadan yoksun bir devlet yarattı. Liderleri, karşıt görüşlere sahip olanları tasfiye etti, önceden haber vermeksizin mülklere el koydu, düşmanlarına karşı suçlamalarda bulundu ve hayali iç düşmanlarla savaştı. Bu durum, monarşi döneminde var olandan tamamen farklı olarak mutlak bir lideri ve militarize edilmiş bir Irak toplumunu güçlendirdi.
1958 devriminden sonraki dört yıl içinde yüz binlerce Iraklı ülkeyi terk etti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Özel
- ^ Romero 2011, s. 112.
- ^ Hunt 2005, s. 72.
- ^ a b c d Eppel 1998, s. 233.
- ^ Tripp 2007, s. 115.
- ^ a b Hunt 2005, s. 73.
- ^ Tripp 2007, s. 124.
- ^ Tripp 2007, s. 125.
- ^ a b c Tripp 2007, s. 134.
- ^ Salter, A., and S. W. Payton. The development of Iraq; a plan of action by Lord Salter, assisted by S.W. Payton. 1955. London: Caxton, for the Iraq Development Board
- ^ Eppel 2004, s. 74.
- ^ Tripp 2007, s. 117.
- ^ a b c d e f Hunt 2005, s. 75.
- ^ Hunt 2005, s. 108.
- ^ Hunt 2005, s. 109; Barnett 1998, s. 127.
- ^ Barnett 1998, s. 128.
- ^ Barnett 1998, s. 129.
- ^ Barnett 1998, s. 131.
- ^ a b Simons 2003, ss. 249–51.
- ^ Tripp 2007, s. 142.
- ^ Tripp 2007, s. 142; Hunt 2005, s. 76.
- ^ a b c d e f Eppel 2004, s. 151.
- ^ a b Eppel 2004, s. 152.
- ^ a b c Marr 2003, s. 156.
- ^ a b Marr 2003, s. ?.
- ^ Marr 2003, s. 157.
- ^ Simons 2003, s. 252.
- ^ Simons 2003, s. 252: "İlk başta Said sığ bir mezara gömüldü, ancak daha sonra mezarı kazıldı ve belediye otobüsleri tarafından defalarca ezildi, 'dehşete düşmüş bir görgü tanığının ifadesiyle, Iraklıların preslenmiş sosis eti olan basturmaya benzeyene kadar'."
- ^ a b c d Mufti 2003, s. 173.
- ^ As in Kuwait for example: "The situation in Kuwait is very shaky as a result of the coup in Iraq, and there is a strong possibility that the revolutionary infection will spread there." See Keefer, Edward C.; LaFantasie, Glenn W., (Ed.) (1993). "Special National Intelligence Estimate: The Middle East Crisis. Washington, July 22, 1958". Foreign Relations of the United States, 1958–1960, Volume XII: Near East Region; Iraq; Iran; Arabian Peninsula. Washington, DC: Department of State. s. 90. The frantic Anglo-American reaction to the developments in Iraq, which Allen Dulles asserted was "primarily a UK responsibility", makes for an interesting read, beginning here 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Hailey (9 Mart 1959). "Iraqi Army Units Opposing Kassim Rebel in Oil Area". The New York Times. 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- ^ Simons 2003, s. 220
- ^ a b Marr 2003, s. 158.
- ^ a b Hunt 2005, s. 76.
- ^ (1998). Republic of Fear: The Politics of Modern Iraq, Updated Edition. University of California Press. ss. 50-51. ISBN .
- ^ a b c Ghabra, Shafeeq N., "Iraq's Culture of Violence" 19 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., article in Middle East Quarterly, Summer 2001, accessed 16 October 2013; in a footnote at the end of the first sentence ("... political compromise."), Ghabra cites Sa‘d al-Bazzaz, Ramad al-Hurub: Asrar ma Ba‘d Hurub al-Khalij, 2d ed. (Beirut: al-Mu'assasa al-Ahliya li'n-Nashr wa't-Tawzi‘, 1995), p. 22.
Genel
- (1998). Dialogues in Arab Politics: Negotiations in Regional Order. New York: Columbia University Press. ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- Eppel, Michael (1998). "The Elite, the Effendiyya, and the Growth of Nationalism and Pan-Arabism in Hashemite Iraq, 1921–1958". . 30 (2): 227-250. doi:10.1017/s0020743800065880. JSTOR 164701.
- Eppel, Michael (2004). Iraq from Monarchy to Tyranny: From the Hashemites to the Rise of Saddam. Tallahassee, FL: . ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- Farouk-Sluglett, Marion; Sluglett, Peter (1990). Iraq since 1958: From Revolution to Dictatorship. London & New York, NY: I.B.Tauris. ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 3rd edition published in 2003.
- Hunt, Courtney (2005). The History of Iraq. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN .
- (2003). The Modern History of Iraq (2. bas.). Boulder, CO: Westview Press. ISBN .
- Mufti, Malik (2003). "The United States and Nasserist Pan-Arabism". In David W. Lesch, ed., The Middle East and the United States: A Historical and Political Reassessment (4. bas.). Boulder, CO: Westview Press. ss. 168-187. ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- Romero, Juan (2011). The Iraqi Revolution of 1958: A Revolutionary Quest for Unity and Security. Lanham, MD: . ISBN .
- (2003). Iraq: From Sumer to Post-Saddam. Basingstoke: . ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- (2007). A History of Iraq (3. bas.). New York, NY: Cambridge University Press. ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
Konuyla ilgili yayınlar
- Choueiri, Youssef M.; Arap Milliyetçiliği: Bir Tarih Blackwell 2000
- Cleveland, William L.; Modern Ortadoğu'nun Tarihi Westview Press 1994
- Dawisha, Adeed: Yirminci Yüzyılda Arap Milliyetçiliği : Zaferden Umutsuzluğa Princeton University Press 2003
- Kedourie, Elie; Orta Doğu'da Siyaset Oxford University Press 1997
- Lewis, Roger ve Owen, Roger (editörler); Devrimci Bir Yıl: 1958'de Ortadoğu IB Tauris 2002
- Polk, William R.; Irak'ı Anlamak IB Tauris 2006
- Watry, David M. Diplomasi Eşiğinde: Soğuk Savaşta Eisenhower, Churchill ve Eden. Baton Rouge: Louisiana Eyalet Üniversitesi Yayınları, 2014.
Dış bağlantılar
- "Revolt in Baghdad". Time Magazine. 21 Temmuz 1958. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
- "In One Swift Hour". Time Magazine. 28 Temmuz 1958. 29 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1958 Irak askeri darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak ta gerceklesen ve Kral II Faysal in devrilmesi ve Hasimi liderligindeki Irak Kralligi nin yikilmasiyla sonuclanan bir darbedir Bu darbenin ardindan kurulan Irak Cumhuriyeti alti ay once Irak ve Urdun arasinda kurulan Hasimi Arap Federasyonu nun sonunu getirmistir 14 Temmuz DevrimiArap Soguk SavasiAbdusselam Arif ve Abdulkerim Kasim devrimin liderleriTarih14 Temmuz 1958BolgeIrakSonucHur Subaylarin Zaferi Irak monarsisi nin devrilmesi Kral II Faysal ve ailesinin olumu Prens Abdulilah in idami Basbakan Nuri es Said in idami Irak taki Hasimi hanedani nin sonu Arap Federasyonu nun sonu Irak Cumhuriyeti nin kurulusuTaraflarArap Federasyonu Irak Kralligi Kraliyet MuhafizlariDestek Urdun KralligiHur Subaylar 19 Tugay 20 TugayDestek Sovyetler BirligiKomutanlar ve liderlerKral II Faysal olu Abdulilah Nuri es Said Abdulkerim Kasim Abdusselam Arif Muhammed Necib er Rubai Surat el Hac Sri Nazim TabakliGucler15 000 askerKayiplar3 ABD vatandasi olduruldu Cesitli sayida Urdunlu yetkili olduruldu Toplam 100 olu kaynak belirtilmeli Irak Kralligi Ikinci Dunya Savasi ndan bu yana Arap milliyetciliginin yuvasi olmustu Ekonomik kotu gidisat ve Bati etkisinin yaygin bir sekilde onaylanmamasi huzursuzlugu arttirdi 1955 te Bagdat Pakti nin kurulmasi ve Faysal in Suveys Krizi sirasinda Misir in Ingilizler tarafindan isgalini desteklemesi bu huzursuzlugu daha da arttirdi Basbakan Nuri es Said in politikalari ozellikle de ordu icinde populer degildi Muhalif gruplar 1952 de Misir monarsisini deviren Misir Hur Subaylar Hareketini ornek alarak gizlice orgutlenmeye basladilar Irak taki pan Arap duygular Subat 1958 de antiemperyalist davalarin sadik bir savunucusu olan Cemal Abdunnasir liderliginde Birlesik Arap Cumhuriyeti nin kurulmasiyla daha da guclendi Temmuz 1958 de Irak Kraliyet Ordusu birlikleri Kral Huseyin i desteklemek uzere Urdun e gonderildi Tuggeneral Abdulkerim Kasim ve Albay Abdusselam Arif liderligindeki bir grup Irakli Hur Subay bu firsattan istifade ederek Bagdat a yuruduler Devrimci gucler 14 Temmuz da baskentin kontrolunu ele gecirdi ve bir Devrim Konseyi tarafindan yonetilen yeni bir cumhuriyet ilan etti Kral Faysal ve Veliaht Prens Abdulilah kraliyet sarayinda idam edildi ve Irak taki Hasimi hanedaninin sonu geldi Basbakan es Said kacmaya calisti ancak bir gun sonra yakalanarak kursuna dizildi Darbeden sonra Kasim basbakan ve savunma bakani olurken Arif de basbakan yardimcisi ve icisleri bakani oldu Temmuz ayi sonlarinda gecici bir anayasa kabul edildi Mart 1959 a gelindiginde yeni Irak hukumeti Bagdat Pakti ndan cekilmis ve Sovyetler Birligi nin yaninda yer almisti Darbe oncesi sikayetlerBolgesel rahatsizliklar Ikinci Dunya Savasi sirasinda Irak giderek artan sayida Arap milliyetcisine ev sahipligi yapiyordu Milliyetciler kismen de olsa Irak taki Ingiliz emperyal etkisini ortadan kaldirmayi amacladilar Bu duygu Irak taki politize bir egitim sisteminden ve giderek daha iddiali ve egitimli bir orta siniftan dogdu Okullar pan Arap milliyetci kimligini icsellestirmenin bir araci olarak hizmet etti 1920 lerde ve 1930 larda Irak egitim sisteminin liderleri ve tasarimcilari bu ideolojinin Irak ta ve Arap dunyasinin geri kalaninda yayilmasina onemli katkilarda bulunan pan Arap milliyetcileriydi Irak taki egitim sisteminin iki yoneticisi Sami Sevket ve Fadil el Cemal Filistin ve Suriye den siyasi multeci olan ogretmenleri istihdam etti Bu surgunler Ingiliz karsiti ve Fransiz karsiti protestolardaki rolleri nedeniyle Irak a kactilar ve daha sonra Irakli ogrencilerinde Arap milliyetci bilincini beslediler Arap kimligine dair artan genel farkindalik antiemperyalizme yol acti Benzer sekilde pan Arap duyarliligi Arap dunyasinda buyudu ve yukselen bir politikaci ve emperyalizmin sadik muhalifi olan Misir in Cemal Abdunnasir i tarafindan desteklendi Hasimi Irak da bu duygularla yuzlesti 1930 larin 1940 larin ve 1950 lerin cogunda Irak Basbakani olan Nuri es Said Bereketli Hilal Arap Devletleri Federasyonu fikrini surdurmekle ilgileniyordu ancak bir pan Arap devleti konusunda daha az hevesliydi Said Irak i 1944 te Arap Birligi ne dahil etti ve onu Arap devletlerini bir araya getiren ve gelecekteki olasi bir federasyon icin kapiyi acik birakan bir forum olarak gordu Birligin tuzugu her Arap devleti icin ozerklik ilkesini kutsallastirdi ve pan Arabizme yalnizca retorik olarak atifta bulundu Ekonomik iklim Irak ekonomisi Ikinci Dunya Savasi nin ardindan bir resesyona ve ardindan bir bunalima girdi enflasyon kontrolsuzdu ve Irak in yasam standardi dustu Said ve Arap milliyetci veliaht Abdulilah tutarli bir ekonomik politika altyapi iyilestirmeleri veya diger ic reformlar uzerinde anlasmaya varamayarak surekli olarak birbirlerine karsi cikiyorlardi 1950 de Said Irak Petrol Sirketini Irak hukumetine odenen telif ucretlerini artirmaya ikna etti Said kalkinmayi finanse etmek ve ilerletmek icin Irak Hasimi Kralligi nin artan petrol gelirlerine bakti Irak in petrolden elde ettigi gelirin yuzde 70 inin ucu yabanci danismandan olusan toplam alti uyeli bir Kalkinma Kurulu tarafindan altyapi gelistirmesi icin ayrilacagini belirledi Bu yabanci varligi Said in politikasinin halk tarafindan onaylanmamasina neden oldu Petrol ve kalkinmaya yonelik Bati karsiti duygulara ragmen Said Ingiliz ekonomist ve eski bir politikaci olan i Irak taki gelisme beklentilerini arastirmak icin tuttu cunku Said in petrol gelirlerinin yeniden tahsisi etkisiz gorunuyordu Lord Salter Irak in onun varligindan buyuk olcude hoslanmamasina ragmen kalkinma projelerinin nasil uygulanacagi konusunda onerilerde bulunmaya devam etti Siyasi sikayetler Ikinci Dunya Savasi sirasinda Ingilizler Irak i yeniden isgal etti ve 1947 de 15 Ocak ta imzalanan Portsmouth Antlasmasi olarak da bilinir araciligiyla Ingilizlerin Irak tan cekilmesini muzakere etti Bu anlasma Irak in askeri planlamasini denetlemek icin bir Ingiliz ve Irak ortak savunma kurulunu iceriyordu ve Ingilizler Irak in dis islerini kontrol etmeye devam etti Irak askeri malzeme ve egitim icin hala Buyuk Britanya ya bagliydi Bu antlasma Irak Hasimi Kralligi ndaki Arap milliyetcilerinin kabul edemedigi 25 yillik bir donemdi ve 1973 e kadar surecekti 1948 Anglo Irak Antlasmasi na guclu bir tepki olarak Arap milliyetcileri bir yil sonra Ingilizlerin Irak taki varligini protesto etmek icin onculuk ettiler Said isyanci Irak ve Arap milliyetcilerini yatistirmak icin Portsmouth Antlasmasi ni reddetti 1955 te Irak Iran Pakistan ve Turkiye ile Bagdat Pakti na girdi Pakt dort ulke arasinda bir savunma anlasmasiydi ve Birlesik Krallik ve ABD tarafindan komunizm karsiti bir Soguk Savas stratejisi olarak onaylandi ancak genel olarak Iraklilar tarafindan buyuk olcude nefretle bakildi Misir Bagdat Pakti ni bir provokasyon ve bolgesel egemenligine bir meydan okuma olarak gordu 1956 da Misir Suveys Kanali ni millilestirdiginde Irak Misir iliskileri daha da gerginlesti Irak bir Ingiliz muttefiki olarak isgali desteklemek zorunda kaldi Emperyal baglarin Irak i Arap topraklarinin bu isgalini desteklemeye surukledigi gercegi buyuk olcude Misir a sempati duyan ve pan Arap ideolojisine yanit veren Irak halki arasinda genis bir onaylamamaya yol acti Misir in isgalinin bolgedeki Bati saldirganliginin ve egemenliginin bir baska isareti oldugunu hissettiler Benzer sekilde Misir ve Suriye 1958 de pan Arabizm bayragi altinda Birlesik Arap Cumhuriyeti ni BAC olusturmak icin birlestiginde Irakli politikacilar kendilerini savunmasiz bir konumda buldular Irak liderlerinin Misir ile birlesme konusunda hicbir cikarlari yoktu ve bunun yerine Mayis 1958 de Hasimi Urdun ile kendi pan Arap birligini onerdi ve onayladi Buyuk Britanya ve Amerika Birlesik Devletleri bu birligi acikca desteklediler ancak bircok Irakli birligin amacindan suphelendi ve Hasimi Arap Federasyonu nu Batili efendilerinin bir baska araci olarak gordu Onculer Darbenin birincil amaci Irak i Ingiliz ve ABD ile olan emperyal baglarindan kurtarmakti Batili gucler Irak yonetiminin tum sektorlerine hukmediyordu ulusal siyaset ve reform Arap ve Arap olmayan komsulariyla bolgesel siyaset ve ekonomik politikalar Genel bir kural olarak bircok Irakli bolgedeki Batili guclerin ozellikle de Ingilizlerin varligindan rahatsizdi Ayrica Hasimi monarsik yonetimi monarsinin arkasindaki emperyal efendilerin imajindan ayrilamazdi Monarsi 1948 deki ve 1952 deki sirasinda iktidari korumak icin mucadele etmisti kaynak belirtilmeli Uyusmazliklar Irak Hasimi Kralligi ndaki artan sayida egitimli elit Nasir in pan Arap hareketi tarafindan benimsenen ideallere asik oluyordu Qawmiyah milliyetcilik fikirleri ozellikle Irak ordusunun subay siniflari icinde pek cok istekli taraftar buldu Said in politikalari Irak silahli kuvvetleri icindeki bazi kisiler tarafindan aforoz olarak kabul edildi ve 1952 de Misir monarsisini deviren Misir Hur Subaylar Hareketini model alan muhalefet gruplari olusmaya basladi Es Said in ordu saflarinda artan huzursuzlugu bastirma cabalarina ragmen subay sinifina fayda saglamak icin tasarlanan ekonomik programlar ve Irak ordusuna tedarik icin ABD ile yapilan anlasmalar gibi Suveys Krizi olaylariyla konumu onemli olcude zayifladi Es Said Ingiltere ile olan iliskisinden dolayi sikinti cekti Ingiltere nin Kriz deki rolu onun vataniye politikalarini lanetleyen bir itham gibi gorunuyordu Es Said in kendisini krizden uzak tutma cabalarina ragmen pozisyonu zarar gordu Irak Ocak 1957 de Arap Dayanismasi Antlasmasi ndan dislanmasinin da vurguladigi gibi Arap dunyasi icinde yalnizlasti Suveys Krizi Nasir in pan Arap davasina fayda saglarken ayni zamanda Bati yanlisi politika izleyen Arap liderlerin de altini oydu Es Said in politikalari ikinci kampa siki sikiya bagliydi ve Suveys in ardindan hukumetine karsi gizli muhalefet giderek artti Bir kriz insa etmek 1 Subat 1958 de Misir ve Suriye Birlesik Arap Cumhuriyeti BAC olarak birlestiklerini aciklayarak pan Arap hareketini olculemez bir sekilde desteklediler Hareket Irak ta devrimle sonuclanan bir dizi olayin katalizoruydu Birlesik Arap Cumhuriyeti nin ve Nasir in birlesik bir Arap dunyasi cagrisi yapan yuksek retoriginin olusumu hem Irak Hasimi Kralligi hem de Urdun Hasimi Kralligi nda pan Arabizmi harekete gecirdi Hukumetleri 14 Subat taHasimi Arap Federasyonu nun iki devletin birligi kurulmasiyla bir tepki vermeye calisti ancak cok azi BAC ye verilen bu ani tepkiden etkilendi Yemen Mutavekkili Kralligi Kuzey Yemen olusumundan kisa bir sure sonra BAC ye katildi Daha sonra dikkatler Suriye nin Bati yanlisi hukumetine karsi yuruttugu ic savas kampanyasinda Arap milliyetci hareketini destekledigi Lubnan a kaydi Said Samun un yenilgisinin Irak ve Urdun u izole birakacagini kabul etti Mayis ve Haziran 1958 boyunca Samun hukumetini yardimlarla destekledi Daha da onemlisi Urdun u Irak Kraliyet Ordusundan birlikler ile desteklemeye calisti bu da darbenin dogrudan katalizoru olan bir hareketti 14 Temmuz DevrimiIrak taki 14 Temmuz 1958 devriminin liderleri Halid en Naksibendi on sira sol Abdusselam Arif arka sira soldan ikinci Abdulkerim Kasim arka sira soldan ucuncu ve Muhammed Nacib er Rubai arka sira soldan besinci Ayrica Misel Eflak da dahildir on sira sagdan ilk 14 Temmuz 1958 de Tuggeneral Abdulkerim Kasim liderligindeki gizli bir askeri grup olan Hur Subaylar monarsiyi devirdi Bu grup belirgin bir sekilde pan Arap karakterliydi Kral II Faysal Prens Abdulilah ve Nuri es Said olduruldu Hicaz Prensi Abdulilah solda ve Basbakan Nuri es Said in sagda parcalanmis cesetleri Arapca metin Prens Abdulilah savurma bicaklari tarafindan kesildi ve asildi Pasa Nuri es Said iple suruklendi Hur Subaylar 1952 de Misir Monarsisini deviren Misir Hur Subaylarindan esinlenmis ve modellenmistir Tum partileri temsil ettiler ve siyasi hizipleri bolduler Kasim Misir da devrimi baslatan neslin bir uyesiydi ve liseler ile askeri akademiler de dahil olmak uzere okullarda radikalizmin ve pan Arabizmin dolastigi bir cagda buyumustu Bir grup olarak Hur Subaylarin cogu modern bir orta siniftan gelen Sunni Araplardi Hur Subaylar 1952 den onceki on yil icinde Orta Dogu daki bir dizi olaydan ilham aldilar Israil e karsi verilen 1948 Savasi Misirli Hur Subaylarin gorev duygusunu yogunlastiran bir deneyimdi Gorevlerini birlesik bir Arap ulusunu zayiflatan ve ulkelerini sikintiya sokan yozlasmis rejimleri devirmek olarak belirlediler Hur Subaylarin 1952 de Misir monarsisini devirme ve iktidari ele gecirmedeki basarisi Nasir i da bir ilham kaynagi yapti Irak Hur Subay grubu bir yeralti orgutuydu ve planlama ve zamanlamanin cogu Kasim ve yardimcisi Albay Abdusselam Arif in elindeydi Hur Subaylar isyani uygulamak icin Nasir in destegini ve BAC nin yardimini saglamaya calistilar cunku Bagdat Pakti uyelerinin darbeye tepki olarak Hur Subaylari daha sonra devireceklerinden korktular Nasir yalnizca maddi onemi belirsiz kalan manevi destek sundu bu nedenle Misir in Irak devriminde pratik bir rolu yoktu Irak ordusu birliklerinin Urdun e gonderilmesi Irak Hur Subaylar hareketinin iki kilit uyesinin isine yaradi Arif ve hareketin lideri Kasim 19 ve 20 Tugaylari birincisi Kasim in komutasi altinda ikincisine Arif in taburu dahil Bagdat tan gecen bir rota uzerinden Urdun e yuruyuse gonderildi Darbe firsati boylece komploculara sunuldu ve onlar tarafindan ele gecirildi Arif 20 Tugay ile Bagdat a yurudu ve baskentin kontrolunu ele gecirdi Albay Abdullatif el Darraci nin yardimiyla Kasim ise Celavla da 19 Tugay ile yedekte kaldi 14 Temmuz un erken saatlerinde Arif yakinda darbenin karargahi olacak olan Bagdat yayin istasyonunun kontrolunu ele gecirdi ve devrimin ilk duyurusunu yayinladi Arif emperyalizmi ve gorevdeki kligi kinadi yeni bir cumhuriyet ve eski rejimin sonunu ilan etti cumhurbaskanligi gorevlerini ustlenmek uzere uc uyeden olusan gecici bir egemenlik konseyini ilan etti ve gelecekte yeni bir cumhurbaskani secimini vadetti Arif daha sonra biri Kral Faysal ve Veliaht Abdulilah ile ilgilenmek uzere er Rahab Sarayi na digeri ise Nuri es Said in ikametgahi olmak uzere kendi alayindan iki mufreze gonderdi Saraydaki Kraliyet Muhafizlarinin varligina ragmen Veliaht Prens in emriyle hicbir direnis gosterilmedi Saray mufrezesine hangi emirlerin verildigi ve hangi kuvvetin detaylandirildigi belirsizdir Yaklasik olarak sabah 8 00 de Kral Veliaht Prens Abdulilah in karisi Prenses Nafeesa Abdulilah in annesi Faysal in halasi Irak Kraliyet Ailesi nin diger uyeleri ve birkac hizmetci saraydan cikarken olduruldu veya yaralandi Nasil ve neden yaptigi belirsiz olsa da sadece Prenses Hiyam hayatta kaldi Onlarin olumuyle Irak Hasimi hanedani sona erdi Bu arada Said silah sesiyle uyarildiktan sonra Dicle yi gecerek kacmaya calisti Ogleye dogru Kasim kuvvetleriyle Bagdat a geldi ve Savunma Bakanligi binasinda karargah kurdu Komplocularin dikkati simdi kacip darbenin erken basarisini baltalamasin diye Said i bulmaya kaydi Yakalanmasi icin basina 10 000 Irak dinari odul kondu ve genis capli bir arama baslatildi 15 Temmuz da Bagdat in el Battavin semtinde bir sokakta bir kadin abayesiyle kacmaya calisirken goruldu Said ve suc ortagi ile birlikte vuruldu ve cesedi o aksam daha sonra mezarliga gomuldu Kalabalik siddeti Said in olumunun ardindan bile devam etti Arif in hainleri tasfiye etmeye tesvik ettigi kontrol edilemeyen ceteler Bagdat sokaklarina dokuldu Abdulilah in cesedi saraydan alindi sakat birakildi sokaklarda suruklendi ve sonunda Savunma Bakanliginin disina asildi Bagdat Otel de kalan birkac yabanci uyruklu Urdun ve Amerikan vatandaslari dahil mafya tarafindan olduruldu Kitlesel mafya siddeti Kasim bir sokaga cikma yasagi uygulayana kadar azalmadi Ancak bu yasak Said in cenazesinin gomuldukten sonraki gun sokaklarda teshir edilmesini parcalanmasini ve gecit torenini engellemedi SonrasiAninda etkiler Urdun un yeminli ifadeyle ilgili bir haber izleyen erkek ve asker kalabaligi 14 Temmuz 1958 Abdulkerim Kasim in ani darbesi ABD hukumetini sasirtti Merkezi Istihbarat Teskilati CIA Direktoru Allen Dulles Baskan Dwight D Eisenhower a bu isin arkasinda Nasir in olduguna inandigini soyledi Dulles ayrica Ortadogu da zincirleme bir reaksiyonun ortaya cikmasindan ve Irak Urdun Suudi Arabistan Turkiye ve Iran hukumetlerinin sonunun geleceginden korkuyordu Hasimi monarsisi Sovyet ilerlemelerini engellemede Bati dunyasinin guvenilir bir muttefikiydi bu yuzden darbe Washington in Ortadogu daki konumunu tehlikeye atti Gercekten de Amerikalilar bunu epidemiyolojik terimlerle gorduler Kasim Basbakan ve Savunma Bakani olarak atanarak en buyuk odulu aldi Arif Basbakan Yardimcisi Icisleri Bakani ve Baskomutan yardimcisi oldu Devrimden on uc gun sonra serbest bir referandumdan sonra ilan edilecek kalici bir organik yasa bekleyene kadar gecici bir anayasa ilan edildi Belgeye gore Irak bir cumhuriyetti ve Arap ulusunun bir parcasiydi ve resmi devlet dini Islam olarak listelenmisti Hem hem de Temsilciler Meclisi lagvedildi Yasama ve yurutme yetkisi Egemenlik Konseyinin onayi ile Bakanlar Kuruluna verildi 1959 istikrarsizligi 9 Mart 1959 da The New York Times Irak taki durumu baslangicta rakip gruplarin kontrol icin rekabet ettigi karisik ve istikrarsiz bir durum olarak bildirdi Komunizm Arap ve Irak milliyetciligi Bati karsitligi ve Birlesik Arap Cumhuriyeti Devlet Baskani Cemal Abdunnasir in pozitif tarafsizligi gibi capraz akimlar ulkeyi etkiliyor diye ekledi Yeni Irak Cumhuriyeti ne bir Devrim Konseyi baskanlik ediyordu Konseyin basinda Irak in uc ana toplumsal etnik grubunun uyelerinden olusan uc kisilik bir egemenlik konseyi vardi Sii nufusu Halid el Naksebendi Kurtleri ve Muhammed Necib er Rubai ise Sunni nufusu temsil ediyordu Bu uclu Konsey cumhurbaskanliginin rolunu ustlendi Iki Ulusal Demokrat Parti temsilcisi bir el Istiklal uyesi bir Baas temsilcisi ve bir Marksist dahil olmak uzere genis bir Irak siyasi hareket yelpazesinden olusan bir kabine olusturuldu Mart 1959 da Irak Bagdat Pakti ndan cekildi ve Sovyetler Birligi de dahil olmak uzere sol egilimli ulkeler ve komunist ulkelerle ittifaklar kurdu SSCB ile yaptiklari anlasma nedeniyle Kasim hukumeti bir Irak Komunist Partisinin kurulmasina izin verdi Insan haklari ihlalleri ve toplu goc Irak monarsisi Kasim hukumeti ve Baasci Irak yonetimindeki siyasi muhaliflerin davalarini karsilastirarak su sonuca variyor Her bir yonetimin kalitesinde asamali bir bozulma belirgindir Hasimi monarsisini deviren 1958 askeri darbesi Irak seckinleri arasinda bulunan kozmopolit dusunceden yoksun kirsal gruplarin uyelerini iktidara getirdi Irak in yeni liderleri asiret catismasi ve rekabeti ureten ve bu da ic baskiya neden olan dislayici bir zihniyete sahipti Kuveyt Universitesinde siyaset bilimi profesoru ve 2001 de Washington DC deki Kuveyt Enformasyon Ofisi muduru Shafeeq N Ghabra ya gore 1958 devriminden sonra Irak in egemen yapisi siyasi uzlasmadan yoksun bir devlet yaratti Liderleri karsit goruslere sahip olanlari tasfiye etti onceden haber vermeksizin mulklere el koydu dusmanlarina karsi suclamalarda bulundu ve hayali ic dusmanlarla savasti Bu durum monarsi doneminde var olandan tamamen farkli olarak mutlak bir lideri ve militarize edilmis bir Irak toplumunu guclendirdi 1958 devriminden sonraki dort yil icinde yuz binlerce Irakli ulkeyi terk etti Ayrica bakiniz1941 Irak Darbesi Subat 1963 Irak DarbesiKaynakcaOzel Romero 2011 s 112 Hunt 2005 s 72 a b c d Eppel 1998 s 233 Tripp 2007 s 115 a b Hunt 2005 s 73 Tripp 2007 s 124 Tripp 2007 s 125 a b c Tripp 2007 s 134 Salter A and S W Payton The development of Iraq a plan of action by Lord Salter assisted by S W Payton 1955 London Caxton for the Iraq Development Board Eppel 2004 s 74 Tripp 2007 s 117 a b c d e f Hunt 2005 s 75 Hunt 2005 s 108 Hunt 2005 s 109 Barnett 1998 s 127 Barnett 1998 s 128 Barnett 1998 s 129 Barnett 1998 s 131 a b Simons 2003 ss 249 51 Tripp 2007 s 142 Tripp 2007 s 142 Hunt 2005 s 76 a b c d e f Eppel 2004 s 151 a b Eppel 2004 s 152 a b c Marr 2003 s 156 a b Marr 2003 s Marr 2003 s 157 Simons 2003 s 252 Simons 2003 s 252 Ilk basta Said sig bir mezara gomuldu ancak daha sonra mezari kazildi ve belediye otobusleri tarafindan defalarca ezildi dehsete dusmus bir gorgu taniginin ifadesiyle Iraklilarin preslenmis sosis eti olan basturmaya benzeyene kadar a b c d Mufti 2003 s 173 As in Kuwait for example The situation in Kuwait is very shaky as a result of the coup in Iraq and there is a strong possibility that the revolutionary infection will spread there See Keefer Edward C LaFantasie Glenn W Ed 1993 Special National Intelligence Estimate The Middle East Crisis Washington July 22 1958 Foreign Relations of the United States 1958 1960 Volume XII Near East Region Iraq Iran Arabian Peninsula Washington DC Department of State s 90 The frantic Anglo American reaction to the developments in Iraq which Allen Dulles asserted was primarily a UK responsibility makes for an interesting read beginning here 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hailey 9 Mart 1959 Iraqi Army Units Opposing Kassim Rebel in Oil Area The New York Times 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 Simons 2003 s 220 a b Marr 2003 s 158 a b Hunt 2005 s 76 1998 Republic of Fear The Politics of Modern Iraq Updated Edition University of California Press ss 50 51 ISBN 9780520921245 a b c Ghabra Shafeeq N Iraq s Culture of Violence 19 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde article in Middle East Quarterly Summer 2001 accessed 16 October 2013 in a footnote at the end of the first sentence political compromise Ghabra cites Sa d al Bazzaz Ramad al Hurub Asrar ma Ba d Hurub al Khalij 2d ed Beirut al Mu assasa al Ahliya li n Nashr wa t Tawzi 1995 p 22 Genel 1998 Dialogues in Arab Politics Negotiations in Regional Order New York Columbia University Press ISBN 978 0 231 10918 5 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 Eppel Michael 1998 The Elite the Effendiyya and the Growth of Nationalism and Pan Arabism in Hashemite Iraq 1921 1958 30 2 227 250 doi 10 1017 s0020743800065880 JSTOR 164701 Eppel Michael 2004 Iraq from Monarchy to Tyranny From the Hashemites to the Rise of Saddam Tallahassee FL ISBN 978 0 8130 2736 4 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 Farouk Sluglett Marion Sluglett Peter 1990 Iraq since 1958 From Revolution to Dictatorship London amp New York NY I B Tauris ISBN 978 1 85043 317 0 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 3rd edition published in 2003 Hunt Courtney 2005 The History of Iraq Westport CT Greenwood Press ISBN 978 0 313 33414 6 2003 The Modern History of Iraq 2 bas Boulder CO Westview Press ISBN 9780813336152 Mufti Malik 2003 The United States and Nasserist Pan Arabism In David W Lesch ed The Middle East and the United States A Historical and Political Reassessment 4 bas Boulder CO Westview Press ss 168 187 ISBN 978 0813343495 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 Romero Juan 2011 The Iraqi Revolution of 1958 A Revolutionary Quest for Unity and Security Lanham MD ISBN 978 0761852582 2003 Iraq From Sumer to Post Saddam Basingstoke ISBN 978 1403917706 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 2007 A History of Iraq 3 bas New York NY Cambridge University Press ISBN 978 0521702478 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2021 Konuyla ilgili yayinlarChoueiri Youssef M Arap Milliyetciligi Bir Tarih Blackwell 2000 Cleveland William L Modern Ortadogu nun Tarihi Westview Press 1994 Dawisha Adeed Yirminci Yuzyilda Arap Milliyetciligi Zaferden Umutsuzluga Princeton University Press 2003 Kedourie Elie Orta Dogu da Siyaset Oxford University Press 1997 Lewis Roger ve Owen Roger editorler Devrimci Bir Yil 1958 de Ortadogu IB Tauris 2002 Polk William R Irak i Anlamak IB Tauris 2006 Watry David M Diplomasi Esiginde Soguk Savasta Eisenhower Churchill ve Eden Baton Rouge Louisiana Eyalet Universitesi Yayinlari 2014 Dis baglantilar Revolt in Baghdad Time Magazine 21 Temmuz 1958 12 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2009 In One Swift Hour Time Magazine 28 Temmuz 1958 29 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2009