Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karadağ kültürü, tarihi ve coğrafi konumu sayesinde çoğulcu ve çeşitlidir. Karadağ kültürü esas olarak Antik Roma, Hristiyanlık, İslam, Bizans İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Avusturya-Macaristan ve Yugoslavya'dan etkilenmiştir.
Değerler ve normlar
Etik inançlar ve yasalar
Karadağ kültürünün çok önemli bir boyutu, eski bir Karadağ onur simgesi olan kabaca "insanlık ve cesaret" olarak tercüme edilen "Čojstvo" (birini kendinizden savunma eylemi) ve "Junaštvo" (cesaret) etik idealidir. Yüzyıllar süren savaşçı tarihinin bir başka sonucu yazılı olmayan şövalyelik kuralları; halkının gerçek bir saygısını hak etmek için bir kişinin dürüstlük, haysiyet, alçakgönüllülük, fedakarlık, başkalarına saygı ve cesaretle birlikte doğruluk erdemlerini göstermesi gerektiği şartını koşar. Eski zamanlardaki savaşlar, Karadağlıların ölümüne savaşmasıyla sonuçlanırdı, çünkü yakalanmak en büyük utanç olarak kabul edilirdi. Bu davranış kuralları, Karadağ'ın her etik inanç sisteminde daha çok veya daha az ölçüde kökleşmiştir ve bunları gerçekten anlamak için akılda tutulması esastır.
Karadağ'da bir gelenek, Kral Nikola tarafından hükümdarlığı sırasında yasalaştı ve buna göre evlilik sembolü olarak yeni evliler düğün gününde bir zeytin ağacı dikerdi.
"Krvna Osveta" olarak bilinen meşhur Karadağ geleneksel kan davası kanununa göre, bir Karadağlı, Arnavutların "Gjakmarrje"sine benzer şekilde katili ya da katilin yakın akrabalarından birini öldürerek akrabasını öldürenden intikam almak zorundadır.
Din ve inanç
Karadağ toplumu hala çok ataerkil ve muhafazakârdır. 2011 nüfus sayımına göre, Karadağlıların %96'sından fazlasının büyük çoğunluğu kendilerini bir dini örgütün üyesi olarak ilan ediyor. Doğu Ortodoks Hristiyanlığı Karadağ'da baskın dini mezhep olsa da, hem Katolik Hristiyanlığın hem de İslam'ın önemli sayıda taraftarı vardır. Baskın kilise, Sırp Ortodoks Kilisesi'dir, ancak bir Karadağ Ortodoks Kilisesi de mevcuttur.
Gelenek ve görenekler
Slava, Sırp Ortodoks Kilisesi inananlarının özel bir geleneğidir, her ailenin bayram günlerinde saygı duydukları bir koruyucu azizi vardır. Sırp Ortodoks Kilisesi, geleneksel jülyen takvimini kullanıyor, Noel Günü (25 Aralık) şu anda miladi takvimde 7 Ocak'a denk gelmektedir, bu yüzden Sırplar 7 Ocak'ta Noel'i kutluyor, Kudüs, Rusya, Gürcistan, Ukrayna ve Greek Old Calendarists Ortodoks kiliseleriyle aynı günde kutluyorlar.
Badnjak, eve getirilen ve Karadağ'daki Doğu Ortodoks Noel kutlamalarında önemli bir gelenek olan Noel Arifesi akşamı ateşe verilen bir ağaç dalı veya genç bir ağaçtır. Badnjak'ın kesildiği ağaç, tercihen genç ve düz bir Avusturya meşesi, Noel Arifesi sabahının erken saatlerinde bir törenle kesilir. Kesim, hazırlık, getirme ve ateşe atma, birçok bölgesel varyasyon ile süslü ritüellerle yapılmaktadır.
Gelenek
Halk dansları
Geleneksel halk dansı, Karadağlılar, Sırplar ve Makedonlar arasında yaygın olan kolo adlı bir daire dansıdır. Bir grup insanın (genellikle birkaç düzine, en az üç) birbirlerini elleriyle tuttuğu veya ellerini belinde bağladıkları, bir daire (dolayısıyla adı), yarım daire veya spiral oluşturan kolektif bir danstır. Buna Karadağ'da Oro (veya "Kartal dansı") denir. Bölgenin diğer kültürlerinde de benzer dairesel danslar bulunmaktadır.
Destansı şarkılar
Karadağlıların uzun zamandır özgürlük ve bağımsızlık mücadelesi tarihi, sürekli olarak sözlü epik şiir gelenekleriyle bağlantılıdır. Geleneksel olarak, decasyllabic şiir ölçüsünde kahramanların ve savaşların hikâyelerini söyleyen veya okuyan, hikâye anlatıcısı (guslar) tarafından çalınan tek telli bir enstrüman olan bir gusle aracılığıyla üretilen müzik eşliğinde dinleyicilere icra edilirler. Tarihsel olarak bu şarkılar halk üzerinde muazzam bir motivasyon gücüne sahipti. Guslar, en iyi savaşçılara olduğu kadar yazarlara, yani tarih yazarlarına, tercüman oldukları kadar saygı duyuyordu. Şu anda, bu gelenekler ülkenin kuzey bölgelerinde biraz daha canlıdır (Doğu Hersek, Batı Sırbistan ve Dalmaçya'nın merkezindeki insanlarla da paylaşılıyor).
Karadağ isimleri
Karadağ halkına özgü, Karadağlıların farklı kültürlerini sergileyen birçok Karadağca isim var.
Kapsamlı bir liste için bakınız: Karadağca verilen isimler14 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
Yerel mutfak
Karadağ mutfağı, Karadağ'ın coğrafi konumunun ve uzun tarihinin bir sonucudur. Karadağ'ın ve Adriyatik kıyılarının geleneksel yemekleri, ekmek yapma tarzında, etin kürlenme ve kurutulma şeklini, peynir yapımı, şarap ve alkollü içecekleri, çorba ve güveç yapma stilini gösteren belirgin bir İtalyan lezzetine sahiptir: polenta, biber dolması, köfte, priganice, japraci, raštan, vb.
İkinci büyük etki Levant ve Türkiye'den gelir, sarma, musakka, pilav, pide, börek, ćevapi, kebap, baklava ve tulumba gibi Türk tatlıları vb. Macar yemekleri arasından da çok yaygın olan gulaş, satarash ve djuvech bulunur. Son olarak, Hırvat mutfağı çoğunlukla tatlılar bölümünde iz bırakmıştır.
Ayrıca krep, çörek, reçel, sayısız bisküvi ve kek çeşitleri Karadağ'ın mutfağına önemli katkıda bulunur. Viyana tarzı ekmek dükkanlardaki en yaygın ekmek türüdür.
Karadağ mutfağı da coğrafi olarak değişir; kıyı bölgesindeki yemekler kuzey yayla bölgesindeki yemeklerden farklıdır. Kıyı alanı geleneksel olarak Akdeniz mutfağının bir temsilcisidir ve deniz ürünleri ortak bir yemektir.
Mimari
Karadağ, Romanesk öncesi, Gotik ve Barok dönemlere ait miras alanları da dahil olmak üzere bir dizi önemli kültürel ve tarihi alana sahiptir. Karadağ kıyı bölgesi, özellikle Saint Tryphon Katedrali, St. Luke Bazilikası (800 yıldan fazla), Our Lady of the Rock (Škrpjela), Savina Manastırı ve diğerleri de dahil olmak üzere çoğunlukla Venedik mimarisiyle ilgili dini anıtları ile bilinir. Cattaro antik kenti (şu anda Kotor olarak adlandırılmaktadır) Venedik mimarisinin önemli bir örneği olarak UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Mimarlıkta ve dini sanatta Bizans etkisi özellikle ülkenin iç mekanında belirgindir.
Edebiyat
 |  |
| Cetinje Octoechos | Dağ Çelengi |
Karadağ edebiyatı Karadağca, Sırpça ve ülkede konuşulan diğer ilgili dillerde yazılmış, Karadağ'da yaratılan tüm (tarihsel ve modern) edebiyat çalışmalarını ifade eder.
Özellikleri
En az 800 yıl önce (Duklja Rahibi Kroniği gibi) yazılmış eserler olmasına rağmen, en önemli temsilciler 19. ve 20. yüzyılda yaşayan ve çoğunlukla Sırpça yazan yazarlardır. Bölgede yazılan ilk edebi eserler on asırlıktır ve ilk Karadağca kitap beş yüz yıl önce basılmıştır.
Venedik Cattarosu'nda (şimdi Kotor), Karadağ kıyılarında Rönesans kültürünü tanıtan, Latince ve İtalyanca eserler yazmış bir grup yazar ve şair vardı: Ludovico Pasquali, Giovanni Bona de Boliris, Giovanni Polizza, Giorgio Bisanti, Girolamo Pima, Timoteo Cisilla, Giovanni Crussala, Giuseppe Bronza ve Girolamo Panizzola.
Devlete ait ilk matbaa (Crnojevići Matbaası) 1494 yılında Çetine'de bulunuyordu ve burada ilk Güney Slav kitabı aynı yıl basıldı (Oktoih). 13. yüzyıldan kalma bir dizi Orta Çağ el yazması Karadağ manastırlarında tutulmaktadır. Geleneksel sözlü epik şiirinin alt katmanında II. Petar Petrović Njegoš gibi yazarlar kendi ifadelerini yarattılar. Sırpça dilinde yazılmış destansı Gorski Vijenac (Dağ Çelengi), Karadağ Sırpları kültürünün merkez noktasını sunuyor.
Önemli yazarlar
- 18. ve 19. yüzyıllarda : II. Petar Petrović Njegoš, Andrija Zmajević, Vasilije Petrović-Njegoš, I. Petar Petrović-Njegoš, Vuk Vrčević, Stefan Mitrov Ljubiša ve Marko Miljanov .
- 20. yüzyılda: Mihailo Lalić, Milovan Đilas, Radovan Zogović, Ćamil Sijarić, Miodrag Bulatović, Čedo Vuković, Mirko Kovač, Dragan Radulović, Borislav Pekić ve Vito Nikolić .
- Çağdaş yazarlar: Balša Brković, Borislav Jovanović, Jevrem Brković, Andrej Nikolaidis, Tanja Bakić, Bosiljka Pušić ve Dragana Kršenković Brković .
Resim ve heykel
Karadağlı ressamlar, Karadağ kültürünün dünyadaki onaylanmasına büyük katkıda bulundular. Dünyanın diğer bölgelerine (Paris, Belgrad, Zagreb) ulaşırken, Karadağ'ın kültürünü de yanlarına alarak sanat eserleri aracılığıyla başkalarına aktardılar. Son 15 yılda, Çetine Güzel Sanatlar Fakültesi'nin açılışı, yepyeni bir yetenek dalgası getirdi. Karadağ'ın en önemli ressamlarından bazıları şunlardır: Milo Milunović, Petar Lubarda, Dado Đurić, Uroš Tošković, Vojo Stanić, Dimitrije Popović, Boris Dragojević ve heykeltıraş Risto Stijović .
Müzik
Karadağ müziği, ülkenin eşsiz müzik geleneğinin ve Batı müzik etkilerinin bir karışımını temsil eder. Karadağ müziği, özellikle edebiyatı ve görsel sanatları ile karşılaştırıldığında nispeten göz ardı edilmiştir. Bununla birlikte, 20. yüzyıl birkaç seçkin besteci ve tercüman ortaya çıktı. Kotor ve Titograd'daki Uzmanlaşmış Müzik Liseleri, klasik müzik eğitiminin temel direkleriydi, ikincisi 20. yüzyılın son on yılında akademi rütbesine yükseltildi. Koro ve Oda müziğine özellikle dikkat edilir. Buna ek olarak, profesyonel bir orkestra Podgorica'daki ulusal bir TV tarafından sürdürülür.
Geçmişe genel bakış
10. ve 11. yüzyıllarda Adriyatik kıyısından bilinen en eski besteci, dini ilahiler bestecisi (Duklja Jovanı) idi. 12. yüzyılın sonunda, şimdi müzik aletlerinin laik kullanımını tanımlayan Ljetopis Popa Dukljanina adlı bir senaryo yapıldı. Venedikli bir yayıncı LA Giunta tarafından yazılan 15. yüzyıldan kalma yedi ayin, Kotor'daki St. Clara Manastırı'nda kurtarıldı. O yüzyıllarda "Venedik tarzı" tipik müzik kıyı Karadağ'a (daha sonra Venedik Arnavutluku olarak adlandırılır) tanıtıldı.
Dini müzik gelişimi 19. yüzyılda Kotor'da bir Katolik şarkı akademisi açıldığında ortaya çıktı. Ayrıca, 20. yüzyılın müzikal rönesansına kadar, Karadağ müziği esas olarak basit geleneksel enstrümana, gusleye dayanıyordu. "Jedinstvo" adlı en eski şarkı söyleyen toplum 1839'da Kotor'da kuruldu. 1870 yılında Çetine'de ilk Karadağ Ordusu Müziği oluşmaya başladı; orkestra için pek fazla kişi başvurmamış olsa da, Karadağ toplumunda asker olmak müzisyen olmaktan çok daha değerliydi. Birçok akademisyen Karadağ müziğine en büyük katkının, hayatının büyük bölümünü bu alanlarda geçiren İtalyan besteciden olduğu düşünülüyor: Dionisio de Sarno San Giorgio.
Kral Nikola'nın eserinden esinlenerek "Balkan İmparatoriçesi" ile, 19. yüzyılın ikinci yarısında İtalyan eleştirisinin tüm övgülerini aldı. Karadağ'daki ilk müzik okulu 1934 yılında Çetine'de kuruldu.
Geleneksel müzik
Geleneksel müzik mirası Karadağ'ın farklı bölgelerinde biraz farklıdır. Geleneksel müzikte, Kotor Körfezi bölgesi, Eski Karadağ ve sancak bölgelerinde farklı stiller fark edilebilir. Eski Karadağ geleneksel müziği geleneksel enstrüman olan gusle etrafında kuruludur. Müzik ağırlıklı olarak vokal veya enstrümantal-vokaldir. Birçok şarkı epik şiirlerden uyarlanmıştır ve Karadağ geleneğinin olaylarına ve masallarına dayanmaktadır.
Klasik müzik
Ülkenin savunma savaşları ve sürekli özgürlük mücadelesi ile dolu çalkantılı tarihi nedeniyle kültürün, özellikle müziğin gelişimi Karadağlılar için ikinci bir ilgi alanı oldu. İlk kayda değer Karadağ bestecisi Jovan Ivanišević (1860-1889) idi. Prag'da bile piyano minyatürleri, orkestra, solo ve koro şarkıları besteledi. 29 yaşındayken öldü. 19. yüzyılda, ünlü "Balkan İmparatoriçesi" gibi Karadağ'dan ve kültüründen ilham alan librettoları olan birçok opera da vardı. Diğer tanınmış 19. yüzyıl bestecileri arasında Prag müzik okullarından mezun olan Aleksa Ivanović ve Dragan Milošević yer almaktadır.
Müzik okullarının ilk tanıtıldığı ve kültürün daha hızlı gelişmeye başladığı 20. yüzyılın başında Karadağ müziği gelişmeye başladı. Özellikle 20. yüzyıl boyunca Karadağ'dan bir dizi önemli klasik müzik bestecisi olmuştur. 20. yüzyılın ilk yarısında iki müzik okulu gelişti: biri Çetine'de, diğeri Podgorica'da. O zamanın müzik gelişiminde önemli bir rol, her gün çeşitli müzik programları yayınlayan ve müziğin popülerleşmesine yardımcı olan Radio Titograd tarafından çalındı. O zaman, besteciler köklerine dönmeye başladı ve modern kompozisyonlarda birçok geleneksel unsuru tanıttı. Ayrıca 1940'lı ve 1950'li yıllarda Kotor, Podgorica, Çetine, Tivat, Herceg Novi, Nikšić, Bar, Ülgün ve Berane'de müzik okulları açıldı.
Arjantinli besteci Mauricio Annunziata, Karadağ kültürüne, dinine ve müziğine sahip olan kantatı, Akatist Op. 108'i, Hymns of Praise to Saint Basil of Ostrog, Mayıs 2008'de Roma'daki Basilica Santa Maria del Popolo'da solo sesler, koro ve orkestra için org versiyonunda üretti. Bu konser, Karadağ'ın Bağımsızlığının ikinci yıldönümünü kutladı ve Kutsal Makam akredite edilen tüm diplomatik birliklerin ve Vatikan'ın en yüksek otoritelerinin önünde yapıldı. Çalışma Dragana Polovič tarafından üretilen metnin İtalyanca versiyonunda son derece başarılıydı.
Bugün Karadağ, aralarında Karadağlı gitar ikilisi (Goran Krivokapić ve Danijel Cerović) ve Miloš Karadaglić gibi ödüllü birkaç klasik gitarist ile tanınıyor .
Karadağ'da popüler müzik
Muhtemelen Karadağ'dan en iyi bilinen rock grubu Çetine'den Perper'dir . Diğer önemli rock grupları arasında Nikšić'den DST ve Highway, Autogeni Trening, Gospoda Glembajevi ve başkent Podgorica'dan Mikrokozma'yı içeriyor. Eski Yugoslavya boyunca popüler olan Karadağlı rock müzisyenleri arasında Marinko Pavićević, Miladin Šobić ve Rambo Amadeus yer alıyor. Karadağlı tanınmış pop şarkıcıları Sergej Ćetković, Vanja Radovanović, Slavko Kalezić, Bojan Marović, Knez, Vlado Georgiev, Nina Petković, Andrea Demirović, Stefan Filipović, Nina Žižić, aynı zamanda No Name ve D mol pop müzik gruplarıdır. Karadağ'daki birkaç rock ve pop festivallerinin önde gelenleri şunlardır: Sea Dance Festival, Cetinje Beer Fest, Podgorica'da ''City Groove'', Nikšić 'de ''Lake'' ve ''Bedem'' Fests ve diğer birçok yaz müzik festivalleri.
Karadağ'daki hip hop 1990'ların ortalarında gelişti ve çoğunlukla o zamanların en ünlü Karadağlı hip hop grubu Monteniggers sayesinde popüler oldu . Popülerliklerinin ardından başka bir hip hop sanatçısı ortaya çıktı. Şarkı temaları günlük yaşamda genellikle komik yorumlardı. Birkaç yıl süren durgunluğun ardından yeni bir Karadağ hip hop dalgası Kotor'dan Who See, Bar'dan Barska Stoka, Nikšić'den Psiho Mistik ve Bacili ve Podgorica'dan Džej Džej Okoča ve Sivilo gibi giderek artan sayıda hip hop odaklı sanatçı ve gruplarla ortaya çıkmaya başladı. Bu sanatçıların karşılaştığı temel sorun, plak şirketlerinden destek eksikliği ve hip hop projeleri için yetersiz fondu. Şu anda Karadağ'da az sayıda aktif hip hop festivalleri var, en ünlüsü "Asfaltiranje"dir.
1980'lerin ve 1990'ların sonlarında, çoğunlukla bu şarkıları yayınlayan "Elmag radyosu" sayesinde dans müziği popüler oldu. En iyi bilinen gruplar: H2O (Bar'dan), This Beat, Bass Reflex, Brchko, PG Crew, Maxi Playboy, Koko Kid (Podgorica'dan), Bianco Nero (İtalyanca: Siyah Beyaz), Grofovi (Mojkovac'tan) ve diğerleri.
Performans sanatları
Film
Yaklaşık 600.000 kişilik nüfusu göz önüne alındığında, Karadağ, 1961'de ilk Yugoslav Oscar ödülü sahibi Dušan Vukotić, Veljko Bulajić ve Živko Nikolić gibi seçkin film yönetmenleri ve aktörleri üretti ve diğer önemli Karadağlı yönetmen ve film yapımcıları şunlardır: Krsto Papić, Branko Baletić, Velimir Stojanović, Zdravko Velimirović, Bane Bastać, Predrag Golubović, Krsto Škanata, Milo Đukanović ve yeni nesil perspektif film yapımcıları Ivan Salatić, Gojko Berkuljan, Marija Perović, Nikola Vukčević, Željko Sošić ve Ivona Juka.
2013 yılında Karadağlı film Bad Destiny, ülkeden En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü'ne gönderilen ilk film oldu.
Karadağ'ın en ünlü aktörleri arasında: Milutin Karadžić, Mladen Nelević, Milorad Janketić, Žarko Laušević, Miodrag Krivokapić, Branimir Popović, Dejan Čukić, Andrija Milošević, Petar Strugar ve Momčilo Otašević yer almaktadır.
Tiyatro
Önemli tiyatrolar arasında Podgorica'daki Karadağ Ulusal Tiyatrosu, Nikšić'teki Nikšić Tiyatrosu ve Podgorica'daki Şehir Tiyatrosu bulunmaktadır. Karadağ Ulusal Tiyatrosu tek profesyonel tiyatrodur ve Çetine'de bulunan Drama Fakültesi ile birlikte tiyatro üretiminin ülkedeki en çok payından sorumludur. Yaz aylarında Budva'daki Şehir Tiyatrosu, eski Yugoslavya'nın ve dünyanın her köşesinden gelen sanatçılar için bir sahne olarak öncelik kazanıyor.
Birçok akademisyen, tiyatroda Karadağ müziğine en büyük katkının, yaşamının büyük bölümünü bu alanlarda geçiren İtalyan besteci Dionisio de Sarno San Giorgio'dan geldiğine inanıyor.
Yabancı eserlerde tema olarak Karadağ
- Hırvat yazar ve şair Ivan Mažuranić, Karadağ temalı epik bir şiir yazdı: The Death of Smail-aga Čengić.
- 2006 James Bond filmi Casino Royale kısmen Karadağ'da geçmektedir.
- F. Scott Fitzgerald'ın Muhteşem Gatsby eseri, Jay Gatsby'nin savaş çabaları için Karadağ'dan aldığı madalyaya atıfta bulunuyor.
- Rex Stout'un kurgusal karakteri Nero Wolfe, Karadağ'da doğdu.
Kaynakça
- ^ "Montenegro". . 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2019.
- ^ . 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
- ^ a b Works of Dionisio De Sarno San Giorgio, mostly done in Montenegro
- ^ . 30 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
- ^ "Film "As pik – loša sudbina" kandidat Crne Gore za nominaciju za Oskara". pobjeda. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.
- ^ "Oscars: Serbia Nominates 'Circles' and Montenegro Taps 'Bad Destiny' in Foreign Language Category". Hollywood Reporter. 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karadag kulturu tarihi ve cografi konumu sayesinde cogulcu ve cesitlidir Karadag kulturu esas olarak Antik Roma Hristiyanlik Islam Bizans Imparatorlugu Osmanli Imparatorlugu Venedik Cumhuriyeti Avusturya Macaristan ve Yugoslavya dan etkilenmistir Degerler ve normlar1889 da Cetine Manastiri Eski KaradagEtik inanclar ve yasalar Karadag kulturunun cok onemli bir boyutu eski bir Karadag onur simgesi olan kabaca insanlik ve cesaret olarak tercume edilen Cojstvo birini kendinizden savunma eylemi ve Junastvo cesaret etik idealidir Yuzyillar suren savasci tarihinin bir baska sonucu yazili olmayan sovalyelik kurallari halkinin gercek bir saygisini hak etmek icin bir kisinin durustluk haysiyet alcakgonulluluk fedakarlik baskalarina saygi ve cesaretle birlikte dogruluk erdemlerini gostermesi gerektigi sartini kosar Eski zamanlardaki savaslar Karadaglilarin olumune savasmasiyla sonuclanirdi cunku yakalanmak en buyuk utanc olarak kabul edilirdi Bu davranis kurallari Karadag in her etik inanc sisteminde daha cok veya daha az olcude koklesmistir ve bunlari gercekten anlamak icin akilda tutulmasi esastir Karadag da bir gelenek Kral Nikola tarafindan hukumdarligi sirasinda yasalasti ve buna gore evlilik sembolu olarak yeni evliler dugun gununde bir zeytin agaci dikerdi Krvna Osveta olarak bilinen meshur Karadag geleneksel kan davasi kanununa gore bir Karadagli Arnavutlarin Gjakmarrje sine benzer sekilde katili ya da katilin yakin akrabalarindan birini oldurerek akrabasini oldurenden intikam almak zorundadir Din ve inanc Karadag toplumu hala cok ataerkil ve muhafazakardir 2011 nufus sayimina gore Karadaglilarin 96 sindan fazlasinin buyuk cogunlugu kendilerini bir dini orgutun uyesi olarak ilan ediyor Dogu Ortodoks Hristiyanligi Karadag da baskin dini mezhep olsa da hem Katolik Hristiyanligin hem de Islam in onemli sayida taraftari vardir Baskin kilise Sirp Ortodoks Kilisesi dir ancak bir Karadag Ortodoks Kilisesi de mevcuttur Gelenek ve gorenekler Slava Sirp Ortodoks Kilisesi inananlarinin ozel bir gelenegidir her ailenin bayram gunlerinde saygi duyduklari bir koruyucu azizi vardir Sirp Ortodoks Kilisesi geleneksel julyen takvimini kullaniyor Noel Gunu 25 Aralik su anda miladi takvimde 7 Ocak a denk gelmektedir bu yuzden Sirplar 7 Ocak ta Noel i kutluyor Kudus Rusya Gurcistan Ukrayna ve Greek Old Calendarists Ortodoks kiliseleriyle ayni gunde kutluyorlar Badnjak eve getirilen ve Karadag daki Dogu Ortodoks Noel kutlamalarinda onemli bir gelenek olan Noel Arifesi aksami atese verilen bir agac dali veya genc bir agactir Badnjak in kesildigi agac tercihen genc ve duz bir Avusturya mesesi Noel Arifesi sabahinin erken saatlerinde bir torenle kesilir Kesim hazirlik getirme ve atese atma bircok bolgesel varyasyon ile suslu rituellerle yapilmaktadir GelenekKaradag da erkek halk kostumuHalk danslari Geleneksel halk dansi Karadaglilar Sirplar ve Makedonlar arasinda yaygin olan kolo adli bir daire dansidir Bir grup insanin genellikle birkac duzine en az uc birbirlerini elleriyle tuttugu veya ellerini belinde bagladiklari bir daire dolayisiyla adi yarim daire veya spiral olusturan kolektif bir danstir Buna Karadag da Oro veya Kartal dansi denir Bolgenin diger kulturlerinde de benzer dairesel danslar bulunmaktadir Destansi sarkilar Karadaglilarin uzun zamandir ozgurluk ve bagimsizlik mucadelesi tarihi surekli olarak sozlu epik siir gelenekleriyle baglantilidir Geleneksel olarak decasyllabic siir olcusunde kahramanlarin ve savaslarin hikayelerini soyleyen veya okuyan hikaye anlaticisi guslar tarafindan calinan tek telli bir enstruman olan bir gusle araciligiyla uretilen muzik esliginde dinleyicilere icra edilirler Tarihsel olarak bu sarkilar halk uzerinde muazzam bir motivasyon gucune sahipti Guslar en iyi savascilara oldugu kadar yazarlara yani tarih yazarlarina tercuman olduklari kadar saygi duyuyordu Su anda bu gelenekler ulkenin kuzey bolgelerinde biraz daha canlidir Dogu Hersek Bati Sirbistan ve Dalmacya nin merkezindeki insanlarla da paylasiliyor Karadag isimleri Karadag halkina ozgu Karadaglilarin farkli kulturlerini sergileyen bircok Karadagca isim var Kapsamli bir liste icin bakiniz Karadagca verilen isimler14 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Yerel mutfak Karadag da yemekler Karadag mutfagi Karadag in cografi konumunun ve uzun tarihinin bir sonucudur Karadag in ve Adriyatik kiyilarinin geleneksel yemekleri ekmek yapma tarzinda etin kurlenme ve kurutulma seklini peynir yapimi sarap ve alkollu icecekleri corba ve guvec yapma stilini gosteren belirgin bir Italyan lezzetine sahiptir polenta biber dolmasi kofte priganice japraci rastan vb Ikinci buyuk etki Levant ve Turkiye den gelir sarma musakka pilav pide borek cevapi kebap baklava ve tulumba gibi Turk tatlilari vb Macar yemekleri arasindan da cok yaygin olan gulas satarash ve djuvech bulunur Son olarak Hirvat mutfagi cogunlukla tatlilar bolumunde iz birakmistir Ayrica krep corek recel sayisiz biskuvi ve kek cesitleri Karadag in mutfagina onemli katkida bulunur Viyana tarzi ekmek dukkanlardaki en yaygin ekmek turudur Karadag mutfagi da cografi olarak degisir kiyi bolgesindeki yemekler kuzey yayla bolgesindeki yemeklerden farklidir Kiyi alani geleneksel olarak Akdeniz mutfaginin bir temsilcisidir ve deniz urunleri ortak bir yemektir MimariKaradag Romanesk oncesi Gotik ve Barok donemlere ait miras alanlari da dahil olmak uzere bir dizi onemli kulturel ve tarihi alana sahiptir Karadag kiyi bolgesi ozellikle Saint Tryphon Katedrali St Luke Bazilikasi 800 yildan fazla Our Lady of the Rock Skrpjela Savina Manastiri ve digerleri de dahil olmak uzere cogunlukla Venedik mimarisiyle ilgili dini anitlari ile bilinir Cattaro antik kenti su anda Kotor olarak adlandirilmaktadir Venedik mimarisinin onemli bir ornegi olarak UNESCO Dunya Mirasi listesinde yer almaktadir Mimarlikta ve dini sanatta Bizans etkisi ozellikle ulkenin ic mekaninda belirgindir EdebiyatCetinje Octoechos Dag Celengi Karadag edebiyati Karadagca Sirpca ve ulkede konusulan diger ilgili dillerde yazilmis Karadag da yaratilan tum tarihsel ve modern edebiyat calismalarini ifade eder Ozellikleri En az 800 yil once Duklja Rahibi Kronigi gibi yazilmis eserler olmasina ragmen en onemli temsilciler 19 ve 20 yuzyilda yasayan ve cogunlukla Sirpca yazan yazarlardir Bolgede yazilan ilk edebi eserler on asirliktir ve ilk Karadagca kitap bes yuz yil once basilmistir Venedik Cattarosu nda simdi Kotor Karadag kiyilarinda Ronesans kulturunu tanitan Latince ve Italyanca eserler yazmis bir grup yazar ve sair vardi Ludovico Pasquali Giovanni Bona de Boliris Giovanni Polizza Giorgio Bisanti Girolamo Pima Timoteo Cisilla Giovanni Crussala Giuseppe Bronza ve Girolamo Panizzola Devlete ait ilk matbaa Crnojevici Matbaasi 1494 yilinda Cetine de bulunuyordu ve burada ilk Guney Slav kitabi ayni yil basildi Oktoih 13 yuzyildan kalma bir dizi Orta Cag el yazmasi Karadag manastirlarinda tutulmaktadir Geleneksel sozlu epik siirinin alt katmaninda II Petar Petrovic Njegos gibi yazarlar kendi ifadelerini yarattilar Sirpca dilinde yazilmis destansi Gorski Vijenac Dag Celengi Karadag Sirplari kulturunun merkez noktasini sunuyor Onemli yazarlar 18 ve 19 yuzyillarda II Petar Petrovic Njegos Andrija Zmajevic Vasilije Petrovic Njegos I Petar Petrovic Njegos Vuk Vrcevic Stefan Mitrov Ljubisa ve Marko Miljanov 20 yuzyilda Mihailo Lalic Milovan Đilas Radovan Zogovic Camil Sijaric Miodrag Bulatovic Cedo Vukovic Mirko Kovac Dragan Radulovic Borislav Pekic ve Vito Nikolic Cagdas yazarlar Balsa Brkovic Borislav Jovanovic Jevrem Brkovic Andrej Nikolaidis Tanja Bakic Bosiljka Pusic ve Dragana Krsenkovic Brkovic Resim ve heykelKaradagli ressamlar Karadag kulturunun dunyadaki onaylanmasina buyuk katkida bulundular Dunyanin diger bolgelerine Paris Belgrad Zagreb ulasirken Karadag in kulturunu de yanlarina alarak sanat eserleri araciligiyla baskalarina aktardilar Son 15 yilda Cetine Guzel Sanatlar Fakultesi nin acilisi yepyeni bir yetenek dalgasi getirdi Karadag in en onemli ressamlarindan bazilari sunlardir Milo Milunovic Petar Lubarda Dado Đuric Uros Toskovic Vojo Stanic Dimitrije Popovic Boris Dragojevic ve heykeltiras Risto Stijovic MuzikKaradag muzigi ulkenin essiz muzik geleneginin ve Bati muzik etkilerinin bir karisimini temsil eder Karadag muzigi ozellikle edebiyati ve gorsel sanatlari ile karsilastirildiginda nispeten goz ardi edilmistir Bununla birlikte 20 yuzyil birkac seckin besteci ve tercuman ortaya cikti Kotor ve Titograd daki Uzmanlasmis Muzik Liseleri klasik muzik egitiminin temel direkleriydi ikincisi 20 yuzyilin son on yilinda akademi rutbesine yukseltildi Koro ve Oda muzigine ozellikle dikkat edilir Buna ek olarak profesyonel bir orkestra Podgorica daki ulusal bir TV tarafindan surdurulur Gecmise genel bakis 10 ve 11 yuzyillarda Adriyatik kiyisindan bilinen en eski besteci dini ilahiler bestecisi Duklja Jovani idi 12 yuzyilin sonunda simdi muzik aletlerinin laik kullanimini tanimlayan Ljetopis Popa Dukljanina adli bir senaryo yapildi Venedikli bir yayinci LA Giunta tarafindan yazilan 15 yuzyildan kalma yedi ayin Kotor daki St Clara Manastiri nda kurtarildi O yuzyillarda Venedik tarzi tipik muzik kiyi Karadag a daha sonra Venedik Arnavutluku olarak adlandirilir tanitildi Gusle Karadag geleneksel halk enstrumani Dini muzik gelisimi 19 yuzyilda Kotor da bir Katolik sarki akademisi acildiginda ortaya cikti Ayrica 20 yuzyilin muzikal ronesansina kadar Karadag muzigi esas olarak basit geleneksel enstrumana gusleye dayaniyordu Jedinstvo adli en eski sarki soyleyen toplum 1839 da Kotor da kuruldu 1870 yilinda Cetine de ilk Karadag Ordusu Muzigi olusmaya basladi orkestra icin pek fazla kisi basvurmamis olsa da Karadag toplumunda asker olmak muzisyen olmaktan cok daha degerliydi Bircok akademisyen Karadag muzigine en buyuk katkinin hayatinin buyuk bolumunu bu alanlarda geciren Italyan besteciden oldugu dusunuluyor Dionisio de Sarno San Giorgio Kral Nikola nin eserinden esinlenerek Balkan Imparatoricesi ile 19 yuzyilin ikinci yarisinda Italyan elestirisinin tum ovgulerini aldi Karadag daki ilk muzik okulu 1934 yilinda Cetine de kuruldu Geleneksel muzik Geleneksel muzik mirasi Karadag in farkli bolgelerinde biraz farklidir Geleneksel muzikte Kotor Korfezi bolgesi Eski Karadag ve sancak bolgelerinde farkli stiller fark edilebilir Eski Karadag geleneksel muzigi geleneksel enstruman olan gusle etrafinda kuruludur Muzik agirlikli olarak vokal veya enstrumantal vokaldir Bircok sarki epik siirlerden uyarlanmistir ve Karadag geleneginin olaylarina ve masallarina dayanmaktadir Klasik muzik Ulkenin savunma savaslari ve surekli ozgurluk mucadelesi ile dolu calkantili tarihi nedeniyle kulturun ozellikle muzigin gelisimi Karadaglilar icin ikinci bir ilgi alani oldu Ilk kayda deger Karadag bestecisi Jovan Ivanisevic 1860 1889 idi Prag da bile piyano minyaturleri orkestra solo ve koro sarkilari besteledi 29 yasindayken oldu 19 yuzyilda unlu Balkan Imparatoricesi gibi Karadag dan ve kulturunden ilham alan librettolari olan bircok opera da vardi Diger taninmis 19 yuzyil bestecileri arasinda Prag muzik okullarindan mezun olan Aleksa Ivanovic ve Dragan Milosevic yer almaktadir Muzik okullarinin ilk tanitildigi ve kulturun daha hizli gelismeye basladigi 20 yuzyilin basinda Karadag muzigi gelismeye basladi Ozellikle 20 yuzyil boyunca Karadag dan bir dizi onemli klasik muzik bestecisi olmustur 20 yuzyilin ilk yarisinda iki muzik okulu gelisti biri Cetine de digeri Podgorica da O zamanin muzik gelisiminde onemli bir rol her gun cesitli muzik programlari yayinlayan ve muzigin populerlesmesine yardimci olan Radio Titograd tarafindan calindi O zaman besteciler koklerine donmeye basladi ve modern kompozisyonlarda bircok geleneksel unsuru tanitti Ayrica 1940 li ve 1950 li yillarda Kotor Podgorica Cetine Tivat Herceg Novi Niksic Bar Ulgun ve Berane de muzik okullari acildi Arjantinli besteci Mauricio Annunziata Karadag kulturune dinine ve muzigine sahip olan kantati Akatist Op 108 i Hymns of Praise to Saint Basil of Ostrog Mayis 2008 de Roma daki Basilica Santa Maria del Popolo da solo sesler koro ve orkestra icin org versiyonunda uretti Bu konser Karadag in Bagimsizliginin ikinci yildonumunu kutladi ve Kutsal Makam akredite edilen tum diplomatik birliklerin ve Vatikan in en yuksek otoritelerinin onunde yapildi Calisma Dragana Polovic tarafindan uretilen metnin Italyanca versiyonunda son derece basariliydi Bugun Karadag aralarinda Karadagli gitar ikilisi Goran Krivokapic ve Danijel Cerovic ve Milos Karadaglic gibi odullu birkac klasik gitarist ile taniniyor Karadag da populer muzik Muhtemelen Karadag dan en iyi bilinen rock grubu Cetine den Perper dir Diger onemli rock gruplari arasinda Niksic den DST ve Highway Autogeni Trening Gospoda Glembajevi ve baskent Podgorica dan Mikrokozma yi iceriyor Eski Yugoslavya boyunca populer olan Karadagli rock muzisyenleri arasinda Marinko Pavicevic Miladin Sobic ve Rambo Amadeus yer aliyor Karadagli taninmis pop sarkicilari Sergej Cetkovic Vanja Radovanovic Slavko Kalezic Bojan Marovic Knez Vlado Georgiev Nina Petkovic Andrea Demirovic Stefan Filipovic Nina Zizic ayni zamanda No Name ve D mol pop muzik gruplaridir Karadag daki birkac rock ve pop festivallerinin onde gelenleri sunlardir Sea Dance Festival Cetinje Beer Fest Podgorica da City Groove Niksic de Lake ve Bedem Fests ve diger bircok yaz muzik festivalleri Karadag daki hip hop 1990 larin ortalarinda gelisti ve cogunlukla o zamanlarin en unlu Karadagli hip hop grubu Monteniggers sayesinde populer oldu Populerliklerinin ardindan baska bir hip hop sanatcisi ortaya cikti Sarki temalari gunluk yasamda genellikle komik yorumlardi Birkac yil suren durgunlugun ardindan yeni bir Karadag hip hop dalgasi Kotor dan Who See Bar dan Barska Stoka Niksic den Psiho Mistik ve Bacili ve Podgorica dan Dzej Dzej Okoca ve Sivilo gibi giderek artan sayida hip hop odakli sanatci ve gruplarla ortaya cikmaya basladi Bu sanatcilarin karsilastigi temel sorun plak sirketlerinden destek eksikligi ve hip hop projeleri icin yetersiz fondu Su anda Karadag da az sayida aktif hip hop festivalleri var en unlusu Asfaltiranje dir 1980 lerin ve 1990 larin sonlarinda cogunlukla bu sarkilari yayinlayan Elmag radyosu sayesinde dans muzigi populer oldu En iyi bilinen gruplar H2O Bar dan This Beat Bass Reflex Brchko PG Crew Maxi Playboy Koko Kid Podgorica dan Bianco Nero Italyanca Siyah Beyaz Grofovi Mojkovac tan ve digerleri Performans sanatlariFilm Yaklasik 600 000 kisilik nufusu goz onune alindiginda Karadag 1961 de ilk Yugoslav Oscar odulu sahibi Dusan Vukotic Veljko Bulajic ve Zivko Nikolic gibi seckin film yonetmenleri ve aktorleri uretti ve diger onemli Karadagli yonetmen ve film yapimcilari sunlardir Krsto Papic Branko Baletic Velimir Stojanovic Zdravko Velimirovic Bane Bastac Predrag Golubovic Krsto Skanata Milo Đukanovic ve yeni nesil perspektif film yapimcilari Ivan Salatic Gojko Berkuljan Marija Perovic Nikola Vukcevic Zeljko Sosic ve Ivona Juka 2013 yilinda Karadagli film Bad Destiny ulkeden En Iyi Uluslararasi Film Akademi Odulu ne gonderilen ilk film oldu Karadag in en unlu aktorleri arasinda Milutin Karadzic Mladen Nelevic Milorad Janketic Zarko Lausevic Miodrag Krivokapic Branimir Popovic Dejan Cukic Andrija Milosevic Petar Strugar ve Momcilo Otasevic yer almaktadir Tiyatro Onemli tiyatrolar arasinda Podgorica daki Karadag Ulusal Tiyatrosu Niksic teki Niksic Tiyatrosu ve Podgorica daki Sehir Tiyatrosu bulunmaktadir Karadag Ulusal Tiyatrosu tek profesyonel tiyatrodur ve Cetine de bulunan Drama Fakultesi ile birlikte tiyatro uretiminin ulkedeki en cok payindan sorumludur Yaz aylarinda Budva daki Sehir Tiyatrosu eski Yugoslavya nin ve dunyanin her kosesinden gelen sanatcilar icin bir sahne olarak oncelik kazaniyor Bircok akademisyen tiyatroda Karadag muzigine en buyuk katkinin yasaminin buyuk bolumunu bu alanlarda geciren Italyan besteci Dionisio de Sarno San Giorgio dan geldigine inaniyor Yabanci eserlerde tema olarak KaradagHirvat yazar ve sair Ivan Mazuranic Karadag temali epik bir siir yazdi The Death of Smail aga Cengic 2006 James Bond filmi Casino Royale kismen Karadag da gecmektedir F Scott Fitzgerald in Muhtesem Gatsby eseri Jay Gatsby nin savas cabalari icin Karadag dan aldigi madalyaya atifta bulunuyor Rex Stout un kurgusal karakteri Nero Wolfe Karadag da dogdu Kaynakca Montenegro 18 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2019 26 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2020 a b Works of Dionisio De Sarno San Giorgio mostly done in Montenegro 30 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2020 Film As pik losa sudbina kandidat Crne Gore za nominaciju za Oskara pobjeda 29 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2013 Oscars Serbia Nominates Circles and Montenegro Taps Bad Destiny in Foreign Language Category Hollywood Reporter 7 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2013