Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Metal zehirlenmesi veya metal toksisitesi; belirli metallerin belirli biçim ve dozlarda yaşam üzerindeki zehirleyici etkisidir. Birtakım metaller, zehirli çözünür bileşikler oluşturduklarında zehirlidir. Birtakım metallerin biyolojik bir rolü yoktur, başka bir deyişle yaşam için zorunlu (esansiyel) minerallerden değildir veya belirli bir türevdeyken zehirlidir. Söz konusu metalin kurşun olması durumunda, kurşunun ölçülebilir herhangi bir miktarının sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Metal zehirlenmesinin genellikle ağır metaller ile anlamdaş olduğu düşünülür, ancak berilyum ve lityum gibi daha hafif metaller de belirli durumlarda zehirli olabilir. Bütün ağır metaller özellikle zehirli değildir ve demir gibi bazı metaller canlıda çok önemli bir yer tutar. Metal zehirlenmesinin tanımı, anormal derecede yüksek dozlarda zehirli etki gösteren eser elementleri de kapsayabilir. Metal zehirlenmesinin tedavisi için şelasyon tedavisi bir seçenek olabilir; bu yöntem, metalleri vücuttan uzaklaştırmak için şelasyon ajanlarının uygulanmasını içine alan bir tekniktir.
Zehirli metaller bazen vücuttaki temel bir elementin hareketini taklit ederek metabolik sürece müdahale ederek hastalıklara neden olur. Pek çok metal, özellikle ağır metaller toksiktir, ancak bazı ağır metaller yaşam için gereklidir ve bizmut gibi bazılarının düşük bir zehirleyiciliği (toksisitesi) vardır. Çoğu zaman zehirli metallerin tanımı en azından talyum, kadmiyum, manganez, kurşun, cıva ve radyoaktif metalleri kapsamaktadır.Yarı metaller (arsenik, polonyum) bu tanıma eklenebilir. Radyoaktif metallerin hem radyolojik toksisitesi hem de kimyasal toksisitesi vardır. Vücut için anormal oksidasyon durumundaki metaller de toksik hale gelebilir: Krom (III) esansiyel bir eser elementtir, ancak krom (VI) bir kanserojendir.
Toksisite, çözünürlüğün bir fonksiyonudur. Çözünmeyen bileşiklerin yanı sıra metalik türevler de genellikle ihmal edilebilir bir toksisite sergiler. Herhangi bir metalin toksisitesi, ligandlarına bağlıdır. Bazı durumlarda, metil cıva ve tetraetilkurşun gibi organometalik türevler aşırı derecede toksik olabilir. Diğer durumlarda, organometalik türevler, kobaltosenyum katyonu gibi daha az toksiktir.
Zehirli metallerden arınma, organik toksinlerdekinden farklıdır: Zehirli metaller, element oldukları için yok edilemez. Toksik metaller, muhtemelen şelatlama ajanlarının yardımıyla veya biyosağaltım yoluyla çözünmez hale getirilebilir veya toplanabilir. Başka bir seçenek olarak, deniz gibi yeterince büyük bir rezervuar aracılığıyla seyreltilebilir, çünkü ani toksisite, miktardan çok konsantrasyonun bir fonksiyonudur.
Toksik metaller vücutta ve besin zincirinde biyobirikim yoluyla birikebilir.[] Bu nedenle toksik metallerin ortak bir özelliği, toksisitelerinin kronik doğasıdır. Bu durum, kurşun veya cıva zehirlenmesinde benzer sağlık etkileri bulunmasına karşın, kalsiyumu insan kemiğinin bünyesine katılma noktasına değin taklit eden radyum gibi radyoaktif ağır metallerde özellikle dikkat çekicidir.
Zehirlenme testi
İnsanlar sürekli olarak çevredeki metallere maruz kalırlar. Tıbbi testlerde metaller sıklıkla saptanabilir, ancak bu beklenen bir durum olup tek başına ilgili bireyin zehirlendiğinin kanıtı değildir. Bir kişinin metallere aşırı maruz kaldığına inandırıcı bir neden olmadıkça metal tarama testleri kullanılmamalıdır. Kişiler, yalnızca belirli bir nedenle endişe duyuyorlarsa zehirlenme için tıbbi testlere başvurmalı ve doktorlar metalleri saptayabilmek için testler yapmadan önce hastanın geçmişini ve fiziksel muayenesini göz önünde bulundurmalıdır.
Zehirlenme tedavisi
Şelasyon tedavisi, vücuttan ağır metallerin uzaklaştırılması için şelatlama ajanlarının uygulanmasını içeren tıbbi bir prosedürdür. Şelatlama maddeleri, metal iyonları ile kararlı koordinasyon kompleksleri oluşturabilen çoklu elektron veren gruplara sahip moleküllerdir. Kompleksleşme, metal iyonlarının vücuttaki moleküller ile tepkimeye girmesini engeller ve bunların kanda çözünmesini ve idrar ile atılmasını sağlar. Yalnızca metal zehirlenmesi tanısı olan kişilerde kullanılmalıdır. Bu tanı, uygun biyolojik örneklerde yapılan testlerle doğrulanmalıdır.
Şelasyon tedavisi, bünyesinde barındırdığı çeşitli risklerden dolayı çok dikkatli tıbbi gözetim altında uygulanır. Tedavi, düzgün bir biçimde uygulandığında bile şelasyon ilaçlarının önemli yan etkileri olabilir. Uygun olmayan biçimde uygulanan şelasyon, nörogelişimsel toksisiteye neden olabilir, kanser gelişme riskini artırabilir ve ölüme neden olabilir; şelasyon ayrıca temel metal elementleri de ortadan kaldırır ve bunların yitirilmesini önlemek için önlemler almayı gerektirir.
Belirli zehirlenme türleri
Alüminyum fosfit zehirlenmesi
Alüminyumun bilinen bir biyolojik rolü yoktur ve toksik metaller olarak sınıflandırılması tartışmalıdır.
Akut alüminyum fosfit zehirlenmesinin, Hindistan Yarımadası'nda bildirimi az olmasına karşın büyük bir sorundur. QuickPhos ve Celphos gibi çeşitli marka adları altında satılan, depolanmış tahıl taneleri için bir fümigant olarak kolayca temin edilebilen alüminyum fosfit, özellikle yeni açılmış bir kaptan tüketildiğinde oldukça toksiktir. Ölüm; şiddetli şok, miyokardit ve çoklu organ yetmezliğinden kaynaklanır. Alüminyum fosfitin 0,15 ila 0,5 gram (0,0053 ila 0,0176 oz) arasındaki dozu ölümcül dozdur. Kuzey Hindistan'da intihar ölümlerinin en yaygın nedeni olduğu bildirilmiştir. Alüminyum fosfidin çok yüksek olan toksisitesi, fosfin içeriğine atfedilir ve bu zehirliliğin alüminyum ile ilgisi bulunmamaktadır. Kalsiyum fosfit ve çinko fosfit de benzer zehirli maddelerdir.
Arsenik zehirlenmesi
Arsenik zehirlenmesi, vücuttaki yüksek arsenik seviyelerinin neden olduğu tıbbi bir durumdur. Arsenik zehirlenmesinin baskın temeli, doğal olarak yüksek konsantrasyonlarda arsenik içeren yer altı suyudur. 2007'de yapılan bir araştırma, 70'ten fazla ülkede 137 milyondan fazla insanın içme suyundan dolayı arsenik zehirlenmesinden muhtemelen etkilendiğini ortaya koymuştur.
Berilyum zehirlenmesi
Berilyum zehirlenmesi, berilyumun temel formundaki veya çeşitli kimyasal bileşiklerdeki toksik etkisinden kaynaklanan bir hastalıktır. Berilyumun toksisitesi; maruziyet süresine, yoğunluğuna ve sıklığına (dozun özellikleri), berilyumun formuna ve maruziyet yoluna (yani soluma, deri, yutma) bağlıdır. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı'na (IARC) göre berilyum ve berilyum bileşikleri 1. kategori kanserojendir; hem hayvanlar, hem de insanlar için kanserojendir.
Kadmiyum zehirlenmesi
Kadmiyum, endüstriyel işyerlerinde yaygın olarak bulunan son derece toksik bir metaldir. İzin verilen maruz kalma sınırının düşük olmasından dolayı eser miktarda kadmiyumun bulunduğu durumlarda bile aşırı maruziyet meydana gelebilir. Kadmiyum, elektro kaplamada yaygın olarak kullanılır, ancak işlemin doğası genellikle aşırı maruziyete yol açmaz. Kadmiyum ayrıca bazı endüstriyel boyalarda bulunur ve püskürtüldüğünde bir tehlike oluşturabilir. Kadmiyum boyaların kazınarak veya patlatılarak çıkarılmasını içine alan işlemler ciddi sayılabilecek bir tehlike oluşturabilir. Kadmiyum, bazı pil türlerinin üretiminde de yer almaktadır. Kadmiyum maruziyetleri genel endüstri, tersane istihdamı, inşaat endüstrisi ve tarım endüstrisi için belirli standartlarda ele alınmaktadır.
Bakır toksisitesi
Bakır toksisitesi sözü ile vücuttaki fazla bakırın sonuçlarından söz edilmektedir. Bakır toksisitesi, östrojenli doğum kontrol haplarının veya diğer çevresel kaynakların bir yan etkisi olarak, kaplanmamış bakır tencere içinde pişirilmiş asitli yiyecekleri yemekten veya içme suyunda fazla bakıra maruz kalmaktan kaynaklanabilir. Ayrıca genetik bir bozukluk olan Wilson hastalığından da kaynaklanabilir.
Demir zehirlenmesi
Demir zehirlenmesi, aşırı demir alımının neden olduğu aşırı demir yüklemesi olup genellikle aşamalı olmaktan çok akut bir aşırı yüklenmeyi ifade etmektedir. Bu terim esas olarak, şekerlemelere benzeyen ve gebe kadınlar da içinde olmak üzere yaygın olarak kullanılan yüksek miktarlardaki demir takviye haplarını tüketen küçük çocuklarla ilişkilendirilmiştir (bkz. Aşırı beslenme; 2 yaşında bir çocuk için yaklaşık 3 gram ölümcüldür). 250 mg'dan fazla temel demir içeren ek saklama kapları için ABD'de hedeflenen paketleme kısıtlamaları 1978'den beri var olup birim paketleme için öneriler, 1998'den beri yılda birkaç demir zehirlenmesinden ölümü neredeyse sıfıra indirmiştir.Demir madenciliği ile ilişkili bilinen hiçbir demir zehirlenmesi olgusu saptanamamıştır.
Kurşun zehirlenmesi
Kurşun zehirlenmesi, insanlarda ve diğer omurgalılarda vücuttaki ağır metal olan kurşunun artan seviyelerinin neden olduğu tıbbi bir rahatsızlıktır. Kurşun, çeşitli vücut süreçlerine müdahale eder ve kalp, kemikler, bağırsaklar, böbrekler, üreme ve sinir sistemleri de içinde olmak üzere birçok organ ve doku için toksiktir. Sinir sisteminin gelişimine müdahale eder ve bu nedenle özellikle çocuklar için toksiktir ve potansiyel olarak kalıcı öğrenme ve davranış bozukluklarına neden olur. Belirtiler arasında karın sancısı, kabızlık, titreme, ruh hali değişiklikleri, kısırlık, anemi ve toksik psikoz yer alır.
Lityum zehirlenmesi
Lityum; bazı ilaçlarda bulunmakta olup özellikle bipolar bozukluğu tedavi etmek için kullanılır. "Yeterli" ilaç düzeyinin, birçok doktor tarafından böbrek işlevi için toksik toleransa yakın olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden hastalar genellikle bu amaçla izlenmektedirler.
Manganez zehirlenmesi veya manganizm
Manganizm veya manganez zehirlenmesi, kronik manganez maruziyetinden kaynaklanan ve ilk olarak 1837'de James Couper tarafından tanımlanan toksik bir rahatsızlıktır.
Cıva zehirlenmesi
Cıva zehirlenmesi; cıva veya bileşenlerine maruz kalmanın neden olduğu bir hastalıktır. Cıva (kimyasal sembolü Hg), her biri yeterince yüksek dozlarda toksik etkiler yaratabilen çeşitli türevlerde oluşabilen ağır bir metaldir. Sıfır oksidasyon halindeki Hg0, buhar veya sıvı metal olarak bulunmakta; cıvalı haldeki Hg22+, inorganik tuzlar olarak bulunmakta ve cıva halindeki Hg2+, inorganik tuzlar ve organocıva türevlerinin herhangi biri olarak bulunmakta olup bu üç grubun etkisi farklılık göstermektedir. Toksik etkilerin içerisinde beyin, böbrek ve akciğer hasarı da bulunmaktadır. Cıva zehirlenmesi, akrodini (pembe hastalık), Hunter-Russell sendromu ve Minamata hastalığı içinde olmak üzere çeşitli hastalıklara neden olabilir.
Semptomlar tipik olarak duyusal bozukluk (görme, işitme, konuşma), rahatsızlık hissi ve koordinasyon eksikliğini içerir. Gösterilen semptomların tipi ve derecesi, bireysel toksine, doza ve maruz kalma yöntemine ve süresine bağlıdır.[]
Gümüş zehirlenmesi (Arjiri)
Arjiri veya arjiroz, gümüş elementinin kimyasal bileşiklerine veya gümüş tozuna uygunsuz şekilde maruz kalmanın neden olduğu bir rahatsızlıktır. Arjirinin en dramatik belirtisi, derinin mavimsi griye dönüşmesidir. Jeneralize arjiri veya lokal arjiri türevlerinde görülebilir. Jeneralize arjiri, vücudun görünür yüzeyinin çoğunda geniş alanları etkiler. Lokal arjiri, deri lekeleri, mukoza zarının bölümleri veya konjunktiva gibi vücudun sınırlı bölgelerinde görülür.
Talyum zehirlenmesi
Talyum ve bileşikleri genellikle oldukça toksiktir. Deri ile teması tehlikelidir ve bu metal eritilirken yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Pek çok talyum (I) bileşiği suda oldukça çözünürdür ve deri yoluyla kolaylıkla emilir. Bunlara maruziyet; güne 8 saatlik bir zaman ağırlıklı ortalamasıyla (haftada toplamda 40 saatlik çalışma) deride m2 başına 0,mg'yi geçmemelidir. Talyumun, insanlarda kanserojen olduğundan kuşkulanılmaktadır.
Kalay zehirlenmesi
Kalay zehirlenmesi, kalay ve bileşiklerinin toksik etkileridir. Kalay metalinden, oksitlerinden ve tuzlarından zehirlenme olguları "neredeyse bilinmemektedir"; öte yandan bazı organotin bileşikleri neredeyse siyanür kadar toksiktir.
Çinko toksisitesi
Çinko, sağlıklı bir vücut için temel bir gereksinim olsa da fazla çinko zararlı olabilir ve çinko toksisitesine neden olabilir. Bu tür toksisite düzeylerinin, çinkonun 225 mg'den fazlası yutulduğunda ortaya çıktığı görülmüştür. Çinkonun aşırı emilimi, bakır ve demir emilimini baskılayabilir. Çözelti içerisindeki serbest çinko iyonu bakteriler, bitkiler, omurgasızlar ve hatta omurgalı balıklar için oldukça toksiktir.
Toplum ve kültür
Düşük seviyeli metal zehirlenmesinin etkilerinin, ametal olmayan kirlilik de içinde olmak üzere diğer çevresel zararlardan ayrımını yapmak güçtür. Genel olarak, çevredeki ağır metallere artan maruziyet, kansere yakalanma riskini arttırmaktadır.
Metal toksisitesi tanısı olmadan ve kanıta dayalı tıbbın dışında, ancak belki de metal toksisitesiyle ilgili endişelerden dolayı, bazı insanlar otizm, kardiyovasküler hastalıklar, Alzheimer hastalığı veya herhangi bir nörodejenerasyonu tedavi etmek için şelasyon tedavisi aramaktadırlar. Şelasyon tedavisi, bu hastalıkların sonuçlarını iyileştirmemektedir.
Kaynakça
- ^ . Dartmouth Toxic Metals . 30 Mayıs 2012. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013.
- ^ . Centers for Disease Control and Prevention. 25 Mayıs 2012. 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Radium". Toxic Substances Portal. Agency for Toxic Substances and Disease Registry. 3 Mart 2011. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ , American College of Medical Toxicology and American Academy of Clinical Toxicology, February 2013, 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Aralık 2013
- ^ a b c , American College of Medical Toxicology and American Academy of Clinical Toxicology, February 2013, 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Aralık 2013, which cites
- ^ Atwood (2008). "Why the NIH Trial to Assess Chelation Therapy (TACT) should be abandoned". Medscape Journal of Medicine. 10 (5): 115. (PMC) 2438277 $2. (PMID) 18596934.
- ^ Chugh (1991). "Incidence & outcome of aluminium phosphide poisoning in a hospital study". The Indian Journal of Medical Research. 94: 232-5. (PMID) 1937606.
- ^ Singh S, Singh D, Wig N, Jit I, Sharma BK (1996). "Aluminum phosphide ingestion—a clinico-pathologic study". J Toxicol Clin Toxicol. 34 (6): 703-6. doi:10.3109/15563659609013832. (PMID) 8941200.
- ^ Mathai (2010). "Acute aluminium phosphide poisoning: Can we predict mortality?". Indian Journal of Anaesthesia. 54 (4): 302-7. doi:10.4103/0019-5049.68372. (PMC) 2943698 $2. (PMID) 20882171.
- ^ A Wahab. (PDF). Hong Kong Journal of Emergency Medicine: 152. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Siwach (1995). "The profile of acute poisonings in Harayana-Rohtak Study". The Journal of the Association of Physicians of India. 43 (11): 756-9. (PMID) 8773034.
- ^ See:
- ^ "IARC Monograph, Volume 58". International Agency for Research on Cancer. 1993. 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2008.
- ^ . Osha.gov. 6 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2013.
- ^ . Ansci.cornell.edu. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
- ^ Tenenbein (2005). "Unit-Dose Packaging of Iron Supplements and Reduction of Iron Poisoning in Young Children". Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 159 (6): 557-60. doi:10.1001/archpedi.159.6.557. (PMID) 15939855.
- ^ O’Malley (February 2018). "Lead Poisoning (Plumbism)". Merck Manual. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ eMedicine'de Lithium Nephropathy
- ^ Markowitz (2000). "Lithium Nephrotoxicity: A Progressive Combined Glomerular and Tubulointerstitial Nephropathy". Journal of the American Society of Nephrology. 11 (8): 1439-48. (PMID) 10906157. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ Couper (1837). . Journal de chimie médicale, de pharmacie et de toxicologie. 3: 223-225. 22 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Images of Memorable Cases: 50 Years at the Bedside. 2008. ISBN .
- ^ Andrews' diseases of the skin: clinical dermatology. Saunders Elsevier. 2006. s. 858. ISBN . OCLC 62736861.
- ^ eMedicine'de Thallium Toxicity
- ^ . webelemnts. 10 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2008.
- ^ "Tin, Tin Alloys, and Tin Compounds". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley. 2000. doi:10.1002/14356007.a27_049. ISBN .
- ^ Fosmire (1990). "Zinc toxicity". The American Journal of Clinical Nutrition. 51 (2): 225-7. doi:10.1093/ajcn/51.2.225. (PMID) 2407097. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ Navarrete, Mireille; Debaeke, Philippe; Véronique, Souchere; Alberola, Caroline, (Ed.) (2009). "Effect of Metal Toxicity on Plant Growth and Metabolism: I. Zinc". Sustainable Agriculture. ss. 873-84. doi:10.1007/978-90-481-2666-8_53. ISBN . 14709198. r eksik
|soyadı1=() - ^ Smith (1946). "Zinc toxicity in rats; antagonistic effects of copper and liver". The Journal of Biological Chemistry. 163: 29-38. (PMID) 21023625.
- ^ Muyssen (2006). "Mechanisms of chronic waterborne Zn toxicity in Daphnia magna". Aquatic Toxicology. 77 (4): 393-401. doi:10.1016/j.aquatox.2006.01.006. (PMID) 16472524.
- ^ Liu (Jan–Feb 2014). "Environmental toxicity and poor cognitive outcomes in children and adults". Journal of environmental health. 76 (6): 130-8. (PMID) 24645424.
- ^ Tabrez (2014). "Gene–environment interactions in heavy metal and pesticide carcinogenesis". Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis. 760: 1-9. doi:10.1016/j.mrgentox.2013.11.002.
Dış bağlantılar
- Dartmouth Toxic Metals Superfund Research Program 4 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Toksik Metaller 22 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (OSHA )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Metal zehirlenmesi veya metal toksisitesi belirli metallerin belirli bicim ve dozlarda yasam uzerindeki zehirleyici etkisidir Birtakim metaller zehirli cozunur bilesikler olusturduklarinda zehirlidir Birtakim metallerin biyolojik bir rolu yoktur baska bir deyisle yasam icin zorunlu esansiyel minerallerden degildir veya belirli bir turevdeyken zehirlidir Soz konusu metalin kursun olmasi durumunda kursunun olculebilir herhangi bir miktarinin saglik uzerinde olumsuz etkileri olabilir Metal zehirlenmesinin genellikle agir metaller ile anlamdas oldugu dusunulur ancak berilyum ve lityum gibi daha hafif metaller de belirli durumlarda zehirli olabilir Butun agir metaller ozellikle zehirli degildir ve demir gibi bazi metaller canlida cok onemli bir yer tutar Metal zehirlenmesinin tanimi anormal derecede yuksek dozlarda zehirli etki gosteren eser elementleri de kapsayabilir Metal zehirlenmesinin tedavisi icin selasyon tedavisi bir secenek olabilir bu yontem metalleri vucuttan uzaklastirmak icin selasyon ajanlarinin uygulanmasini icine alan bir tekniktir Zehirli metaller bazen vucuttaki temel bir elementin hareketini taklit ederek metabolik surece mudahale ederek hastaliklara neden olur Pek cok metal ozellikle agir metaller toksiktir ancak bazi agir metaller yasam icin gereklidir ve bizmut gibi bazilarinin dusuk bir zehirleyiciligi toksisitesi vardir Cogu zaman zehirli metallerin tanimi en azindan talyum kadmiyum manganez kursun civa ve radyoaktif metalleri kapsamaktadir Yari metaller arsenik polonyum bu tanima eklenebilir Radyoaktif metallerin hem radyolojik toksisitesi hem de kimyasal toksisitesi vardir Vucut icin anormal oksidasyon durumundaki metaller de toksik hale gelebilir Krom III esansiyel bir eser elementtir ancak krom VI bir kanserojendir Toksisite cozunurlugun bir fonksiyonudur Cozunmeyen bilesiklerin yani sira metalik turevler de genellikle ihmal edilebilir bir toksisite sergiler Herhangi bir metalin toksisitesi ligandlarina baglidir Bazi durumlarda metil civa ve tetraetilkursun gibi organometalik turevler asiri derecede toksik olabilir Diger durumlarda organometalik turevler kobaltosenyum katyonu gibi daha az toksiktir Zehirli metallerden arinma organik toksinlerdekinden farklidir Zehirli metaller element olduklari icin yok edilemez Toksik metaller muhtemelen selatlama ajanlarinin yardimiyla veya biyosagaltim yoluyla cozunmez hale getirilebilir veya toplanabilir Baska bir secenek olarak deniz gibi yeterince buyuk bir rezervuar araciligiyla seyreltilebilir cunku ani toksisite miktardan cok konsantrasyonun bir fonksiyonudur Toksik metaller vucutta ve besin zincirinde biyobirikim yoluyla birikebilir kaynak belirtilmeli Bu nedenle toksik metallerin ortak bir ozelligi toksisitelerinin kronik dogasidir Bu durum kursun veya civa zehirlenmesinde benzer saglik etkileri bulunmasina karsin kalsiyumu insan kemiginin bunyesine katilma noktasina degin taklit eden radyum gibi radyoaktif agir metallerde ozellikle dikkat cekicidir Zehirlenme testiInsanlar surekli olarak cevredeki metallere maruz kalirlar Tibbi testlerde metaller siklikla saptanabilir ancak bu beklenen bir durum olup tek basina ilgili bireyin zehirlendiginin kaniti degildir Bir kisinin metallere asiri maruz kaldigina inandirici bir neden olmadikca metal tarama testleri kullanilmamalidir Kisiler yalnizca belirli bir nedenle endise duyuyorlarsa zehirlenme icin tibbi testlere basvurmali ve doktorlar metalleri saptayabilmek icin testler yapmadan once hastanin gecmisini ve fiziksel muayenesini goz onunde bulundurmalidir Zehirlenme tedavisiSelasyon tedavisi vucuttan agir metallerin uzaklastirilmasi icin selatlama ajanlarinin uygulanmasini iceren tibbi bir prosedurdur Selatlama maddeleri metal iyonlari ile kararli koordinasyon kompleksleri olusturabilen coklu elektron veren gruplara sahip molekullerdir Komplekslesme metal iyonlarinin vucuttaki molekuller ile tepkimeye girmesini engeller ve bunlarin kanda cozunmesini ve idrar ile atilmasini saglar Yalnizca metal zehirlenmesi tanisi olan kisilerde kullanilmalidir Bu tani uygun biyolojik orneklerde yapilan testlerle dogrulanmalidir Selasyon tedavisi bunyesinde barindirdigi cesitli risklerden dolayi cok dikkatli tibbi gozetim altinda uygulanir Tedavi duzgun bir bicimde uygulandiginda bile selasyon ilaclarinin onemli yan etkileri olabilir Uygun olmayan bicimde uygulanan selasyon norogelisimsel toksisiteye neden olabilir kanser gelisme riskini artirabilir ve olume neden olabilir selasyon ayrica temel metal elementleri de ortadan kaldirir ve bunlarin yitirilmesini onlemek icin onlemler almayi gerektirir Belirli zehirlenme turleriAluminyum fosfit zehirlenmesi Aluminyumun bilinen bir biyolojik rolu yoktur ve toksik metaller olarak siniflandirilmasi tartismalidir Akut aluminyum fosfit zehirlenmesinin Hindistan Yarimadasi nda bildirimi az olmasina karsin buyuk bir sorundur QuickPhos ve Celphos gibi cesitli marka adlari altinda satilan depolanmis tahil taneleri icin bir fumigant olarak kolayca temin edilebilen aluminyum fosfit ozellikle yeni acilmis bir kaptan tuketildiginde oldukca toksiktir Olum siddetli sok miyokardit ve coklu organ yetmezliginden kaynaklanir Aluminyum fosfitin 0 15 ila 0 5 gram 0 0053 ila 0 0176 oz arasindaki dozu olumcul dozdur Kuzey Hindistan da intihar olumlerinin en yaygin nedeni oldugu bildirilmistir Aluminyum fosfidin cok yuksek olan toksisitesi fosfin icerigine atfedilir ve bu zehirliligin aluminyum ile ilgisi bulunmamaktadir Kalsiyum fosfit ve cinko fosfit de benzer zehirli maddelerdir Arsenik zehirlenmesi Arsenik zehirlenmesi vucuttaki yuksek arsenik seviyelerinin neden oldugu tibbi bir durumdur Arsenik zehirlenmesinin baskin temeli dogal olarak yuksek konsantrasyonlarda arsenik iceren yer alti suyudur 2007 de yapilan bir arastirma 70 ten fazla ulkede 137 milyondan fazla insanin icme suyundan dolayi arsenik zehirlenmesinden muhtemelen etkilendigini ortaya koymustur Berilyum zehirlenmesi Berilyum zehirlenmesi berilyumun temel formundaki veya cesitli kimyasal bilesiklerdeki toksik etkisinden kaynaklanan bir hastaliktir Berilyumun toksisitesi maruziyet suresine yogunluguna ve sikligina dozun ozellikleri berilyumun formuna ve maruziyet yoluna yani soluma deri yutma baglidir Uluslararasi Kanser Arastirma Ajansi na IARC gore berilyum ve berilyum bilesikleri 1 kategori kanserojendir hem hayvanlar hem de insanlar icin kanserojendir Kadmiyum zehirlenmesi Kadmiyum endustriyel isyerlerinde yaygin olarak bulunan son derece toksik bir metaldir Izin verilen maruz kalma sinirinin dusuk olmasindan dolayi eser miktarda kadmiyumun bulundugu durumlarda bile asiri maruziyet meydana gelebilir Kadmiyum elektro kaplamada yaygin olarak kullanilir ancak islemin dogasi genellikle asiri maruziyete yol acmaz Kadmiyum ayrica bazi endustriyel boyalarda bulunur ve puskurtuldugunde bir tehlike olusturabilir Kadmiyum boyalarin kazinarak veya patlatilarak cikarilmasini icine alan islemler ciddi sayilabilecek bir tehlike olusturabilir Kadmiyum bazi pil turlerinin uretiminde de yer almaktadir Kadmiyum maruziyetleri genel endustri tersane istihdami insaat endustrisi ve tarim endustrisi icin belirli standartlarda ele alinmaktadir Bakir toksisitesi Bakir toksisitesi sozu ile vucuttaki fazla bakirin sonuclarindan soz edilmektedir Bakir toksisitesi ostrojenli dogum kontrol haplarinin veya diger cevresel kaynaklarin bir yan etkisi olarak kaplanmamis bakir tencere icinde pisirilmis asitli yiyecekleri yemekten veya icme suyunda fazla bakira maruz kalmaktan kaynaklanabilir Ayrica genetik bir bozukluk olan Wilson hastaligindan da kaynaklanabilir Demir zehirlenmesi Demir zehirlenmesi asiri demir aliminin neden oldugu asiri demir yuklemesi olup genellikle asamali olmaktan cok akut bir asiri yuklenmeyi ifade etmektedir Bu terim esas olarak sekerlemelere benzeyen ve gebe kadinlar da icinde olmak uzere yaygin olarak kullanilan yuksek miktarlardaki demir takviye haplarini tuketen kucuk cocuklarla iliskilendirilmistir bkz Asiri beslenme 2 yasinda bir cocuk icin yaklasik 3 gram olumculdur 250 mg dan fazla temel demir iceren ek saklama kaplari icin ABD de hedeflenen paketleme kisitlamalari 1978 den beri var olup birim paketleme icin oneriler 1998 den beri yilda birkac demir zehirlenmesinden olumu neredeyse sifira indirmistir Demir madenciligi ile iliskili bilinen hicbir demir zehirlenmesi olgusu saptanamamistir Kursun zehirlenmesi Kursun zehirlenmesi insanlarda ve diger omurgalilarda vucuttaki agir metal olan kursunun artan seviyelerinin neden oldugu tibbi bir rahatsizliktir Kursun cesitli vucut sureclerine mudahale eder ve kalp kemikler bagirsaklar bobrekler ureme ve sinir sistemleri de icinde olmak uzere bircok organ ve doku icin toksiktir Sinir sisteminin gelisimine mudahale eder ve bu nedenle ozellikle cocuklar icin toksiktir ve potansiyel olarak kalici ogrenme ve davranis bozukluklarina neden olur Belirtiler arasinda karin sancisi kabizlik titreme ruh hali degisiklikleri kisirlik anemi ve toksik psikoz yer alir Lityum zehirlenmesi Lityum bazi ilaclarda bulunmakta olup ozellikle bipolar bozuklugu tedavi etmek icin kullanilir Yeterli ilac duzeyinin bircok doktor tarafindan bobrek islevi icin toksik toleransa yakin oldugu dusunulmektedir Bu yuzden hastalar genellikle bu amacla izlenmektedirler Manganez zehirlenmesi veya manganizm Manganizm veya manganez zehirlenmesi kronik manganez maruziyetinden kaynaklanan ve ilk olarak 1837 de James Couper tarafindan tanimlanan toksik bir rahatsizliktir Civa zehirlenmesi Civa zehirlenmesi civa veya bilesenlerine maruz kalmanin neden oldugu bir hastaliktir Civa kimyasal sembolu Hg her biri yeterince yuksek dozlarda toksik etkiler yaratabilen cesitli turevlerde olusabilen agir bir metaldir Sifir oksidasyon halindeki Hg0 buhar veya sivi metal olarak bulunmakta civali haldeki Hg22 inorganik tuzlar olarak bulunmakta ve civa halindeki Hg2 inorganik tuzlar ve organociva turevlerinin herhangi biri olarak bulunmakta olup bu uc grubun etkisi farklilik gostermektedir Toksik etkilerin icerisinde beyin bobrek ve akciger hasari da bulunmaktadir Civa zehirlenmesi akrodini pembe hastalik Hunter Russell sendromu ve Minamata hastaligi icinde olmak uzere cesitli hastaliklara neden olabilir Semptomlar tipik olarak duyusal bozukluk gorme isitme konusma rahatsizlik hissi ve koordinasyon eksikligini icerir Gosterilen semptomlarin tipi ve derecesi bireysel toksine doza ve maruz kalma yontemine ve suresine baglidir kaynak belirtilmeli Gumus zehirlenmesi Arjiri 92 yasindaki Kafkasyali bir erkek sagda uzun yillar gumus iceren burun damlalari kullanmisti Deri biyopsisinde dermiste gumus birikintileri gorulmus ve bu da jeneralize arjiri tanisini dogrulamistir Arjiri veya arjiroz gumus elementinin kimyasal bilesiklerine veya gumus tozuna uygunsuz sekilde maruz kalmanin neden oldugu bir rahatsizliktir Arjirinin en dramatik belirtisi derinin mavimsi griye donusmesidir Jeneralize arjiri veya lokal arjiri turevlerinde gorulebilir Jeneralize arjiri vucudun gorunur yuzeyinin cogunda genis alanlari etkiler Lokal arjiri deri lekeleri mukoza zarinin bolumleri veya konjunktiva gibi vucudun sinirli bolgelerinde gorulur Talyum zehirlenmesi Talyum ve bilesikleri genellikle oldukca toksiktir Deri ile temasi tehlikelidir ve bu metal eritilirken yeterli havalandirma saglanmalidir Pek cok talyum I bilesigi suda oldukca cozunurdur ve deri yoluyla kolaylikla emilir Bunlara maruziyet gune 8 saatlik bir zaman agirlikli ortalamasiyla haftada toplamda 40 saatlik calisma deride m2 basina 0 mg yi gecmemelidir Talyumun insanlarda kanserojen oldugundan kuskulanilmaktadir Kalay zehirlenmesi Kalay zehirlenmesi kalay ve bilesiklerinin toksik etkileridir Kalay metalinden oksitlerinden ve tuzlarindan zehirlenme olgulari neredeyse bilinmemektedir ote yandan bazi organotin bilesikleri neredeyse siyanur kadar toksiktir Cinko toksisitesi Cinko saglikli bir vucut icin temel bir gereksinim olsa da fazla cinko zararli olabilir ve cinko toksisitesine neden olabilir Bu tur toksisite duzeylerinin cinkonun 225 mg den fazlasi yutuldugunda ortaya ciktigi gorulmustur Cinkonun asiri emilimi bakir ve demir emilimini baskilayabilir Cozelti icerisindeki serbest cinko iyonu bakteriler bitkiler omurgasizlar ve hatta omurgali baliklar icin oldukca toksiktir Toplum ve kulturDusuk seviyeli metal zehirlenmesinin etkilerinin ametal olmayan kirlilik de icinde olmak uzere diger cevresel zararlardan ayrimini yapmak guctur Genel olarak cevredeki agir metallere artan maruziyet kansere yakalanma riskini arttirmaktadir Metal toksisitesi tanisi olmadan ve kanita dayali tibbin disinda ancak belki de metal toksisitesiyle ilgili endiselerden dolayi bazi insanlar otizm kardiyovaskuler hastaliklar Alzheimer hastaligi veya herhangi bir norodejenerasyonu tedavi etmek icin selasyon tedavisi aramaktadirlar Selasyon tedavisi bu hastaliklarin sonuclarini iyilestirmemektedir Kaynakca Dartmouth Toxic Metals 30 Mayis 2012 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Centers for Disease Control and Prevention 25 Mayis 2012 30 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Radium Toxic Substances Portal Agency for Toxic Substances and Disease Registry 3 Mart 2011 13 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 American College of Medical Toxicology and American Academy of Clinical Toxicology February 2013 4 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 5 Aralik 2013 a b c American College of Medical Toxicology and American Academy of Clinical Toxicology February 2013 4 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 5 Aralik 2013 which cites Atwood 2008 Why the NIH Trial to Assess Chelation Therapy TACT should be abandoned Medscape Journal of Medicine 10 5 115 PMC 2438277 2 PMID 18596934 Chugh 1991 Incidence amp outcome of aluminium phosphide poisoning in a hospital study The Indian Journal of Medical Research 94 232 5 PMID 1937606 Singh S Singh D Wig N Jit I Sharma BK 1996 Aluminum phosphide ingestion a clinico pathologic study J Toxicol Clin Toxicol 34 6 703 6 doi 10 3109 15563659609013832 PMID 8941200 Mathai 2010 Acute aluminium phosphide poisoning Can we predict mortality Indian Journal of Anaesthesia 54 4 302 7 doi 10 4103 0019 5049 68372 PMC 2943698 2 PMID 20882171 A Wahab PDF Hong Kong Journal of Emergency Medicine 152 31 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Siwach 1995 The profile of acute poisonings in Harayana Rohtak Study The Journal of the Association of Physicians of India 43 11 756 9 PMID 8773034 See IARC Monograph Volume 58 International Agency for Research on Cancer 1993 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Eylul 2008 Osha gov 6 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2013 Ansci cornell edu 5 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2012 Tenenbein 2005 Unit Dose Packaging of Iron Supplements and Reduction of Iron Poisoning in Young Children Archives of Pediatrics amp Adolescent Medicine 159 6 557 60 doi 10 1001 archpedi 159 6 557 PMID 15939855 O Malley February 2018 Lead Poisoning Plumbism Merck Manual 26 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 eMedicine de Lithium Nephropathy Markowitz 2000 Lithium Nephrotoxicity A Progressive Combined Glomerular and Tubulointerstitial Nephropathy Journal of the American Society of Nephrology 11 8 1439 48 PMID 10906157 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 Couper 1837 Journal de chimie medicale de pharmacie et de toxicologie 3 223 225 22 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Images of Memorable Cases 50 Years at the Bedside 2008 ISBN 9780892630004 Andrews diseases of the skin clinical dermatology Saunders Elsevier 2006 s 858 ISBN 0 7216 2921 0 OCLC 62736861 eMedicine de Thallium Toxicity webelemnts 10 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Kasim 2008 Tin Tin Alloys and Tin Compounds Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Wiley 2000 doi 10 1002 14356007 a27 049 ISBN 978 3 527 30673 2 Fosmire 1990 Zinc toxicity The American Journal of Clinical Nutrition 51 2 225 7 doi 10 1093 ajcn 51 2 225 PMID 2407097 28 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 Navarrete Mireille Debaeke Philippe Veronique Souchere Alberola Caroline Ed 2009 Effect of Metal Toxicity on Plant Growth and Metabolism I Zinc Sustainable Agriculture ss 873 84 doi 10 1007 978 90 481 2666 8 53 ISBN 978 90 481 2666 8 14709198 r eksik soyadi1 yardim Smith 1946 Zinc toxicity in rats antagonistic effects of copper and liver The Journal of Biological Chemistry 163 29 38 PMID 21023625 Muyssen 2006 Mechanisms of chronic waterborne Zn toxicity in Daphnia magna Aquatic Toxicology 77 4 393 401 doi 10 1016 j aquatox 2006 01 006 PMID 16472524 Liu Jan Feb 2014 Environmental toxicity and poor cognitive outcomes in children and adults Journal of environmental health 76 6 130 8 PMID 24645424 Tabrez 2014 Gene environment interactions in heavy metal and pesticide carcinogenesis Mutation Research Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis 760 1 9 doi 10 1016 j mrgentox 2013 11 002 Dis baglantilarDartmouth Toxic Metals Superfund Research Program 4 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Toksik Metaller 22 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde OSHA