Yellenme, tıp dilinde flatulans (Latince: salık vermek-ince kesmek), argoda osuruk, vücuttaki toksinleri atmanın bir yoludur. Türkçede gaz çıkarmak olarak da adlandırıldığı olur. Mide ve bağırsaklarda biriken aşırı miktardaki gazın baskı yapması sonucunda oluşur. Yaygın olarak gazla ilişkilendirilen gürültü anüs ve kıçdan kaynaklanır. Diğer türü olan vajinal gaz vajinadan havanın yayılması veya dışarı atılmasıdır. Karındaki bu basıncın yellenme ile bertaraf edilmesi kişinin basınçtan duyduğu rahatsızlığı ortadan kaldırır.
Yellenme, Osurma, Gaz çıkarma | |
---|---|
Yellenen bir adamın illüstrasyonu. | |
Biyolojik sistem | Boşaltım sistemi |
Sağlığa | Faydalı |
Yellenme ana olarak beş çeşit gazdan oluşur;
- nitrojen (N2)
- karbondioksit (CO2)
- hidrojen (H2)
- metan (CH4)
- oksijen (O2)
Bunlardan hidrojen ve metan yanıcı ve patlayıcıdır. Yandığı takdirde mavi renkli, güçlü bir alevi olur. Ayrıca eser miktarda (%1'den az) hidrojen sülfür (H2S) içerir. Kokunun nedeni de hidrojen sülfürdür.
Ağzımızı her açışımızda içeri hava girer ve döngü başlar. İçeri giren hava dışarı çıkmak zorundadır. Bu durumda hava, sekiz metrelik bir sindirim tünelinden geçtikten sonra dışarı çıkabilir. Hava, önce midemize girer. Bu sırada hala sadece oksijen ve nitrojenden oluşan havanın bir kısım oksijeni burada emilir, geri kalan mideden bağırsağa geçer. Fermantasyon sonucu ortaya çıkan karbondioksit de birleşime katılır. Yellenmeye gürültülü, yüksek ve sulu sesi ile kokusunu verebilmek için bağırsaklarda protein ve karbonhidrat olması gerekir. Sindirim sırasında bakteriler fermente olup kalan besinlere saldırır. Bu sırada diğer gazlar üretilir.
Lahana gibi selüloz açısından zengin besinler, fasulye, bezelye, nohut, mantar, yeşil mercimek gibi bazı yiyecekler gaz üretimini destekler.
Exeter Üniversitesi araştırmacılarına göre flatulans kokusu, eğer düşük dozda ise mitokondrileri korumakta, dolayısıyla inme, kalp krizi, demans gibi birçok hastalıklı duruma iyi gelmektedir. Yüksek dozlarda ise zehirli olmaktadır.
Neden
Bağırsak gazı, değişen miktarlarda eksojen kaynaklardan ve endojen kaynaklardan oluşur. Eksojen gazlar yemek yerken veya içerken yutulur veya aşırı tükürük salgılandığı zamanlarda yutma artar (mide bulantısı olduğunda veya gastroözofageal reflü hastalığının bir sonucu olarak meydana gelebilir). Endojen gazlar ya belirli gıda türlerinin sindirilmesinin bir yan ürünü olarak ya da steatorrhea sırasında olduğu gibi tamamlanmamış sindirimin sonucu olarak üretilir. Yiyeceklerin mide veya ince bağırsak tarafından tam olarak sindirilmemesine neden olan herhangi bir şey, maya tarafından fermantasyon nedeniyle malzeme kalın bağırsağa ulaştığında gaza neden olabilir veya prokaryotlar mide-bağırsak sisteminde normal veya anormal şekilde bulunur.
Gaz yapan gıdalar genellikle belirli polisakkaritlerde, özellikle inulin gibi oligosakkaritler bakımından yüksektir. Bu yiyecekler arasında fasulye, mercimek, süt ürünleri, soğan, sarımsak, yeşil soğan, Pırasa, şalgam, sarı şalgam, turp, tatlı patates, patates, kaju, yerelması, yulaf, buğday ve ekmeklerdeki maya bulunur. Karnabahar, brokoli, lahana, Brüksel lahanası ve Brassica cinsine ait diğer turpgil sebzeler de sadece şişkinliği arttırmakla kalmaz, aynı zamanda gazın keskinliğini de arttırır.
Fasulyede, endojen gazlar memeliler tarafından sindirilmeye özellikle dirençli olan ancak sindirim sisteminde yaşayan mikroorganizmalar (metan üreten arkeler; Methanobrevibacter smithii) tarafından kolayca sindirilebilen kompleks oligosakkaritlerden (karbonhidratlar) ortaya çıkıyor gibi görünmektedir. Bu oligosakkaritler ince bağırsaktan büyük ölçüde değişmeden geçerler ve kalın bağırsağa ulaştıklarında onları fermente ederek bol miktarda gaz üretirler.
Aşırı veya kötü kokulu olduğunda, gaz, irritabl bağırsak sendromu, çölyak hastalığı, çölyak dışı glüten duyarlılığı veya laktoz intoleransı gibi bir sağlık bozukluğunun işareti olabilir. ibuprofen, müshiller, antifungal ilaçlar veya statinler gibi belirli ilaçlar da buna neden olabilir.Giardiasis gibi bazı enfeksiyonlar da gazla ilişkilidir.
Gazın nedenlerine olan ilgi, yüksek-irtifada uçuş ve insanlı uzay uçuşu ile arttı; düşük atmosfer basıncı, sınırlı koşullar ve bu çabalara özgü stresler endişe kaynağıydı. Dağcılık alanında, yüksek irtifada gaz çıkışı olgusu ilk olarak iki yüz yıldan fazla bir süre önce kaydedildi.
Kültür
Yellenme, Edo döneminde Japonya'da bir gaz savaşını tasvir eden bir sanat parşömeni olan He-gassen eserine de konu olmuştur.
Kaynakça
- ^ a b İlgili Western Daily Press Haberi 24 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce).
- ^ "A Stinky Compound May Protect Against Cell Damage, Study Finds". 27 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2014.
- ^ Exeter Uni basın açıklaması 21 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce).
- ^ . . 17 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2015.
- ^ "Flatulence: Causes, remedies, and complications". Medical News Today. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2018.
- ^ "Paleo Foods: Brassicas (and not Just the Ones you Know) | Paleo Leap". Paleo Leap | Paleo diet Recipes & Tips. 14 Eylül 2014. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2018.
- ^ a b (1984). On Food and Cooking. . ss. 257-58. ISBN .
- ^ "Flatulence". NHS. 12 Aralık 2017. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Czaja-Bulsa G (Apr 2015). "Non coeliac gluten sensitivity – A new disease with gluten intolerance". Clin Nutr (Review). 34 (2): 189-94. doi:10.1016/j.clnu.2014.08.012 . (PMID) 25245857.
- ^ Flanagan PA (1992). "Giardia – diagnosis, clinical course and epidemiology: A review". . 109 (1): 1-22. JSTOR 3863897. (PMC) 2272232 $2. (PMID) 1499664.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Yellenme ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yellenme tip dilinde flatulans Latince salik vermek ince kesmek argoda osuruk vucuttaki toksinleri atmanin bir yoludur Turkcede gaz cikarmak olarak da adlandirildigi olur Mide ve bagirsaklarda biriken asiri miktardaki gazin baski yapmasi sonucunda olusur Yaygin olarak gazla iliskilendirilen gurultu anus ve kicdan kaynaklanir Diger turu olan vajinal gaz vajinadan havanin yayilmasi veya disari atilmasidir Karindaki bu basincin yellenme ile bertaraf edilmesi kisinin basinctan duydugu rahatsizligi ortadan kaldirir Yellenme Osurma Gaz cikarmaYellenen bir adamin illustrasyonu Biyolojik sistemBosaltim sistemiSagligaFaydali Yellenme ana olarak bes cesit gazdan olusur nitrojen N2 karbondioksit CO2 hidrojen H2 metan CH4 oksijen O2 Bunlardan hidrojen ve metan yanici ve patlayicidir Yandigi takdirde mavi renkli guclu bir alevi olur Ayrica eser miktarda 1 den az hidrojen sulfur H2S icerir Kokunun nedeni de hidrojen sulfurdur Agzimizi her acisimizda iceri hava girer ve dongu baslar Iceri giren hava disari cikmak zorundadir Bu durumda hava sekiz metrelik bir sindirim tunelinden gectikten sonra disari cikabilir Hava once midemize girer Bu sirada hala sadece oksijen ve nitrojenden olusan havanin bir kisim oksijeni burada emilir geri kalan mideden bagirsaga gecer Fermantasyon sonucu ortaya cikan karbondioksit de birlesime katilir Yellenmeye gurultulu yuksek ve sulu sesi ile kokusunu verebilmek icin bagirsaklarda protein ve karbonhidrat olmasi gerekir Sindirim sirasinda bakteriler fermente olup kalan besinlere saldirir Bu sirada diger gazlar uretilir Lahana gibi seluloz acisindan zengin besinler fasulye bezelye nohut mantar yesil mercimek gibi bazi yiyecekler gaz uretimini destekler Exeter Universitesi arastirmacilarina gore flatulans kokusu eger dusuk dozda ise mitokondrileri korumakta dolayisiyla inme kalp krizi demans gibi bircok hastalikli duruma iyi gelmektedir Yuksek dozlarda ise zehirli olmaktadir NedenBagirsak gazi degisen miktarlarda eksojen kaynaklardan ve endojen kaynaklardan olusur Eksojen gazlar yemek yerken veya icerken yutulur veya asiri tukuruk salgilandigi zamanlarda yutma artar mide bulantisi oldugunda veya gastroozofageal reflu hastaliginin bir sonucu olarak meydana gelebilir Endojen gazlar ya belirli gida turlerinin sindirilmesinin bir yan urunu olarak ya da steatorrhea sirasinda oldugu gibi tamamlanmamis sindirimin sonucu olarak uretilir Yiyeceklerin mide veya ince bagirsak tarafindan tam olarak sindirilmemesine neden olan herhangi bir sey maya tarafindan fermantasyon nedeniyle malzeme kalin bagirsaga ulastiginda gaza neden olabilir veya prokaryotlar mide bagirsak sisteminde normal veya anormal sekilde bulunur Gaz yapan gidalar genellikle belirli polisakkaritlerde ozellikle inulin gibi oligosakkaritler bakimindan yuksektir Bu yiyecekler arasinda fasulye mercimek sut urunleri sogan sarimsak yesil sogan Pirasa salgam sari salgam turp tatli patates patates kaju yerelmasi yulaf bugday ve ekmeklerdeki maya bulunur Karnabahar brokoli lahana Bruksel lahanasi ve Brassica cinsine ait diger turpgil sebzeler de sadece siskinligi arttirmakla kalmaz ayni zamanda gazin keskinligini de arttirir Fasulyede endojen gazlar memeliler tarafindan sindirilmeye ozellikle direncli olan ancak sindirim sisteminde yasayan mikroorganizmalar metan ureten arkeler Methanobrevibacter smithii tarafindan kolayca sindirilebilen kompleks oligosakkaritlerden karbonhidratlar ortaya cikiyor gibi gorunmektedir Bu oligosakkaritler ince bagirsaktan buyuk olcude degismeden gecerler ve kalin bagirsaga ulastiklarinda onlari fermente ederek bol miktarda gaz uretirler Asiri veya kotu kokulu oldugunda gaz irritabl bagirsak sendromu colyak hastaligi colyak disi gluten duyarliligi veya laktoz intoleransi gibi bir saglik bozuklugunun isareti olabilir ibuprofen mushiller antifungal ilaclar veya statinler gibi belirli ilaclar da buna neden olabilir Giardiasis gibi bazi enfeksiyonlar da gazla iliskilidir Gazin nedenlerine olan ilgi yuksek irtifada ucus ve insanli uzay ucusu ile artti dusuk atmosfer basinci sinirli kosullar ve bu cabalara ozgu stresler endise kaynagiydi Dagcilik alaninda yuksek irtifada gaz cikisi olgusu ilk olarak iki yuz yildan fazla bir sure once kaydedildi KulturHe gassen parsomeninden bir detay Yellenme Edo doneminde Japonya da bir gaz savasini tasvir eden bir sanat parsomeni olan He gassen eserine de konu olmustur Kaynakca a b Ilgili Western Daily Press Haberi 24 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce A Stinky Compound May Protect Against Cell Damage Study Finds 27 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2014 Exeter Uni basin aciklamasi 21 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 17 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2015 Flatulence Causes remedies and complications Medical News Today 18 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2018 Paleo Foods Brassicas and not Just the Ones you Know Paleo Leap Paleo Leap Paleo diet Recipes amp Tips 14 Eylul 2014 18 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2018 a b 1984 On Food and Cooking ss 257 58 ISBN 0 684 84328 5 Flatulence NHS 12 Aralik 2017 19 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Czaja Bulsa G Apr 2015 Non coeliac gluten sensitivity A new disease with gluten intolerance Clin Nutr Review 34 2 189 94 doi 10 1016 j clnu 2014 08 012 PMID 25245857 Flanagan PA 1992 Giardia diagnosis clinical course and epidemiology A review 109 1 1 22 JSTOR 3863897 PMC 2272232 2 PMID 1499664 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Yellenme ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir