Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biyolojik sistem, biyolojik olarak ilgili çeşitli varlıkları birbirine bağlayan karmaşık bir ağdır. Biyolojik organizasyon çeşitli ölçeklere yayılır ve sistemin ne olduğuna bağlı olarak farklı yapılar temelinde belirlenir. Makro ölçekteki biyolojik sistemlere örnek olarak organizma popülasyonları verilebilir. Memeliler ve diğer hayvanlardaki organ ve doku ölçeğinde ise dolaşım sistemi, solunum sistemi ve sinir sistemi örnek olarak verilebilir. Mikro ölçekten nanoskopik ölçeğe kadar biyolojik sistemlere örnek olarak hücreler, organeller, makromoleküler kompleksler ve düzenleyici yollar verilebilir. Biyolojik bir sistem, canlı bir organizma gibi karıştırılmamalıdır.
Organ ve doku sistemleri
Bu spesifik sistemler insan anatomisinde yaygın olarak çalışılmaktadır ve diğer birçok hayvanda da mevcuttur.
- Solunum sistemi: nefes almak için kullanılan organlar, yutak, gırtlak, bronşlar, akciğerler ve diyafram.
- Sindirim sistemi: tükürük bezleri, yemek borusu, mide, karaciğer, safra kesesi, pankreas, bağırsaklar, rektum ve anüs ile yiyeceklerin sindirimi ve işlenmesi.
- Kardiyovasküler sistem (kalp ve dolaşım sistemi): kalp, kan ve kan damarları ile kanın vücuda ve akciğerlere pompalanması ve yönlendirilmesi.
- Üriner sistem: sıvı dengesi, elektrolit dengesi ve idrar atılımı ile ilgili böbrekler, üreterler, mesane ve üretra.
- Entegümenter sistem: deri, kıl, yağ ve tırnaklar.
- İskelet sistemi: kemikler, kıkırdak, bağlar ve tendonlarla yapısal destek ve koruma.
- Endokrin sistem: hipotalamus, hipofiz bezi, epifiz bezi, tiroit, paratiroit ve adrenal bezler gibi endokrin bezler tarafından üretilen hormonları kullanarak vücut içindeki iletişim.
- Lenfatik sistem: dokular ve kan dolaşımı arasında lenf transferiyle ilgili yapılar; lenf, lenf düğümleri ve lenf damarlarını içerir. Lenfatik sistem, bağışıklık tepkileri ve antikor gelişimi gibi işlevleri içerir.
- Bağışıklık sistemi: organizmayı yabancı cisimlerden korur.
- Sinir sistemi: beyin, omurilik, periferik sinir sistemi ve duyu organları ile bilginin toplanması, aktarılması ve işlenmesi.
- Kas sistemi: çevrenin manipülasyonunu sağlar, hareket sağlar, duruşu korur ve ısı üretir. İskelet kasları, düz kaslar ve kalp kasını içerir.
- Üreme sistemi: yumurtalıklar, fallop tüpleri, uterus, vajina, meme bezleri, testisler, vas deferens, seminal keseler ve prostat gibi cinsel organlar.
Tarihçe
Sistem (ya da aygıt) kavramı, yaşamsal ya da organik işlev kavramına dayanır: bir sistem, belirli bir işlevi olan bir organlar kümesidir. Bu fikir Klasik Antik Çağ'da zaten mevcuttu (Galen, Aristoteles), ancak "sistem" teriminin uygulanması daha yenidir. Örneğin, sinir sistemi Monro (1783) tarafından adlandırılmıştır, ancak (yaklaşık 90-120), beyin, omurilik ve kraniyospinal sinirleri ilk kez açıkça anatomik bir birim olarak görmüştür, ancak işlevi hakkında çok az şey yazmış ve bu birime bir isim vermemiştir.
Temel işlevlerin - ve dolayısıyla sistemlerin - sayımı Antik Çağ'dan bu yana neredeyse aynı kalmıştır, ancak bunların sınıflandırılması çok çeşitli olmuştur, örneğin Aristoteles, Bichat, Cuvier ile karşılaştırın.
1820'lerde Fransız fizyolog Henri Milne-Edwards tarafından ortaya atılan fizyolojik iş bölümü kavramı, "canlıları insan endüstrisi tarafından yaratılmış makinelermiş gibi karşılaştırmaya ve incelemeye" olanak tanımıştır. Adam Smith'in çalışmalarından esinlenen Milne-Edwards, "ister hayvan ister bitki olsun, tüm canlı varlıkların vücudunun bir fabrikaya benzediğini... burada işçilere benzeyen organların, bireyin yaşamını oluşturan olguları üretmek için durmaksızın çalıştığını" yazmıştır. Daha farklılaşmış organizmalarda, işlevsel emek farklı araçlar veya sistemler (onun tarafından appareils olarak adlandırılır) arasında paylaştırılabilir.
Hücresel organel sistemleri
Bir hücrenin tam bileşenleri, hücrenin ökaryot ya da prokaryot olmasına göre belirlenir.
- Çekirdek (sadece ökaryotik): genetik materyalin depolanması; hücrenin kontrol merkezi.
- Sitozol: içinde organellerin asılı olduğu jöle benzeri sıvıdan oluşan sitoplazmanın bileşeni
- Hücre zarı (plazma zarı):
- Endoplazmik retikulum: taşıma için kullanılan sürekli bir kanal oluşturan nükleer zarfın dış kısmı; kaba endoplazmik retikulum ve düz endoplazmik retikulumdan oluşur
- Kaba endoplazmik retikulum (KER): kanallara bağlı ribozomlar nedeniyle "kaba" olarak kabul edilir; protein üretimine izin veren sisternalardan oluşur
- Düz endoplazmik retikulum (SER): lipitlerin ve steroid hormonların depolanması ve sentezinin yanı sıra detoksifikasyon
- Ribozom: iç faaliyet için gerekli olan ve diğer organlarda yeniden üretilemeyen biyolojik protein sentezi bölgesi
- Mitokondri: hücrenin güç merkezi; ATP (adenozin trifosfat) üreten hücresel solunum bölgesi
- Lizozom: hücre içinde istenmeyen/gereksiz maddelerin parçalandığı merkez
- Peroksizom: H2O2 (hidrojen peroksit) gibi içerdiği sindirim enzimlerinden gelen toksik maddeleri parçalar
- Golgi aygıtı (sadece ökaryotik): modifikasyon, taşıma ve salgılama ile ilgili katlanmış ağ
- Kloroplast: fotosentez bölgesi; klorofil deposu
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ F. Muggianu; A. Benso; R. Bardini; E. Hu; G. Politano; S. Di Carlo (2018). "Modeling biological complexity using Biology System Description Language (BiSDL)". 2018 IEEE International Conference on Bioinformatics and Biomedicine (BIBM). IEEE Xplore Digital Library. ss. 713-717. doi:10.1109/BIBM.2018.8621533. ISBN .
- ^ a b Fletcher, John; Lewins, Robert; Todd, Robert Bentley; St. Thomas's Hospital. Medical School Library former owner; King's College London (1837). "Bölüm 2". Rudiments of physiology [electronic resource] : in three parts. Foyle Special Collections Library King's College London. Edinburgh : London: Dublin: John Carfrae & Son, Longman, Rees, Orme, Brown and Longman, Hodges & Smith. s. 1-15.
- ^ Swanson, Larry (15 Temmuz 2014). Neuroanatomical Terminology: A Lexicon of Classical Origins and Historical Foundations (İngilizce). Oxford University Press. s. 489. ISBN . 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ Bichat, Xavier (1801). Anatomie générale : appliquée à la physiologie et à la médecine. Francis A. Countway Library of Medicine. A Paris : Chez Brosson, Gabon et Cie, Libraires, rue Pierre-Sarrazin, no. 7, et place de l'École de Médecine. ss. cvj-cxj.
- ^ Cuvier, Georges. Lecons d'anatomie comparée 2. éd., cor. et augm. Paris: Crochard, 1835-1846.
- ^ R. M. Brain. The Pulse of Modernism: Physiological Aesthetics in Fin-de-Siècle Europe. Seattle: University of Washington Press, 2015. 384 pp., .
- ^ . PressBooks. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyolojik sistem biyolojik olarak ilgili cesitli varliklari birbirine baglayan karmasik bir agdir Biyolojik organizasyon cesitli olceklere yayilir ve sistemin ne olduguna bagli olarak farkli yapilar temelinde belirlenir Makro olcekteki biyolojik sistemlere ornek olarak organizma populasyonlari verilebilir Memeliler ve diger hayvanlardaki organ ve doku olceginde ise dolasim sistemi solunum sistemi ve sinir sistemi ornek olarak verilebilir Mikro olcekten nanoskopik olcege kadar biyolojik sistemlere ornek olarak hucreler organeller makromolekuler kompleksler ve duzenleyici yollar verilebilir Biyolojik bir sistem canli bir organizma gibi karistirilmamalidir Organ ve doku sistemleriBir sistem ornegi Beyin beyincik omurilik ve sinirler sinir sisteminin dort temel bilesenidir Bu spesifik sistemler insan anatomisinde yaygin olarak calisilmaktadir ve diger bircok hayvanda da mevcuttur Solunum sistemi nefes almak icin kullanilan organlar yutak girtlak bronslar akcigerler ve diyafram Sindirim sistemi tukuruk bezleri yemek borusu mide karaciger safra kesesi pankreas bagirsaklar rektum ve anus ile yiyeceklerin sindirimi ve islenmesi Kardiyovaskuler sistem kalp ve dolasim sistemi kalp kan ve kan damarlari ile kanin vucuda ve akcigerlere pompalanmasi ve yonlendirilmesi Uriner sistem sivi dengesi elektrolit dengesi ve idrar atilimi ile ilgili bobrekler ureterler mesane ve uretra Entegumenter sistem deri kil yag ve tirnaklar Iskelet sistemi kemikler kikirdak baglar ve tendonlarla yapisal destek ve koruma Endokrin sistem hipotalamus hipofiz bezi epifiz bezi tiroit paratiroit ve adrenal bezler gibi endokrin bezler tarafindan uretilen hormonlari kullanarak vucut icindeki iletisim Lenfatik sistem dokular ve kan dolasimi arasinda lenf transferiyle ilgili yapilar lenf lenf dugumleri ve lenf damarlarini icerir Lenfatik sistem bagisiklik tepkileri ve antikor gelisimi gibi islevleri icerir Bagisiklik sistemi organizmayi yabanci cisimlerden korur Sinir sistemi beyin omurilik periferik sinir sistemi ve duyu organlari ile bilginin toplanmasi aktarilmasi ve islenmesi Duyusal sistemler gorme sistemi isitsel sistem koku alma sistemi tat alma sistemi somatosensoriyel sistem vestibuler sistem Kas sistemi cevrenin manipulasyonunu saglar hareket saglar durusu korur ve isi uretir Iskelet kaslari duz kaslar ve kalp kasini icerir Ureme sistemi yumurtaliklar fallop tupleri uterus vajina meme bezleri testisler vas deferens seminal keseler ve prostat gibi cinsel organlar TarihceSistem ya da aygit kavrami yasamsal ya da organik islev kavramina dayanir bir sistem belirli bir islevi olan bir organlar kumesidir Bu fikir Klasik Antik Cag da zaten mevcuttu Galen Aristoteles ancak sistem teriminin uygulanmasi daha yenidir Ornegin sinir sistemi Monro 1783 tarafindan adlandirilmistir ancak yaklasik 90 120 beyin omurilik ve kraniyospinal sinirleri ilk kez acikca anatomik bir birim olarak gormustur ancak islevi hakkinda cok az sey yazmis ve bu birime bir isim vermemistir Temel islevlerin ve dolayisiyla sistemlerin sayimi Antik Cag dan bu yana neredeyse ayni kalmistir ancak bunlarin siniflandirilmasi cok cesitli olmustur ornegin Aristoteles Bichat Cuvier ile karsilastirin 1820 lerde Fransiz fizyolog Henri Milne Edwards tarafindan ortaya atilan fizyolojik is bolumu kavrami canlilari insan endustrisi tarafindan yaratilmis makinelermis gibi karsilastirmaya ve incelemeye olanak tanimistir Adam Smith in calismalarindan esinlenen Milne Edwards ister hayvan ister bitki olsun tum canli varliklarin vucudunun bir fabrikaya benzedigini burada iscilere benzeyen organlarin bireyin yasamini olusturan olgulari uretmek icin durmaksizin calistigini yazmistir Daha farklilasmis organizmalarda islevsel emek farkli araclar veya sistemler onun tarafindan appareils olarak adlandirilir arasinda paylastirilabilir Hucresel organel sistemleriBir hucrenin tam bilesenleri hucrenin okaryot ya da prokaryot olmasina gore belirlenir Cekirdek sadece okaryotik genetik materyalin depolanmasi hucrenin kontrol merkezi Sitozol icinde organellerin asili oldugu jole benzeri sividan olusan sitoplazmanin bileseni Hucre zari plazma zari Endoplazmik retikulum tasima icin kullanilan surekli bir kanal olusturan nukleer zarfin dis kismi kaba endoplazmik retikulum ve duz endoplazmik retikulumdan olusur Kaba endoplazmik retikulum KER kanallara bagli ribozomlar nedeniyle kaba olarak kabul edilir protein uretimine izin veren sisternalardan olusur Duz endoplazmik retikulum SER lipitlerin ve steroid hormonlarin depolanmasi ve sentezinin yani sira detoksifikasyon Ribozom ic faaliyet icin gerekli olan ve diger organlarda yeniden uretilemeyen biyolojik protein sentezi bolgesi Mitokondri hucrenin guc merkezi ATP adenozin trifosfat ureten hucresel solunum bolgesi Lizozom hucre icinde istenmeyen gereksiz maddelerin parcalandigi merkez Peroksizom H2O2 hidrojen peroksit gibi icerdigi sindirim enzimlerinden gelen toksik maddeleri parcalar Golgi aygiti sadece okaryotik modifikasyon tasima ve salgilama ile ilgili katlanmis ag Kloroplast fotosentez bolgesi klorofil deposuAyrica bakinizYapay yasam Biyolojik sistem muhendisligi Organ sistemi Sistem biyolojisi Sistem teorisiKaynakca F Muggianu A Benso R Bardini E Hu G Politano S Di Carlo 2018 Modeling biological complexity using Biology System Description Language BiSDL 2018 IEEE International Conference on Bioinformatics and Biomedicine BIBM IEEE Xplore Digital Library ss 713 717 doi 10 1109 BIBM 2018 8621533 ISBN 978 1 5386 5488 0 a b Fletcher John Lewins Robert Todd Robert Bentley St Thomas s Hospital Medical School Library former owner King s College London 1837 Bolum 2 Rudiments of physiology electronic resource in three parts Foyle Special Collections Library King s College London Edinburgh London Dublin John Carfrae amp Son Longman Rees Orme Brown and Longman Hodges amp Smith s 1 15 Swanson Larry 15 Temmuz 2014 Neuroanatomical Terminology A Lexicon of Classical Origins and Historical Foundations Ingilizce Oxford University Press s 489 ISBN 978 0 19 971263 2 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2023 Bichat Xavier 1801 Anatomie generale appliquee a la physiologie et a la medecine Francis A Countway Library of Medicine A Paris Chez Brosson Gabon et Cie Libraires rue Pierre Sarrazin no 7 et place de l Ecole de Medecine ss cvj cxj Cuvier Georges Lecons d anatomie comparee 2 ed cor et augm Paris Crochard 1835 1846 R M Brain The Pulse of Modernism Physiological Aesthetics in Fin de Siecle Europe Seattle University of Washington Press 2015 384 pp PressBooks 20 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2023