Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de kadınların ulusal siyasette aktif katılımları vardır ve son seçimlerde Türk parlamentosunda kadın sayısı giderek artmaktadır.
Arka plan
I. Dünya Savaşı sonrasında hızla çöküşe geçen Osmanlı İmparatorluğu yerine 29 Ekim 1923 tarihinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti, kadınlar için birçok sosyal hakkın ilk kez verildiği bir devlet olmuştur. Osmanlı'nın hüküm sürdüğü çağlar boyunca padişahın asıl eşi ve veliaht şehzadelerin öz annesi olan valide sultanlar her ne kadar düşünceleri ve nüfuzlarıyla ülkeyi yöneten sultanın kararlarını etkiledilerse de, bu etkinin herhangi bir yasallığı bulunmamaktaydı. Yani, bu kişilerin herhangi bir siyasi veya idari hakkı yoktu. Dolayısıyla, halktan veya herhangi bir kesimden başka bir kadının da politikaya karışması söz konusu olamazdı.
Kadınların siyasetteki seçme ve seçilme hakkına dair ilk başkaldırılar, yine Osmanlı'nın son dönemlerinde vuku bulmaya başlamıştır. Nezihe Muhittin isimli bir kadın, 1923 yılının Haziran ayında Türkiye'nin ilk kadın partisini kurmuş olsa da; o tarihlerde Cumhuriyet henüz ilan edilmediği için bu eylemin herhangi bir hukuki veya yasal dayanağı da olmamıştır.
Mustafa Kemal Atatürk; yeni bir ülke kurup hızla toplumu yenileşme ve çağdaşlaşma hareketleriyle değiştirmeye başladığında ilk yaptığı işlerden bir tanesi de kadının toplumdaki ve diğer sosyal ortamlardaki yerini yükseltmek olmuştur. Bu bağlamda önce 1926 yılında çıkartılan bir yasa ile eşitsizlik yaratan durumlar ortadan kaldırılmış; 1930 ve 1934 yıllarında kendilerine tanınan yerel ve genel seçimlere katılabilme, oy verip oylanabilme hakkıyla beraber Türk kadınları Avrupa'daki ve dünyadaki birçok kadından önce seçme ve seçilme ayrıcalığına sahip olmuşlardır.
Cumhurbaşkanı
Bugüne kadar, Türkiye'de hiçbir kadın Cumhurbaşkanı olarak görev yapmadı. Gönül Saray Alphan 21. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde ilk kadın cumhurbaşkanı adayı olmuştur. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde ise Meral Akşener cumhurbaşkanı adayı olmuş ve %7,29 oy almıştır.
TBMM Başkanı
Bugüne kadar, Türkiye'de hiçbir kadın Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı olarak görev yapmadı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı
Bugüne kadar, Türkiye'de hiçbir kadın Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak görev yapmadı. Türkiye'de Cumhurbaşkanı Yardımcısı makamı 2018 yılında kuruldu.
Başbakan (1920–2018)
Tansu Çiller, Türk ekonomist ve akademisyendir. 1990 yılının Kasım ayında Doğru Yol Partisi'ye katılmasıyla beraber siyasi yaşamı başlamıştır. 13 Haziran 1993 tarihinde partinin genel başkanı olmuş, aynı yılın 25 Haziran günü ise kurulan koalisyon hükümetinin Başbakanı olarak atandı. 6 Mart 1996 tarihine kadar yaklaşık üç yıl bu görevi yürüttü. Türkiye'nin bugüne kadarki ilk ve tek kadın başbakanıdır.
| № | Fotoğraf | Başbakan | Görev başlangıcı | Görev bitişi | Görev süresi | Hükûmet | Cumhurbaşkanı |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 22 |  | Tansu Çiller (1946–) | 25 Haziran 1993 | 5 Ekim 1995 | 2 yıl, 256 gün | I. Çiller | Süleyman Demirel |
| 5 Ekim 1995 | 30 Ekim 1995 | II. Çiller | |||||
| 30 Ekim 1995 | 6 Mart 1996 | III. Çiller |
Türkiye'de Başbakanlık makamı 2018 yılında kaldırıldı.
Bakanlar
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın bakanı, 1971 yılında Nihat Erim önderliğinde kurulan hükümetin sağlık bakanı olan Türkân Akyol'dur. Çeşitli dönem ve hükûmetlerde, çeşitli görevler üstlenmiş kadın bakanlar şunlardır:
TBMM Başkanvekilleri
Günümüze gelene kadar TBMM bünyesinde hiç kadın meclis başkanı görev yapmamış olmasına rağmen, farklı dönemlerde birkaç siyasetçi meclis başkanvekili olarak hizmet etmiştir. 1972 yılında, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın meclis başkanvekili CGP milletvekili Nermin Neftçi olmuştur. Diğer kadın başkanvekillerinden bazıları ise Meral Akşener (MHP), Güldal Mumcu (CHP) ve son olarak Ayşe Nur Bahçekapılı (AK Parti) bu görevi uzun süre üstlenmişlerdir.
Parti liderleri
Türkiye'deki siyasi hayatın ilk kadın parti lideri Behice Boran'dır. Türkiye İşçi Partisi'nin bir üyesiyken, 1970 yılında parti içinde yapılan bir seçimle genel başkan ilan edilmiş; bu görevini 12 Eylül Darbesi'nin bir sonucu olarak bütün siyasi partilerin kapatılmasına dek devam ettirmiştir. Kurucu, genel başkan veya eşbaşkan olarak görev yapmış diğer kadın liderler şunlardır:
- Mübeccel Göktuna (1915-1999), Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi (1972-1981) genel başkanı
- Rahşan Ecevit (1923-2020), Demokratik Sol Partisi (1985-1987) kurucusu ve genel başkanı, Demokratik Sol Halk Partisi (2010) genel başkanı
- Tansu Çiller (d. 1946), Doğru Yol Partisi (1993-2002) genel başkanı (Başbakan 1993-1996)
- Nesrin Nas (d. 1958), Anavatan Partisi (2003-2004) genel başkanı
- Filiz Koçali (d. 1958), Sosyalist Demokrasi Partisi genel başkanı (2004-2009)
- Gültan Kışanak (d. 1961), Barış ve Demokrasi Partisi (2011-2014) eşbaşkanı
- Figen Yüksekdağ (d. 1971), Halkların Demokratik Partisi (2012-2017) eşbaşkanı
- Emine Ülker Tarhan (d. 1963), Anadolu Partisi (2014-2015) kurucusu ve genel başkanı
- Fatma Benal Yazgan (d. 1947), Kadın Partisi (2014–günümüz) genel başkanı
- Aysel Tekerek, (d.1981), Türkiye Kömünist Hareketi (2015-günümüz) genel başkanı
- Meral Akşener (d. 1956), İYİ Parti (2017-2024) kurucusu ve genel başkanı
- Nuriye Bakkal, (2020-günümüz) kurucusu ve genel başkanı
- Hatice Çelik İlközen, (2021–günümüz) kurucusu ve genel başkanı
Kadın partileri
Kadınlar tarafından iki parti kuruldu: 1972'de (1980'e kadar) Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi ve 2014'te Kadın Partisi.
Meclis Grup Başkanvekilleri
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre; mecliste 20'den fazla koltukla temsil edilen her siyasi partinin 1-3 kişi arasından oluşan bir grup başkanvekili heyeti bulundurması zorunludur. Grup başkanvekilleri, diğer siyasi partiler ve meclis yönetimiyle olan ilişkileri kuran ve söz hakkına sahip olan liderlerdir. Tarihin ilk Türk kadın grup başkanvekili, 1996-1999 yılları arasında CHP'de görev yapmış olan Oya Araslı'dır. Sonraki yıllarda yine CHP'den Emine Ülker Tarhan, HDP'den Pervin Buldan ve daha sonra Meral Danış Beştaş ve AK Parti'den Özlem Zengin grup başkanvekili olarak çalışmıştır.
Milletvekilleri
Üst satır (soldan sağa): Mebrure Gönenç (Afyon), Hatı Çırpan (Ankara), Türkan Örs Baştuğ (Antalya), Sabiha Gökçül Erbay (Balıkesir), Şekibe İnsel (Bursa), Hatice Özgener (Çankırı)
Orta satır (soldan sağa): Huriye Öniz Baha (Diyarbakır), Fatma Şakir Memik (Edirne), Nakiye Elgün (Erzurum), Fakihe Öymen (Ankara), Benal Nevzat İstar Arıman (İzmir), Ferruh Güpgüp (Kayseri)
Alt satır (soldan sağa): Bahire Bediş Morova Aydilek (Konya), Mihri Pektaş (Malatya), Meliha Ulaş (Samsun), Fatma Esma Nayman (Seyhan), Hatice Sabiha Görkey (Sivas), Seniha Nafız Hızal (Trabzon)
Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı ilk kez 1935 genel seçimlerinde verildi. Bu seçimlerde; Mebrure Gönenç, Sabiha Gökçül Erbay, Şekibe İnsel, Huriye Öniz Baha, Fatma Şakir Memik, Nakiye Elgün, Fakihe Öymen, Hatı Çırpan, Ferruh Güpgüp, Bahire Bediş Morova Aydilek, Mihri Pektaş, Meliha Ulaş, Esma Nayman, Sabiha Görkey, Seniha Hızal, Benal Nevzat Arıman ve Türkan Örs Baştuğ milletvekili olarak seçildi. Ayrıca 1936 yılında, meclisteki kadın çoğunluğu artırmak adına -yine seçimle gelen- Hatice Özgener de kadroya dahil edildi. Bu 18 kadın arasından en çok dikkat çeken isim ise, diğerlerinden farklı bir sosyal yaşama sahip olması sebebiyle kırsal kesimden gelen Satı Kadın lakaplı Hatı Çırpan olmuştur.
1935–1999 seçimleri
1935 yılından hemen sonra yapılan bütün seçimlerde, kadınların meclisteki oranları düşmeye başlamıştır. Özellikle 1950 ve 1961 seçimlerinde sadece 3 kadın meclise girebilmiş ve bu da tarihe kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildiğinden beri meclise en az kadının girdiği seçim olarak geçmiştir.
| Seçim yılı | Kadın milletvekili oranı | Kadın milletvekili sayısı | Toplam milletvekili sayısı |
|---|---|---|---|
| 1935 | %4,6 | 18 | 395 |
| 1939 | %3,7 | 15 | 429 |
| 1943 | %3,7 | 16 | 435 |
| 1946 | %1,9 | 9 | 465 |
| 1950 | %0,6 | 3 | 487 |
| 1954 | %0,7 | 4 | 541 |
| 1957 | %1,3 | 8 | 610 |
| 1961 | %0,7 | 3 | 450 |
| 1965 | %1,8 | 8 | 450 |
| 1969 | %1,1 | 5 | 450 |
| 1973 | %1,3 | 6 | 450 |
| 1977 | %0,9 | 4 | 450 |
| 1983 | %3,0 | 12 | 399 |
| 1987 | %1,3 | 6 | 450 |
| 1991 | %1,8 | 8 | 450 |
| 1995 | %2,4 | 13 | 550 |
| 1999 | %4,2 | 22 | 550 |
2002–günümüz seçimleri
1995 seçimlerinden beri, meclisteki kadın sayısı devamlı bir artış gösterse de; 2002 yılına gelene kadar yapılan hiçbir seçimde kadın vekil oranı, 1935'teki sonuçları yakalayamamıştır. Ancak 2007 seçimlerinden sonra kadın temsil oranı yüzde 10'un altına düşmemiştir.
| Seçim yılı | Kadın milletvekili oranı | Kadın milletvekili sayısı | Toplam milletvekili sayısı |
|---|---|---|---|
| 2002 | %4,4 | 24 | 550 |
| 2007 | %9,1 | 50 | 550 |
| 2011 | %14,3 | 79 | 550 |
| 2015 Haziran | %17,6 | 97 | 550 |
| 2015 Kasım | %14,7 | 81 | 550 |
| 2018 | %17,1 | 103 | 600 |
| 2023 | %20,1 | 121 | 600 |
Cumhuriyet Senatosu üyeleri (1961–1980)
Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında çift meclisli sistem yürürlükteyken TBMM'nin üst meclisini oluşturan Cumhuriyet Senatosu isimli bir üst yasama organı bulunmaktaydı. Bu senatoda görev almış kadın siyasetçiler şunlardır:
- Mebrure Aksoley, CHP (1964-1973)
- Fatma Hikmet İşmen, TİP (1966-1975)
- Bahriye Üçok, (1971-1976)
- Nermin Abadan Unat, (1978-1980)
- Aysel Baykal , CHP (1979-1980)
Valiler
Türkiye'nin ilk kadın valisi Lale Aytaman'dır. 1991-1995 yılları arasında Muğla valisi olarak görev yapan Aytaman, bu göreve Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından atanmıştır. Türkiye'nin ilk kadın kaymakamları ise Elif Arslan Miskioğlu ve Özlem Bozkurt Gevrek'tir. Elif Arslan Miskioğlu Burdur'un Ağlasun ilçesinde Özlem Bozkurt Gevrek ise Çankırı ilinin Orta ilçesinde görev yapmıştır. Bu yıllardan sonra kadın vali ve kadın kaymakam sayısı artsa bile hâlâ yetersiz görülmektedir.
Yerel yöneticiler
Gülkız Ürbül, Cumhuriyet tarihinin ilk kadın muhtarı olmuştur. Günümüzde Aydın'a bağlı bir köy olan Demircidere'de 1930 yerel seçimlerinde yılında yapılan seçimlerde 7 erkek adaya karşı yarışmış ve seçim sonunda oy çokluğuyla muhtar ilan edilmiştir.Sadiye Hanım 1930 yılında Artvin ili Yusufeli ilçesi Kılıçkaya beldesinde belediye başkanı seçilerek ilk kadın belediye başkanı ünvanını almıştır. Türkiye'nin ilk kadın büyükşehir belediye başkanları ise 2014 Türkiye yerel seçimleri'nde seçilen Özlem Çerçioğlu (Aydın), Fatma Şahin (Gaziantep) ve Gültan Kışanak'tır (Diyarbakır).
Af yasaları
Rahşan Ecevit'in önerisiyle gündeme gelen ve uzun tartışmalar sonucunda 22 Aralık 2000'de çıkarılan 4616 sayılı Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası, kamuoyunda Rahşan Affı olarak nitelendirildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "TBMM'de kadın milletvekillerinin oranı yüzde 17'de kaldı". BBC. 25 Haziran 2018. 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- ^ Sina Akşin:Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş bankası Kültür yayınları,İstanbul,2011, p.188.
- ^ Türkiye'nin 75 yılı , Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, p.48,59,250
- ^ "Sayın Prof.Dr.Tansu Çiller'in Özgeçmişi; (Haziran 1996)". Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. T.C Dışişleri Bakanlığı. 30 Kasım 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- ^ Türkiye'nin 75 yılı, Hürgüç Gazetecilik,, İstanbul,1998
- ^ "Erkek egemen Türkiye". Hürriyet. 11 Aralık 2010. 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2013.
- ^ Hürriyet newspaper (Türkçe)
- ^ [. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018. Parliament page/Meral Akşener (Türkçe)]
- ^ [. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018. Parliament page/Şükran Güldal Mumcu (Türkçe)]
- ^ . 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ "Radikal Newspaper (Türkçe)". 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ . 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ . 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ "Hürriyet newspaper (Türkçe)". 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ "Kadın milletvekillerinin temsil oranı arttı". Anadolu Ajansı. 28 Haziran 2018. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- ^ "Tutanak C. Senatosu B: 36 18.1.1966 O:1" (PDF). TBMM. 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2013.
- ^ "TİP'li Fatma İşmen'in ölümü". Milliyet. 18 Mayıs 2006. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2013.
- ^ "C. Senatosu B: 53 29.4.1975 O: 1" (PDF). TBMM. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2013.
- ^ "Biography net (Türkçe)". 26 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ "82nci Birleşim" (PDF). Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi. Cilt 13. TBMM. 23 Ekim 1979. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2013.
- ^ Ersöz, Seyfettin (2 Aralık 2018). "Bürokraside kadının adı yok". Milliyet. 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- ^ . 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ . 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de kadinlarin ulusal siyasette aktif katilimlari vardir ve son secimlerde Turk parlamentosunda kadin sayisi giderek artmaktadir Turkiye de 1934 ten beri kadinlarin secme ve secilme hakki vardir Arka planTurkiye nin ilk kadin milletvekillerinden olan Hati Cirpan 1935 I Dunya Savasi sonrasinda hizla cokuse gecen Osmanli Imparatorlugu yerine 29 Ekim 1923 tarihinde kurulan Turkiye Cumhuriyeti kadinlar icin bircok sosyal hakkin ilk kez verildigi bir devlet olmustur Osmanli nin hukum surdugu caglar boyunca padisahin asil esi ve veliaht sehzadelerin oz annesi olan valide sultanlar her ne kadar dusunceleri ve nufuzlariyla ulkeyi yoneten sultanin kararlarini etkiledilerse de bu etkinin herhangi bir yasalligi bulunmamaktaydi Yani bu kisilerin herhangi bir siyasi veya idari hakki yoktu Dolayisiyla halktan veya herhangi bir kesimden baska bir kadinin da politikaya karismasi soz konusu olamazdi Kadinlarin siyasetteki secme ve secilme hakkina dair ilk baskaldirilar yine Osmanli nin son donemlerinde vuku bulmaya baslamistir Nezihe Muhittin isimli bir kadin 1923 yilinin Haziran ayinda Turkiye nin ilk kadin partisini kurmus olsa da o tarihlerde Cumhuriyet henuz ilan edilmedigi icin bu eylemin herhangi bir hukuki veya yasal dayanagi da olmamistir Mustafa Kemal Ataturk yeni bir ulke kurup hizla toplumu yenilesme ve cagdaslasma hareketleriyle degistirmeye basladiginda ilk yaptigi islerden bir tanesi de kadinin toplumdaki ve diger sosyal ortamlardaki yerini yukseltmek olmustur Bu baglamda once 1926 yilinda cikartilan bir yasa ile esitsizlik yaratan durumlar ortadan kaldirilmis 1930 ve 1934 yillarinda kendilerine taninan yerel ve genel secimlere katilabilme oy verip oylanabilme hakkiyla beraber Turk kadinlari Avrupa daki ve dunyadaki bircok kadindan once secme ve secilme ayricaligina sahip olmuslardir CumhurbaskaniBugune kadar Turkiye de hicbir kadin Cumhurbaskani olarak gorev yapmadi Gonul Saray Alphan 21 Donem Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde ilk kadin cumhurbaskani adayi olmustur 2018 Turkiye cumhurbaskanligi seciminde ise Meral Aksener cumhurbaskani adayi olmus ve 7 29 oy almistir TBMM BaskaniBugune kadar Turkiye de hicbir kadin Turkiye Buyuk Millet Meclisi baskani olarak gorev yapmadi Cumhurbaskani YardimcisiBugune kadar Turkiye de hicbir kadin Cumhurbaskani Yardimcisi olarak gorev yapmadi Turkiye de Cumhurbaskani Yardimcisi makami 2018 yilinda kuruldu Basbakan 1920 2018 Tansu Ciller Turk ekonomist ve akademisyendir 1990 yilinin Kasim ayinda Dogru Yol Partisi ye katilmasiyla beraber siyasi yasami baslamistir 13 Haziran 1993 tarihinde partinin genel baskani olmus ayni yilin 25 Haziran gunu ise kurulan koalisyon hukumetinin Basbakani olarak atandi 6 Mart 1996 tarihine kadar yaklasik uc yil bu gorevi yuruttu Turkiye nin bugune kadarki ilk ve tek kadin basbakanidir Fotograf Basbakan Gorev baslangici Gorev bitisi Gorev suresi Hukumet Cumhurbaskani22 Tansu Ciller 1946 25 Haziran 1993 5 Ekim 1995 2 yil 256 gun I Ciller Suleyman Demirel5 Ekim 1995 30 Ekim 1995 II Ciller30 Ekim 1995 6 Mart 1996 III Ciller Turkiye de Basbakanlik makami 2018 yilinda kaldirildi BakanlarTurkiye nin ilk kadin Icisleri Bakani Meral AksenerTurkiye nin ilk kadin Milli Egitim Bakani Nimet BasTurkiye nin ilk kadin Aile ve Sosyal Politikalar Bakani Fatma SahinTurkiye nin ilk kadin Avrupa Birligi Bakani Beril DedeogluTurkiye nin ilk kadin Ticaret Bakani Ruhsar Pekcan Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin bakani 1971 yilinda Nihat Erim onderliginde kurulan hukumetin saglik bakani olan Turkan Akyol dur Cesitli donem ve hukumetlerde cesitli gorevler ustlenmis kadin bakanlar sunlardir Adi Bakanlik PartiTurkan Akyol 1928 2017 Saglik ve Sosyal Yardim Bakanligi 1971 Devlet Bakanligi 1992 1993 Bagimsiz SHPNermin Neftci 1924 2003 Kultur Bakanligi 1974 1975 CGPImren Aykut d 1940 Calisma ve Sosyal Guvenlik Bakanligi 1987 1991 Devlet Bakanligi 1991 1996 Cevre Bakanligi 1997 1999 ANAPGuler Ileri d 1948 Devlet Bakanligi 1991 1993 SHPAysel Baykal 1939 2003 Devlet Bakanligi 1995 CHPOnay Alpago d 1947 Devlet Bakanligi 1994 1995 SHPIsilay Saygin 1947 2019 Devlet Bakanligi 1995 1996 Cevre Bakanligi 1996 Turizm Bakanligi 1996 DYPAyfer Yilmaz d 1956 Devlet Bakanligi 1996 1997 Tansu Ciller d 1946 Disisleri Bakanligi 1996 1997 Meral Aksener d 1956 Icisleri Bakanligi 1996 1997 Tayyibe Gulek d 1968 Devlet Bakanligi 1999 2002 DSPMelda Bayer d 1950 Devlet Bakanligi 1999 2002 Aysel Celikel d 1933 Adalet Bakanligi 2002 BagimsizGuldal Aksit 1960 2021 Turizm Bakanligi 2002 2003 Devlet Bakanligi 2003 2007 AK PartiNimet Bas d 1965 Devlet Bakanligi 2003 2007 Milli Egitim Bakanligi 2009 2011 Selma Aliye Kavaf d 1962 Devlet Bakanligi 2009 2011 Fatma Sahin d 1966 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi 2011 2013 Aysenur Islam d 1958 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi 2013 2015 Aysen Gurcan d 1963 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi 2015 BagimsizBeril Dedeoglu 1961 2019 Avrupa Birligi Bakanligi 2015 Fatma Betul Sayan Kaya d 1981 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi 2016 2018 AK PartiJulide Sarieroglu d 1979 Calisma ve Sosyal Guvenlik Bakanligi 2017 2018 Zehra Zumrut Selcuk d 1979 Aile Calisma ve Sosyal Hizmetler Bakanligi 2018 2021 BagimsizRuhsar Pekcan d 1958 Ticaret Bakanligi 2018 2021 Derya Yanik d 1972 Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanligi 2021 2023 AK PartiMahinur Ozdemir Goktas d 1982 Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanligi 2023 gunumuz BagimsizKadin bakanlarin partilere gore dagilimi AK Parti 35 72 Bagimsiz 25 DYP 10 71 SHP 10 71 ANAP 7 14 DSP 7 14 CHP 3 58 TBMM BaskanvekilleriAyse Nur Bahcekapili TBMM Baskanvekili Gunumuze gelene kadar TBMM bunyesinde hic kadin meclis baskani gorev yapmamis olmasina ragmen farkli donemlerde birkac siyasetci meclis baskanvekili olarak hizmet etmistir 1972 yilinda Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin meclis baskanvekili CGP milletvekili Nermin Neftci olmustur Diger kadin baskanvekillerinden bazilari ise Meral Aksener MHP Guldal Mumcu CHP ve son olarak Ayse Nur Bahcekapili AK Parti bu gorevi uzun sure ustlenmislerdir Parti liderleriEmine Ulker Tarhan eski yargic ve Anadolu Partisi lideri Turkiye deki siyasi hayatin ilk kadin parti lideri Behice Boran dir Turkiye Isci Partisi nin bir uyesiyken 1970 yilinda parti icinde yapilan bir secimle genel baskan ilan edilmis bu gorevini 12 Eylul Darbesi nin bir sonucu olarak butun siyasi partilerin kapatilmasina dek devam ettirmistir Kurucu genel baskan veya esbaskan olarak gorev yapmis diger kadin liderler sunlardir Mubeccel Goktuna 1915 1999 Turkiye Ulusal Kadinlar Partisi 1972 1981 genel baskani Rahsan Ecevit 1923 2020 Demokratik Sol Partisi 1985 1987 kurucusu ve genel baskani Demokratik Sol Halk Partisi 2010 genel baskani Tansu Ciller d 1946 Dogru Yol Partisi 1993 2002 genel baskani Basbakan 1993 1996 Nesrin Nas d 1958 Anavatan Partisi 2003 2004 genel baskani Filiz Kocali d 1958 Sosyalist Demokrasi Partisi genel baskani 2004 2009 Gultan Kisanak d 1961 Baris ve Demokrasi Partisi 2011 2014 esbaskani Figen Yuksekdag d 1971 Halklarin Demokratik Partisi 2012 2017 esbaskani Emine Ulker Tarhan d 1963 Anadolu Partisi 2014 2015 kurucusu ve genel baskani Fatma Benal Yazgan d 1947 Kadin Partisi 2014 gunumuz genel baskani Aysel Tekerek d 1981 Turkiye Komunist Hareketi 2015 gunumuz genel baskani Meral Aksener d 1956 IYI Parti 2017 2024 kurucusu ve genel baskani Nuriye Bakkal 2020 gunumuz kurucusu ve genel baskani Hatice Celik Ilkozen 2021 gunumuz kurucusu ve genel baskaniKadin partileri Kadinlar tarafindan iki parti kuruldu 1972 de 1980 e kadar Turkiye Ulusal Kadinlar Partisi ve 2014 te Kadin Partisi Meclis Grup BaskanvekilleriTurkiye Cumhuriyeti Anayasasi na gore mecliste 20 den fazla koltukla temsil edilen her siyasi partinin 1 3 kisi arasindan olusan bir grup baskanvekili heyeti bulundurmasi zorunludur Grup baskanvekilleri diger siyasi partiler ve meclis yonetimiyle olan iliskileri kuran ve soz hakkina sahip olan liderlerdir Tarihin ilk Turk kadin grup baskanvekili 1996 1999 yillari arasinda CHP de gorev yapmis olan Oya Arasli dir Sonraki yillarda yine CHP den Emine Ulker Tarhan HDP den Pervin Buldan ve daha sonra Meral Danis Bestas ve AK Parti den Ozlem Zengin grup baskanvekili olarak calismistir MilletvekilleriTurkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin milletvekilleri 1935 Ust satir soldan saga Mebrure Gonenc Afyon Hati Cirpan Ankara Turkan Ors Bastug Antalya Sabiha Gokcul Erbay Balikesir Sekibe Insel Bursa Hatice Ozgener Cankiri Orta satir soldan saga Huriye Oniz Baha Diyarbakir Fatma Sakir Memik Edirne Nakiye Elgun Erzurum Fakihe Oymen Ankara Benal Nevzat Istar Ariman Izmir Ferruh Gupgup Kayseri Alt satir soldan saga Bahire Bedis Morova Aydilek Konya Mihri Pektas Malatya Meliha Ulas Samsun Fatma Esma Nayman Seyhan Hatice Sabiha Gorkey Sivas Seniha Nafiz Hizal Trabzon Ankara milletvekili Hati Cirpan TBMM kursusunde konusma yapiyor 1935 Turkiye de kadinlara secme ve secilme hakki ilk kez 1935 genel secimlerinde verildi Bu secimlerde Mebrure Gonenc Sabiha Gokcul Erbay Sekibe Insel Huriye Oniz Baha Fatma Sakir Memik Nakiye Elgun Fakihe Oymen Hati Cirpan Ferruh Gupgup Bahire Bedis Morova Aydilek Mihri Pektas Meliha Ulas Esma Nayman Sabiha Gorkey Seniha Hizal Benal Nevzat Ariman ve Turkan Ors Bastug milletvekili olarak secildi Ayrica 1936 yilinda meclisteki kadin cogunlugu artirmak adina yine secimle gelen Hatice Ozgener de kadroya dahil edildi Bu 18 kadin arasindan en cok dikkat ceken isim ise digerlerinden farkli bir sosyal yasama sahip olmasi sebebiyle kirsal kesimden gelen Sati Kadin lakapli Hati Cirpan olmustur 1935 1999 secimleri 1935 yilindan hemen sonra yapilan butun secimlerde kadinlarin meclisteki oranlari dusmeye baslamistir Ozellikle 1950 ve 1961 secimlerinde sadece 3 kadin meclise girebilmis ve bu da tarihe kadinlara secme ve secilme hakki verildiginden beri meclise en az kadinin girdigi secim olarak gecmistir Secim yili Kadin milletvekili orani Kadin milletvekili sayisi Toplam milletvekili sayisi1935 4 6 18 3951939 3 7 15 4291943 3 7 16 4351946 1 9 9 4651950 0 6 3 4871954 0 7 4 5411957 1 3 8 6101961 0 7 3 4501965 1 8 8 4501969 1 1 5 4501973 1 3 6 4501977 0 9 4 4501983 3 0 12 3991987 1 3 6 4501991 1 8 8 4501995 2 4 13 5501999 4 2 22 5502002 gunumuz secimleri 1995 secimlerinden beri meclisteki kadin sayisi devamli bir artis gosterse de 2002 yilina gelene kadar yapilan hicbir secimde kadin vekil orani 1935 teki sonuclari yakalayamamistir Ancak 2007 secimlerinden sonra kadin temsil orani yuzde 10 un altina dusmemistir Secim yili Kadin milletvekili orani Kadin milletvekili sayisi Toplam milletvekili sayisi2002 4 4 24 5502007 9 1 50 5502011 14 3 79 5502015 Haziran 17 6 97 5502015 Kasim 14 7 81 5502018 17 1 103 6002023 20 1 121 600Cumhuriyet Senatosu uyeleri 1961 1980 Turkiye de 1961 1980 yillari arasinda cift meclisli sistem yururlukteyken TBMM nin ust meclisini olusturan Cumhuriyet Senatosu isimli bir ust yasama organi bulunmaktaydi Bu senatoda gorev almis kadin siyasetciler sunlardir Mebrure Aksoley CHP 1964 1973 Fatma Hikmet Ismen TIP 1966 1975 Bahriye Ucok 1971 1976 Nermin Abadan Unat 1978 1980 Aysel Baykal CHP 1979 1980 ValilerLale Aytaman Turkiye nin ilk kadin valisi 1991 Turkiye nin ilk kadin valisi Lale Aytaman dir 1991 1995 yillari arasinda Mugla valisi olarak gorev yapan Aytaman bu goreve Cumhurbaskani Turgut Ozal tarafindan atanmistir Turkiye nin ilk kadin kaymakamlari ise Elif Arslan Miskioglu ve Ozlem Bozkurt Gevrek tir Elif Arslan Miskioglu Burdur un Aglasun ilcesinde Ozlem Bozkurt Gevrek ise Cankiri ilinin Orta ilcesinde gorev yapmistir Bu yillardan sonra kadin vali ve kadin kaymakam sayisi artsa bile hala yetersiz gorulmektedir Yerel yoneticilerGulkiz Urbul Cumhuriyet tarihinin ilk kadin muhtari olmustur Gunumuzde Aydin a bagli bir koy olan Demircidere de 1930 yerel secimlerinde yilinda yapilan secimlerde 7 erkek adaya karsi yarismis ve secim sonunda oy cokluguyla muhtar ilan edilmistir Sadiye Hanim 1930 yilinda Artvin ili Yusufeli ilcesi Kilickaya beldesinde belediye baskani secilerek ilk kadin belediye baskani unvanini almistir Turkiye nin ilk kadin buyuksehir belediye baskanlari ise 2014 Turkiye yerel secimleri nde secilen Ozlem Cercioglu Aydin Fatma Sahin Gaziantep ve Gultan Kisanak tir Diyarbakir Af yasalariRahsan Ecevit in onerisiyle gundeme gelen ve uzun tartismalar sonucunda 22 Aralik 2000 de cikarilan 4616 sayili Sartla Saliverme ve Erteleme Yasasi kamuoyunda Rahsan Affi olarak nitelendirildi Ayrica bakinizTurkiye de siyaset Turkiye devlet protokolu Turkiye de kadin haklari Cogunlugu Musluman olan ulkelerde kadinlarin oy hakkinin zaman cizelgesiKaynakca TBMM de kadin milletvekillerinin orani yuzde 17 de kaldi BBC 25 Haziran 2018 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 Sina Aksin Kisa Turkiye Tarihi Turkiye Is bankasi Kultur yayinlari Istanbul 2011 978 9944 88 172 2 p 188 Turkiye nin 75 yili Tempo Yayincilik Istanbul 1998 p 48 59 250 Sayin Prof Dr Tansu Ciller in Ozgecmisi Haziran 1996 Turkiye Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi T C Disisleri Bakanligi 30 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 Turkiye nin 75 yili Hurguc Gazetecilik Istanbul 1998 Erkek egemen Turkiye Hurriyet 11 Aralik 2010 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2013 Hurriyet newspaper Turkce 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 Parliament page Meral Aksener Turkce 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 Parliament page Sukran Guldal Mumcu Turkce 26 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 Radikal Newspaper Turkce 8 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2018 7 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi 28 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 Hurriyet newspaper Turkce 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2018 PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 Kadin milletvekillerinin temsil orani artti Anadolu Ajansi 28 Haziran 2018 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 Tutanak C Senatosu B 36 18 1 1966 O 1 PDF TBMM 26 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2013 TIP li Fatma Ismen in olumu Milliyet 18 Mayis 2006 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2013 C Senatosu B 53 29 4 1975 O 1 PDF TBMM 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2013 Biography net Turkce 26 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2018 82nci Birlesim PDF Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi Cilt 13 TBMM 23 Ekim 1979 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2013 Ersoz Seyfettin 2 Aralik 2018 Burokraside kadinin adi yok Milliyet 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 26 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2018 22 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi