Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Solculuk, genellikle bir bütün olarak toplumsal hiyerarşiye veya belirli toplumsal hiyerarşilere karşı çıkarak,toplumsal eşitlik ve eşitlikçiliği destekleyen ve bunu sağlamaya çalışan siyasi ideolojiler yelpazesidir. Sol siyaset tipik olarak, taraftarlarının toplumda diğerlerine göre dezavantajlı olarak algıladıkları kişiler için endişe duymanın yanı sıra, uygulandıkları toplumun doğasını değiştiren radikal yollarla azaltılması veya ortadan kaldırılması gereken haksız eşitsizlikler olduğuna dair bir inancı da içerir.
Solculuk ve sağcılık, Fransız Devrimi sırasında Fransız Ulusal Meclisi'ndeki oturma düzenine atıfta bulunarak ortaya atıldı. Solda oturanlar genellikle Ancien Régime ve Bourbon monarşisine karşı çıkıp Devrimi, demokratik bir cumhuriyetin kurulmasını ve toplumun laikleşmesini desteklerken, sağda oturanlar Ancien Régime'in geleneksel kurumlarını destekliyordu. Sol teriminin kullanımı, 1815'te Fransız monarşisinin restorasyonundan sonra Bağımsızlara uygulandığında daha belirgin hale geldi.
Sol kanat olarak kabul edilen ideolojiler, belirli bir zaman ve yerdeki siyasi yelpazedeki konuma bağlı olarak büyük ölçüde değişmektedir. 18. yüzyılın sonunda, ilk liberal demokrasilerin kurulmasının ardından, Sol terimi Amerika Birleşik Devletleri'ndeki liberalizmi ve Fransa'daki cumhuriyetçiliği tanımlamak için kullanıldı ve geleneksel muhafazakârların ve monarşistlerin sağ kanat politikalarından daha az hiyerarşik karar alma mekanizmasını destekledi. Modern siyasette Sol terimi tipik olarak klasik liberalizmin solunda yer alan ve ekonomik alanda bir dereceye kadar demokrasiyi destekleyen ideolojiler ve hareketler için geçerlidir. Günümüzde sosyal liberalizm ve sosyal demokrasi gibi ideolojiler merkez sol olarak kabul edilirken, Sol terimi genellikle 19. ve 20. yüzyıllarda öne çıkan işçi hareketi, sosyalizm, anarşizm, komünizm, Marksizm ve sendikalizm gibi kapitalizme daha eleştirel yaklaşan hareketler için kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak sol kanat terimi, sivil haklar hareketi, feminist hareket, LGBT hakları hareketi, kürtaj hakları hareketleri, çok kültürlülük, savaş karşıtı hareket ve çevre hareketinin yanı sıra çok çeşitli siyasi partiler de dahil olmak üzere geniş bir yelpazede kültürel olarak liberal sosyal hareketlere de uygulanmaktadır.
Solculuğun çeşitleri
Sol anlayışı farklı ülkelerde ve oluşumlarda farklı anlamlara gelebilir. Birçok solcu grubun çok az ve ortak hiçbir noktaya sahip olmadığı bilinmelidir. Mesela Birleşik Krallık'taki İşçi Partisi -Birleşik Krallık'ta sol bu partiyle özdeşleşmiştir- çoğunlukla küresel kapitalizmi savunmaktadır ve dünyadaki en kapitalist ekonomilerden birini meydana getirmiştir. Diğer bir uç örnek ise Zimbabve'de sol ile özdeşleştirilen Zimbabve Afrika Ulusal Birliği-Vatanseverler Cephesi'dir; dünyadaki en sosyalist ekonomilerden birini gerçekleştirmiştir.
Zimbabve, Küba veya Kuzey Kore gibi ülkelerdeki sol, marksizm-Leninizm veya komünizm amacı taşıyan sosyalizmin farklı biçimleriyle eşleştirilebilir; bunlar Stalinizm, Maoizm ve Afrika sosyalizmi içerebilir. Bu ülkelerde sol, bazıları çok fazla veya çok az oranda dile getirilmiş teoriler veya uygulamalar da dahil olmak üzere devlet veya toplum sahipliğinde çeşitli ekonomik ve siyasal uygulamalara ve mal ile hizmetlerin üretim ve dağıtım kanallarının yönetimine inanmaktadır.
Fransa, Hindistan veya Brezilya gibi ülkelerde sol, demokratik sosyalist veya sosyal demokrat politikalar için mücadele etmektedir. Modern sosyal demokrasi hem sosyalist hem de kapitalist uygulamalar içeren demokratik bir refah devletinin oluşumunu savunmaktadır. Sosyal demokratlar kapitalist piyasa sistemi içinde gördükleri haksızlıkları ortadan kaldıracak veya iyileştirecek program ve yapıların yaratılmasını ve devleti düzenleyerek kapitalizmi demokratik yöntemlerle değiştirmeyi amaçlamaktadır.
Çevrecilik, feminizm, küreselleşme karşıtlığı, işçi sendikaları gücü ve birçok başka ideoloji bu ülkelerde bazen sol ile eşleştirilmektedir. Japonya, Danimarka, Şili veya ABD gibi ülkelerde sol çoğunlukla açıkça serbest pazar kapitalist politikaları takip etmekte ve değişen farklı devlet harcamaları uygulamaktadır.
Sol, Türkiye, Hindistan ve Orta Doğu'da görüleceği üzere genellikle sekülerdir. Fakat "özgür teoloji" ile sosyal adalete odaklanmış bazı Katolik ülkelerde ve kimi Protestan toplumlarda "Hristiyan sosyalizm" düşüncesi hakimdir. ABD'de, dini ve sol-kanat kimi zaman beraber çalışır, örneğin ABD İnsan Hakları Hareketi solcu olmakla beraber dini sebeplerle kürtaja karşı çıkar.
Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu, Katalonya ve Suriye Kürdistanı gibi oluşumlarda sol, anarşist komünizm, sendikalizm veya sosyalizm ile anarşizmin farklı biçimleri için mücadele vermektedir. Anarşistler belli bir devlet otoritesi ve sahipliğin nedeni olan mülk sisteminin ortadan kaldırılmasının daha iyi bir toplum için tek yol olduğunu savunurlar.
Sol görüşün milliyetçiliğe karşı olmayan varyasyonları da vardır. Marksizmin enternasyonalist doktrinine karşın ulusalcı-milliyetçi fikirlerin benimsendiği ve temelinde "millet" kavramının bulunduğu sol görüşler tarih boyunca görülmüştür ve günümüzde de bulunmaktadır. Venezuela'da hâlen uygulanmakta olan Bolivarcılık örnek verilebilir. Milliyetçiliğin ve solculuğun birbirini tamamlayan iki unsur olduğunu belirten bir Türkçü olan Mirsaid Sultangaliyev'in ulusal komünizm doktrini vardır.
Kelimenin kökeni
Siyasal kökeni
Sol siyaset kavramının kökeni Fransız İhtilali dönemine dayanır. İhtilal sonrası kurulan parlamentoda özgürlüklerin destekçisi olan halkçılar genellikle başkan koltuğunun solunda oturmaktaydılar. Değişimlere karşı çıkmakta olan zenginler, burjuva kişiler ise sağda otururlardı. Bugün Fransız parlamentosunda bu gelenek hâlâ devam etmektedir.
Mistik kökeni
Politikadaki sol kavramının dindeki sol kavramı ile alakası yoktur. Batı okültizminde ilk kez Helena Blavatsky (1831 - 1891) tarafından "ahlaksız" dinleri tanımlamak amacıyla kullanılmıştır. Dinlerde kötü, pis, ahlaksız kabul edilen şeyler sol taraf ile özdeşleştirilmiştir. Latince kökenli sinister (kötü) kelimesinin diğer anlamları, "sol" ve "şanssız"dır. Yine İbranicede "smowl" (sol) kelimesi aynı zamanda "karanlık" anlamına gelir.
Karşılıklı etkileşim
Sol kavramının dinlerdeki bu anlamı politikaya da ister istemez etki etmiş, bilinçli veya bilinçsiz olarak sol kavramı zaman zaman "din dışı olma" ile özdeşleştirilmiştir.
Tarihçe
İkinci Enternasyonal'den Zimmerwald Konferansı'na kadar
18. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar "Eski Sol" sosyal sınıflar arası farklılıkların bir toplumun doğasını belirlediğini iddia etmiştir.
Modern sosyalist hareket ise büyük oranda 19. yüzyıl sonundaki işçi sınıfı hareketinden kaynaklandı. Bu süreçte, sosyalizm terimi, kapitalizm ve özel mülkiyet karşıtı konumda Avrupalı toplum eleştirmenleri tarafından ilk kez kullanıldı. Modern sosyalist hareketin kurulması ve bir bütün haline gelmesine yardım eden Karl Marx, sosyalizmin sınıf mücadelesi ve proleter devrim ile gerçekleşebileceğini yazmıştır. Marksizmin sosyalizmin birçok yorumu üzerinde devam eden bir etkisi vardır.
Marx ve Engels'in fikirleri taraftar buldukça özellikle Orta Avrupa'da, sosyalistler uluslararası yapıda bir birlik kurma arayışına girdiler. 1889'da, 1789 Fransız Devrimi'nin 100. yılında, yaklaşık 300 işçi ve sosyalist örgütünü temsilen 20 ülkeden 384 delege ile İkinci Enternasyonal kuruldu. Bu yapı "Sosyalist Enternasyonal" olarak tanımlandı ve Engels 1893'teki Üçüncü Kongre'de Onursal Başkan olarak seçildi.
1914'te I. Dünya Savaşı başladığında birçok Avrupalı sosyalist lider kendi hükûmetlerinin savaş hedeflerini destekledi. Birleşik Krallık, Fransa, Belçika ve Almanya'daki sosyal demokrat partiler enternasyonalizm ve dayanışma için verdikleri sözlere rağmen devletlerinin savaş zamanı askeri ve ekonomik planlarına destek verdi.
Lenin ise savaşı emperyalist bir çatışma olarak tanımladı ve dünya çapında bir proleter devrim için bu şansı kullanma çağrısı yaptı. İkinci Enternasyonal savaş sırasında dağılırken, Lenin, Troçki, Karl Liebknecht, Rosa Luxemburg gibi Marksistlerden oluşan küçük bir grup Eylül 1915'te İsviçre'de Zimmerwald Konferansı'nda bir araya geldi.
Sosyalistler Rusya'da yönetimi ele geçiriyor
1917 Ekim Devrimi, bir tarafta büyük "K" harfiyle tanımlanan Komünistlerle diğer tarafta anarko-komünistler ve sosyal demokratlar gibi diğer komünist ve sosyalist eğilimler arasında kalıcı ideolojik ayrıma neden olmuştur. Sovyetler Birliği'ndeki Sol Muhalefet, sadece Sri Lanka'da çoğunluğu elde edebilmiş olan Troçkizme neden olmuş ve o da izole edilmiş ve pro-Moskova kanat partiden tasfiye edilmiştir.
1922'de Komünist Enternasyonal dördüncü kongresinde, kendi kapitalist sınıflarının savaş için çabalarını destekleyerek işçi sınıfını aldattıkları için eleştirdikleri liderlerine dönük olarak yaptıkları eleştiri saklı kalmak üzere, komünistlerin sosyal demokratlarla işbirliği yapmasını öneren politikası doğrultusunda bir karar aldı. Onlar açısından, öncelikle sosyal demokratların devrimden kaynaklanan konumsuzluğunu ve daha sonra, Komünist Partilerin genişleyen otoriterliğini gösteriyordu. Ancak bu durum Büyük Britanya Komünist Partisi'nin İşçi Partisi'ne katılmasıyla tersine dönmüş oldu.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra
1960'larda Yeni Sol görüşü ırkçılık karşıtlığı, feminizm, çevrecilik ve LGBT hakları üzerine inşa edilen de içine alan kültürel politikalarda eşitlikçi bir yaklaşımı içerecek şekilde daraltıldı. Eski Sol yapılar tarafından "kimlik politikaları" olarak adlandırılan bu dönüş, yeni muhafazakarlığın, neoliberalizmin ve yeşillerin kurucu unsurları arasında solcu ögeler olarak yer aldığı için ve esas sorun olarak toplumun sınıf yapısına odaklanmak üzere diğer başarısızlıklarla beraber kısmen sorumlu tutularak eleştirilmişti.
20.yüzyılın son çeyreği içerisinde artan ev sorunu ve tüketim malzemeleri kıtlığı, örgütlenme ve konuşma ile ilgili en temel insan haklarının eksikliği ile beraber yaşandığı Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku'nda büyük krizler süreci yaşanınca her geçen gün daha çok sayıda komünist partilerinden kopmaya başladı. 1989 ve 1991 yılları arasında Komünist parti iktidarlarının Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'da hızlı çöküşü ile sosyalizmin Sovyet biçimi küresel bir siyasal güç olarak ortadan kayboldu.
Günümüz
Sosyalist sol, Çin, Küba, Suriye, Angola ve Zimbabve gibi bazı ülkelerde hâlâ iktidardadır.
Merkez sol, liberal demokrasilerde popülist politikaların sol yorumunu yapmaktadır. Bunlar liberal demokrasiyi, temsili demokrasiyi ve vergi kesintileriyle denetlenen sosyal adalet harcamalarını, ekonominin etkin bir şekilde düzenlenmesini ve bazı kamu iktisadi teşekküllerini müdafa etmekle beraber özel mülkiyet hakkını da savunmaktadır.
Merkez sol partilerin önde gelen örnekleri İngiltere'de İşçi Partisi, Kanada'da Liberal Parti, ABD'de Demokratik Parti ve Almanya'da Almanya Sosyal Demokrat Partisi'dir. Kendisini solda ifade eden pek çok milliyetçi parti de vardır. Mesela Birleşik Krallık'ta İskoçya'da ve Galler'deki Plaid Cymru (Galler Partisi).
Bazı ülkelerde (özellikle Büyük Britanya'da) "ılımlı sol" reformist, demokratik veya sosyalizmin parlamenter biçimlerini savunurken "katı sol" toplumda kökten değişim isteyen sosyalist taleplerden oluşmaktadır. Aşırı sol olarak tanımlanan yapılar ise Eski Sol politikalardan yana tavır almaktadır. Ultra sol yapılar otonomizm ve anarşizm gibi siyasal yelpazenin en uç konumlarında yer almaktadırlar.
Merkez ifadesi ile beraber kullanılan "sol kanat" sözü ülkelere ve bölgelere özgü farklılıklar gösterebilmektedir. Büyük Britanya'da 2001 Genel Seçimleri hakkında Washington Post gazetesinde yayınlanan bir makalede İngiliz Muhafazakâr Partisi'nin sağlık ve refah konusundaki politikalarının "ABD siyaset yelpazesi açısından aşırı sol" bir konumu temsil edeceği ve İngiliz seçiminin Amerikan siyaset dilinin sol kanadına göre geliştiğinin gözlemlendiği dile getirilmiştir.
Solun genelde seküler olduğu düşünülse de bazı Katolik ülkelerde "sosyal adalet" kavramı üzerine inşa edilmiş geleneği ve bazı Protestan ülkelerde Hristiyan sosyalizmi geleneği vardır. Bazı düşünür ve tarihçiler, ve Jacob Talmon gibi, solun ütopyacı seküler siyasi bir din olduğunu savunmaktadır.
Sol politikalar
Sol geleneksel olarak alt sınıflarlarla ve sömürü ile mücadele etmesiyle karakterizedir. Bu nedenle Endüstri Devrimi sırasında sol politikaların yeni endüstriyel şartların iyileştirilmesi ve işçi haklarıyla özdeşleştiği görülmüştür. Bu, sosyal demokrasi, sosyalizm ve işçi sendikacılığını savunan hareketlere yol açmıştır. Daha yakın zamanlarda ise sol, küreselleşmenin mevcut biçimlerinin sömürücü doğası olarak algıladığı yanlarını eleştirmiştir, örnek vermek gerekirse: "merdiven altı üretim yerlerinin artışı", "sıfır kar politikaları" gibi. Sol aynı zamanda küreselleşmenin "adil ticaret" gibi yanlarını desteklerken ulus devletlerin küresel ekonomiden ayrılmasını ve bağlarını koparmasını da savunmaktadır.
Bu sonuçlara ulaşılmasında özgün yollar konusunda farklı sol gruplar arasında bir uzlaşma olmasa da, soldaki grupların çoğu endüstriyel demokrasi içinde Keynesyen ekonomiden refah devletine kadar değişik görüşlerde olanlar veya ekonominin devletleştirilmesinden sosyal piyasa ve merkezi planlama görüşüne sahip olanlar bir biçimde hükûmet veya ekonomide toplumsal bir müdahalenin gerekli olduğu konusunda hemfikirdir.
Sol, 20. yüzyılda birey ve insan hakları daha fazla ilgi topladıkça, ırk, cinsiyet eşitliği ve kültürel hoşgörü taraftarları ile müttefik oldu.
Kaynakça
- ^ Smith, T. Alexander; Tatalovich, Raymond (2003). Cultures at War: Moral Conflicts in Western Democracies. Toronto, Canada: Broadview Press. s. 30. ISBN .
- ^ Bobbio, Norberto; Cameron, Allan (1997). Left and Right: The Significance of a Political Distinction. University of Chicago Press. s. 37.
- ^ Ball, Terence (2005). The Cambridge History of Twentieth-Century Political Thought. Reprint. Cambridge: Cambridge University Press. s. 614. ISBN . Erişim tarihi: 15 Kasım 2016.
- ^ Thompson, Willie (1997). The Left In History: Revolution and Reform in Twentieth-Century Politic. Londra: Pluto Press. ISBN .
- ^ a b Wright, Edmund, (Ed.) (2006). The Desk Encyclopedia of World History. New York: Oxford University Press. s. 370. ISBN .
- ^ Knapp, Andrew; Wright, Vincent (2006). The government and politics of France. 5th. London [u.a.]: Routledge. ISBN .
the government and politics of france.
- ^ Gauchet, Marcel (1996). "Right and Left". Nora, Pierre (Ed.). Realms of memory: conflicts and divisions. s. 248.
- ^ Maass, Alan; Zinn, Howard (2010). The Case for Socialism. Revised. Haymarket Books. s. 164. ISBN .
The International Socialist Review is one of the best left-wing journals around...
- ^ Schmidt, Michael; Van der Walt, Lucien (2009). Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Counter-Power. 1. AK Press. s. 128. ISBN .
[...] anarchism is a coherent intellectual and political current dating back to the 1860s and the First International, and part of the labour and left tradition.
- ^ Revel, Jean Francois (2009). Last Exit to Utopia. Encounter Books. s. 24. ISBN .
In the United States, the word liberal is often used to describe the left wing of the Democratic party.
- ^ Barry, John (2002). International Encyclopedia of Environmental Politics. . ISBN .
All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting...[I]n subsequent European elections, green voters have tended to be more left-leaning...the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left-wing persuasion...
- ^ (PDF). 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
- ^ . The Guardian. 5 Eylül 2014. 13 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ Wright, Anthony (2020). British politics: a very short introduction (3. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Beachtiger, Andrea (2018). The Oxford handbook of deliberative democracy (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Rohrschneider, Robert (2020). The Oxford handbook of political representation in liberal democracies (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Marx, Karl, Communist Manifesto, Penguin (2002)
- ^ The Second (Socialist) International 1889–1923 30 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . erişim tarihi 12 Temmuz 2007
- ^ Özellikle, ortodoks Marksist-Leninistler-Troçkistler
- ^ Burada özel ulusal normlar açısından merkez sol spektrum görecelidir; Avrupa standartları açısından 2008 yazında ABD'nin Demokratik Partisi daha çok merkez-sağdadır.
- ^ 'The least worst party', Sunday Times, 3 June 2001, page 16.
- ^ Eric Voegelin, Modernity Without Restraint, University of Missouri Press, 2000, .
- ^ J.L. Talmon et al, Totalitarian Democracy and After, Frank Cass Publishers, 2002, .
- ^ Andrew Glyn, Social Democracy in Neoliberal Times: The Left and Economic Policy since 1980, Oxford University Press, 2001, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Solculuk genellikle bir butun olarak toplumsal hiyerarsiye veya belirli toplumsal hiyerarsilere karsi cikarak toplumsal esitlik ve esitlikciligi destekleyen ve bunu saglamaya calisan siyasi ideolojiler yelpazesidir Sol siyaset tipik olarak taraftarlarinin toplumda digerlerine gore dezavantajli olarak algiladiklari kisiler icin endise duymanin yani sira uygulandiklari toplumun dogasini degistiren radikal yollarla azaltilmasi veya ortadan kaldirilmasi gereken haksiz esitsizlikler olduguna dair bir inanci da icerir 1912 Lawrence tekstil grevindeki isci sendikasi gostericileri Solculuk ve sagcilik Fransiz Devrimi sirasinda Fransiz Ulusal Meclisi ndeki oturma duzenine atifta bulunarak ortaya atildi Solda oturanlar genellikle Ancien Regime ve Bourbon monarsisine karsi cikip Devrimi demokratik bir cumhuriyetin kurulmasini ve toplumun laiklesmesini desteklerken sagda oturanlar Ancien Regime in geleneksel kurumlarini destekliyordu Sol teriminin kullanimi 1815 te Fransiz monarsisinin restorasyonundan sonra Bagimsizlara uygulandiginda daha belirgin hale geldi Sol kanat olarak kabul edilen ideolojiler belirli bir zaman ve yerdeki siyasi yelpazedeki konuma bagli olarak buyuk olcude degismektedir 18 yuzyilin sonunda ilk liberal demokrasilerin kurulmasinin ardindan Sol terimi Amerika Birlesik Devletleri ndeki liberalizmi ve Fransa daki cumhuriyetciligi tanimlamak icin kullanildi ve geleneksel muhafazakarlarin ve monarsistlerin sag kanat politikalarindan daha az hiyerarsik karar alma mekanizmasini destekledi Modern siyasette Sol terimi tipik olarak klasik liberalizmin solunda yer alan ve ekonomik alanda bir dereceye kadar demokrasiyi destekleyen ideolojiler ve hareketler icin gecerlidir Gunumuzde sosyal liberalizm ve sosyal demokrasi gibi ideolojiler merkez sol olarak kabul edilirken Sol terimi genellikle 19 ve 20 yuzyillarda one cikan isci hareketi sosyalizm anarsizm komunizm Marksizm ve sendikalizm gibi kapitalizme daha elestirel yaklasan hareketler icin kullanilmaktadir Bunlara ek olarak sol kanat terimi sivil haklar hareketi feminist hareket LGBT haklari hareketi kurtaj haklari hareketleri cok kulturluluk savas karsiti hareket ve cevre hareketinin yani sira cok cesitli siyasi partiler de dahil olmak uzere genis bir yelpazede kulturel olarak liberal sosyal hareketlere de uygulanmaktadir Solculugun cesitleriSol anlayisi farkli ulkelerde ve olusumlarda farkli anlamlara gelebilir Bircok solcu grubun cok az ve ortak hicbir noktaya sahip olmadigi bilinmelidir Mesela Birlesik Krallik taki Isci Partisi Birlesik Krallik ta sol bu partiyle ozdeslesmistir cogunlukla kuresel kapitalizmi savunmaktadir ve dunyadaki en kapitalist ekonomilerden birini meydana getirmistir Diger bir uc ornek ise Zimbabve de sol ile ozdeslestirilen Zimbabve Afrika Ulusal Birligi Vatanseverler Cephesi dir dunyadaki en sosyalist ekonomilerden birini gerceklestirmistir Zimbabve Kuba veya Kuzey Kore gibi ulkelerdeki sol marksizm Leninizm veya komunizm amaci tasiyan sosyalizmin farkli bicimleriyle eslestirilebilir bunlar Stalinizm Maoizm ve Afrika sosyalizmi icerebilir Bu ulkelerde sol bazilari cok fazla veya cok az oranda dile getirilmis teoriler veya uygulamalar da dahil olmak uzere devlet veya toplum sahipliginde cesitli ekonomik ve siyasal uygulamalara ve mal ile hizmetlerin uretim ve dagitim kanallarinin yonetimine inanmaktadir Fransa Hindistan veya Brezilya gibi ulkelerde sol demokratik sosyalist veya sosyal demokrat politikalar icin mucadele etmektedir Modern sosyal demokrasi hem sosyalist hem de kapitalist uygulamalar iceren demokratik bir refah devletinin olusumunu savunmaktadir Sosyal demokratlar kapitalist piyasa sistemi icinde gordukleri haksizliklari ortadan kaldiracak veya iyilestirecek program ve yapilarin yaratilmasini ve devleti duzenleyerek kapitalizmi demokratik yontemlerle degistirmeyi amaclamaktadir Cevrecilik feminizm kuresellesme karsitligi isci sendikalari gucu ve bircok baska ideoloji bu ulkelerde bazen sol ile eslestirilmektedir Japonya Danimarka Sili veya ABD gibi ulkelerde sol cogunlukla acikca serbest pazar kapitalist politikalari takip etmekte ve degisen farkli devlet harcamalari uygulamaktadir Sol Turkiye Hindistan ve Orta Dogu da gorulecegi uzere genellikle sekulerdir Fakat ozgur teoloji ile sosyal adalete odaklanmis bazi Katolik ulkelerde ve kimi Protestan toplumlarda Hristiyan sosyalizm dusuncesi hakimdir ABD de dini ve sol kanat kimi zaman beraber calisir ornegin ABD Insan Haklari Hareketi solcu olmakla beraber dini sebeplerle kurtaja karsi cikar Zapatista Ulusal Kurtulus Ordusu Katalonya ve Suriye Kurdistani gibi olusumlarda sol anarsist komunizm sendikalizm veya sosyalizm ile anarsizmin farkli bicimleri icin mucadele vermektedir Anarsistler belli bir devlet otoritesi ve sahipligin nedeni olan mulk sisteminin ortadan kaldirilmasinin daha iyi bir toplum icin tek yol oldugunu savunurlar Sol gorusun milliyetcilige karsi olmayan varyasyonlari da vardir Marksizmin enternasyonalist doktrinine karsin ulusalci milliyetci fikirlerin benimsendigi ve temelinde millet kavraminin bulundugu sol gorusler tarih boyunca gorulmustur ve gunumuzde de bulunmaktadir Venezuela da halen uygulanmakta olan Bolivarcilik ornek verilebilir Milliyetciligin ve solculugun birbirini tamamlayan iki unsur oldugunu belirten bir Turkcu olan Mirsaid Sultangaliyev in ulusal komunizm doktrini vardir Kelimenin kokeniSiyasal kokeni Sol siyaset kavraminin kokeni Fransiz Ihtilali donemine dayanir Ihtilal sonrasi kurulan parlamentoda ozgurluklerin destekcisi olan halkcilar genellikle baskan koltugunun solunda oturmaktaydilar Degisimlere karsi cikmakta olan zenginler burjuva kisiler ise sagda otururlardi Bugun Fransiz parlamentosunda bu gelenek hala devam etmektedir Mistik kokeni Politikadaki sol kavraminin dindeki sol kavrami ile alakasi yoktur Bati okultizminde ilk kez Helena Blavatsky 1831 1891 tarafindan ahlaksiz dinleri tanimlamak amaciyla kullanilmistir Dinlerde kotu pis ahlaksiz kabul edilen seyler sol taraf ile ozdeslestirilmistir Latince kokenli sinister kotu kelimesinin diger anlamlari sol ve sanssiz dir Yine Ibranicede smowl sol kelimesi ayni zamanda karanlik anlamina gelir Karsilikli etkilesim Sol kavraminin dinlerdeki bu anlami politikaya da ister istemez etki etmis bilincli veya bilincsiz olarak sol kavrami zaman zaman din disi olma ile ozdeslestirilmistir TarihceIkinci Enternasyonal den Zimmerwald Konferansi na kadar 18 yuzyildan 20 yuzyila kadar Eski Sol sosyal siniflar arasi farkliliklarin bir toplumun dogasini belirledigini iddia etmistir Modern sosyalist hareket ise buyuk oranda 19 yuzyil sonundaki isci sinifi hareketinden kaynaklandi Bu surecte sosyalizm terimi kapitalizm ve ozel mulkiyet karsiti konumda Avrupali toplum elestirmenleri tarafindan ilk kez kullanildi Modern sosyalist hareketin kurulmasi ve bir butun haline gelmesine yardim eden Karl Marx sosyalizmin sinif mucadelesi ve proleter devrim ile gerceklesebilecegini yazmistir Marksizmin sosyalizmin bircok yorumu uzerinde devam eden bir etkisi vardir Marx ve Engels in fikirleri taraftar buldukca ozellikle Orta Avrupa da sosyalistler uluslararasi yapida bir birlik kurma arayisina girdiler 1889 da 1789 Fransiz Devrimi nin 100 yilinda yaklasik 300 isci ve sosyalist orgutunu temsilen 20 ulkeden 384 delege ile Ikinci Enternasyonal kuruldu Bu yapi Sosyalist Enternasyonal olarak tanimlandi ve Engels 1893 teki Ucuncu Kongre de Onursal Baskan olarak secildi 1914 te I Dunya Savasi basladiginda bircok Avrupali sosyalist lider kendi hukumetlerinin savas hedeflerini destekledi Birlesik Krallik Fransa Belcika ve Almanya daki sosyal demokrat partiler enternasyonalizm ve dayanisma icin verdikleri sozlere ragmen devletlerinin savas zamani askeri ve ekonomik planlarina destek verdi Lenin ise savasi emperyalist bir catisma olarak tanimladi ve dunya capinda bir proleter devrim icin bu sansi kullanma cagrisi yapti Ikinci Enternasyonal savas sirasinda dagilirken Lenin Trocki Karl Liebknecht Rosa Luxemburg gibi Marksistlerden olusan kucuk bir grup Eylul 1915 te Isvicre de Zimmerwald Konferansi nda bir araya geldi Sosyalistler Rusya da yonetimi ele geciriyor 1917 Ekim Devrimi bir tarafta buyuk K harfiyle tanimlanan Komunistlerle diger tarafta anarko komunistler ve sosyal demokratlar gibi diger komunist ve sosyalist egilimler arasinda kalici ideolojik ayrima neden olmustur Sovyetler Birligi ndeki Sol Muhalefet sadece Sri Lanka da cogunlugu elde edebilmis olan Trockizme neden olmus ve o da izole edilmis ve pro Moskova kanat partiden tasfiye edilmistir 1922 de Komunist Enternasyonal dorduncu kongresinde kendi kapitalist siniflarinin savas icin cabalarini destekleyerek isci sinifini aldattiklari icin elestirdikleri liderlerine donuk olarak yaptiklari elestiri sakli kalmak uzere komunistlerin sosyal demokratlarla isbirligi yapmasini oneren politikasi dogrultusunda bir karar aldi Onlar acisindan oncelikle sosyal demokratlarin devrimden kaynaklanan konumsuzlugunu ve daha sonra Komunist Partilerin genisleyen otoriterligini gosteriyordu Ancak bu durum Buyuk Britanya Komunist Partisi nin Isci Partisi ne katilmasiyla tersine donmus oldu II Dunya Savasi ndan sonra 1960 larda Yeni Sol gorusu irkcilik karsitligi feminizm cevrecilik ve LGBT haklari uzerine insa edilen de icine alan kulturel politikalarda esitlikci bir yaklasimi icerecek sekilde daraltildi Eski Sol yapilar tarafindan kimlik politikalari olarak adlandirilan bu donus yeni muhafazakarligin neoliberalizmin ve yesillerin kurucu unsurlari arasinda solcu ogeler olarak yer aldigi icin ve esas sorun olarak toplumun sinif yapisina odaklanmak uzere diger basarisizliklarla beraber kismen sorumlu tutularak elestirilmisti 20 yuzyilin son ceyregi icerisinde artan ev sorunu ve tuketim malzemeleri kitligi orgutlenme ve konusma ile ilgili en temel insan haklarinin eksikligi ile beraber yasandigi Sovyetler Birligi ve Dogu Bloku nda buyuk krizler sureci yasaninca her gecen gun daha cok sayida komunist partilerinden kopmaya basladi 1989 ve 1991 yillari arasinda Komunist parti iktidarlarinin Sovyetler Birligi ve Dogu Avrupa da hizli cokusu ile sosyalizmin Sovyet bicimi kuresel bir siyasal guc olarak ortadan kayboldu Gunumuz Sosyalist sol Cin Kuba Suriye Angola ve Zimbabve gibi bazi ulkelerde hala iktidardadir Merkez sol liberal demokrasilerde populist politikalarin sol yorumunu yapmaktadir Bunlar liberal demokrasiyi temsili demokrasiyi ve vergi kesintileriyle denetlenen sosyal adalet harcamalarini ekonominin etkin bir sekilde duzenlenmesini ve bazi kamu iktisadi tesekkullerini mudafa etmekle beraber ozel mulkiyet hakkini da savunmaktadir Merkez sol partilerin onde gelen ornekleri Ingiltere de Isci Partisi Kanada da Liberal Parti ABD de Demokratik Parti ve Almanya da Almanya Sosyal Demokrat Partisi dir Kendisini solda ifade eden pek cok milliyetci parti de vardir Mesela Birlesik Krallik ta Iskocya da ve Galler deki Plaid Cymru Galler Partisi Bazi ulkelerde ozellikle Buyuk Britanya da ilimli sol reformist demokratik veya sosyalizmin parlamenter bicimlerini savunurken kati sol toplumda kokten degisim isteyen sosyalist taleplerden olusmaktadir Asiri sol olarak tanimlanan yapilar ise Eski Sol politikalardan yana tavir almaktadir Ultra sol yapilar otonomizm ve anarsizm gibi siyasal yelpazenin en uc konumlarinda yer almaktadirlar Merkez ifadesi ile beraber kullanilan sol kanat sozu ulkelere ve bolgelere ozgu farkliliklar gosterebilmektedir Buyuk Britanya da 2001 Genel Secimleri hakkinda Washington Post gazetesinde yayinlanan bir makalede Ingiliz Muhafazakar Partisi nin saglik ve refah konusundaki politikalarinin ABD siyaset yelpazesi acisindan asiri sol bir konumu temsil edecegi ve Ingiliz seciminin Amerikan siyaset dilinin sol kanadina gore gelistiginin gozlemlendigi dile getirilmistir Solun genelde sekuler oldugu dusunulse de bazi Katolik ulkelerde sosyal adalet kavrami uzerine insa edilmis gelenegi ve bazi Protestan ulkelerde Hristiyan sosyalizmi gelenegi vardir Bazi dusunur ve tarihciler ve Jacob Talmon gibi solun utopyaci sekuler siyasi bir din oldugunu savunmaktadir Sol politikalarSol geleneksel olarak alt siniflarlarla ve somuru ile mucadele etmesiyle karakterizedir Bu nedenle Endustri Devrimi sirasinda sol politikalarin yeni endustriyel sartlarin iyilestirilmesi ve isci haklariyla ozdeslestigi gorulmustur Bu sosyal demokrasi sosyalizm ve isci sendikaciligini savunan hareketlere yol acmistir Daha yakin zamanlarda ise sol kuresellesmenin mevcut bicimlerinin somurucu dogasi olarak algiladigi yanlarini elestirmistir ornek vermek gerekirse merdiven alti uretim yerlerinin artisi sifir kar politikalari gibi Sol ayni zamanda kuresellesmenin adil ticaret gibi yanlarini desteklerken ulus devletlerin kuresel ekonomiden ayrilmasini ve baglarini koparmasini da savunmaktadir Bu sonuclara ulasilmasinda ozgun yollar konusunda farkli sol gruplar arasinda bir uzlasma olmasa da soldaki gruplarin cogu endustriyel demokrasi icinde Keynesyen ekonomiden refah devletine kadar degisik goruslerde olanlar veya ekonominin devletlestirilmesinden sosyal piyasa ve merkezi planlama gorusune sahip olanlar bir bicimde hukumet veya ekonomide toplumsal bir mudahalenin gerekli oldugu konusunda hemfikirdir Sol 20 yuzyilda birey ve insan haklari daha fazla ilgi topladikca irk cinsiyet esitligi ve kulturel hosgoru taraftarlari ile muttefik oldu Kaynakca Smith T Alexander Tatalovich Raymond 2003 Cultures at War Moral Conflicts in Western Democracies Toronto Canada Broadview Press s 30 ISBN 9781551113340 Bobbio Norberto Cameron Allan 1997 Left and Right The Significance of a Political Distinction University of Chicago Press s 37 Ball Terence 2005 The Cambridge History of Twentieth Century Political Thought Reprint Cambridge Cambridge University Press s 614 ISBN 9780521563543 Erisim tarihi 15 Kasim 2016 Thompson Willie 1997 The Left In History Revolution and Reform in Twentieth Century Politic Londra Pluto Press ISBN 978 0745308913 a b Wright Edmund Ed 2006 The Desk Encyclopedia of World History New York Oxford University Press s 370 ISBN 978 0 7394 7809 7 Knapp Andrew Wright Vincent 2006 The government and politics of France 5th London u a Routledge ISBN 978 0 415 35732 6 the government and politics of france Gauchet Marcel 1996 Right and Left Nora Pierre Ed Realms of memory conflicts and divisions s 248 Maass Alan Zinn Howard 2010 The Case for Socialism Revised Haymarket Books s 164 ISBN 978 1608460731 The International Socialist Review is one of the best left wing journals around Schmidt Michael Van der Walt Lucien 2009 Black Flame The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism Counter Power 1 AK Press s 128 ISBN 978 1 904859 16 1 anarchism is a coherent intellectual and political current dating back to the 1860s and the First International and part of the labour and left tradition Revel Jean Francois 2009 Last Exit to Utopia Encounter Books s 24 ISBN 978 1594032646 In the United States the word liberal is often used to describe the left wing of the Democratic party Barry John 2002 International Encyclopedia of Environmental Politics Taylor amp Francis ISBN 978 0415202855 All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting I n subsequent European elections green voters have tended to be more left leaning the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left wing persuasion PDF 2 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2017 The Guardian 5 Eylul 2014 13 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2016 Wright Anthony 2020 British politics a very short introduction 3 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0198827320 Beachtiger Andrea 2018 The Oxford handbook of deliberative democracy 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198747369 Rohrschneider Robert 2020 The Oxford handbook of political representation in liberal democracies 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198825081 Marx Karl Communist Manifesto Penguin 2002 The Second Socialist International 1889 1923 30 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim tarihi 12 Temmuz 2007 Ozellikle ortodoks Marksist Leninistler Trockistler Burada ozel ulusal normlar acisindan merkez sol spektrum gorecelidir Avrupa standartlari acisindan 2008 yazinda ABD nin Demokratik Partisi daha cok merkez sagdadir The least worst party Sunday Times 3 June 2001 page 16 Eric Voegelin Modernity Without Restraint University of Missouri Press 2000 ISBN 978 0 8262 1245 0 J L Talmon et al Totalitarian Democracy and After Frank Cass Publishers 2002 ISBN 978 0 7146 8304 1 Andrew Glyn Social Democracy in Neoliberal Times The Left and Economic Policy since 1980 Oxford University Press 2001 ISBN 978 0 19 924138 5