Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Teksas Kızılderilileri (İngilizce: Texas Indians, indians of Texas, American Indians in Texas, İspanyolca: Indios de Texas, indios texanos), Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Teksas eyaletinde yaşayan Kızılderili halkları. Alaska'dan sonra en büyük araziye sahip ikinci eyalet olan Teksas'ta günümüzde federal olarak tanınan ve Teksas dışından tehcir edilen yalnızca iki Kızılderili rezervasyonu bulunmaktadır.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Hristiyanlık, yerel dinler |
Teksas < Texas adı bir Kado olan ve Tejas da denen Hasinai dilindeki táyshaʔ kelimesine dayanır ve «dostlar» ya da «müttefikler» anlamına gelir.
Kızılderililerin bağışıklık sistemine yabancı çiçek hastalığı, kolera, kızamık ve diğer öldürücü salgın hastalıklar Teksas'a ilk kez 1530 larda gelen Avrupalılar tarafından getirilmiş ve bunlardan dolayı Teksas Kızılderililerinin binlercesi ölmüştür. 1690-1821 yıllarındaki dönemi kapsayan 'ında yerli olmayan nüfus 1731 yılında yaklaşık 500 kişi iken, 1770 li ve 1780 li yıllarda 3.000 kişiye, 1800 yılında ise yaklaşık 4.000 kişiye ulaşmıştır. İspanyol Teksası'nda etnik kast sisteminin en üstünde peninsulares (Avrupa doğumlu İspanyollar) yer alır; onları ikinci sırada criollos (Amerika doğumlu İspanyollar) takip eder; üçüncü sırayı mestizos (İspanyol-Kızılderili melezleri) oluşturur; Teksas Kızılderilileri ancak dördüncü sıradadır ve beşinci en son sırayı ise Afrikalı Zenciler doldurur.
1881 Ocak ayında bir grup Meskalero Apaçisi Hudspeth County'de Quitman Canyon'da bir posta arabasına saldırı düzenlerler ve (Texas Rangers) Apaçilerden sekizini öldürmüş kalanları da kaçmıştır. Bu olay Teksas topraklarındaki son Kızılderili mücadelesi olmuştur.
Teksas'ta yer alan 'ndaki bir mezar sit alanında bulunan Midland Minnie etiketli bir iskeletin yaşı 12.000 yıl öncesine tarihlenmiştir.
Kültür
Etnologlara göre iki ana Kuzey Amerika Kızılderilileri kültür grubuna ayrılır:
Arkeologlara göre Kolomb öncesi Amerika'da Teksas yöresinde üç kültürün izi görülür:
- Eski Pueblo kültürü (Anasazi) yukarı Rio Grande bölgesinden Teksas'ın batısına kadar
- Mississippi kültürü ya da Teksas'ın doğusunda boyunca uzanır
- Mezoamerika kültürü, Teksas'ın güneyinde görülür. Teotihuacan'ın kuzey Meksika'daki etkisi MS 500 civarında zirveye ulaşmış, 8-10. yüzyıllarda inişe geçmiştir.
Tarih boyunca değişik halklar görülür ve bunların hiçbiri günümüzdeki Teksas bölgesine hakim olamamıştır. Günümüzdeki Teksas eyaletinin sınırları içinde yaşayan/yaşamış halklar arasında Alabamalar, Apaçiler, , , , , Komançiler, Çoktavlar, , , , Karankavalar, Kikapular, Kiyovalar, ve sayılabilir.
Halklar
Teksas'ın yerlisi olanlar
- Teksas (İng. Texas Caddos, Southern Caddos): Kadolar doğu Teksas'ta yaşayan çiftçi Kızılderililerdir. Dilleri Kado dilleri ailesine giren Kadoları oluşturan üç kabileden ikisi (Kadohadacho, Hasinai) Teksas'ta diğeri (Natchitoches) günümüzde kuzey Louisiana'da yaşar.
- Kadohadacho : Teksas'ın Oklahoma ve Arkansas sınırında Red Nehri civarında yaşarlar.
- Haisinai (İng. Haisinais, Tejas, Tejas Indians) : Teksas'ın doğusunda 'te yaşarlar. Teksas'ın adı bunların dilinden gelir.
- † Teksas (kendilerince Ishak, İng. Atakapa, Atakapan, Atacapa): Teksas'ta yaşamış olanlar Batı Atakapaları grubundandır ve Doğu Atakapaları grubu ise Louisiana'da bulunurlar. Doğu Teksas kıyılarında Bidai, Akokisa, Han, Deadose, Patiri biçiminde kabilelere ayrılmışlardı. Atakapa adı köken olarak Çoktavca «insan yiyen» anlamına gelen bir kelimeye dayanır. Atakapalar hakkında bilgi bulmak zordur. İlk temas yıllarında Avrupalılar tarafından haklarında yazı yazılmadığı için bilinmiyor ve daha sonraki yazılanlar da ikinci elden onların komşularınca verilen önyargılı bilgilerdir. Soyları 1800 lerin ortalarında tükenmiştir ve haklarında bilinenler fazla değildir.
- Akokisa : ve nehirlerinin aşağı durgun kısımlarında ve 'nin doğu kıyılarında yaşamışlardır.
- Han (ya da Han Indians) : Teksas'ta yalnızca İspanyol kâşif Álvar Núñez Cabeza de Vaca (yk. 1488/1490 – yk. 1557/1558/1959) tarafından kaydedilen bilgiden öğrenilen Han Kızılderilileri hakkında ancak varsayım yapılabilmektedir ve ile dillerinde hañ kelimesi «ev» anlamındadır. Amerikalı antropolog ve dilci 'a göre Álvar Núñez 1528 yılında Akokisaları "Han" adıyla kaydetmiştir. İngilizcede Han Indians adı Alaska ve Kanada'daki bir Atabask halkı (Hän) için de kullanılır ve bu iki halkı birbirine karıştırmamak gerekir.
- Bidai : 'nden 'ne kadar değişen deresi civarında yaşamışlardır.
- Deadose : Bidailerin bir kabilesi iken 18. yüzyıl başlarında onlardan ayrılarak bağımsız olmuşlar ve doğu-merkezî Teksas'ta yaşamışlardır.
- Orcoquiza : 'nin kuzeyinde ve nehirleri boyunca yaşamışlardır.
- Patiri ya da Pastia : San Jacinto Nehri vadisinin kuzeyinde yaşamışlardır.
- Tlacopsel, Acopsel ya da Lacopspel : güneydoğu Teksas'ta yaşamışlardır.
- Akokisa : ve nehirlerinin aşağı durgun kısımlarında ve 'nin doğu kıyılarında yaşamışlardır.
- † (İng. Coahuiltecans): Güney Teksas'ın avcı ve toplayıcı halklarıdır.
- (İng. Payaya Indians): civarında ve boyunca yaşamışlardır.
- † (İspanyolca «çiğ yiyen») ya da Carrizo (İspanyolca «kamış») veya Mulato (İspanyolca «melez» < Berlandieri 1829): Meksika-Teksas doğal sınırını oluşturan Rio Grande nehrinin Meksika tarafında yaşamış olsalar da Teksas kısmında da yaşamış olabilecekleri düşünülüyor. Kabile adları (Sepinpacam, Perpepug, Atanaguaypacam/Atanaouajapaca/Atanaguipacane) 1748 yılında kaydedilmiştir.
- (İng. Tonkawa): Orta Teksas'ın avcı ve toplayıcı halklarıdır. Tarihi toprakları Balcones Escarpment boyunca Austin ile San Antonio arasıdır ve buradan önce Apaçiler tarafından sonra da her ikisi Komançiler tarafından daha güneye sürülmüşlerdi. En sonra da Beyaz Amerikalılar tarafından Kızılderili Toprakları'na (günümüzdeki Oklahoma) sürülmüşlerdir. Amerikan İç Savaşı sırasında, 24 Ekim 1862 tarihinde Kızılderili Toprakları'nda adı verilen bir olayda 240 Tonkava Kızılderilisi katledilmiştir. 1960 larda Oklahoma'da yalnızca 35 Tonkava yaşıyordu.
- † (İng. Aranama, Tamique): Tonkavaların güneyinde, Karankavaların kuzeyinde yaşamışlardır. 19. yüzyılın sonunda soyları tükenmiştir ve dilleri hakkında ikinci el yabancılardan derlenmiş birkaç kelime bilinmektedir.
- † Karankavalar (İng. Karankawa): Tonkavaların güneyinde ve Meksika Körfezi kıyılarında yaşarlardı. Savaşta düşman savaşçı ve liderlerini yedikleri için adları yamyama çıkmıştır. Soyları 1858 yılında tükenmiştir.
- Teksas Kiyovaları (İng. Texas Kiowa, Texas Kiowa Indians): Kuzey Teksas'ta denen uzantıda yaşayan Ova Kızılderilileri kültür grubundan Amerikan bizonu avlayan göçebe avcı ve toplayıcı Kızılderililerdir.
- Pueblo halkları: Teksas'taki eski yerleşimleri:
Arkeolojik sit adı Pueblo halkları Yakınlardaki kasaba Tip Tanım (Mogollon Apaçileri değildir) El Paso kaya konut ören/harabe Mogollon El Paso kaya konut ören/harabe Tiwa büyük ev Günümüzde de aktif olan ve federal olarak tanınan 21 Pueblodan biridir
- Teksas Tivaları (İng. Tigua, Tiwa, Tigua Puebloans, Pueblos of Texas, Texas Puebloan Indians, Pueblo): Günümüzde Teksas'ta hâlâ yaşayan tek Pueblo halkıdır ve ABD hükûmeti tarafından adıyla fedaral olarak tanınırlar. Dilleri Güney bir lehçesidir.
- † (İng. Jumanos, Jumano Indians, Humano, Shuman, Patarabuay): Batı Teksas'ta Pueblo tüccarlarıdır. Tarihte en az üç ayrı grup olarak değişik bölgelerde görülürler. Birincisi batı Teksas, Old Mexico ve New Mexico'da Rio Grande ve nehirleri boyunca, ikincisi Büyük Ovalar'ın güneyinde, haklarında en bilgi olan üçüncüsü ise Rio Grande ile ovaların arasında yaşamışlardır.
- Pueblo Humanoları (İng. Puebloan Jumanos): Batı Teksas, Old Mexico ve New Mexico'da Rio Grande ve nehirleri boyunca yaşayan bu Humano grubu Pueblo Kızılderilileri gibi pueblo tipi köylerde yaşarlardı. İlk olarak İspanyol kâşif tarafından 1582 yılında Patarabuay adıyla kaydedilmişlerdir. Eski torunlarıdır. Tiva dillerinden birini konuştukları sanılıyor.
- Ova Humanoları (İng. Plains Jumanos): Güney Büyük Ovalar'da yaşamış olan bu grup diğeri gibi pueblo tipi köylerde kalmaz, tipi çadırı barınaklarda yarı yerleşik yaşarlar ve diğer Ova Kızılderilileri gibi Amerika bizonu avlayarak geçimlerinin sürdürürlerdi. İspanyolların getirdiği çiçek hastalığı ve savaşlarla azalan nüfusları daha sonra Apaçiler tarafından asimile edilmişledir.
- † (İng. Sumas, Suma Indians, Zuma, Zumana): Meksika'da Chihuahua ve Teksas'ta Rio Grande Nehri civarında Pueblo Humanolarının kuzeyinde ve Mansoların güneyinde yaşamışlardır. 18. ve 19.y üzyıllarda İspanyolların getirdiği çiçek hastalığı ve savaşlarla azalan nüfusları daha sonra Apaçiler tarafından asimile edilmişledir.
- † (İng. Mansos, Manso Indians): Rio Grande Nehri civarında Sumaların kuzeyinde yaşamışlardır.
- † (İng. Conchos, Concho Indians): Esas olarak Meksika kabilesi olsa da Teksas'ta da yaşamışlardır. Humanoların dostlarıdır.
Teksas'ın yerlisi olmayanlar
Teksas topraklarının göreceli yerlisi olmayıp sonradan gelenler:
- Teksas Apaçileri (İng. Texas Apaches): Güney Atabaskları grubundan Lipanca ile Meskaleroca konuşan Apaçi kabileleri bölgenin asıl yerlisi değildir. Büyük Ovalar'ın güneyinde yaşarlarken yaklaşık 1528 yılında Teksas'a gelmişlerdir. Meskalero Apaçileri birzamanlar Jumanoların yaşadığı güneybatı Teksas'a, Lipan Apaçileri ise birzamanlar Koahuilteklerin yaşadığı güney Teksas'a yerleşmişlerdi. 1873 yılında albay komutasındaki 400 askerlik ABD ordusu Lipan köylerini yok etmek üzere Meksika içlerine girmiştir. Lipanların hemen hemen tamamı öldürülmüş ya da yakalnmışlardır. Meksika'da kalan Lipanlar 1905 yılında Meskalero Apaçileri, Çirikava Apaçileri, Kiyovalar ve Komançilerin kaldığı Mescalero Reservation'a kapatılmışlardır ve bu rezervasyondaki bütün bu kabilelerin nüfusu 1970 yılına 1.660 kişi idi. Oklahoma'da 1940 yılındaki nüfusları ise ancak 35 kişi olarak kaydedilmiştir.
- (kendilerince Náʼįįsha, İng. Plains Apache, Kiowa Apache): Dilleri diğer Apaçilerden oldukça farklı olduğu için Güney Atabask dilleri içinde diğer dillerden ayrı tek başına bir grup oluşturur. 19. yüzyılda güneybatı Oklahoma ile Teksas Panhandle'ında yaşamışlardır. Farklı bir dil konuşan Kiyovalarla bir arada yaşamalarından dolayı Kiyova Apaçileri adı verilir. Farkli dil ailelerinden dilleri konuşan bu iki kabile daha çok işaret dili ile anlaşmışlardır. Bu dil farkı bir kenara koyulursa Kiyovalar ile Kiyova Apaçileri arasından kültürel bir fark bulunmaz. Kiyova Apaçileri ile Anglo-Amerikalılar arasında kaydedilen ilk temas 11 Ağustos 1820 tarihinde günümüzdeki Teksas Panhandle'ında Canadian Nehri civarında Stephen H. Long ve ekibiyle olmuş ve Kaskaias ya da Bad Hearts adıyla kaydedilmişlerdir. 1905 yılında Oklahoma'daki Kızılderili rezervasyonuna kapatıldıklarında sayıları ancak 155 kadarken 1933 yılındaki sayıları yalnızca 100 yetişkin olarak kaydedilmiştir.
- (İng. Querecho Indians, Querechos): 1541 yılında İspanyol kâşif Francisco Vásquez de Coronado tarafından kaydedilmiştir. Muhtemelen (Kiyova Apaçileri) ya da Navaholardandır. Belki de daha sonraki İspanyolların Vaquereo ya da Llanero dedikleri gruptur.
- (İng. Teyas Indians, Teyas, Teya): 1541 yılında İspanyol kâşif Francisco Vásquez de Coronado tarafından Lubbock, Teksas yakınlarında yaşadıkları kaydedilmiştir. Kökenlerine ilişkin farklı hipotezler vardır. Kimilerine göre Apaçilerden bir grup (Mescalero), kimilerine göre ise Tano dillerini konuşan bir halktır.
- Humano Apaçileri (kendilerince Jumano Ndé, Suma Ndé, İng. Jumano Apache): Bilginler Pueblo halklarından Humanoların 1750 yılında hastalıklar ve savaşlarla soylarının tükendiğinde hemfikirdir. Apaçiler tarafından hem Ova Humanoları hem de Sumalar denen Pueblo halklarından arta kalanlar Apaçiler tarafından asimile edilmişlerdir. Fakat, 2008 yılında güneybatı Teksas'ta 400-500 üyeden oluşan bazı Mescalero ve Lipan Apaçi aileleri kendilerini Jumano-Apache olarak niteliyerek bu eski Humanoların mirasçıları olduğunu iddia ederek Kızılderili İşleri Bürosu tarafından bağımsız bir kabile gibi federal olarak tanınmayı beklemektedirler. Bu yeni grup Aşağı ve Orta Rio Grande Nehri, Nueces Nehri, Frio Nehri ve Conchos Nehri civarında, günümüzdeki Batı Teksas (El Polvo (Redford), El Mesquite, El Conejo, El Mulato Chihuahua'da yaşarlar.
- Teksas Komançileri (İng. Texas Comanches): Komançiler Teksas tarihinin en önemli ve en baskın kızılderili kabilesidir. Teksas'a gelmelerinden önce Büyük Ovalar'ın güneyinde Jumanolar, Pueblolar ve Apaçiler yaşıyordu. 1600 lerde Wyoming'de yaşarlarken 1705 yılında Colorado'nun doğu sınırı ile Kansasın batı sınırındaki bölgeye göç eden Komançiler 1800 lerde Kansas'ın ortaları ile Oklahama'ya yayılmış ve Teksas'a kadar uzanmışlardı.
- Teksas (İng. Wichita): Orta Teksas'ta yaşayan çiftçi ve avcı Kızılderililerdir. Dilleri Kado dilleri ailesine giren Kadolar Ova Kızılderilileri kültür grubunda yer alır. 1720 öncesinde Kansas (Tawakoni, Tawehash, Wichita) ile Oklahoma (Yscani) sınırında yaşarlarken 1720-1780 lerde Oklahoma-Teksas sınırına (Spanish Fort) taşınmışlar, 1800 lerde ise Teksas'ın ortasına (Waco) göç etmişlerdir.
- (İng. Waco, Hueco): Vakoların Teksas'ta iki yerleşimi bilinmektedir. Biri Brazos Nehri (günümüzdeki Waco) yakınlarında, diğeri Guadalupe Nehri (günümüzdeki New Braunfels) yakınlarındadır.
- Teksas Çerokileri (İng. Texas Cherokee): Teksas'ın yerlileri değildir ve 1832 yılında doğudan gelmişlerdir. Çerokiler arasında evlatlık olarak yaşayan ve sonradan Teksas Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı olan ve adı Teksas'ın en büyük yerleşimi olan Houston şehrine verilen 'ın Çeroki ailesi Tennessee'den önce 1828 yılında Arkansas'a oradan da 1832 yılında Teksas'a göç etmiş diğer Çerokiler de onları izlemiştir. 1823-1846 yılları arasında Teksas'ın Arkansas'a yakın doğusunda serbestçe yaşadıktan sonra Kızılderili Toprakları'na tehcir edilmişlerdir ve kapatıldıkları Kızılderili rezervasyonu bugün Oklahoma sınırlarında içinde kalmıştır.
- Teksas Kikapuları (İng. Texas Kickapoo, Kickapoo, İsp. Kikapú): Algonkin halklarının en güneyde olanıdır ve Meksika'da (Mexican Kickapoo) da bandları bulunur. Merkezî Algonkin dilleriden olan Meskvakicenin Kikapu lehçesini konuşan Kikapuların Teksas'a ne zaman geldiği kesin olarak bilinmiyor. 1812 Savaşı sonrasında iki bandının Missouri'ye yerleştirildiği biliniyor. Bunların çoğu 1833 yılında Kansas'a tehcir edilmiş, kalan bir kısmı da Teksas'a getirilmiştir. Günümüzde Maverick County'de ABD-Meksika sınırındaki Rio Grande Nehri'nde bulunan 0.4799 km² lik Kızılderili rezervasyonunda yaşarlar ve Texas Indian Commission tarafından kabile statüsüyle resmi olarak tanınması 1977 yılında olmuştur. Önce iki grup iken politik sebeplerle birleşmişler ve Kızılderili İşleri Bürosu tarafından adıyla federal olarak tanınmıştır. 200 sayımlarına göre kayıtlı nüfusları 420 kişidir.
- Alabamalar ve (İng. Alabama and Coushatta, Texas Alabama Indians): Her iki kabile de birbiriyle akrabadır ve aralarında evlilikler görülür. Teksas Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı olan 'ın toprak vermesi üzerine 18. yüzyıl sonlarıyla 19 yüzyıl başlarında Alabama ve Mississippi'den Teksas'a taşınmışlardır. Günümüzde adıyla fedaral olarak tanınırlar.
- Teksas (İng. Texas Lenapes, Texas Delawares, Texas Delaware Indians): Lenapelerin Teksas topraklarına gelmeleri 18. yüzyıl sonlarıyla 19 yüzyıl başlarında döneminde olmuştur. 1820 civarında Missouri'den gelen Lenapeler ve çevresine yerleşmişlerdir. Yerleştikleri bu yeni topraklarda barışçıl komşu olmuşlardır. Lenapelerin de barışçıl tutumu Meksika'nın 1821 yılında İspanya'da bağımsızlığını ilan etmesinden sonra da sürmüştür. döneminde, 1828 yılında Meksikalı general tarafından Teksas'ın doğusunda inceleme yapılmış ve bölgede 150-200 arasında Lenapa ailesinin yaşadığı tahmin edilmiştir. Teksas Devrimi sırasında 1835 yılında Teksas yetkilileri yerli kabilelerin desteğini kazanmak üzere onların arazi hak iddialarını müzakere etmek için üç komisyoncuyu göndermiştir. 1836 Şubat ayında Kızılderili topraklarının sınırlarını çizen bir haritada antlaşma yapılmış, fakat bu antlaşma Teksas hükûmeti tarafından resmî olarak hiçbir zaman onaylanmamıştır.Teksas Cumhuriyeti kurulduktan sonra da Lenapeler başkan 'ın barışçıl kalmaya devam etmiştir. Başkan batı Teksas sınırındaki düşman kabilelerden korunmak için birkaç Lenapeyi 1837 yılında batıya aktarmıştır. Bu Lenape izcileri (Texas Rangers) ile birlikte sınır bölgesinde devriye olarak görev yapmıştır. Houston'ın Lenape arazi hak iddilarını tanımak istemiş fakat tek bir muhalif yüzünden gerçekleştirememiştir. Sonraki başkan ise aksine bütün Kızılderilileri düşman olarak gören bir politika izlemiştir. Teksas'ta Kızılderilileri imha etmek için onların bağışıklık sistemine yabancı hastalıklara da başvurulmuştur. Örnek olarak, çiçek hastalığı ile enfekte olmuş battaniyelerin Lenapelere Teksas askerleri tarafından verildiğini kanıtlayan belge Teksas'taki Kızılderili Soykırım Müzesi'nde sergilenmektedir. Lamar, Lenapeleri Teksas'taki yerleşimcilerin güvenliğini ve topraklarını tehdit eden yasa dışı göçmenler olarak kabul etmiş ve onları Kızılderili Toprakları içindeki Red nehri'nin kuzeyine tehcir etmiştir. Ancak dağınık olarak yaşayan bazı Lenapeler Teksas'ta kalmıştır. 1841 yılında Lamar'dan sonra ikinci kez başkan olan Houston'ın Kızılderililerle dostane sürdürdüğü politika gereği hakları iade edilmiştir. 'de 1843 yılında 'nda kalan Lenapeler ve birkaç diğer kabile müzakere edilmiş ve Lenapelerin Komançilerle barış görüşmelerinde yardımcı olması kararlaştırılmıştır. Lenape izcileri ve aileleri Komançileri etkileyip barış masasına oturtabilmek için Brazos ile Bosque nehirleri boyunca yerleşmişlerdir. Plan başarılı olmuş ve 1844 yılında bir barış konseyi oluşturulmuştur. 1845 yılında Teksas Cumhuriyeti bir eyalet olarak ABD tarafından ilhak edilmeyi kabul etmiştir. Lenapeler bu dönemde de barışçıl politikalara devam etmiş, ABD ordusu ve Kızılderili İşleri Bürosu için izci, tercüman ve diplomat olarak görev yapmışlardır. Lenapelerin bütün bu barışçıl ve uysal yaklaşımlarına rağmen 1854 yılında Amerikan hükûmeti tarafından yakınlarındaki rezervasyonuna kapatılmışlardır. 1859 yılında buraddan alınan Lenapeler zorla tehcir edilmişler ve günümüzdeki Anadarko, Oklahoma çevresinde yakınlarına yerleştirilmişlerdir.
- †Teksas : Esas olarak Mississippi ve Louisiana'da yaşayan Tunikalardan bazıları Teksas ile Oklahoma'ya göç etmişler ve yerli halklar içinde asimile olmuşlardır.
- Teksas (İng. Black Seminoles, Black Seminole Indians, Seminole-Negro Indians, Seminole Negroes, Texas Seminoles): Seminole Kızılderilileri ile Zenci kölelerin evliliklerinden oluşmuş melez toplumdur. Gopher John liderliğindeki Siyah Seminoleler. önce Oklahoma'ya sonra oradan da Teksas'a taşınmışlardır. Teksas-Kızılderili savaşlarında Kızılderililere karşı savaşan (Black Seminole Scouts) ve Bufalo Askerler bunlardan kurulmuştur.
Nüfus
1900 ABD nüfus sayımına göre Teksas'ta yaşayan Kızılderililerin sayısı sadece 470 kişi iken 1990 yılındaki sayıları ise 65.877 kişidir.
Devletçe tanınan kabileler
Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri tarafından yasal olarak tanınan kabile sayısı 4 olup, bunlardan üçü federal olarak diğeri ise eyaletçe tanınan kabiledir.
- 1. (önceden: )
- 2. (önceden: )
- 3.
- 4. : 18 Mart 2009 günü
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Texas Indians". 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.
- ^ (2008–2009 bas.). Texas Almanac. 2008. 10 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2008.
- ^ Fry, Phillip L. "Handbook of Texas Online, s.v. ","". 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2007.
- ^ Richardson, p 1
- ^ "Texas". Online Etymology Dictionary. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2007.
- ^ Wallace Chafe, p.c.
- ^ a b James M. Smallwood (2004), The Indian Texans, University of Texas Institute of Texan Cultures at San Antonio
- ^ a b "Spaniards in a Far Northern Frontera" (PDF). 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;refTexalmanacindiansisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Richardson (2005), p. 9.
- ^ Richardson (2005), pp 10–16
- ^ "Texas State Historical Association : Indians". 19 Nisan 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.
- ^ Caddo Cultures in Texas 1 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Atakapan Indian Groups: The Bidai, Akokisas, Han, Deadoses, Patiris 18 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ a b c d Sturtevant, William C., general editor and Raymond D. Fogelson, volume editor. Handbook of North American Indians: Southeast. Volume 14. Washington DC: Smithsonian Institution, 2004. .
- ^ . 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.
- ^ Swanton, John R. The Indian Tribes of North America. Smithsonian Institution, Bureau of Ethnology, Bulletin 145. 1953: 198
- ^ "TSHA Online – Orcoquiza Indians". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2016.
- ^ Campbell, Thomas N. "Tlacopsel Indians." 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Handbook of Texas History Online. (retrieved 14 March 2010)
- ^ a b The Texas Coahuiltecan Indian Groups 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Tonkawa Indians 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Karankawa Indians 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ Grant, Anthony P. 1994. "Karankawa linguistic Materials" 10 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kansas Working Papers in Linguistics, vol. 19.
- ^ The Texas Kiowa Indians 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Zuni tribe and the Hopi tribe are federally recognized Pueblos.
- ^ The Tigua Indians of Texas 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ a b c The Jumano Indians 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Concho Indians 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Texas Apaches 30 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ Jeffrey D. Carlisle, "APACHE INDIANS," Handbook of Texas Online (http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/bma33 30 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .), accessed February 16, 2013. Published by the Texas State Historical Association.
- ^ J. Gilbert McAllister and H. Allen Anderson, "KIOWA APACHE INDIANS," Handbook of Texas Online (http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/bmk11 19 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .), accessed February 16, 2013. Published by the Texas State Historical Association.
- ^ Marilyn H. Fedewa, "Jumano Native Americans still revere Lady in Blue" 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Tradicion, Winter 2008, carried at author's website, on Cambridge Connections, accessed Apr 5, 2010
- ^ The Texas Comanches 5 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R E Moore
- ^ The Wichita Indians 26 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Rebecca Brush
- ^ The Waco Indians or Hueco Indians 17 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by R. Edward Moore
- ^ The Texas Cherokee: a people between two fires, 1819-1840 17 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . By Dianna Everett
- ^ The Texas Cherokee 18 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . By R. Edward Moore
- ^ Miller, Tom. On the Border: Portraits of America’s Southwestern Frontier, pp. 67.
- ^ The Kickapoo Traditional Tribe of Texas 10 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Rebecca Brush
- ^ The Alabama-Coushatta Indians 18 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . By R. Edward Moore
- ^ a b c d e f Carol A. Lipscomb, "DELAWARE INDIANS," 'Handbook of Texas Online [1] 19 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., accessed July 8, 2012. Published by the Texas State Historical Association.
- ^ Norrell, Brenda (23 Eylül 2004). "Remembering Indian Genocide in Texas". AlterNet.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2012.
- ^ . 31 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.
- ^ The Seminole-Negro Indian Scouts 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . By Karen Riles
- ^ http://www.capitol.state.tx.us/tlodocs/81R/billtext/html/HR00812F.htm 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . HR 812
- ^ http://www.legis.state.tx.us/tlodocs/81R/billtext/html/SR00438F.htm 3 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . SR 438
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Teksas Kizilderilileri Ingilizce Texas Indians indians of Texas American Indians in Texas Ispanyolca Indios de Texas indios texanos Amerika Birlesik Devletleri ne bagli Teksas eyaletinde yasayan Kizilderili halklari Alaska dan sonra en buyuk araziye sahip ikinci eyalet olan Teksas ta gunumuzde federal olarak taninan ve Teksas disindan tehcir edilen yalnizca iki Kizilderili rezervasyonu bulunmaktadir Teksas Kizilderilileri Texas Indians Kolomb oncesi Teksas Kizilderilileri Kado Karankava Atabask Apaci Uto AztekOnemli nufusa sahip bolgelerDillerAlabamaca Apacice Lipan Apacice Meskalero Kadoca Komancice Coktavca DinHristiyanlik yerel dinler Teksas lt Texas adi bir Kado olan ve Tejas da denen Hasinai dilindeki tayshaʔ kelimesine dayanir ve dostlar ya da muttefikler anlamina gelir Kizilderililerin bagisiklik sistemine yabanci cicek hastaligi kolera kizamik ve diger oldurucu salgin hastaliklar Teksas a ilk kez 1530 larda gelen Avrupalilar tarafindan getirilmis ve bunlardan dolayi Teksas Kizilderililerinin binlercesi olmustur 1690 1821 yillarindaki donemi kapsayan inda yerli olmayan nufus 1731 yilinda yaklasik 500 kisi iken 1770 li ve 1780 li yillarda 3 000 kisiye 1800 yilinda ise yaklasik 4 000 kisiye ulasmistir Ispanyol Teksasi nda etnik kast sisteminin en ustunde peninsulares Avrupa dogumlu Ispanyollar yer alir onlari ikinci sirada criollos Amerika dogumlu Ispanyollar takip eder ucuncu sirayi mestizos Ispanyol Kizilderili melezleri olusturur Teksas Kizilderilileri ancak dorduncu siradadir ve besinci en son sirayi ise Afrikali Zenciler doldurur 1881 Ocak ayinda bir grup Meskalero Apacisi Hudspeth County de Quitman Canyon da bir posta arabasina saldiri duzenlerler ve Texas Rangers Apacilerden sekizini oldurmus kalanlari da kacmistir Bu olay Teksas topraklarindaki son Kizilderili mucadelesi olmustur Paleo KizilderililerTeksas ta yer alan ndaki bir mezar sit alaninda bulunan Midland Minnie etiketli bir iskeletin yasi 12 000 yil oncesine tarihlenmistir KulturEtnologlara gore iki ana Kuzey Amerika Kizilderilileri kultur grubuna ayrilir Guneybati Kizilderilileri Ova Kizilderilileri Arkeologlara gore Kolomb oncesi Amerika da Teksas yoresinde uc kulturun izi gorulur Eski Pueblo kulturu Anasazi yukari Rio Grande bolgesinden Teksas in batisina kadar Mississippi kulturu ya da Teksas in dogusunda boyunca uzanir Mezoamerika kulturu Teksas in guneyinde gorulur Teotihuacan in kuzey Meksika daki etkisi MS 500 civarinda zirveye ulasmis 8 10 yuzyillarda inise gecmistir Tarih boyunca degisik halklar gorulur ve bunlarin hicbiri gunumuzdeki Teksas bolgesine hakim olamamistir Gunumuzdeki Teksas eyaletinin sinirlari icinde yasayan yasamis halklar arasinda Alabamalar Apaciler Komanciler Coktavlar Karankavalar Kikapular Kiyovalar ve sayilabilir HalklarTeksas in yerlisi olanlar kadini Kaw u tz 1906Teksas Ing Texas Caddos Southern Caddos Kadolar dogu Teksas ta yasayan ciftci Kizilderililerdir Dilleri Kado dilleri ailesine giren Kadolari olusturan uc kabileden ikisi Kadohadacho Hasinai Teksas ta digeri Natchitoches gunumuzde kuzey Louisiana da yasar Kadohadacho Teksas in Oklahoma ve Arkansas sinirinda Red Nehri civarinda yasarlar Haisinai Ing Haisinais Tejas Tejas Indians Teksas in dogusunda te yasarlar Teksas in adi bunlarin dilinden gelir Teksas kendilerince Ishak Ing Atakapa Atakapan Atacapa Teksas ta yasamis olanlar Bati Atakapalari grubundandir ve Dogu Atakapalari grubu ise Louisiana da bulunurlar Dogu Teksas kiyilarinda Bidai Akokisa Han Deadose Patiri biciminde kabilelere ayrilmislardi Atakapa adi koken olarak Coktavca insan yiyen anlamina gelen bir kelimeye dayanir Atakapalar hakkinda bilgi bulmak zordur Ilk temas yillarinda Avrupalilar tarafindan haklarinda yazi yazilmadigi icin bilinmiyor ve daha sonraki yazilanlar da ikinci elden onlarin komsularinca verilen onyargili bilgilerdir Soylari 1800 lerin ortalarinda tukenmistir ve haklarinda bilinenler fazla degildir Akokisa ve nehirlerinin asagi durgun kisimlarinda ve nin dogu kiyilarinda yasamislardir Han ya da Han Indians Teksas ta yalnizca Ispanyol kasif Alvar Nunez Cabeza de Vaca yk 1488 1490 yk 1557 1558 1959 tarafindan kaydedilen bilgiden ogrenilen Han Kizilderilileri hakkinda ancak varsayim yapilabilmektedir ve ile dillerinde han kelimesi ev anlamindadir Amerikali antropolog ve dilci a gore Alvar Nunez 1528 yilinda Akokisalari Han adiyla kaydetmistir Ingilizcede Han Indians adi Alaska ve Kanada daki bir Atabask halki Han icin de kullanilir ve bu iki halki birbirine karistirmamak gerekir Bidai nden ne kadar degisen deresi civarinda yasamislardir Deadose Bidailerin bir kabilesi iken 18 yuzyil baslarinda onlardan ayrilarak bagimsiz olmuslar ve dogu merkezi Teksas ta yasamislardir Orcoquiza nin kuzeyinde ve nehirleri boyunca yasamislardir Patiri ya da Pastia San Jacinto Nehri vadisinin kuzeyinde yasamislardir Tlacopsel Acopsel ya da Lacopspel guneydogu Teksas ta yasamislardir Meksika siniri ve Bati teksas kabilelerinin yaklasik 1600 yilindaki konumlari Ing Coahuiltecans Guney Teksas in avci ve toplayici halklaridir Ing Payaya Indians civarinda ve boyunca yasamislardir Ispanyolca cig yiyen ya da Carrizo Ispanyolca kamis veya Mulato Ispanyolca melez lt Berlandieri 1829 Meksika Teksas dogal sinirini olusturan Rio Grande nehrinin Meksika tarafinda yasamis olsalar da Teksas kisminda da yasamis olabilecekleri dusunuluyor Kabile adlari Sepinpacam Perpepug Atanaguaypacam Atanaouajapaca Atanaguipacane 1748 yilinda kaydedilmistir Ing Tonkawa Orta Teksas in avci ve toplayici halklaridir Tarihi topraklari Balcones Escarpment boyunca Austin ile San Antonio arasidir ve buradan once Apaciler tarafindan sonra da her ikisi Komanciler tarafindan daha guneye surulmuslerdi En sonra da Beyaz Amerikalilar tarafindan Kizilderili Topraklari na gunumuzdeki Oklahoma surulmuslerdir Amerikan Ic Savasi sirasinda 24 Ekim 1862 tarihinde Kizilderili Topraklari nda adi verilen bir olayda 240 Tonkava Kizilderilisi katledilmistir 1960 larda Oklahoma da yalnizca 35 Tonkava yasiyordu Ing Aranama Tamique Tonkavalarin guneyinde Karankavalarin kuzeyinde yasamislardir 19 yuzyilin sonunda soylari tukenmistir ve dilleri hakkinda ikinci el yabancilardan derlenmis birkac kelime bilinmektedir Karankavalar Ing Karankawa Tonkavalarin guneyinde ve Meksika Korfezi kiyilarinda yasarlardi Savasta dusman savasci ve liderlerini yedikleri icin adlari yamyama cikmistir Soylari 1858 yilinda tukenmistir Teksas Kiyovalari Ing Texas Kiowa Texas Kiowa Indians Kuzey Teksas ta denen uzantida yasayan Ova Kizilderilileri kultur grubundan Amerikan bizonu avlayan gocebe avci ve toplayici Kizilderililerdir Pueblo halklari Teksas taki eski yerlesimleri Arkeolojik sit adi Pueblo halklari Yakinlardaki kasaba Tip Tanim Mogollon Apacileri degildir El Paso kaya konut oren harabeMogollon El Paso kaya konut oren harabeTiwa buyuk ev Gunumuzde de aktif olan ve federal olarak taninan 21 Pueblodan biridir dd Teksas Tivalari Ing Tigua Tiwa Tigua Puebloans Pueblos of Texas Texas Puebloan Indians Pueblo Gunumuzde Teksas ta hala yasayan tek Pueblo halkidir ve ABD hukumeti tarafindan adiyla fedaral olarak taninirlar Dilleri Guney bir lehcesidir Ing Jumanos Jumano Indians Humano Shuman Patarabuay Bati Teksas ta Pueblo tuccarlaridir Tarihte en az uc ayri grup olarak degisik bolgelerde gorulurler Birincisi bati Teksas Old Mexico ve New Mexico da Rio Grande ve nehirleri boyunca ikincisi Buyuk Ovalar in guneyinde haklarinda en bilgi olan ucuncusu ise Rio Grande ile ovalarin arasinda yasamislardir Pueblo Humanolari Ing Puebloan Jumanos Bati Teksas Old Mexico ve New Mexico da Rio Grande ve nehirleri boyunca yasayan bu Humano grubu Pueblo Kizilderilileri gibi pueblo tipi koylerde yasarlardi Ilk olarak Ispanyol kasif tarafindan 1582 yilinda Patarabuay adiyla kaydedilmislerdir Eski torunlaridir Tiva dillerinden birini konustuklari saniliyor Ova Humanolari Ing Plains Jumanos Guney Buyuk Ovalar da yasamis olan bu grup digeri gibi pueblo tipi koylerde kalmaz tipi cadiri barinaklarda yari yerlesik yasarlar ve diger Ova Kizilderilileri gibi Amerika bizonu avlayarak gecimlerinin surdururlerdi Ispanyollarin getirdigi cicek hastaligi ve savaslarla azalan nufuslari daha sonra Apaciler tarafindan asimile edilmisledir Ing Sumas Suma Indians Zuma Zumana Meksika da Chihuahua ve Teksas ta Rio Grande Nehri civarinda Pueblo Humanolarinin kuzeyinde ve Mansolarin guneyinde yasamislardir 18 ve 19 y uzyillarda Ispanyollarin getirdigi cicek hastaligi ve savaslarla azalan nufuslari daha sonra Apaciler tarafindan asimile edilmisledir Ing Mansos Manso Indians Rio Grande Nehri civarinda Sumalarin kuzeyinde yasamislardir Ing Conchos Concho Indians Esas olarak Meksika kabilesi olsa da Teksas ta da yasamislardir Humanolarin dostlaridir Teksas in yerlisi olmayanlar Teksas topraklarinin goreceli yerlisi olmayip sonradan gelenler 18 yy Guney Atabasklari cografyasi Pl Ova Apacileri Kiyova Apacileri L Lipanlar tamamen Teksas icerisinde M Meskalerolar ufacik bir kismi Teksas ta J Hikarilalar Ch Cirikavalar WA Bati Apacileri N NavaholarsavascisiTeksas Apacileri Ing Texas Apaches Guney Atabasklari grubundan Lipanca ile Meskaleroca konusan Apaci kabileleri bolgenin asil yerlisi degildir Buyuk Ovalar in guneyinde yasarlarken yaklasik 1528 yilinda Teksas a gelmislerdir Meskalero Apacileri birzamanlar Jumanolarin yasadigi guneybati Teksas a Lipan Apacileri ise birzamanlar Koahuilteklerin yasadigi guney Teksas a yerlesmislerdi 1873 yilinda albay komutasindaki 400 askerlik ABD ordusu Lipan koylerini yok etmek uzere Meksika iclerine girmistir Lipanlarin hemen hemen tamami oldurulmus ya da yakalnmislardir Meksika da kalan Lipanlar 1905 yilinda Meskalero Apacileri Cirikava Apacileri Kiyovalar ve Komancilerin kaldigi Mescalero Reservation a kapatilmislardir ve bu rezervasyondaki butun bu kabilelerin nufusu 1970 yilina 1 660 kisi idi Oklahoma da 1940 yilindaki nufuslari ise ancak 35 kisi olarak kaydedilmistir kendilerince Naʼįįsha Ing Plains Apache Kiowa Apache Dilleri diger Apacilerden oldukca farkli oldugu icin Guney Atabask dilleri icinde diger dillerden ayri tek basina bir grup olusturur 19 yuzyilda guneybati Oklahoma ile Teksas Panhandle inda yasamislardir Farkli bir dil konusan Kiyovalarla bir arada yasamalarindan dolayi Kiyova Apacileri adi verilir Farkli dil ailelerinden dilleri konusan bu iki kabile daha cok isaret dili ile anlasmislardir Bu dil farki bir kenara koyulursa Kiyovalar ile Kiyova Apacileri arasindan kulturel bir fark bulunmaz Kiyova Apacileri ile Anglo Amerikalilar arasinda kaydedilen ilk temas 11 Agustos 1820 tarihinde gunumuzdeki Teksas Panhandle inda Canadian Nehri civarinda Stephen H Long ve ekibiyle olmus ve Kaskaias ya da Bad Hearts adiyla kaydedilmislerdir 1905 yilinda Oklahoma daki Kizilderili rezervasyonuna kapatildiklarinda sayilari ancak 155 kadarken 1933 yilindaki sayilari yalnizca 100 yetiskin olarak kaydedilmistir Ing Querecho Indians Querechos 1541 yilinda Ispanyol kasif Francisco Vasquez de Coronado tarafindan kaydedilmistir Muhtemelen Kiyova Apacileri ya da Navaholardandir Belki de daha sonraki Ispanyollarin Vaquereo ya da Llanero dedikleri gruptur Ing Teyas Indians Teyas Teya 1541 yilinda Ispanyol kasif Francisco Vasquez de Coronado tarafindan Lubbock Teksas yakinlarinda yasadiklari kaydedilmistir Kokenlerine iliskin farkli hipotezler vardir Kimilerine gore Apacilerden bir grup Mescalero kimilerine gore ise Tano dillerini konusan bir halktir Humano Apacileri kendilerince Jumano Nde Suma Nde Ing Jumano Apache Bilginler Pueblo halklarindan Humanolarin 1750 yilinda hastaliklar ve savaslarla soylarinin tukendiginde hemfikirdir Apaciler tarafindan hem Ova Humanolari hem de Sumalar denen Pueblo halklarindan arta kalanlar Apaciler tarafindan asimile edilmislerdir Fakat 2008 yilinda guneybati Teksas ta 400 500 uyeden olusan bazi Mescalero ve Lipan Apaci aileleri kendilerini Jumano Apache olarak niteliyerek bu eski Humanolarin mirascilari oldugunu iddia ederek Kizilderili Isleri Burosu tarafindan bagimsiz bir kabile gibi federal olarak taninmayi beklemektedirler Bu yeni grup Asagi ve Orta Rio Grande Nehri Nueces Nehri Frio Nehri ve Conchos Nehri civarinda gunumuzdeki Bati Teksas El Polvo Redford El Mesquite El Conejo El Mulato Chihuahua da yasarlar Bati Teksas ta bir Amerikan kervanini tepeden seyreden Komanciler 1850Teksas Komancileri Ing Texas Comanches Komanciler Teksas tarihinin en onemli ve en baskin kizilderili kabilesidir Teksas a gelmelerinden once Buyuk Ovalar in guneyinde Jumanolar Pueblolar ve Apaciler yasiyordu 1600 lerde Wyoming de yasarlarken 1705 yilinda Colorado nun dogu siniri ile Kansasin bati sinirindaki bolgeye goc eden Komanciler 1800 lerde Kansas in ortalari ile Oklahama ya yayilmis ve Teksas a kadar uzanmislardi Teksas Ing Wichita Orta Teksas ta yasayan ciftci ve avci Kizilderililerdir Dilleri Kado dilleri ailesine giren Kadolar Ova Kizilderilileri kultur grubunda yer alir 1720 oncesinde Kansas Tawakoni Tawehash Wichita ile Oklahoma Yscani sinirinda yasarlarken 1720 1780 lerde Oklahoma Teksas sinirina Spanish Fort tasinmislar 1800 lerde ise Teksas in ortasina Waco goc etmislerdir Ing Waco Hueco Vakolarin Teksas ta iki yerlesimi bilinmektedir Biri Brazos Nehri gunumuzdeki Waco yakinlarinda digeri Guadalupe Nehri gunumuzdeki New Braunfels yakinlarindadir Teksas Cerokileri Ing Texas Cherokee Teksas in yerlileri degildir ve 1832 yilinda dogudan gelmislerdir Cerokiler arasinda evlatlik olarak yasayan ve sonradan Teksas Cumhuriyetinin ilk cumhurbaskani olan ve adi Teksas in en buyuk yerlesimi olan Houston sehrine verilen in Ceroki ailesi Tennessee den once 1828 yilinda Arkansas a oradan da 1832 yilinda Teksas a goc etmis diger Cerokiler de onlari izlemistir 1823 1846 yillari arasinda Teksas in Arkansas a yakin dogusunda serbestce yasadiktan sonra Kizilderili Topraklari na tehcir edilmislerdir ve kapatildiklari Kizilderili rezervasyonu bugun Oklahoma sinirlarinda icinde kalmistir Teksas Kikapulari Ing Texas Kickapoo Kickapoo Isp Kikapu Algonkin halklarinin en guneyde olanidir ve Meksika da Mexican Kickapoo da bandlari bulunur Merkezi Algonkin dilleriden olan Meskvakicenin Kikapu lehcesini konusan Kikapularin Teksas a ne zaman geldigi kesin olarak bilinmiyor 1812 Savasi sonrasinda iki bandinin Missouri ye yerlestirildigi biliniyor Bunlarin cogu 1833 yilinda Kansas a tehcir edilmis kalan bir kismi da Teksas a getirilmistir Gunumuzde Maverick County de ABD Meksika sinirindaki Rio Grande Nehri nde bulunan 0 4799 km lik Kizilderili rezervasyonunda yasarlar ve Texas Indian Commission tarafindan kabile statusuyle resmi olarak taninmasi 1977 yilinda olmustur Once iki grup iken politik sebeplerle birlesmisler ve Kizilderili Isleri Burosu tarafindan adiyla federal olarak taninmistir 200 sayimlarina gore kayitli nufuslari 420 kisidir Alabamalar ve Ing Alabama and Coushatta Texas Alabama Indians Her iki kabile de birbiriyle akrabadir ve aralarinda evlilikler gorulur Teksas Cumhuriyetinin ilk cumhurbaskani olan in toprak vermesi uzerine 18 yuzyil sonlariyla 19 yuzyil baslarinda Alabama ve Mississippi den Teksas a tasinmislardir Gunumuzde adiyla fedaral olarak taninirlar Teksas Ing Texas Lenapes Texas Delawares Texas Delaware Indians Lenapelerin Teksas topraklarina gelmeleri 18 yuzyil sonlariyla 19 yuzyil baslarinda doneminde olmustur 1820 civarinda Missouri den gelen Lenapeler ve cevresine yerlesmislerdir Yerlestikleri bu yeni topraklarda bariscil komsu olmuslardir Lenapelerin de bariscil tutumu Meksika nin 1821 yilinda Ispanya da bagimsizligini ilan etmesinden sonra da surmustur doneminde 1828 yilinda Meksikali general tarafindan Teksas in dogusunda inceleme yapilmis ve bolgede 150 200 arasinda Lenapa ailesinin yasadigi tahmin edilmistir Teksas Devrimi sirasinda 1835 yilinda Teksas yetkilileri yerli kabilelerin destegini kazanmak uzere onlarin arazi hak iddialarini muzakere etmek icin uc komisyoncuyu gondermistir 1836 Subat ayinda Kizilderili topraklarinin sinirlarini cizen bir haritada antlasma yapilmis fakat bu antlasma Teksas hukumeti tarafindan resmi olarak hicbir zaman onaylanmamistir Teksas Cumhuriyeti kurulduktan sonra da Lenapeler baskan in bariscil kalmaya devam etmistir Baskan bati Teksas sinirindaki dusman kabilelerden korunmak icin birkac Lenapeyi 1837 yilinda batiya aktarmistir Bu Lenape izcileri Texas Rangers ile birlikte sinir bolgesinde devriye olarak gorev yapmistir Houston in Lenape arazi hak iddilarini tanimak istemis fakat tek bir muhalif yuzunden gerceklestirememistir Sonraki baskan ise aksine butun Kizilderilileri dusman olarak goren bir politika izlemistir Teksas ta Kizilderilileri imha etmek icin onlarin bagisiklik sistemine yabanci hastaliklara da basvurulmustur Ornek olarak cicek hastaligi ile enfekte olmus battaniyelerin Lenapelere Teksas askerleri tarafindan verildigini kanitlayan belge Teksas taki Kizilderili Soykirim Muzesi nde sergilenmektedir Lamar Lenapeleri Teksas taki yerlesimcilerin guvenligini ve topraklarini tehdit eden yasa disi gocmenler olarak kabul etmis ve onlari Kizilderili Topraklari icindeki Red nehri nin kuzeyine tehcir etmistir Ancak daginik olarak yasayan bazi Lenapeler Teksas ta kalmistir 1841 yilinda Lamar dan sonra ikinci kez baskan olan Houston in Kizilderililerle dostane surdurdugu politika geregi haklari iade edilmistir de 1843 yilinda nda kalan Lenapeler ve birkac diger kabile muzakere edilmis ve Lenapelerin Komancilerle baris gorusmelerinde yardimci olmasi kararlastirilmistir Lenape izcileri ve aileleri Komancileri etkileyip baris masasina oturtabilmek icin Brazos ile Bosque nehirleri boyunca yerlesmislerdir Plan basarili olmus ve 1844 yilinda bir baris konseyi olusturulmustur 1845 yilinda Teksas Cumhuriyeti bir eyalet olarak ABD tarafindan ilhak edilmeyi kabul etmistir Lenapeler bu donemde de bariscil politikalara devam etmis ABD ordusu ve Kizilderili Isleri Burosu icin izci tercuman ve diplomat olarak gorev yapmislardir Lenapelerin butun bu bariscil ve uysal yaklasimlarina ragmen 1854 yilinda Amerikan hukumeti tarafindan yakinlarindaki rezervasyonuna kapatilmislardir 1859 yilinda buraddan alinan Lenapeler zorla tehcir edilmisler ve gunumuzdeki Anadarko Oklahoma cevresinde yakinlarina yerlestirilmislerdir Teksas Esas olarak Mississippi ve Louisiana da yasayan Tunikalardan bazilari Teksas ile Oklahoma ya goc etmisler ve yerli halklar icinde asimile olmuslardir Teksas Ing Black Seminoles Black Seminole Indians Seminole Negro Indians Seminole Negroes Texas Seminoles Seminole Kizilderilileri ile Zenci kolelerin evliliklerinden olusmus melez toplumdur Gopher John liderligindeki Siyah Seminoleler once Oklahoma ya sonra oradan da Teksas a tasinmislardir Teksas Kizilderili savaslarinda Kizilderililere karsi savasan Black Seminole Scouts ve Bufalo Askerler bunlardan kurulmustur Nufus1900 ABD nufus sayimina gore Teksas ta yasayan Kizilderililerin sayisi sadece 470 kisi iken 1990 yilindaki sayilari ise 65 877 kisidir Devletce taninan kabilelerGunumuzde Amerika Birlesik Devletleri tarafindan yasal olarak taninan kabile sayisi 4 olup bunlardan ucu federal olarak digeri ise eyaletce taninan kabiledir Federal olarak taninan kabileler 1 onceden 2 onceden 3 dd Eyalet olarak taninan kabile 4 18 Mart 2009 gunu dd Ayrica bakinizTeksas Kizilderili savaslari Kizilderili Soykirim Muzesi Meksika KizilderilileriKaynakca Texas Indians 14 Subat 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2013 2008 2009 bas Texas Almanac 2008 10 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2008 Fry Phillip L Handbook of Texas Online s v 7 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2007 Richardson p 1 Texas Online Etymology Dictionary 8 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2007 Wallace Chafe p c a b James M Smallwood 2004 The Indian Texans University of Texas Institute of Texan Cultures at San Antonio a b Spaniards in a Far Northern Frontera PDF 27 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Nisan 2022 a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refTexalmanacindians isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Richardson 2005 p 9 Richardson 2005 pp 10 16 Texas State Historical Association Indians 19 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2013 Caddo Cultures in Texas 1 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Atakapan Indian Groups The Bidai Akokisas Han Deadoses Patiris 18 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore a b c d Sturtevant William C general editor and Raymond D Fogelson volume editor Handbook of North American Indians Southeast Volume 14 Washington DC Smithsonian Institution 2004 ISBN 0 16 072300 0 14 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2013 Swanton John R The Indian Tribes of North America Smithsonian Institution Bureau of Ethnology Bulletin 145 1953 198 TSHA Online Orcoquiza Indians 4 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Nisan 2016 Campbell Thomas N Tlacopsel Indians 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Handbook of Texas History Online retrieved 14 March 2010 a b The Texas Coahuiltecan Indian Groups 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Tonkawa Indians 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Karankawa Indians 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore Grant Anthony P 1994 Karankawa linguistic Materials 10 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kansas Working Papers in Linguistics vol 19 The Texas Kiowa Indians 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Zuni tribe and the Hopi tribe are federally recognized Pueblos The Tigua Indians of Texas 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore a b c The Jumano Indians 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Concho Indians 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Texas Apaches 30 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore Jeffrey D Carlisle APACHE INDIANS Handbook of Texas Online http www tshaonline org handbook online articles bma33 30 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde accessed February 16 2013 Published by the Texas State Historical Association J Gilbert McAllister and H Allen Anderson KIOWA APACHE INDIANS Handbook of Texas Online http www tshaonline org handbook online articles bmk11 19 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde accessed February 16 2013 Published by the Texas State Historical Association Marilyn H Fedewa Jumano Native Americans still revere Lady in Blue 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tradicion Winter 2008 carried at author s website on Cambridge Connections accessed Apr 5 2010 The Texas Comanches 5 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R E Moore The Wichita Indians 26 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rebecca Brush The Waco Indians or Hueco Indians 17 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by R Edward Moore The Texas Cherokee a people between two fires 1819 1840 17 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde By Dianna Everett The Texas Cherokee 18 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde By R Edward Moore Miller Tom On the Border Portraits of America s Southwestern Frontier pp 67 The Kickapoo Traditional Tribe of Texas 10 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rebecca Brush The Alabama Coushatta Indians 18 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde By R Edward Moore a b c d e f Carol A Lipscomb DELAWARE INDIANS Handbook of Texas Online 1 19 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde accessed July 8 2012 Published by the Texas State Historical Association Norrell Brenda 23 Eylul 2004 Remembering Indian Genocide in Texas AlterNet org 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2012 31 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2010 The Seminole Negro Indian Scouts 15 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde By Karen Riles http www capitol state tx us tlodocs 81R billtext html HR00812F htm 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde HR 812 http www legis state tx us tlodocs 81R billtext html SR00438F htm 3 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde SR 438