Dinozorların sınıflandırılması genel olarak ilk takson sınıflandırması Aristotales tarafından yapılmışken

Dinozorların sınıflandırılması, genel olarak ilk takson sınıflandırması Aristotales tarafından yapılmışken,“Sir Richard Owen”in korkunç güçlü kertenkele anlamına gelen “Dinosauria” (dinozor) terimini bilim dünyasına kazandırmasıyla ve Iguanodon, Megalosaurus ve Hylaeosaurusu ‘kertenkele sürüngenlerin familyası ve alt takımı’ şeklinde 1842 yılında ayırmasıyla başlamıştır. 1887 ve 1888 yıllarında Harry Seeley dinozorları kalça yapılarına göre kertenkele benzeri kalçalı Saurischia (Saurişya)dinozorlar ve kuş benzeri kalçalı Ornithischia (Ornitişya) dinozorlar olarak ikiye ayırmıştır. Bu ayrımlarla dinozorların taksonomisindeki pek çok sismik değişiklikleri içeren kalıcı bir form oluşturulmuştur.

En büyük değişim entomolog “Willi Hennig” 1950 yılında yeni bir form, “Kladistik” olarak bilinen, sistemi oluşturmasıyla başlanmıştır. Mevcut fosil örnekleriyle titiz karakter analizleri yapılarak farklı gruplardaki hayvanlar arasındaki evrimsel ilişkiler belirlenmektedir. 1990'lı yıllarda bilgisayar tabanlı kladistik sınıflandırmalar yapılmaya başlandığında, paleontologlar arasında ilk zoologlar bu sistemi kullanmaya başlamıştır. Yeni keşifler üzerinde yapılan aşamalı inceleme ve çalışmalarla dinozorlar ve taksonlar arasındaki belirsiz ilişkiler 2000'li yılların ortalarından itibaren sağlam sonuçlar vermeye başlamıştır. Kladistik sistem, paleontoloji uzmanları tarafından yaygın olarak sınıflandırmada kullanırken, özellikle popüler yayınlarda Lineen (Linnaean) sistemi tercih edilmektedir.

Benton sınıflandırması

Dinozor taksonomileri 1980'lerden itibaren paleontologlar tarafından hazırlanıp yayımlanmaya başlamıştır. Aşağıdaki şema saygın bir lisans ders kitabı olan “Vertebrate Palaeontology”nin üçüncü baskısından alıntılanmıştır. Evrimsel ilişkiler hem kladistik hem de geleneksel Lineen sistemle yapılandırılmıştır. Benton serisi Amniota serisi, Sauropsida sınıfı, Diapsida üst sınıfı, Archosauria bölümü,Avemetatarsalia üst bölümü, Ornithodiraara bölümü ve Dinosauria üst takımı dahil olmak üzere tüm dinozorları sınıflandırmaktadır. Dinosauria sonra da iki geleneksel siparişler, ayrılmıştır Saurischia ve Ornithischia . Çapraz işareti (†) soyu tükenmiş (yaşayan hiçbir üyesi olmayan) taksonları belirtmek için kullanılmıştır.

Saurischia takımı

Saurişyan, bazen saurişian veya kertenkele kalçalı (dinozorlar)

Alt takım (Suborder) Theropoda
- †Ara takım (Infraorder)
- †Ara takım (Infraorder)
- †Ara takım (Infraorder) Ceratosauria
  - †Familya-Aile (Family)
  - †Familya-Aile (Family)
- Ara takım (Infraorder) Tetanurae
  - †Bölüm (division) Carnosauria
    - †Alt Bölüm (Subdivision)
      - †Familya-Aile (Family) Megalosauridae
      - †Familya-Aile (Family) Spinosauridae
    - †Alt Bölüm (Subdivision) Allosauroidea
      - †Familya-Aile (Family) Allosauridae
      - †Familya-Aile (Family) Carcharodontosauridae
  - Bölüm (division) Coelurosauria
    - †Familya-Aile (Family)
    - Alt Bölüm (Subdivision) Maniraptoriformes
      - †Familya-Aile (Family) Tyrannosauridae
      - †Familya-Aile (Family) Ornithomimidae
      - Ara Bölüm (Infradivision) Maniraptora
        †Familya-Aile (Family)
        
        †Familya-Aile (Family) Therizinosauridae
        
        †Grup (Cohort) Deinonychosauria
        †Familya-Aile (Family) Troodontidae
        
        †Familya-Aile (Family) Dromaeosauridae
        
        Sınıf (Class) Aves
†Alt takım (Suborder) Sauropodomorpha
- †
- †Familya-Aile (Family)
- †Riojasaurus
- †Familya-Aile (Family)
- †Ara takım (Infraorder) Sauropoda
  - †Familya-Aile (Family)
  - †Familya-Aile (Family)
  - †Bölüm (division)
    - †Familya-Aile (Family) Cetiosauridae
    - †Familya-Aile (Family) Diplodocidae
    - †Alt Bölüm (Subdivision)
      - †Familya-Aile (Family)
      - †Ara Bölüm (Infradivision)
        †Familya-Aile (Family)
        
        †Grup (Cohort)
        †Familya-Aile (Family)
        
        †Familya-Aile (Family)

Ornithischia takımı

Ornitişyan veya kuş kalçalı (dinozorlar)

†Aile
†Aile
†Alt takım Thyreophora
- †Aile
- †Ara takım Stegosauria
- †Ara takım Ankylosauria
  - †Aile
  - †Aile Ankylosauridae
†Alt takım
- †Ara takım
- †Ara takım Ceratopsia
  - †Aile
  - †Aile
  - †Aile Ceratopsidae
- †Ara takım Ornithopoda
  - †Aile
  - †Aile
  - †Aile
  - †Aile Hadrosauridae

Weishampel/Dodson/Osmólska sınıflandırması

Bu sınıflandırmada The Dinosauria isimli kitabın ikinci baskısı baz alınmıştır. Dinosauria'nın ilk 1990 yılındaki baskısı alanın uzmanlarının makalelerinin bir derlemesiyle kapsamlı bir kaynak olmuştur. İkinci baskısı güncellenmiş ve revize edilmiş versiyonudur.

Aşağıdaki kladogram ve filogenetik tanımları, evrimsel ilişkilerin mevcut kavramlarını yansıtmaktadır. Belirli bir taksondan sonra verilen takson ve parantez içindeki semboller bu ilişkileri tanımlamaktadır. Taksonlardaki artı işareti ("+") "eklenen" taksonun son ortak atasının tüm torunlarını ihtiva edecek şekilde tarif eden düğüm-tabanlı takson olduğunu göstermektedir. Büyüktür simgesi (">") ise ortak bir atanın organizmalarını taşıyanların hangisinin "daha küçük" kök-tabanlı takson olduğunu göstermektedir.

Saurischia

(Tyrannosaurus/Allosaurus > Triceratops/Stegosaurus)

(Herrerasaurus > Liliensternus, Plateosaurus)
- (Herrerasaurus + )
? Eoraptor lunensis
Sauropodomorpha (Saltasaurus > Theropoda)
- ? tupiniquim
- ?
- (Plateosaurus > Sauropoda)
  - ?
  - ? ( + )
    - ? (Anchisaurus > Melanorosaurus)
    - ? (Melanorosaurus > Anchisaurus)
  - ( + Plateosaurus)
    - (Plateosaurus > Yunnanosaurus, Massospondylus)
- Sauropoda (Saltasaurus > Plateosaurus)
  - ?
  - ?
  - (Shunosaurus + Saltasaurus)
    - ?
    - Cetiosauridae ( > Saltasaurus)
    - (Diplodocus + Saltasaurus)
      - (Diplodocus > Saltasaurus)
        ( > Diplodocus)
        
        (Dicraeosaurus > Diplodocus)
        
        Diplodocidae (Diplodocus > Dicraeosaurus)
      - (Saltasaurus > Diplodocus)
        ? Jobaria tiguidensis
        
        (Camarasaurus + Saltasaurus)
        (Brachiosaurus + Saltasaurus)
        (Brachiosaurus > Saltasaurus)
        
        Titanosauria (Saltasaurus > Brachiosaurus)
        ( + Saltasaurus)
        colberti
        
        stromeri
        
        ( + Saltasaurus)
Theropoda (Passer domesticus > Cetiosaurus oxoniensis)
- ? Eoraptor lunensis
- ?
- Ceratosauria (Ceratosaurus nasicornis > Aves)
  - ? (Coelophysis > Ceratosaurus)
    - ? Dilophosaurus wetherilli
    - Coelophysidae (Coelophysis + Megapnosaurus)
  - ? Neoceratosauria (Ceratosaurus > Coelophysis)
    - (Carnotaurus sastrei > C. nasicornis)
      - ( + Carnotaurus)
        (Abelisaurus comahuensis + C. sastrei)
        (Carnotaurus > Abelisaurus)
        
        (Abelisaurus > Carnotaurus)
- Tetanurae (P. domesticus > C. nasicornis)
  - ? (Spinosaurus aegyptiacus > P. domesticus)
    - Megalosauridae (Megalosaurus bucklandii > P. domesticus, S. aegyptiacus, Allosaurus fragilis)
      - Megalosaurinae (M. bucklandii > oxoniensis)
      - (E. oxoniensis > M. bucklandii)
    - Spinosauridae (S. aegyptiacus > P. domesticus, M. bucklandii, A. fragilis)
      - Baryonychinae (Baryonyx walkeri > S. aegyptiacus)
      - Spinosaurinae (S. aegyptiacus > B. walkeri)
  - Avetheropoda (A. fragilis + P. domesticus)
    - Carnosauria (A. fragilis > Aves)
      - ?
      - Monolophosaurus jiangi
      - Allosauroidea (A. fragilis + Sinraptor dongi)
        Allosauridae (A. fragilis > S. dongi, Carcharodontosaurus saharicus)
        
        (S. dongi > A. fragilis, C. saharicus)
        
        Carcharodontosauridae (C. saharicus > A. fragilis, S. dongi)
    - Coelurosauria (P. domesticus > A. fragilis)
      - (Compsognathus longipes > P. domesticus)
      - Proceratosaurus bradleyi
      - hermanni
      - Tyrannoraptora (Tyrannosaurus rex + P. domesticus)
        Coelurus fragilis
        
        Tyrannosauroidea (T. rex > Ornithomimus velox, Deinonychus antirrhopus, A. fragilis)
        Tyrannosauridae (T. rex + Tarbosaurus bataar + Daspletosaurus torosus + Albertosaurus sarcophagus + Gorgosaurus libratus)
        Tyrannosaurinae (T. rex > A. sarcophagus)
        
        Albertosaurinae (A. sarcophagus > T. rex)
        
        Maniraptoriformes (O. velox + P. domesticus)
        Ornithomimosauria (Ornithomimus edmontonicus + Pelecanimimus polyodon)
        Ornithomimidae
        
        Maniraptora (P. domesticus > O. velox)
        Oviraptorosauria (Oviraptor philoceratops > P. domesticus)
        Caenagnathoidea (O. philoceratops + Caenagnathus collinsi)
        (C. collinsi > O. philoceratops)
        
        (O. philoceratops > C. collinsi)
        (O. philoceratops + Citipati osmolskae)
        
        Therizinosauroidea (Therizinosaurus + )
        Therizinosauridae
        
        Paraves (P. domesticus > O. philoceratops)
        Eumaniraptora (P. domesticus + D. antirrhopus)
        Deinonychosauria (D. antirrhopus > P. domesticus or Dromaeosaurus albertensis + Troodon formosus)
        Troodontidae (T. formosus > Velociraptor mongoliensis)
        
        Dromaeosauridae (Microraptor zhaoianus + Sinornithosaurus millenii + V. mongoliensis)
        
        Avialae (Archaeopteryx + Neornithes)

Ornithischia

(Iguanodon/Triceratops > Cetiosaurus/Tyrannosaurus)

? Lesothosaurus diagnosticus
?
(Ankylosaurus + Triceratops)
- Thyreophora (Ankylosaurus > Triceratops)
  - (Ankylosaurus + Stegosaurus)
    - Stegosauria (Stegosaurus > Ankylosaurus)
      - (Huayangosaurus > Stegosaurus)
      - Stegosauridae (Stegosaurus > Huayangosaurus)
        armatus
        
        (Stegosaurus > Dacentrurus)
    - Ankylosauria (Ankylosaurus > Stegosaurus)
      - Ankylosauridae (Ankylosaurus > Panoplosaurus)
        burgei
        
        scutatus
        
        (Ankylosaurus > Shamosaurus)
      - (Panoplosaurus > Ankylosaurus)
- (Triceratops > Ankylosaurus)
  - Ornithopoda (Edmontosaurus > Triceratops)
    - ? Lesothosaurus diagnosticus
    - ?
    - - Hypsilophodon foxii
      - neglectus
      - Iguanodontia (Edmontosaurus > Thescelosaurus)
        Tenontosaurus tilletti
        
        Dryomorpha
        
        arenatus
        
        (=)
        Hadrosauridae (Telmatosaurus + Parasaurolophus)
        transsylvanicus
        
        Euhadrosauria
        Lambeosaurinae
        
        Saurolophinae (=)
  - - (Pachycephalosaurus wyomingensis > Triceratops horridus)
      - (Goyocephale + Pachycephalosaurus)
        ( + Pachycephalosaurus)
    - Ceratopsia (Triceratops > Pachycephalosaurus)
      - Neoceratopsia
        Coronosauria
        Ceratopsoidea
        
        Ceratopsidae

Ayrıca bakınız

Dinozorlar listesi

Kaynakça

^ [1] 25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dinosaur classification-24 Mart 2012 'da erişilmiştir.(İngilizce)
^ [2] 3 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . berkeley.edu,Richard Owen-erişim 24 Mart 2012,(İngilizce)
^ Owens, 1842.
^ Seeley, 1888. Makale 1888 yılında yayınlanmış olmasına rağmen, ilk 1887 yılında hazırlanmıştır.
^ Brochu, C.A.; Sumrall, C.D. (2001). "Phylogenetic nomenclature and paleontology". Journal of Paleontology. 75 (4). ss. 754-757. doi:10.1666/0022-3360(2001)075. (İngilizce)
^ Benton, 2004. The classification scheme is available online 19 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(İngilizce)
^ Weishampel, 2004

Benton, Michael J. (2004). Vertebrate Palaeontology, Third Edition (İngilizce). Blackwell Publishing. ISBN .

Owen, Richard (1842). "Report on British Fossil Reptiles: Part II". Report of the British Association for the Advancement of Science (İngilizce). Cilt 11. ss. 60-204.

Seeley, Harry Govier (1888). "One the classification of the Fossil Animals commonly named Dinosauria". Proceedings of the Royal Society of London (İngilizce). 43 (258-265). ss. 165-171. Bibcode:1887RSPS...43..165S. doi:10.1098/rspl.1887.0117.

Weishampel, David B. (2004). Dodson, Peter; Osmólska, Halszka (Ed.). The Dinosauria, Second Edition (İngilizce). University of California Press. s. 861 syf. ISBN .
Tübitak Mini Taksonomi tablosu
Biltek, Taksonomi bilgi paketi

[soc-1] [1] 25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dinosaur classification-24 Mart 2012 'da erişilmiştir.(İngilizce)

[2] [2] 3 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . berkeley.edu,Richard Owen-erişim 24 Mart 2012,(İngilizce)

[3] Owens, 1842.

[4] Seeley, 1888. Makale 1888 yılında yayınlanmış olmasına rağmen, ilk 1887 yılında hazırlanmıştır.

[bruchu2001-5] Brochu, C.A.; Sumrall, C.D. (2001). "Phylogenetic nomenclature and paleontology". Journal of Paleontology. 75 (4). ss. 754-757. doi:10.1666/0022-3360(2001)075. (İngilizce)

[6] Benton, 2004. The classification scheme is available online 19 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(İngilizce)

[7] Weishampel, 2004