Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deniz Gezmiş (28 Şubat 1947, Ankara - 6 Mayıs 1972, Ankara), Türk Marksist-Leninist öğrenci lideridir.
Deniz Gezmiş | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 28 Şubat 1947 Ayaş, Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 6 Mayıs 1972 (25 yaşında) Ulucanlar, Altındağ, Ankara, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Asılarak idam |
| Defin yeri | Karşıyaka Mezarlığı, Ankara |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1969'da ihraç edildi.) |
| Etkin yıllar | 1965-1972 |
| Organizasyon | THKO (1970-72) |
| Tanınma nedeni | Öğrenci lideri |
| Boy | 1,91 m (6 ft 3 in) |
| Siyasi parti | Türkiye İşçi Partisi (1961) (1965-1969) |
| Ebeveyn(ler) | Cemil Gezmiş (d. 1922 - ö. 2000) Mukaddes Gezmiş (d. 1920 - ö. 2014) |
| Akraba(lar) | Bora Gezmiş (ağabeyi) Hamdi Gezmiş (kardeşi) |
1965'te Türkiye İşçi Partisine üye oldu. 1968'de 6. Filo protestolarına katıldı. Olaylardan dolayı öğrencileri ayaklandırmaya teşvik suçundan yakalama kararı çıkarıldı ve 30 Temmuz 1968’de tutuklandı. Kasım 1968'de yeni ABD Elçisi Robert Komer'i protesto ettiği için tekrar tutuklandı. 26 Aralık 1968’de Oya Sencer'in doktora tezinin kabul edilmemesi üzerine protestoları organize eden öğrenciler arasında olduğu için hakkında tutuklama verildi ve üniversite süresiz kapatıldı. İstanbul Üniversitesi’nin kütüphanesine sol görüşlü Vedat Demircioğlu ismini vermeleri üzerine sağ görüşlü öğrencilerle aralarında çıkan kavgaya karıştıktan sonra 18 Mart 1969'da tutuklandı. Üniversite Reform Tasarısını desteklemek için öğrenciler ve akademisyenler tarafından Mayıs 1969'da protestolar başladı.İstanbul Üniversitesinin işgaline liderlik etti. Sönümlenmeyen olaylardan dolayı üniversite yönetimi Haziran 1969'da polis nezaretinde sınav yapılması kararından sonra protestolar şiddetlendi. Güvenlik kuvvetlerinin üniversiteye müdahalesi sırasında polis ve öğrenciler yaralandı. Hakkında tekrar tutuklama kararı verildi. 1969'da Filistin'de bulunan Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesinin gerilla kampına silahlı eğitim almak ve FDHKC üyeleri ile aynı safta savaşmak için gitti. 20 Aralık 1969'da yakalandı, 18 Eylül 1970'e kadar tutuklu kaldı. İstanbul Hukuk Fakültesinden kanun dışı eylemlere katıldığı için ihraç edildi. Bursa Cezaevi'nden tahliye edildikten sonra askere alınacakken Sivas'a sevki sırasında askerden kaçtı. Silahlı Marksist-Leninist örgüt Türkiye Halk Kurtuluş Ordusunu kurdu. 29 Aralık 1970'te Yusuf Aslan'ın çaldığı bir otomobille giderken ABD elçiliği önündeki Kavaklıdere Polis Kulübesi'ni kurşunladı, iki polis ağır yaralandı. 11 Ocak 1971'de Türkiye İş Bankası Emek Şubesi soygununu gerçekleştirdi. 4 Mart 1971 günü dört Amerikalıyı kaçırdı, bir bildiri yayımlayarak 400.000 dolar fidye ve "tüm devrimcilerin serbest bırakılmasını" istedi. Güvenlik güçleri 5 Mart'ta kendisini ve Amerikalıları bulmak için THKO'nun "karargâhı" sayılan ODTÜ'yü kuşattı. Öğrencilerle güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı. 9 saat süren çatışmada 1'i komando er Mevlüt Meriç olmak üzere 3 kişi öldü, 26 kişi yaralandı. Üniversite süresiz kapatıldı. 9 Mart'ta Amerikalıları serbest bıraktı. 12 Mart 1971 Muhtırası'nın ardından yakalanarak yargılandı ve idama mahkûm edildi. Cezası ertesi yıl Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'la aynı gün infaz edildi.
Yaşamı
Ailesi ve ilk yılları
Deniz Gezmiş, 28 Şubat 1947'de Ankara'nın Ayaş ilçesinde doğdu. Baba tarafından kökeni Rize'nin İkizdere ilçesine bağlı Cimil (Başköy) köyündendir. Babası, Ilıca (Aziziye)/Erzurum nüfusuna kayıtlı ilköğretim müfettişi Cemil Gezmiş; annesi, Erzurum'un Tortum ilçesinden ilkokul öğretmeni Mukaddes Gezmiş'tir. Ailenin üç erkek çocuğundan ikincisiydi. Ağabeyi Bora Gezmiş (d. 1944), hukuk fakültesinden ayrılıp bankacılık yapmıştı. Kardeşi Hamdi Gezmiş (1952-2020) ise mali müşavirdi.
Deniz Gezmiş; ilkokulu Sivas'ın Yıldızeli ilçesinde, ardından Sivas merkezde o dönem Çifte Minareli Medrese'nin eyvanının yerinde bulunan Selçuk İlkokulunda ve ortaokulu ise yine bu ilde Atatürk Ortaokulunda okumuştur. Pek çok kaynakta yazıldığının aksine Şarkışla'da öğrenim görmemiştir ancak 6 yaşına kadar bu ilçede kaldığına dair bilgiler mevcuttur. Liseyi İstanbul'da Haydarpaşa Lisesinde okumuştur. Henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı ve kendini döneminin eylemleri içinde buldu.
Siyasi yaşamı
11 Ekim 1965'te Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) Üsküdar ilçe başkanlığına üye oldu. İlk defa 15 Ağustos - 31 Ağustos 1966 tarihleri arasında Ankara'dan İstanbul'a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin Taksim Anıtı'na çelenk koymaları sırasında işçilerin desteklenip TÜRK-İŞ yöneticilerinin protesto edildiği gösteri sırasında gözaltına alındı.
6 Temmuz 1966 tarihinde girdiği üniversite sınavında hem fen fakültesini hem de hukuk fakültesini kazandı. Babası, Deniz Gezmiş'in fen fakültesine gitmesini istedi. Gezmiş, babasının isteğini geri çevirmeyerek fen fakültesine gitmeyi kabul etti fakat daha sonra fikir değiştirerek hukuk fakültesine kaydını yaptırdı. 7 Kasım 1966'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi. Ardından 19 Ocak 1967'de () binasının yediemine verilmesi sırasında çıkan olaylarda yakalandı ve bir gün sonra iki arkadaşıyla çıkarıldığı mahkeme tarafından serbest bırakıldı. 22 Kasım 1967'de öğrenci örgütlerinin düzenlediği Kıbrıs Mitingi sırasında Âşık İhsani ile birlikte ABD bayrağını yaktıkları gerekçesi ile gözaltına alınıp daha sonra serbest bırakılan Deniz Gezmiş, Hukuk Fakültesi'nde birlikte okuduğu arkadaşlarıyla birlikte 30 Ocak 1968'de "Devrimci Hukukçular Örgütü"nü kurdu. 7 Mart 1968'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda düzenlenen toplantıda konuşma yapan Devlet Bakanı Seyfi Öztürk'ü protesto ettiği için tutuklandı. 2 Mayıs'a kadar tutuklu kalan Gezmiş, 30 Mayıs'ta 6. Filo'yu protesto ettiği için yargılandı ve beraat etti. Öğrenci eylemleri içinde etkinliği giderek artan Deniz Gezmiş, 12 Haziran 1968'de İstanbul Üniversitesi'nin işgal edilmesine önderlik etti. İşgal Konseyi adına İstanbul Üniversitesi Senatosu ile Baltalimanı'nda yapılan görüşmelere katılan öğrenci heyetinin içinde yer aldı, öğrenci haklarının elde edilip işgalin sona erdirilmesinde etkili oldu. İşgalden kısa bir süre sonra İstanbul'a gelen 6. Filo'yu protesto eylemlerinde yer alan Gezmiş, 30 Temmuz 1968'de bu eylemlerden dolayı tutuklandı ve 20 Eylül 1968'de serbest bırakıldı.
TİP içinde yoğunlaşan, ayrılıklara ve tartışmalara yol açan ideolojik sorunlarda "Millî Demokratik Devrim" grubunun görüşlerini benimseyen Deniz Gezmiş, bu görüşün özellikle devrimci öğrenciler arasında yayılmasında etkili oldu. Ekim 1968'de eylemlerde birlikte olduğu Cihan Alptekin, Mustafa İlker Gürkan, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Devran Seymen, Cevat Ercişli, M. Mehdi Beşpınar, Selahattin Okur, Saim Kurul ve Ömer Erim Süerkan'la birlikte (DÖB) kurdu. 1 Kasım 1968'de (), AÜTB, ODTÜÖB ve DÖB'ün başlattığı ""nü düzenledi. Ardından 28 Kasım 1968'de ABD Büyükelçisi Kommer'in gelişi sırasında Yeşilköy Havaalanı'nda düzenlenen protesto gösterileri nedeniyle tutuklandı ve 17 Aralık 1968'de serbest bırakıldı.
Oya Sencer'in "Türkiye'de İşçi Sınıfı: Doğuşu ve Yapısı" konulu doktora tezinin Üniversite Profesörler Kurulu tarafından iki kez reddedilmesi üzerine öğrenciler olayı protesto ettiler. Bu protestonun başında Deniz Gezmiş vardı. 27 Aralık 1968 tarihinde polisler tarafından tutuklanacakken ellerinden kurtuldu ve İzmir'e gitti. Bir hafta sonra tutuklu olan arkadaşı Celal Doğan'ın evindeyken baskın sonucu yakalandı. 22 Şubat 1969'da serbest bırakıldı.
İstanbul Üniversitesinde sağcı güçlerin 16 Mart 1969'da girişmiş olduğu hareketlere öğrenci kitlesiyle birlikte karşı koyan Gezmiş, bu eylemi gerekçe gösterilerek 19 Mart'ta yeniden tutuklanarak 3 Nisan'a kadar hapis yattı. Ardından 31 Mayıs 1969'da İÜ Hukuk Fakültesi öğrencilerinin reform tasarısının gerçekleşmemesini protesto gerekçesiyle giriştikleri işgale önderlik etti. Üniversitenin kapatılıp polise teslim edilmesi nedeniyle çıkan çatışmalarda yaralandı. Hakkında gıyabi tutuklama kararı olmasına rağmen hastaneden kaçan Gezmiş, haziranın sonunda Filistin'de bulunan Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi'nin gerilla kampına silahlı eğitim almak ve FDHKC üyeleri ile aynı safta savaşmak için gitti. Filistin'e gitmeden önce 23 Haziran 1969'da TMGT'nin topladığı 1. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı'na kendisi gibi haklarında tutuklama kararı olan FKF Genel Başkanı Yusuf Küpeli ile birlikte bir mücadele programı gönderdi.
Eylüle kadar Filistin'de gerilla kamplarında kalan Deniz Gezmiş, 28 Ağustos 1969'da, 26 Aralık 1968'de üniversiteyi işgal ettiği gerekçesiyle Hukuk Fakültesinden ihraç edildi. Hakkında tutuklama kararının olduğu bu dönemde gazetecilere gizlendiği yerden demeçler verdi. 23 Eylül 1969'da Hukuk Fakültesinde bulunduğunun ihbar edilmesi üzerine fakülteye düzenlenen polis baskınında teslim olan Gezmiş, 25 Kasım'da serbest bırakıldı. Ancak İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisinde Battal Mehetoğlu'nun sağcılar tarafından öldürülmesinden sonra okulda yapılan aramada ele geçirilen dürbünlü bir tüfeğin Gezmiş'e ait olduğu iddia edilerek hakkında yeniden tutuklama kararı çıkarıldı. 20 Aralık 1969'da yakalanan Gezmiş, kendisiyle birlikte tutuklanan Cihan Alptekin'le birlikte 18 Eylül 1970'e kadar tutuklu kaldı. Hapisten çıktığında askere alındı. "Kafasındaki devrim planlarını gerçekleştirmek" için askere gitmedi. Bundan sonra öğrenci eylemlerinden uzaklaşarak mücadelesini değişik alanlarda sürdürdü. Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan'la birlikte Ankara'da THKO'yu kurdu. 29 Aralık 1970'te Yusuf Aslan'ın çaldığı otomobile Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan ile birlikte bindi. Yol üzerinde Kavaklıdere Polis Kulübesi'ni kurşunladı, kulübeye on kurşun geldi, görevli polisler Nuri Selçuk ve Vahap Çınar ağır yaralandı. 11 Ocak 1971'de THKO adına Ankara İş Bankası Emek Şubesinin soygununu gerçekleştirenler arasında yer aldı. Bu olaydan sonra Yusuf Aslan'la beraber "vur emri" ile aranmaya başlandı. Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan'ın yakalanmasına yardım eden kişilere 15.000 lira ödül verileceği açıklandı.
4 Mart günü arkadaşlarıyla birlikte sabaha karşı Balgat'taki hava üssünde görevli 4 Amerikalıyı kaçırdı. Bir bildiri yayımlayarak 400.000 dolar fidye ve "tüm devrimcilerin serbest bırakılmasını" istedi. Otuz bin polis ve asker Ankara'da her yeri aradı, kentin bütün giriş ve çıkışları tutuldu. Güvenlik güçleri 5 Mart'ta Deniz Gezmiş'i ve Amerikalıları bulmak için THKO'nun "karargâhı" sayılan ODTÜ'yü kuşattı. Öğrencilerle güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı. 9 saat süren çatışmada 1'i komando er Mevlüt Meriç olmak üzere 3 kişi öldü, 26 kişi yaralandı. Üniversite süresiz kapatıldı. Gezmiş ve arkadaşları, 9 Mart'ta Amerikalıları serbest bıraktılar. Amerikalıların kaçırılması, ODTÜ'deki çatışma ve ayrıca bu çatışmada bir askerin hayatını kaybetmesi Türk Silahlı Kuvvetlerinde büyük tepki yarattı.
Yakalanışı ve idamı
12 Mart Muhtırası olduktan üç gün sonra yani 15 Mart 1971'de bir motosiklette Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, diğer motosiklette ise Sinan Cemgil yola çıktılar. Sinan Cemgil daha sonra yol ayrımından Nurhak'a doğru yol aldı. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ile birlikte Malatya'ya gitmek amacıyla yolda ilerlerken, Sivas girişinde çevirme olduğunu haber almaları üzerine yönlerini Şarkışla'ya çevirdiler. Şarkışla'ya yaklaşık 20 km kala bozulan motosikleti iterek ilçeye götürdüler. Şarkışla'da motosikleti kiraladıkları bir jipe yükledikten kısa bir süre sonra bekçinin aldığı bir ihbar sonucu askerlerin gelmesi üzerine çıkan çatışmada Aslan yaralanarak yere düşünce Deniz Gezmiş tek başına kaçmaya devam etti. Kaçabilmek için bir astsubayın evine zorla girerek kapısının önünde duran arabasına kendisi ile birlikte binmesini sağladı. Astsubay'ın karısı kapıyı kapatmaya çalıştığı esnada kapıya ateş ederek kadının elinin yaralanmasına neden oldu. Astsubay Başçavuş İbrahim Fırıncı'yı rehin aldı. Gezmiş, 16 Mart 1971 Salı günü Sivas'ın Gemerek ilçesinde etrafı sarılarak yakalandı ve Kayseri'ye getirildi ve Kayseri Valisi Abdullah Asım İğneciler'in karşısına çıkarıldı. Buradan Ankara'ya, dönemin İçişleri Bakanı Haldun Menteşeoğlu'nun makamına götürüldü.
Mahkemesi, 16 Temmuz 1971 günü Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığında, Baki Tuğ savcılığında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 No.'lu Mahkemesinde başlayıp 9 Ekim 1971 günü bitti. Deniz Gezmiş ve arkadaşları, 16 Temmuz 1971'de başlayan "THKO-1 Davası"nda TCK'nin 146. maddesini ihlal ettikleri gerekçesiyle 9 Ekim 1971'de 146/1 maddesi uyarınca idam cezasına çarptırıldı. Mahkeme kararı:
| “ | Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Mahkememiz, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını/bir kısmını tağyir, tebdil veya ilgaya cebren teşebbüs suçunu işlediğinizi sabit gördü. Türk Ceza Kanunu'nun 146/1 maddesi uyarınca ölüm cezası ile tecziyenize karar verdi. Hüküm bir hafta içinde kabil-i temyizdir, tutukluluğunuz devam edecektir. | „ |
Verilen karar daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisine getirildi. 24 Nisan 1972 Pazartesi günü yapılan Meclis oturumunda CHP lideri İsmet İnönü, "27 Mayıs'tan sonra idama mahkûm edilenlerin idam edilmemeleri için parti olarak var güçleriyle çalıştıklarını, siyasi suçlardan dolayı idam olmamasını, yeni bir kanun çıkarılmasını" önerdi ve şöyle devam etti:
"Suçluların cezaları müebbet hapse çevrilmelidir. Nihayet bunlar genç, tecrübesiz, taşkın insanlardır. Taşkınlıklarının hiçbir netice veremeyeceği kendilerine ve emsallerine öğretilmiştir."
Konuşmalardan sonra yapılan oylamada Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararı, 48 "ret" oyuna karşılık 273 "kabul" oyu ile Meclis tarafından onaylandı. İsmet İnönü ve Bülent Ecevit "ret", Süleyman Demirel ve Alparslan Türkeş ise "kabul" oyu kullandılar. Necmettin Erbakan ise oylamaya katılmadı. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay da idamları onayladı. İsmet İnönü, CHP adına Anayasa Mahkemesi'ne itiraz etti. Muhalefet şerhleriyle birlikte karar usul yönünden iptal edildi. İptal kararı üzerine yeniden toplanan meclis oy çokluğuyla idam kararlarını yeniden onayladı.
Mahkûmların özür dilemesi istendi. Hiçbiri yaptıklarından dolayı özür dilemedi. Alman Der Spiegel dergisinde konuyla ilgili çıkan yazıda, Deniz Gezmiş'in idam edilmeden önce şunları söylediği yazmaktadır:
| “ | Yaşasın tam bağımsız Türkiye! Yaşasın Marksizm-Leninizm! Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği! Yaşasın işçiler, köylüler! Kahrolsun emperyalizm! | „ |
İdama tanık olan avukatı Halit Çelenk'e göre ise son sözleri şöyledir:
| “ | Yaşasın tam bağımsız Türkiye! Yaşasın Marksizm-Leninizm'in yüce ideolojisi! Yaşasın Türk ve Kürt halklarının bağımsızlık mücadelesi! Kahrolsun emperyalizm! Yaşasın işçiler, köylüler! | „ |
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs 1972 tarihinde gece 1.00-3.00 arası, Ulucanlar Cezaevi'nde asılarak idam edildi. İdam yaftaları sonradan müze olan Ulucanlar Cezaevi Müzesi'ne Anadolu Ajansı muhabiri Burhan Dodanlı tarafından bağışlandı. İdam yaftaları:
| “ | Ankara 1 nolu Askeri mahkemesinin 9.10.1971 tarih ve 971-13 esas 971-23 karar sayılı hükmü ile T.C.K. 146-1 maddesi uyarınca ölüm cezasına mahkûm edilmiştir. | „ |
Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının, 1969'da öldürülen Taylan Özgür'ün yanına gömülme istekleri yerine getirilmedi.
Deniz Gezmiş, idamından sonra bayraklaşarak "solun devrim mücadelesi"nin çok önemli bir sembolü oldu. Birçok sol örgütün, başka konularda farklı fikirlerde olmalarına rağmen mutabık kaldıkları nadir konulardan birisi de Gezmiş'in "devrim önderliği"dir.
Olaydan 15 yıl sonra Süleyman Demirel, bir gazeteciye verdiği demeçte idamlar için, "Soğuk savaşın talihsiz olaylarından biri." yorumunu yaptı.
- Deniz Gezmiş'in Son Mektubu
Baba;
Mektup elinize geçmiş olduğu zaman aranızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzüleceğinizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum. İnsanlar doğar, büyür, yaşar, ölürler. Önemli olan çok yaşamak değil, yaşadığı süre içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşılıyorum ve kaldı ki benden evvel giden arkadaşlarım hiçbir zaman ölüm karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de tereddüte düşmeyeceğimden şüphen olmasın. Oğlun ölüm karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir. O bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu. Seninle düşüncelerimiz ayrı ama beni anlayacağını tahmin ediyorum. Sadece senin değil, Türkiye'de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıca savcıya da bildireceğim. Ankara'da 1969'da ölen arkadaşım Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istiyorum. Onun için cenazemi İstanbul'a götürmeye kalkma. Annemi teselli etmek sana düşüyor. Kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine özellikle tembih et, onun bilim adamı olmasını istiyorum. Bilimle uğraşsın ve unutmasın ki, bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir. Son anda yaptıklarımdan en ufak bir pişmanlık duymadığımı belirtir; seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşiyle kucaklarım.
Oğlun Deniz Gezmiş - Merkez Cezaevi
Gerçek dışı iddialar
Deniz Gezmiş'in özellikle Şarkışla ve Gemerek'te yaşadıklarına dair geniş kapsamlı bir araştırma ve ayrıntılı bir kaynak taraması yaparak süreci başından sonuna kadar incelemiş olan Metehan Akbulut edindiği bilgilere dayanarak Deniz Gezmiş'in hayatına dair gerçek dışı söylentilerin ve kurgusal anlatıların bir hayli fazla olduğunu ortaya koyarak bunları tespit etmeye çalışmıştır ve gerçeğe ulaşmanın her koşulda doğru olduğunu belirtmiştir. Bunun için de öncelikle ifade ve dava tutanaklarını esas almış, diğer verilerin bunlarla uyumlu olup olmadığını kontrol etmiştir.
Bir örnek vermek gerekirse bu yazılarda tespit etmiş olduğu Elmalı köyüne dair pek çok asılsız rivayet vardır. Deniz Gezmiş'in Şarkışla'da yaşadığı olayların gerçekleştiği süreç içerisinde Elmalı köyü, asıl nedeni tam anlaşılamayan bir biçimde bir tür efsaneye dönüşmüş durumdadır. Bu durum belki de birbiri ile bağlantısız ve aralarında ilişki dahi bulunmayan bazı olayların tamamen rastlantısal olarak üst üste gelmesinden kaynaklanmaktadır. Örnek vermek gerekirse, Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan'ın Elmalı'da bir gece kaldıkları, Hamamcı Ali'yi sordukları (sanılanın aksine Elmalı köyünden değildir), Deniz Gezmiş'in arkadaşı olduğu iddia edilen paraşüt şehidi Naciye Sakarya'nın gerçekten bu köylü olmasına rağmen idamın hemen sonrasında paraşütünü kasten açmadığına dair tamamen gerçeğe aykırı öykü (gerçekte idamdan çok önce ölmüş olması ve aslında birbirlerini tanıyor olmaları ihtimalinin bile çok düşük olması) ve Yusuf Aslan'ın Elmalı'da Deniz Gezmiş'ten ayrılmak zorunda kaldığına veya orada birbirlerini kaybettiklerine dair bütünüyle yanlış bilgi, Deniz'in sınıf arkadaşının bu köyden olduğu ve onun babasının evinde kalmak için köye girdiği söylentisi... Elmalı köyüne dair neden bu kadar çok söylenti vardır?... Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur. Anlatılanların bir kısmı tamamen gerçek dışıdır. Önemli bir kısmı ise bütünüyle kuşkuludur. Bunların hepsi bir araya geldiğinde Deniz Gezmiş hakkında gerçek diye anlatılan olayların önemli bir kısmının yarı efsanevi söylentilere dönüştüğü görülmektedir. Üstelik bu söylentiler sadece Elmalı Köyü ve Şarkışla'da yaşananlara dair de değildir; hayatının pek çok dönemine dair asılsız bilgiler anlatılmış hatta yazılara geçirilmiştir. Örneğin kimi kitaplarda bile yazılı olan Gemerek belediye başkanının evini bastığı iddiasının tamamen asılsız olduğu mantıksal gerekçeleriyle (Gemerek'in içine hiç giremeden yakalandığı) bahsi geçen araştırmalarda açıkça ortaya koyulmuştur.
Görüşleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
| Vikisöz'de Deniz Gezmiş ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
16 Mart 1971 günü yakalanan Deniz Gezmiş, karşısına çıkarıldığı Kayseri Valisi'nin:
"Demirel Hükûmeti istifa etti. Memnun musunuz? Hükûmetin istifası siz gençleri tatmin etti mi? Maksadınız bu muydu?"
sorusuna şu cevabı verdi:
"Hayır, Hükûmetle bizim ilişkimiz yok. Biz yeni bir rejim, yeni bir devlet kuracağız. Onunla ilgiliyiz."
Marksizm-Leninizm ideolojilerini savunan Deniz Gezmiş, idamından önce de şu sözleri söyledi: (Tutanağa alınmamıştır)
"Yaşasın tam bağımsız Türkiye! Yaşasın Marksizm-Leninizm'in yüce ideolojisi! Yaşasın Türk ve Kürt halklarının bağımsızlık mücadelesi! Kahrolsun emperyalizm! Yaşasın işçiler, köylüler!"
THKO davasındaki savunmasında birçok yerde Atatürk'ün devrimlerinin ve Kurtuluş mücadelesinin bir devamı olarak kendilerini gördüklerini ifade etmişlerdir:
"Fikir özgürlüğünü ve Anayasa'yı paravan yapanlar "önceden Atatürkçü geçinirken O'nun fikir ve şahsiyetini de küçük görmeye başladılar, sadece Mustafa Kemal tarafını beğeniyorlardı." suçlamasını kesin olarak reddediyorum ve asla kabul etmiyorum. Diğer yurtseverler de bunu kabul etmez. (...) Gerçekler örtülmek isteniyor. Mustafa Kemal'e gerçekten sahip çıkanlar varsa onlar da bizleriz. Onun istiklal-i tam prensibini ve onun istiklal-i tam Türkiye idealini yalnızca biz devam ettiriyoruz. (...) Bundan tam 42 yıl önce Mustafa Kemal Atatürk bu mücadelenin bayrağını açmıştı. Bugün de genç kuşaklar bu mücadelenin verilmesi gereğine inanmış bulunuyorlar. (...) Atatürk'ün deyimi ile (gençlik) "inkılapların ve rejimin sahibi ve bekçisidir". Bu sözlerden gençliğe sadece yurdun emanet edilmediği, onunla birlikte rejimin de emanet edildiği anlaşılmaktadır."
Deniz Gezmiş'in Atatürk hakkındaki görüşleriyle ilgili olarak kardeşi Bora Gezmiş şöyle demiştir:
| “ | Deniz'in Atatürk'ü sevmediğini iddia etmek için bir delil ortaya koymanız lazım. Yalnız Deniz değil, 68 Kuşağı'nın yüzde 90'ı Atatürk'ü referans alarak '2. Kurtuluş Savaşı'nı başlattığını' söyler. Deniz hem sosyalistti, hem Atatürkçüydü. | „ |
| “ | Bunu söylemek o kadar kolay ki; Deniz'in Atatürk'le ilgili Samsun'dan Ankara'ya Atatürk yürüyüşünde 'Türk halkına' diye açıklamaları var. Bazıları da diyor ki; önce Atatürk'ü referans alıyordu ama sonra sosyalizme kaydı. O zaman da Deniz'in Mamak'taki en son savunmasını okuyacaksın. Mahkemede savcının "Bunlar Atatürk demezler, Mustafa Kemal'in kalpaklı resmini kendilerine referans alırlar..." şeklinde iddiada bulunması üzerine Deniz, "Atatürk'ü en çok koruyan biziz." der. | „ |
Eleştiriler
1971 yılına girerken yayımladığı yeni yıl mesajında Deniz Gezmiş'in başını çektiği üniversite olaylarına ve silahlı eylemlere değinen Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü şöyle dedi:
"Üniversite özerkliği, zorbaların kanundan kurtularak üniversitelerde baskı yapmaları yetkisi değildir. Silah taşıyorlar ve onunla veya silahsız kanun dinlemiyorlar, hoca dinlemiyorlar. Çalışmak isteyen öğrenciyi zorla alıkoyuyorlarsa öğrenci adına layık olmayan bu kimseler ister sol irticaın aleti olsunlar, ister sağ irticaın; devlet kuvvetleriyle derhal tesirsiz ve yersiz bırakılmak lazımdır. Yurtlar için de durum budur."
Deniz Gezmiş'in Amerikalıları kaçırmasından sonra 5 Mart 1971'de Dünya gazetesindeki "Politika" başlıklı köşesinde yayımladığı yazısında Falih Rıfkı Atay, idamdan bahsetti:
"Her zaman bir aşiretten cihangirane bir devlet çıkaramayız ya. Ama ilhamımıza sınır yoktur: Bu defa da banka soyguncusu hayduttan bir kahraman çıkardık. Solların dilinde, eski Çakırcalı gibi destan kahramanı olmuştur. Ama Çakırcalı sonunda bacaklarından baş aşağı asılmıştır. Kanlı eşkıyaların el üstünde tutulduğunu da görecekmişiz! Yazık üniversiteler için harcadığımız on milyonlarca liraya! Eşkıya yetiştirmek için üniversite kurmaya ne lüzum var? Onları dağ da yetiştirir!"
Cumhuriyet yazarı Uğur Mumcu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra 17 Eylül 1980 günü yayımladığı yazısında, 12 Mart dönemini değerlendirerek Deniz Gezmiş, Mahir Çayan gibi isimlerin gerçekleştirdikleri banka soyma, adam kaçırma, fidye isteme gibi eylemleri "bireysel terör" olarak tanımladı ve silahlı eylemlere karşı çıkılması gerektiğini ifade etti:
"Solun başvuracağı tek yöntem yasal çizgiler, anayasal çerçevelerdir. Barışçı yollarla oluşmalıdır."
Ölümünden sonrası
Siyasi mirası
- Deniz Gezmiş'in idamından sonra, o günlerde Gezmiş'in yakın arkadaşlarından Mahir Çayan'ın kitaplarını ve yazılarını okuyan ve daha sonra yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideri olacak olan Abdullah Öcalan, çevresindekilere, "Deniz Gezmiş ve Mahir Çayan'ın gerilla yöntemlerini birleştirmek gerektiğini" söyledi.
- Nihat Erim suikastı: 12 Mart döneminin başbakanı Nihat Erim, "Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının intikamının alınması" adına 19 Temmuz 1980'de silahlı örgüt Devrimci Sol militanları tarafından gerçekleştirilen suikast sonucu öldürüldü.
- Deniz Gezmiş'in idam edildiği 6 Mayıs tarihi, 70'li yıllardan beri Türkiye'deki pek çok sol görüşlü örgüt, parti ve demokratik kitle örgütü tarafından bir anma gününe dönüştürülmüş, Gezmiş'in anısı ve mirası yaşatılmaya çalışılmıştır. "İstanbul'dan Ankara'ya Deniz Gezmiş için Bağımsızlık Yürüyüşü", "" önderliğinde 1 Mayıs 2007'de İstanbul'dan başlamıştır. Gezmiş ve arkadaşlarının 1972'de idam edildiği Ankara'da, Karşıyaka Mezarlığı'nda sona eren yürüyüşe katılanlar çeşitli duraklarda durarak amaçlarını anlatan şenlikler düzenlemişlerdir. Yürüyüş öncesinde Çanakkale Sulh Mahkemesi, afişlerin üzerinde resimleri yer alan kişilerin idam hükmü giymiş mahkûmlar olduğu gerekçesiyle söz konusu afişlerin toplatılmasına karar vermiştir.
- Ailesi, 2015 yılında, "Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının anısını, devrimci mücadeleye kattıkları değerleri yaşatmak" amacıyla "Deniz Gezmiş Özgürlük ve Bağımsızlık Vakfı"nı kurdu.
Popüler kültür
| Hakkında Yazılan Kitaplar | ||||||
| Yıl | Kitap | Yazar | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1976 | Deniz Gezmiş Anlatıyor | Erdal Öz | ||||
| 1976 | Dar Ağacında Üç Fidan | Nihat Behram | ||||
| 1978 | İdam Gecesi Anıları | Halit Çelenk | ||||
| 1986 | Gülünün Solduğu Akşam | Erdal Öz | ||||
| 1996 | Bizim Deniz | Turhan Feyizoğlu | ||||
| 1998 | Üç Asılmışların Hikâyesi | Ahmet Kahraman | ||||
| 2002 | Denizler İdama Giderken | Oral Çalışlar | ||||
| 2003 | Defterimde Kuş Sesleri | Erdal Öz | ||||
| 2005 | Deniz Gezmiş Albümü | Özgür Erdem (ed.) | ||||
| 2006 | Savunma | Deniz Gezmiş | ||||
| 2007 | Deniz Fırtınalı Yıllar | Tarkan Tufan | ||||
| 2008 | Hepiniz Suçlusunuz | Burhan Dodanlı | ||||
| 2009 | Deniz: Yaşamı ve Mücadelesi | Özgür Erdem | ||||
| 2010 | Herkesin Bir Deniz Gezmiş Öyküsü Vardır | Atilla Keskin | ||||
| 2011 | Bir Dava İki Devrimci Unutmak İhanettir | Hüseyin Turan | ||||
| 2011 | Ağlasın Gökyüzü | Vehbi Bardakçı | ||||
| 2011 | Denizler ve Filistin | Turhan Feyizoğlu | ||||
| 2012 | Arkadaşım Deniz Gezmiş | Doğu Perinçek | ||||
| 2012 | Deniz Gezmiş Destanı | Alper Özbek | ||||
| 2014 | Bir Defter-i Hatırat-ı Zindan | Hasan İhsan | ||||
| 2014 | Adı Deniz | Esen Rüzgar | ||||
| 2014 | Abim Deniz | Can Dündar | ||||
| 2014 | Hırçın Bir Deniz Hikâyesi | Ahmet Tahir Can | ||||
| Filmler | ||||||
| Film | Notlar | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoşçakal Yarın | Deniz Gezmiş rolünü Berhan Şimşek üstlenmiştir. | |||||
| Aşk Olsun Sana Çocuk | Deniz Gezmiş rolünü Barış Koçak üstlenmiştir. | |||||
| Diziler | ||||||
| Dizi | Notlar | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Hatırla Sevgili | Deniz Gezmiş rolünü Barış Koçak üstlenmiştir. | |||||
| Belgeseller | ||||||
| Yıl | Belgesel | Yapımcı | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1994 | 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi | Mehmet Ali Birand | ||||
| 2012 | Deniz Gezmiş Belgeseli / Delikanlım | Can Dündar | ||||
| Tiyatrolar | ||||||
| Oyun | Notlar | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Aşk Olsun Sana Çocuk | Samsun Sanat Tiyatrosu, 2011 yazında ilk oyununu oynamıştır. | |||||
| Deniz Diye Bir Delikanlı | Ankara Sanat Tiyatrosu, Yazan ve Yöneten Metin Balaydır | |||||
| Şiirler | ||||||
| Şiir | Şair | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Mare Nostrum | Can Yücel | |||||
| Mahur Beste | Attilâ İlhan | |||||
| Neyleyim | Nevzat Çelik | |||||
| Sardunyaya Ağıt | Can Yücel | |||||
| Şarkılar | ||||||
| Sanatçı | Şarkı | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ahmet Aslan | Susarak Özlüyorum | |||||
| Ahmet Kaya | Mahur | |||||
| Ahmet Kaya | Beni Tarihle Yargıla | |||||
| Ahmet Kaya | Dosta Düşmana Karşı | |||||
| Nesimi Çimen | 6 Mayıs Ağıdı | |||||
| Zülfü Livaneli | Hoşçakal Kardeşim Deniz | |||||
| Zülfü Livaneli | Şarkışla | |||||
| Edip Akbayram | Aşk Olsun Sana Çocuk | |||||
| Cem Karaca | Parka | |||||
| Moğollar | Geri Sar | |||||
| Sevinç Eratalay | Ankara'dan Bir Haber Var | |||||
| Sevinç Eratalay | Şarkışla | |||||
| Selda Bağcan | Denizlerin Dalgasıyım | |||||
| Grup Yorum | Özgürlük Türküsü | |||||
| Grup Yorum | Şarkışla | |||||
| Metin-Kemal Kahraman | Deniz Koydum Adını | |||||
| Kardeş Türküler | Deniz'e Yakılan Türkü | |||||
| Duman | Manası Yok | |||||
| Mor ve Ötesi | Darbe | |||||
| Gazapizm | Gördüler | |||||
| Grup Özgürlük | Deniz'e | |||||
| Grup Adalılar | Ankara'dan Bir Haber Var | |||||
| Grup Adalılar | Biz De Geliriz | |||||
| Grup Yol | Denizlerin Türküsü | |||||
| Fevzi Kurtuluş | Deniz'e Şikayet | |||||
| Fevzi Kurtuluş | Bizim Deniz | |||||
| Hüseyin Karakuş | Adı Deniz Olmalı | |||||
| Çilekeş | Her Deniz | |||||
| Hüsnü Arkan | 5 Mayıs | |||||
| Soner Olgun | Delikanlım Deniz | |||||
| Emeğe Ezgi | Adım Deniz | |||||
| Mesth | Devrim | |||||
| Sertab Erener | La'l | |||||
| Yeni Türkü | Sardunyaya Ağıt | |||||
| Fazıl Say | Sardunyaya Ağıt | |||||
| Ayna | Gemiler Sapasağlam | |||||
Ayrıca bakınız
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisöz'de alıntılar |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
- Mahir Çayan
- İbrahim Kaypakkaya
- Harun Karadeniz
- Âşık Mevlüde Günbulut (Deniz Gezmiş Ağıdı'na dair bilgiler mevcut)
- Kızıldere Olayı
- Türkiye'de 68 Kuşağı
- Altıncı Filo'yu Protesto Olayları
- Türkiye'de ölüm cezası
- Türkiye'de idam edilenler listesi
Notlar
- ^ Naciye Sakarya aslında Deniz Gezmiş'in idamından çok önce, 15 Temmuz 1971 tarihinde ölmüştür (Kesin tarih, Türk havacılık tarihçesi kayıtları içerisinde yer alan resmi bilgilerden alıntıdır: Kadın Havacılar 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - son paragraf olan "İlk Kadın Hava Şehidi" başlığı altında verilen diğer kadın şehitler). Sakarya ailesi bu nedenle, gerçeği yansıtmadığı gerekçesiyle film şirketine dava açmıştır. Ayrıca paraşüt çekme kolunun kasten bozulduğuna dair söylentiler de farklı kişiler tarafından dile getirilmiştir. Ancak yapılan resmi kaza soruşturmalarında bunlara yönelik bir bulgu yoktur ve ailesi de bunları ciddiye almamıştır. Resmi olarak paraşüt şehididir. Cenazesi Türk Hava Kurumu uçakları ile mezarlığa getirilmiştir.
- ^ "Deniz Gezmiş Ağıdı" veya "Şarkışla'ya Düşürmesin Allah Sevdiği Kulunu" adlarıyla da tanınan eserin sözlerinin kime ait olduğu Erdoğan Alkan tarafından Papirüs dergisinde açıklanmış ve nasıl şarkı haline getirildiğini anlatmıştır. Şarkışla'lı Antropolog Dr. Şükrü Günbulut bu ağıdı yazan kişinin annesi Mevlüde Günbulut olduğunu açık olarak ifade etmiştir ve Erdoğan Alkan'ın verdiği bilgiyi doğrulamıştır. ("Halk Kültürümüzde Sivas'ın Yeri - Sempozyum Bildirileri", 2003, Sayfa: 132, Aşık Veysel Kültür Derneği Yayınları, Kitap No: 3, Ankara, ) Ancak başka kişiler tarafında yapılan eklemelerle oluşan çeşitli varyantlar mevcuttur.
Dış bağlantılar
- Parkalı Deniz’in fotoğrafçısı kitap yazdı 27 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Hürriyet (Kelebek), Ali Dağlar, Yayın Tarihi: 25 Mayıs 2013
- Şarkışla'ya Düşürmesin Allah - O Gece Yaşananlar 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Metehan Akbulut, Erişim Tarihi: 26 Şubat 2022
- Deniz Gezmiş Ağıdını Kim Yazdı? 27 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Metehan Akbulut, Erişim Tarihi: 04 Mart 2022
- Deniz Gezmiş'in 50 yıl sonra ortaya çıkan fotoğrafları 27 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Haberler.com, Yayın Tarihi: 11 Şubat 2021
- Şarkışla: “Yusuf, Deniz İdam Olmuş / Her Tarafta Ağlanıyor” 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Efe Kerem Sözeri, Erişim Tarihi: 10 Mart 2022
- Bizim Savaşımız 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Tacettin Yıldırım (Şarkışla'da Deniz Gezmiş'in havaya ateş açtığını gören ve Yusuf Aslan vurularak yakalandığında birlikte Sivas'a aynı araçta yolculuk yapan astsubayın anısı)
Kaynakça
- ^ . bianet.org. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ . Cumhuriyet. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 31 Temmuz 1968. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 30 Kasım 1968. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 27 Aralık 1968. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. s. 7. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 16 Mart 1969. s. 7. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 19 Mart 1969. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 31 Mayıs 1969. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 11 Haziran 1969. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 24 Haziran 1969. s. 7. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ a b Halit Çelenk (2008). 1. THKO DAVASI. Ankara: 68'liler Birliği Vakfı Yayınları. s. 47-48. ISBN .
- ^ . Sözcü. 6 Mayıs 2014. 12 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ Cumhuriyet Gazetesi, "Deniz 21 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." başlıklı yazı dizisi (2004 yılı, 6-16 Mayıs arası) - 6 Mayıs 2004 Perşembe, Sayfa:9 (sol sütun), "Gezmiş Ailesi" alt başlığı
- ^ Akbulut, Metehan. "Deniz Gezmiş Ağıdı". 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
- ^ Abim Deniz, Can Dündar, Can Yayınları, 2016 (ilk baskı: 2014), , Sayfa:33-34 ("Gürün'e göçtüler. Oradan Şarkışla'ya; nice sonra Deniz Gezmiş'in yakalanacağı kasabaya...")
- ^ . Deniz Gezmiş ve arkadaşları iki grup halinde Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi (FDHKC) saflarına katılmak için Filistin'e kaçak yollardan girmişti. Deniz Gezmiş'in Filistin'de aldığı gerilla eğitimi diğer devrimci gençleri de etkilemiştir. Oda tv. 7 Aralık 2017. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ Yalçın, Soner (3 Ağustos 2014). . Sözcü. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ ÇELENK, HALİT (2013). (PDF). Yöntem Yayınları. s. 263. 7 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Akbulut, Metehan. Şarkışla'ya Düşürmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 04 Mart 2022. (Alt başlık: "Yolları Neden Şarkışla’ya Düşmüştü?") - Ayrıca harita üzerinde planladıkları yol [mavi renkle gösterilmiş], Deniz Gezmiş'in izlediği güzergâh [kırmızı renkle gösterilmiş] ve Sinan Cemgil'in trenle izlediği güzergâh [siyah renkle gösterilmiş].
- ^ Akbulut, Metehan. Şarkışla'ya Düşürmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 04 Mart 2022. (Alt başlık: "Yusuf Aslan Sivas Numune Hastanesine Nasıl Götürüldü?") - Ayrıca Şarkışla'da motosikletlerini jipe yükledikleri benzinliğin 1970'li yılların başındaki fotoğrafı da görülmekte.
- ^ THKO İddianamesi - 1. THKO Davası 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Halit Çelenk, Yöntem Yayınları, Mayıs 1974 (Sayfa: 56)
- ^ Akbulut, Metehan. Şarkışla'ya Düşürmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 04 Mart 2022. (Alt başlık: "Deniz Gezmiş’in Şarkışla’da Girdiği Ev Hâlâ Durmakta…") - Ayrıca Şarkışla'da günümüzde (Mart 2022) ayakta olan bu evin fotoğrafı da mevcuttur.
- ^ "12 Mart Belgeseli 10. Bölüm | Rövanş | 32.Gün Arşivi". Dakika 9:33. 32. Gün Arşivi. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2020.
- ^ dogalhayatbelgesel.com. 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ "1. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu Davası". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2015.
- ^ a b (PDF). 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . imctv.com.tr. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
- ^ "ANAYASA MAHKEMESİ KARARI" (PDF). Resmi Gazete. 24 Nisan 1972. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ Deniz, Bir İsyancının İzleri yazar Turhan Feyizlioğlu sf:294
- ^ Hasan Cemal (7 Mayıs 2008). "Gerçekleri makaslamak, halının altına süpürmek!". milliyet.com.tr. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ Çelenk, Halit. İdam Gecesi Anıları, Tekin Yayınevi, 2002, 14. Basım, s. 86.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2013.
- ^ . sabah.com.tr. 14 Mayıs 2012. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ . sabah.com.tr. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ . 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2012.
- ^ Erdal Öz, Gülünün Solduğu Akşam, Can Yayınları, İstanbul, 1987, s. 245
- ^ "İşte Deniz Gezmiş'in babasına yazdığı son mektup". CNN Türk. 6 Mayıs 2010. 3 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ a b Akbulut, Metehan. Şarkışla'ya Düşürmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 04 Mart 2022.
- ^ Gezmiş Filmine Engel 6 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet Gazetesi, Yayın Tarihi: 24 Şubat 1998 (Yanlış bilgi haberde mevcut).
- ^ Gülünün Solduğu Akşam, Erdal Öz, Can Yayınları, 1986, Sayfa:50-51
- ^ Deniz Gezmiş’in Günlüğü, Ali Yıldırım, İtalik Yayınevi, 2012, Sayfa:194-195
- ^ . 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Youtube. 21 Şubat 2021. 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ Halit Çelenk, Şakir Keçeli (Mayıs 1974). 1. THKO Davası. Yöntem Yayınları.
- ^ "Gezmiş ve arkadaşlarının savunması". Ortam Haftalık Haber Dergisi. 1971. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2012.
- ^ Nihat Erim - 12 Mart Anıları. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- ^ Yaşar Gürsoy - Çankaya'nın Kalemşoru - Bilinmeyenlerle Falih Rıfkı Atay.
- ^ . 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Uğur Mumcu - Kürt Dosyası. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ Meydan-Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedisi, Cilt:4 s.319. Meydan Yayınevi, İstanbul.
- ^ . gecmisgazete.com. 20 Temmuz 1980. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ Ercüment İşleyen (29 Ocak 1999). "12 Eylül'ü haber veren cinayet". Milliyet. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ . HürHaber.com. 23 Haziran 2010. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
- ^ Deniz Gezmiş Vakfı kuruldu, 27 Mayıs 2015. Cumhuriyet gazetesi 29 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 21 Ağustos 2015'te erişildi.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ "Deniz Fırtınalı Yıllar, Tarka Tufan". 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ "Bir Dava İki Devrimci Unutmak İhanettir, Hüseyin Turhan". 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ "Berhan Şimşek IMDb profili". 14 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ Konuşulmak için ‘sağcıydım solcu oldum' dedim 1 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Zaman
- ^ Can Dündar'dan yeni belgesel 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CNN Türk
- ^ Aşkolsun Sana Çocuk 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Milliyet
- ^ Deniz Gezmiş Ağıtı'nı kim yazdı? 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Oda Tv, Yayın Tarihi: 14 Mayıs Salı 2013
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deniz Gezmis 28 Subat 1947 Ankara 6 Mayis 1972 Ankara Turk Marksist Leninist ogrenci lideridir Deniz GezmisDogum28 Subat 1947 1947 02 28 Ayas Ankara TurkiyeOlum6 Mayis 1972 25 yasinda Ulucanlar Altindag Ankara TurkiyeOlum sebebiAsilarak idamDefin yeriKarsiyaka Mezarligi AnkaraMilliyetTurkEgitimIstanbul Universitesi Hukuk Fakultesi 1969 da ihrac edildi Etkin yillar1965 1972OrganizasyonTHKO 1970 72 Taninma nedeniOgrenci lideriBoy1 91 m 6 ft 3 in Siyasi partiTurkiye Isci Partisi 1961 1965 1969 Ebeveyn ler Cemil Gezmis d 1922 o 2000 Mukaddes Gezmis d 1920 o 2014 Akraba lar Bora Gezmis agabeyi Hamdi Gezmis kardesi 1965 te Turkiye Isci Partisine uye oldu 1968 de 6 Filo protestolarina katildi Olaylardan dolayi ogrencileri ayaklandirmaya tesvik sucundan yakalama karari cikarildi ve 30 Temmuz 1968 de tutuklandi Kasim 1968 de yeni ABD Elcisi Robert Komer i protesto ettigi icin tekrar tutuklandi 26 Aralik 1968 de Oya Sencer in doktora tezinin kabul edilmemesi uzerine protestolari organize eden ogrenciler arasinda oldugu icin hakkinda tutuklama verildi ve universite suresiz kapatildi Istanbul Universitesi nin kutuphanesine sol goruslu Vedat Demircioglu ismini vermeleri uzerine sag goruslu ogrencilerle aralarinda cikan kavgaya karistiktan sonra 18 Mart 1969 da tutuklandi Universite Reform Tasarisini desteklemek icin ogrenciler ve akademisyenler tarafindan Mayis 1969 da protestolar basladi Istanbul Universitesinin isgaline liderlik etti Sonumlenmeyen olaylardan dolayi universite yonetimi Haziran 1969 da polis nezaretinde sinav yapilmasi kararindan sonra protestolar siddetlendi Guvenlik kuvvetlerinin universiteye mudahalesi sirasinda polis ve ogrenciler yaralandi Hakkinda tekrar tutuklama karari verildi 1969 da Filistin de bulunan Filistin Demokratik Halk Kurtulus Cephesinin gerilla kampina silahli egitim almak ve FDHKC uyeleri ile ayni safta savasmak icin gitti 20 Aralik 1969 da yakalandi 18 Eylul 1970 e kadar tutuklu kaldi Istanbul Hukuk Fakultesinden kanun disi eylemlere katildigi icin ihrac edildi Bursa Cezaevi nden tahliye edildikten sonra askere alinacakken Sivas a sevki sirasinda askerden kacti Silahli Marksist Leninist orgut Turkiye Halk Kurtulus Ordusunu kurdu 29 Aralik 1970 te Yusuf Aslan in caldigi bir otomobille giderken ABD elciligi onundeki Kavaklidere Polis Kulubesi ni kursunladi iki polis agir yaralandi 11 Ocak 1971 de Turkiye Is Bankasi Emek Subesi soygununu gerceklestirdi 4 Mart 1971 gunu dort Amerikaliyi kacirdi bir bildiri yayimlayarak 400 000 dolar fidye ve tum devrimcilerin serbest birakilmasini istedi Guvenlik gucleri 5 Mart ta kendisini ve Amerikalilari bulmak icin THKO nun karargahi sayilan ODTU yu kusatti Ogrencilerle guvenlik gucleri arasinda catisma cikti 9 saat suren catismada 1 i komando er Mevlut Meric olmak uzere 3 kisi oldu 26 kisi yaralandi Universite suresiz kapatildi 9 Mart ta Amerikalilari serbest birakti 12 Mart 1971 Muhtirasi nin ardindan yakalanarak yargilandi ve idama mahkum edildi Cezasi ertesi yil Yusuf Aslan ve Huseyin Inan la ayni gun infaz edildi YasamiAilesi ve ilk yillari Deniz Gezmis 28 Subat 1947 de Ankara nin Ayas ilcesinde dogdu Baba tarafindan kokeni Rize nin Ikizdere ilcesine bagli Cimil Baskoy koyundendir Babasi Ilica Aziziye Erzurum nufusuna kayitli ilkogretim mufettisi Cemil Gezmis annesi Erzurum un Tortum ilcesinden ilkokul ogretmeni Mukaddes Gezmis tir Ailenin uc erkek cocugundan ikincisiydi Agabeyi Bora Gezmis d 1944 hukuk fakultesinden ayrilip bankacilik yapmisti Kardesi Hamdi Gezmis 1952 2020 ise mali musavirdi Deniz Gezmis ilkokulu Sivas in Yildizeli ilcesinde ardindan Sivas merkezde o donem Cifte Minareli Medrese nin eyvaninin yerinde bulunan Selcuk Ilkokulunda ve ortaokulu ise yine bu ilde Ataturk Ortaokulunda okumustur Pek cok kaynakta yazildiginin aksine Sarkisla da ogrenim gormemistir ancak 6 yasina kadar bu ilcede kaldigina dair bilgiler mevcuttur Liseyi Istanbul da Haydarpasa Lisesinde okumustur Henuz lise ogrencisiyken sol dusunceyle tanisti ve kendini doneminin eylemleri icinde buldu Siyasi yasami 11 Ekim 1965 te Turkiye Isci Partisi nin TIP Uskudar ilce baskanligina uye oldu Ilk defa 15 Agustos 31 Agustos 1966 tarihleri arasinda Ankara dan Istanbul a yuruyen Corum Belediyesi temizlik iscilerinin Taksim Aniti na celenk koymalari sirasinda iscilerin desteklenip TURK IS yoneticilerinin protesto edildigi gosteri sirasinda gozaltina alindi Deniz Gezmis ile Uluc Gurkan roportaji 6 Temmuz 1966 tarihinde girdigi universite sinavinda hem fen fakultesini hem de hukuk fakultesini kazandi Babasi Deniz Gezmis in fen fakultesine gitmesini istedi Gezmis babasinin istegini geri cevirmeyerek fen fakultesine gitmeyi kabul etti fakat daha sonra fikir degistirerek hukuk fakultesine kaydini yaptirdi 7 Kasim 1966 da Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesine girdi Ardindan 19 Ocak 1967 de binasinin yediemine verilmesi sirasinda cikan olaylarda yakalandi ve bir gun sonra iki arkadasiyla cikarildigi mahkeme tarafindan serbest birakildi 22 Kasim 1967 de ogrenci orgutlerinin duzenledigi Kibris Mitingi sirasinda Asik Ihsani ile birlikte ABD bayragini yaktiklari gerekcesi ile gozaltina alinip daha sonra serbest birakilan Deniz Gezmis Hukuk Fakultesi nde birlikte okudugu arkadaslariyla birlikte 30 Ocak 1968 de Devrimci Hukukcular Orgutu nu kurdu 7 Mart 1968 de Istanbul Universitesi Fen Fakultesi konferans salonunda duzenlenen toplantida konusma yapan Devlet Bakani Seyfi Ozturk u protesto ettigi icin tutuklandi 2 Mayis a kadar tutuklu kalan Gezmis 30 Mayis ta 6 Filo yu protesto ettigi icin yargilandi ve beraat etti Ogrenci eylemleri icinde etkinligi giderek artan Deniz Gezmis 12 Haziran 1968 de Istanbul Universitesi nin isgal edilmesine onderlik etti Isgal Konseyi adina Istanbul Universitesi Senatosu ile Baltalimani nda yapilan gorusmelere katilan ogrenci heyetinin icinde yer aldi ogrenci haklarinin elde edilip isgalin sona erdirilmesinde etkili oldu Isgalden kisa bir sure sonra Istanbul a gelen 6 Filo yu protesto eylemlerinde yer alan Gezmis 30 Temmuz 1968 de bu eylemlerden dolayi tutuklandi ve 20 Eylul 1968 de serbest birakildi Mustafa Kemal Yuruyusu posteri TIP icinde yogunlasan ayriliklara ve tartismalara yol acan ideolojik sorunlarda Milli Demokratik Devrim grubunun goruslerini benimseyen Deniz Gezmis bu gorusun ozellikle devrimci ogrenciler arasinda yayilmasinda etkili oldu Ekim 1968 de eylemlerde birlikte oldugu Cihan Alptekin Mustafa Ilker Gurkan Mustafa Lutfi Kiyici Devran Seymen Cevat Ercisli M Mehdi Bespinar Selahattin Okur Saim Kurul ve Omer Erim Suerkan la birlikte DOB kurdu 1 Kasim 1968 de AUTB ODTUOB ve DOB un baslattigi nu duzenledi Ardindan 28 Kasim 1968 de ABD Buyukelcisi Kommer in gelisi sirasinda Yesilkoy Havaalani nda duzenlenen protesto gosterileri nedeniyle tutuklandi ve 17 Aralik 1968 de serbest birakildi Oya Sencer in Turkiye de Isci Sinifi Dogusu ve Yapisi konulu doktora tezinin Universite Profesorler Kurulu tarafindan iki kez reddedilmesi uzerine ogrenciler olayi protesto ettiler Bu protestonun basinda Deniz Gezmis vardi 27 Aralik 1968 tarihinde polisler tarafindan tutuklanacakken ellerinden kurtuldu ve Izmir e gitti Bir hafta sonra tutuklu olan arkadasi Celal Dogan in evindeyken baskin sonucu yakalandi 22 Subat 1969 da serbest birakildi Istanbul Universitesinde sagci guclerin 16 Mart 1969 da girismis oldugu hareketlere ogrenci kitlesiyle birlikte karsi koyan Gezmis bu eylemi gerekce gosterilerek 19 Mart ta yeniden tutuklanarak 3 Nisan a kadar hapis yatti Ardindan 31 Mayis 1969 da IU Hukuk Fakultesi ogrencilerinin reform tasarisinin gerceklesmemesini protesto gerekcesiyle giristikleri isgale onderlik etti Universitenin kapatilip polise teslim edilmesi nedeniyle cikan catismalarda yaralandi Hakkinda giyabi tutuklama karari olmasina ragmen hastaneden kacan Gezmis haziranin sonunda Filistin de bulunan Filistin Demokratik Halk Kurtulus Cephesi nin gerilla kampina silahli egitim almak ve FDHKC uyeleri ile ayni safta savasmak icin gitti Filistin e gitmeden once 23 Haziran 1969 da TMGT nin topladigi 1 Devrimci Milliyetci Genclik Kurultayi na kendisi gibi haklarinda tutuklama karari olan FKF Genel Baskani Yusuf Kupeli ile birlikte bir mucadele programi gonderdi Eylule kadar Filistin de gerilla kamplarinda kalan Deniz Gezmis 28 Agustos 1969 da 26 Aralik 1968 de universiteyi isgal ettigi gerekcesiyle Hukuk Fakultesinden ihrac edildi Hakkinda tutuklama kararinin oldugu bu donemde gazetecilere gizlendigi yerden demecler verdi 23 Eylul 1969 da Hukuk Fakultesinde bulundugunun ihbar edilmesi uzerine fakulteye duzenlenen polis baskininda teslim olan Gezmis 25 Kasim da serbest birakildi Ancak Istanbul Devlet Muhendislik ve Mimarlik Akademisinde Battal Mehetoglu nun sagcilar tarafindan oldurulmesinden sonra okulda yapilan aramada ele gecirilen durbunlu bir tufegin Gezmis e ait oldugu iddia edilerek hakkinda yeniden tutuklama karari cikarildi 20 Aralik 1969 da yakalanan Gezmis kendisiyle birlikte tutuklanan Cihan Alptekin le birlikte 18 Eylul 1970 e kadar tutuklu kaldi Hapisten ciktiginda askere alindi Kafasindaki devrim planlarini gerceklestirmek icin askere gitmedi Bundan sonra ogrenci eylemlerinden uzaklasarak mucadelesini degisik alanlarda surdurdu Sinan Cemgil ve Huseyin Inan la birlikte Ankara da THKO yu kurdu 29 Aralik 1970 te Yusuf Aslan in caldigi otomobile Sinan Cemgil ve Huseyin Inan ile birlikte bindi Yol uzerinde Kavaklidere Polis Kulubesi ni kursunladi kulubeye on kursun geldi gorevli polisler Nuri Selcuk ve Vahap Cinar agir yaralandi 11 Ocak 1971 de THKO adina Ankara Is Bankasi Emek Subesinin soygununu gerceklestirenler arasinda yer aldi Bu olaydan sonra Yusuf Aslan la beraber vur emri ile aranmaya baslandi Deniz Gezmis ve Yusuf Aslan in yakalanmasina yardim eden kisilere 15 000 lira odul verilecegi aciklandi 4 Mart gunu arkadaslariyla birlikte sabaha karsi Balgat taki hava ussunde gorevli 4 Amerikaliyi kacirdi Bir bildiri yayimlayarak 400 000 dolar fidye ve tum devrimcilerin serbest birakilmasini istedi Otuz bin polis ve asker Ankara da her yeri aradi kentin butun giris ve cikislari tutuldu Guvenlik gucleri 5 Mart ta Deniz Gezmis i ve Amerikalilari bulmak icin THKO nun karargahi sayilan ODTU yu kusatti Ogrencilerle guvenlik gucleri arasinda catisma cikti 9 saat suren catismada 1 i komando er Mevlut Meric olmak uzere 3 kisi oldu 26 kisi yaralandi Universite suresiz kapatildi Gezmis ve arkadaslari 9 Mart ta Amerikalilari serbest biraktilar Amerikalilarin kacirilmasi ODTU deki catisma ve ayrica bu catismada bir askerin hayatini kaybetmesi Turk Silahli Kuvvetlerinde buyuk tepki yaratti Yakalanisi ve idami 12 Mart Muhtirasi olduktan uc gun sonra yani 15 Mart 1971 de bir motosiklette Deniz Gezmis ve Yusuf Aslan diger motosiklette ise Sinan Cemgil yola ciktilar Sinan Cemgil daha sonra yol ayrimindan Nurhak a dogru yol aldi Deniz Gezmis Yusuf Aslan ile birlikte Malatya ya gitmek amaciyla yolda ilerlerken Sivas girisinde cevirme oldugunu haber almalari uzerine yonlerini Sarkisla ya cevirdiler Sarkisla ya yaklasik 20 km kala bozulan motosikleti iterek ilceye goturduler Sarkisla da motosikleti kiraladiklari bir jipe yukledikten kisa bir sure sonra bekcinin aldigi bir ihbar sonucu askerlerin gelmesi uzerine cikan catismada Aslan yaralanarak yere dusunce Deniz Gezmis tek basina kacmaya devam etti Kacabilmek icin bir astsubayin evine zorla girerek kapisinin onunde duran arabasina kendisi ile birlikte binmesini sagladi Astsubay in karisi kapiyi kapatmaya calistigi esnada kapiya ates ederek kadinin elinin yaralanmasina neden oldu Astsubay Bascavus Ibrahim Firinci yi rehin aldi Gezmis 16 Mart 1971 Sali gunu Sivas in Gemerek ilcesinde etrafi sarilarak yakalandi ve Kayseri ye getirildi ve Kayseri Valisi Abdullah Asim Igneciler in karsisina cikarildi Buradan Ankara ya donemin Icisleri Bakani Haldun Menteseoglu nun makamina goturuldu Mahkemesi 16 Temmuz 1971 gunu Altindag Veteriner Okulu binasinda Tuggeneral Ali Elverdi baskanliginda Baki Tug savciliginda Ankara Sikiyonetim Komutanligi 1 No lu Mahkemesinde baslayip 9 Ekim 1971 gunu bitti Deniz Gezmis ve arkadaslari 16 Temmuz 1971 de baslayan THKO 1 Davasi nda TCK nin 146 maddesini ihlal ettikleri gerekcesiyle 9 Ekim 1971 de 146 1 maddesi uyarinca idam cezasina carptirildi Mahkeme karari Deniz Gezmis Yusuf Aslan Mahkememiz Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi nin tamamini bir kismini tagyir tebdil veya ilgaya cebren tesebbus sucunu islediginizi sabit gordu Turk Ceza Kanunu nun 146 1 maddesi uyarinca olum cezasi ile tecziyenize karar verdi Hukum bir hafta icinde kabil i temyizdir tutuklulugunuz devam edecektir Verilen karar daha sonra Turkiye Buyuk Millet Meclisine getirildi 24 Nisan 1972 Pazartesi gunu yapilan Meclis oturumunda CHP lideri Ismet Inonu 27 Mayis tan sonra idama mahkum edilenlerin idam edilmemeleri icin parti olarak var gucleriyle calistiklarini siyasi suclardan dolayi idam olmamasini yeni bir kanun cikarilmasini onerdi ve soyle devam etti Suclularin cezalari muebbet hapse cevrilmelidir Nihayet bunlar genc tecrubesiz taskin insanlardir Taskinliklarinin hicbir netice veremeyecegi kendilerine ve emsallerine ogretilmistir Konusmalardan sonra yapilan oylamada Deniz Gezmis ve arkadaslarinin idam karari 48 ret oyuna karsilik 273 kabul oyu ile Meclis tarafindan onaylandi Ismet Inonu ve Bulent Ecevit ret Suleyman Demirel ve Alparslan Turkes ise kabul oyu kullandilar Necmettin Erbakan ise oylamaya katilmadi Cumhurbaskani Cevdet Sunay da idamlari onayladi Ismet Inonu CHP adina Anayasa Mahkemesi ne itiraz etti Muhalefet serhleriyle birlikte karar usul yonunden iptal edildi Iptal karari uzerine yeniden toplanan meclis oy cokluguyla idam kararlarini yeniden onayladi Ankara Karsiyaka Mezarligi nda bulunan mezari Mahkumlarin ozur dilemesi istendi Hicbiri yaptiklarindan dolayi ozur dilemedi Alman Der Spiegel dergisinde konuyla ilgili cikan yazida Deniz Gezmis in idam edilmeden once sunlari soyledigi yazmaktadir Yasasin tam bagimsiz Turkiye Yasasin Marksizm Leninizm Yasasin Turk ve Kurt halklarinin kardesligi Yasasin isciler koyluler Kahrolsun emperyalizm Idama tanik olan avukati Halit Celenk e gore ise son sozleri soyledir Yasasin tam bagimsiz Turkiye Yasasin Marksizm Leninizm in yuce ideolojisi Yasasin Turk ve Kurt halklarinin bagimsizlik mucadelesi Kahrolsun emperyalizm Yasasin isciler koyluler Deniz Gezmis Yusuf Aslan ve Huseyin Inan ile birlikte 6 Mayis 1972 tarihinde gece 1 00 3 00 arasi Ulucanlar Cezaevi nde asilarak idam edildi Idam yaftalari sonradan muze olan Ulucanlar Cezaevi Muzesi ne Anadolu Ajansi muhabiri Burhan Dodanli tarafindan bagislandi Idam yaftalari Ankara 1 nolu Askeri mahkemesinin 9 10 1971 tarih ve 971 13 esas 971 23 karar sayili hukmu ile T C K 146 1 maddesi uyarinca olum cezasina mahkum edilmistir Deniz Gezmis ve arkadaslarinin 1969 da oldurulen Taylan Ozgur un yanina gomulme istekleri yerine getirilmedi Deniz Gezmis idamindan sonra bayraklasarak solun devrim mucadelesi nin cok onemli bir sembolu oldu Bircok sol orgutun baska konularda farkli fikirlerde olmalarina ragmen mutabik kaldiklari nadir konulardan birisi de Gezmis in devrim onderligi dir Olaydan 15 yil sonra Suleyman Demirel bir gazeteciye verdigi demecte idamlar icin Soguk savasin talihsiz olaylarindan biri yorumunu yapti Deniz Gezmis in Son Mektubu Baba Mektup elinize gecmis oldugu zaman aranizdan ayrilmis bulunuyorum Ben ne kadar uzulmeyin dersem yine de uzuleceginizi biliyorum Fakat bu durumu metanetle karsilamani istiyorum Insanlar dogar buyur yasar olurler Onemli olan cok yasamak degil yasadigi sure icinde fazla seyler yapabilmektir Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karsiliyorum ve kaldi ki benden evvel giden arkadaslarim hicbir zaman olum karsisinda tereddut etmemislerdir Benim de tereddute dusmeyecegimden suphen olmasin Oglun olum karsisinda aciz ve caresiz kalmis degildir O bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu oldugunu biliyordu Seninle dusuncelerimiz ayri ama beni anlayacagini tahmin ediyorum Sadece senin degil Turkiye de yasayan Kurt ve Turk halklarinin da anlayacagina inaniyorum Cenazem icin avukatlarima gerekli talimati verdim Ayrica savciya da bildirecegim Ankara da 1969 da olen arkadasim Taylan Ozgur un yanina gomulmek istiyorum Onun icin cenazemi Istanbul a goturmeye kalkma Annemi teselli etmek sana dusuyor Kitaplarimi kucuk kardesime birakiyorum Kendisine ozellikle tembih et onun bilim adami olmasini istiyorum Bilimle ugrassin ve unutmasin ki bilimle ugrasmak da bir yerde insanliga hizmettir Son anda yaptiklarimdan en ufak bir pismanlik duymadigimi belirtir seni annemi agabeyimi ve kardesimi devrimciligimin olanca atesiyle kucaklarim Oglun Deniz Gezmis Merkez Cezaevi Gercek disi iddialar Deniz Gezmis in ozellikle Sarkisla ve Gemerek te yasadiklarina dair genis kapsamli bir arastirma ve ayrintili bir kaynak taramasi yaparak sureci basindan sonuna kadar incelemis olan Metehan Akbulut edindigi bilgilere dayanarak Deniz Gezmis in hayatina dair gercek disi soylentilerin ve kurgusal anlatilarin bir hayli fazla oldugunu ortaya koyarak bunlari tespit etmeye calismistir ve gercege ulasmanin her kosulda dogru oldugunu belirtmistir Bunun icin de oncelikle ifade ve dava tutanaklarini esas almis diger verilerin bunlarla uyumlu olup olmadigini kontrol etmistir Bir ornek vermek gerekirse bu yazilarda tespit etmis oldugu Elmali koyune dair pek cok asilsiz rivayet vardir Deniz Gezmis in Sarkisla da yasadigi olaylarin gerceklestigi surec icerisinde Elmali koyu asil nedeni tam anlasilamayan bir bicimde bir tur efsaneye donusmus durumdadir Bu durum belki de birbiri ile baglantisiz ve aralarinda iliski dahi bulunmayan bazi olaylarin tamamen rastlantisal olarak ust uste gelmesinden kaynaklanmaktadir Ornek vermek gerekirse Deniz Gezmis ve Yusuf Aslan in Elmali da bir gece kaldiklari Hamamci Ali yi sorduklari sanilanin aksine Elmali koyunden degildir Deniz Gezmis in arkadasi oldugu iddia edilen parasut sehidi Naciye Sakarya nin gercekten bu koylu olmasina ragmen idamin hemen sonrasinda parasutunu kasten acmadigina dair tamamen gercege aykiri oyku gercekte idamdan cok once olmus olmasi ve aslinda birbirlerini taniyor olmalari ihtimalinin bile cok dusuk olmasi ve Yusuf Aslan in Elmali da Deniz Gezmis ten ayrilmak zorunda kaldigina veya orada birbirlerini kaybettiklerine dair butunuyle yanlis bilgi Deniz in sinif arkadasinin bu koyden oldugu ve onun babasinin evinde kalmak icin koye girdigi soylentisi Elmali koyune dair neden bu kadar cok soylenti vardir Bu sorunun kesin bir cevabi yoktur Anlatilanlarin bir kismi tamamen gercek disidir Onemli bir kismi ise butunuyle kuskuludur Bunlarin hepsi bir araya geldiginde Deniz Gezmis hakkinda gercek diye anlatilan olaylarin onemli bir kisminin yari efsanevi soylentilere donustugu gorulmektedir Ustelik bu soylentiler sadece Elmali Koyu ve Sarkisla da yasananlara dair de degildir hayatinin pek cok donemine dair asilsiz bilgiler anlatilmis hatta yazilara gecirilmistir Ornegin kimi kitaplarda bile yazili olan Gemerek belediye baskaninin evini bastigi iddiasinin tamamen asilsiz oldugu mantiksal gerekceleriyle Gemerek in icine hic giremeden yakalandigi bahsi gecen arastirmalarda acikca ortaya koyulmustur Gorusleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Vikisoz de Deniz Gezmis ile ilgili sozleri bulabilirsiniz 16 Mart 1971 gunu yakalanan Deniz Gezmis karsisina cikarildigi Kayseri Valisi nin Demirel Hukumeti istifa etti Memnun musunuz Hukumetin istifasi siz gencleri tatmin etti mi Maksadiniz bu muydu sorusuna su cevabi verdi Hayir Hukumetle bizim iliskimiz yok Biz yeni bir rejim yeni bir devlet kuracagiz Onunla ilgiliyiz Marksizm Leninizm ideolojilerini savunan Deniz Gezmis idamindan once de su sozleri soyledi Tutanaga alinmamistir Yasasin tam bagimsiz Turkiye Yasasin Marksizm Leninizm in yuce ideolojisi Yasasin Turk ve Kurt halklarinin bagimsizlik mucadelesi Kahrolsun emperyalizm Yasasin isciler koyluler THKO davasindaki savunmasinda bircok yerde Ataturk un devrimlerinin ve Kurtulus mucadelesinin bir devami olarak kendilerini gorduklerini ifade etmislerdir Fikir ozgurlugunu ve Anayasa yi paravan yapanlar onceden Ataturkcu gecinirken O nun fikir ve sahsiyetini de kucuk gormeye basladilar sadece Mustafa Kemal tarafini begeniyorlardi suclamasini kesin olarak reddediyorum ve asla kabul etmiyorum Diger yurtseverler de bunu kabul etmez Gercekler ortulmek isteniyor Mustafa Kemal e gercekten sahip cikanlar varsa onlar da bizleriz Onun istiklal i tam prensibini ve onun istiklal i tam Turkiye idealini yalnizca biz devam ettiriyoruz Bundan tam 42 yil once Mustafa Kemal Ataturk bu mucadelenin bayragini acmisti Bugun de genc kusaklar bu mucadelenin verilmesi geregine inanmis bulunuyorlar Ataturk un deyimi ile genclik inkilaplarin ve rejimin sahibi ve bekcisidir Bu sozlerden genclige sadece yurdun emanet edilmedigi onunla birlikte rejimin de emanet edildigi anlasilmaktadir Deniz Gezmis in Ataturk hakkindaki gorusleriyle ilgili olarak kardesi Bora Gezmis soyle demistir Deniz in Ataturk u sevmedigini iddia etmek icin bir delil ortaya koymaniz lazim Yalniz Deniz degil 68 Kusagi nin yuzde 90 i Ataturk u referans alarak 2 Kurtulus Savasi ni baslattigini soyler Deniz hem sosyalistti hem Ataturkcuydu Bunu soylemek o kadar kolay ki Deniz in Ataturk le ilgili Samsun dan Ankara ya Ataturk yuruyusunde Turk halkina diye aciklamalari var Bazilari da diyor ki once Ataturk u referans aliyordu ama sonra sosyalizme kaydi O zaman da Deniz in Mamak taki en son savunmasini okuyacaksin Mahkemede savcinin Bunlar Ataturk demezler Mustafa Kemal in kalpakli resmini kendilerine referans alirlar seklinde iddiada bulunmasi uzerine Deniz Ataturk u en cok koruyan biziz der Elestiriler1971 yilina girerken yayimladigi yeni yil mesajinda Deniz Gezmis in basini cektigi universite olaylarina ve silahli eylemlere deginen Cumhuriyet Halk Partisi Genel Baskani Ismet Inonu soyle dedi Universite ozerkligi zorbalarin kanundan kurtularak universitelerde baski yapmalari yetkisi degildir Silah tasiyorlar ve onunla veya silahsiz kanun dinlemiyorlar hoca dinlemiyorlar Calismak isteyen ogrenciyi zorla alikoyuyorlarsa ogrenci adina layik olmayan bu kimseler ister sol irticain aleti olsunlar ister sag irticain devlet kuvvetleriyle derhal tesirsiz ve yersiz birakilmak lazimdir Yurtlar icin de durum budur Deniz Gezmis in Amerikalilari kacirmasindan sonra 5 Mart 1971 de Dunya gazetesindeki Politika baslikli kosesinde yayimladigi yazisinda Falih Rifki Atay idamdan bahsetti Her zaman bir asiretten cihangirane bir devlet cikaramayiz ya Ama ilhamimiza sinir yoktur Bu defa da banka soyguncusu hayduttan bir kahraman cikardik Sollarin dilinde eski Cakircali gibi destan kahramani olmustur Ama Cakircali sonunda bacaklarindan bas asagi asilmistir Kanli eskiyalarin el ustunde tutuldugunu da gorecekmisiz Yazik universiteler icin harcadigimiz on milyonlarca liraya Eskiya yetistirmek icin universite kurmaya ne luzum var Onlari dag da yetistirir Cumhuriyet yazari Ugur Mumcu 12 Eylul Darbesi nden sonra 17 Eylul 1980 gunu yayimladigi yazisinda 12 Mart donemini degerlendirerek Deniz Gezmis Mahir Cayan gibi isimlerin gerceklestirdikleri banka soyma adam kacirma fidye isteme gibi eylemleri bireysel teror olarak tanimladi ve silahli eylemlere karsi cikilmasi gerektigini ifade etti Solun basvuracagi tek yontem yasal cizgiler anayasal cercevelerdir Barisci yollarla olusmalidir Olumunden sonrasiSiyasi mirasi Deniz Gezmis in idamindan sonra o gunlerde Gezmis in yakin arkadaslarindan Mahir Cayan in kitaplarini ve yazilarini okuyan ve daha sonra yasa disi ayrilikci silahli orgut PKK nin kurucu lideri olacak olan Abdullah Ocalan cevresindekilere Deniz Gezmis ve Mahir Cayan in gerilla yontemlerini birlestirmek gerektigini soyledi Nihat Erim suikasti 12 Mart doneminin basbakani Nihat Erim Deniz Gezmis ve arkadaslarinin intikaminin alinmasi adina 19 Temmuz 1980 de silahli orgut Devrimci Sol militanlari tarafindan gerceklestirilen suikast sonucu olduruldu Deniz Gezmis in idam edildigi 6 Mayis tarihi 70 li yillardan beri Turkiye deki pek cok sol goruslu orgut parti ve demokratik kitle orgutu tarafindan bir anma gunune donusturulmus Gezmis in anisi ve mirasi yasatilmaya calisilmistir Istanbul dan Ankara ya Deniz Gezmis icin Bagimsizlik Yuruyusu onderliginde 1 Mayis 2007 de Istanbul dan baslamistir Gezmis ve arkadaslarinin 1972 de idam edildigi Ankara da Karsiyaka Mezarligi nda sona eren yuruyuse katilanlar cesitli duraklarda durarak amaclarini anlatan senlikler duzenlemislerdir Yuruyus oncesinde Canakkale Sulh Mahkemesi afislerin uzerinde resimleri yer alan kisilerin idam hukmu giymis mahkumlar oldugu gerekcesiyle soz konusu afislerin toplatilmasina karar vermistir Ailesi 2015 yilinda Deniz Gezmis ve arkadaslarinin anisini devrimci mucadeleye kattiklari degerleri yasatmak amaciyla Deniz Gezmis Ozgurluk ve Bagimsizlik Vakfi ni kurdu Populer kultur Hakkinda Yazilan KitaplarYil Kitap Yazar1976 Deniz Gezmis Anlatiyor Erdal Oz1976 Dar Agacinda Uc Fidan Nihat Behram1978 Idam Gecesi Anilari Halit Celenk1986 Gulunun Soldugu Aksam Erdal Oz1996 Bizim Deniz Turhan Feyizoglu1998 Uc Asilmislarin Hikayesi Ahmet Kahraman2002 Denizler Idama Giderken Oral Calislar2003 Defterimde Kus Sesleri Erdal Oz2005 Deniz Gezmis Albumu Ozgur Erdem ed 2006 Savunma Deniz Gezmis2007 Deniz Firtinali Yillar Tarkan Tufan2008 Hepiniz Suclusunuz Burhan Dodanli2009 Deniz Yasami ve Mucadelesi Ozgur Erdem2010 Herkesin Bir Deniz Gezmis Oykusu Vardir Atilla Keskin2011 Bir Dava Iki Devrimci Unutmak Ihanettir Huseyin Turan2011 Aglasin Gokyuzu Vehbi Bardakci2011 Denizler ve Filistin Turhan Feyizoglu2012 Arkadasim Deniz Gezmis Dogu Perincek2012 Deniz Gezmis Destani Alper Ozbek2014 Bir Defter i Hatirat i Zindan Hasan Ihsan2014 Adi Deniz Esen Ruzgar2014 Abim Deniz Can Dundar2014 Hircin Bir Deniz Hikayesi Ahmet Tahir CanFilmlerFilm NotlarHoscakal Yarin Deniz Gezmis rolunu Berhan Simsek ustlenmistir Ask Olsun Sana Cocuk Deniz Gezmis rolunu Baris Kocak ustlenmistir DizilerDizi NotlarHatirla Sevgili Deniz Gezmis rolunu Baris Kocak ustlenmistir BelgesellerYil Belgesel Yapimci1994 12 Mart Ihtilalin Pencesinde Demokrasi Mehmet Ali Birand2012 Deniz Gezmis Belgeseli Delikanlim Can DundarTiyatrolarOyun NotlarAsk Olsun Sana Cocuk Samsun Sanat Tiyatrosu 2011 yazinda ilk oyununu oynamistir Deniz Diye Bir Delikanli Ankara Sanat Tiyatrosu Yazan ve Yoneten Metin BalaydirSiirlerSiir SairMare Nostrum Can YucelMahur Beste Attila IlhanNeyleyim Nevzat CelikSardunyaya Agit Can YucelSarkilarSanatci SarkiAhmet Aslan Susarak OzluyorumAhmet Kaya MahurAhmet Kaya Beni Tarihle YargilaAhmet Kaya Dosta Dusmana KarsiNesimi Cimen 6 Mayis AgidiZulfu Livaneli Hoscakal Kardesim DenizZulfu Livaneli SarkislaEdip Akbayram Ask Olsun Sana CocukCem Karaca ParkaMogollar Geri SarSevinc Eratalay Ankara dan Bir Haber VarSevinc Eratalay SarkislaSelda Bagcan Denizlerin DalgasiyimGrup Yorum Ozgurluk TurkusuGrup Yorum SarkislaMetin Kemal Kahraman Deniz Koydum AdiniKardes Turkuler Deniz e Yakilan TurkuDuman Manasi YokMor ve Otesi DarbeGazapizm GordulerGrup Ozgurluk Deniz eGrup Adalilar Ankara dan Bir Haber VarGrup Adalilar Biz De GelirizGrup Yol Denizlerin TurkusuFevzi Kurtulus Deniz e SikayetFevzi Kurtulus Bizim DenizHuseyin Karakus Adi Deniz OlmaliCilekes Her DenizHusnu Arkan 5 MayisSoner Olgun Delikanlim DenizEmege Ezgi Adim DenizMesth DevrimSertab Erener La lYeni Turku Sardunyaya AgitFazil Say Sardunyaya AgitAyna Gemiler SapasaglamAyrica bakinizVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisoz de alintilarVikikaynak ta belgelerMahir Cayan Ibrahim Kaypakkaya Harun Karadeniz Asik Mevlude Gunbulut Deniz Gezmis Agidi na dair bilgiler mevcut Kizildere Olayi Turkiye de 68 Kusagi Altinci Filo yu Protesto Olaylari Turkiye de olum cezasi Turkiye de idam edilenler listesiNotlar Naciye Sakarya aslinda Deniz Gezmis in idamindan cok once 15 Temmuz 1971 tarihinde olmustur Kesin tarih Turk havacilik tarihcesi kayitlari icerisinde yer alan resmi bilgilerden alintidir Kadin Havacilar 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde son paragraf olan Ilk Kadin Hava Sehidi basligi altinda verilen diger kadin sehitler Sakarya ailesi bu nedenle gercegi yansitmadigi gerekcesiyle film sirketine dava acmistir Ayrica parasut cekme kolunun kasten bozulduguna dair soylentiler de farkli kisiler tarafindan dile getirilmistir Ancak yapilan resmi kaza sorusturmalarinda bunlara yonelik bir bulgu yoktur ve ailesi de bunlari ciddiye almamistir Resmi olarak parasut sehididir Cenazesi Turk Hava Kurumu ucaklari ile mezarliga getirilmistir Deniz Gezmis Agidi veya Sarkisla ya Dusurmesin Allah Sevdigi Kulunu adlariyla da taninan eserin sozlerinin kime ait oldugu Erdogan Alkan tarafindan Papirus dergisinde aciklanmis ve nasil sarki haline getirildigini anlatmistir Sarkisla li Antropolog Dr Sukru Gunbulut bu agidi yazan kisinin annesi Mevlude Gunbulut oldugunu acik olarak ifade etmistir ve Erdogan Alkan in verdigi bilgiyi dogrulamistir Halk Kulturumuzde Sivas in Yeri Sempozyum Bildirileri 2003 Sayfa 132 Asik Veysel Kultur Dernegi Yayinlari Kitap No 3 Ankara ISBN 975 6765 02 X Ancak baska kisiler tarafinda yapilan eklemelerle olusan cesitli varyantlar mevcuttur Dis baglantilarParkali Deniz in fotografcisi kitap yazdi 27 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Kelebek Ali Daglar Yayin Tarihi 25 Mayis 2013 Sarkisla ya Dusurmesin Allah O Gece Yasananlar 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Metehan Akbulut Erisim Tarihi 26 Subat 2022 Deniz Gezmis Agidini Kim Yazdi 27 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Metehan Akbulut Erisim Tarihi 04 Mart 2022 Deniz Gezmis in 50 yil sonra ortaya cikan fotograflari 27 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haberler com Yayin Tarihi 11 Subat 2021 Sarkisla Yusuf Deniz Idam Olmus Her Tarafta Aglaniyor 6 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Efe Kerem Sozeri Erisim Tarihi 10 Mart 2022 Bizim Savasimiz 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tacettin Yildirim Sarkisla da Deniz Gezmis in havaya ates actigini goren ve Yusuf Aslan vurularak yakalandiginda birlikte Sivas a ayni aracta yolculuk yapan astsubayin anisi Kaynakca bianet org 20 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arsivlenmis kopya 20 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2024 Cumhuriyet 28 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Nisan 2021 Cumhuriyet Gazetesi 31 Temmuz 1968 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 30 Kasim 1968 28 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 27 Aralik 1968 28 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi s 7 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 16 Mart 1969 s 7 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 19 Mart 1969 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 31 Mayis 1969 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 11 Haziran 1969 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Cumhuriyet Gazetesi 24 Haziran 1969 s 7 27 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2023 a b Halit Celenk 2008 1 THKO DAVASI Ankara 68 liler Birligi Vakfi Yayinlari s 47 48 ISBN 978 975 7117 05 6 Sozcu 6 Mayis 2014 12 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2015 Cumhuriyet Gazetesi Deniz 21 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde baslikli yazi dizisi 2004 yili 6 16 Mayis arasi 6 Mayis 2004 Persembe Sayfa 9 sol sutun Gezmis Ailesi alt basligi Akbulut Metehan Deniz Gezmis Agidi 27 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2022 Abim Deniz Can Dundar Can Yayinlari 2016 ilk baski 2014 ISBN 9789750724275 Sayfa 33 34 Gurun e goctuler Oradan Sarkisla ya nice sonra Deniz Gezmis in yakalanacagi kasabaya Deniz Gezmis ve arkadaslari iki grup halinde Filistin Demokratik Halk Kurtulus Cephesi FDHKC saflarina katilmak icin Filistin e kacak yollardan girmisti Deniz Gezmis in Filistin de aldigi gerilla egitimi diger devrimci gencleri de etkilemistir Oda tv 7 Aralik 2017 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2020 Yalcin Soner 3 Agustos 2014 Sozcu 22 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2020 CELENK HALIT 2013 PDF Yontem Yayinlari s 263 7 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 4 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Akbulut Metehan Sarkisla ya Dusurmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 04 Mart 2022 Alt baslik Yollari Neden Sarkisla ya Dusmustu Ayrica harita uzerinde planladiklari yol mavi renkle gosterilmis Deniz Gezmis in izledigi guzergah kirmizi renkle gosterilmis ve Sinan Cemgil in trenle izledigi guzergah siyah renkle gosterilmis Akbulut Metehan Sarkisla ya Dusurmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 04 Mart 2022 Alt baslik Yusuf Aslan Sivas Numune Hastanesine Nasil Goturuldu Ayrica Sarkisla da motosikletlerini jipe yukledikleri benzinligin 1970 li yillarin basindaki fotografi da gorulmekte THKO Iddianamesi 1 THKO Davasi 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halit Celenk Yontem Yayinlari Mayis 1974 Sayfa 56 Akbulut Metehan Sarkisla ya Dusurmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 04 Mart 2022 Alt baslik Deniz Gezmis in Sarkisla da Girdigi Ev Hala Durmakta Ayrica Sarkisla da gunumuzde Mart 2022 ayakta olan bu evin fotografi da mevcuttur 12 Mart Belgeseli 10 Bolum Rovans 32 Gun Arsivi Dakika 9 33 32 Gun Arsivi 9 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2020 dogalhayatbelgesel com 31 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2013 1 Turkiye Halk Kurtulus Ordusu Davasi 19 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2015 a b PDF 26 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi imctv com tr 6 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2016 ANAYASA MAHKEMESI KARARI PDF Resmi Gazete 24 Nisan 1972 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Deniz Bir Isyancinin Izleri yazar Turhan Feyizlioglu sf 294 Hasan Cemal 7 Mayis 2008 Gercekleri makaslamak halinin altina supurmek milliyet com tr 29 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2013 Celenk Halit Idam Gecesi Anilari Tekin Yayinevi 2002 14 Basim s 86 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2013 sabah com tr 14 Mayis 2012 9 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2013 sabah com tr 9 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2013 23 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Subat 2012 Erdal Oz Gulunun Soldugu Aksam Can Yayinlari Istanbul 1987 s 245 Iste Deniz Gezmis in babasina yazdigi son mektup CNN Turk 6 Mayis 2010 3 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Nisan 2020 a b Akbulut Metehan Sarkisla ya Dusurmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 04 Mart 2022 Gezmis Filmine Engel 6 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet Gazetesi Yayin Tarihi 24 Subat 1998 Yanlis bilgi haberde mevcut Gulunun Soldugu Aksam Erdal Oz Can Yayinlari 1986 Sayfa 50 51 Deniz Gezmis in Gunlugu Ali Yildirim Italik Yayinevi 2012 Sayfa 194 195 12 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Youtube 21 Subat 2021 5 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Halit Celenk Sakir Keceli Mayis 1974 1 THKO Davasi Yontem Yayinlari Gezmis ve arkadaslarinin savunmasi Ortam Haftalik Haber Dergisi 1971 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Arsivlenmis kopya 5 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2012 Nihat Erim 12 Mart Anilari 21 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2022 Yasar Gursoy Cankaya nin Kalemsoru Bilinmeyenlerle Falih Rifki Atay 1 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ugur Mumcu Kurt Dosyasi 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Meydan Larousse Buyuk Lugat ve Ansiklopedisi Cilt 4 s 319 Meydan Yayinevi Istanbul gecmisgazete com 20 Temmuz 1980 8 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2013 Ercument Isleyen 29 Ocak 1999 12 Eylul u haber veren cinayet Milliyet 7 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 HurHaber com 23 Haziran 2010 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 3 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2013 Deniz Gezmis Vakfi kuruldu 27 Mayis 2015 Cumhuriyet gazetesi 29 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 21 Agustos 2015 te erisildi 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Deniz Firtinali Yillar Tarka Tufan 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Bir Dava Iki Devrimci Unutmak Ihanettir Huseyin Turhan 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Berhan Simsek IMDb profili 14 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Konusulmak icin sagciydim solcu oldum dedim 1 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zaman Can Dundar dan yeni belgesel 2 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN Turk Askolsun Sana Cocuk 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet Deniz Gezmis Agiti ni kim yazdi 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oda Tv Yayin Tarihi 14 Mayis Sali 2013