Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çevre bilimi, fiziksel bilimleri, biyolojik bilimleri ve bilgi bilimlerini (ekoloji, biyoloji, fizik, kimya, bitki bilimi, zooloji, mineraloji, okyanus bilimi, limnoloji, toprak bilimi, jeoloji, fiziki coğrafya ve atmosfer bilimleri de dahil olmak üzere) çevre araştırmalarına ve çevre sorunlarının çözümüne entegre eden disiplinlerarası bir akademik alandır. Çevre bilimi, Aydınlanma Çağı sırasında doğa tarihi ve tıp alanlarından doğmuştur. Günümüzde çevre sistemlerinin incelenmesine bütüncül, nicel ve disiplinlerarası bir yaklaşım sunmaktadır.
Çevre çalışmaları insan ilişkilerini, çevreye yönelik algıları ve politikaları anlamak adına daha fazla sosyal bilimi bünyesinde bulundurur. Çevre mühendisliği de çevrenin kalitesini her açıdan iyileştirmek için tasarım ve teknolojiye odaklanmaktadır.
Çevre bilimcileri, dünyada gerçekleşen süreçler, alternatif enerji sistemlerinin değerlendirilmesi, çevre kirliliğinin kontrolü ve azaltılması, doğal kaynakların yönetimi ve gibi konular üzerine çalışmaktadırlar. Çevre sorunları dahilinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerin bir etkileşimi neredeyse her zaman bulunur. Çevre bilimcileri, çevre sorunlarının analizine sistematik bir yaklaşım getirmektedirler. Etkin bir çevre bilimcinin temel özellikleri arasında, zaman mekan ilişkileri arasında bağlantılar kurabilme yeteneğinin yanında nicel analiz yeteneği de yer alır.
Çevre bilimi aşağıda verilen sebepler dolayısıyla 1960'lar ve 1970'lerde önemli ve etkin bir bilimsel araştırma alanı olarak canlanmıştır:
- Karmaşık çevre sorunlarını analiz edebilmek için disiplinler arası bir yaklaşıma duyulan ihtiyaç.
- Soruşturma için özel çevre protokolleri gerektiren temel çevre yasalarının yürürlüğe girmesi.
- Çevre sorunlarının ele alınmasında eyleme geçilmesi gerekliliği üzerine artan halk bilinci.
Bu gelişimi teşvik eden sebepler arasında Rachel Carson'ın bir dönüm noktası olan Sessiz Bahar adlı çevre kitabının yayınlanması ve büyük çevre sorunlarının ses getirmeye başlaması sayılabilir.1969 Santa Barbara petrol sızıntısı ve Cleveland, Ohio'daki Cuyahoga Nehri'nin -yine 1969'da- "alev alması" gibi olaylar çevre sorunlarının görünürlüğünün arttırmasına ve bu yeni çalışma alanının ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.
Terminoloji
Çevre bilimi ve ekoloji yaygın kullanımda genelde birbirlerinin yerine kullanılmaktadır ancak ekoloji teknik olarak sadece canlılar ve canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkileri üzerine yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Ekoloji, çevre biliminin bir alt dalı olarak düşünülebilir. Örneğin kimyasal sorunlar veya halk sağlığı sorunları çevre biliminin kapsamına girerken, ekologların genel olarak üzerine çalıştığı konular değillerdir. Pratikte ekologlar ve diğer çevre bilimcilerin çalışmalarında dikkate değer ortaklıklar bulunur.
Amerikan Ulusal Eğitim İstatistik Merkezi, çevre bilimini bir akademik program olarak şöyle açıklamaktadır:
"Biyoloji, kimya ve fizik ilkelerini çevre kirliliğinin kontrolü ve azaltılması; toplumun doğal çevre ile etkileşimleri; doğal kaynak yönetimi ve fiziksel çevre çalışmalarına uygulamaya odaklanan bir programdır. Biyoloji, kimya, fizik, yer bilimleri, iklimbilim, istatistik ve matematiksel modelleme gibi dersler içermektedir."
Unsurlar
Atmosfer bilimleri
Atmosfer bilimleri, dünya atmosferi ve atmosferin diğer sistemler ile karşılıklı ilişkileri üzerine odaklanır. Atmosfer bilimleri, meteoroloji, sera gazı etkisi, havadaki kirleticilerin ,gürültü kirliliğine bağlı ses yayılımı olayları ve hatta ışık kirliliği üzerine yapılan çalışmaları kapsayabilir.
Küresel ısınma örneği ele alınırsa, fizikçiler kızılötesi radyasyon iletiminin ve atmosfer sirkülasyonunun bilgisayar ile modellemesini gerçekleştirirken, kimyagerler atmosferdeki kimyasallar ve reaksiyonlarının envanterini çıkartırlar, biyologlar da bitkiler ve hayvanların karbondioksit akışları üzerine etkilerini incelerler. Meteorologlar ve deniz bilimciler gibi uzmanlar da atmosfer dinamiklerinin anlaşılmasında ilave bir derinlik katarlar.
Ekoloji
Amerika Ekoloji Topluluğu tarafından belirtildiği üzere, "Ekoloji, insanlar dahil yaşayan tüm canlı organizmaların fiziksel çevreleriyle ilişkilerinin incelenmesidir; bitkiler ve hayvanlar arasındaki hayati bağların ve etraflarındaki dünyanın anlaşılması arayışındadır." Ekologlar çevrenin fiziksel karakteristikleri ve canlıların popülasyonu arasındaki ilişkiyi araştırabilir veya iki farklı canlının popülasyonları arasındaki etkileşimi, simbiyotik veya rekabetçi ilişkiler yoluyla araştırabilirler.
Örneğin bir veya birden fazla bozan etken tarafından etkilenmekte olan bir ekolojik sistemin disiplinlerarası analizinde, ilgili birçok çevre bilimi alanı bulunabilir. Endüstriyel gelişimin hava ve su kirliliğiyle belli canlıları etkileyebileceği bir haliç ortamında, biyologlar flora ve faunayı tanımlar, kimyagerler su kirleticilerinin bataklığa taşınımını inceler, fizikçiler hava kirliliği emisyonlarını hesaplar ve jeologlar da bataklık toprağının ve koy çamurlarının anlaşılmasında yardımcı olacaklardır.
Çevre kimyası
Çevre kimyası çevredeki kimyasal değişimleri inceleyen bilim dalıdır. Temel çalışma alanları arasında toprak kirliliği ve su kirliliği bulunmaktadır. Analiz ettiği alanlar arasında çevredeki kimyasal bozulma, kimyasalların çok fazlı taşınımı (örneğin çözücü içeren bir gölün çözücüyü çekmek için buharlaştırılması) ve biyom üzerindeki kimyasal etkiler gibi konular vardır.
Örnek olarak, sızdırma yapan bir tanktaki çözeltinin tehlike altındaki bir amfibi türünün toprak habitatına aktığı durum ele alınsın. Toprak kirliliğinin boyutu ve çözücünün yer altındaki yayılımını anlayabilmek için bilgisayar ile modelleme yöntemi kullanılır. Sonrasında kimyagerler çözücünün yayıldığı toprak ile kurduğu moleküler bağların özelliklerini çıkarırlar. Biyologlar da tehlike altındaki amfibinin besin kaynağı olan eklem bacaklılar ve gölcüklerde yaşayan tüm canlılar üzerindeki etkilerini araştırırlar.
Yer bilimleri
Yer bilimleri kapsamında çevre jeolojisi, çevresel toprak bilimi, volkanik olaylar ve yer kabuğunun evrimi gibi kavramlar yer alır. Bazı sınıflandırma sistemlerinde okyanus bilimini de bünyesinde barındıran hidroloji de yer bilimleri adı altında incelenir.
Örneğin toprak erozyonunda toprak bilimciler tarafından hesaplamaları yapılır. Akıntı jeomorfologları da yüzey akıntılarında tortu taşınımlarının incelenmesinde yardımcı olur. Fizikçiler ışık gören sulardaki ışık iletimi değişimlerini değerlendirerek araştırmalara katkıda bulunacaklardır. Biyologlar da su bulanıklığındaki artışlar sonrası su flora ve faunasındaki etkileri inceleyeceklerdir.
Araştırmaları yönlendiren yönetmelikler
ABD'de 1969 tarihli Ulusal Çevre Politikası Yasası (NEPA), büyük projelerin özel çevresel kriterler açısından analizi için zorunluluklar ortaya koymuştur. Birçok eyalet kanunu, yerel ölçekli faaliyetlere esasları uygulayarak bu talimatları gerçekleştirmiştir. Bunun sonucunda kalkınma faaliyetlerinden (endüstri, madencilik vb.) önce çevresel sonuçların araştırılması ve belgelenmesi önemli ölçüde artmıştır.
NEPA altında hazırlanmış Çevresel Etki Raporları'ndan San Diego/Tijuana Haliçi'ne boşaltılan atık suyun arıtma seçeneklerinin genişletilmesi, San Francisco Uluslararası Havalimanı'nın Genişletilmesi, Houston'ın Geliştirilmesi, Metro Ulaşım sistemi, Boston metropolitan MBTA ulaşım sisteminin genişletilmesi ve Arlington, Virgina boyunca eyaletlerarası 66. otobanın inşası okunarak çevre biliminin ayrıntıları incelenebilir.
1996 yılında İngiltere ve Galler'de kurulan Çevre Ajansı (EA), çevrenin korunması ve geliştirilmesi için oluşturulmuş bir kamu kurumudur. Topluluklar ve yerel yönetimin sitesinde listelenmiş düzenlemeleri uygular. Ajans, 1995 tarihindeki Çevre Yasası altında bağımsız bir kurum olarak oluşturulmuştur ve Birleşik Krallık hükûmeti ile yakından çalışmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Eddy, Matthew Daniel (2008). The Language of Mineralogy: John Walker, Chemistry and the Edinburgh Medical School 1750-1800 (İngilizce). Ashgate. 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ . Iowa State University. 1 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Taylor, Paul (20 Haziran 2016). . Permaculture Research Institute. 29 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ National Center for Education Statistics (2000). "Classification of Instructional Programs". United States Department of Education, Institute of Education Sciences. 28 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ Beychok, M.R (2005). Fundementals Of Stack Gas Dispersion (İngilizce). yazarın yayını. ISBN . 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Turner, D.B. (1994). Workbook of atmospheric dispersion estimates: an introduction to dispersion modeling. CRC Press (İngilizce). ISBN . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ . Ecological Society of America. 2020. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Environment Agency". UK Government. 2020. 4 Kasım 1996 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ . Ministry of Housing, Communities & Local Government, UK. 2010. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
Dış bağlantılar
- Amerika Çevre Koruma Ajansı (EPA)20 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çevre terimleri sözlüğü (İngilizce)13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Küresel Gelişim Araştırma Merkezi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cevre bilimi fiziksel bilimleri biyolojik bilimleri ve bilgi bilimlerini ekoloji biyoloji fizik kimya bitki bilimi zooloji mineraloji okyanus bilimi limnoloji toprak bilimi jeoloji fiziki cografya ve atmosfer bilimleri de dahil olmak uzere cevre arastirmalarina ve cevre sorunlarinin cozumune entegre eden disiplinlerarasi bir akademik alandir Cevre bilimi Aydinlanma Cagi sirasinda doga tarihi ve tip alanlarindan dogmustur Gunumuzde cevre sistemlerinin incelenmesine butuncul nicel ve disiplinlerarasi bir yaklasim sunmaktadir Cevre calismalari insan iliskilerini cevreye yonelik algilari ve politikalari anlamak adina daha fazla sosyal bilimi bunyesinde bulundurur Cevre muhendisligi de cevrenin kalitesini her acidan iyilestirmek icin tasarim ve teknolojiye odaklanmaktadir Cevre bilimcileri dunyada gerceklesen surecler alternatif enerji sistemlerinin degerlendirilmesi cevre kirliliginin kontrolu ve azaltilmasi dogal kaynaklarin yonetimi ve gibi konular uzerine calismaktadirlar Cevre sorunlari dahilinde fiziksel kimyasal ve biyolojik sureclerin bir etkilesimi neredeyse her zaman bulunur Cevre bilimcileri cevre sorunlarinin analizine sistematik bir yaklasim getirmektedirler Etkin bir cevre bilimcinin temel ozellikleri arasinda zaman mekan iliskileri arasinda baglantilar kurabilme yeteneginin yaninda nicel analiz yetenegi de yer alir Cevre bilimi asagida verilen sebepler dolayisiyla 1960 lar ve 1970 lerde onemli ve etkin bir bilimsel arastirma alani olarak canlanmistir Karmasik cevre sorunlarini analiz edebilmek icin disiplinler arasi bir yaklasima duyulan ihtiyac Sorusturma icin ozel cevre protokolleri gerektiren temel cevre yasalarinin yururluge girmesi Cevre sorunlarinin ele alinmasinda eyleme gecilmesi gerekliligi uzerine artan halk bilinci Bu gelisimi tesvik eden sebepler arasinda Rachel Carson in bir donum noktasi olan Sessiz Bahar adli cevre kitabinin yayinlanmasi ve buyuk cevre sorunlarinin ses getirmeye baslamasi sayilabilir 1969 Santa Barbara petrol sizintisi ve Cleveland Ohio daki Cuyahoga Nehri nin yine 1969 da alev almasi gibi olaylar cevre sorunlarinin gorunurlugunun arttirmasina ve bu yeni calisma alaninin ortaya cikmasina katkida bulunmustur TerminolojiCevre bilimi ve ekoloji yaygin kullanimda genelde birbirlerinin yerine kullanilmaktadir ancak ekoloji teknik olarak sadece canlilar ve canlilarin birbirleri ve cevreleriyle iliskileri uzerine yapilan calismalari kapsamaktadir Ekoloji cevre biliminin bir alt dali olarak dusunulebilir Ornegin kimyasal sorunlar veya halk sagligi sorunlari cevre biliminin kapsamina girerken ekologlarin genel olarak uzerine calistigi konular degillerdir Pratikte ekologlar ve diger cevre bilimcilerin calismalarinda dikkate deger ortakliklar bulunur Amerikan Ulusal Egitim Istatistik Merkezi cevre bilimini bir akademik program olarak soyle aciklamaktadir Biyoloji kimya ve fizik ilkelerini cevre kirliliginin kontrolu ve azaltilmasi toplumun dogal cevre ile etkilesimleri dogal kaynak yonetimi ve fiziksel cevre calismalarina uygulamaya odaklanan bir programdir Biyoloji kimya fizik yer bilimleri iklimbilim istatistik ve matematiksel modelleme gibi dersler icermektedir UnsurlarAtmosfer bilimleri NASA nin 2001 sol ve 2002 sag yillarinda elde ettigi Mavi Bilye kompozit resimleri Dunya nin atmosferi Atmosfer bilimleri dunya atmosferi ve atmosferin diger sistemler ile karsilikli iliskileri uzerine odaklanir Atmosfer bilimleri meteoroloji sera gazi etkisi havadaki kirleticilerin gurultu kirliligine bagli ses yayilimi olaylari ve hatta isik kirliligi uzerine yapilan calismalari kapsayabilir Kuresel isinma ornegi ele alinirsa fizikciler kizilotesi radyasyon iletiminin ve atmosfer sirkulasyonunun bilgisayar ile modellemesini gerceklestirirken kimyagerler atmosferdeki kimyasallar ve reaksiyonlarinin envanterini cikartirlar biyologlar da bitkiler ve hayvanlarin karbondioksit akislari uzerine etkilerini incelerler Meteorologlar ve deniz bilimciler gibi uzmanlar da atmosfer dinamiklerinin anlasilmasinda ilave bir derinlik katarlar Ekoloji Bir mercan kayaliginin biyocesitliligi Mercanlar kalsiyum karbonat iskeletler olusturarak cevrelerine adapte olur ve cevrelerini degistirirler Bu durum gelecek nesiller icin daha iyi kosullar saglar ve bircok canli turu icin bir habitat yaratir Amerika Ekoloji Toplulugu tarafindan belirtildigi uzere Ekoloji insanlar dahil yasayan tum canli organizmalarin fiziksel cevreleriyle iliskilerinin incelenmesidir bitkiler ve hayvanlar arasindaki hayati baglarin ve etraflarindaki dunyanin anlasilmasi arayisindadir Ekologlar cevrenin fiziksel karakteristikleri ve canlilarin populasyonu arasindaki iliskiyi arastirabilir veya iki farkli canlinin populasyonlari arasindaki etkilesimi simbiyotik veya rekabetci iliskiler yoluyla arastirabilirler Ornegin bir veya birden fazla bozan etken tarafindan etkilenmekte olan bir ekolojik sistemin disiplinlerarasi analizinde ilgili bircok cevre bilimi alani bulunabilir Endustriyel gelisimin hava ve su kirliligiyle belli canlilari etkileyebilecegi bir halic ortaminda biyologlar flora ve faunayi tanimlar kimyagerler su kirleticilerinin batakliga tasinimini inceler fizikciler hava kirliligi emisyonlarini hesaplar ve jeologlar da bataklik topraginin ve koy camurlarinin anlasilmasinda yardimci olacaklardir Cevre kimyasi Cevre kimyasi cevredeki kimyasal degisimleri inceleyen bilim dalidir Temel calisma alanlari arasinda toprak kirliligi ve su kirliligi bulunmaktadir Analiz ettigi alanlar arasinda cevredeki kimyasal bozulma kimyasallarin cok fazli tasinimi ornegin cozucu iceren bir golun cozucuyu cekmek icin buharlastirilmasi ve biyom uzerindeki kimyasal etkiler gibi konular vardir Ornek olarak sizdirma yapan bir tanktaki cozeltinin tehlike altindaki bir amfibi turunun toprak habitatina aktigi durum ele alinsin Toprak kirliliginin boyutu ve cozucunun yer altindaki yayilimini anlayabilmek icin bilgisayar ile modelleme yontemi kullanilir Sonrasinda kimyagerler cozucunun yayildigi toprak ile kurdugu molekuler baglarin ozelliklerini cikarirlar Biyologlar da tehlike altindaki amfibinin besin kaynagi olan eklem bacaklilar ve golcuklerde yasayan tum canlilar uzerindeki etkilerini arastirirlar Yer bilimleri Yer bilimleri kapsaminda cevre jeolojisi cevresel toprak bilimi volkanik olaylar ve yer kabugunun evrimi gibi kavramlar yer alir Bazi siniflandirma sistemlerinde okyanus bilimini de bunyesinde barindiran hidroloji de yer bilimleri adi altinda incelenir Ornegin toprak erozyonunda toprak bilimciler tarafindan hesaplamalari yapilir Akinti jeomorfologlari da yuzey akintilarinda tortu tasinimlarinin incelenmesinde yardimci olur Fizikciler isik goren sulardaki isik iletimi degisimlerini degerlendirerek arastirmalara katkida bulunacaklardir Biyologlar da su bulanikligindaki artislar sonrasi su flora ve faunasindaki etkileri inceleyeceklerdir Almanya Garzweiler daki acik komur ocagi madenciligi Arastirmalari yonlendiren yonetmeliklerCevre bilimi insanlarin doga uzerindeki etkilerini inceler Amerika daki ABD de 1969 tarihli Ulusal Cevre Politikasi Yasasi NEPA buyuk projelerin ozel cevresel kriterler acisindan analizi icin zorunluluklar ortaya koymustur Bircok eyalet kanunu yerel olcekli faaliyetlere esaslari uygulayarak bu talimatlari gerceklestirmistir Bunun sonucunda kalkinma faaliyetlerinden endustri madencilik vb once cevresel sonuclarin arastirilmasi ve belgelenmesi onemli olcude artmistir NEPA altinda hazirlanmis Cevresel Etki Raporlari ndan San Diego Tijuana Halici ne bosaltilan atik suyun aritma seceneklerinin genisletilmesi San Francisco Uluslararasi Havalimani nin Genisletilmesi Houston in Gelistirilmesi Metro Ulasim sistemi Boston metropolitan MBTA ulasim sisteminin genisletilmesi ve Arlington Virgina boyunca eyaletlerarasi 66 otobanin insasi okunarak cevre biliminin ayrintilari incelenebilir 1996 yilinda Ingiltere ve Galler de kurulan Cevre Ajansi EA cevrenin korunmasi ve gelistirilmesi icin olusturulmus bir kamu kurumudur Topluluklar ve yerel yonetimin sitesinde listelenmis duzenlemeleri uygular Ajans 1995 tarihindeki Cevre Yasasi altinda bagimsiz bir kurum olarak olusturulmustur ve Birlesik Krallik hukumeti ile yakindan calismaktadir Ayrica bakinizCevre hareketi Ekolojik sanitasyon Fiziki cografya Surdurulebilir gelisme TEMA Vakfi Turkiye Cevre Koruma ve Yesillendirme KurumuKaynakca Eddy Matthew Daniel 2008 The Language of Mineralogy John Walker Chemistry and the Edinburgh Medical School 1750 1800 Ingilizce Ashgate 3 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Iowa State University 1 Nisan 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2020 Taylor Paul 20 Haziran 2016 Permaculture Research Institute 29 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Haziran 2020 National Center for Education Statistics 2000 Classification of Instructional Programs United States Department of Education Institute of Education Sciences 28 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2020 Beychok M R 2005 Fundementals Of Stack Gas Dispersion Ingilizce yazarin yayini ISBN 0 9644588 0 2 9 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Turner D B 1994 Workbook of atmospheric dispersion estimates an introduction to dispersion modeling CRC Press Ingilizce ISBN 1 56670 023 X Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Ecological Society of America 2020 2 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Environment Agency UK Government 2020 4 Kasim 1996 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Ministry of Housing Communities amp Local Government UK 2010 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Dis baglantilarAmerika Cevre Koruma Ajansi EPA 20 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cevre terimleri sozlugu Ingilizce 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kuresel Gelisim Arastirma Merkezi